Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Môc lôc:
Lêi nãi ®Çu.
- PhÇn mét: Lý luËn chung vÒ m« h×nh n¨m lùc l-îng cña Michael Porter.
1. Møc ®é c¨ng th¼ng cña sù c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh.
2. Mèi ®e do¹ cña nh÷ng ng-êi gia nhËp míi.
3.Mèi ®e do¹ cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ.
4. Søc m¹nh cña ng-êi mua.
5. Søc m¹nh cña nh÷ng nhµ cung øng.
- PhÇn hai: Thùc tr¹ng c¹nh tranh cña ngµnh may mÆc nh×n nhËn d-íi gãc ®é
"m« h×nh n¨m lùc l-îng".
I. T×m hiÓu chung vÒ ngµnh may mÆc.
II. Thùc tr¹ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh.
1. Møc ®é ganh ®ua gi÷a c¸c ®èi thñ ®ang hiÖn h÷u trong ngµnh.
2. Mèi ®e do¹ cña nh÷ng ng-êi gia nhËp míi.
3. Søc m¹nh cña ng-êi cung øng.
4. Søc m¹nh cña ng-êi mua.
5.Mèi ®e do¹ thay thÕ cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ.
- PhÇn ba: Ph-¬ng h-íng vµ biÖn ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
ngµnh may mÆc n-íc ta.
I. Nh÷ng quan ®iÓm chÝnh.
II. Nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ.
1. Gi¶i ph¸p vÒ mèi quan hÖ liªn kÕt.
2. Gi¶i ph¸p vÒ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho hµng may mÆc xuÊt khÈu.
3. C¸c biÖn ph¸p vÒ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh chung cho ngµnh may mÆc.
4. Gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao n¨ng lùc cña ngµnh may mÆc trong tiÕn tr×nh héi nhËp.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu.
HiÖn nay, ®Êt n-íc ta ®ang thùc hiÖn chñ tr-¬ng ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
cña §¶ng vµ Nhµ N-íc, ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ còng nh- cña mçi doanh
nghiÖp tõng b-íc ph¶i chuyÓn ®æi cho phï hîp h¬n víi nÒn kinh tÕ vËn hµnh
theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ N-íc theo ®Þnh h-íng x· h«Þ chñ
nghÜa. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, c¹nh tranh lµ mét trong nh÷ng qui luËt c¬
b¶n do ®ã doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®-îc trong m«i tr-êng nµy
cÇn ph¶i cã kh¼ n¨ng c¹nh tranh cao. §Æc biÖt ®èi víi ngµnh may mÆc, lµ ngµnh
cã ®Æc ®iÓm lµ kh«ng ®ßi vèn lín, l¹i thu håi vèn nhanh vµ sö dông nhiÒu lao
®éng, lµ ngµnh ®-îc nhiÌu doanh nghiÖp ë nhiÒu n-íc ®ang ph¸t triÓn tham gia
nªn møc ®é c¹nh tranh ngµy cµng cao. H¬n n÷a ®êi sèng cña ng-êi d©n ngµy
cµng cao kÐo theo nhu cÇu may mÆc t¨ng lªn c¶ vÒ sè l-îng vµ chÊt l-îng. Riªng
®èi víi ë ViÖt Nam, hiÖn nay §¶ng vµ Nhµ N-íc ®½ cã nhiÒu c¸c chÝch s¸ch
khuyÕn khÝch ®Çu t-, ph¸t triÓn ngµnh hµnh may mÆc, ®iÒu nµy ®½ t¹o ®iÒu kiÖn
cho sù ra ®êi hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp may mÆc víi ®ñ mäi thµnh phÇn kinh
tÕ còng nh- qui m« kh¸c nhau ë n-íc ta. C¸c doanh nghiÖp lu«n lu«n t×m mäi
c¸ch ®Ó chiÕm lÜnh vµ më réng thÞ tr-êng cña m×nh ®ång thêi cè g¾ng ®Ó cã thÓ
®¹t ®-îc c¸c môc tiªu vÒ lîi Ých riªng cña m×nh, chÝnh ®iÒu nµy ®½ t¹o ra sù
c¹nh tranh gay g¾t trong ngµnh may mÆc. T×m hiÓu møc ®é c¹nh tranh cña c¸c
doanh nghiÖp nµy ®Ó tõ ®ã cã c¸c ph-¬ng h-íng vµ biÖn ph¸p nh»m tËn dông
c¸c -u thÕ, nÐ tr¸nh c¸c khuyÕt tËt tõ ®ã gióp c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh mét
c¸ch lµnh m¹nh víi nhau vµ ®¹t ®-îc môc tiªu cña m×nh mét c¸ch nhanh nhÊt lµ
®iÒu cÇn thiÕt. Cã nhiÒu c¸ch kh¸c nhau ®Ó ®¸nh gi¸ kh¼ n¨ng c¹nh tranh trong
ngµnh may mÆc. Tuy nhiªn trong bµi viÕt nµy, em xin giíi h¹n viÖc ®¸nh gi¸ møc
®é c¹nh tranh cña ngµnh dùa trªn c¬ së ¸p dông " M« h×nh n¨m lùc l-îng" cña
gi¸o s- Michael Porter- tr-êng ®¹i häc kinh doanh Harvard.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Bµi viÕt ®-îc tr×nh bµy gåm ba phÇn:
PhÇn mét: Lý luËn chung vÒ m« h×nh n¨m lùc l-îng cña gi¸o s- Michael Porter
PhÇn hai : Thùc tr¹ng c¹nh tranh cña ngµnh may mÆc nh×n nhËn d-íi gãc ®é
"M« h×nh n¨m lùc l-îng ".
PhÇn ba: C¸c ph-¬ng h-íng vµ biÖn ph¸p nh»m n©ng cao kh¼ n¨ng c¹nh tranh
cña c¸c doanh nghiÖp ngµnh may mÆc.
Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n thÇy gi¸o Ph¹m V¨n Minh cïng toµn thÓ c¸c b¹n ®·
gióp em hoµn thµnh bµi viÕt nµy.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
PhÇn mét:
Lý luËn chung vÒ "M« h×nh n¨m lùc l-îng" cña gi¸o s- Michael Porter
Ph-¬ng ph¸p n¨m lùc l-îng lµ ph-¬ng ph¸p næi tiÕng nhÊt vÒ ph©n tÝch c¬
cÊu ngµnh do gi¸o s- Michael Porter- tr-êng kinh doanh Harvard ®-a ra. Ph-¬ng
ph¸p nµy ®-îc biÓu thÞ b»ng s¬ ®å sau:
Nh÷ng ng-êi gia
nhËp tiÒm n¨ng
Mèi ®e do¹ gia nhËp
C¸c ®èi thñ c¹nh
ng-êi
cung
øng
tranh trong ngµnh
-----------------------Sù c¹nh tranh gi÷a
c¸c doanh nghiÖp
®ang tån t¹i
Mèi ®e do¹ thay thÕ
C¸c s¶n phÈm thay
thÕ
4
Ng-êi
mua
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Theo Michael Porter, b¶n chÊt vµ møc ®é c¹nh tranh trong mét ngµnh kinh
doanh xoay quanh n¨m lùc l-îng: mèi ®e do¹ tõ nh÷ng ng-êi cã kh¼ n¨ng gia
nhËp ngµnh, søc m¹nh cña ng-êi mua, søc m¹nh cña ng-êi cung øng, mèi ®e
do¹ tõ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô thay thÕ vµ møc ®é c¨ng th¼ng cña sù c¹nh tranh
gi÷a c¸c ®èi thñ ®ang hiÖn h÷u trong ngµnh.
Porter cho r»ng b¶n chÊt cña viÖc x©y dùng chiÕn l-îc lµ ®Ó thÝch nghi víi c¹nh
tranh. Môc ®Ých cña mmét nhµ chiÕn l-îc doanh nghiÖp lµ t×m kiÕm nh÷ng phÇn
nµo trong ngµnh mµ doanh nghiÖp cña hä cã thÓ tù b¶o vÖ m×nh tèt nhÊt tr-íc
nh÷ng lùc l-îng c¹nh tranh hoÆc cã thÓ t¸c ®éng ®Õn nh÷ng lùc l-îng Êy theo
c¸ch cã lîi cho m×nh. ViÖc hiÓu biÕt vÒ nh÷ng nguån ¸p lùc c¹nh tranh c¬ b¶n
nµy sÏ gióp chóng ta cã mét c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó x©y dùng ch-¬ng tr×nh hµnh
®éng chiÕn l-îc. Chóng lµm râ nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu cña c«ng ty, chØ
ra nh÷ng lÜnh vùc mµ sù thay ®æichiÕn l-îc cã thÓ mang l¹i thµnh qu¶ lín nhÊt.
I. Møc ®é c¨ng th¼ng cña sù c¹nh tranh gi÷a c¸c ®èi thñ trong ngµnh.
Møc ®é c¨ng th¼ng cña sù c¹nh tranh gi÷a c¸c ®èi thñ kh«ng ph¶i lµ biÕn sè
dÔ dµng ®o ®-îc. Møc ®é ganh ®ua gi÷a hä cµng thÊp th× hµnh vi cña hä cµng
mang tÝnh "Cartel ho¸" vµ "®éc quyÒn nhãm". Møc ®é c¹nh tranh sÏ trë nªn gay
g¾t hoÆcÝt gay g¾t phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sau;
1. Sù t¨ng tr-ëng cña ngµnh.
T¨ng tr-ëng cña ngµnh lµ yÕu tè then chèt. NÕu ngµnh ®ang t¨ng tr-ëng
nhanh th× mçi doanh nghiÖp cã thÓ t¨ng tr-ëng mµ kh«ng ph¶i chiÕm thÞ phÇn
cña c¸c ®èi thñ do ®ã thêi gian qu¶n lý sÏ ®-îc giµnh cho viÖc duy tr× sù t¨ng
tr-ëng cïng víi sù t¨ng tr-ëng nhanh cña ngµnh, chø kh«ng ph¶i lµ ®Ó giµnh tÊn
c«ng c¸ ®èi thñ. Nh- thÕ c¹nh tranh trong ngµnh sÏ Ýt c¨ng th¼ng h¬n. Ng-îc l¹i,
nÕu ngµnh ®ang ph¸t triÓn chËm hoÆc ®ang suy gi¶m th× sù t¨ng tr-ëng cña
doanh nghiÖp nµy sÏ lµô suy gi¶m cña doanh nghiÖp kh¸c vµ v× thÕ c¹nh tranh sÏ
t¨ng lªn.
2. chi phÝ cè ®Þnh hoÆc chi phÝ l-u kho
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
NÕu c¸c chi phÝ nµy cao th× nÕu kh«ng duy tr× ®-îc l-îng b¸n cã thÓ g©y ra
sù t¨ng m¹nh cña chi phÝ vµ gi¶m lîi nhuËn. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp sÏ rÊt quan
t©m tíi viÖc duy tr× l-îng b¸n vµ cã xu h-íng gi¶m gi¸ nÕu hä c¶m thÊy cã nguy
c¬ gi¶m l-îng b¸n. V× thÕ c¹nh tranh sÏ cã xu h-íng liªn quan trùc tiÕp víi tÇm
quan träng cña c¸c chi phÝ nµy.
3. Sù v-ît c«ng suÊt kh«ng liªn tôc:
NÕu mét ngµnh tr¶i qua nh÷ng thêi k× v-ît c«ng suÊt hoÆc do cÇu giao ®éng
hoÆc v× tÝnh kinh tÕ cña quy m« ®ßi hái nh÷ng bæ sung cho c«ng suÊt lµ rÊt lín
th× c¹nh tranh trong ngµnh cã xu h-íng c¨ng th¼ng h¬n.
4. Nh÷ng kh¸c biÖt vÒ s¶n phÈm, sù x¸c ®Þnh nh·n hµng vµ chi phÝ chuyÓn cña
kh¸ch hµng.
NÕu s¶n phÈm cña mét ngµnh lµ gièng nhau vµ kh«ng cã sù x¸c ®Þnh cña
nh·n hµng vµ kh¸ch hµng cã thÓ chuyÓn tõ ng-êi cung øng nµy sang ng-êi cung
øng kh¸c mµ kh«ng mÊt chi phÝ th× kh¸ch hµng sÏ rÊt nh¹y c¶m ®èi víi gi¸ vµ
cÇu vÒ s¶n phÈm cña mçi doanh nghiÖp sÏ rÊt co gi·n, nh- trong c¹nh tranh hoµn
h¶o. Trong t×nh huèng ®ã c¹nh tranh sÏ cã xu h-íng c¨ng th¼ng. ë th¸i cùc ®èi
lËp, nÕu c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm kh¸c nhau ®¸ng kÓ, cã sù x¸c
®Þnh nh·n hµng râ rµng vµ kh¸ch hµng ph¶i chÞu chi phÝ trong viÖc chuyÓn tõ
ng-êi cung øng nµy sang ng-êi cung øng kh¸c th× cÇu vÒ s¶n phÈm cña mçi
doanh nghiÖp sÏ Ýt co gi·n h¬n v× kh¸ch hµng cã së thÝch vµ lßng trung thµnh víi
nh·n hµng vµ sù c¹nh tranh sÏ kÐm c¨ng th¼ng h¬n nhiÒu.
5. Sè c¸c doanh nghiÖp vµ qui m« t-¬ng ®èi cña chóng.
NÕu sè c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm thay thÕ lµ t-¬ng ®èi lín th×
sÏ rÊt khã gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng cña nhau vµ sÏ cã nguy c¬ lµ mét sè doanh
nghiÖp tin r»ng m×nh cã thÓ tiÕn hµnh c¹nh tranh mµ kh«ng bÞ ph¸t hiÖn. V× thÕ
sù c¹nh tranh sÏ cã xu h-íng c¨ng th¼ng. Sè c¸c doanh nghiÖp mµ nhá th× c¹nh
tranh sÏ Ýt h¬n. Nh-ng nÕu c¸c doanh nghiÖp trong cïng mét ngµnh cã cïng quy
m« th× ®iÒu ®ã còng lµm t¨ng c¹nh tranh vµ kÕt qu¶ còng kh«ng râ rµng, nh÷ng
ng-êi qu¶n lý t¸o b¹o cã thÓ dÊn th©n vµo nh÷ng n-íc ®i t¸o b¹o tiÕn c«ng c¸c
®èi thñ. Møc ®é c¨ng th¼ng cña c¹nh tranh sÏ lµ thÊp nhÊt trong ngµnh cã t-¬ng
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®èi Ýt doanh nghiÖp vµ mét trong sè c¸c doanh nghiÖp dã m¹nh h¬n c¸c doanh
nghiÖp kh¸c vµ v× thÕ cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o sù c¹nh tranh "cã trËt tù" th«ng qua
c¬ chÕ gièng nh- chØ ®¹o gi¸.
6. Sù ®a d¹ng cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh.
NÕu c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cã môc ®Ých gièng nhau, cã v¨n ho¸ c«ng ty vµ
mèi quan hÖ kh¸c víi c«ng ty mÑ gièng nhau th× sÏ cã xu h-íng suy nghÜ theo
c¸ch gièng nhau. Lóc ®ã cã thÓ dù ®o¸n c¸ch thøc mµ mçi doanh nghiÖp sÏ ph¶n
øng vµ nhÊt trÝ vÒ mét tËp hîp c¸c "qui t¾c ch¬i" ngÇm. Ng-îc l¹i, nÕu kh«ng
thÕ th× sù c¹nh tranh sÏ cã xu h-íng c¨ng th¼ng h¬n.
7. Lîi Ých cña c«ng ty:
Sù c¹nh tranh sÏ cã xu h-íng c¨ng th¼ng h¬n nÕu sù thµnh c«ng cña ngµnh
cã tÇm quan träng ®èi víi c¸c doang nghiÖp trong ngµnh, hoÆc v× sù ®ãng gãp
cña thµnh c«ng ®ã cho lîi nhuËn cña c¸c doanh nghiÖp hoÆc v× nã cã mét gi¸ trÞ
chiÕn l-îc nµo ®ã ®èi víi sù thµnh c«ng cña chóng.
8. Hµng rµo rót khái cao:
NÕu viÖc rót khái ngµnh ph¶i chÞu chi phÝ cao th× c¸c doanh nghiÖp sÏ thËn
träng ë l¹i ngµnh vµ sô c¹nh tranh sÏ cã xu h-íng c¨ng th¼ng. Chi phÝ cña viÖc
rót khái ngµnh cã thÓ bao gåm c¸c chi phÝ tµi chÝnh nh- tr¶ l-¬ng th«i viÖc hoÆc
mÊt m¸t vÒ c¸c tµi s¶n chuyªn m«n ho¸ cao, nh-ng còng cã thÓ bao gåm c¸c chi
phÝ t©m lý nh- c¸c c¸n bé qu¶n lý kh«ng s½n sµng tõ bá kinh doanh hoÆc mÊt uy
tÝn víi chÝnh phñ v× g©y ra thÊt nghiÖp.
II. Mèi ®e do¹ cña nh÷ng ng-êi gia nhËp míi.
TÇm quan träng cña lùc l-îng nµy ®-îc x¸c ®Þnh b»ng "®é cao cña hµng rµo
gia nhËp". Hµng rµo c¶n trë viÖc gia nhËp ngµnh cµng cao th× ¸p lùc c¹nh tranh
®èi víi ngµnh vµ nh÷ng h·ng hiÖn cã trong ngµnh cµng thÊp vµ ng-îc l¹i. Cã
nh÷ng rµo c¶n chÝnh sau ®©y ®èi víi sù gia nhËp ngµnh:
1. TÝnh kinh tÕ cña quy m«: NÕu cã tÝnh kinh tÕ cña quy m« ®¸ng kÓ th× mét
doanh nghiÖp ®ang c©n nh¾c cã gia nhËp ngµnh hay kh«ng hoÆc lµ x©y dùng mét
thÞ phÇn lín ngay lËp tøc ®Ó ®¹t ®-îc quy m« cÇn thiÕt ®¶m b¶o cã chi phÝ thÊp
hoÆc lµ chÞu chi phÝ cao h¬n doanh nghiÖp ®ang tån t¹i. Do ®ã tÝnh kinh tÕ cña
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
quy m« lµ nguån gèc quan träng cña c¸c hµng rµo gia nhËp. Cã thÓ cã c¸c ¶nh
h-ëng quy m« quan träng trong hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, bao gåm c¶
nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, marketing vµ ph©n phèi.
2. Sù kh¸c biÖt cña s¶n phÈm vµ lßng trung thµnh víi nh·n hµng.
NÕu c¸c doanh nghiÖp ®ang tån t¹i ®· g©y dùng ®-îc lßng trung thµnh cña
ng-êi mua ®èi víi s¶n phÈm cña hä th× ng-êi ra nhËp míi sÏ ph¶i ®Çu t- rÊt
nhiÒu vµ ph¶i m¹o hiÓm vµo viÖc qu¶ng c¸o vµ xóc tiÕn b¸n hµng ®Ó v-ît qua
lßng trung thµnh ®ã. NÕu sù gia nhËp thÊt b¹i th× c¸c kho¶n ®Çu t- ®ã lµ kh«ng
cã gi¸ trÞ.
3. §ßi hái vÒ vèn:
Trong mét sè ngµnh, nÕu muèn gia nhËp cÇn ph¶i cã mét l-îng vèn rÊt lín.
Khi mµ thÞ tr-êng vèn ho¹t ®éng tèt, vèn s½n cã th× viÖc gia nhËp ®-îc xem lµ
mét c«ng viÑc m¹o hiÓm vµ ng-êi ®Çu t- ®ßi hái l·i cao ®Ó thuyÕt phôc hä chÊp
nhËn rñi ro.
4. Chi phÝ chuyÓn ®èi víi ng-êi mua.
NÕu kh¸ch hµng ph¶i chÞu chi phÝ cao khi chuyÓn tõ ng-êi cung øng nµy
sang ng-êi cung øng kh¸c th× hä sÏ kh«ng s½n sµng thay ®æi ng-êi cung øng vµ
nh÷ng ng-êi gia nhËp míi khã mµ thµnh c«ng ®-îc nÕu kh«ng ®Çu t- nhiÒu ®Ó
gióp kh¸ch hµng v-ît qua nh÷ng chi phÝ chuyÓn nµy.
5. Cã ®-îc c¸c kªnh ph©n phèi.
Ng-êi gia nhËp míi ph¶i thiÕt lËp c¸c kªnh ph©n phèi riªng cña m×nh, thuyÕt
phôc nh÷ng ng-êi b¸n bu«n vµ b¸n lÎ gi÷ vµ b¸n hµng cña m×nh cïng hoÆc -u
tiªn h¬n s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp ®ang tån t¹i. NÕu c¸c doanh nghiÖp ®·
g©y dùng ®-îc c¸c mèi quan hÖ tèt víi c¸c kªnh ph©n phèi th× ng-êi gia nhËp
míi khã mµ ®¹t ®-îc c¸c kªnh ®ã hoÆc ®¹t ®-îc víi chi phÝ cao.
6. Lîi thÕ chi phÝ tuyÖt ®èi:
Mét trong c¸c nguån gèc chung nhÊt cña hµng rµo gia nhËp lµ sù tån t¹i cña
lîi thÕ chi phÝ tuyÖt ®èi, nghi· lµ c¸c doanh nghiÖp ®ang ë trong ngµnh cã chi phÝ
thÊp h¬n cña nh÷ng ng-êi míi gia nhËp , NÕu cã lîi thÕ nµy th× c¸c doanh
nghiÖp ®ang ë trong ngµnh lu«n lu«n cã kh¶ n¨ng gi¶m gi¸ cña m×nh ®Õn møc
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
mµ nh÷ng ng-êi gia nhËp míi kh«ng thÓ tån t¹i ®-îc, ®iÒu ®ã lµm gi¶m ý muèn
gia nhËp.
Mét sè nguån gèc cña lîi thÕ chi phÝ tuyÖt ®èi:
- §éc quyÒn c«ng nghÖ: NÕu doanh nghiÖp cã mét s¶n phÈm hoÆc mét quy tr×nh
s¶n xuÊt ®-îc b¶o vÖ b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ hoÆc gi÷ bÝ mËt th× ng-êi gia
nhËp míi kh«ng thÓ copy s¶n phÈm hoÆc quy tr×ng s¶n xuÊt ®ã vµ sÏ ë vµo thÕ
bÊt lîi.
- Cã c¸c ®Çu vµo: C¸c doanh nghiÖp ®ang tån t¹i cã c¸c ®Çu vµo cã lîi.
- §éc quyÒn ¶nh h-ëng rót kinh nghiÖm: Khi c¸c doanh nghiÖp cã kinh nghiÖm
trong ngµnh hä cã thÓ h¹ thÊp chi phÝ nhê " ¶nh h-ëng rót kinh nghiÖm". NÕu
c¸c ¶nh h-ëng nµy lµ "®éc quyÒn" vµ nh÷ng nng-êi gia nhËp míi kh«ng thÓ cã
®-îc chóng b»ng viÖc thuª c¸n bé qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp ®ang tån t¹i th×
ng-êi gia nhËp míi cã thÓ ë vµo thÕ bÊt lîi cho ®Õn khi tù rót a ®-îc kinh
nghiÖm, nh-ng trong thêi gian ®ã c¸c doanh nghiÖp ®· ®-îc thµnh lËp l©u h¬n cã
thÓ cã thªm kinh nghiÖm vµ vÉn ®i tr-íc mét b-íc so víi nh÷ng ng-êi míi gia
nhËp.
- VÞ trÝ thuËn lîi : §èi víi mét sè h¹t ®éng chØ cã méy sè h÷u h¹n vÞ trÝ thuËn lîi.
NÕu c¸c vÞ trÝ ®ã ®· bÞ c¸c doanh nghiÖp ®ang tån t¹i chiÕm gi÷ hÕt th× viÖc gia
nhËp míi sÏ cùc k× khã kh¨n.
7. Sù tr¶ ®òa dù kiÕn.
Trong nhiÒu ngµnh sù tr¶ ®òa cña c¸c doanh nghiÖp ®ang ë trong ngµnh ®èi
víi sù gia nhËp míi lµ yÕu tè then chèt quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña ng-êi míi
gia nhËp. NÕu nh÷ng ng-êi trong ngµnh chÊp nhËn th× ng-êi míi gia nhËp sÏ cã
c¬ héi thµnh c«ng lín h¬n. Ng-îc l¹i, nÕu hä tr¶ ®òa quyÕt liÖt th«ng qua gi¶m
gi¸ hoÆc c¸c chiÕn dÞch qu¶ng c¸o xóc tiÕn b¸n hµng th× ng-êi míi gia nhËp chØ
cã thÓ tån t¹i ®-îc nÕu cã nh÷ng lîi thÕ to lín ®Ó bï ®¾p l¹i sù thiÕu kinh nghiÖm
trong ngµnh. Do ®ã sù tr¶ ®òa lµ mét hµng rµo quan träng ®èi víi viÖc gia nhËp.
8. ChÝnh s¸ch cña chÝnh phñ.
Trong mét sã ngµnh, ë mét sè n-íc, chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ t¹o ra hµng rµo
gia nhËp.ë mét th¸i cùc, ®ã lµ cÊp giÊy phÐp tøc lµ doang nghiÖp ®-îc chÝnh phñ
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cÊp giÊy phÐp tr-íc khi gia nhËp ngµnh. Trong c¸c tr-êng hîp kh¸c hµng rµo gia
nhËp do chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ t¹o ra lµ khã ph¸t hiÖn vµ th-êng kh«ng ®-îc
có ý tíi. VÝ dô nÕu chÝnh phñ ®Æt ra quy ®Þnh nghiªm ngÆt vÒ ®iÒu kiÖn y tÕ hoÆc
®iÒu kiÖn an toµn ®èi víi ngµnh th× ®iÒu ®ã cã thÓ lµm t¨ng ®åi hái vÒ vèn ®èi
víi viÖc gia nhËp do ®ã n©ng cao hµng rµo gia nhËp.
III. Mèi ®e do¹ cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ.
NÕu tån t¹i nh÷ng s¶n phÈm t-¬ng ®ång víi nh÷ng s¶n phÈm mµ doanh
nghiÖp trong ngµnh ®ã ®ang cung cÊp vµ kh¸ch hµng cã thÓ dïng chóng ®Ó thay
thÕ cho s¶n phÈm ®ã th× nh÷ng hµng ho¸ thay thÕ ®ã ®· x¸c ®Þnh ra mét møc gi¸
trÇn cho ngµnh mµ doanh nghiÖp ®ang kinh doanh.
TÇm quan träng cña mèi ®e do¹ nµy phô thuéc vµo ba yÕu tè sau:
1. Gi¸ vµ c«ng dông t-¬ng ®èi cña s¶n phÈm thay thÕ:
NÕu c¸c s¶n phÈm thay thÕ lµ s½n cã vµ c«ng dông t-¬ng tù ë cïng mét møc
gi¸ th× mèi ®e do¹ cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ lµ rÊt m¹nh. Ng-îc l¹i, nÕu c¸c s¶n
phÈm thay thÕ mµ ®¾t h¬n vµ cã c«ng dông kÐm h¬n th× sù ®e do¹ sÏ yÕu h¬n
nhiÒu.
2. Chi phÝ chuyÓn ®èi víi kh¸ch hµng:
YÕu tè nµy ®· ®-îc ®Ò cËp ë trªn nh- mét nguån gèc cña hµng rµo gia nhËp
vµ nã còng x¸c ®Þnh mmèi ®e do¹ thay thÕ.
3. Khuynh h-íng thay thÕ cña ng-êi mua:
NÕu kh¸ch hµng Ýt nç lùc t×m kiÕm c¸c s¶n phÈm thay thÕ vµ kh«ng thÝch
chuyÓn ng-êi cung øng th× mèi ®e do¹ thay thÕ sÏ gi¶m.
IV. Søc m¹nh cña ng-êi mua.
Søc m¹nh cña ng-êi mua phô thuéc hai yÕu tè c¬ b¶n: møc ®é cña ®é nh¹y
c¶m cña hä ®èi víi gi¸ vµ viÖc mÆc c¶ nî cña hä.
1. §é nh¹y c¶m ®èi víi gi¸:
VÒ b¶n chÊt, ®é nh¹y c¶m ®èi víi gi¸ chÝnh lµ co gi·n cña cÇu, mÆc dï vËy
trong ph©n tÝch cña Porter «ng còng kh«ng l-îng ho¸ nã. §é nh¹y c¶m ®èi víi
chÝnh lµ hµm sè cña:
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.1. L-îng mua cña ngµnh lµ mét phÇn cña tæng l-îng mua.
NÕu s¶n phÈm cña ngµnh t¹o nªn mét phÇn kh«ng ®¸ng kÓ trong tæng l-îng
mua cña nh÷ng ng-êi sö dông th× hä cã xu h-íng kh«ng nh¹y c¶m ®èi víi gi¸
cña nã, nh- vËy nã sÏ Ýt cã ¶nh h-ëng ®Õn chi phÝ cña hä, ng-îc l¹i nÕu s¶n
phÈm t¹o nªn mét phÇn ®¸ng kÓ trong tæng l-îng mua cña ng-êi mua th× hä sÏ
thËn träng h¬n ®èi víi gi¸.
1.2. Nh÷ng kh¸c biÖt cña s¶n phÈm vµ sù x¸c ®Þnh nh·n hµng.
C¶ hai yÕu tè ®ã ®Òu lµm gi¶m sù nh¹y c¶m ®èi víi gi¸.
1.3. ¶nh h-ëng cña s¶n phÈm cña ngµnh ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm hoÆc dÞch vô
cña kh¸ch hµng.
NÕu s¶n phÈm cña ngµnh lµ yÕu tè then chèt trong viÖc duy tr× chÊt l-îng s¶n
phÈm cña kh¸ch hµng th× ch¾c ch¾n lµ hä kh«ng nh¹y c¶m ®èi víi gi¸.
1.4. Tû lÖ lîi nhuËn cña kh¸ch hµng: Nh÷ng kh¸ch hµng cã tû lÖ lîi nhuËn cao sÏ
Ýt nh¹y c¶m ®èi víi gi¸.
1.5. ®éng c¬ cña ng-êi ra quyÕt ®Þnh.
Nh÷ng nh-êi qu¶n lý chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mua hµng cã thÓ cã nhiÒu ®éng c¬
kh¸c nhau, mét sè ®éng c¬ khuyÕn khÝch h¬n nh¹y c¶m víi gi¸, mét sè kh¸c l¹i
khuyÕn khÝch hä chó ý h¬n ®Õn c¸c yÕu tè kh¸c nh- viÖc giao hµng vµ chÊt
l-îng.
2. ViÖc mÆc c¶ chÞu.
Møc ®é mµ ng-êi mua cã thÓ thùc hiÖn viÖc mÆc c¶ chÞu còng phô thuéc vµo
mét danh môc c¸c yÕu tè sau:
2.1. Sù tËp trung cña ng-êi mua vµ dung l-îng cña ng-êi mua
Nh÷ng ng-êi mua mµ cµng tËp trung vµ mua dung l-îng cµng lín th× sÏ cã
kh¶ n¨ng chÞu nhiÒu h¬n.
2.2. Chi phÝ chuyÓn cña ng-êi mua.
NÕu chi phÝ chuyÓn cña ng-êi mua cµng cao th× hä sÏ Ýt kh¶ n¨ng chÞu h¬n, v×
hä sî r»ng c«ng viÖc kinh doanh cña hä ë n¬i kh¸c sÏ cã ®é tin cËy thÊp h¬n.
2.3. Th«ng tin cña ng-êi mua: Ng-êi mua ®-îc th«ng tin tèt sÏ cã nhiÒu kh¶
n¨ng chÞu h¬n.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2.4. Mèi ®e do¹ cña viÖc ng-êi mua liªn kÕt däc ng-îc trë l¹i nguån nguyªn
liÖu: NÕu ng-êi mua cã kh¶ n¨ng ®e do¹ ngµnh b»ng viÖc liªn kÕt däc nh-îc th×
hä sÏ cã kh¨ n¨ng chÞu nhiÒu h¬n.
2.5. Sù tån t¹i cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ:
NÕu cã c¸c s¶n phÈm thay thÕ cã thÓ ®-îc cho c¸c s¶n phÈm cña ngµnh ë møc
®é cao th× ng-êi mua sÏ cã kh¨ n¨ng chÞu lín h¬n.
V. Søc m¹nh cña ng-êi cung øng.
Lùc l-îng nµy ®-îc x¸c ®Þnh bëi c¸c yÕu tè sau:
1. Sù kh¸c biÖt cña ®Çu vµo.
NÕu c¸c doanh nghiÖp trong mét ngµnh phô thuéc vµo nh÷ng d¹ng kh¸c nhau
cña mét ®Çu vµo do nh÷ng ng-êi cung øng riªng lÎ s¶n xuÊt ra th× nh÷ng ng-êi
cung øng nµy sÏ t-¬ng ®èi m¹nh.
2. Chi phÝ cña viÖc chuyÓn sang ng-êi cung øng kh¸c.
NÕu c¸c chi phÝ nµy lµ cao th× ng-êi cung øng cã thÓ t-¬ng ®èi m¹nh v× c¸c
doanh nghiÖp ph¶i chÞu chi phÝ khi chuyÓn sang ng-êi cung øng kh¸c.
3. Sù s½n cã cña c¸c ®Çu vµo thay thÕ.
NÕu c¸c ®Çu vµo thay thÕ lµ s½n cã th× søc m¹nh cña ng-êi cung øng sÏ gi¶m.
4. Sù tËp trung cña ng-êi cung øng.
Møc ®é tËp trung ho¸ cao gi÷a nh÷ng ng-êi cung øng sÏ cã xu h-íng t¹o cho
hä søc m¹nh, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng-êi cung øng tËp trung h¬n nh÷ng ng-êi mua.
5. TÇm quan träng cña dung l-îng ®èi víi nh÷ng ng-êi cung øng.
NÕu nh÷ng ng-êi cung øng v× lîi nhuËn hoÆc v× sù tån t¹i cña m×nh mµ phô
thuéc vµo viÖc duy tr× dung l-îng lín sÏ cã xu h-íng cã Ýt søc m¹nh mÆc c¶ h¬n.
6. Chi phÝ t-¬ng ®èi so víi tæng chi phÝ mua cña ngµnh.
NÕu chi phÝ cña c¸c ®Çu vµo mua tõ mét ng-êi cung øng cô thÓ lµ mét phÇn
quan träng cña tæng chi phÝ cña ngµnh ht× ng-êi cung øng sÏ thÊy doanh nghiÖp
khã cã thÓ mua chÞu ®-îc. Ng-îc l¹i, nÕu mét ngµnh cung øng c¸c ®Çu vµo chØ
lµ mét phÇn nhá trong tæng chi phÝ cña ng-êi sö dông th× nã sÏ thÊy lµ cã thÓ ®Æt
gi¸ cao h¬n rÊt nhiÒu.
7. ¶nh h-ëng cña c¸c ®Çu vµo ®Õn chi phÝ hoÆc sù kh¸c biÖt s¶n phÈm.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Søc m¹nh cña ng-êi cung øng còng phô thuéc vµo tÇm quan träng cña c¸c
®Çu vµo trong kh¶ n¨ng duy tr× chi phÝ thÊp hoÆc ®Ó lµm cho s¶n phÈm kh¸c biÖt.
NÕu sè l-îng cña c¸c ®Çu vµo hoÆc chi phÝ cña nã lµ mét yÕu tè quan träng ¶nh
h-ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh th× nh÷ng ng-êi cung øng sÏ cã søc
m¹nh mÆc c¶ ®¸ng kÓ.
8. Mèi ®e do¹ cña viÖc liªn kÕt xu«i cña nh÷ng ng-êi cung øng.
NÕu viÖc liªn kÕt xu«i cña nh÷ng ng-êi cung øng trong mét ngµnh lµ dÔ dµng
th× nh÷ng ng-êi cung øng sÏ cã søc m¹nh mÆc c¶ ®¸ng kÓ. BÊt kú sù cè g¾ng nµo
tõ c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh ®Ó cã ®-îc møc gi¸ ®Çu vµo thÊp còng cã thÎe
®-îc ®¸p l¹i b»ng viÖc nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt x©y dùng c¸c thiÕt bÞ s¶n xuÊt cho
riªng hä.
KÕt luËn rót ra tõ ph-¬ng ph¸p n¨m lùc l-îng:
øng dông cña kü thuËt n¨m lùc l-îng nµy ®ßi hái mét nghiªn cøu ®¸ng kÓ vÒ
ngµnh ®ang xem xÐt, ®ßi hái ph©n tÝch mét lo¹t c¸c yÕu tè vµ viÖc sö dông viÖc
®¸nh gi¸ ®Ó tæng hîp tÊt c¶ c¸c yÕu tè ¶nh h-ëng dÕn mçi lùc l-îng. Nh-ng khi
viÖc ph©n tÝch ®· hoµn thµnh th× cã thÓ tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc quan träng
nhÊt cña sù c¹nh tranh ®Ó n¾m v÷ng ngµnh ®ang xem xÐt, chó ý Ýt h¬n ®Õn c¸c
®Æc ®iÓm kh«ng quan träng. Còng cã thÓ ®¸nh gi¸ " sù hÊp dÉn" nãi chung cña
mçi ngµnh trªn quan ®iÓm cña nh÷ng doanh nghiÖp n»m trong ®ã.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
PhÇn hai.
Thùc tr¹ng c¹nh tranh cña ngµnh may mÆc nh×n nhËn d-íi gãc ®é " m«
h×nh n¨m lùc l-îng ".
I. T×m hiÓu chung vÒ ngµnh may mÆc ViÖt Nam hiÖn nay.
§Êt n-íc ®ang trªn con ®-êng ®æi míi, nÒn kinh tÕ n-íc ta ngµy cµng ph¸t
triÓn do ®-êng lèi l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n-íc còng nh- nh÷ng nç lùc kh«ng
ngõng cña mäi tÇn líp nh©n d©n, ®êi sèng cña ng-êi d©n ngµy cµng ®-îc n©ng
cao râ rÖt. ChÝnh v× thÕ nhu cÇu may mÆc còng ngµy cµng t¨ng lªn c- vÒ sè
l-îng vµ chÊt l-îng. C«ng nghiÖp may mÆc còng ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc
cung cÊp c¸c s¶n phÈm phôc vô ®«ng mäi tÇng líp nh©n d©n víi nhiÒu chñng
lo¹i phong phó, mÉu m·, gi¸ c¶ kh¸c nhau phï hîp víi tói tiÒn cña ng-êi tiªu
dïng. Trong lóc ®ã, chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ, ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ ®· cho phÐp c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp ®Çu t- ph¸t triÓn mäi ngµnh nghÒ
trong khu«n khæ ph¸p luËt cho phÐp. Víi nhu cÇu phong phó cña thÞ tr-êng,
chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn cña Nhµ n-íc còng nh- tiÒm n¨ng lín cña thÞ
tr-êng nh©n c«ng dåi dµo vµ nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi kh¸cc, ngµnh may mÆc
n-íc ta ®ang trªn con ®-êng ph¸t triÓn ®Çy høa hÑn.
Nghµnh may mÆc ViÖt Nam hiÖn nay thu hót gÇn mét triÖu lao ®éng, tæng sè
vèn ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi tÝnh tõ n¨m 1988 ®Õn th¸ng s¸u n¨m 2001 lµ trªn
2.7 tû USD, cã mét tæng c«ng ty víi tæng gi¸ trÞ tµi s¶n trªn 5200 tû ®ång, h¬n
200 c«ng ty, xÝ nghiÖp, 01 viÖn nghiªn cøu thêi trang, 03 tr-êng ®µo t¹o c«ng
nh©n kü thuËt chuyªn ngµnh....NÕu so s¸nh vÒ tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ sã
l-îng c«ng nh©n th× ngµnh dÖt may nãi chung vµ ngµnh may mÆc nãi riªng qu¶
thËt lµ mét trong sè Ýt ngµnh dÉn ®Çu vÒ kim ng¹ch vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho
ng-êi lao ®éng. May mÆc chiÕm gÇn 20% tæng sè lao ®éng c«ng nghiÖp cña c¶
n-íc vµ lµ ngµnh kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ chñ yÕu.
Tèm l¹i, may mÆc lµ ngµnh kh«ng ®ßi hái vèn lín l¹i thu håi vèn nhanh vµ sö
dông nhiÒu lao ®éng nªn nã lµ ngµnh ®-îc nhiÒu n-íc tham gia.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
II. Thùc tr¹ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh.
M-êi n¨m võa qua, ngµnh may mÆc ViÖt Nam ph¸t triÓn kh¸ nhanh. Møc
t¨ng tr-ëng b×nh qu©n ®¹t 23,8%/ n¨m, trë thµnh ngµnh xuÊt khÈu chiÕm vÞ thÕ
thø hai sau dÇu th«, ®Õn n¨m 2001 ®· gi¶i quyÕt viÖc lµm cho gÇn mét triÖu
ng-êi lao ®éng. ChÝnh phñ ®· x¸c ®Þnh d©y lµ mét thÕ m¹nh cña ViÖt Nam cÇn
ph¶i ®Çu t- tËp trung s¶n xuÊt. Do vËy, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y quy m« cña
ngµnh may mÆc n-íc ta ngµy cµng gia t¨ng víi sù ra ®êi cña hµng lo¹t c¸c doanh
nghiÖp, c¸c c¬ së dÖt may, may mÆc víi ®ñu mäi thµnh phÇn. H¬n n÷a, do sù
dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp may mÆc hiÖn nay ®ang cïng ho¹t
®éng trong m«i tr-êng nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng th-êng xuyªn biÕn ®éng. ChÝnh v×
vËy , c¸c c¬ së, c¸c doanh nghiÖp may mÆc tÊt yÕu khã tr¸nh khái sù c¹nh tranh
nh»m giµnh giËt thi tr-êng cña nhau ®Ó thóc ®Èy tiªu thô vµ t¨ng thu lîi nhuËn.
VËn dông "m« h×nh n¨m lùc l-îng c¹nh tranh" cña gi¸o s- Michael Porter ®Ó
ph©n tÝch t×nh h×nh c¹nh tranh nãi trªn cã thÓ lý gi¶i phÇn nµo taÞ sao møc lîi
nhuËn ®èi víi c¸c d¬n vÞ s¶n xuÊt may mÆc vÉn cßn thÊp.
1. Møc ®é ganh ®ua gi÷a c¸c ®¬n vÞ ®ang hiÖn h÷u trong ngµnh.
Nh÷ng n¨m ggÇn ®©y, ngµnh may ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh c«ng
nghiÖp quan träng trong nÒn kinh tÐ quèc d©n vµ hiÖn nay lµ mét ngµnh xuÊt
khÈu mòi nhän cña n-íc ta. §Æc biÖt n¨m 1999 lµ n¨m thµnh c«ng nhÊt cña
ngµnh may víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t gÇn 2tû USD ®uøng thø hai chØ sau
ngµnh dÇu khÝ víi møc t¨ng tr-ëng 28%. Nh- vËy, ngµnh may lµ mét ngµnh
®ang cã sù t¨ng tr-ëng nhanh do ®ã c¸c doanh nghiÖp cã thÓ t¨ng tr-ëng mµ
kh«ng cÇn chiÕm lÜnh thi tr-êng cña ®èi thñ. C¸c doanh nghiÖp trong ngµnh may
mÆc quan t©m ®Õn viÖc duy tr× sù t¨ng tr-ëng cïng víi sù t¨ng tr-ëng nhanh cña
ngµnh chø kh«ng giµng ®Ó tÊn c«ng ®èi thñ cña m×nh. V× vËy, trªn khÝa c¹nh
t¨ng tr-ëng cña ngµnh th× c¹nh tranh trong ngµnh sÏ Ýt c¨ng th¼ng h¬n.
Theo thèng kª chung cho ngµnh dÖt-may cho tíi ngµy 31/12/2001 c¶ n-íc cã
822 doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ hµng ngµn hîp t¸c x· vµ hé c¸ thÓ cã
qui m« lín, trong ®ã cã 187 doanh nghiÖp Nhµ n-íc, 178 doanh nghiÖp cã vèn
®Çu t- n-íc ngaßi víi tæng vèn ®¨ng kÝ lµ 1804 triÖu USD. TÝnh riªng cho ngµnh
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
may mÆc cña ViÖt Nam, cã kho¶ng trªn 1/2 trong sè c¸c doanh nghiÖp thuéc
ngµnh dÖt- may thuéc c¸c thµnh phÇn quèc doanh, t- nh©n, liªn doanh,...cïng
may xuÊt khÈu t¹o nªn sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau. Trong
tæng sè ®ã chØ cã 5% trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp cã ®ñ søc c¹nh tranh ë khu
vùc vµ thÕ giíi. Víi quy m« ch-a h¼n lµ lín nh- trªn nh-ng còng ®ñ ®Ó t¹o ra sù
c¹nh tranh trong ngµnh. Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh cßn ph¶i c¹nh
tranh quyÕt liÖt víi hµng nhËp khÈu, hµng gi¶, hµng trèn thuÕ, hµng ®· qua sö
dông trµn vµo n-íc ta b»ng nhiÒu con ®-êng.
Cã thÓ so s¸nh quy m« cña ngµnh may ViÖt Nam víi mét sè n-íc trong khu vùc:
STT
Tªn n-íc
S¶n phÈm may/triÖu s¶n phÈm
1.
Trung Quèc
17.000
2.
Th¸i Lan
6500
3.
Indonexia
5000
4.
ViÖt Nam
1400
Thªm n÷a, ngµnh may mÆc lµ ngµnh kh«ng ®ßi hái c«ng nghÖ phøc t¹p nh-ng
chi phÝ cè ®Þnh còng kh«ng ph¶i lµ thÊp. MÆt kh¸c, sè l-îng lao ®éng nhiÒu,
tr×nh ®é lao ®éng kh«ng cao, nÕu chuyÓn sang lÜnh vùc kinh doanh kh¸c th× sÏ
tèn chi phÝ ®µo t¹o l¹i tõ ®Çu. Ngµnh may cã ®Æc thï lµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc
lµm lµ chñ yÕu, cho mét sè l-îng lao ®éng lín. Do vËy, buéc c¸c doanh nghiÖp
ph¶i cè g¾ng tån t¹i ®Ó c¹nh tranh víi nhau.
S¶n phÈm may mÆc tiªu thô ë n-íc ta phÇn lín dùa vµo mÉu mèt vµ nh·n
hiÖu n-íc ngoµi. Lý gi¶i chuyÖn nµy cã thÓ lµ mét phÇn do ng-êi tiªu dïng cßn
sÝnh hµng ngo¹i mÆc dï chÊt l-îng kh«ng thua kÐm hµng ngo¹i, mét phÇn quan
träng lµ do c¸c nhµ s¶n xuÊt ch-a tin vµo chÝnh nh÷ng s¶n phÈm do m×nh lµm ra,
ch-a x©y dùng ®-îc nh·n hiÖu th-¬ng phÈm cã uy tÝn vµ thuyÕt phôc trªn thÞ
tr-êng. Ho¹t ®éng thêi trang cña chóng ta cßn yÕu, ch-a cã nhiÕu s¶n phÈm ®Æc
tr-ng, c¬ cÊu s¶n phÈm còng rÊt nghÌo nµn, míi chØ dõng l¹i ë c¸c s¶n phÈm
truyÒn thèng nh-: s¬ mi, j¾ckÐt, quÇn, s¶n phÈm dÖt kim...Cã nh÷ng lÜnh vùc cßn
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ýt ®-îc quan t©m nh-: thêi trang c«ng së, quÇn ¸o n÷ giíi, trang phôc häc sinh,
quÇn ¸o thÓ thao... TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ch-a t¹o nªn sù kh¸c biÖt vÒ s¶n
phÈm cña m×nh, ch-a t¹o ra cho mçi s¶n phÈm nh·n m¸c riªng trong mçi kh¸ch
hµng, c¸c s¶n phÈm lµ t-¬ng ®èi gièng nhau. M¹ng l-íi tiªu thô cña c¸c doanh
nghiÖp míi chØ tËp trung ë c¸c thµnh phè lín, thiÐu sù liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau,
cßn chång chÐo g©y l·ng phÝ, c¹nh tranh b¸n ph¸ gi¸ nhau. H¬n n÷a, ®¹i bé ph¹n
ng-êi d©n ViÖt Nam lµ nh÷ng ng-êi cã thu nhËp thÊp nªn khi mua bÊt k× mét s¶n
phÈm c¸i mµ hä quan t©m ®Çu tiªn lµ gi¸ c¶ sau ®ã míi lµ c¸c ®Æc ®iÓm kh¸c cña
s¶n phÈm: chÊt l-îng, kiÓu d¸ng, mµu s¾c... C¸c s¶n phÈm may s½n trong ngµnh
lµ t-¬ng ®èi gièng nhau, chi phÝ chuyÓn ®æi tõ h·ng nµy sang h·ng kh¸c hÇu nhkh«ng cã ( trõ tr-êng hîp gi÷a h·ng vµ ng-êi mua cã nh÷ng rµng buéc vÒ hîp
®ßng). Do vËy, sù t¸c ®éng vÒ gi¸ t¸c ®éng tíi sù quan t©m cña kh¸ch hµng.
§iÒu nµy lµm t¨ng c¹nh tranh gi÷a c¸c h·ng trong ngµnh may mÆc ë n-íc ta.
VÝ dô : C«ng ty may 10- mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng hiÑu qu¶ trªn thi tr-êng
lu«n x¸c ®Þnh ®èi thñ c¹nh tranh cho m×nh c¶ ë thÞ tr-êng trong n-íc vµ thÞ
tr-êng xuÊt khÈu.
- Trªn thi tr-êng quèc tÕ ( thÞ tr-êng xuÊt khÈu) tiªu biÓu lµ EU vµ MÜ, NhËt
B¶n, ®èi thñ cña may 10 lµ c¸c doanh nghiÖp cña Trung Quèc, Pakistan, c¸c
n-íc ASEAN ®ang phôc håi sau cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ Ch©u ¸ võa qua. Thùc
tÕ so víi c¸c n-íc nµy thùc tr¹ng c¹nh tranh cña ta so víi hä kÐm rÊt nhiÒu.
-ë thÞtr-êng trong n-íc c¸c ®èi thñ lµ c¸c doanh nghiÖp may cña ViÖt Nam,
nh÷ng doanh nghiÖp cã kinh nghiÖm, cã n¨ng lùc vµ còng s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng
t-¬ng tù nh- may 10 nh- c«ng ty may Th¨ng Long, c«ng ty may ViÖt TiÕn, céng
ty may Nhµ BÌ...Ngoµi ra c«ng ty cßn ph¶i ®-¬ng ®Çu víi mét sè ®èi thñ kh¸c
nh-:
+ Hµng may mÆc nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ cña Trung Quèc, hµng cña hä rÎ h¬n,
mÉu m· phong phó h¬n, phï hîp h¬n víi møc thu nhËp trung b×nh cña ng-êi d©n
ViÖt Nam.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ Hµng may ®o: HiÖn nay, dÞch vô may ®o rÊt phong phó víi sù gãp mÆt cña c¸c
c¸ nh©n, c¸c c¬ së may t- nh©n thu hót mét bé phËn kh¸ch hµng bëi c¸c s¶n
phÈm may ®o ®Ñp, võa ý kh¸ch.
+ Hµng quÇn ¸o cò: Lµ nh÷ng s¶n phÈm ®· qua sö dông nh-ng vÉn cßn tèt víi
nhiÒu kiÓu d¸ng ®éc ®¸o hÊp dÉn ng-êi tiªu dïng ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng-êi cã thu
nhËp thÊp.
2. Mãi ®e do¹ cña nh÷ng ng-êi gia nhËp míi.
ViÖt Nam cã nguån lao ®éng dåi dµo, cÇn mÉn, s¸ng t¹o, phï hîp víi ngµnh
may mÆc. Gi¸ nh©n c«ng rÎ lµ nh÷ng nh©n tè hÊp dÉn thu hót d-îc nhiÒu hîp
®ång gia c«ng may mÆc còng nh- tiÕp nhËn sù dÞch chuyÓn cña ngµnh may tõ
c¸c n-íc ph¸t triÓn vµ c¸c n-íc NICS, tr×nh ®é tay nghÒ ng-êi lao ®éng ®ßi hái
kh«ng cao. MÆt kh¸c, ngµnh maymÆc víi ®Æc ®iÓm cã hµm l-îng lao ®éng lín,
yªu cÇu c«ng nghÖ kh«ng qu¸ hiÖn ®¹i vµ phøc t¹p vµ cã tû lÖ hµng xuÊt khÈu
lín, ®-îc ®¸nh gi¸ lµ cã tÝnh phï hîp cao trong nÒn kinh tÕ thi tr-êng. §ång thêi
nÒn kinh tÕ n-íc ta ®· chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng, Nhµ n-íc ®· cã ccs diÒu
chØnh chÝnh s¸ch cho phï hîp v¬Ý thêi k× míi, do vËy ®· khuyÕn khÝch mäi thµnh
phÇn kinh tÕ tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë mäi ngµnh nghÒ
trong ®ã cã ngµnh may mÆc.
Ngµnh may mÆc gåm phÇn lín c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, Ýt cã doanh
nghiÖp næi tréi lªn vÒqui m« nªn khã tË dông ®-îc -u thÕ vÒ quy m« lín ®Ó t¹o
ra lîi thÕ vÒ chi phÝ thÊp ( gi¸ thµnh ) cho riªng m×nh.
Nh- chóng ta ®· biÕt, nhiÒu doanh nghiÖp may mÆc ë n-íc ta cã c¬ së vËt
chÊt kü thuË nghÌo nµn, l¹c hËu, c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ ®a phÇn nhËp cña c¸c
n-íc §«ng ¢u cã ®é tuæi hµng chôc n¨m, diÒu nµy ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn ®iÒu
kiÖn lµm viÖc còng nh- n¨ng suÊt vµ chÊt l-îng s¶n phÈm nªn kh«ng ®¸p øng
®-îc nhu cÇu trong t×nh h×nh míi. §ång thêi c¸c doanh nghiÖp n-íc ta ch-a cã
nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña ng-êi lao ®éng vµo trong
s¶n xuÊt kinh doanh nªn Ýt cã nh÷ng ph¸t minh, c¶i tiÕn kü thuËt lµm t¨ng n¨ng
suÊt, chÊt l-îng, mÉu m· cña s¶n phÈm. C¸c doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt mÆt hµng
®¬n thuÇn gièng nhau mµ kh«ng cã sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c s¶n phÈm gi÷a c¸c
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
doanh nghiÖp. V× thÕ, c¸c doanh nghiÖp cã -u viÖt h¬n vÒ c«ng nghÖ sÏ cã nh÷ng
®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n ®Ó gia nhËp ngµnh.
C¸c doanh nghiÖp may mÆc Viªt Nam ch-a x©y dùng ®-îc h×nh ¶nh, tªn
hiÖu cña riªng m×nh trªn thÞ tr-êng thÕ giíi. Cã tíi 90% doanh nghiÖp may mÆc
hiÖn nay vÉn thùc hiÖn hîp ®ång gia c«ng xuÊt khÈu cho n-íc ngoa× do c¸c
doanh nghiÖp ViÖt Nam ch-a cã tªn tuæi, danh tiÕng ®Ó tù m×nh x©m nhËp vµo
nh÷ng thÞ tr-êng khæng lå, xa l¹. Møc ®é trung thµnh víi s¶n phÈm cña kh¸ch
hµng do sù kh¸c biÖt ho¸ s¶n phÈm cao ®é t¹o ra lµ thÊp. S¶n phÈm c¬ b¶n cña
c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh lµ t-¬ng ®èi gièng nhau, chñ yÕu lµ c¸c s¶n phÈm
dÔ lµm nh-: ¸o s¬ mi, quÇn ©u, ¸o j¾ckÐt....
Kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c kªnh ph©n phèi ®-îc kiÓm so¸t chÆt chÏ bëi nh÷ng
®èi thñ ®ang tån t¹i trong ngµnh kÐm v× hai lý do:
- Thø nhÊt, ë thÞ tr-êng trong n-íc, lµ thÞ tr-êng ®Çy tiÒm n¨ng cho tiªu thô hµng
ho¸ nãi chung vµ hµng may mÆc nãi riªng th× ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi hµng
nhËp lËu vµ nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ hµng Trung Quèc gi¸ rÎ h¬n vµ mÉu m·
phong phó h¬n, phï hîp víi møc thu nhËp cña ®¹i ®a sè ng-êi d©n ë n«ng th«n
ViÖt Nam. Cßn hµng may mÆc cña ta mét sè kh¸ lín kh«ng b¸n ®-îc ë thi
tr-êng thµnh phè v× lçi mèt hoÆc ch©ts l-îng kh«ng cao nh-ng còng kh«ng b¸n
®-îc ë n«ng th«n v× gi¸ ®¾t.
- Thø hai, ë thi tr-êng n-íc ngoµi. Ngµnh may ch-a chñ ®éng tiÕp cËn ®-îc trùc
tiÕp víi kh¸ch hµng tiªu thñan phÈm ë thÞ tr-êng thÕ giíi, vÉn ph¶i xuÊt khÈu s¶n
phÈm th«ng qua ®èi t¸c trung gian.
V× nh÷ng lý do ®ã mµ nh©n tè nµy Ýt cã ¶nh h-ëng ®èi víi viÖc gia nhËp ngµnh
vµ v× thÕ còng Ýt ¶nh h-ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh.
Mét khÝa c¹nh n÷a lµ c¸c doanh nghiÖp hiÖn cã trong ngµnh may cã lîi thÕ
h¬n nhiÒu so víi nhòng ng-êi gia nhËp míi. Do ho¹t ®éng l©u n¨m trong ngµnh
nªn hä cã mét ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ, cã c¸c c¸n bé qu¶n lý cã
kinh nghiÖm, cã thÓ h¹ thÊp chi phÝ nhê " ¶nh h-ëng rót kinh nghiÖm ". Hä cã
mèi quan hÖ l©u n¨m víi ng-êi cung øng vµ hÇu hÕt ®· chän cho m×nh nh÷ng ®Þa
®iÓm kinh doanh thuËn lîi, dÔ dµng thu hót kh¸ch hµng vµ thuËn lîi cho viÖc
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
giao dÞch cña c«ng ty. §ã lµ c¸c lîi thÕ mµ c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp hoÆc
míi gia nhËp kh«ng cã. Sù khã kh¨n trong khi gia nhËp nµy cã thÓ lµm t¨ng gi¸
cña s¶n phÈm dÉn tíi gi¶m søc c¹nh tranh.
Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp míi còng cã lîi thÕ lµ hä cã thÓ rót ra ®-îc
kinh nghiÖm tõ sai lÇm cña nh÷ng ng-êi ®i tr-íc.
Trªn ®©y lµ ¶nh h-ëng cña nh÷ng ng-êi gia nhËp míi ®Õn t×nh h×nh c¹nh
tranh néi bé ngµnh may mÆc. Ngoµi ra t×nh h×nh c¹nh tranh cßn chÞu nhiÒu ¶nh
h-ëng cña mét sè nh©n tè kh¸c trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn søc m¹nh cña ng-êi cung
øng.
3. Søc m¹nh cña ng-êi cung øng.
Trong ngµnh may mÆc, ®Çu vµo lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña doanh
nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc tiÐn hµnh mét c¸ch
liªn tôc, ®¶m b¶o chÊt l-îng vµ n¨ng suÊt cña s¶n phÈm. §Çu vµo chñ yÕu cña
ngµnh may lµ c¸c nguyªn vËt liÖu, phô liÖu nh-: v¶i, kho¸, chØ mµu, mÕc... víi
nhiÒu mÉu m·, chñng lo¹i, sè l-îng kh¸c nhau tuú theo yªu cÇu cña s¶n phÈm.
Nh- vËy, c¸c doanh nghiÖp may phô thuéc vµo nhiÒu nhµ cung øng riªng lÎ kh¸c
nhau liªn quan tíi ngµnh may cho nªnkhi mét nhµ cung øng gÆp bÊt k× khã kh¨n
còng nh- mét ph¶n øng nµo còng ¶nh h-ëng trùc tiªps tíi hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
ë n-íc ta hiÖn nay, sù ph¸t triÓn khËp khiÔng gi÷a ngµnh dÖt vµ ngµnh may
k×m h·m sù ph¸t triÓn cña ngµnh may nãi riªng vµ ngµnh dÖt may nãi
chung.Hµng n¨m, ®Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng xuÊt khÈu, ngµnh may ph¶i nhËp khÈu
kho¶ng 80% nguyªn phô liÖu mµ chñ yÕu lµ nv¶i vãc. Nguyªn nh©n do m¸y mãc
thiÕt bÞ cña ngµnh dÖt n-íc ta ®· cò kÜ, l¹c hËu mµ tiÒm lùc trong n-íc ch-a cã
®iÒu kiÖn ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ mét c¸ch ®ång bé. H¬n n÷a, nÕu dïng c¸c nguyªn liÖu
do ngµnh dÖt cung cÊp sÏ kh«ng ®¸p øng ®-îc yªu cÇu vÒ th«ng sè kÜ thuËt cña
bªn ®Æt hµng xuÊt khÈu. Ch-a cã sù g¾n kÕt, mèi liªn hÖ gi÷a dÖt vµ may, ch-a
cã sù g¾n kÕt gi÷a c¸c kh©u vµ thiÕu sù hîp t¸c chung.
S¶n xuÊt phô liÖu trong n-íc ch-a ®-îc chó ý ph¸t triÓn ®óng møc nªn ngµnh
may mÆc ®ang gÆp khã kh¨n do ph¶i nhËp khÈu nhiÒu nguyªn liÖu phôc vô s¶n
20