Tài liệu Gian lận thuế gtgt trong dn tm ở vn

Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa Môc lôc Tr ang Lêi më ®Çu:............................................................................................................ ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................ Ch¬ng I. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT trong kinh doanh.................... I. Vai trß cña thuÕ GTGT trong ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i........................................................................................................................... II. Néi dung c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT................................................................ III. §¸nh gi¸ chung vÒ thuÕ GTGT................................................................ Ch¬ng II. Thùc tr¹ng gian lËn thuÕ GTGT ë ViÖt Nam.................................... I. Kh¸i qu¸t viÖc x©y dùng vµ triÓn khai luËt thuÕ GTGT ë níc ta................ II. VÊn ®Ò gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta trong thêi gian qua................................................................................................... III. Nguyªn nh©n cña gian lËn thuÕ GTGT.................................................... Ch¬ng III. Mét sè biÖn ph¸p chèng gian lËn thuÕ GTGT ë níc ta................... I. Quan ®iÓm vµ môc tiªu chèng gian lËn thuÕ GTGT ë níc ta..................... II. Mét sè biÖn ph¸p...................................................................................... III. Mét sè kiÕn nghÞ...................................................................................... KÕt luËn:................................................................................................................. Tµi liÖu tham kh¶o:............................................................................................... Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 1 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa Lêi më ®Çu §èi víi bÊt kú mét quèc gia nµo th× thuÕ còng ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng vµ chiÕm phÇn lín trong tæng thu ng©n s¸ch Nhµ níc. ViÖc thùc thi mét sè chÝnh s¸ch thuÕ cã hiÖu qu¶ sÏ ®¶m b¶o æn ®Þnh cho nguån thu nµy vµ tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®Êt níc. ë ViÖt Nam theo thèng kª cña Tæng côc thuÕ th× 92% ng©n s¸ch Nhµ níc lµ thu tõ thuÕ nªn cÇn ph¶i cã ph¬ng ph¸p tÝnh hîp lý nh»m ®¶m b¶o sù c«ng b»ng cho c¸c ®èi tîng nép thuÕ kÕt hîp víi viÖc h¹ch to¸n thuÕ t¹i c¸c doanh nghiÖp ph¶i theo ®óng chÕ ®é kÕ to¸n, tµi chÝnh vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Thùc tr¹ng t×nh h×nh thùc hiÖn LuËt thuÕ GTGT ë níc ta sau h¬n 4 n¨m ¸p dông cho thÊy c¸c vô gian lËn trong thuÕ GTGT ngµy cµng nhiÒu, c¸c h×nh thøc ngµy cµng tinh vi h¬n cho thÊy vÊn ®Ò gian lËn thuÕ GTGT ®· trë nªn v« cïng nguy hiÓm vµ ®¸ng b¸o ®éng cho toµn x· héi. ChØ riªng trong hoµn thuÕ th× n¨m 1999 ph¸t hiÖn 3 vô gian lËn thuÕ GTGT, n¨m 2000 ph¸t hiÖn 17 vô, n¨m 2001 ph¸t hiÖn 64 vô vµ tõ ®Çu n¨m 2002 ®Õn kho¶ng th¸ng 6 n¨m 2002 ®· ph¸t hiÖn 63 vô, n©ng tæng sè tiÒn hoµn thuÕ GTGT bÞ chiÕm ®o¹t lªn 500 tû ®ång tõ n¨m 1999 c¸c vô vÒ mua b¸n ho¸ ®¬n hay lµm sai lÖch gi¸ trªn ho¸ ®¬n kh«ng hÒ cã xu híng gi¶m sót. T×nh tr¹ng nµy lµm ®au ®Çu c¸c nhµ qu¶n lý nãi riªng vµ x· héi nãi chung, cã nh÷ng kÎ ®· lîi dông nh÷ng kÏ hë trong luËt vµ trong qu¶n lý cña nhµ níc ta ®Ó bßn rót tiÒn tõ ng©n s¸ch nhµ níc vµ ®ót tói c¸ nh©n m×nh. N¶y sinh tõ c¸c vÊn ®Ò ®· ®îc nªu ë trªn th× sù cÇn thiÕt trong viÖc nghiªn cøu c¸c mÆt tr¸i cña thuÕ GTGT vµ ®a ra c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m tèi ®a nh÷ng vÊn ®Ò ®ã lµ hÕt søc cÇn thiÕt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu ®ã em ®· m¹nh d¹n tham gia nghiªn cøu ®Ò tµi “Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë ViÖt Nam hiÖn nay vµ biÖn ph¸p phßng ngõa”. Cô thÓ bµi viÕt gåm nh÷ng néi dung chñ yÕu sau: Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT trong kinh doanh Ch¬ng II: Thùc tr¹ng gian lËn thuÕ GTGT ë ViÖt Nam Ch¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p chèng gian lËn thuÕ GTGT ë ViÖt Nam Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 2 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa Ch¬ng I Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT trong kinh doanh I. Vai trß cña thuÕ GTGT trong ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th ¬ng m¹i 1. Doanh nghiÖp th¬ng m¹i vµ nghÜa vô thuÕ GTGT Th¬ng m¹i lµ qu¸ tr×nh mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ trêng, lµ lÜnh vùc ph©n phèi vµ lu th«ng hµng ho¸. NÕu ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ (kinh doanh hµng hãa) vît ra khái biªn giíi quèc gia th× ngêi ta gäi nã lµ ngo¹i th¬ng (kinh doanh quèc tÕ). Theo luËt th¬ng m¹i th× c¸c hµnh vi th¬ng m¹i bao gåm: Mua b¸n hµng ho¸, ®¹i diÖn cho th¬ng nh©n, m«i giíi th¬ng m¹i, uû th¸c mua b¸n hµng ho¸, ®¹i lý mua b¸n hµng ho¸, gia c«ng th¬ng m¹i, ®Êu gi¸ hµng ho¸, ®Êu thÇu hµng ho¸ dÞch vô giao nhËn hµng ho¸, dÞch vô gi¸m ®Þnh hµng ho¸, khuyÕn m¹i, qu¶ng c¸o th¬ng m¹i, trng bµy giíi thiÖu hµng ho¸ vµ héi trî triÓn l·m th¬ng m¹i. Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 3 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa Doanh nghiÖp th¬ng m¹i: lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ®îc h×nh thµnh hîp ph¸p ho¹t ®éng trong lÜnh vùc lu th«ng, bu«n b¸n hµng ho¸. §èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i nãi riªng vµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung khi ®¨ng ký thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng ®Òu ph¶i chÞu nghÜa vô thuÕ GTGT ®èi víi Nhµ níc. Sù kiÖn ph¸p lý lµm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT lµ sù ra ®êi, thay ®æi hoÆc chÊm døt cña chñ thÓ kinh doanh. Thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa vô nµy ®îc x¸c ®Þnh kÓ tõ ngµy ®èi tîng nép thuÕ ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh. ViÖc ®¨ng ký thuÕ ph¶i tu©n theo nh÷ng quy tr×nh thñ tôc nhÊt ®Þnh gäi lµ quy tr×nh ®¨ng ký thuÕ.KÕt qu¶ cña ®¨ng ký thuÕ la mçi ®èi tîng nép thuÕ ®îc cÊp mét m· sè thuÕ. KÓ tõ ngµy ®îc cÊp m· sè thuÕ, c¶ ®èi tîng nép thuÕ vµ c¬ quan thuÕ ®Òu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm sö dông m· sè thuÕ. §èi tîng nép thuÕ ph¶i sö dông m· sè thuÕ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ vµ c¸c nghÜa vô kh¸c cã liªn quan ®Õn thuÕ v× vËy ph¶i ghi m· sè thuÕ trªn mäi giÊy tê giao dÞch, hîp ®ång, ho¸ ®¬n…., chøng tõ mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô, sæ s¸ch kÕ to¸n, tê khai thuÕ, chøng tõ nép thuÕ. Nép thuÕ GTGT lµ viÖc ngêi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô chuyÓn sè thuÕ ®· thu hé nhµ níc do ngêi tiªu dïng tr¶ th«ng qua c¬ chÕ gi¸ khi mua hµng ho¸, dÞch vô thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT vµo kho b¹c nhµ níc. §©y lµ nghÜa vô c¬ b¶n cña ®èi tîng nép thuÕ. Víi c¬ chÕ tù ®¨ng ký, tù kª khai, tù tÝnh vµ nép thuÕ th× viÖc quyÕt to¸n thuÕ hµng n¨m cña c¬ së kinh doanh víi c¬ quan thuÕ lµ hÕt søc cÇn thiÕt. NghÜa vô quyÕt to¸n thuÕ ph¶i ®îc quy ®Þnh mét c¸ch chÆt chÏ nh»m x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c sè thuÕ mµ c¬ së kinh doanh thu hé nhµ níc ®Ó chuyÓn vµo ng©n s¸ch nhµ níc mét c¸ch kÞp thêi nh»m tr¸nh hiÖn tîng chiÕm gi÷ sè thuÕ GTGT thu hé nhµ níc ®Ó phôc vô lîi Ých riªng cu¶ m×nh. 2.Vai trß cña thuÕ GTGT ®èi víi c¸c DNTM. Qua nh÷ng n¨m triÓn khai vµ thùc hiÖn LuËt thuÕ GTGT ®· ®em l¹i mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ. Cô thÓ gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, më réng lu th«ng hµng ho¸ vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. ThuÕ GTGT gãp phÇn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ b¶o hé s¶n xuÊt trong níc, s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu kinh tÕ. Theo qui ®Þnh cña LuËt thuÕ GTGT hµng ho¸ xuÊt khÈu ®îc hëng thuÕ suÊt 0% tøc lµ ®îc hoµn toµn bé sè thuÕ GTGT ®· nép ë ®Çu vµo, viÖc hoµn thuÕ GTGT ®Çu vµo thùc chÊt lµ nhµ níc trî gi¸ cho hµng xuÊt khÈu nªn ®· gióp doanh nghiÖp tËp trung ®îc nguån hµng ®Ó xuÊt khÈu vµ cã ®iÒu kiÖn c¹nh tranh víi hµng ho¸ trªn thÞ trêng Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 4 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa quèc tÕ. Trong n¨m 1999 sè tiÒn ®îc hoµn t¨ng vèn cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu kho¶ng 2.700 tû ®ång; n¨m 2000 lµ 5.000 tû ®ång. V× vËy, trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng xuÊt khÈu bÞ h¹n chÕ, gi¸ xuÊt khÈu gi¶m nhng tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña níc ta vÉn t¨ng so víi n¨m 1998 lµ 23.18%; n¨m 2000 t¨ng 21.3%. Ngoµi viÖc ®îc hoµn thuÕ GTGT, c¸c dù ¸n ®Çu t cã gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu ®¹t trªn 30% tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ cßn ®îc u ®·i hëng thuÕ suÊt thuÕ TNDN 25%; nÕu cã gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu trªn 50% tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu ®îc miÔn thuÕ thu nhËp bæ sung ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt khÈu. LuËt thuÕ GTGT khuyÕn khÝch viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ xuÊt khÈu thay v× luËt thuÕ cò khuyÕn khÝch s¶n xuÊt hµng thay thÕ hµng nhËp khÈu, ®Æc biÖt luËt thuÕ GTGT ®· khuyÕn khÝch s¶n xuÊt, kinh doanh nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã thÕ m¹nh: n«ng s¶n, l©m s¶n, h¶i s¶n, thñ c«ng mü nghÖ. §Æc biÖt luËt thuÕ GTGT gãp phÇn ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ quan Nhµ níc kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, t¨ng cêng c«ng t¸c h¹ch to¸n, kÕ to¸n vµ thóc ®Èy viÖc mua b¸n ho¸ ®¬n GTGT ë c¸c doanh nghiÖp. Do yªu cÇu cña viÖc kª khai thuÕ GTGT, khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo, tÝnh ®óng thu nhËp cña doanh nghiÖp nªn nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh ®· b¾t ®Çu tró träng ®Õn c«ng t¸c më sæ kÕ to¸n, ghi chÐp, qu¶n lý vµ sö dông ho¸ ®¬n chøng tõ. Th«ng qua viÖc chÊp hµnh c«ng t¸c kÕ to¸n, ho¸ ®¬n chøng tõ cña c¸c doanh nghiÖp, qua viÖc kª khai thuÕ, hoµn thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ ®· gióp c¬ quan chøc n¨ng vµ c¬ quan thuÕ tõng bíc n¾m ®îc t×nh h×nh kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. II. Néi dung c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT §Ó gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt, më réng lu th«ng hµng ho¸, dÞch vô khuyÕn khÝch ph¸t triÓn nÒn KTQD, ®éng viªn 1 phÇn thu nhËp cña ngêi tiªu dïng vµo ng©n s¸ch Nhµ níc. C¨n cø vµo HiÕn ph¸p níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, luËt nµy quy ®Þnh thuÕ GTGT Néi dung vÒ thuÕ GTGT bao gåm: 1. §èi tîng nép thuÕ vµ chÞu thuÕ GTGT. §iÒu 1. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ thuÕ tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, lu th«ng ®Õn tiªu dïng. §iÒu 2. §èi tîng chÞu thuÕ Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 5 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa Hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam lµ ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, trõ c¸c ®èi tîng quy ®Þnh t¹i §iÒu 4 cña luËt nµy. §iÒu 3. §èi tîng nép thuÕ Tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ (gäi chung lµ c¬ së kinh doanh) vµ tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c nhËp khÈu hµng ho¸ chÞu thuÕ (gäi chung lµ ngêi nhËp khÈu) lµ ®èi tîng nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. §iÒu 4. §èi tîng kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng Hµng ho¸, dÞch vô díi ®©y kh«ng thuéc diÖ chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng: S¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n cha chÕ biÕn thµnh c¸c s¶n phÈm kh¸c hoÆc chØ qua s¬ chÕ th«ng thêng cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n tù s¶n xuÊt vµ b¸n ra. S¶n phÈm muèi Hµng ho¸, dÞch vô thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt kh«ng ph¶i nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ë kh©u ®· chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. ThiÕt bÞ, m¸y mãc, ph¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng thuéc lo¹i trong níc cha s¶n xuÊt ®îc mµ c¬ së cã dù ¸n ®Çu t nhËp khÈu ®Ó lµm tµi s¶n cè ®Þnh theo dù ¸n ®ã. ChuyÓn quyÒn sö dông ®Êt thuéc diÖn chÞu thuÕ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. Nhµ ë thuéc së h÷u Nhµ níc do Nhµ níc b¸n cho ngêi ®ang thuª. DÞch vô tÝn dông, quü ®Çu t B¶o hiÓm nh©n thä, b¶o hiÓm häc sinh, b¶o hiÓm vËt nu«i, c©y trång vµ c¸c lo¹i b¶o hiÓm kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh. DÞch vô y tÕ. Ho¹t ®éng v¨n ho¸, triÓn l·m vµ thÓ dôc thÓ thao kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh, biÓu diÔn nghÖ thuËt, s¶n xuÊt phim, ph¸t hµnh vµ chiÕu phim nhùa, phim video tµi liÖu. D¹y häc, d¹y nghÒ Ph¸t sãng truyÒn thanh, truyÒn h×nh theo ch¬ng tr×nh b»ng nguån vèn ng©n s¸ch Nhµ níc In, xuÊt b¶n vµ ph¸t hµnh b¸o, t¹p chÝ, b¶n tinh chuyªn ngµnh, s¸ch chÝnh trÞ, s¸ch gi¸o khoa, gi¸o tr×nh, s¸ch v¨n b¶n ph¸p luËt, s¸ch in b»ng tiÕng d©n téc thiÓu sè, tranh ¶nh, ¸p phÝch tuyªn truyÒn cæ ®éng, in tiÒn. Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 6 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa DÞch vô phôc vô c«ng céng vÒ vÖ sinh, tho¸t níc ®êng phè vµ khu d©n c, duy tr× vên thó, vên hoa, c«ng viªn, c©y xanh ®êng phè, chiÕu s¸ng c«ng céng, phôc vô tang lÔ v…v… §iÒu 5. NghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT 1. C¬ së kinh doanh vµ ngêi nhËp khÈu cã nghÜa vô nép thuÕ ®Çy ®ñ, ®óng h¹n theo quy ®Þnh cña luËt nµy. 2. C¬ quan thuÕ trong ph¹m vi nhiÖm vô quyÒn h¹n cña m×nh cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh cña luËt nµy. 3. C¬ quan nhµ níc, tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ – x· héi, tæ chøc x· héi, tæ chøc x· héi – nghÒ nghiÖp, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n trong ph¹m vi chøc n¨ng, nhiÖm vô quyÒn h¹n cña m×nh gi¸m s¸t, phèi hîp víi c¬ quan thuÕ trong viÖc thi hµnh luËt thuÕ GTGT. 4. C«ng d©n ViÖt Nam cã tr¸ch nhiÖm gióp c¬ quan thuÕ, c¸n bé thuÕ trong viÖc thi hµnh luËt nµy. 2. C¬ së tÝnh thuÕ GTGT Gåm gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt thuÕ GTGT VÒ gi¸ tÝnh thuÕ GTGT, vÒ lý thuyÕt cã hai c¸ch x¸c ®Þnh: Gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ ®· bao gåm thuÕ GTGT, cã nghÜa lµ thuÕ ®îc tÝnh trªn gi¸ b¸n ®· bao gåm thuÕ. Gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ cha bao gåm thuÕ GTGT. C¸ch tÝnh nµy lµm cho bªn mua vµ bªn b¸n thÊy râ rµng h¬n lµ gi¸ cha cã thuÕ vµ thuÕ GTGT §iÒu 7. Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT ®îc quy ®Þnh nh sau: 1. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô lµ gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT. 2. §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu lµ gi¸ t¹i cöa khÈu céng víi thuÕ nhËp khÈu. 3. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi, sö dông néi bé, biÕu tÆng lµ gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t¬ng ®¬ng t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh c¸c ho¹t ®éng nµy. 4. §èi víi ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n lµ sè tiÒn thuª thu tõng kú. 5. §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph¬ng thøc tr¶ gãp lµ gi¸ b¸n cña hµng hãa tÝnh theo gi¸ b¸n tr¶ 1 lÇn kh«ng tÝnh theo sè tiÒn tr¶ tõng kú. 6. §èi víi gia c«ng hµng ho¸ lµ gi¸ gia c«ng. 7. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô kh¸c lµ gi¸ do chÝnh phñ quy ®Þnh Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 7 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa VÒ thuÕ suÊt lµ ®¹i lîng x¸c ®Þnh møc ®é, ph¹m vi, nghÜa vô nép thuÕ trªn mét ®¬n vÞ cña ®èi tîng chÞu thuÕ. Hay nãi c¸ch kh¸c, thuÕ suÊt lµ ®Þnh møc thu thuÕ trªn mét ®¬n vÞ cña ®èi tîng chÞu thuÕ. ThuÕ suÊt biÓu hiÖn chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh kinh tÕ x· héi cña Nhµ níc, tøc lµ thÓ hiÖn quan ®iÓm ®éng viªn cña Nhµ níc víi tõng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. ThuÕ suÊt thuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ suÊt theo gi¸ trÞ tøc lµ thuÕ suÊt quy ®Þnh tû lÖ % huy ®éng trªn mét ®¬n vÞ gi¸ trÞ ®èi tîng nép thuÕ. VÒ møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT ®îc quy ®Þnh nh sau: Møc thuÕ suÊt 0% ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu Møc thuÕ suÊt 5% ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô: níc s¹ch, níc sinh ho¹t, ph©n bãn, thuèc kh¸m bÖnh, ®å ch¬i trÎ em, s¸ch khoa häc…. Møc thuÕ suÊt th«ng thêng giao ®éng tõ 10 – 20% Nhãm thuÕ suÊt u ®·i giao ®éng tõ 5%- 7% Nhãm thuÕ suÊt ®Æc biÖt u ®·i: díi 5% ¸p dông ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô ®Æc biÖt u ®·i. Nhãm thuÕ suÊt ®iÒu tiÕt trªn 20%. 3. Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT ThuÕ GTGT ph¶i nép ®îc tÝnh theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ hoÆc ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng. 3.1 Ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ: Sè thuÕ ph¶i nép b»ng thuÕ GTGT ®Çu ra trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo. ThuÕ GTGT ®Çu ra b»ng gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô b¸n ra nh©n víi thuÕ suÊt. ThuÕ GTGT ®Çu vµo b»ng tæng sè thuÕ GTGT ®· thanh to¸n ®îc ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT mua hµng hãa, dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT hµng ho¸ nhËp khÈu. 3.2 Ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng Sè thuÕ ph¶i nép b»ng GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô nh©n víi thuÕ suÊt thuÕ GTGT. Gi¸ trÞ gia t¨ng cña hµng ho¸, dÞch vô b»ng gi¸ thanh to¸n cña hµng hãa, dÞch vô b¸n ra trõ gi¸ thanh to¸n cña hµng hãa, dÞch vô mua vµo. Ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp chØ ¸p dông ®èi víi c¸c ®èi tîng sau: C¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh vµ tæ chøc, c¸ nh©n níc ngoµi kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo bíc ®Çu t níc ngoµi tíi ViÖt Nam cha thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 8 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa kiÖn vÒ kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ. C¬ së kinh doanh mua b¸n vµng b¹c, ®¸ quý. 4. C¬ chÕ thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT ViÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT ph¶i th«ng qua mét c¬ chÕ nhÊt ®Þnh v× vËy mét trong nh÷ng néi dung chñ yÕu cña ph¸p luËt ®iÒu chØnh thuÕ GTGT lµ c¬ chÕ thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT. C¬ chÕ thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT gåm: ®¨ng ký thuÕ, kª khai, nép thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ. 4.1 §¨ng ký thuÕ vµ cÊp m· sè thuÕ Sù kiÖn ph¸p lý lµm ph¸t sinh nghÜa vô ®¨ng ký thuÕ GTGT lµ sù ra ®êi, thay ®æi hoÆc chÊm døt cña chñ thÓ kinh doanh. Thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa vô nµy ®îc x¸c ®Þnh kÓ tõ ngµy ®èi tîng nép thuÕ ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh. Thêi ®iÓm cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh lµ thêi ®iÓm ®Ó tÝnh thêi h¹n thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ. ViÖc ®¨ng ký thuÕ ph¶i tu©n thñ theo nh÷ng tr×nh tù thñ tôc nhÊt ®Þnh gäi lµ quy tr×nh ®¨ng ký thuÕ. KÕt qu¶ cña ®¨ng ký thuÕ lµ mçi ®èi tîng nép thuÕ ®îc cÊp mét m· sè thuÕ. M· sè thuÕ lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó nhËn diÖn ngêi nép thuÕ, lµ ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu vÒ ph¬ng diÖn ph¸p lý ®Ó qu¶n lý vµ thùc hiÖn thuÕ GTGT. §èi víi ®èi tîng nép thuÕ ph¶i sö dông m· sè thuÕ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ vµ c¸c nghÜa vô kh¸c cã liªn quan ®Õn thuÕ v× vËy ph¶i ghi m· sè thuÕ trªn mäi giÊy tê giao dÞch, hîp ®ång kinh tÕ, chøng tõ nép thuÕ. C¸c ®¬n vÞ ®îc sö dông ho¸ ®¬n tù in ph¶i in s½n m· sè cña m×nh vµo tõng tê ho¸ ®¬n. §èi víi c¬ quan thuÕ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm sö dông m· sè thuÕ cña ®èi tîng nép thuÕ ®Ó qu¶n lý ®èi tîng nép thuÕ, theo dâi sè liÖu nép thuÕ vµ ghi m· sè ®èi tîng nép thuÕ trªn mäi giÊy tê giao dÞch víi ®èi tîng nép thuÕ nh: th«ng b¸o nép thuÕ, th«ng b¸o ph¹t, lÖnh thu, c¸c quyÕt ®Þnh ph¹t hµnh chÝnh thuÕ, biªn b¶n kiÓm tra vÒ thuÕ. 4.2 Kª khai thuÕ GTGT Mçi chñ thÓ khi tham gia ®¨ng ký nép thuÕ GTGT víi c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn vµ ®îc cÊp m· sè thuÕ th× ®Òu ph¶i thùc hiÖn viÖc kª khai thuÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Kª khai thuÕ lµ viÖc khai b¸o tÊt c¶ nh÷ng nghiÖp vô chÞu thuÕ ph¸t sinh trong kú (th¸ng, quý hoÆc n¨m), sè thuÕ GTGT ®· tr¶ khi mua hµng, sè thuÕ GTGT thu ®îc khi b¸n hµng, sè thuÕ GTGT ®· nép, sè thuÕ GTGT ph¶i nép trong kú cho c¬ quan thuÕ. Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 9 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa ViÖc kª khai thuÕ ®îc tiÕn hµnh theo mÉu tê khai thuÕ. Ngêi cã nghÜa vô kª khai thuÕ c¨n cø vµo c¸c d÷ liÖu trªn tê khai thuÕ thùc hiÖn hµnh vi kª khai, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc kª khai vµ nép tê khai cho c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn. Sau khi lËp xong tê khai thuÕ ph¶i nép tê khai cho c¬ quan thuÕ. Sau khi tÝnh sè thuÕ ph¶i nép cho ®èi tîng nép thuÕ, c¬ quan thuÕ míi ra th«ng b¸o nép thuÕ göi cho c¸c ®èi tîng nép thuÕ. ViÖc kiÓm tra tÝnh ®óng ®¾n cña kª khai thuÕ x¶y ra tríc thêi ®iÓm nép thuÕ. ViÖc sai sãt trong viÖc tÝnh sè thuÕ ph¶i nép thuéc tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan thuÕ. 4.3 Nép thuÕ GTGT Nép thuÕ GTGT lµ viÖc ngêi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô chuyÓn thuÕ ®· thu hé Nhµ níc do ngêi tiªu dïng tr¶ th«ng qua c¬ chÕ gi¸ khi mua hµng ho¸, dÞch vô thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT vµo kho b¹c Nhµ níc. §©y lµ nghÜa vô c¬ b¶n nhÊt cña mçi ®èi tîng nép thuÕ. §Ó thùc hiÖn nghÜa vô nµy mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cÇn ®iÒu chØnh nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: Thø nhÊt, vÒ h×nh thøc nép thuÕ, cã thÓ nép trùc tiÕp cho c¬ quan thuÕ hoÆc cã thÓ nép thuÕ qua Ng©n hµng, qua kho b¹c. Thø hai, vÒ c¬ chÕ nép thuÕ. HiÖn nay trong thùc tiÔn tiÕn hµnh thu thuÕ tån t¹i hai c¬ chÕ: * C¬ chÕ ®èi tîng nép thuÕ tù tÝnh nép thuÕ: c¬ chÕ nµy n©ng cao tÝnh tù chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt cña ®èi tîng nép thuÕ, gi¶m khèi lîng c«ng viÖc cho c¬ quan qu¶n lý thuÕ còng nh chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh thuÕ, ph©n ®Þnh r¹ch rßi tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan thuÕ, cña ®èi tîng nép thuÕ. * C¬ chÕ nép thuÕ theo th«ng b¸o cña c¬ quan thuÕ: tøc nép thuÕ theo sù tÝnh to¸n cña c¬ quan thuÕ vµ ®îc thùc hiÖn bëi mét quyÕt ®Þnh qu¶n lý hµnh chÝnh cña Nhµ níc. Thø ba, ph¹m vi thùc hiÖn nghÜa vô nép thuÕ GTGT. §èi víi nh÷ng tæ chøc, c¸ nh©n kinh doanh bÊt hîp ph¸p (kh«ng cã ®¨ng ký kinh doanh) cã nghÜa vô nép thuÕ hay kh«ng ? XÐt trªn ph¬ng diÖn lý luËn th× nghÜa vô nép thuÕ GTGT cña c¸c chñ thÓ chØ ph¸t sinh trªn c¬ së c¸c hµnh vi vµ ho¹t ®éng hîp ph¸p cña c¸c chñ thÓ v× vËy nÕu ®¸nh thuÕ vµo nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng hîp ph¸p th× v« h×nh chung cã mét dßng tiÒn bÊt hîp ph¸p ®îc chuyÓn vµo ng©n s¸ch Nhµ níc, ®îc sù b¶o trî cña Nhµ níc vµ dßng tiÒn ®ã trë thµnh hîp ph¸p. 4.4 QuyÕt to¸n thuÕ Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 10 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa Víi c¬ chÕ tù ®¨ng ký, tù kª khai, tù tÝnh vµ nép thuÕ viÖc quyÕt to¸n thuÕ hµng n¨m cña c¬ së kinh doanh víi c¬ quan thuÕ lµ hÕt søc cÇn thiÕt. ThuÕ GTGT lµ thuÕ gi¸n thu ®îc ®¸nh trªn tÊt c¶ c¸c kh©u tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× nghÜa vô quyÕt to¸n thuÕ ph¶i ®îc tÝnh to¸n mét c¸ch chÆt chÏ nh»m x¸c ®Þnh ®ñ, chÝnh x¸c sè thuÕ nép vµo ng©n s¸ch nhµ níc mét c¸ch kÞp thêi, tr¸nh hiÖn tîng chiÕm gi÷ sè thuÕ GTGT thu ®îc phôc vô lîi Ých riªng cña doanh nghiÖp. 5. KhÊu trõ vµ hoµn thuÕ GTGT 5.1 KhÊu trõ thuÕ GTGT ThuÕ GTGT mang b¶n chÊt liªn hoµn v× vËy thuÕ GTGT ®· ®îc nép ë giai ®o¹n tríc sÏ ®îc khÊu trõ ë giai ®o¹n sau th«ng qua c¬ chÕ gi¸ c¶ khi thùc hiÖn hµnh vi mua b¸n trao ®æi s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô. ViÖc khÊu trõ thuÕ ®· nép ë giai ®o¹n tríc gäi lµ khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo. ThuÕ GTGT ®Çu vµo lµ tæng sè thuÕ GTGT trªn ho¸ ®¬n GTGT mua hµng ho¸, dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT cña hµng ho¸ nhËp khÈu. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh th× khÊu trõ thuÕ ®îc thùc hiÖn theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh: - ChØ khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT, c¬ së kinh doanh ph¶i h¹ch to¸n riªng thuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ vµ kh«ng ®îc khÊu trõ, trêng hîp kh«ng h¹ch to¸n riªng th× sè thuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ theo ph¬ng ph¸p ph©n bæ dùa trªn tû lÖ doanh sè chÞu thuÕ so víi tæng doanh sè b¸n ra t¹i doanh nghiÖp. - ThuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trong th¸ng nµo th× ®îc kª khai khÊu trõ trong th¸ng ®ã kh«ng ph©n biÖt ®· ®îc xuÊt dïng hay cha. - C¬ së mua vËt t hµng ho¸ kh«ng cã ho¸ ®¬n chøng tõ hoÆc cã ho¸ ®¬n nhng kh«ng ghi riªng sè thuÕ GTGT ngoµi gi¸ b¸n th× kh«ng ®îc khÊu trõ, trõ mét sè trêng hîp cã quy ®Þnh riªng. - ThuÕ ®Çu vµo cña TSC§ ®îc kª khai khÊu trõ nh ®èi víi vËt t, hµng ho¸ kh¸c. NÕu sè thuÕ khÊu trõ ph¸t sinh lín c¬ së ®îc tÝnh khÊu trõ dÇn. Sau 3 th¸ng mµ sè thuÕ khÊu trõ vÉn cßn th× doanh nghiÖp cã thÓ ®Ò nghÞ c¬ quan thuÕ xÐt hoµn thuÕ. 5.2 Hoµn thuÕ GTGT Do thuÕ GTGT “thu hé” cña doanh nghiÖp b¸n hµng lµ thuÕ GTGT “tr¶ hé” cña doanh nghiÖp mua hµng nªn viÖc hoµn thuÕ GTGT cña mét doanh nghiÖp cã liªn quan ®Õn viÖc nép thuÕ cña doanh nghiÖp kh¸c. V× vËy, cã thÓ nãi Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 11 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa viÖc hoµn thuÕ GTGT diÔn ra trªn ph¹m vi réng, bao hµm nhiÒu mèi quan hÖ phøc t¹p vµ cã sù liªn hoµn gi÷a c¸c ®èi tîng nép thuÕ. ChÝnh tÝnh phøc t¹p cña vÊn ®Ò cïng víi sù míi mÎ cña nghiÖp vô hoµn thuÕ GTGT céng thªm sù ch¾p v¸ cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ hoµn thuÕ GTGT khiÕn cho vÊn ®Ò hoµn thuÕ GTGT lµ mét vÊn ®Ò næi cém lín trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT hiÖn nay. Theo quy ®Þnh cña ®iÒu 16 luËt thuÕ GTGT th× ®èi tîng ®îc xÐt hoµn thuÕ GTGT trong c¸c trêng hîp sau: - C¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®îc xÐt hoµn thuÕ trong c¸c trêng hîp. C¬ së kinh doanh 3 th¸ng liªn tôc trë lªn cã sè luü kÕ sè thuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ lín h¬n sè thuÕ ®Çu ra. Sè thuÕ ®îc hoµn lµ sè thuÕ ®Çu vµo cha ®îc khÊu trõ hÕt cña thêi gian xin hoµn thuÕ. VÝ dô: Doanh nghiÖp A kª khai thuÕ GTGT cã sè thuÕ GTGT ®Çu ra, ®Çu vµo nh sau: §VT: triÖu ®ång Th¸ng kª khai thuÕ Th¸ng 12/2000 Th¸ng 1/2001 Th¸ng 2/2001 ThuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ trong th¸ng 200 ThuÕ ®Çu ra ph¸t sinh trong th¸ng 100 300 300 350 200 -100 Luü kÕ sè thuÕ ®Çu vµo cha ®îc khÊu trõ -100 +50 -100 -50 -150 ThuÕ ph¶i nép Doanh nghiÖp A cã luü kÕ 3 th¸ng liªn tôc sè thuÕ ®Çu vµo lín h¬n ®Çu ra. Doanh nghiÖp A thuéc ®èi tîng ®îc hoµn thuÕ GTGT víi sè thuÕ lµ 150 triÖu ®ång. C¬ së kinh doanh trong th¸ng cã hµng ho¸ xuÊt khÈu nÕu cã sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cha ®îc khÊu trõ tõ 200 triÖu trë lªn th× ®îc xÐt duyÖt hoµn thuÕ theo th¸ng, hoÆc chuyÕn hµng. - §èi víi hµng uû th¸c xuÊt khÈu, gia c«ng chÕ biÕn xuÊt khÈu qua mét c¬ së kh¸c ký hîp ®ång gia c«ng xuÊt khÈu, gia c«ng chuyÓn tiÕp xuÊt khÈu, ®èi tîng hoµn thuÕ lµ c¬ së hµng ho¸ ®i uû th¸c xuÊt khÈu, c¬ së trùc tiÕp gia c«ng hµng ho¸ xuÊt khÈu. - §èi víi c¬ së kinh doanh míi thµnh lËp, ®Çu t míi ®· ®¨ng ký nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ nhng cha cã ph¸t sinh doanh thu b¸n hµng ®Ó tÝnh thuÕ GTGT ®Çu ra, nÕu thêi gian ®Çu t tõ mét n¨m trë lªn ®îc xÐt hoµn thuÕ ®Çu Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 12 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa vµo theo tõng n¨m. Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cña tµi s¶n ®Çu t ®îc hoµn cã gi¸ trÞ lín tõ 200 triÖu trë lªn th× ®îc xÐt hoµn thuÕ tõng quý. - C¬ së kinh doanh quyÕt to¸n thuÕ khi s¸t nhËp, hîp nhÊt, chia t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n cã thuÕ GTGT nép thõa, c¬ së cã quyÒn ®Ò nghÞ c¬ quan hoµn thuÕ hoµn l¹i sè thuÕ nép thõa. - §èi víi c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA chñ dù ¸n ODA kh«ng hoµn l¹i mua hµng ho¸, dÞch vô tõ c¸c nhµ cung cÊp trong níc cã thuÕ GTGT ®Ó sö dông cho dù ¸n nµy. Nhµ thÊu chÝnh thuéc ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trõ thuÕ sö dông vèn ODA kh«ng ….. cung cÊp c¸c hµng ho¸, dÞch vô cho c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA kh«ng hoµn l¹i kh«ng ph¶i tÝnh thuÕ GTGT ®Çu ra nhng ®îc tÝnh khÊu trõ hoÆc hoµn thuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô mua trong níc cã thuÕ GTGT. - Tæ chøc ViÖt Nam sö dông tiÒn viÖn trî nh©n ®¹o, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña tæ chøc c¸ nh©n níc ngoµi ®Ó mua hµng ho¸ t¹i ViÖt Nam th× ®îc hoµn l¹i tiÒn thuÕ GTGT ®· ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT khi mua hµng. 6. Ho¸ ®¬n, chøng tõ Trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn thuÕ GTGT, ho¸ ®¬n, chøng tõ lµ c¬ së ®Ó kiÓm tra thuÕ GTGT, lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®Çu vµo vµ ®Çu ra ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ, miÔn gi¶m, ph¶i nép hay ®îc hoµn l¹i trong kú. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh chÕ ®é ho¸ ®¬n, chøng tõ ë c¶ kh©u mua vµ kh©u b¸n v× nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn nguån thu cña Nhµ níc vµ quyÒn lîi cña doanh nghiÖp. Do ®ã, viÖc kiÓm so¸t vµ tù kiÓm so¸t ë kh©u lËp chøng tõ, ho¸ ®¬n hay tiÕp nhËn chøng tõ ho¸ ®¬n cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh víi c¬ quan qu¶n lý chøc n¨ng trong viÖc tÝnh to¸n sè thuÕ ph¶i nép nãi riªng vµ qu¶n lý nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ níc nãi chung. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng ngay cµng ph¸t triÓn víi c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh phong phó, ®a d¹ng th× vÊn ®Ò chøng tõ, ho¸ ®¬n ngµy cµng cã ý nghÜa h¬n bao giê hÕt. V× vËy, ho¸ ®¬n, chøng tõ lµ mét néi dung hÕt søc quan träng ®îc quy ®Þnh trong ph¸p luËt thuÕ GTGT. III. §¸nh gi¸ chung vÒ thuÕ 1. MÆt tÝch cùc Thùc tÕ triÓn khai luËt thuÕ GTGT ë níc ta trong nhøng n¨m võa qua cho thÊy ph¸p luËt thuÕ GTGT ë níc ta ®· ®¸p øng vÒ c¬ b¶n nh÷ng yªu cÇu vÒ lý luËn cña ph¸p luËt thuÕ GTGT c¶ vÒ cÊu tróc bªn trong lÉn h×nh thøc biÓu hiÖn Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 13 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa bªn ngoµi, cô thÓ cã ®Çy ®ñ c¸c bé phËn hîp thµnh cña ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ c¸c nhãm quy ph¹m ph¸p luËt ®îc biÓu hiÖn díi h×nh thøc: luËt, nghÞ quyÕt, nghÞ ®Þnh, th«ng t, c«ng v¨n cña nhµ níc cã thÈm quyÒn. C¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶n ¸nh ®óng nh÷ng néi dung, yªu cÇu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ, tµi chÝnh nãi chung vµ chÝnh s¸ch thuÕ nãi riªng còng nh thÓ hiÖn ®îc môc tiªu, ®Þnh híng c¬ b¶n trong chñ tr¬ng, ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng. Ph¸p luËt thuÕ GTGT c¬ b¶n ®· ph¶n ¸nh ®îc b¶n chÊt cña thuÕ GTGT còng nh c¬ chÕ vËn hµnh cña thuÕ GTGT. ChÝnh v× nh÷ng lý do ®ã mµ sau nh÷ng n¨m triÓn khai thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT ®· ®îc mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ mµ thµnh tùu bao trïm nhÊt lµ ®¹t ®îc môc tiªu, yªu cÇu ®Æt ra trong luËt thuÕ GTGT. ViÖc thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸ thµnh c¸c c«ng tr×nh ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®îc gi¶m kho¶ng 10% v× toµn bé thuÕ GTGT cña c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n ®îc h¹ch to¸n riªng kh«ng tÝnh vµo gi¸ thµnh c«ng tr×nh kh«ng ph¶i khÊu hao tµi s¶n sau nµy mµ ®îc khÊu trõ hoÆc hoµn thuÕ. MÆt kh¸c, khi nhËp khÈu thiÕt bÞ, m¸y mãc ph¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng, lo¹i trong níc cha s¶n xuÊt ®îc ®Ó ®Çu t thµnh tµi s¶n cè ®Þnh theo dù ¸n th× kh«ng thuéc d¹ng chÞu thuÕ GTGT. §Æc biÖt, kÓ tõ khi thùc hiÖn gi¶m 50% thuÕ suÊt ®èi víi c¸c s¶n phÈm x©y dùng c¬ b¶n th× møc thuÕ cßn ph¶i nép sau khi khÊu trõ ®Çu vµo b×nh qu©n chØ cßn kho¶ng 1% so víi 4% khi thùc hiÖn nép thuÕ doanh thu thÓ hiÖn khuyÕn khÝch ®Çu t rÊt m¹nh. MÆt kh¸c, luËt thuÕ GTGT ®· gãp phÇn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, b¶o ®¶m s¶n xuÊt trong níc, s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu nÒn kinh tÕ. Theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ GTGT hµng ho¸ xuÊt khÈu ®îc hëng thuÕ suÊt 0% tøc lµ ®îc hoµn toµn bé sè thuÕ GTGT ®· nép ë ®Çu vµo, viÖc hoµn thuÕ GTGT ®Çu vµo thùc chÊt lµ nhµ níc trî gi¸ cho hµng ho¸ xuÊt khÈu nªn ®· gióp doanh nghiÖp xuÊt khÈu tËp trung ®îc nguån hµng trong níc ®Ó xuÊt khÈu vµ cã ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ®îc víi hµng ho¸ trªn thÞ trêng quèc tÕ. BiÓu 1. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu tõ n¨m 1999 ®Õn 2003 MÆt hµng N¨m1999 N¨m 2000 N¨m 2001 N¨m 2002 N¨m 2003 DÇu th« (ngh×n tÊn) 14.881,9 15.423,5 16.731,6 16.879,0 17.169,0 DÖt may (triÖu ®«) 1.746,2 1.891,9 1.975,4 2.752,0 3.630,0 Giµy, dÐp (triÖu ®«) 1.387,1 1.471,7 1.578,4 1.867,0 2.225,0 Thuû s¶n (triÖu ®«) 973,6 1.478,5 1.816,4 2.023,0 2.217,0 Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 14 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa GTGT¹o (ngh×n tÊn) 4.508,3 3.476,7 3.721,0 3.241,0 3.820,0 Cµ phª (ngh×n tÊn) 482,0 733,9 931,0 719,0 700,0 Thñ c«ng mü nghÖ (triÖu ®«) 200,4 273,7 299,7 331,0 367,0 H¹t tiªu (ngh×n tÊn) 34,8 37,0 57,0 77,0 74,4 H¹t ®iÒu (ngh×n tÊn) 18,4 34,2 43,6 62,0 83,6 263,0 273,4 308,0 449,0 438,0 3.260,0 3.251,2 4.292,0 6.049,0 7.049,0 ChÌ (ngh×n tÊn) 36,0 55,6 67,9 75,0 60,0 L¹c (ngh×n tÊn) 56,0 76,1 78,2 105,0 83,3 Cao su (ngh×n tÊn) Than ®¸ (ngh×n tÊn) ViÖc triÓn khai luËt thuÕ GTGT kh«ng g©y biÕn ®éng lín vÒ gi¸. Theo tµi liÖu cña Tæng côc thèng kª th× chØ sè gi¸ tiªu dïng c¶ n¨m 1999 chØ t¨ng 0,1% so víi th¸ng 12 n¨m 1998, n¨m 2000 t¨ng kho¶ng 1%. Trong ®ã gi¸ l¬ng thùc gi¶m 1,9%, gi¸ thùc phÈm gi¶m 7,8%. Gi¸ c¸c hµng c«ng nghÖ phÈm vµ dÞch vô trong n¨m trõ l¬ng thùc vµ thùc phÈm t¨ng 3% lµ møc b×nh thêng cña nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Ngoµi ra, luËt thuÕ GTGT ®· b¾t ®Çu t¸c ®éng ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ quan qu¶n lý nhµ níc kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®äng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, t¨ng cêng c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n vµ thóc ®Èy viÖc mua b¸n hµng ho¸ cã ho¸ ®¬n ë c¸c doanh nghiÖp. Do yªu cÇu cña viÖc kª khai thuÕ GTGT, khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo, tÝnh ®óng thu nhËp cña doanh nghiÖp nªn nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c kinh doanh ®· b¾t ®Çu chó ý ®Õn c«ng t¸c më sæ kÕ to¸n, ghi chÐp, qu¶n lý vµ sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ. Sù chuyÓn biÕn nµy thÓ hiÖn râ nhÊt trong c¸c doanh nghiÖp t nh©n, c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn. Th«ng qua viÖc chÊp hµnh c«ng t¸c kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ cña c¸c doanh nghiÖp qua viÖc kª khai thuÕ, hoµn thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ gióp cho c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ níc vµ c¬ quan thuÕ tõng bíc n¾m ®îc s¸t h¬n t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng nh t¨ng cêng kiÓm tra, gi¸m s¸t ®èi víi doanh nghiÖp. §ång thêi, viÖc triÓn khai thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT b¶o ®¶m ®éng viªn sè thu cho nguån ng©n s¸ch Nhµ níc. Kh«ng gi¶m h¬n so víi thuÕ doanh thu. N¨m 1999 tæng thu ng©n s¸ch Nhµ níc ®¹t 102,1% so víi dù to¸n n¨m Quèc héi gi¸o, n¨m 2000 ®¹t 117,4%. Trong ®ã thuÕ GTGT chiÕm tû träng lín trong tæng sè thu, riªng sè thu thuÕ GTGT n¨m 1999 lµ 16.590 tû ®ång, sau khi trõ ®i sè thuÕ ph¶i hoµn cßn l¹i t¬ng ®¬ng víi thuÕ doanh thu tríc ®©y. Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 15 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa Qua nh÷ng con sè ë trªn, chóng ta cã thÓ Ýt nhiÒu kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc ®a thuÕ GTGT vµo ¸p dông ë ViÖt Nam lµ ®Þnh híng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ nhµ níc, lµ bíc ®ét ph¸ lín trong c«ng cuéc c¶i c¸ch tµi chÝnh c«ng. LuËt thuÕ GTGT ®îc thùc hiÖn ë ViÖt Nam ®· cã nh÷ng t¸c ®éng lín ®Õn ®êi sèng kinh tÕ x· héi níc ta, gãp phÇn hoµn thiÖn luËt thuÕ ë níc ta phï hîp víi kinh tÕ thÞ trêng, t¹o ®iÒu kiÖn më réng hîp t¸c víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. 2. MÆt h¹n chÕ Bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®· ®¹t ®îc th× ph¸p luËt thuÕ GTGT ë níc ta còng cã nh÷ng mÆt “cha ®îc”. LuËt thuÕ GTGT ë níc ta hiÖn nay cha ®ñ m¹nh ®Ó ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT. ThÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau: Mét lµ, ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT cha ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña s vËt hiÖn tîng, viÖc thuÕ GTGT ph©n ra ®èi tîng chÞu thuÕ vµ ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ ca chÝnh x¸c vÒ mÆt khoa häc, cïng víi viÖc quy ®Þnh trùc tiÕp hµng ho¸, dÞch vô kh«ng thuéc diÖn chôi thuÕ GTGT nªn ®· dÉn ®Õn nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau trong qóa tr×nh thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT. Ph¹m vi ®èi tîng né thuÕ GTGT ®îc x¸c ®Þnh trong luËt lµ qu¸ réng, trong ®ã chñ thÓ lµ hé kinh doanh c¸ thÓ chiÕm mét tû lÖ lín nhng cha cã thãi quen lËp vµ sö dông ho¸ ®¬n. Khi thùc hiÖn c¸c cung øng chÞu thuÕ nªn g©y nhiÒu khã kh¨n phøc t¹p trong qu¶n lý hµnh chÝnh thuÕ. Hai lµ, c¨n cø tÝnh thuÕ lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt, song thùc tiÔn thùc thi nghÜa vô thuÕ GTGT, gi¸ tÝnh thuÕ ®îc ph¶n ¸nh trªn ho¸ ®¬n chøng tï cßn cã sù kh¸c biÖt so víi gi¸ thùc, ®Æc biÖt gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng tiªu dïng, nhng kh«ng cã ®ñ c¬ së ph¸p lý ®Ó chøng minh v× vËy trong nhiÒu trêng hîp ph¹m vi møc ®é cña thuÕ GTGT kh«ng ®îc x¸c ®Þnh ®óng. L¹i céng thªm tiªu chÝ ph©n ®Þnh danh môc hµng ho¸, dÞch vô dùa trªn tÝnh n¨ng c«ng dông vµ môc ®Ých sö dông hµng ho¸, dÞch vô ®Ó x¸c ®Þnh møc thuÕ suÊt, nªn trong nhiÒu trêng hîp cïng mét mÆt hµng cã thÓ bÞ ¸p dông c¸c møc thuÕ kh¸c nhau. Ba lµ viÖc quy ®Þnh hai ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ nh÷ng tëng phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ViÖt nam song thùc tiÔn thùc thi nghÜa vô thuÕ GTGT ®· ®a ®Õn nhiÒu bÊt æn vµ kh«ng thùc tÕ, nhÊt lµ gi¸ tÝnh thuÕ cña hai ph¬ng ph¸p nµy kh¸c nhau. Bèn lµ quy ®Þnh khÊu trõ khèng lµ thiÕu c¬ së khoa häc, khã kh¨n trong qu¶n lý hµnh chÝnh thuÕ vµ môc ®Ých cña viÖc khÊu trõ khèng còng kh«ng thùc hiÖn ®îc. C¸c quy ®Þnh vÒ khÊu trõ ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh cßn nhiÒu bÊt hîp lý Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 16 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa dÉn ®Õn hai xu thÕ, cã thÓ quyÒn khÊu trõ kh«ng ®îc b¶o ®¶m hoÆc cã thÓ bÞ l¹m dông, mµ c¶ hai nguyªn t¾c nµy ®Òu kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c ph¸p chÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. N¨m lµ x¸c ®Þnh diÖn hoµn thuÕ qu¸ réng, céng thªm c¬ chÕ “tiÒn tho¸i hËu kiÓm” cïng víi thñ tôc thµnh lËp doanh nghiÖp quy ®Þnh trong luËt doanh nghiÖp kh«ng chÆt chÏ, nªn tiÒn cña Nhµ níc thÊt tho¸t b»ng con ®êng nµy lµ kh¸ lín. S¸u lµ c¬ chÕ thùc hiÖn nghÜavô thuÕ GTGT cßn ®an xen nhiÒu yÕu tè cña c¬ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh bao cÊp nªn nghÜa vô thuÕ GTGT cha ®îc ®¶m b¶o mét c¸ch c«ng b»ng tho¶ ®¸ng. Gi¸ trÞ ph¸p lý cña m· sè thuÕ, tê khai thuÕ, th«ng b¸o nép thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ cha ®îc x¸c ®Þnh trong ph¸p luËt thuÕ GTGT, dÉn ®Õn sù tuú tiÖn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. B¶y lµ ho¸ ®¬n, chøng tõ cßn thiÕu nhiÒu d÷ kiÖn quan träng ®Ó x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña c¸c bªn, gi¸ trÞ ph¸p lý cña chóng cha ®îc x¸c ®Þnh râ rµng, c¬ chÕ qu¶n lý láng lÎo, viÖc lËp vµ sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ khi mua hµng ho¸, dÞch vô cha trë thµnh thãi quen nªn hiÖn tîng gian lËn ho¸ ®¬n ®Ó chiÕm dông tiÒn cña ng©n s¸ch Nhµ níc b»ng con ®êng khÊu trõ thuÕ hoÆc hoµn thuÕ GTGT ®· ph¸t triÓn tíi møc b¸o ®éng vµ kh«ng chØ dõng l¹i ë sù ®¬n lÎ cña tõng doanh nghiÖp mmµ cã sù mãc nèi gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Nh÷ng bÊt cËp trªn ®· ®Æt ra sù tÊt yÕu ph¶i hoµn thiÖn luËt thuÕ GTGT vµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn ®ång thêi còng lµ c¬ së thùc tiÔn cho viÖc ®Ò ra c¸c gi¶ ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn. Ch¬ng II Thùc tr¹ng gian lËn thuÕ ë ViÖt Nam I. Kh¸i qu¸t viÖc x©y dùng vµ triÓn khai luËt thuÕ GTGT ë n íc ta 1. Qu¸ tr×nh x©y dùng vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh thuÕ GTGT ë níc ta. 1.1 Qu¸ tr×nh x©y dùng luËt Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 17 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa LÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn thuÕ ë mçi quèc gia lµ kh«ng gièng nhau nhng nã lu«n g¾n liÒn víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña ®Êt níc. §Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸ch m¹ng ViÖt Nam th× sù ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ GTGT ë níc ta còng qua c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau, mçi giai ®o¹n ®Òu phôc vô cho quan ®iÓm sö dông thuÕ kho¸ ë giai ®o¹n ®ã. ChÝnh nh÷ng quan ®iÓm nµy ®· ®Þnh híng s©u s¾c ®Õn qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ ë níc ta. Giai ®o¹n 1945-1954: XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm t¹o lßng tin cña nh©n d©n vµo chÝnh quyÒn míi nh÷ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc, nhµ níc ®· xo¸ mäi thø thuÕ bÊt c«ng v« lý cña Ph¸p, söa ®æi mét sè thuÕ cò vµ ban hµnh mét sè thuÕ kh¸c. §Æc biÖt khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p chuyÓn sang giai ®o¹n ph¶n c«ng, yªu cÇu ph¶i cñng cè hËu ph¬ng vµ chi viÖn tÝch cùc cho tiÒn tuyÕn, nhµ níc ®· c¸c bá c¸c thø thuÕ ban hµnh t¹m thêi, banh hµnh 7 chÕ ®é thuÕ ¸p dông thèng nhÊt cho c¶ níc gåm: chÕ ®é thuÕ n«ng nghiÖp, chÕ ®é thuÕ c«ng th¬ng nghiÖp, chÕ ®é thuÕ hµng ho¸, chÕ ®é thuÕ ph¸t sinh, chÕ ®é thuÕ tríc b¹, chÕ ®é thuÕ tem; chÕ ®é thuÕ xuÊt nhËp khÈu. B¶y chÕ ®é thuÕ ®ã lµ nÒn mãng ®Çu tiªn cña hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ níc ta ®îc thùc thi trong suèt thêi kú cuèi cña cuéc kh¸ng chiÕn 1951-1954 vµ ®îc kÕ thõa sö dông cho c¸c giai ®o¹n sau. Giai ®o¹n 1954-1975: trong giai ®o¹n nµy thuÕ ®îc sö dông, thùc hiÖn nhiÖm vô kh¸c nhau cô thÓ: Tõ 1954-1959 nhµ níc sö dông thuÕ ®Ó kh«i phôc kinh tÕ vµ ®Ó c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ë miÒn B¾c b»ng c¸ch s¶ ®æi c¸c chÝnh s¸ch thuÕ theo tinh thÇn ph©n biÖt ®èi xö vÒ thuÕ v× vËy, chÕ ®é thuÕ n«ng nghiÖp vµ chÕ ®é lîi tøc doanh nghiÖp ®îc söa ®æi mét c¸ch c¬ b¶n gãp phÇn tÝch cùc vËn ®éng c¸ thÓ vµo hîp t¸c x·, khuyÕn khÝch m« h×nh kinh tÕ hîp t¸c x· ra ®êi vµ ph¸t triÓn. Tõ 1960-1975 nhµ níc tiÕp tôc thay ®æi hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ trong ®ã chñ yÕu söa ®æi chÕ ®é thuÕ n«ng nghiÖp, chÕ ®é thuÕ m«n bµi, chÕ ®é thuÕ doanh thu, chÕ ®é thuÕ lîi tøc doanh nghiÖp vµ cho thùc hiÖn thÝ ®iÓm hai chÕ ®é thu míi kh«ng mang tÝnh chÊt thuÕ, chÕ ®é thu quèc doanh, chÕ ®é ph©n phèi trÝch nép lîi nhuËn vµ dÇn t¸ch khu vùc kinh tÕ quèc doanh ra khái sù ®iÒu chØnh cña thuÕ. Hai giai ®o¹n nµy hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ kh«ng ®îc x©y dùng mµ chØ trªn tinh thÇn söa ®æi, bæ sung nªn hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ kh«ng æn ®Þnh, c¸c chÕ ®é thuÕ mang tÝnh ch¾p v¸, hiÖu lùc ph¸p lý thÊp. Giai ®o¹n 1975-1989: XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh ®Êt níc cã nhiÒu biÕn ®æi nªn chÕ ®é thuÕ trong giai ®o¹n nµy còng ®îc söa ®æi liªn tôc trong nh÷ng n¨m ®Çu ë Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 18 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa miÒn Nam t¹m thêi söa ®æi mét sè chÕ ®é thuÕ cña chÝnh quyÒn ThiÖu, söa ®æi mét sè chÕ ®é thuÕ ë miÒn B¾c ®Ó ¸p dông cho miÒn Nam. N¨m 1980 hai miÒn Nam, B¾c thùc hiÖn hÖ thèng thuÕ thèng nhÊt dùa trªn hÖ thèng thuÕ ®· ¸p dông ë miÒn B¾c cã söa ®æi cho phï hîp víi c¶ hai miÒn.Th¸ng 2/1983 nhµ níc ban hµnh ph¸p lÖnh thuÕ n«ng nghiÖp thay cho ®iÒu lÖ thuÕ n«ng nghiÖp vµ ®îc söa ®æi vµo n¨m 1983. Còng trong n¨m 1983 ph¸p lÖnh thuÕ c«ng th¬ng nghiÖp còng ®îc ban hµnh thay cho ®iÒu lÖ thuÕ c«ng th¬ng nghiÖp vµ ®îc söa ®æi bæ sung vµo n¨m 1987. Th¸ng 7/1987 Qu«c héi ban hµnh luËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu. Giai ®o¹n 1990 ®Õn nay: víi sù thay ®æi lín, c¨n b¶n cña ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ trong giai ®o¹n nµy ®· kÐo theo sù thay ®æi c¨n b¶n trong quan ®iÓm sö dông thuÕ. ThuÕ ph¶i trë thµnh c«ng cô ®éng viªn nguån thu chñ yÕu cho ng©n s¸ch Nhµ níc, ph¶i trë thµnh c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc, thuÕ ph¶i cã tÝnh ph¸p lý cao, ph¶i ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. V× vËy, nhµ níc quyÕt ®Þnh c¶i c¸ch thuÕ giai ®o¹n 1. HÖ thèng ph¸p luËt thuÕ ®îc ra ®êi ¸p dông thèng nhÊt trong c¶ níc kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ, luËt thuÕ doanh thu, luËt thuÕ lîi tøc, luËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu, luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. HÖ thèng ph¸p luËt thuÕ míi ra ®êi ®· thÓ hiÖn vµ ®¸p øng ®îc quan ®iÓm sö dông thuÕ song còng cßn nhiÒu tån t¹i cÇn ®îc xem xÐt hoµn thiÖn ®Ó phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi míi. Thùc tÕ ®ã ®· ®Æt ra yªu cÇu c¶i c¸ch thuÕ giai ®o¹n 2; b¾t ®Çu tõ n¨m 1996 vµ dù kiÕn kÕt thóc vµo n¨m 2005, thêi ®iÓm ViÖt Nam chÝnh thøc ra nhËp vµo khu mËu dÞch tù do ASEAN. ViÖc x©y dùng, ban hµnh luËt thuÕ GTGT thay cho luËt thuÕ doanh thu ®îc coi lµ mét trong nh÷ng sù kiÖn quan träng cña c¶i c¸ch thuÕ trong giai ®o¹n nµy vµ sÏ kÕt thóc b»ng viÖc x©y dùng mét hÖ thèng thuÕ cã kh¶ n¨ng héi nhËp cao. C¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh luËt thuÕ GTGT Ngµy 3/9/2002 chÝnh phñ ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 76/2002 vÒ viÖc söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña nghÞ ®Þnh 79/2002/N§-CP. Ngµy 29/12/2002 cña chÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt thuÕ GTGT. Theo söa ®æi mét sè quy ®Þnh vÒ ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ GTGT ®èi víi mét sè lo¹i hµng ho¸ nhËp khÈu trong c¸c trêng hîp nh: viÖn trî nh©n ®¹o, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, quµ tÆng cña c¸c c¬ quan nhµ níc, tæ chøc chÝnh trÞ x· héi vµ mét sè tæ chøc kh¸c. H¬n n÷a, nghÞ ®Þnh cßn bæ sung söa ®æi mét sè quy ®Þnh vÒ møc thuÕ 0% thuÕ GTGT ®èi víi mét sè hµng hãa xuÊt nhËp khÈu, bao gåm hµng ho¸ chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt xuÊt khÈu, hµng ho¸ gia c«ng xuÊt khÈu, söa Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 19 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa ch÷a m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i cho níc ngoµi, phÇn mÒm m¸y tÝnh xuÊt khÈu, dÞch vô xuÊt khÈu lao ®éng, ho¹t ®éng x©y dùng, xuÊt khÈu ra níc ngoµi, xuÊt khÈu vµo c¸c khu chÕ xuÊt….vµ mét sè quy ®Þnh vÒ khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo, hoµn thuÕ GTGT. Ngµy 18/9/2002 Bé tµi chÝnh ban hµnh th«ng t sè 82/2002/TT-BTC vÒ viÖc híng dÉn söa ®æi, bæ sung mét sè néi dung cña th«ng t sè 122/2000/TT-BTC ngµy 29/12/2000 híng dÉn thi hµnh nghÞ ®Þnh 79/2000/N§-CP ngµy 29/1/2000 cña chÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt thuÕ GTGT. Theo ®ã mét sè ®iÓm ®¸ng chó ý: thuÕ GTGT ®Çu vµo b»ng tæng sè thuÕ GTGT ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT mua hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT, sè thuÕ GTGT ghi trªn chøng tõ nép thuÕ cña hµng hãa xuÊt nhËp khÈu vµ sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ theo tû lÖ 1% trªn gi¸ mua ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT mua cña c¬ së kinh doanh nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT cã ho¸ ®¬n b¸n hµng; hµng ho¸ lµ n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n cha cã quy ®Þnh chÕ biÕn mua cña c¬ së s¶n xuÊt kh«ng chÞu thuÕ GTGT. Kh©u s¶n xuÊt sö dông ho¸ ®¬n GTGT; hµng chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt c¬ së kinh doanh th¬ng m¹i mua cña c¬ së s¶n xuÊt ®Ó b¸n ra cã hai ho¸ ®¬n b¸n hµng; båi thêng kinh doanh b¶o hiÓm cña nghiÖp vô b¶o hiÓm thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT; hµng ho¸ mua lµ n«ng l©m thuû s¶n cha qua chÕ biÕn, ®Êt, ®¸, c¸t, xái vµ c¸c phô liÖu cña ngêi b¸n kh«ng cã ho¸ ®¬n tû lÖ khÊu trõ trªn ®©y ¸p dông cho c¸c ho¸ ®¬n chøng tõ mua hµng ho¸, dÞch vô tõ 1/10/2002 vµ ¸p dông thèng nhÊt cho c¶ trêng hîp kinh doanh trong níc vµ xuÊt khÈu. Ngµy 18/9/2002 Bé trëng Bé tµi chÝnh ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 110/2002/Q§-BTC vÒ viÖc söa ®æi, bæ sung, qu¶n lý, sö dông ho¸ ®¬n b¸n hµng, ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh sè 885/1998/Q§-BTC ngµy 16/7/98 cña Bé trëng Bé tµi chÝnh. Theo ®ã thay thÕ néi dung, thñ tôc mua ho¸ ®¬n ®èi víi tæ chøc, c¸ nh©n mua ho¸ ®¬n lÇn ®Çu vµ thñ tôc mua ho¸ ®¬n lÇn sau. C¬ quan thuÕ cã quyÒn tõ chèi viÖc b¸n ho¸ ®¬n hoÆc ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ viÖc sö dông ho¸ ®¬n ®èi víi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã hµnh vi vi ph¹m vÒ sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ cô thÓ: t¹m dõng viÖc b¸n ho¸ ®¬n víi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n mua ho¸ ®¬n kh«ng ®ñ thñ tôc, ®iÒu kiÖn kÌm theo quy ®Þnh, kh«ng kª khai thuÕ hoÆc kª khai thuÕ nhng kh«ng cã doanh thu sau 1 th¸ng mua ho¸ ®¬n, kh«ng thùc hiÖn b¸o c¸o sö dông ho¸ ®¬n theo quy ®Þnh. §×nh chØ viÖc sö dông ho¸ ®¬n víi tæ chøc, c¸ nh©n cã hµnh vi b¸n khèng ho¸ ®¬n (ho¸ ®¬n trïng) hoÆc lËp ho¸ ®¬n nhng kh«ng cã Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 20