Tài liệu Giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại ubnd huyện tuy đức, tỉnh đăk nông

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO …………/………… BỘ NỘI VỤ ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỒ BÁ BẰNG GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ MỘT CỬA, MỘT CỬA LIÊN THÔNG TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN TUY ĐỨC, TỈNH ĐẮK NÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG ĐẮK LẮK - NĂM 2017 I BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO …………/………… BỘ NỘI VỤ ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỒ BẮ BẰNG GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ MỘT CỬA, MỘT CỬA LIÊN THÔNG TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN TUY ĐỨC, TỈNH ĐẮK NÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ HÀ ĐẮK LẮK - NĂM 2017 II LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực. Thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc rõ ràng và được phép công bố. Học viên Hồ Bá Bằng III LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi luôn nhận được sự chỉ bảo tận tình, những lời khuyên chân thành của cô hướng dẫn là TS. Nguyễn Thị Hà. Góp phần giúp tôi hoàn thành luận văn này còn có sự giúp đỡ của các thầy cô trong khoa Quản lý đào tạo sau đại học, Thư viện của Học viện Hành chính Quốc gia cũng như tập thể lãnh đạo, các anh chị cán bộ công chức của phòng Nội vụ, Văn phòng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức và các phòng ban chuyên môn khác đã giúp tôi trong việc thu thập số liệu, tìm hiểu thực tế để phục vụ cho luận văn của mình. Nhân đây, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến cô Nguyễn Thị Hà, các thầy cô Học viện Hành Chính Quốc gia, tập thể các anh chị cán bộ, công chức phòng Nội vụ, Văn phòng HĐND-UBND huyện Tuy Đức đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này./. Tuy Đức, ngày tháng Học viên Hồ Bá Bằng IV năm 2017 MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ............................................2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ..................................................5 5. Phương pháp luận và Phương pháp nghiên cứu ..................................................5 6. Ý nghĩa về lý luận và thực tiễn của luận văn .......................................................6 7. Kết cấu của luận văn ............................................................................................6 Chƣơng 1:................................................................................................................... 7 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VÀ GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ MỘT CỬA, MỘT CỬA LIÊN THÔNG TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN ................................... 7 1.1. Những vấn đề chung về hành chính và thủ tục hành chính ..............................7 1.2. Cải cách và cải cách thủ tục hành chính .........................................................17 1.3. Giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông ........21 1.4. Kinh nghiệm giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông của một số địa phương .................................................................................37 Tiểu kết chƣơng 1:................................................................................................... 42 Chƣơng 2:................................................................................................................. 43 THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ MỘT CỬA, MỘT CỬA LIÊN THÔNG TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN TUY ĐỨC, TỈNH ĐĂK NÔNG ............................................................................. 43 2.1. Khái quát về ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức, tỉnh ĐắkNông ......................43 2.2. Phân tích thực trạng giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức, tỉnh ĐắkNông .....................45 2.3. Đánh giá chung việc giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông .........................................................................................................68 Tiểu kết Chƣơng 2: ................................................................................................. 80 Chƣơng 3:................................................................................................................. 81 CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ MỘT CỬA, MỘT CỬA LIÊN THÔNG TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN TUY ĐỨC, TỈNH ĐĂK NÔNG ....................... 81 3.1. Cơ sở đề xuất giải pháp ...................................................................................81 V 3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông ...............................................................86 3.3. Một số kiến nghị .......................................................................................... 100 Tiểu kết chƣơng 3:................................................................................................. 102 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 103 VI DANH MỤC CÁC BẢNG THỐNG KÊ SỐ LIỆU Bảng 2.1. Bảng thống kê số liệu mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ công chức đang làm việc tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức………………….55 Bảng 2.2. Bố trí công chức tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả…………………………………………………………………56 Bảng 2.3: Danh sách trang thiết bị tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả…57 Bảng 2.4: Danh sách các phần mềm điện tử đang sử dụng cho công tác giải quyết thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức……..……………60 Bảng 2.5: Số lượng thủ tục hành chính trên các lĩnh vực thuộc thẩm quyền giải quyết của Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức…………………………………..61 Bảng 2.6 : Số lượng thủ tục hành chính không được thực hiện cơ chế một cửa tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức…………...……………………………..63 Bảng 2.7: Kết quả giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức………………………...…………………………....65 Bảng 2.8: Loại thủ tục hành chính được giải quyết theo cơ chế một cửa liên thông tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức………………………………………..66 Bảng 2.9: Kết quả giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa liên thông tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức………….…………………………….68 Bảng 2.10: Kết quả mức độ đánh giá sự hài lòng của người dân khi đến giải quyết thủ tục hành chính tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả………………69 Bảng 2.11: Thống kê kết quả giải quyết hồ sơ thủ tục hành chính tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả………………………………………………………74 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Sơ đồ 1.1: Sơ đồ quá trình giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa........32 Sơ đồ 1.2: Sơ đồ quá trình giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa liên thông.………………………………………………………………………………35 Sơ đồ 1.3. Quy trình giải quyết theo cơ chế một cửa liên thông tại UBND huyện Tuy Đức……………………………………………………………………………71 VII MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong quá trình phát triển, mỗi quốc gia tự xây dựng các chương trình, các chiến lược phát triển phù hợp nhằm phát triển kinh tế, ổn định chính trị và mang lại giá trị bền vững về mặt xã hội. Để thực hiện được các mục tiêu này, có rất nhiều giải pháp quan trọng được đề ra và một trong số những giải pháp đó là cải cách hành chính. Cải cách hành chính được thực hiện với kỳ vọng sẽ giải quyết các vấn đề như giảm thâm hụt ngân sách, những vấn đề về cơ cấu, cạnh tranh và toàn cầu hóa, những áp lực về chính trị và xã hội, sự giảm sút lòng tin của người dân vào chính phủ, đồng thời đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao đối với dịch vụ công. Ở Việt Nam, cải cách hành chính được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được Đảng và Nhà nước đặt ra nhằm từng bước xây dựng một nền hành chính trong sạch, vững mạnh, chuyên nghiệp, hiện đại từ đó thúc đẩy mạnh mẽ công cuộc đổi mới, phát triển đất nước trong thời kỳ hội nhập, mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế. Thực hiện cải cách hành chính được coi là vấn đề cấp bách nhằm xây dựng một nền hành chính dân chủ ngày càng phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân, đồng thời khắc phục những yếu kém, khuyết điểm trong tổ chức và hoạt động của nền hành chính. Theo Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011 của Chính phủ về việc ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020, cải cách hành chính được triển khai với nhiều nội dung gồm cải cách thể chế, cải cách thủ tục hành chính, cải cách tổ chức bộ máy hành chính, xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, cải cách tài chính công và hiện đại hóa nền hành chính. Thực hiện cải cách thủ tục hành chính, giải quyết các thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông là một khâu quan trọng và được đặt ra ngay từ giai đoạn đầu của tiến trình cải cách hành chính. Thủ tục hành chính có vai trò rất quan trọng trong quản lý nhà nước, là công cụ của nhà nước trong việc quản lý xã hội và phục vụ nhân dân do đó giải quyết thủ tục hành chính không chỉ là việc thực thi nhiệm vụ của cơ quan hành chính nhà nước mà còn là thước đo để đánh giá sự 1 hài lòng của người dân đối với cơ quan công quyền. Và để hiện thực hóa các mục tiêu đặt ra theo Nghị quyết 30c/NQ-CP, ngày 25 tháng 3 năm 2015 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 09/2015/QĐ-TTg về ban hành quy chế thực hiện cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông tại cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương. Thực hiện chủ trương chung của Đảng và nhà nước, trong những năm qua huyện Tuy Đức đã và đang đẩy mạnh công tác cải cách hành chính, Đại hội huyện đảng bộ lần thứ III nhiệm kỳ 2015-2020 đã khẳng định “Đẩy mạnh cải cách hành chính, trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông, đặc biết quan tâm đến công chức, công vụ trong cải cách hành chính” bước đầu mang lại hiệu quả thiết thực tạo bước chuyển biến căn bản trong quan hệ và thủ tục giải quyết công việc giữa cơ quan hành chính nhà nước và cá nhân, tổ chức giảm thiểu thời gian, chi phí đi lại cho cá nhân, tổ chức, góp phần nâng cao hiệu lực hiệu quả quản lý nhà nước. Tuy nhiên, thực tiễn cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông tại UBND huyện Tuy Đức vẫn còn những hạn chế, bất cập, nhất là tệ quan liêu, cửa quyền của một bộ phận cán bộ, công chức vẫn còn diễn ra. Hơn thế nữa, quá trình triển khai còn chậm, chưa có đột phá mang tính nổi bật, cơ sở vật chất và đội ngũ công chức, viên chức vừa thiếu vừa yếu, sự phối hợp giữa các cơ quan hữu quan còn chưa chặt chẽ, còn nhiều thủ tục rườm rà, phải qua nhiều tầng nấc. Công tác tuyên truyền về thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tiến hành chưa mạnh và thiếu chiều sâu, chưa tạo ra những chuyển biến căn bản trong nhận thức về trách nhiệm thực hiện công vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức và hiểu biết của nhân dân về cơ chế một cửa liên thông. Từ những lý do nêu trên, tôi chọn đề tài: “Giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông” nghiên cứu làm luận văn cao học quản lý công của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn 2 Cải cách hành chính nói chung, giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông nói riêng là vấn đề thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, nhà hoạch định chính sách từ lâu và đã có nhiều công trình nghiên cứu từ nhiều cấp độ và phạm vi khác nhau đã được xuất bản. Có thể kể ra một số công trình tiêu biểu như sau: - Thang Văn Phúc (2001), “Cải cách hành chính nhà nước – Thực trạng, nguyên nhân và giải pháp” Nxb xuất bản KHXH. Trong cuốc sách này, tác giả đã có những cái nhìn tổng quan về việc thực hiện cơ chế một cửa, một dấu, thực trạng giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế này tại các địa phương mà trong đó, nhấn mạnh mô hình thí điểm tại một số tỉnh thành để chỉ ra những ưu điểm cũng như những khó khăn, tồn tại và đưa ra những giải pháp để hoàn thiện cơ chế này. - Nguyễn Văn Thâm và TS. Võ Kim Sơn (2002), Nxb Chính trị Quốc gia, “Thủ tục hành chính – Lý luận và thực tiễn” các tác giả đã trình bày những vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến TTHC, được minh chứng bằng thực tiễn không chỉ trong TTHC ở nước ta mà cả ở một số nước trên thế giới hiện nay. - Nguyễn Ngọc Hiến chủ biên (2001) “Các giải pháp thúc đẩy cải cách hành chính ở Việt Nam”, Học viện Hành chính Quốc gia, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Trên cơ sở phân tích tiến trình cải cách hành chính ở Việt Nam trong những năm qua, tác giả đã nêu lên những mặt được cũng như những hạn chế, thiếu sót, nguyên nhân, các rào cản trong cải cách hành chính, phương hướng cải cách hành chính, từ đó kiến nghị các giải pháp thúc đẩy cải cách hành chính và đẩy mạnh cải cách hành chính ở Việt Nam trong thời gian tới. - Mai Hữu Khuê và PGS.TS. Bùi Văn Nhơn(1996) “Một số vấn đề về cải cách thủ tục hành chính” Nxb. Chính trị Quốc gia, đã giới thiệu tổng quát sự tác động của TTHC đối với hoạt động của bộ máy quản lý nhà nước, những hạn chế trong quản lý nhà nước do thiếu những TTHC hữu hiệu, một số quan điểm, nguyên tắc và giải pháp trong nhiệm vụ cải cách TTHC. Nhìn chung, các công trình nghiên cứu chủ yếu mới tập trung vào nghiên cứu lý lận là chủ yếu, chứ chưa đi sâu đề cập đến nghiên cứu ứng dụng việc triển 3 khai thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông. Chính vì vậy, việc nghiên cứu việc giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa và một cửa liên thông trong bối cảnh hiện nay là cần thiết. - Luận văn thạc sĩ của tác giả Mai Thị Thơm (năm 2013)“Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “Một cửa” về cấp phép xây dựng (Từ thực tiễn quận Hoàn Kiếm - thành phố Hà Nội)”. Từ lý luận về TTHC, cải cách TTHC trong trong cấp phép xây dựng, thực trạng cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” trong cấp phép xây dựng tại quận Hoàn Kiếm, tác giả đưa ra đánh giá chung và một số giải pháp hoàn thiện TTHC theo cơ chế “một cửa” trong cấp phép xây dựng tại quận Hoàn Kiếm. - Luận văn thạc sĩ của tác giả Đỗ Mạnh Cường ( năm 2013) “Mô hình “Một cửa” trong thực hiện thủ tục hành chính tại UBND cấp huyện tỉnh Hưng Yên”. Từ cơ sở lý luận về mộ hình “Một cửa” trong thực hiện TTHC, tác giả đã đánh giá thực trạng mô hình “một cửa” trong thực hiện TTHC tại UBND cấp tỉnh Hưng Yên và đưa ra phương hướng, giải pháp hoàn thiện mô hình “một cửa” tại UBND cấp huyện trên địa bàn tỉnh Hưng Yên trong đó nhấn mạnh đến giải pháp xác định vị trí pháp lý của mô hình một cửa trong giải quyết TTHC và giải pháp hoàn thiện mô hình một cửa theo hướng hiện đại. Ngoài ra, còn có hàng loạt các bài tạp chí nghiên cứu về vấn đề này, đã được đăng tải trên các tờ tạp chí trung ương và địa phương. Nhìn chung, các luận văn cao học, các bài tạp chí đã nghiên cứu việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại một số địa phương. Chứ chưa có công trình nào nghiên cứu về việc giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức, tỉnh ĐắkNông. Vì vậy, tôi chọn đề tài này nhằm tìm hiểu một cách tương đối toàn diện về việc thực hiện giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông tại huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông là hoàn toàn cần thiết. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích 4 Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng nhằm đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả việc về giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn phải thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể sau: Hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông - Phân tích, đánh giá thực trạng giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức, tỉnh ĐắkNông, chỉ ra những điểm được và điểm hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế - Xây dựng, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng việc giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Việc thực hiện thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức, tỉnh Đăk Nông qua bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của huyện - Phạm vi thời gian: Thực hiện Cải cách hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông giai đoạn từ năm 2014 – 2016. 5. Phƣơng pháp luận và Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Đề tài nghiên cứu dựa trên phương pháp luận duy vật lịch sử và duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm đường lối của 5 Đảng về Nhà nước và pháp luật trong việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh cải cách nền hành chính nhà nước. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để đạt được kết quả của luận văn, tác giả sử dụng một số phương pháp nghiên cứu như: phương pháp thống kê, phương pháp phân tích, tổng hợp, phương pháp so sánh,.... trên cơ sở đó xây dựng các giải pháp có tính khoa học. 6. Ý nghĩa về lý luận và thực tiễn của luận văn Tiếp tục làm rỏ cơ sở lý luận vè thủ tục hành chính, cải cách thủ tục hành chính, cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông. Phân tích thực trạng cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức. Đánh giá những thành tựu, những tồn tại, hạn cheesvaf tìm ra những nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế; trên cơ sở đó và căn cứ tình hình thực tế của địa phương xây dựng những giải phapsnhawmf nâng cao chất lượng cải cách thử tục hành chính theo cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo và kết luận, luận văn được kết cấu gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về thủ tục hành chính và giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông. Chương 2: Thực trạng giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức, tỉnh ĐắkNông. Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao công tác giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Ủy ban nhân dân huyện Tuy Đức, tỉnh ĐắkNông. 6 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VÀ GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ MỘT CỬA, MỘT CỬA LIÊN THÔNG TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN 1.1. Những vấn đề chung về hành chính và thủ tục hành chính 1.1.1. Khái niệm về hành chính Theo nghĩa thông dụng nhất, hành chính là hoạt động quản lý, lãnh đạo. Đó là các hoạt động được thực hiện bởi các cơ quan hành chính Nhà nước; hay là những cơ quan thực hiện các hoạt động chấp hành, điều hành các mặt hoạt động của đời sống xã hội, các cơ quan chấp hành của quyền lực nhà nước, bộ máy Chính phủ; hoặc cũng có thể là những người có chức vụ lãnh đạo quảng lý trong cơ quan, đơn vị, xí nghiệp. Theo từ điển Tiếng Việt, thuật ngữ “ Hành chính” được hiểu với nhiều nghĩa: -Thuộc phạm vi chỉ đạo quản lý việc chấp hành luật pháp, chính sách của Nhà nước, cơ quan hành chính các cấp; - Thuộc về những công việc sự vụ như văn thư, tổ chức, kế toán… trong cơ quan nhà nước - Có tính chất giấy tờ, mệnh lệnh khác với giáo dục, thuyết phục Hành chính theo nghĩa rộng : Là chỉ những hoạt động những tiến trình chủ yếu có liên quan đến những biện pháp để thực thi những mục tiêu, những nhiệm vụ đã được xác định trước. Hành chính theo nghĩa hẹp : Là nền hành chính nhà nước ( hay còn gọi là nền hành chính công) là tổng thể các tổ chức và định chế hoạt động của bộ máy hành pháp có trách nhiệm quản lý công việc hàng ngày của nhà nước do các cơ quan có tư cách pháp nhân công quyền tiến hành bằng các văn bản dưới luật nhằm thực thi chức năng quản lý nhà nước giữ gìn bảo vệ quyền lợi công và phục vụ nhu cầu hàng ngày của dân trong mối quan hệ giữa công dân và nhà nước. Với nghĩa trên thì hành chính là hành động quản lý thực tiễn và cũng là một khoa học. 7 Trong một số tài liệu khác, Hành chính được xem là “ Toàn thể những hoạt động được đặt dưới quyền lãnh đạo hay sự kiểm soát của chính quyền mà mục đích là nhằm đạt tới việc duy trì trật tự công cộng và thỏa mãn những nhu cầu có tính chất lợi ích chung, đó là toàn thể những thể nhân hay pháp nhân đảm đương nhiệm vụ hành chính”. Từ những quan điểm trên, tôi xin lấy quan niệm chung nhất về thuật ngữ “Hành chính” từ Sách Thuật ngữ Hành chính do GS.TS Bùi Thế Vĩnh và TS. Đinh Ngọc Hiện chủ biên: “ Hành chính là thuật ngữ chỉ những hoạt động trong lĩnh vực tổ chức, quản lý và điều hành được tiến hành trên cơ sở sự rang buộc bởi những quy tắc nhất định do nhà nước hoặc các chủ thể khác quy định hoặc thừa nhận, có tính chất bắt buộc, áp đặt hoặc mệnh lệnh (quyền lực – phục tùng) nhằm đạt tới một mục địch phục vụ cho lợi ích chung đã được xác định”. 1.1.2. Khái niệm về thủ tục hành chính Thủ tục là những quy tắc, chế độ, phép tắc hay quy định chung phải tuân theo khi thực hiện một công việc nhất định” [35, tr.12]. Trong hoạt động quản lý nói chung và trong hoạt động của cơ quan nhà nước nói riêng, để giải quyết được bất cứ công việc nào cũng đều cần có những thủ tục phù hợp. Nghiên cứu về vấn đề này, hiện tại có nhiều khái niệm khác nhau về thủ tục hành chính như sau: Theo Giáo trình thủ tục hành chính của học viện Hành chính quốc gia thì “thủ tục là phương thức, cách thức giải quyết công việc theo một trình tự nhất định, một thể lệ thống nhất, gồm một loạt nhiệm vụ liên quan chặt chẽ với nhau nhằm đạt được kết quả mong muốn”. [2, tr.5]. Theo quan niệm này cho thấy hoạt động quản lý Nhà nước cần phải tuân theo những quy tắc pháp lý, quy định và trình tự, cách thức khi sử dụng thẩm quyền của từng cơ quan để giải quyết công việc. Thủ tục hành chính là một loại thủ tục gắn với hoạt động của cơ quan hành chính Nhà nước. 8 Theo Điều 3, Nghị định số 63/2010/NĐ-CP ngày 08 tháng 6 năm 2010 của Chính phủ về kiểm soát thủ tục hành chính, có giải thích: Thủ tục hành chính là trình tự, cách thức thực hiện, hồ sơ và yêu cầu, điều kiện do cơ quan nhà nước, người có thâm quyền quy định để giải quyết một công việc cụ thể liên quan đến cá nhân, tổ chức. Theo Luật Hành chính, thủ tục hành chính là trình tự thực hiện hình thức hoạt động của một cơ quan hành chính nhà nước. Các thủ tục hành chính có mục đích thiết lập trật tự hoạt động quản lý nhà nước trong mọi lĩnh vực. Nó gồm toàn bộ các quy tắc pháp lý quy định về trình tự, trật tự thực hiện thẩm quyền của các cơ quan nhà nước trong việc giải quyết nhiệm vụ của Nhà nước và công việc liên quan đến công dân tạo thành một hệ thống quy phạm về thủ tục. Chúng là những nguyên tắc bắt buộc các cơ quan nhà nước cũng như các công chức nhà nước phải tuân theo. Như vậy, thủ tục hành chính là trình tự thẩm quyền trong hoạt động hành chính nhà nước, là cách thức mà nhà nước áp dụng để làm cho các quy định của luật pháp có được sự đảm bảo thống nhất trong quá trình thực thi và áp dụng vào đời sống. Có rất nhiều quan niệm về thủ tục hành chính, nhưng có thể hiểu một cách chung nhất theo Giáo trình Thủ tục hành chính của Học viện Hành chính quốc gia: “Thủ tục hành chính là trình tự, cách thức giải quyết công việc của các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền trong mối quan hệ nội bộ của hành chính và giữa các cơ quan hành chính nhà nước với các tổ chức và cá nhân công dân. Nó giữ vai trò đảm bảo cho công việc đạt được mục đích đã định, phù hợp với thẩm quyền của các cơ quan nhà nước hoặc của các cá nhân, tổ chức được ủy quyền trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước” [30, tr8]. Thủ tục hành chính là bộ phận cơ bản của thể chế hành chính Nhà nước, là công cụ của cơ quan hành chính Nhà nước được sử dụng để giải quyết công việc cho công dân, tổ chức, là cơ sở để xác định tính hợp pháp của nền công vụ. Do vậy, thủ tục hành chính đơn giản, thuận tiện, công khai và dân chủ sẽ góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính Nhà 9 nước, rút ngắn khoảng cách giữa Nhà nước và nhân dân, củng cố sức mạnh Nhà nước, lòng tin của nhân dân và góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Để thực hiện chức năng quản lý của mình, nhà nước thể chế hóa các tư tưởng, đường lối của Đảng thành hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, chính sách cụ thể. Thế nhưng, khi áp dụng vào trong thực tế để giải quyết các công việc cụ thể thì các văn bản, chính sách này cần phải được thực hiện một cách thống nhất, đồng bộ với nhau. Trong hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước, khi giải quyết một công việc nhất định thì đều cần phải tuân theo những cách thức, trình tự nhất định. Những cách thức đó phải tuân theo những quy tắc, những nguyên tắc pháp lý được quy định một cách cụ thể. Những quy định về trình tự, cách thức thực hiện công việc từ khi bắt đầu tới khi kết thúc, phạm vi quyền hạn của các cơ quan hành chính nhà nước khi thực thi công việc được gọi là thủ tục hành chính. Thủ tục hành chính thể hiện được rằng các văn bản pháp luật được thực hiện như thế nào, ví dụ như cách thức để đăng ký kinh doanh, cách thức để xin cấp phép xây dựng thì cần phải có những hồ sơ gì, nộp hồ sơ tại đâu, cơ quan nào có thẩm quyền để giải quyết những nhu cầu đó, thì thủ tục hành chính sẽ hệ thống và thể hiện được hết những vấn đề đó. Có nhiều khái niệm khác nhau về thủ tục hành chính: Theo cuốn Thủ tục hành chính của tác giả Nguyễn Văn Thâm và Võ Kim Sơn thì thủ tục hành chính là một loại quy phạm pháp luật quy định trình tự về thời gian, về không gian khi thực hiện một thẩm quyền nhất định của bộ máy nhà nước, là cách thức giải quyết công việc của cơ quan hành chính nhà nước trong mối quan hệ với các cơ quan, tổ chức và cá nhân công dân. Theo Nghị định số 63/2010/NĐ-CP ngày 08 tháng 6 năm 2010 của Chính phủ về kiểm soát thủ tục hành chính thì thủ tục hành chính là trình tự, cách thức thực hiện, hồ sơ và yêu cầu, điều kiện do cơ quan nhà nước, người có thâm quyền quy định để giải quyết một công việc cụ thể liên quan đến cá nhân, tổ chức. Như vậy có thể thấy, thủ tục hành chính là một bộ phận vô cùng quan trọng của thể chế hành chính nhà nước với vai trò thiết lập trật tự trong quản lý hành 10 chính nhà nước trên các mặt, thủ tục hành chính là công cụ đắc lực để cơ quan nhà nước thực hiện chức năng quản lý của mình. Nhìn một cách tổng quát, thủ tục hành chính là cầu nối quan trọng trong mối quan hệ giữa các cơ quan hành chính nhà nước với tổ chức và công dân. Thông qua thủ tục hành chính, công dân có quyền yêu cầu các cơ quan hành chính nhà nước cung cấp các dịch vụ hành chính công cho mình đồng thời thì các cơ quan hành chính nhà nước thực hiện nghĩa vụ phục vụ công dân. Trên những phương diện nhất định thì thủ tục hành chính thể hiện hiệu quả của một nền hành chính nhà nước cũng như góp phần vào việc xây dựng lòng tin của người dân đối với nền hành chính nhà nước. Nếu các thủ tục hành chính được xây dựng chặt chẽ, khoa học, thuận tiện cho người dân cũng như các cơ quan hành chính nhà nước thì sẽ phát huy tối đa hiệu lực và hiệu quả của nền hành chính nhà nước và ngược lại, nếu thủ tục hành chính được xây dựng thiếu tính khoa học, áp dụng tùy tiện vào đời sống thì sẽ gây bất tiện cho người dân, khó khăn cho các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện, làm giảm sút lòng tin của người dân đối với nền hành chính nhà nước. 1.1.3. Đặc điểm của thủ tục hành chính Hiện nay có nhiều quan điểm khác nhau về phạm vi, nội dung thủ tục hành chính. Tuy nhiên, các quan điểm về vấn đề này đều thống nhất về các đặc điểm chung của thủ tục hành chính, bao gồm: - Thứ nhất, là tổng thể các hành động diễn ra theo trình tự thời gian, thủ tục hành chính được thực hiện bởi nhiều cơ quan và công chức nhà nước. Tuy nhiên mỗi thủ tục hành chính ở các cơ quan khác nhau thì sẽ có những tính chất đặc thù riêng - Thứ hai, thủ tục hành chính là thủ tục giải quyết công việc của nhà nước và công việc liên quan đến quyền chủ thể và nghĩa vụ pháp lý của công dân. Chính vì vậy, đối tượng cần thực hiện các thủ tục hành chính để giải quyết thường không giống nhau mà rất phức tạp, dẫn đến yêu cầu thủ tục hành chính cần đơn giản, nhanh gọn, ít khâu, nhưng vẫn đảm bảo chính xác. 11 - Thứ ba, quản lý hành chính nhà nước chủ yếu là hoạt động định hướng, mang tính mệnh lệnh cưỡng chế đòi hỏi phải thi hành nhanh chóng, kịp thời,hiệu quả. Chính vì vậy, thủ tục hành chính phải kết hợp khuôn mẫu ổn định tương đối và chặt chẽ với các biện pháp thích ứng cho từng loại công việc và từng đối tượng - Thứ tư, hoạt động quản lý hành chính đang ngày trở nên hết sức phong phú, đa dạng về nội dung, hình thức cũng như biện pháp do sự chuyển đổi của nhà nước từ cơ chế tập trung sang cơ chế kinh tế thị trường có sự điều tiết của nhà nước cùng sự chuyển đổi của nền hành chính đơn thuần sang nền hành chính phục vụ. Do đó, thủ tục hành chính ngày nay rất đa dạng. - Thứ năm, các thủ tục hành chính do nhà nước thực hiện chủ yếu tại văn phòng của công sở nhà nước và phương tiện truyền đạt quyết định cũng như các thông tin quản lý phần lớn là văn bản, vì thế nó gắn chặt với công tác văn thư, với việc tổ chức ban hành, sử dụng và quản lý văn bản trong cơ quan nhà nước. - Thứ sáu, trong bối cảnh toàn cầu hóa, thủ tục hành chính sẽ chịu ảnh hưởng và tác động, đặc biệt trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, đầu tư nước ngoài…đòi hỏi thủ tục hành chính phải có những thay đổi phù hợp không chỉ với yêu cầu trong nước mà còn cả với quốc tế để có thể dễ dàng hội nhập và mở cửa. - Cuối cùng, so với các quy phạm của luật hành chính thủ tục hành chính có tính năng động hơn và đòi hỏi phải thay đổi nhanh hơn một khi thực tế cuộc sống đã có những yêu cầu mới. 1.1.4. Các loại thủ tục hành chính Kinh nghiệm thực tế của nước ta cũng như nhiều nước cho thấy, muốn xây dựng và áp dụng thủ tục hành chính một cách có hiệu quả thì cần phân loại chúng một cách khoa học theo một số tiêu chí nhất định. Lợi ích của cách phân loại này là giúp cho người quản lý xác định được tính đặc thù của lĩnh vực mình phụ trách, từ đó đề ra những yêu cầu xây dựng cho lĩnh vực này những thủ tục cần thiết thích hợp, nhằm quản lý tốt những nhiệm vụ, mục tiêu của quản lý nhà nước. Phân loại theo đối tƣợng quản lý HCNN 12 Các thủ tục hành chính được xây dựng cho từng lĩnh vực quản lý nhà nước và được phân loại theo cơ cấu, chức năng của bộ máy quản lý nhà nước hiện hành. Theo tiêu chí phân loại này, chúng ta có các loại thủ tục như sau: - Thủ tục cấp giấy phép xây dựng - Thủ tục đăng ký kinh doanh - Thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất - Thủ tục hộ tịch, hộ khẩu… Phân loại theo công việc của cơ quan Nhà nƣớc Cách phân loại này, đơn giản có khả năng áp dụng rộng rãi. Theo cách phân loại này, thủ tục hành chính bao gồm: - Thủ tục thông qua và ban hành văn bản: Thủ tục thông qua và ban hành quyết định hành chính, thủ tục thông qua và ban hành văn bản hành chính. - Thủ tục tuyển dụng cán bộ, công chức: thủ tục tuyển dụng cán bộ quản lý, tuyển dụng cán bộ kỹ thuật, tuyển dụng nhân viên... - Thủ tục khen thưởng cán bộ, công chức. Đặc điểm của các thủ tục trên là chúng gắn liền với hoạt động cụ thể của các cơ quan, phản ánh tính đặc thù trong quá trình vận dụng các thủ tục đó vào thực tiễn. Cách phân loại này có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, giúp cho các chủ thể thủ tục hành chính định hướng dễ dàng và chính xác hơn trong giải quyết các công việc có liên quan. Phân loại theo chức năng chuyên môn hoạt động của các cơ quan Cách phân loại này thường được áp dụng trong các cơ quan có chức năng quản lý chuyên môn. Các cơ quan chuyên môn thực hiện các hoạt động của mình phải đảm bảo những thủ tục cần thiết theo yêu cầu chung của Nhà nước. Theo cách phân loại này, có các loại thủ tục hành chính như sau: - Thủ tục cung cấp các dịch vụ thông tin - Thủ tục kiểm tra mức độ an toàn trong lao động - Thủ tục hải quan… 13