Tài liệu Giải quyết khiếu nại hành chính từ thực tiễn huyện an lão, tỉnh bình định

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI THÁI ĐĂNG KHOA GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN HUYỆN AN LÃO, TỈNH BÌNH ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT LUẬT HỌC HÀ NỘI, năm 2020 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI THÁI ĐĂNG KHOA GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN HUYỆN AN LÃO, TỈNH BÌNH ĐỊNH Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8.38. 01. 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN TUẤN KHANH HÀ NỘI, năm 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực, các thông tin trích dẫn có nguồn gốc rõ ràng và không trùng lắp với các đề tài khác trong cùng lĩnh vực. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan này./. Tác giả Thái Đăng Khoa MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 3 CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH ........................................................ 9 1.1. Quan niệm, đặc điểm của khiếu nại hành chính và giải quyết khiếu nại hành chính ...................................................................................................... 9 1.2. Thẩm quyền, trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính................ 13 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính ... 21 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH Ở TỈNH BÌNH ĐỊNH ................................................................... 26 2.1. Các yếu tố tự nhiên, xã hội ảnh hưởng đến khiếu nại và giải quyết khiếu nại ở huyện An Lão, tỉnh Bình Định ................................................... 26 2.2. Thực tiễn giải quyết khiếu nại hành chính trên địa bàn huyện An Lão, tỉnh Bình Định .............................................................................................. 28 2.3. Đánh giá chung về giải quyết khiếu nại hành chính trên địa bàn huyện An Lão, tỉnh Bình Định ................................................................................ 36 CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU LỰC, HIỆU QUẢ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN HUYỆN AN LÃO, TỈNH BÌNH ĐỊNH .............................. 46 3.1. Quan điểm nâng cao hiệu lực, hiệu quả giải quyết khiếu nại hành chính ............................................................................................................ 46 3.2. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả giải quyết khiếu nại hành chính từ thực tiễn huyện An Lão, tỉnh Bình Định ......................................... 50 KẾT LUẬN ................................................................................................. 65 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân được quy định trong Điều 30 - Hiến pháp năm 2013 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Khi công dân thực hiện quyền khiếu nại là góp một phần công sức trong công tác quản lý nhà nước và quản lý xã hội; đồng thời giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước. Nhằm tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động giải quyết khiếu nại, hiện nay nhà nước ta đã ban hành các văn bản quy phạm để điều chỉnh. Luật Khiếu nại năm 2011; Nghị định số 75/2012/NĐ-CP ngày 03/10/2012 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Khiếu nại; Thông tư số 07/2013/TT-TTCP ngày 31/10/2013 của Thanh tra Chính phủ quy định quy trình giải quyết khiếu nại hành chính; Thông tư số 02/TT-TTCP ngày 20/10/2016 của Thanh tra Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của thông tư số 07/2013/TT-TTCP ngày 31/10/2013 của Thanh tra Chính phủ quy định quy trình giải quyết khiếu nại hành chính, Thông tư 06/2014 quy định quy trình tiếp công dân; Thông tư 07/2014/TT-TTCP quy định quy trình xử lý đơn khiếu nại, đơn tố cáo, đơn kiến nghị, phản ánh; Quyết định số 81/2014/QĐ-TTg ngày 31/12/2014 của Thủ tướng chính phủ về phối hợp giữa các bộ ngành ủy ban nhân dân các cấp Hội Nông dân Việt Nam trong việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo; Thông tư 03/2016/TT-TTCP quy định về trang phục đối với cán bộ, công chức làm nhiệm vụ tiếp công dân thường xuyên tại trụ sở tiếp công dân. Có thể nói, cơ sở pháp lý trên đã tạo điều kiện cho công dân thực hiện quyền khiếu nại, tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi bị xâm phạm. Giải quyết khiếu nại là biện pháp giúp nhà nước bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của công dân. Góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự an 3 toàn xã hội phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, thể hiện đúng bản chất tốt đẹp của Nhà nước ta - Nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Thời gian qua, tình hình khiếu nại của công dân trong phạm vi cả nước có nhiều diễn biến phức tạp. Nội dung các vụ việc chủ yếu liên quan đến đất đai, đền bù, giải phóng mặt bằng. Nhiều vụ việc đã được giải quyết nhưng công dân vẫn không đồng ý và tiếp tục khiếu kiện, gây tác động xấu đến tình hình an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội. Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác giải quyết khiếu nại của công dân vẫn còn những tồn tại, hạn chế như công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về giải quyết khiếu nại hiệu quả chưa cao; Thủ trưởng một số cơ quan chưa thường xuyên thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân, giải quyết khiếu nại; một số cán bộ, công chức làm nhiệm vụ này chưa tâm huyết, kỹ năng tiếp công dân còn hạn chế. Tình trạng né tránh, đùn đẩy trong việc giải quyết một số vụ việc khiếu nại vẫn còn xảy ra. Nhiều vụ việc khiếu nại giải quyết còn chậm, có vụ việc giải quyết không phù hợp với thực tế nên không chấm dứt được khiếu nại. Việc tổ chức thực hiện các quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật tại một số địa phương chưa nghiêm, triệt để; việc thực hiện chỉ đạo và cấp trên trong một số trường hợp thiếu dứt điểm, còn để kéo dài. Việc nắm tình hình một số vụ việc khiếu nại chưa chính xác và kịp thời, còn bị động, lúng túng trong chỉ đạo xử lý tình huống phức tạp; chưa tập trung để giải quyết các nội dung cơ bản, nhất là cơ chế, chính sách..... An Lão là huyện miền núi kinh tế khó khăn. Cùng với quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, nhiều dự án, công trình được đầu tư xây dựng; bên cạnh đó, một số chủ trương, chính sách mới được ban hành đã 4 trực tiếp ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân dẫn đến phát sinh khiếu nại. Các cấp ủy đảng chính quyền từ huyện đến cơ sở tập trung lãnh đạo, chỉ đạo giải quyết kịp thời, đúng pháp luật những vụ việc khiếu nại phát sinh, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. Bên cạnh những kết quả đạt được công tác giải quyết khiếu nại hành chính trên địa bàn huyện An Lão, tỉnh Bình Định vẫn còn những tồn tại, hạn chế. Chính vì vậy, việc nghiên cứu đề tài trên là rất cần thiết, góp phần làm rõ hơn những quy định pháp luật hiện hành về giải quyết khiếu nại hành chính và thực tiễn giải quyết khiếu nại hành chính, từ đó rút ra những giải pháp góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tác giả chọn vấn đề “Giải quyết khiếu nại hành chính từ thực tiễn huyện An Lão, tỉnh Bình Định” làm đề tài nghiên cứu luận văn tốt nghiệp. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Những năm gần đây có nhiều công trình nghiên cứu về giải quyết khiếu nại hành chính được công bố cụ thể như: Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Thu hiền năm 2017 về “Giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị từ thực tiễn Quận 2 bà Trưng thành phố Hà Nội” Luận văn thạc sĩ của tác giả Trần Thanh Cường năm 2017 về “ Giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai tại huyện U Minh Thượng tỉnh Kiên Gian”; Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Anh Tuấn năm 2009 về “Hoàn thiện pháp luật về khiếu nại ở Việt Nam trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền”; Bài viết của tác giả Nguyễn Mạnh Hùng đăng trên Tạp chí Thanh tra số 6/2010 về “Những bất cập của pháp luật trong công tác giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai”; Luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Thị Thu năm 2010 về “Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam hiện nay”... 5 Qua khảo sát, rà soát hiện nay trên địa bàn tỉnh Bình Định và huyện An Lão chưa có tác giã nào có đề tài nghiên cứu về giải quyết khiếu nại tố cáo. Vì vậy để Luận văn là sự kế thừa và tiếp tục nghiên cứu vấn đề lý luận, pháp lý về giải quyết khiếu nại hành chính của những công trình nghiên cứu khoa học của một số tác giã trong nước. Từ đó đưa ra giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả giải quyết khiếu nại hành chính từ thực tiễn huyện An Lão, tỉnh Bình Định. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Hệ thống hóa, làm rõ các vấn đề lý luận và pháp lý về khiếu nại và giải quyết khiếu nại ở 02 cấp huyện, xã trên địa bàn huyện An Lão nói riêng và trên địa bàn tỉnh Bình Định để đề xuất phương hướng, giải pháp hoàn thiện công tác giải quyết khiếu nại trên địa bàn huyện An Lão, tỉnh Bình Định. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Phân tích và làm rõ cơ sở lý luận về khiếu nại và giải quyết khiếu nại hành chính; - Đánh giá thực trạng giải quyết khiếu nại hành chính ở huyện An Lão, tỉnh Bình Định; - Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả giải quyết khiếu nại hành chính tại huyện An Lão nói riêng và trên phạm vi tỉnh Bình Định nói chung. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Các cơ sở lý luận, pháp lý và thực tiễn công tác giải quyết khiếu nại hành chính trên điạ bàn huyện An Lão, tỉnh Bình Định. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Huyện An Lão, tỉnh Bình Định; 6 - Về thời gian: hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính trong 5 năm: từ năm 2015 đến tháng 11 năm 2019. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về: nhà nước và pháp luật; bảo vệ quyền công dân, quyền con người; xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; phát huy dân chủ; khiếu nại và giải quyết khiếu nại. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng triệt để các phương pháp như thống kê, mô tả, phân tích, tổng hợp. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Qua nghiên cứu có hệ thống và toàn diện về quyền khiếu nại hành chính của công dân, Luận văn góp phần làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn về khiếu nại và giải quyết khiếu nại hành chính. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn có thể có thể làm tài liệu tham khảo cho việc cho việc thực hiện nhiệm vụ liên quan đến công tác xây dựng chính sách, pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật khiếu nại, khiếu nại hành chính. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu: Luận văn gồm 3 chương Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp lý về giải quyết khiếu nại hành chính; Chương 2: Thực trạng giải quyết khiếu nại hành chính ở huyện An Lão, tỉnh Bình Định; 7 Chương 3: Quan điểm, giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả giải quyết khiếu nại hành chính từ thực tiễn huyện An Lão, tỉnh Bình Định. 8 CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH 1.1. Quan niệm, đặc điểm của khiếu nại hành chính và giải quyết khiếu nại hành chính 1.1.1. Khiếu nại hành chính 1.1.1.1. Quan niệm về khiếu nại hành chính Theo quy định của pháp luật Việt Nam, Quyền khiếu nại là quyền cơ bản của công dân. Qua các giai đoạn phát triển trong lịch sử lập hiến và lập pháp của Việt Nam, các quy định về những quyền này không ngừng được hoàn thiện. Lần đầu tiên “quyền khiếu nại và tố cáo” được ghi nhận mang tính chất Hiến định tại Hiến pháp năm 1959. Tiếp đó, tại Hiến pháp năm 1980, quy định về “quyền khiếu nại ” được cụ thể hơn một bước. Đến Hiến pháp năm 2013, quyền khiếu nại tiếp tục ghi nhận là quyền cơ bản của công dân. Những nguyên tắc cơ bản để công dân thực hiện các quyền này cũng được ghi nhận rõ hơn. Cùng với sự hoàn thiện các quy định mang tính chất Hiến định, pháp luật Việt Nam cũng dần mở rộng đối tượng điều chỉnh và tạo cơ chế thuận lợi để các chủ thể thực hiện những quyền này. Đó cũng là quá trình Việt Nam nghiên cứu làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn bảo đảm quyền khiếu nại của công dân. Theo quy định tại Khoản 1 Điều 2 thì “Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại QĐHC, HVHC của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc QĐKL cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình”. 1.1.1.2. Đặc điểm của khiếu nại hành chính 9 Thứ nhất, Khiếu nại hành chính là một trong các quyền công dân hiến định trong pháp luật Việt Nam; Khiếu nại hành chính chỉ phát sinh trong lĩnh vực hoạt động quản lý hành chính Nhà nước, đó là hoạt động chấp hành - điều hành giữa đối tượng quản lý là cá nhân, tổ chức với chủ thể quản lý là cơ quan hành chính Nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính Nhà nước. Thứ hai, Khiếu nại hành chính xuất phát từ nhận thức chủ quan của người khiếu nại khi họ có căn cứ cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm hại trực tiếp bởi quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính thì họ khiếu nại [27, tr.9], [28, tr.10]. Nói cách khác, khiếu nại hành chính là hình thức phản ứng của cá nhân, tổ chức về những hiện tượng vi phạm quy định về các quyền, lợi ích hợp pháp của họ được pháp luật quy định, bảo vệ. Thứ ba, Khiếu nại hành chính luôn mang trong mình những thông tin về sự vi phạm các quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức hoặc sự vi phạm của CB,CC đã được pháp luật quy định. Thứ tư, người khiếu nại không thể tự khôi phục được những quyền, lợi ích của mình bị xâm phạm bởi việc làm trái pháp luật của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức CT-XH, tổ chức XH, tổ chức XH - nghề nghiệp, đơn vị sự nghiệp hoặc bất cứ cá nhân có thẩm quyền nào có gây ra mà họ khiếu nại, trông chờ vào quyết định giải quyết khiếu nại của cơ quan hành chính Nhà nước theo luật định. Thứ năm, giải quyết Khiếu nại hành chính phải tuân theo thủ tục hành chính nhất định do các cơ quan hành chính Nhà nước thực hiện; thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính đơn giản hơn so với thủ tục tố tụng do các cơ quan tư pháp tiến hành. 10 Thứ sáu, mục đích của khiếu nại hành chính là nhằm khôi phục lại những quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm bởi việc làm trái pháp luật của cơ quan hành chính Nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính Nhà nước gây ra. Thứ bảy, phạm vi phát sinh khiếu nại hành chính là rất rộng, trong các hoạt động liên quan đến các lĩnh vực quản lý Nhà nước như quản lý, sử dụng đất đai, nhà ở, xây dựng, đăng ký kinh doanh, thuế, hải quan, kỷ luật CB,CC, xử lý vi phạm hành chính... Thứ tám, Chủ thể của khiếu nại hành chính rất rộng, bao gồm tất cả những cơ quan, tổ chức, cá nhân có mối quan hệ về quyền, lợi ích với cơ quan hành chính Nhà nước trong hoạt động quản lý nhà nước (mối quan giữa chấp hành và điều hành). 1.1.2. Quan niệm, đặc điểm giải quyết khiếu nại hành chính 1.1.2.1. Quan niệm về giải quyết khiếu nại hành chính Giải quyết khiếu nại là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét đơn khiếu nại của cá nhân, cơ quan, tổ chức về QĐHC hoặc HVHC của cơ quan, cán bộ, công chức nhà nước và những tài liệu có liên quan, trên cơ sở đó đưa ra quyết định phù hợp nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức, khắc phục sai sót trong hoạt động của cơ quan và cán bộ, công chức nhà nước. Giải quyết khiếu nại là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm xem lại nội dung đơn khiếu nại là gì và những tài liệu có liên quan như thế nào, những tài liệu này có căn cứ hay không để từ đó đưa ra kết luận cuối cùng. Việc này cho thấy công tác giải quyết khiếu nại rất đơn giản, chỉ xem về mặt giấy tờ mà không chú trọng đến việc kiểm tra thực tế để đánh giá chứng cứ. Trên thực tế, khi khiếu nại, người khiếu nại thường đưa ra những 11 chứng cứ có lợi cho họ, nếu người giải quyết khiếu nại không thu thập, đánh giá chứng cứ một cách toàn diện sẽ dễ dẫn đến kết quả giải quyết thiếu tính khách quan. 1.1.2.2. Đặc điểm giải quyết khiếu nại hành chính 1.1.2.2 Đặc điểm giải quyết khiếu nại hành chính Thứ nhất, chủ thể giải quyết khiếu nại hành chính là lãnh đạo cơ quan, tổ chức, cá nhân có QĐHC, HVHC, QĐKL bị khiếu nại hoặc là thủ trưởng cấp trên trực tiếp của cơ quan, tổ chức, cá nhân có QĐHC, HVHC, QĐKL bị khiếu nại. Vì vậy khi giải quyết khiếu nại chủ thể giải quyết khiếu nại phải công bằng, khách quan, không bao che cho cấp dưới hoặc của chính mình mà ban hành quyết định giải quyết khiếu nại không đúng quy định. Bên cạnh đó đòi hỏi chủ thể giải quyết khiếu nại phải là người có trình độ chuyên môn sâu, phải am hiểu các chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng và nhà nước; khi giải quyết một vụ việc phải đánh giá khách quan toàn diện vấn đề, tôn trọng chứng cứ để xác định đúng bản chất vụ việc cần giải quyết. Thứ hai, Khi thực hiện giải quyết khiếu nại hành chính phải thực hiện đúng theo quy định pháp luật. Bắt đầu từ khâu thụ lý hồ sơ đến khi có kết luận và ban hành quyết định giải quyết, tổ chức thi hành quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật cũng như hình thành cấp giải quyết theo trật tự thứ bậc hành chính đều thể hiện rõ nét những đặc điểm của hoạt động hành chính. Thứ ba, Hiệu lực của quyết định giải quyết khiếu nại hành chính góp phần khôi phục quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức bị xâm phạm. Quá trình thực hiện việc giải quyết khiếu nại hành chính là xem xét tính đúng, sai đối với quyết định hành chính, quyết định kỷ luật đã ban hành. Với cachs thực hiện này sẽ giúp cho các cơ quan nhà nước sửa chữa sai phạm 12 do quyết định hành chính, quyết định kỷ luật do mình ban hành; Qua đó cho thấy trách nhiệm của các cơ quan hành chính nhà nước đối với người khiếu nại trong việc bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của họ trong quản lý hành chính nhà nước. Thứ tư, Kết quả của quyết định giải quyết khiếu nại hành chính chưa được coi là kết quả cuối cùng để quyết định tính đúng, sai của quyết định hành chính, quyết định kỷ luật. Bên cạnh đó việc thực hiện giải quyết theo thủ tục tố tụng hành chính thuộc thẩm quyền của Tòa án. Thì tấc cả các quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật dù đã có quyết định giải quyết khiếu nại (trừ quyết định giải quyết khiếu nại quyết định kỷ luật không phải là buộc thôi việc) đều có thể bị khởi kiện đến Tòa án để được xem xét giải quyết. Thứ năm, Cơ quan nhà nước sẽ ban hành bằng văn bản để trả lời cho cá nhân, tổ chức khi có kết quả giải quyết khiếu nại hành chính và được đảm bảo thực hiện bằng chính hệ thống cơ quan hành chính nhà nước. Quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật buộc các đối tượng liên quan nghiêm chỉnh chấp hành. 1.2. Thẩm quyền, trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính 1.2.1. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính Theo quy định tại Điều 17 đến Điều 23 Luật khiếu nại 2011 quy định cụ thể như sau: - Thẩm quyền giải quyết khiếu nại Quyết định hành chính, hành vi hành chính Chủ tịch UBND xã, phường, thị trấn có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của người có trách nhiệm do mình quản lý trực tiếp; Thủ trưởng cơ quan thuộc 13 UBND cấp huyện có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của người có trách nhiệm do mình quản lý trực tiếp. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình; giải quyết khiếu nại lần hai đối với QĐHC, HVHC của Chủ tịch UBND cấp huyện. Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với QĐHC, HVHC của mình, của cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp; giải quyết khiếu nại lần hai đối với QĐHC, HVHC của Thủ trưởng cơ quan thuộc Bộ đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết. Ở cấp Trung ương Thanh tra Chính phủ là cơ quan chuyên trách giúp Thủ tướng Chính phủ theo dõi, kiểm tra, đôn đốc các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND các cấp trong việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật. Thanh tra nhà nước các cấp giúp UBND, Chủ tịch UBND cùng cấp tiến hành kiểm tra, xác minh, kết luận, kiến nghị việc giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền của UBND, Chủ tịch UBND cùng cấp khi được giao. - Thẩm quyền giải quyết khiếu nại đối với cán bộ, công chức: Bộ Nội vụ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ có thẩm quyền giải quyết khiếu nại đối với QĐKL mà Bộ Trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND cấp tỉnh đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết. Từ đó, thẩm quyền giải quyết khiếu nại được quy định theo nguyên tắt: 14 Khiếu nại QĐHC, HVHC, QĐKL cán bộ, công chức của cấp nào thì Thủ trưởng cấp đó giải quyết lần đầu; thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai là của Thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người giải quyết khiếu nại lần đầu. Việc quy định giải quyết khiếu nại lần đầu thuộc về Thủ trưởng cơ quan có QĐHC, HVHC, QĐKL là tạo điều kiện cho việc giải quyết khiếu nại được nhanh chóng, kịp thời. 1.2.2. Quy trình giải quyết khiếu nại hành chính Giải quyết khiếu nại được thực hiện theo các bước như sau: - Thụ lý, chuẩn bị xác minh nội dung khiếu nại - Tiến hành xác minh nội dung khiếu nại - Soạn thảo quyết định giải quyết khiếu nại gửi và quản lý hồ sơ giải quyết khiếu nại Theo qui định của Luật Khiếu nại Thời hạn giải quyết khiếu như sau: * Từ lúc tiếp nhận và thủ lý hồ sơ đối với vụ việc phức tạp thì thời gian giải quyết là 30 ngày có thể kéo dài không quá 45 ngày. Đối với các xã An Toàn, An nghĩa và An Vinh cách xã trung tâm huyện đi lại khó khăn thì thời hạn giải quyết không quá 45 ngày, đối với vụ việc phức tạp thì có thể kéo dài hơn nhưng không quá 60 ngày. * Khi giải quyết lần hai Từ từ lúc thụ lý đến khi giải quyết là 45 ngày, kể đối với vụ việc khó khăn, phức tạp cần phải tiến hành điều tra xác minh thêm thì thời gian giải quyết là 60 ngày. Tương tự như trên đối với những xã An Toàn, An Nghĩa và An Vinh giao thông đi lại khó khăn thì từ lúc thụ lý đến lúc giải quyết là 60 ngày, đối với vụ việc khó khăn, phức tạp cần phải tiến hành điều tra xác minh thêm thì thời hạn giải quyết là 70 ngày hoặc có thể sớm hơn. * Đối với cán bộ, công chức thì từ khi thụ lý đến khi giải quyết lần đầu và lần hai không quá 30 ngày, đối với vụ việc khó khăn, phức tạp cần có thời gian điều tra xác minh thì thời hạn giải quyết là 45 ngày. BƯỚC 1: Tiếp nhận hồ sơ, chuẩn bị tiến hành xác minh nội dung 15 đơn khiếu nại Đây là giai đoạn người giải quyết khiếu nại tiếp nhận những thông tin khiếu nại và kiểm tra, xem xét để quyết định thụ lý giải quyết khiếu nại hay không. Trong giai đoạn này, người giải quyết tố cáo tiến hành các hoạt động nghiệp vụ sau: a/ Thụ lý khiếu nại: Thụ lý khiếu nại là việc người có thẩm quyền trong giải quyết khiếu nại tiếp nhận khiếu nại, kiểm tra hình thức khiếu nại, các điều kiện thụ lý và quyết định về việc thụ lý khiếu nại. (i) Về hình thức khiếu nại: Điều 8 Luật Khiếu nại quy định hình thức khiếu nại như sau: - Khiếu nại được thực hiện bởi hai hình thức đó là: bằng đơn hoặc khiếu nại trực tiếp. Đối khiếu nại bằng đơn thì yêu cầu nội dung trong đơn khiếu nại phải ghi thông tin cá nhân và địa chỉ của người khiếu nại. Đơn khiếu nại phải do người khiếu nại ký tên hoặc điểm chỉ. Trường hợp người khiếu nại đến khiếu nại trực tiếp thì cán bộ trực tại bộ phận tiếp công dân hướng dẫn hướng dẫn người khiếu nại viết đơn theo đúng các nội dung yêu cầu của quy định pháp luật.. - Đối với trường hợp khiếu nại trực tiếp của nhiều người thì cơ quan nhà nước các cấp có thẩm quyền tổ chức tiếp và hướng dẫn những người khiếu nại cử đại diện để trình bày nội dung khiếu nại; người tiếp nhận khiếu nại ghi lại việc khiếu nại bằng văn bản, ghi rõ nội dung như yêu cầu nội dung trong đơn khiếu nại. - Đối với khiếu nại thông qua người đại diện thì người đại diện phải là người trong nhóm tham gia khiếu nại. Thông tư số 07/2013/TT-TTCP cũng hướng dẫn việc thụ lý đối với trường hợp nhiều người cùng khiếu nại về một nội dung theo quy định tại Khoản 4 Điều 8 Luật Khiếu nại và Chương III Nghị định số 75/2012/NĐ-CP. Việc cử người đại diện được thể hiện bằng văn bản, gồm những nội dung sau: 16 - Ngày, tháng, năm; - Họ, tên, địa chỉ của người đại diện khiếu nại, người khiếu nại; - Nội dung, phạm vi được đại diện; - Chữ ký hoặc điểm chỉ của những người khiếu nại; - Các nội dung khác có liên quan (nếu có). Trong thời hạn 10 ngày làm việc, kể từ ngày nhận đơn khiếu nại, người có thẩm quyền giải quyết lần đầu hoặc lần hai phải thụ lý giải quyết nếu đủ điều kiện thụ lý. Nếu không thụ lý giải quyết thì phải trả lời rõ lý do cho người khiếu nại. Những trường hợp sau không được thụ lý giải quyết khiếu nại: - Đối với quyết định hành chính do các cơ quan nhà nước cơ quan nhà nước co thẩm quyền ban hành để chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cơ quan hành chính cấp trên với cơ quan hành chính cấp dưới; quyết định hành chính có chứa đựng các quy phạm pháp luật do cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ban hành theo trình tự, thủ tục của pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật; quyết định hành chính, hành vi hành chính thuộc phạm vi bí mật nhà nước trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ngoại giao theo danh mục do Chính phủ quy định; - Những quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại không liên quan đén quyền lợi của người khiếu nại; - Những người tham gia khiếu nại không có năng lực hành vi dân sự đầy đủ mà không có người đại diện hợp pháp; - Quyết định khiếu nại đã hết thời hiệu mà không có lý do chính đáng; - Có văn bản thông báo đình chỉ việc giải quyết khiếu nại mà sau 30 ngày người khiếu nại không tiếp tục khiếu nại; - Việc khiếu nại đã được Tòa án thụ lý hoặc đã được giải quyết bằng bản án, quyết định của Toà án, trừ quyết định đình chỉ giải quyết vụ án hành chính của Tòa án. - Đã có thông báo đình chỉ việc giải quyết khiếu nại mà sau 30 ngày người khiếu nại không tiếp tục khiếu nại; 17 (ii) Quyết định việc thụ lý khiếu nại: Việc thụ lý khiếu nại hoặc không thụ lý khiếu nại phải được thể hiện dưới dạng Thông báo (Thông báo việc thụ lý khiếu nại theo Mẫu số 01-KN, Thông báo việc không thụ lý khiếu nại theo Mẫu số 02-KN ban hành kèm theo Thông tư 07/2013/TT-TTCP). - Khi hết thời hiệu, thời hạn khiếu nại mà không có lý do chính đáng. Điều 9 Luật Khiếu nại quy định: Thời hiệu khiếu nại là 90 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định hành chính hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính. Trường hợp người khiếu nại không thực hiện được quyền khiếu nại theo đúng thời hiệu vì ốm đau, thiên tai, địch họa, đi công tác, học tập ở nơi xa hoặc vì những trở ngại khách quan khác thì thời gian có trở ngại đó không tính vào thời hiệu khiếu nại. - Khiếu nại đã có quyết định giải quyết khiếu nại lần hai; b/ Chuẩn bị xác minh nội dung khiếu nại: Xác minh nội dung khiếu nại là các hoạt động tiếp theo sau khi khiếu nại được thụ lý, được thực hiện như sau: - Người có thẩm quyền khiếu nại phải kiểm tra lại quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật cán bộ, công chức bị khiếu nại. Đối với người giải quyết khiếu nại lần đầu mà thấy khiếu nại là đúng thì có thể ra quyết định giải quyết khiếu nại ngay mà không cần thực hiện việc xác minh. - Trường hợp phải xác minh, người giải quyết khiếu nại tự mình xác minh hoặc ra quyết định giao cho cơ quan thanh tra nhà nước cùng cấp hoặc cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân thuộc quyền quản lý của mình tiến hành xác minh nội dung khiếu nại. Mẫu quyết định giao nhiệm vụ xác minh nội dung khiếu nại thực hiện theo thông tư 07/2013/TT-CP. Cơ quan, tổ chức, cá nhân được giao nhiệm vụ xác minh nội dung khiếu nại nếu cần thiết thì thành lập Tổ, tổ xác minh có trách nhiệm lập kế hoạch xác minh nội dung khiếu nại, trình người ra quyết định phê duyệt và tổ chức thực hiện. 18