Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Gian lận thuế gtgt trong các doanh nghiệp thương mại ở việt nam hiện nay và biện...

Tài liệu Gian lận thuế gtgt trong các doanh nghiệp thương mại ở việt nam hiện nay và biện pháp phòng ngừa

.PDF
105
109
134

Mô tả:

Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa Môc lôc Trang Lêi më ®Çu: ............................................................................................................ Ch−¬ng I. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT trong kinh doanh. ................ I. Vai trß cña thuÕ GTGT trong ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i. .......................................................................................................................... II. Néi dung c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT ............................................................... III. §¸nh gi¸ chung vÒ thuÕ GTGT ............................................................... Ch−¬ng II. Thùc tr¹ng gian lËn thuÕ GTGT ë ViÖt Nam ................................. I. Kh¸i qu¸t viÖc x©y dùng vµ triÓn khai luËt thuÕ GTGT ë n−íc ta. ............ II. VÊn ®Ò gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta trong thêi gian qua............................................................................................... III. Nguyªn nh©n cña gian lËn thuÕ GTGT ................................................... Ch−¬ng III. Mét sè biÖn ph¸p chèng gian lËn thuÕ GTGT ë n−íc ta.............. I. Quan ®iÓm vµ môc tiªu chèng gian lËn thuÕ GTGT ë n−íc ta .................. II. Mét sè biÖn ph¸p ...................................................................................... III. Mét sè kiÕn nghÞ ..................................................................................... KÕt luËn:................................................................................................................. Tµi liÖu tham kh¶o: ............................................................................................... Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 1 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa Lêi më ®Çu §èi víi bÊt kú mét quèc gia nµo th× thuÕ còng ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng vµ chiÕm phÇn lín trong tæng thu ng©n s¸ch Nhµ n−íc. ViÖc thùc thi mét sè chÝnh s¸ch thuÕ cã hiÖu qu¶ sÏ ®¶m b¶o æn ®Þnh cho nguån thu nµy vµ tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ xH héi, ®Êt n−íc. ë ViÖt Nam theo thèng kª cña Tæng côc thuÕ th× 92% ng©n s¸ch Nhµ n−íc lµ thu tõ thuÕ nªn cÇn ph¶i cã ph−¬ng ph¸p tÝnh hîp lý nh»m ®¶m b¶o sù c«ng b»ng cho c¸c ®èi t−îng nép thuÕ kÕt hîp víi viÖc h¹ch to¸n thuÕ t¹i c¸c doanh nghiÖp ph¶i theo ®óng chÕ ®é kÕ to¸n, tµi chÝnh vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Thùc tr¹ng t×nh h×nh thùc hiÖn LuËt thuÕ GTGT ë n−íc ta sau h¬n 4 n¨m ¸p dông cho thÊy c¸c vô gian lËn trong thuÕ GTGT ngµy cµng nhiÒu, c¸c h×nh thøc ngµy cµng tinh vi h¬n cho thÊy vÊn ®Ò gian lËn thuÕ GTGT ®H trë nªn v« cïng nguy hiÓm vµ ®¸ng b¸o ®éng cho toµn xH héi. ChØ riªng trong hoµn thuÕ th× n¨m 1999 ph¸t hiÖn 3 vô gian lËn thuÕ GTGT, n¨m 2000 ph¸t hiÖn 17 vô, n¨m 2001 ph¸t hiÖn 64 vô vµ tõ ®Çu n¨m 2002 ®Õn kho¶ng th¸ng 6 n¨m 2002 ®H ph¸t hiÖn 63 vô, n©ng tæng sè tiÒn hoµn thuÕ GTGT bÞ chiÕm ®o¹t lªn 500 tû ®ång tõ n¨m 1999 c¸c vô vÒ mua b¸n ho¸ ®¬n hay lµm sai lÖch gi¸ trªn ho¸ ®¬n kh«ng hÒ cã xu h−íng gi¶m sót. T×nh tr¹ng nµy lµm ®au ®Çu c¸c nhµ qu¶n lý nãi riªng vµ xH héi nãi chung, cã nh÷ng kÎ ®H lîi dông nh÷ng kÏ hë trong luËt vµ trong qu¶n lý cña nhµ n−íc ta ®Ó bßn rót tiÒn tõ ng©n s¸ch nhµ n−íc vµ ®ót tói c¸ nh©n m×nh. N¶y sinh tõ c¸c vÊn ®Ò ®H ®−îc nªu ë trªn th× sù cÇn thiÕt trong viÖc nghiªn cøu c¸c mÆt tr¸i cña thuÕ GTGT vµ ®−a ra c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m tèi ®a nh÷ng vÊn ®Ò ®ã lµ hÕt søc cÇn thiÕt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu ®ã em ®H m¹nh d¹n tham gia nghiªn cøu ®Ò tµi “Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë ViÖt Nam hiÖn nay vµ biÖn ph¸p phßng ngõa”. Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 2 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa Cô thÓ bµi viÕt gåm nh÷ng néi dung chñ yÕu sau: Ch−¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT trong kinh doanh Ch−¬ng II: Thùc tr¹ng gian lËn thuÕ GTGT ë ViÖt Nam Ch−¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p chèng gian lËn thuÕ GTGT ë ViÖt Nam Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 3 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa Ch−¬ng I Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT trong kinh doanh I. Vai trß cña thuÕ GTGT trong ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i 1. Doanh nghiÖp th−¬ng m¹i vµ nghÜa vô thuÕ GTGT Th−¬ng m¹i lµ qu¸ tr×nh mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ tr−êng, lµ lÜnh vùc ph©n phèi vµ l−u th«ng hµng ho¸. NÕu ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ (kinh doanh hµng hãa) v−ît ra khái biªn giíi quèc gia th× ng−êi ta gäi nã lµ ngo¹i th−¬ng (kinh doanh quèc tÕ). Theo luËt th−¬ng m¹i th× c¸c hµnh vi th−¬ng m¹i bao gåm: Mua b¸n hµng ho¸, ®¹i diÖn cho th−¬ng nh©n, m«i giíi th−¬ng m¹i, uû th¸c mua b¸n hµng ho¸, ®¹i lý mua b¸n hµng ho¸, gia c«ng th−¬ng m¹i, ®Êu gi¸ hµng ho¸, ®Êu thÇu hµng ho¸ dÞch vô giao nhËn hµng ho¸, dÞch vô gi¸m ®Þnh hµng ho¸, khuyÕn m¹i, qu¶ng c¸o th−¬ng m¹i, tr−ng bµy giíi thiÖu hµng ho¸ vµ héi trî triÓn lHm th−¬ng m¹i. Doanh nghiÖp th−¬ng m¹i: lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ®−îc h×nh thµnh hîp ph¸p ho¹t ®éng trong lÜnh vùc l−u th«ng, bu«n b¸n hµng ho¸. §èi víi doanh nghiÖp th−¬ng m¹i nãi riªng vµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung khi ®¨ng ký thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng ®Òu ph¶i chÞu nghÜa vô thuÕ GTGT ®èi víi Nhµ n−íc. Sù kiÖn ph¸p lý lµm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT lµ sù ra ®êi, thay ®æi hoÆc chÊm døt cña chñ thÓ kinh doanh. Thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa vô nµy ®−îc x¸c ®Þnh kÓ tõ ngµy ®èi t−îng nép thuÕ ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh. ViÖc ®¨ng ký thuÕ ph¶i tu©n theo nh÷ng quy tr×nh thñ tôc nhÊt ®Þnh gäi lµ quy tr×nh ®¨ng ký thuÕ.KÕt qu¶ cña ®¨ng ký thuÕ la mçi ®èi t−îng nép thuÕ ®−îc cÊp mét mH sè thuÕ. KÓ tõ ngµy ®−îc cÊp mH sè thuÕ, c¶ ®èi t−îng nép thuÕ vµ c¬ quan thuÕ ®Òu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm sö dông mH sè thuÕ. §èi t−îng nép thuÕ ph¶i sö dông mH sè thuÕ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ vµ c¸c nghÜa vô kh¸c cã liªn quan ®Õn thuÕ v× vËy ph¶i ghi mH sè thuÕ trªn mäi giÊy tê giao dÞch, hîp ®ång, Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 4 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa ho¸ ®¬n…., chøng tõ mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô, sæ s¸ch kÕ to¸n, tê khai thuÕ, chøng tõ nép thuÕ. Nép thuÕ GTGT lµ viÖc ng−êi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô chuyÓn sè thuÕ ®H thu hé nhµ n−íc do ng−êi tiªu dïng tr¶ th«ng qua c¬ chÕ gi¸ khi mua hµng ho¸, dÞch vô thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT vµo kho b¹c nhµ n−íc. §©y lµ nghÜa vô c¬ b¶n cña ®èi t−îng nép thuÕ. Víi c¬ chÕ tù ®¨ng ký, tù kª khai, tù tÝnh vµ nép thuÕ th× viÖc quyÕt to¸n thuÕ hµng n¨m cña c¬ së kinh doanh víi c¬ quan thuÕ lµ hÕt søc cÇn thiÕt. NghÜa vô quyÕt to¸n thuÕ ph¶i ®−îc quy ®Þnh mét c¸ch chÆt chÏ nh»m x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c sè thuÕ mµ c¬ së kinh doanh thu hé nhµ n−íc ®Ó chuyÓn vµo ng©n s¸ch nhµ n−íc mét c¸ch kÞp thêi nh»m tr¸nh hiÖn t−îng chiÕm gi÷ sè thuÕ GTGT thu hé nhµ n−íc ®Ó phôc vô lîi Ých riªng cu¶ m×nh. 2.Vai trß cña thuÕ GTGT ®èi víi c¸c DNTM. Qua nh÷ng n¨m triÓn khai vµ thùc hiÖn LuËt thuÕ GTGT ®H ®em l¹i mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ. Cô thÓ gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, më réng l−u th«ng hµng ho¸ vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. ThuÕ GTGT gãp phÇn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ b¶o hé s¶n xuÊt trong n−íc, s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu kinh tÕ. Theo qui ®Þnh cña LuËt thuÕ GTGT hµng ho¸ xuÊt khÈu ®−îc h−ëng thuÕ suÊt 0% tøc lµ ®−îc hoµn toµn bé sè thuÕ GTGT ®H nép ë ®Çu vµo, viÖc hoµn thuÕ GTGT ®Çu vµo thùc chÊt lµ nhµ n−íc trî gi¸ cho hµng xuÊt khÈu nªn ®H gióp doanh nghiÖp tËp trung ®−îc nguån hµng ®Ó xuÊt khÈu vµ cã ®iÒu kiÖn c¹nh tranh víi hµng ho¸ trªn thÞ tr−êng quèc tÕ. Trong n¨m 1999 sè tiÒn ®−îc hoµn t¨ng vèn cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu kho¶ng 2.700 tû ®ång; n¨m 2000 lµ 5.000 tû ®ång. V× vËy, trong ®iÒu kiÖn thÞ tr−êng xuÊt khÈu bÞ h¹n chÕ, gi¸ xuÊt khÈu gi¶m nh−ng tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña n−íc ta vÉn t¨ng so víi n¨m 1998 lµ 23.18%; n¨m 2000 t¨ng 21.3%. Ngoµi viÖc ®−îc hoµn thuÕ GTGT, c¸c dù ¸n ®Çu t− cã gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu ®¹t trªn 30% tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ cßn ®−îc −u ®Hi h−ëng thuÕ suÊt thuÕ TNDN 25%; nÕu cã gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu trªn 50% tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu ®−îc miÔn thuÕ thu nhËp bæ sung ®H t¹o ®iÒu kiÖn thuËn Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 5 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa lîi vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt khÈu. LuËt thuÕ GTGT khuyÕn khÝch viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ xuÊt khÈu thay v× luËt thuÕ cò khuyÕn khÝch s¶n xuÊt hµng thay thÕ hµng nhËp khÈu, ®Æc biÖt luËt thuÕ GTGT ®H khuyÕn khÝch s¶n xuÊt, kinh doanh nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã thÕ m¹nh: n«ng s¶n, l©m s¶n, h¶i s¶n, thñ c«ng mü nghÖ. §Æc biÖt luËt thuÕ GTGT gãp phÇn ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ quan Nhµ n−íc kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, t¨ng c−êng c«ng t¸c h¹ch to¸n, kÕ to¸n vµ thóc ®Èy viÖc mua b¸n ho¸ ®¬n GTGT ë c¸c doanh nghiÖp. Do yªu cÇu cña viÖc kª khai thuÕ GTGT, khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo, tÝnh ®óng thu nhËp cña doanh nghiÖp nªn nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh ®H b¾t ®Çu tró träng ®Õn c«ng t¸c më sæ kÕ to¸n, ghi chÐp, qu¶n lý vµ sö dông ho¸ ®¬n chøng tõ. Th«ng qua viÖc chÊp hµnh c«ng t¸c kÕ to¸n, ho¸ ®¬n chøng tõ cña c¸c doanh nghiÖp, qua viÖc kª khai thuÕ, hoµn thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ ®H gióp c¬ quan chøc n¨ng vµ c¬ quan thuÕ tõng b−íc n¾m ®−îc t×nh h×nh kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. II. Néi dung c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT §Ó gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt, më réng l−u th«ng hµng ho¸, dÞch vô khuyÕn khÝch ph¸t triÓn nÒn KTQD, ®éng viªn 1 phÇn thu nhËp cña ng−êi tiªu dïng vµo ng©n s¸ch Nhµ n−íc. C¨n cø vµo HiÕn ph¸p n−íc Céng hoµ xH héi chñ nghÜa ViÖt Nam, luËt nµy quy ®Þnh thuÕ GTGT Néi dung vÒ thuÕ GTGT bao gåm: 1. §èi t−îng nép thuÕ vµ chÞu thuÕ GTGT. §iÒu 1. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ thuÕ tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, l−u th«ng ®Õn tiªu dïng. §iÒu 2. §èi t−îng chÞu thuÕ Hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 6 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa lµ ®èi t−îng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, trõ c¸c ®èi t−îng quy ®Þnh t¹i §iÒu 4 cña luËt nµy. §iÒu 3. §èi t−îng nép thuÕ Tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ (gäi chung lµ c¬ së kinh doanh) vµ tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c nhËp khÈu hµng ho¸ chÞu thuÕ (gäi chung lµ ng−êi nhËp khÈu) lµ ®èi t−îng nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. §iÒu 4. §èi t−îng kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng Hµng ho¸, dÞch vô d−íi ®©y kh«ng thuéc diÖ chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng: S¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n ch−a chÕ biÕn thµnh c¸c s¶n phÈm kh¸c hoÆc chØ qua s¬ chÕ th«ng th−êng cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n tù s¶n xuÊt vµ b¸n ra. S¶n phÈm muèi Hµng ho¸, dÞch vô thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt kh«ng ph¶i nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ë kh©u ®H chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. ThiÕt bÞ, m¸y mãc, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng thuéc lo¹i trong n−íc ch−a s¶n xuÊt ®−îc mµ c¬ së cã dù ¸n ®Çu t− nhËp khÈu ®Ó lµm tµi s¶n cè ®Þnh theo dù ¸n ®ã. ChuyÓn quyÒn sö dông ®Êt thuéc diÖn chÞu thuÕ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. Nhµ ë thuéc së h÷u Nhµ n−íc do Nhµ n−íc b¸n cho ng−êi ®ang thuª. DÞch vô tÝn dông, quü ®Çu t− B¶o hiÓm nh©n thä, b¶o hiÓm häc sinh, b¶o hiÓm vËt nu«i, c©y trång vµ c¸c lo¹i b¶o hiÓm kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh. DÞch vô y tÕ. Ho¹t ®éng v¨n ho¸, triÓn lHm vµ thÓ dôc thÓ thao kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh, biÓu diÔn nghÖ thuËt, s¶n xuÊt phim, ph¸t hµnh vµ chiÕu phim nhùa, phim video tµi liÖu. D¹y häc, d¹y nghÒ Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 7 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa Ph¸t sãng truyÒn thanh, truyÒn h×nh theo ch−¬ng tr×nh b»ng nguån vèn ng©n s¸ch Nhµ n−íc In, xuÊt b¶n vµ ph¸t hµnh b¸o, t¹p chÝ, b¶n tinh chuyªn ngµnh, s¸ch chÝnh trÞ, s¸ch gi¸o khoa, gi¸o tr×nh, s¸ch v¨n b¶n ph¸p luËt, s¸ch in b»ng tiÕng d©n téc thiÓu sè, tranh ¶nh, ¸p phÝch tuyªn truyÒn cæ ®éng, in tiÒn. DÞch vô phôc vô c«ng céng vÒ vÖ sinh, tho¸t n−íc ®−êng phè vµ khu d©n c−, duy tr× v−ên thó, v−ên hoa, c«ng viªn, c©y xanh ®−êng phè, chiÕu s¸ng c«ng céng, phôc vô tang lÔ v…v… §iÒu 5. NghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT 1. C¬ së kinh doanh vµ ng−êi nhËp khÈu cã nghÜa vô nép thuÕ ®Çy ®ñ, ®óng h¹n theo quy ®Þnh cña luËt nµy. 2. C¬ quan thuÕ trong ph¹m vi nhiÖm vô quyÒn h¹n cña m×nh cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh cña luËt nµy. 3. C¬ quan nhµ n−íc, tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ – xH héi, tæ chøc xH héi, tæ chøc xH héi – nghÒ nghiÖp, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n trong ph¹m vi chøc n¨ng, nhiÖm vô quyÒn h¹n cña m×nh gi¸m s¸t, phèi hîp víi c¬ quan thuÕ trong viÖc thi hµnh luËt thuÕ GTGT. 4. C«ng d©n ViÖt Nam cã tr¸ch nhiÖm gióp c¬ quan thuÕ, c¸n bé thuÕ trong viÖc thi hµnh luËt nµy. 2. C¬ së tÝnh thuÕ GTGT Gåm gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt thuÕ GTGT VÒ gi¸ tÝnh thuÕ GTGT, vÒ lý thuyÕt cã hai c¸ch x¸c ®Þnh: Gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ ®H bao gåm thuÕ GTGT, cã nghÜa lµ thuÕ ®−îc tÝnh trªn gi¸ b¸n ®H bao gåm thuÕ. Gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ ch−a bao gåm thuÕ GTGT. C¸ch tÝnh nµy lµm cho bªn mua vµ bªn b¸n thÊy râ rµng h¬n lµ gi¸ ch−a cã thuÕ vµ thuÕ GTGT §iÒu 7. Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT ®−îc quy ®Þnh nh− sau: Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 8 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa 1. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô lµ gi¸ b¸n ch−a cã thuÕ GTGT. 2. §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu lµ gi¸ t¹i cöa khÈu céng víi thuÕ nhËp khÈu. 3. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi, sö dông néi bé, biÕu tÆng lµ gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t−¬ng ®−¬ng t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh c¸c ho¹t ®éng nµy. 4. §èi víi ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n lµ sè tiÒn thuª thu tõng kú. 5. §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph−¬ng thøc tr¶ gãp lµ gi¸ b¸n cña hµng hãa tÝnh theo gi¸ b¸n tr¶ 1 lÇn kh«ng tÝnh theo sè tiÒn tr¶ tõng kú. 6. §èi víi gia c«ng hµng ho¸ lµ gi¸ gia c«ng. 7. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô kh¸c lµ gi¸ do chÝnh phñ quy ®Þnh VÒ thuÕ suÊt lµ ®¹i l−îng x¸c ®Þnh møc ®é, ph¹m vi, nghÜa vô nép thuÕ trªn mét ®¬n vÞ cña ®èi t−îng chÞu thuÕ. Hay nãi c¸ch kh¸c, thuÕ suÊt lµ ®Þnh møc thu thuÕ trªn mét ®¬n vÞ cña ®èi t−îng chÞu thuÕ. ThuÕ suÊt biÓu hiÖn chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh kinh tÕ xH héi cña Nhµ n−íc, tøc lµ thÓ hiÖn quan ®iÓm ®éng viªn cña Nhµ n−íc víi tõng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. ThuÕ suÊt thuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ suÊt theo gi¸ trÞ tøc lµ thuÕ suÊt quy ®Þnh tû lÖ % huy ®éng trªn mét ®¬n vÞ gi¸ trÞ ®èi t−îng nép thuÕ. VÒ møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT ®−îc quy ®Þnh nh− sau: Møc thuÕ suÊt 0% ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu Møc thuÕ suÊt 5% ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô: n−íc s¹ch, n−íc sinh ho¹t, ph©n bãn, thuèc kh¸m bÖnh, ®å ch¬i trÎ em, s¸ch khoa häc…. Møc thuÕ suÊt th«ng th−êng giao ®éng tõ 10 – 20% Nhãm thuÕ suÊt −u ®Hi giao ®éng tõ 5%- 7% Nhãm thuÕ suÊt ®Æc biÖt −u ®Hi: d−íi 5% ¸p dông ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô ®Æc biÖt −u ®Hi. Nhãm thuÕ suÊt ®iÒu tiÕt trªn 20%. 3. Ph−¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT ThuÕ GTGT ph¶i nép ®−îc tÝnh theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ hoÆc ph−¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng. Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 9 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa 3.1 Ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ: Sè thuÕ ph¶i nép b»ng thuÕ GTGT ®Çu ra trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo. ThuÕ GTGT ®Çu ra b»ng gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô b¸n ra nh©n víi thuÕ suÊt. ThuÕ GTGT ®Çu vµo b»ng tæng sè thuÕ GTGT ®H thanh to¸n ®−îc ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT mua hµng hãa, dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT hµng ho¸ nhËp khÈu. 3.2 Ph−¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng Sè thuÕ ph¶i nép b»ng GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô nh©n víi thuÕ suÊt thuÕ GTGT. Gi¸ trÞ gia t¨ng cña hµng ho¸, dÞch vô b»ng gi¸ thanh to¸n cña hµng hãa, dÞch vô b¸n ra trõ gi¸ thanh to¸n cña hµng hãa, dÞch vô mua vµo. Ph−¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp chØ ¸p dông ®èi víi c¸c ®èi t−îng sau: C¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh vµ tæ chøc, c¸ nh©n n−íc ngoµi kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo b−íc ®Çu t− n−íc ngoµi tíi ViÖt Nam ch−a thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ. C¬ së kinh doanh mua b¸n vµng b¹c, ®¸ quý. 4. C¬ chÕ thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT ViÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT ph¶i th«ng qua mét c¬ chÕ nhÊt ®Þnh v× vËy mét trong nh÷ng néi dung chñ yÕu cña ph¸p luËt ®iÒu chØnh thuÕ GTGT lµ c¬ chÕ thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT. C¬ chÕ thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT gåm: ®¨ng ký thuÕ, kª khai, nép thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ. 4.1 §¨ng ký thuÕ vµ cÊp m$ sè thuÕ Sù kiÖn ph¸p lý lµm ph¸t sinh nghÜa vô ®¨ng ký thuÕ GTGT lµ sù ra ®êi, thay ®æi hoÆc chÊm døt cña chñ thÓ kinh doanh. Thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa vô nµy ®−îc x¸c ®Þnh kÓ tõ ngµy ®èi t−îng nép thuÕ ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh. Thêi ®iÓm cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh lµ thêi ®iÓm Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 10 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa ®Ó tÝnh thêi h¹n thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ. ViÖc ®¨ng ký thuÕ ph¶i tu©n thñ theo nh÷ng tr×nh tù thñ tôc nhÊt ®Þnh gäi lµ quy tr×nh ®¨ng ký thuÕ. KÕt qu¶ cña ®¨ng ký thuÕ lµ mçi ®èi t−îng nép thuÕ ®−îc cÊp mét mH sè thuÕ. MH sè thuÕ lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó nhËn diÖn ng−êi nép thuÕ, lµ ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu vÒ ph−¬ng diÖn ph¸p lý ®Ó qu¶n lý vµ thùc hiÖn thuÕ GTGT. §èi víi ®èi t−îng nép thuÕ ph¶i sö dông mH sè thuÕ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ vµ c¸c nghÜa vô kh¸c cã liªn quan ®Õn thuÕ v× vËy ph¶i ghi mH sè thuÕ trªn mäi giÊy tê giao dÞch, hîp ®ång kinh tÕ, chøng tõ nép thuÕ. C¸c ®¬n vÞ ®−îc sö dông ho¸ ®¬n tù in ph¶i in s½n mH sè cña m×nh vµo tõng tê ho¸ ®¬n. §èi víi c¬ quan thuÕ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm sö dông mH sè thuÕ cña ®èi t−îng nép thuÕ ®Ó qu¶n lý ®èi t−îng nép thuÕ, theo dâi sè liÖu nép thuÕ vµ ghi mH sè ®èi t−îng nép thuÕ trªn mäi giÊy tê giao dÞch víi ®èi t−îng nép thuÕ nh−: th«ng b¸o nép thuÕ, th«ng b¸o ph¹t, lÖnh thu, c¸c quyÕt ®Þnh ph¹t hµnh chÝnh thuÕ, biªn b¶n kiÓm tra vÒ thuÕ. 4.2 Kª khai thuÕ GTGT Mçi chñ thÓ khi tham gia ®¨ng ký nép thuÕ GTGT víi c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyÒn vµ ®−îc cÊp mH sè thuÕ th× ®Òu ph¶i thùc hiÖn viÖc kª khai thuÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Kª khai thuÕ lµ viÖc khai b¸o tÊt c¶ nh÷ng nghiÖp vô chÞu thuÕ ph¸t sinh trong kú (th¸ng, quý hoÆc n¨m), sè thuÕ GTGT ®H tr¶ khi mua hµng, sè thuÕ GTGT thu ®−îc khi b¸n hµng, sè thuÕ GTGT ®H nép, sè thuÕ GTGT ph¶i nép trong kú cho c¬ quan thuÕ. ViÖc kª khai thuÕ ®−îc tiÕn hµnh theo mÉu tê khai thuÕ. Ng−êi cã nghÜa vô kª khai thuÕ c¨n cø vµo c¸c d÷ liÖu trªn tê khai thuÕ thùc hiÖn hµnh vi kª khai, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc kª khai vµ nép tê khai cho c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyÒn. Sau khi lËp xong tê khai thuÕ ph¶i nép tê khai cho c¬ quan thuÕ. Sau khi tÝnh sè thuÕ ph¶i nép cho ®èi t−îng nép thuÕ, c¬ quan thuÕ míi ra th«ng b¸o nép thuÕ göi cho c¸c ®èi t−îng nép thuÕ. ViÖc kiÓm tra tÝnh ®óng ®¾n cña kª khai thuÕ x¶y ra tr−íc thêi ®iÓm nép thuÕ. ViÖc sai sãt trong viÖc tÝnh sè thuÕ ph¶i nép thuéc tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan thuÕ. Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 11 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa 4.3 Nép thuÕ GTGT Nép thuÕ GTGT lµ viÖc ng−êi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô chuyÓn thuÕ ®H thu hé Nhµ n−íc do ng−êi tiªu dïng tr¶ th«ng qua c¬ chÕ gi¸ khi mua hµng ho¸, dÞch vô thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT vµo kho b¹c Nhµ n−íc. §©y lµ nghÜa vô c¬ b¶n nhÊt cña mçi ®èi t−îng nép thuÕ. §Ó thùc hiÖn nghÜa vô nµy mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cÇn ®iÒu chØnh nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: Thø nhÊt, vÒ h×nh thøc nép thuÕ, cã thÓ nép trùc tiÕp cho c¬ quan thuÕ hoÆc cã thÓ nép thuÕ qua Ng©n hµng, qua kho b¹c. Thø hai, vÒ c¬ chÕ nép thuÕ. HiÖn nay trong thùc tiÔn tiÕn hµnh thu thuÕ tån t¹i hai c¬ chÕ: * C¬ chÕ ®èi t−îng nép thuÕ tù tÝnh nép thuÕ: c¬ chÕ nµy n©ng cao tÝnh tù chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc ph¸p luËt cña ®èi t−îng nép thuÕ, gi¶m khèi l−îng c«ng viÖc cho c¬ quan qu¶n lý thuÕ còng nh− chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh thuÕ, ph©n ®Þnh r¹ch rßi tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan thuÕ, cña ®èi t−îng nép thuÕ. * C¬ chÕ nép thuÕ theo th«ng b¸o cña c¬ quan thuÕ: tøc nép thuÕ theo sù tÝnh to¸n cña c¬ quan thuÕ vµ ®−îc thùc hiÖn bëi mét quyÕt ®Þnh qu¶n lý hµnh chÝnh cña Nhµ n−íc. Thø ba, ph¹m vi thùc hiÖn nghÜa vô nép thuÕ GTGT. §èi víi nh÷ng tæ chøc, c¸ nh©n kinh doanh bÊt hîp ph¸p (kh«ng cã ®¨ng ký kinh doanh) cã nghÜa vô nép thuÕ hay kh«ng ? XÐt trªn ph−¬ng diÖn lý luËn th× nghÜa vô nép thuÕ GTGT cña c¸c chñ thÓ chØ ph¸t sinh trªn c¬ së c¸c hµnh vi vµ ho¹t ®éng hîp ph¸p cña c¸c chñ thÓ v× vËy nÕu ®¸nh thuÕ vµo nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng hîp ph¸p th× v« h×nh chung cã mét dßng tiÒn bÊt hîp ph¸p ®−îc chuyÓn vµo ng©n s¸ch Nhµ n−íc, ®−îc sù b¶o trî cña Nhµ n−íc vµ dßng tiÒn ®ã trë thµnh hîp ph¸p. 4.4 QuyÕt to¸n thuÕ Víi c¬ chÕ tù ®¨ng ký, tù kª khai, tù tÝnh vµ nép thuÕ viÖc quyÕt to¸n thuÕ hµng n¨m cña c¬ së kinh doanh víi c¬ quan thuÕ lµ hÕt søc cÇn thiÕt. ThuÕ GTGT lµ thuÕ gi¸n thu ®−îc ®¸nh trªn tÊt c¶ c¸c kh©u tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 12 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ th× nghÜa vô quyÕt to¸n thuÕ ph¶i ®−îc tÝnh to¸n mét c¸ch chÆt chÏ nh»m x¸c ®Þnh ®ñ, chÝnh x¸c sè thuÕ nép vµo ng©n s¸ch nhµ n−íc mét c¸ch kÞp thêi, tr¸nh hiÖn t−îng chiÕm gi÷ sè thuÕ GTGT thu ®−îc phôc vô lîi Ých riªng cña doanh nghiÖp. 5. KhÊu trõ vµ hoµn thuÕ GTGT 5.1 KhÊu trõ thuÕ GTGT ThuÕ GTGT mang b¶n chÊt liªn hoµn v× vËy thuÕ GTGT ®H ®−îc nép ë giai ®o¹n tr−íc sÏ ®−îc khÊu trõ ë giai ®o¹n sau th«ng qua c¬ chÕ gi¸ c¶ khi thùc hiÖn hµnh vi mua b¸n trao ®æi s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô. ViÖc khÊu trõ thuÕ ®H nép ë giai ®o¹n tr−íc gäi lµ khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo. ThuÕ GTGT ®Çu vµo lµ tæng sè thuÕ GTGT trªn ho¸ ®¬n GTGT mua hµng ho¸, dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT cña hµng ho¸ nhËp khÈu. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh th× khÊu trõ thuÕ ®−îc thùc hiÖn theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh: - ChØ khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT, c¬ së kinh doanh ph¶i h¹ch to¸n riªng thuÕ ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ vµ kh«ng ®−îc khÊu trõ, tr−êng hîp kh«ng h¹ch to¸n riªng th× sè thuÕ ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ theo ph−¬ng ph¸p ph©n bæ dùa trªn tû lÖ doanh sè chÞu thuÕ so víi tæng doanh sè b¸n ra t¹i doanh nghiÖp. - ThuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trong th¸ng nµo th× ®−îc kª khai khÊu trõ trong th¸ng ®ã kh«ng ph©n biÖt ®H ®−îc xuÊt dïng hay ch−a. - C¬ së mua vËt t− hµng ho¸ kh«ng cã ho¸ ®¬n chøng tõ hoÆc cã ho¸ ®¬n nh−ng kh«ng ghi riªng sè thuÕ GTGT ngoµi gi¸ b¸n th× kh«ng ®−îc khÊu trõ, trõ mét sè tr−êng hîp cã quy ®Þnh riªng. - ThuÕ ®Çu vµo cña TSC§ ®−îc kª khai khÊu trõ nh− ®èi víi vËt t−, hµng ho¸ kh¸c. NÕu sè thuÕ khÊu trõ ph¸t sinh lín c¬ së ®−îc tÝnh khÊu trõ dÇn. Sau 3 th¸ng mµ sè thuÕ khÊu trõ vÉn cßn th× doanh nghiÖp cã thÓ ®Ò nghÞ c¬ quan thuÕ xÐt hoµn thuÕ. Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 13 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa 5.2 Hoµn thuÕ GTGT Do thuÕ GTGT “thu hé” cña doanh nghiÖp b¸n hµng lµ thuÕ GTGT “tr¶ hé” cña doanh nghiÖp mua hµng nªn viÖc hoµn thuÕ GTGT cña mét doanh nghiÖp cã liªn quan ®Õn viÖc nép thuÕ cña doanh nghiÖp kh¸c. V× vËy, cã thÓ nãi viÖc hoµn thuÕ GTGT diÔn ra trªn ph¹m vi réng, bao hµm nhiÒu mèi quan hÖ phøc t¹p vµ cã sù liªn hoµn gi÷a c¸c ®èi t−îng nép thuÕ. ChÝnh tÝnh phøc t¹p cña vÊn ®Ò cïng víi sù míi mÎ cña nghiÖp vô hoµn thuÕ GTGT céng thªm sù ch¾p v¸ cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ hoµn thuÕ GTGT khiÕn cho vÊn ®Ò hoµn thuÕ GTGT lµ mét vÊn ®Ò næi cém lín trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT hiÖn nay. Theo quy ®Þnh cña ®iÒu 16 luËt thuÕ GTGT th× ®èi t−îng ®−îc xÐt hoµn thuÕ GTGT trong c¸c tr−êng hîp sau: - C¬ së kinh doanh thuéc ®èi t−îng nép thuÕ theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®−îc xÐt hoµn thuÕ trong c¸c tr−êng hîp. C¬ së kinh doanh 3 th¸ng liªn tôc trë lªn cã sè luü kÕ sè thuÕ ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ lín h¬n sè thuÕ ®Çu ra. Sè thuÕ ®−îc hoµn lµ sè thuÕ ®Çu vµo ch−a ®−îc khÊu trõ hÕt cña thêi gian xin hoµn thuÕ. VÝ dô: Doanh nghiÖp A kª khai thuÕ GTGT cã sè thuÕ GTGT ®Çu ra, ®Çu vµo nh− sau: §VT: triÖu ®ång Th¸ng kª khai thuÕ ThuÕ ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ trong th¸ng ThuÕ ®Çu ra ph¸t sinh trong th¸ng ThuÕ ph¶i nép Luü kÕ sè thuÕ ®Çu vµo ch−a ®−îc khÊu trõ Th¸ng 12/2000 200 100 -100 -100 Th¸ng 1/2001 300 350 +50 -50 Th¸ng 2/2001 300 200 -100 -150 Doanh nghiÖp A cã luü kÕ 3 th¸ng liªn tôc sè thuÕ ®Çu vµo lín h¬n ®Çu ra. Doanh nghiÖp A thuéc ®èi t−îng ®−îc hoµn thuÕ GTGT víi sè thuÕ lµ 150 triÖu ®ång. Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 14 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa C¬ së kinh doanh trong th¸ng cã hµng ho¸ xuÊt khÈu nÕu cã sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ch−a ®−îc khÊu trõ tõ 200 triÖu trë lªn th× ®−îc xÐt duyÖt hoµn thuÕ theo th¸ng, hoÆc chuyÕn hµng. - §èi víi hµng uû th¸c xuÊt khÈu, gia c«ng chÕ biÕn xuÊt khÈu qua mét c¬ së kh¸c ký hîp ®ång gia c«ng xuÊt khÈu, gia c«ng chuyÓn tiÕp xuÊt khÈu, ®èi t−îng hoµn thuÕ lµ c¬ së hµng ho¸ ®i uû th¸c xuÊt khÈu, c¬ së trùc tiÕp gia c«ng hµng ho¸ xuÊt khÈu. - §èi víi c¬ së kinh doanh míi thµnh lËp, ®Çu t− míi ®H ®¨ng ký nép thuÕ theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ nh−ng ch−a cã ph¸t sinh doanh thu b¸n hµng ®Ó tÝnh thuÕ GTGT ®Çu ra, nÕu thêi gian ®Çu t− tõ mét n¨m trë lªn ®−îc xÐt hoµn thuÕ ®Çu vµo theo tõng n¨m. Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cña tµi s¶n ®Çu t− ®−îc hoµn cã gi¸ trÞ lín tõ 200 triÖu trë lªn th× ®−îc xÐt hoµn thuÕ tõng quý. - C¬ së kinh doanh quyÕt to¸n thuÕ khi s¸t nhËp, hîp nhÊt, chia t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n cã thuÕ GTGT nép thõa, c¬ së cã quyÒn ®Ò nghÞ c¬ quan hoµn thuÕ hoµn l¹i sè thuÕ nép thõa. - §èi víi c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA chñ dù ¸n ODA kh«ng hoµn l¹i mua hµng ho¸, dÞch vô tõ c¸c nhµ cung cÊp trong n−íc cã thuÕ GTGT ®Ó sö dông cho dù ¸n nµy. Nhµ thÊu chÝnh thuéc ®èi t−îng nép thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p trõ thuÕ sö dông vèn ODA kh«ng ….. cung cÊp c¸c hµng ho¸, dÞch vô cho c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA kh«ng hoµn l¹i kh«ng ph¶i tÝnh thuÕ GTGT ®Çu ra nh−ng ®−îc tÝnh khÊu trõ hoÆc hoµn thuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô mua trong n−íc cã thuÕ GTGT. - Tæ chøc ViÖt Nam sö dông tiÒn viÖn trî nh©n ®¹o, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña tæ chøc c¸ nh©n n−íc ngoµi ®Ó mua hµng ho¸ t¹i ViÖt Nam th× ®−îc hoµn l¹i tiÒn thuÕ GTGT ®H ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT khi mua hµng. 6. Ho¸ ®¬n, chøng tõ Trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn thuÕ GTGT, ho¸ ®¬n, chøng tõ lµ c¬ së ®Ó kiÓm tra thuÕ GTGT, lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®Çu vµo vµ ®Çu ra ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ, miÔn gi¶m, ph¶i nép hay ®−îc hoµn l¹i trong kú. Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 15 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa §iÒu nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh chÕ ®é ho¸ ®¬n, chøng tõ ë c¶ kh©u mua vµ kh©u b¸n v× nã ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn nguån thu cña Nhµ n−íc vµ quyÒn lîi cña doanh nghiÖp. Do ®ã, viÖc kiÓm so¸t vµ tù kiÓm so¸t ë kh©u lËp chøng tõ, ho¸ ®¬n hay tiÕp nhËn chøng tõ ho¸ ®¬n cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh víi c¬ quan qu¶n lý chøc n¨ng trong viÖc tÝnh to¸n sè thuÕ ph¶i nép nãi riªng vµ qu¶n lý nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ n−íc nãi chung. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr−êng ngay cµng ph¸t triÓn víi c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh phong phó, ®a d¹ng th× vÊn ®Ò chøng tõ, ho¸ ®¬n ngµy cµng cã ý nghÜa h¬n bao giê hÕt. V× vËy, ho¸ ®¬n, chøng tõ lµ mét néi dung hÕt søc quan träng ®−îc quy ®Þnh trong ph¸p luËt thuÕ GTGT. III. §¸nh gi¸ chung vÒ thuÕ 1. MÆt tÝch cùc Thùc tÕ triÓn khai luËt thuÕ GTGT ë n−íc ta trong nhøng n¨m võa qua cho thÊy ph¸p luËt thuÕ GTGT ë n−íc ta ®H ®¸p øng vÒ c¬ b¶n nh÷ng yªu cÇu vÒ lý luËn cña ph¸p luËt thuÕ GTGT c¶ vÒ cÊu tróc bªn trong lÉn h×nh thøc biÓu hiÖn bªn ngoµi, cô thÓ cã ®Çy ®ñ c¸c bé phËn hîp thµnh cña ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ c¸c nhãm quy ph¹m ph¸p luËt ®−îc biÓu hiÖn d−íi h×nh thøc: luËt, nghÞ quyÕt, nghÞ ®Þnh, th«ng t−, c«ng v¨n cña nhµ n−íc cã thÈm quyÒn. C¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶n ¸nh ®óng nh÷ng néi dung, yªu cÇu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ, tµi chÝnh nãi chung vµ chÝnh s¸ch thuÕ nãi riªng còng nh− thÓ hiÖn ®−îc môc tiªu, ®Þnh h−íng c¬ b¶n trong chñ tr−¬ng, ®−êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng. Ph¸p luËt thuÕ GTGT c¬ b¶n ®H ph¶n ¸nh ®−îc b¶n chÊt cña thuÕ GTGT còng nh− c¬ chÕ vËn hµnh cña thuÕ GTGT. ChÝnh v× nh÷ng lý do ®ã mµ sau nh÷ng n¨m triÓn khai thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT ®H ®−îc mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ mµ thµnh tùu bao trïm nhÊt lµ ®¹t ®−îc môc tiªu, yªu cÇu ®Æt ra trong luËt thuÕ GTGT. ViÖc thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸ thµnh c¸c c«ng tr×nh ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n ®−îc gi¶m kho¶ng 10% v× toµn bé thuÕ GTGT cña c¸c Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 16 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n ®−îc h¹ch to¸n riªng kh«ng tÝnh vµo gi¸ thµnh c«ng tr×nh kh«ng ph¶i khÊu hao tµi s¶n sau nµy mµ ®−îc khÊu trõ hoÆc hoµn thuÕ. MÆt kh¸c, khi nhËp khÈu thiÕt bÞ, m¸y mãc ph−¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng, lo¹i trong n−íc ch−a s¶n xuÊt ®−îc ®Ó ®Çu t− thµnh tµi s¶n cè ®Þnh theo dù ¸n th× kh«ng thuéc d¹ng chÞu thuÕ GTGT. §Æc biÖt, kÓ tõ khi thùc hiÖn gi¶m 50% thuÕ suÊt ®èi víi c¸c s¶n phÈm x©y dùng c¬ b¶n th× møc thuÕ cßn ph¶i nép sau khi khÊu trõ ®Çu vµo b×nh qu©n chØ cßn kho¶ng 1% so víi 4% khi thùc hiÖn nép thuÕ doanh thu thÓ hiÖn khuyÕn khÝch ®Çu t− rÊt m¹nh. MÆt kh¸c, luËt thuÕ GTGT ®H gãp phÇn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, b¶o ®¶m s¶n xuÊt trong n−íc, s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu nÒn kinh tÕ. Theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ GTGT hµng ho¸ xuÊt khÈu ®−îc h−ëng thuÕ suÊt 0% tøc lµ ®−îc hoµn toµn bé sè thuÕ GTGT ®H nép ë ®Çu vµo, viÖc hoµn thuÕ GTGT ®Çu vµo thùc chÊt lµ nhµ n−íc trî gi¸ cho hµng ho¸ xuÊt khÈu nªn ®H gióp doanh nghiÖp xuÊt khÈu tËp trung ®−îc nguån hµng trong n−íc ®Ó xuÊt khÈu vµ cã ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ®−îc víi hµng ho¸ trªn thÞ tr−êng quèc tÕ. BiÓu 1. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu tõ n¨m 1999 ®Õn 2003 MÆt hµng N¨m1999 N¨m 2000 N¨m 2001 N¨m 2002 N¨m 2003 DÇu th« (ngh×n tÊn) 14.881,9 15.423,5 16.731,6 16.879,0 17.169,0 DÖt may (triÖu ®«) 1.746,2 1.891,9 1.975,4 2.752,0 3.630,0 Giµy, dÐp (triÖu ®«) 1.387,1 1.471,7 1.578,4 1.867,0 2.225,0 Thuû s¶n (triÖu ®«) 973,6 1.478,5 1.816,4 2.023,0 2.217,0 4.508,3 3.476,7 3.721,0 3.241,0 3.820,0 Cµ phª (ngh×n tÊn) 482,0 733,9 931,0 719,0 700,0 Thñ c«ng mü nghÖ (triÖu ®«) 200,4 273,7 299,7 331,0 367,0 H¹t tiªu (ngh×n tÊn) 34,8 37,0 57,0 77,0 74,4 H¹t ®iÒu (ngh×n tÊn) 18,4 34,2 43,6 62,0 83,6 263,0 273,4 308,0 449,0 438,0 3.260,0 3.251,2 4.292,0 6.049,0 7.049,0 ChÌ (ngh×n tÊn) 36,0 55,6 67,9 75,0 60,0 L¹c (ngh×n tÊn) 56,0 76,1 78,2 105,0 83,3 GTGT¹o (ngh×n tÊn) Cao su (ngh×n tÊn) Than ®¸ (ngh×n tÊn) Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 17 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa ViÖc triÓn khai luËt thuÕ GTGT kh«ng g©y biÕn ®éng lín vÒ gi¸. Theo tµi liÖu cña Tæng côc thèng kª th× chØ sè gi¸ tiªu dïng c¶ n¨m 1999 chØ t¨ng 0,1% so víi th¸ng 12 n¨m 1998, n¨m 2000 t¨ng kho¶ng 1%. Trong ®ã gi¸ l−¬ng thùc gi¶m 1,9%, gi¸ thùc phÈm gi¶m 7,8%. Gi¸ c¸c hµng c«ng nghÖ phÈm vµ dÞch vô trong n¨m trõ l−¬ng thùc vµ thùc phÈm t¨ng 3% lµ møc b×nh th−êng cña nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Ngoµi ra, luËt thuÕ GTGT ®H b¾t ®Çu t¸c ®éng ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®äng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, t¨ng c−êng c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n vµ thóc ®Èy viÖc mua b¸n hµng ho¸ cã ho¸ ®¬n ë c¸c doanh nghiÖp. Do yªu cÇu cña viÖc kª khai thuÕ GTGT, khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo, tÝnh ®óng thu nhËp cña doanh nghiÖp nªn nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c kinh doanh ®H b¾t ®Çu chó ý ®Õn c«ng t¸c më sæ kÕ to¸n, ghi chÐp, qu¶n lý vµ sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ. Sù chuyÓn biÕn nµy thÓ hiÖn râ nhÊt trong c¸c doanh nghiÖp t− nh©n, c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn. Th«ng qua viÖc chÊp hµnh c«ng t¸c kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ cña c¸c doanh nghiÖp qua viÖc kª khai thuÕ, hoµn thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ gióp cho c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ n−íc vµ c¬ quan thuÕ tõng b−íc n¾m ®−îc s¸t h¬n t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng nh− t¨ng c−êng kiÓm tra, gi¸m s¸t ®èi víi doanh nghiÖp. §ång thêi, viÖc triÓn khai thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT b¶o ®¶m ®éng viªn sè thu cho nguån ng©n s¸ch Nhµ n−íc. Kh«ng gi¶m h¬n so víi thuÕ doanh thu. N¨m 1999 tæng thu ng©n s¸ch Nhµ n−íc ®¹t 102,1% so víi dù to¸n n¨m Quèc héi gi¸o, n¨m 2000 ®¹t 117,4%. Trong ®ã thuÕ GTGT chiÕm tû träng lín trong tæng sè thu, riªng sè thu thuÕ GTGT n¨m 1999 lµ 16.590 tû ®ång, sau khi trõ ®i sè thuÕ ph¶i hoµn cßn l¹i t−¬ng ®−¬ng víi thuÕ doanh thu tr−íc ®©y. Qua nh÷ng con sè ë trªn, chóng ta cã thÓ Ýt nhiÒu kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc ®−a thuÕ GTGT vµo ¸p dông ë ViÖt Nam lµ ®Þnh h−íng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ nhµ n−íc, lµ b−íc ®ét ph¸ lín trong c«ng cuéc c¶i c¸ch tµi chÝnh c«ng. LuËt thuÕ GTGT ®−îc thùc hiÖn ë ViÖt Nam ®H cã nh÷ng t¸c ®éng lín ®Õn ®êi sèng kinh tÕ Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 18 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa xH héi n−íc ta, gãp phÇn hoµn thiÖn luËt thuÕ ë n−íc ta phï hîp víi kinh tÕ thÞ tr−êng, t¹o ®iÒu kiÖn më réng hîp t¸c víi c¸c n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. 2. MÆt h¹n chÕ Bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®H ®¹t ®−îc th× ph¸p luËt thuÕ GTGT ë n−íc ta còng cã nh÷ng mÆt “ch−a ®−îc”. LuËt thuÕ GTGT ë n−íc ta hiÖn nay ch−a ®ñ m¹nh ®Ó ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT. ThÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau: Mét lµ, ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT ch−a ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña s− vËt hiÖn t−îng, viÖc thuÕ GTGT ph©n ra ®èi t−îng chÞu thuÕ vµ ®èi t−îng kh«ng chÞu thuÕ c−a chÝnh x¸c vÒ mÆt khoa häc, cïng víi viÖc quy ®Þnh trùc tiÕp hµng ho¸, dÞch vô kh«ng thuéc diÖn chôi thuÕ GTGT nªn ®H dÉn ®Õn nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau trong qóa tr×nh thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT. Ph¹m vi ®èi t−îng né thuÕ GTGT ®−îc x¸c ®Þnh trong luËt lµ qu¸ réng, trong ®ã chñ thÓ lµ hé kinh doanh c¸ thÓ chiÕm mét tû lÖ lín nh−ng ch−a cã thãi quen lËp vµ sö dông ho¸ ®¬n. Khi thùc hiÖn c¸c cung øng chÞu thuÕ nªn g©y nhiÒu khã kh¨n phøc t¹p trong qu¶n lý hµnh chÝnh thuÕ. Hai lµ, c¨n cø tÝnh thuÕ lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt, song thùc tiÔn thùc thi nghÜa vô thuÕ GTGT, gi¸ tÝnh thuÕ ®−îc ph¶n ¸nh trªn ho¸ ®¬n chøng tï cßn cã sù kh¸c biÖt so víi gi¸ thùc, ®Æc biÖt gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng tiªu dïng, nh−ng kh«ng cã ®ñ c¬ së ph¸p lý ®Ó chøng minh v× vËy trong nhiÒu tr−êng hîp ph¹m vi møc ®é cña thuÕ GTGT kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh ®óng. L¹i céng thªm tiªu chÝ ph©n ®Þnh danh môc hµng ho¸, dÞch vô dùa trªn tÝnh n¨ng c«ng dông vµ môc ®Ých sö dông hµng ho¸, dÞch vô ®Ó x¸c ®Þnh møc thuÕ suÊt, nªn trong nhiÒu tr−êng hîp cïng mét mÆt hµng cã thÓ bÞ ¸p dông c¸c møc thuÕ kh¸c nhau. Ba lµ viÖc quy ®Þnh hai ph−¬ng ph¸p tÝnh thuÕ nh÷ng t−ëng phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ViÖt nam song thùc tiÔn thùc thi nghÜa vô thuÕ GTGT ®H ®−a ®Õn nhiÒu bÊt æn vµ kh«ng thùc tÕ, nhÊt lµ gi¸ tÝnh thuÕ cña hai ph−¬ng ph¸p nµy kh¸c nhau. Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 19 Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ë n−íc ta hiÖn nay Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa Bèn lµ quy ®Þnh khÊu trõ khèng lµ thiÕu c¬ së khoa häc, khã kh¨n trong qu¶n lý hµnh chÝnh thuÕ vµ môc ®Ých cña viÖc khÊu trõ khèng còng kh«ng thùc hiÖn ®−îc. C¸c quy ®Þnh vÒ khÊu trõ ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh cßn nhiÒu bÊt hîp lý dÉn ®Õn hai xu thÕ, cã thÓ quyÒn khÊu trõ kh«ng ®−îc b¶o ®¶m hoÆc cã thÓ bÞ l¹m dông, mµ c¶ hai nguyªn t¾c nµy ®Òu kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c ph¸p chÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. N¨m lµ x¸c ®Þnh diÖn hoµn thuÕ qu¸ réng, céng thªm c¬ chÕ “tiÒn tho¸i hËu kiÓm” cïng víi thñ tôc thµnh lËp doanh nghiÖp quy ®Þnh trong luËt doanh nghiÖp kh«ng chÆt chÏ, nªn tiÒn cña Nhµ n−íc thÊt tho¸t b»ng con ®−êng nµy lµ kh¸ lín. S¸u lµ c¬ chÕ thùc hiÖn nghÜavô thuÕ GTGT cßn ®an xen nhiÒu yÕu tè cña c¬ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh bao cÊp nªn nghÜa vô thuÕ GTGT ch−a ®−îc ®¶m b¶o mét c¸ch c«ng b»ng tho¶ ®¸ng. Gi¸ trÞ ph¸p lý cña mH sè thuÕ, tê khai thuÕ, th«ng b¸o nép thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ ch−a ®−îc x¸c ®Þnh trong ph¸p luËt thuÕ GTGT, dÉn ®Õn sù tuú tiÖn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. B¶y lµ ho¸ ®¬n, chøng tõ cßn thiÕu nhiÒu d÷ kiÖn quan träng ®Ó x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña c¸c bªn, gi¸ trÞ ph¸p lý cña chóng ch−a ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng, c¬ chÕ qu¶n lý láng lÎo, viÖc lËp vµ sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ khi mua hµng ho¸, dÞch vô ch−a trë thµnh thãi quen nªn hiÖn t−îng gian lËn ho¸ ®¬n ®Ó chiÕm dông tiÒn cña ng©n s¸ch Nhµ n−íc b»ng con ®−êng khÊu trõ thuÕ hoÆc hoµn thuÕ GTGT ®H ph¸t triÓn tíi møc b¸o ®éng vµ kh«ng chØ dõng l¹i ë sù ®¬n lÎ cña tõng doanh nghiÖp mmµ cã sù mãc nèi gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Nh÷ng bÊt cËp trªn ®H ®Æt ra sù tÊt yÕu ph¶i hoµn thiÖn luËt thuÕ GTGT vµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn ®ång thêi còng lµ c¬ së thùc tiÔn cho viÖc ®Ò ra c¸c gi¶ ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn. Lª Hång H¹nh - Th−¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan