Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo án - Bài giảng Trung học phổ thông Giáo án bài ca dao hài hước ngữ văn 10...

Tài liệu Giáo án bài ca dao hài hước ngữ văn 10

.PDF
10
5378
62

Mô tả:

Giáo án Ngữ văn 10 CA DAO HÀI HƯỚC I. MỤC TIÊU. 1. Kiến thức: Giúp học sinh: - Giúp học sinh cảm nhận được tiếng cười lạc quan trong ca dao qua nghệ thuật trào lộng, thông minh hóm hỉnh của người bình dân cho dù cuộc sống của họ còn nhiều vất vả, lo toan. - Hiểu được tình yêu tha thiết thuỷ chung và khát vọng tự do yêu đương của các chàng trai, cô gái Thái. 2. Kĩ năng: - Tiếp tục rèn luyện kỹ năng tiếp cận và phân tích ca dao qua tiếng cười của ca dao hài hước. - Thấy được đặc điểm nghệ thuật của truyện thơ. 3. Thái độ: - Trân trọng tâm hồn lạc quan yêu đời của người lao động và yêu quý tiếng cười của họ trong ca dao. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS. 1. GV: SGK + SGV + TLTK + GA. 2. HS: Chuẩn bị bài theo câu hỏi hướng dẫn trong SGK. 3. Phương pháp: Đọc sáng tạo, gợi tìm, thảo luận, trả lời câu hỏi trong SGK. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. Hoạt động 1 (5 phút) 1.Kiểm tra bài cũ: * Câu hỏi: Câu hỏi: Đọc thuộc hai bài ca dao than thân đã học? Nêu ý nghĩa biểu tượng của các hình ảnh tấm lụa đào và củ ấu gai? * Đáp án: SGK+ bài cũ. * Tên HS trả lời: 2. Bài mới: Giáo án Ngữ văn 10 * Giới thiệu bài mới: Tiếng cười giải trí, tiếng cười tự trào (tự cười mình), tiếng cười châm biếm, phê phán xã hội của người bình dân việt nam xưa không chỉ thể hiện trong văn xuôi tự sự với thể loại truyện cười mà còn được thể hiện khá độc đáo trong thơ trữ tình dân gian. Đó là những bài ca dao hài hước, ca dao trào phúng. Tiếng cười lạc quan của người lao động ở đây sẽ được biểu hiện rất giòn giã, khoẻ khoắn phong phú và độc đáo. HĐ CỦA GV Hoạt phút) HĐ CỦA HS động 2 (15 NỘI DUNG GHI BẢNG I. Hướng dẫn đọc và tìm hiểu loại: Gv hướng dẫn hs đọc và nhận xét kết quả. 1. Đọc. Bài 1: Giọng vui tươi, dí dỏm, mang hình thức đối đáp. Bài 2, 3, 4: Giọng vui, dí dỏm, chế giễu, nhấn mạnh các từ: làm trai, chồng em, chồng yêu và các động từ. GV: - Cả 4 bài ca dao HS đọc và trả lời đều thuộc loại ca dao hài Bµi 1: Ca dao hµi h­íc tù trµo hước nhưng có thể phân (tù c­êi m×nh). loại cụ thể như thế nào?  Môc ®Ých: mua vui, biÓu hiÖn tinh thÇn l¹c quan. 2. Tìm hiểu tiểu loại: - Bài 1: Ca dao hài hước tự trào (tự cười mình).  Mục đích: mua vui, biểu hiện tinh thần lạc quan. - Bµi 2, 3, 4: Ca dao hµi h­íc - Bài 2, 3, 4: Ca dao hài hước châm biếm, phê phán. ch©m biÕm, phª ph¸n. Hoạt động 3 (18 phút) Gv dẫn dắt: Cưới xin là việc hệ trọng trong cuộc đời mỗi người nên nó  Môc ®Ých: mua vui, ch©m  Mục đích: mua vui, châm biếm, phê phán cái xấu. biÕm, phª ph¸n c¸i xÊu. Giáo án Ngữ văn 10 thường được tổ chức rất trịnh trọng. Do đó, nó phô diễn rõ gia cảnh của con người. Thách cưới và dẫn cưới là những tục lệ lâu đời của người Việt Nam. GV: - Bài ca dao số 1 9HS đọc và trả lời II. Tìm hiểu văn bản: được viết theo hình thức Bµi 1:- ViÕt theo thÓ ®èi ®¸p 1. Bài 1: nào? gi÷a chµng trai vµ c« g¸i (2 - Viết theo thể đối đáp giữa chàng nh©n vËt tr÷ t×nh). trai và cô gái (2 nhân vật trữ tình). HS đọc và trả lời GV - Cách nói của chàng + C¸ch nãi khoa tr­¬ng, phãng trai về lễ vật dẫn cưới có *Lời chàng trai về lễ vật dẫn ®¹i: DÉn voi- dÉn tr©u- dÉn bß gì đặc biệt? cưới: lÔ vËt sang träng. + Cách nói khoa trương, phóng + C¸ch nãi gi¶ ®Þnh: “toan đại: Dẫn voi- dẫn trâu- dẫn bò lễ dÉn”  lµ c¸ch nãi th­êng gÆp vật sang trọng. trong lêi nãi t­ëng t­îng vÒ c¸c lÔ vËt sang träng, linh ®×nh cña c¸c chµng trai nghÌo ®ang yªu + Cách nói giả định: “toan dẫn” ngµy x­a.  là cách nói thường gặp của các + C¸ch nãi ®èi lËp: chàng trai nghèo đang yêu ngày DÉn voi   Sî quèc xưa. cÊm. DÉn tr©u   Sî hä m¸u hµn. DÉn bß nµng co g©n.  Sî hä nhµ HS đọc và trả lời GV Qua đó, em thấy gì Chµng trai lµ ng­êi cÈn thËn, về gia cảnh và con người biÕt quan t©m vµ t«n träng gia của chàng trai? téc nhµ c« g¸i. §ång thêi, + Cách nói đối lập: Dẫn voi  Sợ quốc cấm. Dẫn trâu  Sợ họ máu hàn. Dẫn bò  Sợ họ nhà nàng Giáo án Ngữ văn 10 chµng cßn lµ ng­êi khÐo lÐo, cã co gân. lÝ, cã t×nh, dÔ t¹o ®­îc sù c¶m th«ng cña mäi ng­êi vµ nhÊt lµ  Chàng trai là người cẩn thận, cña c« g¸i. biết quan tâm và tôn trọng gia tộc GV Liên hệ với một số nhà cô gái. Đồng thời, chàng còn bài ca dao có cùng chủ là người khéo léo, có lí, có tình, dễ đề? tạo được sự cảm thông của mọi HS đọc và trả lời người và nhất là của cô gái. + C¸ch nãi gi¶m dÇn: voi  GV - Em hiểu gì về tr©u bßchuét. nghĩa của từ “sang” trong lời đánh giá của cô  TiÕng c­êi bËt lªn, v×: gái về lễ vật dẫn cưới + LÔ vËt cña anh “sang träng”, của chàng trai? kh¸c th­êng qu¸, còng lµ loµi + Cách nói giảm dần: voi trâu “thó bèn ch©n” ngang tÇm víi bòchuột. voi, tr©u, bß.  Tiếng cười bật lên, vì: + Chµng trai khÐo nãi qu¸.  Gia c¶nh thùc cña chµng trai: + Lễ vật của anh “sang trọng”, rÊt nghÌo. TÝnh c¸ch cña chµng trai: cÈn thËn, chu ®¸o, khÐo lÐo, dÝ dám, ­a trµo léng. HS đọc và trả lời + Chàng trai khéo nói quá.  Gia cảnh thực của chàng trai: rất nghèo. GV: Đó là lời đánh giá - Lêi ®¸nh gi¸ vÒ lÔ vËt dÉn c­íi cña chµng trai: trang trong hay là lời Tính cách của chàng trai: cẩn biểu lộ tấm lòng bao Sang cã gi¸ trÞ cao. thận, chu đáo, khéo léo, dí dỏm, ưa dung của cô gái cùng trào lộng. ®µng hoµng, lÞch sù. chung cảnh ngộ với  TÊm lßng bao dung cña c« chàng trai? g¸i cïng chung c¶nh ngé víi * Lời cô gái: chµng trai. - Lời đánh giá về lễ vật dẫn cưới - C¸ch nãi vÒ lÔ vËt th¸ch c­íi: của chàng trai: Giáo án Ngữ văn 10 + C¸ch nãi ®èi lËp: Ng­êi ta  Nhµ em Sang có giá trị cao. đàng hoàng, lịch sự) Th¸ch lîn, gµ. Th¸ch mét  Tấm lòng bao dung của cô gái nhµ khoai lang. “Mét nhµ khoai cùng chung cảnh ngộ với chàng  sè l­îng b»ng mét trai. lang” nhµ. c¶ nhµ, c¶ hä nhµ khoai lang (cñ to, cñ nhá, cñ rÝm, cñ - Cách nói về lễ vật thách cưới: hµ,...) LÔ vËt “mét nhµ khoai lang” + Cách nói đối lập: võa kh¸ lín l¹i võa thËt b×nh dÞ  Nhà em Người ta mµ kh¸c th­êng về lÒ vËt th¸ch Thách một nhà c­íi cña gia ®×nh c« g¸i lµm bËt Thách lợn, gà. khoai lang. “Một nhà khoai lang” lªn tiÕng c­êi. Lêi gi¶i thÝch cña c« g¸i vÒ viÖc sö dông lÔ vËt th¸ch c­íi rất hài hước: Cñ to- mêi lµng. Cñ nhá- hä hµng ¨n ch¬i. Cñ mÎ- con trÎ ¨n ch¬i. Cñ rÝm, cñ hµ- lîn, gµ ¨n.  Sù ®¶m ®ang, th¸o v¸t, t×nh c¶m ®Ëm ®µ cña c« g¸i nghÌo  Lời giải thích của cô gái về việc víi hä hµng, gia ®×nh, lµng sử dụng lễ vật thách cưới: Củ to Củ nhỏ- Củ mẻ - Củ rím, củ hà xãm.  Cuéc sèng sinh ho¹t hoµ  Sự đảm đang, tháo vát của cô thuËn, nghÜa t×nh trong nhµ gái ngoµi xãm cña nh©n d©n lao  Cuộc sống hoà thuận, nghĩa tình ®éng. của nhân dân lao động. + C¸ch nãi gi¶m dÇn: Cñ to cñ + Cách nói giảm dần: nhá cñ mÎ cñ rÝm cñ hµ.  Tính hất trào lộng, đùa vui. Giáo án Ngữ văn 10  TÝnh hÊt trµo léng, ®ïa vui.  Là lời thách cưới khác thường, vô tư, thanh thản, tràn đầy lòng lạc  Lµ lêi th¸ch c­íi kh¸c quan yêu đời. th­êng, v« t­, thanh th¶n, trµn ®Çy lßng l¹c quan yªu ®êi. HS đọc và trả lời GV - Nêu cảm nhận về tiếng cười của người lao động trong cảnh nghèo? (họ cười điều gì? cười ai? ý nghĩa của tiếng cười?) - Bµi ca dao trªn lµ tiÕng c­êi tù trµo vÒ c¶nh nghÌo cña ng­êi lao ®éng. - ý nghÜa : + ThÓ hiÖn tinh thÇn l¹c quan, yªu ®êi, v­ît lªn cuéc sèng  Tiểu kết: khèn khã. - Bài ca dao trên là tiếng cười tự + TriÕt lÝ nh©n sinh ®Ñp: ®Æt t×nh trào về cảnh nghèo của người lao động. nghÜa cao h¬n cña c¶i. HS đọc và trả lời - Ý nghĩa : + C¸ch nãi khoa tr­¬ng, phãng + Thể hiện tinh thần lạc quan, yêu GV - Khái quát chung về ®¹i. đời, vượt lên cuộc sống khốn khó. những biện pháp nghệ + C¸ch nãi gi¶m dÇn. + Triết lí nhân sinh đẹp: đặt tình thuật của bài ca dao nghĩa cao hơn của cải. + C¸ch nãi ®èi lËp. trên? + Sö dông chi tiÕt, h×nh ¶nh hµi - Nghệ thuật gây cười: h­íc. + Cách nói khoa trương, phóng đại. HS đọc và trả lời GV - Bài ca dao số 2, 3, Lµ tiÕng c­êi phª ph¸n trong 4 chế giễu đối tượng nào néi bé nh©n d©n. trong xã hội? - Môc ®Ých: nh¾c nhë nhau tr¸nh nh÷ng thãi h­ tËt xÊu mµ Mức độ chế giễu ra sao con ng­êi th­êng m¾c ph¶i. và thái độ của tác giả - Th¸i ®é cña t¸c gi¶ d©n gian: dân gian đối với những nhÑ nhµng, th©n t×nh, mang tÝnh người đó ntn? gi¸o dôc s©u s¾c. + Cách nói giảm dần. + Cách nói đối lập. + Sử dụng chi tiết, hình ảnh hài hước. 2. Bài ca dao số 2, 3, 4: - Là tiếng cười phê phán trong nội Giáo án Ngữ văn 10 bộ nhân dân. GV - Tìm một vài bài ca HS đọc và trả lời dao có cùng môtíp mở §èi lËp: đầu như bài ca dao số 2? - H×nh ¶nh phãng ®¹i, ®èi lËp: GV - Các biện pháp LÏ th­êng: Lµm trai ph¶i cã nghệ thuật được sử dụng søc trai khoÎ m¹nh, gi÷ vai trß trong bài này là gì? trô cét trong gia ®×nh, lµ chç dùa v÷ng ch¾c cho vî con, ph¶i lµ “Xuèng ®«ng ®«ng tÜnh, lªn - Mục đích: nhắc nhở nhau tránh những thói hư tật xấu mà con người thường mắc phải. - Thái độ của tác giả dân gian: nhẹ nhàng, thân tình, mang tính giáo dục sâu sắc. a. Bài 2: - Mở đầu bằng môtíp quen thuộc: Làm trai cho đáng nên trai. ®oµi ®oµi yªn”, “Phó Xu©n ®· - Đối lập: tr¶i, §ång Nai ®· tõng”,... Câu 1 GV - Tiếng cười bật ra từ đâu?  Câu 2 Lẽ thường Sự thật về anh HS đọc và trả lời TiÕng c­êi chàng bËt lªn gißn gi· từ những hình trong bài ca dao này. ảnh đối lập đó. - Hình ảnh phóng đại, đối lập: Khom lưng chống gối  Gánh đôi hạt vừng (Tư thế rất cố gắng, ra sức),  Công việc quá bé cố GV - Ý nghĩa của bài ca HS đọc và trả lời hết sức nhỏ. dao này? - Nh÷ng h×nh ¶nh ®èi lËp, phãng ®¹i, c­êng ®iÖu: Tiếng cười bật lên giòn giã. GV - Tìm những hình Chång ng­êi  Chång ảnh đối lập, phóng đại, em cường điệu ở bài ca dao §i ng­îc vÒ xu«i   Ngåi bÕp số 3? sê ®u«i con mÌo. - Đèi lËp, phãng ®¹i, c­êng  Tiểu kết: Bài ca dao châm biếm, phê phán những anh chàng yếu ®iÖu: đuối, ko đáng sức trai, vô tích sự.  §©y lµ lêi than thë cña ng­êi Giáo án Ngữ văn 10 vî vÒ ®øc «ng chång cña m×nh. b. Bài 3: - H×nh ¶nh ng­êi ®µn «ng hiÖn - Những hình ảnh đối lập, phóng lªn võa hµi h­íc võa th¶m h¹i. đại, cường điệu: Ý nghĩa của nó? - T¸c gi¶ d©n gian ®· tãm ®óng thÇn th¸i nh©n vËt trong mét chi tiÕt thËt ®¾t, võa cã gi¸ trÞ kh¸i qu¸t cao cho mét lo¹i ®µn «ng Ìo uét, l­êi nh¸c, ¨n b¸m vî, ru ró xã bÕp ch¼ng kh¸c g× con mÌo luêi biÕng, quanh quÈn n¬i xã bÕp s­ëi Êm, ¨n vông... Chồng người  Chồng em Đi ngược về xuôi  Ngồi bếp sờ đuôi con mèo.  Đây là lời than thở của người vợ về đức ông chồng của mình. HS đọc và trả lời - NghÖ thuËt: c­êng ®iÖu, ®èi lËp, liÖt kª: + Lç mòi m­êi t¸m g¸nh l«ng   R©u rång trêi cho  h×nh d¸ng xÊu xÝ, th« kÖch. + Ng¸y o o   Ng¸y cho vui nhµ. GV - Các biện pháp tu từ  Tiểu kết: Bài ca dao phê phán nào được sử dụng trong + Hay ¨n quµ   VÒ nhµ ®ì loại đàn ông lười nhác, ko có chí c¬m thãi quen xÊu. bài ca dao này? lớn. + Trªn ®Çu nh÷ng r¸c cïng r¬m   Hoa th¬m r¾c ®Çu  luém c. Bài 4: thuém, bÈn thØu. - §èi t­îng phª ph¸n: nh÷ng - Nghệ thuật: cường điệu, đối lập, ng­êi ®µn bµ ®o¶ng vÞ, v« liệt kê: duyªn (xÊu, vông, tham ¨n) + Lỗ mũi mười tám gánh lông. + Ngáy o o - Th¸i ®é cña t¸c gi¶ d©n gian: + Hay ăn quà + Ch©m biÕm nhÑ nhµng  c¸i + Trên đầu những rác cùng rơm nh×n nh©n hËu nh¾c nhë khÐo. + T¹o tiÕng c­êi s¶ng kho¸i Giáo án Ngữ văn 10 GV - Bài này nhằm chế mua vui, gi¶i trÝ. giễu loại người trong gia - C¸ch nãi “chång yªu chång đình và xã hội? b¶o” ®iÖp l¹i nhiÒu lÇn  yªu nhau cñ Êu nªn trßn  phª ph¸n GV - Thái độ của nhân anh chång khÐo biÖn b¸c, nÞnh hãt. dân đối với người đó ntn? - Đối tượng phê phán: những người đàn bà đoảng vị, vô duyên (xấu, vụng, tham ăn) - Thái độ của tác giả dân gian: GV - Cách nói “chồng yêu chồng bảo” có dụng ý gì? + Châm biếm nhẹ nhàng, nhắc nhở khéo. HS đọc + Tạo tiếng cười sảng khoái mua vui, giải trí. - Cách nói “chồng yêu chồng bảo” điệp lại nhiều lần  .phê phán anh chồng khéo biện bác, nịnh hót.  Tiểu kết: Bài ca dao phê phán : Hoạt động 4 (5 phút) Hs đọc và học phần ghi nhớ(sgk). GV - Những biện pháp nghệ thuật mà ca dao hài hước thường sử dụng là gì? những người đàn bà đoảng vị, vô duyên và cả những anh chồng khéo biện bác, nịnh hót. III. Tổng kết bài học: Ghi nhớ: Sgk. NghÖ thuËt cña ca dao hµi h­íc: - BiÖn ph¸p tu tõ: phãng ®¹i, t­¬ng ph¶n, ®èi lËp. - H­ cÊu tµi t×nh, kh¾c häa nh©n vËt b»ng nh÷ng chi tiÕt nghÖ thuËt ®Æc s¾c, cã gi¸ trÞ kh¸i qu¸t cao. - Ng«n ng÷ gi¶n dÞ mµ hµm chøa ý nghÜa s©u s¾c. Giáo án Ngữ văn 10 Hoạt động 5 (5 phút) 3. Cñng cè: - N¾m ®­îc nghÖ thuËt trµo léng hãm hØnh, th«ng minh t¹o ra tiÕng c­êi gi¶i trÝ, tù trµo, ch©m biÕm, thÓ hiÖn t©m hån l¹c quan, triÕt lÝ nh©n sinh lµnh m¹nh. * LuyÖn tËp : - Hoµn thµnh bµi tËp theo yªu cÇu cña GV. 4. H­íng dÉn HS häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi míi: * Bµi cò: - Häc bµi theo h­íng dÉn trong SGK. * Bµi míi: - N¾m ®­îc néi dung vµ nghÖ thuËt cña lêi tiÔn - ChuÈn bÞ bµi ( T31 ) theo c©u dÆn. hái h­íng dÉn cña GV.
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan