Tài liệu Giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển kcn, kcx ở việt nam

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu ë ViÖt Nam hiÖn nay khu c«ng nghiÖp (KCN), khu chÕ xuÊt (KCX) ®· trë thµnh nh÷ng thùc thÓ kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong nÒn kinh tÕ. KCN, KCX gãp phÇn t¨ng s¶n l-îng c«ng nghiÖp, t¨ng xuÊt khÈu, gi¶m thÊt nghiÖp, t¨ng thu nhËp ng-êi d©n h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý h¬n. §Ó t×m hiÓu râ h¬n tõ ®ã rót ra nh÷ng gi¶i ph¸p th× viÖc nghiªn cøu t×nh h×nh ph¸t triÓn KCN, KCX lµ ®iÒu cÇn thiÕt. Môc ®Ých cña ®Ò tµi nµy lµ nh»m xem xÐt t×nh h×nh thùc tÕ trong c¸c KCN, KCX cña ViÖt Nam thêi gian qua (tÝnh ®Õn th¸ng 9 n¨m 1999) tõ ®ã ®-a ra nh÷ng gi¶i ph¸p cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn c¸c KCN, KCX ë n-íc ta. Néi dung cña ®Ò tµi gåm 3 phÇn: PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ KCN, KCX PhÇn II: Thùc tr¹ng ph¸t triÓn KCN, KCX ë ViÖt Nam PhÇn III: Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m ph¸t triÓn KCN, KCX ë ViÖt Nam. Trong ®Ò tµi nµy còng xem xÐt kinh nghiÖm cña mét sè n-íc trong viÖc ph¸t triÓn KCN, KCX nh- Th¸i Lan vµ §µi Loan. §©y lµ vÊn ®Ò bøc xóc vµ mang tÇm vÜ m«, v× vËy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt rÊt mong cã sù gãp ý cña c¸c b¹n vµ c¸c thÇy c« gi¸o. §Ó hoµn thµnh §Ò ¸n nµy em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong bé m«n kinh tÕ vµ kinh doanh quèc tÕ tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n vµ ®Æc biÖt lµ Th¹c sü NguyÔn Anh Minh, ®· gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 phÇn I nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ KCN, KCX 1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña KCN, KCX 1.1. Khu c«ng nghiÖp * Kh¸i niÖm KCN: Khu c«ng nghiÖp (KCN - Industrial Zone) cßn gäi lµ khu c«ng nghiÖp tËp chung lµ khu chuyªn s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp vµ c¸c dÞch vô phôc vô cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®-îc ChÝnh phñ n-íc së t¹i thµnh lËp hoÆc cho phÐp thµnh lËp. Trong c¸c KCN cã c¸c doanh nghiÖp KCN ho¹t ®éng ®ã lµ nh÷ng doanh nghiÖp ®-îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng trong KCN. * §Æc ®iÓm KCN: Mçi n-íc kh¸c nhau cã c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn KCN kh¸c nhau. C¨n cø vµo qui chÕ vÒ KCN ta cã thÓ rót ra c¸c ®Æc ®iÓm chung cho mét KCN ®iÓn h×nh: - KCN cã ranh giíi ®Þa lý x¸c ®Þnh, chuyÓn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ thùc hiÖn c¸c dÞch vô s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, trong KCN kh«ng cã d©n c- sinh sèng, KCN trªn l·nh thæ n-íc nµo th× do ChÝnh phñ n-íc ®ã thµnh lËp hoÆc cho phÐp thµnh lËp (t¹m gäi lµ ChÝnh phñ n-íc së t¹i). - Trong KCN cã c¸c doanh nghiÖp KCN ho¹t ®éng lµ doanh nghiÖp cña n-íc së t¹i, doanh nghiÖp n-íc ngoµi hoÆc doanh nghiÖp KCX. - Trong KCN th«ng th-êng c¸c doanh nghiÖp ®-îc ®Çu t- trong c¸c lÜnh vùc sau: + X©y dùng vµ kinh doanh c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 + S¶n xuÊt, gia c«ng, l¾p r¸p c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®Ó xuÊt khÈu hoÆc tiªu thô trong thÞ tr-êng n-íc ®ã. + Thùc hiÖn c¸c dÞch vô hç trî s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. - Doanh nghiÖp KCN cã nh÷ng quyÒn chÝnh sau: + Thuª ®Êt trong KCN ®Ó x©y dùng nhµ x-ëng vµ c«ng tr×nh kiÕn tróc phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh. + Sö dông cã tr¶ tiÒn c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng, c¸c tiÖn nghi diÖn tÝch c«ng céng vµ c¸c dÞch vô kh¸c trong KCN. + Tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, xuÊt nhËp khÈu phï hîp víi giÊy phÐp vµ ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp. + Thuª ph-¬ng tiÖn vËn t¶i vµ c¸c dÞch vô kh¸c ë ngoµi KCN. - Doanh nghiÖp KCN cã nh÷ng nghÜa vô chÝnh sau: + Tu©n thñ ph¸p luËt n-íc së t¹i, qui chÕ ®iÒu lÖ cña KCN. + §¨ng ký víi ban qu¶n lý KCN vÒ sè l-îng s¶n phÈm xuÊt khÈu hoÆc tiªu thô t¹i thÞ tr-êng n-íc së t¹i. + Thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh víi Nhµ n-íc së t¹i. + Thùc hiÖn c¸c qui ®Þnh vÒ an toµn lao ®éng vÖ sinh m«i tr-êng, kÕ to¸n vµ an ninh trËt tù phï hîp víi qui ®Þnh cña KCN. - ChÝnh phñ n-íc së t¹i lu«n mong muèn vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp KCN x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng trong KCN. 1.2. Khu chÕ xuÊt: * Kh¸i niÖm khu chÕ xuÊt: Khu chÕ xuÊt cã nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau víi c¸c ®Þnh nghÜa kh¸c nhau. KCX ngµy nay lµ sù hoµn thiÖn cña c¶ng tù do vµ khu vùc mËu dÞch tù do. Theo tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña Liªn hiÖp quèc (UNIDO); KCX lµ mét khu vùc t-¬ng ®èi nhá, ph©n c¸ch vÒ ®Þa lý trong mét quèc gia nh»m thu hót c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi h-íng vÒ xuÊt khÈu b»ng c¸ch cung cÊp 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cho c¸c xÝ nghiÖp nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ ®Çu t- vµ mËu dÞch thuËn lîi ®Æc biÖt so víi néi ®Þa. KCX cho phÐp nhËp khÈu hµng ho¸ dïng cho s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu miÔn thuÕ dùa trªn c¬ së kho qu¸ c¶nh. Theo ViÖt Nam: KCX lµ khu c«ng nghiÖp chuyªn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, thùc hiÖn c¸c dÞch vô cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã ranh giíi ®Þa lý x¸c ®Þnh, do ChÝnh phñ thµnh lËp hoÆc cho phÐp thµnh lËp, bao gåm mét hoÆc nhiÒu doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp KCX lµ nh÷ng doanh nghiÖp ®-îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng trong KCX d-íi d¹ng c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. * §Æc ®iÓm KCX: - KCX lµ khu vùc chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp chñ yÕu v× môc ®Ých lîi nhuËn. - Lµ khu vùc biÖt lËp, cã ranh giíi ®Þa lý x¸c ®Þnh, cã chÕ ®é mËu dÞch vµ thuÕ quan riªng theo ph-¬ng thøc tù do. - Hµng ho¸ ra vµo KCX ph¶i ®-îc kiÓm tra nghiªm ngÆt. - X©y dùng KCX, Nhµ n-íc së t¹i mong muèn t¨ng xuÊt khÈu t¨ng thu ngo¹i tÖ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, më ra h-íng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo h-íng hiÖn ®¹i ho¸ hoµ nhËp nÒn kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi. - C¸c lÜnh vùc ®Çu t- chñ yÕu trong KCX gåm cã: s¶n xuÊt, l¾p ®Æt, gia c«ng, kinh doanh c¸c dÞch vô cho ho¹t ®éng trªn vµ cho xuÊt khÈu. - C¸c ®iÒu kiÖn chñ yÕu ®Ó ®-îc ®Çu t- vµo KCX: + §èi víi c¬ së s¶n xuÊt th× tuyÖt ®¹i bé phËn s¶n phÈm ph¶i ®-îc xuÊt khÈu, s¶n xuÊt kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr-êng, -u tiªn sö dông lao ®éng néi ®Þa. + §èi víi c¬ së dÞch vô nh- vËn chuyÓn, bèc dì, söa ch÷a, b¶o hiÓm, ng©n hµng hç trî cã hiÖu qu¶ cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, xuÊt nhËp khÈu ë KCX. 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - §Ó ho¹t ®éng trong KCX, nhµ ®Çu t- ph¶i lµm thñ tôc theo quy chÕ KCX vµ chØ cã t- c¸ch ph¸p nh©n sau khi ®-îc ban qu¶n lý cÊp giÊy phÐp kinh doanh vµ chøng nhËn ®¨ng ký ®iÒu lÖ doanh nghiÖp. - Doanh nghiÖp KCX cã quyÒn thuª ®Êt trong KCX, x©y dùng nhµ x-ëng, sö dông c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng, c¸c dÞch vô ë KCX, ®-îc tuyÓn dông lao ®éng vµ tr¶ l-¬ng theo sù tho¶ thuËn, ®-îc nhËp thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. - Doanh nghiÖp KCX ph¶i tu©n theo ph¸p luËt, chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh, chÕ ®é b¶o hiÓm, an toµn lao ®éng vµ c¸c tiªu chuÈn vÖ sinh m«i tr-êng phï hîp víi quy ®Þnh cña n-íc së t¹i. - Hµng ho¸ cña doanh nghiÖp KCX ra vµo néi ®Þa coi nh- hµng xuÊt nhËp khÈu vµ ph¶i chÞu sù kiÓm tra cña h¶i quan, thñ tôc h¶i quan cña n-íc së t¹i. 2. Ph©n biÖt KCN víi KCX * §iÓm gièng nhau: KCN, KCX ®Òu lµ nh÷ng ®Þa bµn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp gåm nh÷ng xÝ nghiÖp qui m« võa vµ nhá, kh«ng cã d©n c- sinh sèng, c¸c lo¹i dÞch vô nh»m phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng c«ng nghiÖp do ChÝnh phñ n-íc së t¹i quyÕt ®Þnh thµnh lËp cã ranh giíi ph¸p lý riªng vµ Ban qu¶n lý riªng. * §iÓm kh¸c nhau: - KCX lµ khu vùc s¶n xuÊt hµng ho¸ chñ yÕu ®Ó xuÊt khÈu. Quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp KCX víi thÞ tr-êng néi ®Þa lµ quan hÖ ngo¹i th-¬ng, còng gièng nh- quan hÖ gi÷a thÞ tr-êng trong n-íc vµ thÞ tr-êng ngoµi n-íc. KCX lµ khu vùc th-¬ng m¹i tù do v× hµng ho¸ tõ KCX ra thÞ tr-êng n-íc ngoµi còng nh- tõ thÞ tr-êng n-íc ngoµi vµo KCX kh«ng ph¶i chÞu thuÕ xuÊt nhËp khÈu vµ Ýt bÞ rµng buéc bëi c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan. - KCN lµ khu vùc s¶n xuÊt hµng ho¸ dïng cho c¶ xuÊt khÈu vµ tiªu thô néi ®Þa. Quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp KCN víi thÞ tr-êng néi ®Þa lµ quan hÖ néi th-¬ng. KCN kh«ng ph¶i lµ khu vùc mËu dÞch tù do v× hµng ho¸ tõ KCN ra thÞ 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 tr-êng n-íc ngoµi vµ tõ thÞ tr-êng n-íc ngoµi vµo KCN ph¶i chÞu thuÕ xuÊt nhËp khÈu. KCN chØ lµ khu vùc s¶n xuÊt tËp trung. - §èi víi n-íc së t¹i (n-íc thµnh lËp KCN, KCX) th× KCX th-êng coi lµ cã nhiÒu lîi Ých h¬n KCN v× lý do sau ®©y: + Do doanh nghiÖp KCX kh«ng ®-îc sö dông thÞ tr-êng néi ®Þa nªn nh×n chung kh«ng c¹nh tranh víi nÒn s¶n xuÊt trong n-íc. + Nhµ n-íc kh«ng ph¶i lo c©n ®èi ngo¹i tÖ cho c¸c doanh nghiÖp mµ ng-îc l¹i nguån ngo¹i tÖ cña x· héi ®-îc t¨ng lªn nhanh chãng nhê sù ho¹t ®éng cña KCX. + Thóc ®Èy viÖc më cöa thÞ tr-êng néi ®Þa nhanh h¬n phï hîp víi chñ tr-¬ng x©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, h-íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu. §©y còng chÝnh lµ sù phï hîp víi xu h-íng chung cña thÕ giíi. + Nh÷ng g× coi lµ thuËn lîi cña n-íc së t¹i th× l¹i lµ khã kh¨n víi nhµ ®Çu t-. §Ó cã thÓ xuÊt khÈu 100% s¶n phÈm. ViÖc tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i ®¹t chÊt l-îng cao, ®ång ®Òu, gi¸ hîp lý phï hîp víi ®iÒu kiÖn c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. - C¸c nhµ ®Çu t- th-êng quan t©m h¬n ®Õn h×nh thøc ®Çu t- trong KCN nh»m tËn dung lîi thÕ vÒ thÞ tr-êng néi ®Þa chÝnh ®iÒu nµy ®· t¹o nªn khã kh¨n khi x©y dùng thµnh c«ng KCX. 3. Sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn c¸c KCN, KCX trong nÒn kinh tÕ. Tõ khi xuÊt hiÖn h×nh thøc KCN, KCX cho ®Õn nay, thùc tÕ ®· cho chóng ta thÊy chóng cã vai trß hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ®ang thiÕu vèn vµ kü thuËt viÖc tËp chung c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong KCN, KCX ®· t¹o ra nguån vèn lín tõ n-íc ngoµi còng nh- sù tËp chung ®-îc nguån vèn trong n-íc t¹o ®iÒu kiÖn ®-a kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt, thóc ®Èy tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ, x©y dùng c¸c ngµnh mòi nhän, n©ng cao vÞ trÝ chñ ®¹o cña c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ ®¶m b¶o t¨ng tr-ëng kinh tÕ bÒn v÷ng. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - T¨ng c-êng xuÊt khÈu, thu ®-îc nhiÒu ngo¹i tÖ, ph©n bè l¹i c¸c khu vùc s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t thùc hiÖn ®« thÞ ho¸ n«ng th«n, chuyÓn dêi c¸c c¬ së s¶n xuÊt tõ thµnh phè ra ngo¹i thµnh, thùc hiÖn ®é thÞ ho¸ n«ng th«n, c¶i t¹o m«i tr-êng sèng cho d©n c- ®« thÞ, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm cho lao ®éng thµnh phè vµ n«ng th«n. - ViÖc ph¸t triÓn KCN, KCX ngoµi viÖc gi¶i quyÕt khã kh¨n vÒ vèn, viÖc lµm cßn gióp cho ChÝnh phñ n-íc së t¹i häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn, khai th¸c cã hiÖu qu¶ lîi thÕ so s¸nh cña quèc gia m×nh më ra kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo h-íng hiÖn ®¹i ho¸ gãp phÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ, hoµ nhËp nÒn kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi. - ViÖc tham gia trong c¸c KCN, KCX, gióp cho doanh nghiÖp t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, khuyÕn tr-¬ng nh·n hiÖu hµng ho¸ cña m×nh. Gióp cho n-íc chñ nhµ xuÊt khÈu ®-îc vèn, chuyÓn giao ®-îc nh÷ng c«ng nghÖ ®· lçi thêi ®Ó kÐo dµi vßng ®êi s¶n phÈm. Do nh÷ng vai trß hÕt søc to lín cña KCN, KCX ®Õn tÊt c¶ c¸c bªn trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ nªn tõ khi ra ®êi KCN, KCX ®· ph¸t triÓn manh mÏ trong tÊt c¶ c¸c quèc gia. T¹i nhiÒu quèc gia viÖc ph¸t triÓn thµnh c«ng KCN, KCX ®· gãp phÇn to lín lµm thay ®æi bé mÆt kinh tÕ cña quèc gia m×nh theo chiÒu h-íng tÝch cùc. 4. Nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn KCN, KCX. S¶n phÈm cña KCN ®-îc tiªu dïng chñ yÕu ë n-íc së t¹i, s¶n phÈm cña KCX th× chñ yÕu lµ xuÊt khÈu nªn nh÷ng ngµnh nghÒ trong KCN, KCX ph¶i ®¸p øng ®-îc nh÷ng nhu cÇu tr-íc m¾t vµ l©u dµi ë thÞ tr-êng néi ®Þa vµ thÞ tr-êng mµ doanh nghiÖp h-íng tíi. Hµng ho¸ ë KCN, KCX cã lîi thÕ vÒ chi phÝ vËn t¶i vÒ thñ tôc nhËp khÈu, vÒ thuÕ. §Ó ph¸t triÓn KCN, KCX th× ngay tõ khi dù kiÕn x©y dùng ph¶i xem xÐt tíi nh÷ng ®iÒu kiÖn sau ®©y: - §Þa ®iÓm ph¶i thuËn tiÖn, kÕt cÊu c¬ së h¹ tÇng thuËn lîi & ®Çy ®ñ c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi KCN, KCX (vËn t¶i ®-êng bé, ®-êng s¾t, ®-êng thuû, s©n bay, bÕn c¶ng, hÖ thèng kho tµng ®iÖn n-íc nhµ ë,...). 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - C¸c thñ tôc ph¶i ®¬n gi¶n, nhanh chãng, ®ñ hÊp dÉn víi c¸c nhµ ®Çu t-, qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh nhanh nh¹y, Ýt ®Çu mèi. - Cã ®ñ c¸c dÞch vô thuËn tiÖn cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng (®Æc biÖt lµ gi¸ cho thuª ®Êt vµ c¬ së h¹ tÇng trong khu). - CÇn lùa chän ®Ó x¸c ®Þnh h-íng ph¸t triÓn hîp lý trong s¶n xuÊt cña tõng khu tr¸nh ®éc quyÒn vµ tr¸nh nh÷ng trïng lÆp kh«ng cÇn thiÕt. - §¸nh gi¸ kü kh¶ n¨ng thu hót c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ ®Çu t-. 5. Kinh nghiÖm cña mét sè n-íc trong viÖc ph¸t triÓn KCN, KCX. KCN cña thÕ giíi ®-îc thµnh lËp ®Çu tiªn t¹i Anh vµo n¨m 1896. Ng-êi ta sím nhËn ra -u ®iÓm cña h×nh thøc tæ chøc nµy do ®ã sè l-îng KCN ®-îc x©y dùng ngµy cµng t¨ng trªn thÕ giíi. ViÖt Nam l¯ n­íc ®i sau ®Ó thùc hiÖn môc tiªu “®i t¾t ®ãn ®Çu” trong ph²t triÓn kinh tÕ ®ßi hái chóng ta ph¶i häc hái kinh nghiÖm cña c¸c n-íc ®i tr-íc ®Ó tiÕn hµnh ph¸t triÓn KCN, KCX cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña ViÖt Nam. 5.1. Kinh nghiÖm cña Th¸i Lan. Vµo n¨m 1960 LuËt KCN ®-îc Nhµ n-íc Th¸i Lan ban hµnh tõ ®ã ®Õn nay cã h¬n 40 KCN ho¹t ®éng. Nhµ n-íc Th¸i Lan qui ho¹ch ph¸t triÓn KCN dùa trªn qui ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n-íc. Nh÷ng KCN ®-îc Nhµ n-íc b¶o trî tuy bÞ lç nh-ng vÉn ho¹t ®éng ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn nh- KCN B¾c Th¸i Lan, cã kho¶ng 11 KCN ®-îc x©y dùng kh«ng n»m trong qui ho¹ch miÔn lµ hä cã thÞ tr-êng. DiÖn tÝch KCN, mÆt b»ng KCN cã thÓ ®-îc më réng h¬n dù ¸n ®· ®-îc duyÖt nÕu cã tho¶ thuËn víi ng-êi cã ®Êt mµ m×nh ®-îc dïng. VÒ qu¶n lý do Côc qu¶n lý KCN Th¸i Lan vµ ngoµi ra Côc cßn cã chøc n¨ng kinh doanh. VÒ chÝnh s¸ch ®èi víi x©y dùng vµ kinh doanh c¬ së h¹ tÇng, Nhµ n-íc kh«ng -u ®·i cho vay vèn, tuy nhiªn Nhµ n-íc ®øng ra b¶o l·nh cho c¸c c«ng ty Nhµ n-íc vay mµ kh«ng ph¶i thÕ chÊp. Mäi -u tiªn ®Òu dµnh hÕt cho c¸c KCN 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 trong n-íc. Mäi kh¸ch hµng muèn ®Çu t- vµo KCN hä sÏ ®-îc t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó biÕt vÒ KCN, m¹ng l-íi KCN. 5.2. Kinh nghiÖm cña §µi Loan. §µi Loan lµ mét trong nh÷ng quèc gia thµnh c«ng trong viÖc ph¸t triÓn KCN, KCX. Tõ cuèi nh÷ng thËp kû 50, §µi Loan ®· nhËn ®-îc vÞ thÕ kinh tÕ cña m×nh lµ kinh tÕ h¶i ®¶o ®Êt chËt ng-êi ®«ng, tµi nguyªn nghÌo nµn kinh tÕ phô thuéc rÊt lín vµo ngo¹i th-¬ng. NhËn thøc ®-îc ®iÒu nµy, §µi Loan chØ ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp nhá sö dông nhiÒu lao ®éng. C¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá xuÊt hiÖn rÊt nhiÒu trong KCN, KCX vµ c¸c doanh nghiÖp nµy ®-îc sö dông c¬ së h¹ tÇng thuËn lîi cïng mét sè ®iÒu kiÖn -u ®·i kh¸c. HiÖn nay §µi Loan cã 3 KCN, KCX. Trung -¬ng qu¶n lý 12 KCN cã tÇm quan träng nhÊt n»m trong qui ho¹ch ®-îc chÝnh quyÒn tù phª duyÖt, c¸c KCN cßn l¹i ®-îc ®Þa ph-¬ng hoÆc t- nh©n qu¶n lý. C¸c KCN ë §µi Loan ph©n bè kh¾p n-íc, hÇu nh- huyÖn nµo còng cã KCN, mçi KCN lµ mét h¹t nh©n ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §©y lµ nh÷ng kinh nghiÖm quÝ b¸u ®Ó cho Nhµ n-íc ViÖt Nam ®¸nh gi¸ l¹i tiÒm n¨ng, n¨ng lùc ®Þnh vÞ l¹i vÞ thÕ cña m×nh ®Ó ph¸t triÓn KCN, KCX mét c¸ch hîp lý nhÊt. 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 PhÇn II Thùc tr¹ng ph¸t triÓn KCN, KCX ë ViÖt Nam 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn KCN, KCX ë ViÖt Nam Trong qu¸ tr×nh ®æi míi héi nhËp kinh tÕ cïng thÕ giíi, Nhµ n-íc ViÖt Nam ®· sím nhËn biÕt ®-îc tÇm quan träng cña KCN, KCX ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh- thu hót ®Çu t- n-íc ngoµi. V× vËy tõ nh÷ng n¨m 80 Nhµ n-íc ta ®· cã chñ tr-¬ng cho phÐp thµnh lËp KCN, KCX. Më ®Çu cho sù ph¸t triÓn KCN, KCX ë ViÖt Nam lµ sù ra ®êi cña KCN, KCX T©n ThuËn t¹i TP. Hå ChÝ Minh liªn doanh víi §µi Loan vµo th¸ng 11/1990 cã vèn ®Çu t- 89 triÖu USD, vèn ph¸p ®Þnh 30 triÖu USD, diÖn tÝch 300ha. KCX Linh Trung liªn doanh víi Hång K«ng (cÊp giÊy phÐp n¨m 1992), vèn ®Çu t- 14 triÖu USD, vèn ph¸p ®Þnh 6 triÖu USD, diÖn tÝch 60ha. DÉn ®Çu trong thu hót vèn ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi hiÖn nay lµ KCX Biªn Hoµ 2 (900 triÖu USD). TÝnh ®Õn hÕt n¨m 1996 c¸c dù ¸n trong KCN ®· thu hót gÇn 40 v¹n lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt khèi l-îng hµng ho¸ trÞ gi¸ 730 triÖu USD trong ®ã xuÊt khÈu 406 triÖu USD, vµ cã h¬n 50 xÝ nghiÖp KCX ho¹t ®éng xuÊt khÈu khèi l-îng hµng ho¸ trÞ gi¸ 116 triÖu USD, vµ cã trªn mét v¹n lao ®éng lµm viÖc. TÝnh ®Õn th¸ng 9 n¨m 1999 c¶ n-íc cã 66 KCN vµ 3 KCX. Cho ®Õn nay sè l-îng KCN, KCX ®· lÇn l-ît ®-îc më réng kh¸ nhanh chãng. Xu h-íng ë n-íc ta lµ h×nh thµnh KCN. Tõ n¨m 1991 ®Õn th¸ng 9 n¨m 1999, tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c KCN, KCX t¨ng ®Æc biÖt nhanh vµo c¸c n¨m 1996, 1997, 1998. C¸c KCN n»m hÇu hÕt ë phÝa Nam víi 40 khu, miÒn B¾c 13 khu, miÒn Trung 13 khu. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 VÒ lo¹i h×nh KCN cã 16 KCN thuéc lo¹i KCN ®-îc thµnh lËp trªn c¬ së cã mét sè doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ®ang ho¹t ®éng. 10 KCN phôc vô di dêi tõ néi ®« lín. 21 KCN cã qui m« nhá ë ®ång b»ng B¾c Bé, Duyªn H¶i MiÒn Trung vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long phôc vô chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n. 19 KCN míi, hiÖn ®¹i trong ®ã cã 13 KCN hîp t¸c víi n-íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng thu hót vèn ®Çu t- n-íc ngoµi. DiÖn tÝch ®Êt sö dông cña 66 KCN lµ trªn 1 v¹n ha (kh«ng kÓ KCN Dung QuÊt), b×nh qu©n 1 khu lµ 160ha. Cã 1/3 sè KCN lµ cã diÖn tÝch 100ha. VÒ ngµnh nghÒ KCN gåm c«ng nghiÖp nhÑ, ho¸ chÊt, ®iÖn tö, chÕ biÕn thùc phÈm, n«ng l©m thuû s¶n phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, phôc vô xuÊt khÈu. C«ng nghiÖp nÆng g¾n víi c¶ng n-íc s©u ë c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm (tam gi¸c ph¸t triÓn vïng phÝa B¾c, phÝa Nam vµ vïng §µ N½ng). Dung QuÊt cã thªm c«ng nghiÖp ho¸ chÊt. Bµ RÞa Vòng Tµu cã c«ng nghiÖp chÕ biÕn. C¬ cÊu ngµnh nghÒ ®-îc g¾n víi lîi thÕ tõng vïng tr¸nh triÖt tiªu lÉn nhau. Nh- vËy c¸c KCN ViÖt Nam rÊt ®a d¹ng vÒ lo¹i h×nh, diÖn tÝch ®Êt, ngµnh nghÒ, ®èi t-îng thu hót ®Çu t-, kh«ng gian vµ thêi gian ho¹t ®éng. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn KCN ®· h×nh thµnh m¹ng l-íi KCN, ph©n bè réng kh¾p trªn c¸c vïng cña ®Êt n-íc phï hîp víi nhÞp ®é ph¸t triÓn cña c¸c vïng trªn ®Êt n-íc. 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 B¶ng 1: Mét sè KCN, KCX t¹i ViÖt Nam ®· ®-îc phª duyÖt §Þa ®iÓm N¨m cÊp giÊy phÐp DiÖn tÝch (ha) Vèn ®Çu t(triÖu USD) Chñ ®Çu t- x©y dùng CSHT Sè DA §TNN ®· cÊp giÊy phÐp KCX T©n ThuËn TP HCM 1991 300 89 §µi Loan 100 KCX Linh Trung TP HCM 1992 60 14 Trung Quèc 19 KCX An §ån §µ N½ng 1994 68 24 Malaysia 2 KCN CÇn Th¬ CÇn Th¬ 1994 300 14.2 ViÖt Nam 10 KCN Nomura H¶i Phßng 1994 153 125 Singapore 6 KCN Anmata §ång Nai 1994 100 46 Th¸i Lan 6 KCN A Tuy H¹ §ång Nai 1995 448 28 ViÖt Nam 8 KCN Biªn Hoµ II §ång Nai 1995 376 18 ViÖt Nam 90 KCN Sãng ThÇn B×nh D-¬ng 1995 180 25 ViÖt Nam 7 KCN Gß DÇu §ång Nai 1995 210 18 ViÖt Nam 15 KCN VN-Singapore B×nh D-¬ng 1996 100 52 Singapore 11 KCN Loteco §ång Nai 1996 100 41 NhËt B¶n 6 KCN Sµi §ång B Hµ Néi 1996 97 12 ViÖt Nam 11 KCN H¶i Phßng 96 H¶i Phßng 1997 150 75 Hång K«ng 12 Tªn KCN, KCX Nguån: Vô KCN, KCX - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t2. Nh÷ng thµnh qu¶ vµ tån t¹i trong KCN, KCX ë ViÖt Nam 2.1. Nh÷ng thµnh qu¶: Ho¹t ®éng trong KCN, KCX ®¹t ®-îc kÕt qu¶ t¨ng nhanh h¬n so víi nÒn kinh tÕ nãi chung, ngµnh c«ng nghiÖp nãi riªng. B¶ng 2: Gi¸ trÞ ®¹t ®-îc trong KCN, KCX ChØ tiªu N¨m Gi¸ trÞ s¶n l-îng §ãng gãp xuÊt khÈu 1.155 1.871 1.700 848 1.300 1.170 1997 1998 1999 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t- 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 N¨m 1997 ®¹t gi¸ trÞ s¶n l-îng 1.155 triÖu USD, chiÕm 15% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. §ãng gãp cho xuÊt khÈu 848 triÖu USD, gÇn b»ng 10% gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¶ n-íc, 47% gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu tn-íc ngoµi, t¨ng 2 lÇn so víi n¨m 1996. N¨m 1998 c¸ KCN ®¹t gi¸ trÞ s¶n l-îng 1.871 triÖu USD chiÕm gÇn 20% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, ®ãng gãp cho xuÊt khÈu 1.300 triÖu USD b»ng 14% gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¶ n-íc, 65% gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi, t¨ng 50% so víi n¨m 1997. Trong 9 th¸ng ®Çu n¨m 1999 c¸c KCN ®¹t gi¸ trÞ s¶n l-îng 1.700 triÖu USD, chiÕm 20% gi¸ trÞ s¶n l-îng c«ng nghiÖp c¶ n-íc trong ®ã xuÊt khÈu ®¹t 1.170 triÖu USD chiÕm 13% gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¶ n-íc. C¶ hai chØ tiªu nµy t¨ng 30% so víi cïng kú n¨m 1998. Trong c¸c KCN ®· thu hót 13,7 v¹n lao ®éng, t¹o ra søc mua cho x· héi kho¶ng 1.000 tØ ®ång mçi n¨m. Ngoµi sè lao ®éng trùc tiÕp, c¸c KCN, KCX ®· t¹o ra viÖc lµm cho hµng v¹n lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ngµnh dÞch vô, x©y dùng c¬ b¶n phôc vô cho c¸c KCN. Tay nghÒ c«ng nh©n, tr×nh ®é c¸n bé qu¶n lý ®-îc n©ng lªn. Møc l-¬ng vµ thu nhËp cña ng-êi d©n cao h¬n. NhiÒu KCN tr¶ l-¬ng cho c«ng nh©n víi møc 1 triÖu ®ång/th¸ng. C«ng nh©n lµm viÖc trong KCN B×nh D-¬ng cã møc l-¬ng trung b×nh lµ 680.000 ®ång/th¸ng. KCN t¸c ®éng ®Õn ph¸t triÓn c¸c c¬ së cho nguyªn liÖu, dÞch vô cho n«ng nghiÖp, n©ng cao gi¸ trÞ cho n«ng s¶n, më réng thÞ tr-êng, h×nh thµnh c¸c ®« thÞ vÖ tinh. Thu hÑp kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng vµ gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n víi v¨n minh tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi. §Çu t- n-íc ngoµi gãp phÇn quan träng trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c KCN, KCX ng-îc l¹i KCN, KCX lµ nh÷ng ®Þa bµn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn, thu hót vèn ®Çu t- n-íc ngoµi. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y sè dù ¸n vµ sè vèn ®Çu t- n-íc ngoµi t¨ng nhanh trong c¸c KCN, KCX. NhiÒu dù ¸n ®Çu t- ®i vµo ho¹t ®éng æn ®Þnh gãp phÇn t¹o 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ra nhiÒu s¶n phÈm c«ng nghiÖp víi sè l-îng lín, chÊt l-îng cao ®ñ søc c¹nh tranh trªnthÞ tr-êng khu vùc vµ xuÊt khÈu. ChÝnh nh÷ng yÕu tè nµy t¹o nªn tèc ®é æn ®Þnh vÒ xuÊt khÈu cña c¶ n-íc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. NhÊt lµ n¨m 1999 tèc ®é t¨ng tr-ëng 23% gÊp 3 lÇn kÕ ho¹ch. C¸c doanh nghiÖp KCN, doanh nghiÖp KCX kh«ng nh÷ng thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi nhÞp ®é cao vµ t-¬ng ®èi æn ®Þnh mµ cßn t¹o tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng CNH - H§H. 2.2. Nh÷ng tån t¹i. - Ch-a thèng nhÊt trong nhËn thøc vµ vËn dông ph¸t triÓn KCN, KCX: Sau 9 n¨m ho¹t ®éng, vai trß cña KCN, KCX lµ kh«ng thÓ phñ nhËn. Nh-ng trong chØ ®¹o vµ tæ chøc thùc hiÖn vÉn cßn tån t¹i nhËn thøc cho r»ng KCN, KCX chØ l¯ “mét tói ®øng c²c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp” nªn vÉn cßn tr­êng hîp thùc thi chÝnh s¸ch, tæ chøc qu¶n lý KCN, KCX nh- c¸c doanh nghiÖp riªng rÏ. Nãi c¸ch kh¸c trong t- duy vÉn ch-a coi chóng nh- mét thùc thÓ kinh tÕ x· héi, tõ ®ã xuÊt hiÖn nh÷ng biÓu hiÖn bµng quang ®øng ngoµi, thËm chÝ cã tt-ëng phñ ®Þnh vai trß cña KCN, KCX cho r»ng ph¸t triÓn chóng trong thêi gian qua lµ theo phong trµo. Thay v× ph¶i cïng hîp lùc ®Ó ph¸t huy vai trß hiÖu qu¶ cña nã v× lîi Ých cña ngµnh cña ®Þa ph-¬ng cña nÒn kinh tÕ, cã ®Þa ph-¬ng cho r»ng KCN, KCX lµ cña Trung -¬ng vµ kho¸n tr¾ng cho ban qu¶n lý vµ c«ng ty ph¸t triÓn h¹ tÇng. - LuËt ph¸p cßn ch-a ®ång bé, ch-a ®¸p øng ®-îc nhu cÇu ph¸t triÓn: + VÉn cßn cã sù kh¸c biÖt gi÷a doanh nghiÖp trong n-íc vµ doanh nghiÖp n-íc ngoµi. Do vÉn cßn duy tr× sù b¶o hé doanh nghiÖp trong n-íc (tuy sù b¶o hé ®· ngµy cµng gi¶m theo ®µ ph¸t triÓn kinh tÕ) nªn ®Õn nay vÉn ch-a t¹o ®-îc s©n ch¬i b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp, t¹o sù c¹nh tranh trong mét m«i tr-êng ph¸p lý c«ng b»ng vµ minh b¹ch. - C«ng t¸c quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn KCN, KCX dùa trªn c¬ së ®Ò nghÞ cña UBND tØnh, ch-a thùc sù g¾n quy ho¹ch ngµnh nghÒ víi l·nh thæ dùa trªn quy ho¹ch tæng thÓ. Danh môc c¸c KCN míi nªu tªn, ®Þa ®iÓm vµ diÖn tÝch ®Êt, ch-a 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cã néi dung kinh tÕ - kü thuËt nªn khi xem xÐt kh«ng ®ñ th«ng tin, c¨n cø ®Ó ra quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c KCN nµo lµm tr-íc, KCN nµo cho phÐp triÓn khai sau. - §èi víi c¸c doanh nghiÖp trong n-íc ch-a cã quy ®Þnh khuyÕn khÝch nhiÒu cho c¸c doanh nghiÖp trong KCN nªn c¸c doanh nghiÖp trong n-íc vÉn cßn thùc hiÖn ®Çu t- ngoµi KCN, ch-a mÆn mµ ®Çu t- vµo KCN dÉn ®Õn khã kh¨n khi thùc hiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn. - ChËm thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®µo t¹o nguån nh©n lùc nªn viÖc cung cÊp lao ®éng cho c¸c KCN, KCX cßn tån t¹i nghÞch lý thõa lao ®éng gi¶n ®¬n nh-ng thiÕu lao ®éng kü thuËt nhÊt lµ c¸c chuyªn gia. DÉn ®Õn viÖc tiªu tèn ngo¹i tÖ ®Ó thuª chuyªn gia hoÆc t- vÊn n-íc ngoµi. Trong sè h¬n 12 v¹n lao ®éng ®ang lµm viÖc trong c¸c KCN, KCX cã kh«ng Ýt c¸c lao ®éng tõ ngo¹i tØnh trong khi ®ã tØnh vÉn cßn hµng v¹n lao ®éng chê viÖc lµm. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do lao ®éng cña ®Þa ph-¬ng vÉn ch-a ®¸p øng ®-îc yªu cÇu c«ng viÖc nh- ch-a cã tay nghÒ cao hoÆc ch-a cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ tr×nh ®é häc vÊn ®Ó häc nghÒ. - ViÖc ®Òn bï trong gi¶i phãng mÆt b»ng ®ang cßn lµ vÊn ®Ò næi cém, lµm chËm qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KCN, KCX g©y nhiÒu khã kh¨n cho c¸c nhµ ®Çu ttrong vµ ngoµi n-íc trong x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, trong thµnh lËp doanh nghiÖp. C«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng nhanh còng ph¶i mÊt mét n¨m, ë c¸c tØnh miÒn B¾c cßn dµi h¬n. Thñ tôc hµnh chÝnh vÒ ®Êt cßn rÊt phøc t¹p, qua nhiÒu cöa, kÐo dµi thêi gian thùc hiÖn. Chñ ®Çu t- thiÕu vèn ®Ó ®Òn bï. ë miÒn Nam ®Ó cã ®Êt cña n«ng d©n sau ®ã ph¶i tr¶ tiÒn thuª ®Êt cho Nhµ n-íc. NÕu kh«ng cã sù chØ ®¹o th-êng xuyªn cña c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn ®Þa ph-¬ng trong vËn ®éng, gi¶i thÝch thuyÕt phôc di dêi ®Ó lÊy ®Êt lµm KCN, KCX th× viÖc ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng vÉn lµ khã kh¨n lín nhÊt ®èi víi c«ng ty ph¸t triÓn h¹ tÇng trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn KCN, KCX. - VÊn ®Ò m«i tr-êng cßn nhiÒu bÊt cËp. Chóng ta ch-a cã mét chiÕn l-îc chung vÒ b¶o vÖ m«i tr-êng phï hîp víi ®èi t-îng lµ c¸c KCN, KCX. Sù phèi hîp gi÷a Bé, ngµnh, Trung -¬ng, c¸c së vµ ban qu¶n lý ch-a chÆt chÏ. T×nh tr¹ng nh÷ng dßng kªnh høng chÞu nh÷ng chÊt th¶i ch-a qua xö lý còng nh- nhiÒu cd©n ®« thÞ vÉn tiÕp tôc høng chÞu khãi bôi vµ tiÕng ån tõ c¸c c¬ së s¶n xuÊt g©y « nhiÔm. KÕ ho¹ch di dêi c¸c c¬ së « nhiÔm cßn ch-a cô thÓ. Trªn chØ ®¹o xuèng 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 d­íi, d­íi ch­a cã ®ð c¬ së kü thuËt ®Ó lËp “b°n ®å hiÖn tr³ng”. Sèng chung víi « nhiÔm lµ sù tr¶ gi¸ cho sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång bé. - VÊn ®Ò tæ chøc cßn nhiÒu v-íng m¾c, ë Trung -¬ng vÉn ch-a thùc hiÖn c¬ chÕ mét ®Çu mèi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò liªn quan ®Õn KCN, KCX. ChÝnh v× vËy vÉn tån t¹i t×nh tr¹ng ®ïn ®Èy sî tr¸ch nhiÖm do vËy kÐo dµi thêi gian xö lý hoÆc r¬i vµo im lÆng. NhiÒu khi cÇn biÕt ý kiÕn cña c¬ quan chñ qu¶n th× kh«ng biÕt ®Çu lµ c¬ quan chñ qu¶n. C¸c ban qu¶n lý c¸c tØnh ho¹t ®éng cßn lóng tóng, thiÕu kinh nghiÖm quan hÖ gi÷a mét sè ban qu¶n lý cÊp tØnh víi mét sè ban ngµnh cßn v-íng m¾c. - VÊn ®Ò gi¸ c¸c dÞch vô trong KCN, KCX cßn ch-a thùc sù c«ng b»ng. HiÖn nay tuy ®· cã chñ tr-¬ng mét gi¸ nh-ng viÖc thùc hiÖn c¬ chÕ mét gi¸ víi c¸c nhµ ®Çu t- vÉn cßn t×nh tr¹ng Ðp gi¸ ®èi víi ng-êi n-íc ngoµi. Gi¸ thuª ®Êt ë n-íc ta cßn cao h¬n c¸c n-íc trong khu vùc, ®iÒu ®ã lµm gi¶m sù thu hót c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi. ChÝnh s¸ch thuÕ ë n-íc ta ch-a ®ång bé, vÉn cßn t×nh tr¹ng chång chÐo vµ gian lËn trong th-¬ng m¹i nh-: trèn thuÕ, hµng gi¶, hµng lËu,... - VÊn ®Ò “mét cöa t³i chç” tuy ®± cã nªu ra nh­ng viÖc thùc thi ch­a cã hiÖu qu¶, vÉn cßn t×nh tr¹ng thñ tôc hµnh chÝnh r-êm rµ, qua nhiÒu cöa, nhiÒu cÊp phøc t¹p g©y nhiÒu khã kh¨n phiÒn hµ cho c¸c nhµ ®Çu t-. Nh- vËy sau 9 n¨m ®i vµo ho¹t ®éng, KCN, KCX ®· trë thµnh mét ®éng lùc kinh tÕ kh«ng thÓ thiÕu ®-îc ë n-íc ta. Nh×n l¹i ta thÊy ®-îc nhiÒu thµnh qu¶, bªn c¹nh ®ã vÉn cßn tån t¹i nh÷ng v-íng m¾c. §iÒu ®ã buéc Nhµ n-íc ViÖt Nam ph¶i nhanh chãng ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®-îc vµ kh¾c phôc tån t¹i ®Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a c¸c KCN, KCX ë ViÖt Nam. 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 B¶ng 3: Mét sè KCN, KCX ®-îc -u tiªn ph¸t triÓn Tªn KCN, KCX §µi T- Deawo Hanel Th¨ng Long Néi Bµi Sµi §ång B DiÖn tÝch 40 197 128 100 97 Tæng vèn ®Çu t(triÖu USD) 12 152 53 30 12 VN 0 40 42 30 100 NN 100 60 58 70 §èi t¸c n-íc ngoµi C«ng ty ph¸t triÓn HN - §µi T- (§µi Loan) Deawo Hµn Quèc Sumitomo NhËt B¶n Vista Spectium Malaysia DiÖn tÝch ®Êt cho thuª (ha) 0 0 0 6.5 25.4 Gi¸ thuª ®Êt ¸p dông cho nhµ ®Çu t- KCN (USD m2/n¨m) 0.2 0.18 0.18 0.18 0.27 ChØ tiªu Gãp vèn % Nguån: Vô KCN, KCX - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t- 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 phÇn III Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m ph¸t triÓn KCN, KCX ë ViÖt Nam 1. Ph-¬ng h-íng ph¸t triÓn c¸c KCN, KCX ë ViÖt Nam Chóng ta ph¶i kh¼ng ®Þnh l¹i chñ tr-¬ng ph¸t triÓn KCN, KCX ë n-íc ta lµ ®óng ®¾n vµ cÇn thiÕt. Ph¸t triÓn KCN, KCX kh«ng cßn lµ viÖc riªng cña tõng ngµnh mµ lµ sù nghiÖp cña toµn §¶ng, toµn d©n. Trong NghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng lÇn thø VII ®· ®Ò ra ph-¬ng h-íng cho ph¸t triÓn KCN, KCX l¯ “c°i t³o c²c KCN, KCX hiÖn cã vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, x©y dùng KCN, KCX ph©n bè réng trªn c²c vïng”. Tõ sù chØ ®¹o cña v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng VII chóng ta x¸c ®Þnh ph¸t triÓn KCN, KCX theo c¸c h-íng sau: - X©y dùng KCN, KCX trë thµnh lùc l-îng c«ng nghiÖp m¹nh, cã hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh, ph¸t triÓn theo h-íng ngo¹i, n©ng cao tay nghÒ c«ng nh©n, n¾m b¾t vµ vËn dông ®-îc nhiÒu thµnh tùu míi nhÊt cña khoa häc vµ c«ng nghÖ. Thùc hiÖn b¶o vÖ m«i tr-êng, ph¸t huy h¬n n÷a vai trß lan to¶, dÉn d¾t cña KCN, KCX ®èi víi s¶n xuÊt, kinh doanh thÞ tr-êng trong n-íc. - Tõ nay ®Õn 2020 phÊn ®Êu ®-a KCN kho¶ng mét nöa tæng gi¸ trÞ s¶n l-îng c«ng nghiÖp c¶ n-íc ®¶m b¶o tèc ®é b×nh qu©n hµng n¨m tõ 15% ®Õn 18%. - ChuyÓn dÇn t- c«ng nghiÖp gia c«ng sang c«ng nghiÖp chÕ t¹o nh»m n©ng cao gi¸ trÞ hµm l-îng quèc gia cña s¶n phÈm. H¹n chÕ thua thiÖt nh- héi nhËp thÞ tr-êng quèc tÕ vµ thÞ tr-êng khu vùc. §Õn n¨m 2010, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®Þa ph-¬ng cã kÕ ho¹ch tõng b-íc ph¸t triÓn KCN, KCX, cã tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng cña nÒn kinh tÕ. Theo ®ã cè g¾ng 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 trong tÊt c¶ 61 tØnh thµnh trong c¶ n-íc sÏ cã KCN, KCX. Ph¸t triÓn KCN, KCX theo chiÒu s©u vµ n©ng cao chÊt l-îng hiÖu qu¶ cña nã theo h-íng: lÊp ®Çy diÖn tÝch ®Êt c«ng nghiÖp, chuyÓn dÞch c¬ cÊu bªn trong th«ng qua chuyÓn giao c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm cuèi cïng, ph¸t triÓn c«ng nghÖ cao thuéc c¸c lÜnh vùc th«ng tin, c¬ ®iÖn, ®iÖn tö, vËt liÖu míi vµ c«ng nghÖ sinh häc. C¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp thµnh lËp hoÆc di dêi theo h-íng: tõ nh÷ng dù ¸n ®ßi hái gÇn nguån nguyªn liÖu, cÇn diÖn tÝch ®Êt lín vµi tr¨m hecta, c¸c dù ¸n theo chiÒu s©u kh«ng thuéc diÖn di dêi vµ phï hîp víi quy ho¹ch, cßn l¹i kiªn quyÕt h-íng c¸c nhµ ®Çu t- vµo KCN, KCX. C¶i t¹o c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng vµ c¬ së s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp hiÖn cã vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. H×nh thµnh c¸c KCN nhá t¹i c¸c vïng n«ng th«n. C¸c KCN, KCX ®· thµnh lËp ph¶i cè g¾ng lÊp ®Çy kho¶ng trèng th«ng qua nh÷ng biÖn ph¸p chÝnh s¸ch hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t- trong vµ ngoµi n-íc. Theo h-íng nh- vËy, Nhµ n-íc ta dù b¸o nhu cÇu vèn ®Çu t- cho ph¸t triÓn KCN, KCX ë ViÖt Nam thêi gian tíi lµ: B¶ng 4: BiÓu nhu cÇu vèn ®Çu t- ph¸t triÓn KCN, KCX ViÖt Nam n¨m 2000 - 2010 TT ChØ tiªu §¬n vÞ 2000 2010 2010/2000 1 Sè KCN, KCX khu 80 100 1,25 2 Tæng diÖn tÝch ha 26.000 31.000 1,19 3 Vèn ph¸t triÓn h¹ tÇng: triÖu USD 3.600 5.100 1,42 - FDI 1.620 500 - Vèn trong n-íc 1.980 2.6000 % 45 49 triÖu USD 48 51 4 TØ träng FDI/Tæng vèn 5 Vèn ®Çu t- cho s¬ së h¹ tÇng b×nh qu©n 1 km Nguån: Vô KCN, KCX - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu tDù b¸o ®Õn 2010 c¶ n-íc ®Þnh h×nh kho¶ng trªn d-íi 100 KCN, KCX, ®©y lµ con sè rÊt lín ®ßi hái sù nç lùc cè g¾ng cña tÊt c¶ c¸c ngµnh c¸c cÊp. Tuy 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nhiªn cïng víi viÖc t¨ng vÒ sè l-îng c¸c KCN, KCX, chóng ta còng gia t¨ng vÒ chÊt l-îng c¸c KCN, KCX ®¸p øng ®-îc sù ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ víi vai trß cña KCN, KCX. 2. Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ gióp ph¸t triÓn KCN, KCX trong thêi gian tíi. 2.1. T¹o ra quy ho¹ch KCN, KCX hîp lý. Ph¸t triÓn KCN, KCX mét c¸ch cã quy ho¹ch cã ®Þnh h-íng lµ vÊn ®Ò bøc xóc mang tÝnh cÊp thiÕt. ViÖc ph¸t triÓn cã quy ho¹ch kh«ng nh÷ng t¹o ®iÒu kiÖn sö dông tiÕt kiÖm cã hiÖu qu¶ vèn mµ cßn t¹o ra lßng tin trong c¸c nhµ ®Çu t- ®Ó hä yªn t©m tiÕp tôc rãt vèn ®Çu t- trong KCN, KCX. Muèn vËy, c«ng t¸c quy ho¹ch tr-íc hÕt c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn, tiÒm n¨ng, ®Æc ®iÓm tù nhiªn, khÝ hËu phong tôc tËp qu¸n,... cña tõng vïng tõng ®Þa ph-¬ng c¸c KCN, KCX tr-íc ®©y, quy ho¹ch ch-a hîp lý, ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ kh«ng khai th¸c ®-îc tiÒm n¨ng cña vïng cña ®Þa ph-¬ng cÇn ®-îc xö lý mét c¸ch døt ®iÓm. Mçi tØnh, thµnh phè nªn nghiªn cøu thÕ m¹nh lín nhÊt cña m×nh ®Ó thµnh lËp KCN, KCX xem ®©y lµ thÕ m¹nh lµ trung t©m ®Ó ph¸t triÓn vïng, ®Þa ph-¬ng ®ã. Do ®iÒu kiÖn, ®Æc ®iÓm cña ®Êt n-íc ta cßn nghÌo, tr×nh ®é ph¸t triÓn ch-a cao nªn -u tiªn ph¸t triÓn c¸c KCN, KCX võa vµ nhá. Song còng cÇn thµnh lËp c¸c KCN, KCX lín cã tÇm cì quèc tÕ ®Ó tham gia tèt tiÕn tr×nh héi nhËp. ViÖc thµnh lËp c¸c KCN, KCX t¹i c¸c tØnh thµnh phè ph¶i ®-îc tÝnh to¸n hîp lý tr¸nh t×nh tr¹ng ®ua nhau thµnh lËp, dÉn ®Õn c¸c KCN, KCX mäc lªn trµn lan kh«ng cã chÊt l-îng. TÝnh ®Õn th¸ng 9 n¨m 1999 t¹i ViÖt Nam cã kho¶ng 66 KCN, víi sè l-îng nh- vËy chóng ta cÇn chó ý ®Çu t- vµo viÖc lÊp ®Çy c¸c kho¶ng trèng trong KCN nµy sao cho cã hiÖu qu¶. HiÖn nay n«ng nghiÖp vÉn ®-îc chó träng ph¸t triÓn. V× vËy c¸c KCN thµnh lËp cÇn cã c¸c ®Ò ¸n ®Ó sö dông hîp lý c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp t¹o ra sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a c«ng nghiÖp - n«ng nghiÖp - dÞch vô. CÇn t¨ng c-êng c«ng t¸c kiÓm tra ng¨n chÆn viÖc bu«n lËu ë KCX t¹o sù yªn t©m cho c¸c nhµ ®Çu t- trong KCX ®Ó Nhµ n-íc võa thu ®-îc lîi Ých cña 20