Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi më ®Çu
"Cã bét míi gét nªn hå". §èi víi bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo th× vèn
còng lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó b¶o ®¶m tiÕn tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc
liªn tôc vµ cã hiÖu qu¶. Vèn thÓ hiÖn tiÒm lùc søc m¹nh tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp trªn th-¬ng tr-êng, vèn cña mét doanh nghiÖp cµng lín th× doanh
nghiÖp ®ã cµng ®-îc nhiÒu ng-êi biÕt ®Õn vµ tin t-ëng kiÕn t¹o nªn søc c¹nh
tranh to lín mµ kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn ®-îc. Víi DNVVN vèn cµng cã ý
nghÜa h¬n, ®Æc biÖt lµ nguån vèn vay ng©n hµng.
DNVVN vèn n¨ng ®éng, linh ho¹t vµ cã vai trß quan träng trong qu¸
tr×nh t¹o viÖc lµm, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Tuy nhiªn DNVVN lîi thÕ th×
Ýt mµ bÊt lîi th× nhiÒu thÓ hiÖn ë quy m« vèn tù cã nhá bÐ, c«ng nghÖ thiÕt bÞ
l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý cña chñ doanh nghiÖp vµ tay nghÒ ®éi ngò lao ®éng
cßn nhiÒu h¹n chÕ. Nhµ n-íc ta ®· cã nhiÒu chñ tr-¬ng chÝnh s¸ch khuyÕn
khÝch, hç trî DNVVN vÒ mäi mÆt nh- hç trî tµi chÝnh, th«ng tin, ®µo t¹o, x©y
dùng c¸c trung t©m t- vÊn... Song ®Ó c¸c DNVVN ph¸t triÓn vµ ph¸t huy vai
trß tÝch cùc trong nÒn kinh tÕ th× rÊt cÇn sù trî gióp vÒ mäi mÆt cña Nhµ n-íc,
cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu cÊp ®Æc biÖt lµ sù hç trî DNVVN tiÕp cËn víi vèn vay
ng©n hµng. HiÖn nay c¸c DNVVN ®ang ®øng tr-íc mét vÊn ®Ò nan gi¶i lµ khã
tiÕp cËn víi nguån vèn vay tõ ng©n hµng. Do ®ã lµm thÕ nµo ®Ó c¸c DNVVN
tiÕp cËn ®-îc víi vèn vay ®ang lµ ®ßi hái bøc xóc trong thùc tiÔn.
Nh»m gãp phÇn ®¸p øng ®ßi hái ®ã vµ ®-îc sù chØ b¶o h-íng dÉn tËn
t×nh cña C« gi¸o TS L-u ThÞ H-¬ng, em ®· chän ®Ò tµi: "Gi¶i ph¸p t¨ng
c-êng hç trî DNVVN vay vèn t¹i ng©n hµng th-¬ng m¹i"
Ngoµi lêi më ®Çu, kÕt luËn, môc lôc vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o,
luËn v¨n ®-îc kÕt cÊu thµnh 3 ch-¬ng:
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng 1: Hç trî DNVVN vay vèn t¹i ng©n hµng
th-¬ng m¹i- Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n
Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng hç trî DNVVN
vay vèn NHTM
Ch-¬ng 3: Gi¶i ph¸p t¨ng c-êng hç trî DNVVN
vay vèn t¹i NHTM.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng 1
Doanh nghiÖp võa vµ nhá
víi ho¹t ®éng
vay vèn t¹i ng©n hµng th-¬ng m¹i
1.1. Tæng quan vÒ DNVVN
1.1.1. Kh¸i niÖm DNVVN, tiªu chÝ ph©n lo¹i
C©u hái ®Çu tiªn ®-îc ®Æt ra khi nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy lµ: ThÕ nµo lµ
DNVVN ?
ViÖc nghiªn cøu nh÷ng tiªu chuÈn nµy vèn ®· cÇn thiÕt l¹i cµng trë nªn
quan träng h¬n do cã sù kh¸c biÖt kh¸ lín vÒ tiªu chuÈn DNVVN gi÷a n-íc
nµy víi n-íc kh¸c. NÕu kh«ng cã tiªu chuÈn râ rµng chÝnh x¸c vÒ DNVVN th×
kh«ng thÓ theo dâi ®-îc t×nh h×nh, ®¸nh gi¸ ®-îc chÊt l-îng ho¹ch ®Þnh vµ
hiÖu qu¶ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi DNVVN, hiÓu vµ ph©n tÝch ®-îc sè liÖu
thèng kª vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c DNVVN.
V× vËy hÇu hÕt c¸c n-íc ®Òu nghiªn cøu tiªu thøc ph©n lo¹i DNVVN.
Tuy nhiªn kh«ng cã tiªu thøc thèng nhÊt ®Ó ph©n lo¹i DNVVN cho tÊt c¶ c¸c
n-íc vµ ngay trong mét n-íc viÖc ph©n lo¹i còng cã sù kh¸c nhau tuú theo
tõng thêi kú, ngµnh nghÒ, ®Þa bµn. Cã hai nhãm tiªu chÝ phæ biÕn dïng ®Ó
ph©n lo¹i doanh nghiÖp võa vµ nhá:
Tiªu chÝ ®Þnh tÝnh
Tiªu chÝ ®Þnh l-îng
Tiªu chÝ ®Þnh tÝnh:
Tiªu chÝ nµy dùa trªn nh÷ng ®Æc tr-ng c¬ b¶n cña c¸c DNVVN nhtr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ thÊp, sè ®Çu mèi qu¶n lý Ýt... Sö dông c¸c tiªu chÝ
nµy cã -u thÕ lµ ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña vÊn ®Ò nh-ng th-êng khã x¸c
®Þnh trªn thùc tÕ. Do ®ã c¸c tiªu chÝ nµy chØ lµm c¬ së ®Ó tham kh¶o, kiÓm
chøng mµ Ýt ®-îc sö dông ®Ó ph©n lo¹i.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Tiªu chÝ ®Þnh l-îng:
Cã thÓ sö dông c¸c tiªu thøc nh- sè lao ®éng, gi¸ trÞ tµi s¶n hay vèn,
doanh thu, lîi nhuËn. Sè lao ®éng cã thÓ lµ lao ®éng trung b×nh trong danh
s¸ch, lao ®éng th-êng xuyªn, lao ®éng thùc tÕ. Tµi s¶n hoÆc vèn cã thÓ dïng
gi¸ trÞ tæng tµi s¶n (hay vèn), tµi s¶n cè ®Þnh, gi¸ trÞ tµi s¶n cßn l¹i. Doanh thu
cã thÓ lµ tæng doanh thu trong mét n¨m, tæng gi¸ trÞ gia t¨ng trong mét n¨m.
ë c¸c n-íc tiªu chÝ ®Þnh l-îng ®Ó x¸c ®Þnh quy m« doanh nghiÖp rÊt ®a
d¹ng. D-íi ®©y lµ mét sè tiªu chÝ ph©n lo¹i DNVVN qua ®iÒu tra ë 12 n-íc vµ
khu vùc thuéc APEC. Trong c¸c n-íc nµy tiªu chÝ sè lao ®éng ®-îc sö dông
phæ biÕn nhÊt (11/12 n-íc sö dông chiÕm 91,67%). C¸c tiªu chÝ kh¸c th× tuú
thuéc vµo ®iÒu kiÖn cña tõng n-íc: vèn ®Çu t- (3/12 chiÕm 25%), tæng gi¸ trÞ
tµi s¶n (4/12 chiÕm 33,33%), doanh thu (4/12 chiÕm 33,33%) vµ tû lÖ vèn gãp
(1/12 chiÕm 8,33%). Sè l-îng tiªu chÝ chØ cã tõ mét ®Õn hai vµ cao nhÊt lµ ba
tiªu chÝ ph©n lo¹i.
B¶ng 1.1:
tiªu chÝ ph©n lo¹i DNVVN trªn thÕ giíi
N-íc
Tiªu chÝ ph©n lo¹i
Australia
Sè lao ®éng
Canada
Sè lao ®éng; Doanh thu
Hong Kong
Sè lao ®éng
Indonesia
Sè lao ®éng; Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n; Doanh thu
NhËt B¶n
Sè lao ®éng; Vèn ®Çu t-
Malaysia
Doanh thu; Tû lÖ vèn gãp
Mexico
Sè lao ®éng
Philippines
Sè lao ®éng; Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n; Doanh thu
Singapore
Sè lao ®éng; Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n
§µi loan
Vèn ®Çu t-; Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n; Doanh thu
Th¸i Lan
Sè lao ®éng; Vèn ®Çu t-
Mü
Sè lao ®éng
(Nguån: Bé KÕ ho¹ch §Çu t-)
Sù ph©n lo¹i doanh nghiÖp theo quy m« lín, võa vµ nhá chØ mang tÝnh
t-¬ng ®èi do qu¸ tr×nh ph©n lo¹i cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh-:
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét n-íc
Tr×nh ®é ph¸t triÓn cµng cao th× trÞ sè c¸c tiªu chÝ cµng t¨ng lªn. Nh- vËy
ë mét n-íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ thÊp th× c¸c chØ sè vÒ lao ®éng, vèn
®Ó ph©n lo¹i doanh nghiÖp sÏ thÊp h¬n so víi c¸c n-íc ph¸t triÓn. Râ rµng lµ ë
c¸c n-íc ph¸t triÓn, m«i tr-êng sèng, thu nhËp còng nh- tr×nh ®é cña ng-êi
d©n cao h¬n h¼n so víi c¸c n-íc kh¸c nªn c¸c quan niÖm, yªu cÇu ®Æt ra cho
nÒn kinh tÕ ch¾c ch¾n sÏ cao h¬n. VÝ dô nh- ë NhËt B¶n, doanh nghiÖp cã 300
lao ®éng vµ 1 triÖu USD tiÒn vèn lµ DNVVN cßn doanh nghiÖp cã tiªu chÝ
nh- vËy ë Th¸i Lan l¹i lµ doanh nghiÖp lín. ë Mü doanh nghiÖp cã 500 lao
®éng lµ DNVVN trong khi ®ã ë Hång K«ng víi tiªu chÝ nµy doanh nghiÖp ®ã
l¹i ®-îc coi lµ doanh nghiÖp lín.
TÝnh chÊt ngµnh nghÒ
Do ®Æc ®iÓm cña tõng ngµnh nghÒ nªn cã ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng
nh- dÖt may, l¹i cã ngµnh sö dông nhiÒu vèn, Ýt lao ®éng nh- ho¸ chÊt, ®iÖn.
ChÝnh v× vËy cÇn tÝnh ®Õn nh©n tè nµy ®Ó cã sù so s¸nh ®èi chøng trong ph©n
lo¹i DNVVN gi÷a c¸c ngµnh kh¸c nhau. Thùc tÕ nhiÒu n-íc cho thÊy ng-êi ta
th-êng ph©n chia thµnh hai ®Õn ba nhãm ngµnh víi c¸c tiªu chÝ ph©n lo¹i kh¸c
nhau. Th-êng lµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt cã tiªu chÝ cao h¬n cßn c¸c ngµnh dÞch vô
cã tiªu chÝ thÊp h¬n. Ngoµi ra cã thÓ dïng kh¸i niÖm hÖ sè ngµnh Ib ®Ó so
s¸nh ®èi chøng gi÷a c¸c ngµnh kh¸c nhau.
Vïng l·nh thæ
Do tr×nh ®é ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng kh¸c nhau nªn sè l-îng vµ quy m«
doanh nghiÖp còng kh¸c nhau. ë thµnh phè mét doanh nghiÖp ®-îc cho lµ
quy m« nhá nh-ng nã lµ lín ®èi víi c¸c vïng nói, n«ng th«n. V× vËy cÇn tÝnh
®Õn c¶ hÖ sè vïng Ia ®Ó ®¶m b¶o tÝnh t-¬ng thÝch trong viÖc so s¸nh quy m«
doanh nghiÖp gi÷a c¸c vïng kh¸c nhau.
TÝnh chÊt lÞch sö
Mét doanh nghiÖp tr-íc ®©y ®-îc coi lµ lín nh-ng víi quy m« nh- vËy, hiÖn
t¹i hoÆc trong t-¬ng lai cã thÓ lµ nhá hoÆc võa. LÊy vÝ dô ®¬n cö nh- ë ViÖt
Nam tr-íc n¨m 1986 doanh nghiÖp cã quy m« tõ 100 lao ®éng trë lªn lµ
doanh nghiÖp lín nh-ng hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp cã sè lao ®éng d-íi 300
5
Chú thích [h1]:
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ng-êi th× lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá. Tõ ®ã thÊy r»ng trong viÖc x¸c ®Þnh quy
m« doanh nghiÖp cÇn tÝnh thªm hÖ sè t¨ng tr-ëng quy m« doanh nghiÖp trung
b×nh Id. HÖ sè nµy chØ ®-îc sö dông khi x¸c ®Þnh quy m« doanh nghiÖp cho
c¸c thêi kú kh¸c nhau.
Môc ®Ých ph©n lo¹i
Kh¸i niÖm DNVVN sÏ kh¸c nhau tuú thuéc vµo môc ®Ých. NÕu môc
®Ých ph©n lo¹i lµ ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp yÕu míi ra ®êi sÏ kh¸c víi môc
®Ých lµ ®Ó gi¶m thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp cã c«ng nghÖ s¹ch, hiÖn ®¹i kh«ng
g©y « nhiÔm m«i tr-êng.
Nh- vËy ®Ó x¸c ®Þnh quy m« DNVVN cña mét n-íc tr-íc hÕt cÇn x¸c
®Þnh quy m« trung b×nh chung sau ®ã x¸c ®Þnh c¸c hÖ sè Ia, Ib, Id.
Qua viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c tiªu chÝ ph©n lo¹i DNVVN ë mét sè
n-íc, ta thÊy r»ng ®Ó x¸c ®Þnh tiªu chÝ ph©n lo¹i DNVVN ë ViÖt Nam mét
c¸ch phï hîp cÇn c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ViÖt Nam vµ tÝnh ®Õn c¸c
yÕu tè t¸c ®éng ®Õn viÖc ph©n lo¹i nh- ®· tr×nh bµy ë trªn.
VÒ tiªu chÝ ph©n lo¹i:
Ph©n lo¹i DNVVN chñ yÕu theo hai tiªu chÝ lµ lao ®éng th-êng xuyªn
vµ vèn s¶n xuÊt v× chóng cã tÝnh phæ dông, tÝnh kh¶ thi vµ tÝnh chuÈn x¸c.
+ TÝnh phæ dông: tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®Òu cã sè liÖu vÒ hai tiªu thøc nµy.
+ TÝnh kh¶ thi: cã thÓ x¸c ®Þnh ®-îc hai tiªu chÝ nµy ë mäi cÊp ®é (toµn bé
nÒn kinh tÕ, ngµnh, doanh nghiÖp).
+ TÝnh chuÈn x¸c: ®©y lµ hai tiªu chÝ cã thÓ x¸c ®Þnh t-¬ng ®èi chÝnh x¸c trÞ
sè cña chóng trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam.
VÒ trÞ sè c¸c tiªu chÝ:
Ngµy 20/6/1998, Thñ t-íng ChÝnh phñ ®· cã C«ng v¨n sè 681/CP-KTN
quy ®Þnh tiªu chÝ t¹m thêi x¸c ®Þnh DNVVN, ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn
ph¸p ®Þnh tèi ®a 5 tû ®ång vµ sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m d-íi 200
ng-êi. ThÕ nh-ng qua qu¸ tr×nh kh¶o s¸t ®iÒu tra c¸c doanh nghiÖp, ChÝnh
phñ thÊy r»ng hai tiªu chÝ nµy ch-a cã sù t-¬ng thÝch víi nhau. V× vËy ngµy
23/11/2001 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 90/N§-CP quy ®Þnh
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
DNVVN lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè
lao ®éng trung b×nh hµng n¨m kh«ng qu¸ 300 ng-êi.
VÒ lÜnh vùc ngµnh:
CÇn ph©n biÖt hai lÜnh vùc chÝnh lµ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ th-¬ng m¹i
dÞch vô. Tuy nhiªn viÖc ph©n lo¹i theo hai nhãm ngµnh nµy lµ qu¸ réng v×
trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp th× tÝnh chÊt vµ møc ®é sö dông vèn, lao
®éng vµ doanh thu rÊt kh¸c nhau. §Ó ®¹t tíi møc chuÈn x¸c h¬n cÇn ph©n lo¹i
theo ngµnh hÑp h¬n dùa trªn ®Æc tÝnh sö dông lao ®éng, vèn cña c¸c ngµnh vµ
kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Trªn c¬ së nh÷ng ph©n tÝch trªn cã thÓ ®i ®Õn -íc l-îng tiªu chÝ ®Ó
ph©n lo¹i DNVVN nh- sau:
C«ng nghiÖp
Th-¬ng m¹i, dÞch vô
Doanh
Trong ®ã:
Doanh
Trong ®ã:
nghiÖp võa
Doanh
nghiÖp võa
Doanh
vµ nhá
nghiÖp nhá
vµ nhá
nghiÖp nhá
D-íi 10 tû
<3 tû
D-íi 5 tû
<2 tû
D-íi 300
<100
<200
<50
Tiªu chÝ
Vèn s¶n xuÊt
( ®ång ViÖt Nam )
Lao ®éng th-êng
xuyªn ( ng-êi )
Tõ tiªu chÝ ph©n lo¹i vÒ DNVVN mµ ta cã thÓ ®-a ra kh¸i niÖm mét
c¸ch chuÈn x¸c. Ngµy 23/11/2001 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh
90/2001/N§-CP ®Þnh nghÜa DNVVN nh- sau: Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ c¬
së s¶n xuÊt, kinh doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn
hµnh, cã vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµng
n¨m kh«ng qu¸ 300 ng-êi.
Theo ®Þnh nghÜa nµy DNVVN bao gåm nh÷ng doanh nghiÖp sau:
- C¸c doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo LuËt
doanh nghiÖp.
- C¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc cã quy m« võa vµ nhá thµnh lËp vµ ho¹t ®éng
theo LuËt doanh nghiÖp nhµ n-íc.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- C¸c hîp t¸c x· cã quy m« võa vµ nhá thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo LuËt Hîp
t¸c x·.
- C¸c hé kinh doanh c¸ thÓ ®¨ng ký theo NghÞ ®Þnh sè 02/2000/N§-CP ngµy
03 th¸ng 2 n¨m 2000 cña ChÝnh phñ vÒ ®¨ng ký kinh doanh.
1.1.2. §Æc ®iÓm cña DNVVN
BÊt kú mét n-íc nµo còng ®Òu cã DNVVN vµ muèn ph¸t triÓn c¸c
doanh nghiÖp nµy cµng ngµy cµng lín m¹nh. Muèn thÕ hä cÇn n¾m ®-îc ®Æc
®iÓm cña DNVVN. §Æc ®iÓm DNVVN bao gåm c¶ ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu.
Nh÷ng ®iÓm m¹nh cña DNVVN:
- DÔ khëi nghiÖp, lóc ban ®Çu kh«ng ®ßi hái g× nhiÒu vÒ mäi mÆt. C¸c doanh
nghiÖp lín hiÖn nay còng th-êng b¾t ®Çu tõ DNVVN .
- C¸c DNVVN n¨ng ®éng linh ho¹t nªn dÔ thÝch øng thËm chÝ cßn ®ãn ®Çu
nh÷ng biÕn chuyÓn cña c«ng nghÖ qu¶n lý, nh÷ng dao ®éng tõng lóc hoÆc c¬
b¶n l©u dµi cña thÞ tr-êng, nh÷ng thay ®æi cã khi ®ét ngét cña m«i tr-êng thÓ
chÕ, chÕ ®é kinh tÕ x· héi
- §Æc biÖt thÝch nghi víi viÖc ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng cña ®Þa ph-¬ng vµ c¬
së, kh«i phôc vµ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng.
- T¹o ra nh÷ng hiÖu øng tÝch cùc vµ gi¶m bít ®-îc nh÷ng hiÖu øng tiªu cùc so
víi c¸c doanh nghiÖp lín.
- ThuËn lîi ®Ó kÕt hîp t¨ng tr-ëng kinh tÕ víi c«ng b»ng x· héi, thÓ hiÖn trong
kinh tÕ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc vµ nh÷ng nÐt riªng -u tréi cña ®Þa ph-¬ng.
- Lµ sù bæ sung thiÕt yÕu cho chÝnh sù sinh tån vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp
lín. VÒ nghiªn cøu triÓn khai, DNVVN lµ n¬i thö nghiÖm nh÷ng ®æi míi ph¸t
minh s¸ng chÕ. VÒ s¶n xuÊt lµ ng-êi ®¶m nhiÖm cã hiÖu qu¶ cao nh÷ng c«ng
®o¹n c¶ ë phÇn ®Çu, phÇn gi÷a vµ phÇn cuèi cña qu¸ tr×nh chÕ t¸c mµ doanh
nghiÖp lín kh«ng cÇn lµm. VÒ dÞch vô DNVVN cã kh¶ n¨ng cung øng tèt
nhiÒu dÞch vô do cã -u thÕ trong viÖc tiÕp xóc víi kh¸ch hµng. VÒ th-¬ng m¹i
DNVVN cã tÝnh c¬ ®éng nhanh nh¹y th©m nhËp vµo nh÷ng thÞ tr-êng tèt vµ
rót khái nh÷ng thÞ tr-êng kh«ng cã tiÒm n¨ng.
Nh÷ng ®iÓm yÕu cña DNVVN
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- ThiÕu nguån lùc ®Ó tiÕn hµnh nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu lín ®¸p øng yªu
cÇu vµ tËn dông kh¶ n¨ng cña c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ
vèn.
- Kh«ng ®ñ søc thùc hiÖn nh÷ng dù ¸n lín vÒ ®Çu t- chuyÓn ®æi c¬ cÊu, vÒ tiÕp
thÞ qu¶ng c¸o, vÒ ®µo t¹o.. ®Ó theo kÞp, thóc ®Èy vµ tËn thu lîi Ých cña toµn cÇu
ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
- DNVVN th-êng "lÐp vÕ " trong c¸c mèi quan hÖ (víi Nhµ n-íc, víi thÞ
tr-êng, ng©n hµng, c¸c trung t©m khoa häc, víi giíi b¸o chÝ...). H¬n n÷a c¸c
DNVVN th-êng ph¶i dùa vµo c¸c doanh nghiÖp lín ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
- ThiÕu søc phßng, tr¸nh vµ chèng c¸c rñi ro. Cµng cã nhiÒu DNVVN ra ®êi
th× còng cã nhiÒu DNVVN ph¸ s¶n.
- Dï d-îc c«ng nhËn lµ ®éng lùc quan träng thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn song
DNVVN rÊt khã tù tËp hîp hoÆc ®-îc tËp hîp thµnh lùc l-îng thèng nhÊt vµ
®ñ m¹nh ®Ó cã vÞ thÕ chi phèi vÒ kinh tÕ, x· héi vµ chÝnh trÞ.
1.1.3. Nguån vèn ph¸t triÓn DNVVN
Vèn tù cã
TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi lo¹i h×nh kinh doanh vµ mäi thµnh
phÇn kinh tÕ muèn tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i cã vèn tù cã (VTC).
§èi víi DNNN, vèn tù cã lµ gi¸ trÞ thùc cã cña vèn ®iÒu lÖ do nhµ n-íc quy
®Þnh vµ ®-îc ng©n s¸ch nhµ n-íc cÊp ph¸t. §èi víi c«ng ty cæ phÇn, VTC
h×nh thµnh tõ vèn do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp tnh©n, VTC lµ vèn riªng cña chñ doanh nghiÖp.
Nh- vËy VTC lµ mét bé phËn vèn quan träng thÓ hiÖn h×nh thøc tiÒn tÖ
n»m trong tæng vèn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Lîi nhuËn hµng n¨m cña
doanh nghiÖp th-êng ®-îc chia lµm hai phÇn: mét phÇn nép NSNN hoÆc ®Ó
tr¶ l·i cæ phÇn (nÕu lµ c«ng ty cæ phÇn) vµ mét phÇn ®-a vµo dù tr÷ ®Ó t¨ng
vèn tù cã. VTC cµng lín, doanh nghiÖp cµng gi¶m ®-îc chi phÝ ®Çu vµo mµ
vÉn më réng ®-îc s¶n xuÊt kinh doanh. Ng-îc l¹i VTC cµng Ýt th× rñi ro trong
kinh doanh cµng lín, chi phÝ ph¶i tr¶ vèn ®i vay lµm gi¶m mét phÇn quan
träng thu nhËp cña doanh nghiÖp.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
VTC cña c¸c DNVVN th-êng ®-îc t¹o ra tõ vèn riªng cña chñ doanh
nghiÖp, vèn ®ãng gãp cña c¸c cæ ®«ng, b¹n bÌ, hä hµng, cña c¸c x·
viªn....Nguån vèn nµy chØ chiÕm kho¶ng 5-10% vèn lu©n chuyÓn cña doanh
nghiÖp, ®©y lµ mét bÊt lîi cho DNVVN. C¸c DNVVN cÇn ph¶i t×m c¸ch t¨ng
lîi nhuËn tõ ®ã lµm cho tû träng VTC trong nguån vèn cña doanh nghiÖp ®-îc
n©ng lªn mét b-íc ®¸ng kÓ.
Nguån vèn chÝnh thøc
Nguån vèn nµy bao gåm vèn vay tõ ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông
kh¸c, vèn do NSNN cÊp ph¸t, vèn vay -u ®·i, viÖn trî cña Quü hç trî ph¸t
triÓn, cña c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ. Nãi chung c¸c DNVVN rÊt khã tiÕp cËn
víi c¸c nguån vèn chÝnh thøc nµy. VÒ nguån vèn vay ng©n hµng, c¸c DNVVN
chñ yÕu chØ ®-îc vay vèn ng¾n h¹n, vay trung vµ dµi h¹n ®ßi hái c¸c ®iÒu kiÖn
rÊt chÆt chÏ mµ c¸c DNVVN ch-a ®¸p øng ®-îc yªu cÇu cña ng©n hµng nhkh«ng cã ®ñ c¸c giÊy tê ph¸p lý cña c¸c bÊt ®éng s¶n ®em thÕ chÊp, ch-a ®ñ
søc lËp c¸c ph-¬ng ¸n kinh doanh cã hiÖu qu¶, doanh thu kh«ng cao...C¸c
DNVVN còng cã rÊt Ýt c¬ héi ®-îc ng©n s¸ch nhµ n-íc cÊp ph¸t do quy m«
nhá kh«ng ®ñ n¨ng lùc ®Ó ®Çu t- vµo nh÷ng lÜnh vùc träng ®iÓm cña nhµ n-íc.
H¬n n÷a c¸c nguån vèn vay -u ®·i viÖn trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ nh- ILO,
UNIDO, ZDH, ViÖn Friedrich erbert...tuy ®· phÇn nµo c¶i thiÖn nguån vèn
cho DNVVN song chØ nh÷ng doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn vay vèn nh- vèn
®iÒu lÖ tèi thiÓu, ph-¬ng ¸n kh¶ thi, sù cam kÕt thùc hiÖn hîp ®ång cña chñ
doanh nghiÖp.... th× míi ®-îc vay hoÆc viÖn trî. V× vËy thiÕu vèn ®ang lµ mét
trë ng¹i lín cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña DNVVN.
Nguån vèn phi chÝnh thøc
Tr-íc t×nh h×nh thiÕu vèn nghiªm träng nµy, c¸c DNVVN ph¶i dùa vµo
nguån vèn phi chÝnh thøc lµ chñ yÕu. Theo ViÖn nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ
trung -¬ng, 75% doanh nghiÖp ViÖt Nam cã vèn d-íi 50 triÖu ®ång, chØ cã
kho¶ng 1/3 sè doanh nghiÖp nhá vay ®-îc vèn trong ®ã 20% lµ vèn vay ng©n
hµng cßn l¹i 80% lµ tõ nguån vèn phi chÝnh thøc. Nguån vèn phi chÝnh thøc
®-îc t×m kiÕm tõ cho vay nÆng l·i, vay ng-êi th©n, b¹n bÌ....víi l·i suÊt kh¸
cao chñ yÕu lµ vay nãng song c¸c chñ doanh nghiÖp vÉn chÊp nhËn do nhu cÇu
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cÊp b¸ch vÒ vèn. Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp cßn cã thÓ chiÕm dông vèn cña
nhau qua h×nh thøc mua chÞu. Tuy nhiªn ph¹m vi vµ quy m« nguån vèn nµy
kh«ng lín l¾m. Chi phÝ cho nguån vèn tÝn dông phi chÝnh thøc cña DNVVN
rÊt cao song còng kh«ng thÓ phñ nhËn ®-îc vai trß cña nguån vèn nµy trong
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña DNVVN nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay
khi c¸c DNVVN kh«ng cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn nguån vèn tÝn dông chÝnh thøc.
Do ®ã cã thÓ thÊy r»ng c¸c DNVVN ®ang rÊt cÇn vèn ®Ó ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ thiÕt bÞ. Tr-íc t×nh h×nh nµy, Nhµ
n-íc cÇn ®-a ra nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p hç trî nh»m t¨ng n¨ng lùc tµi
chÝnh cho DNVVN. Bëi c¸c DNVVN lµ "x-¬ng sèng" cña nÒn kinh tÕ, cã vai
trß quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n-íc.
1.1.4. Vai trß cña DNVVN trong nÒn kinh tÕ
Trªn kh¾p thÕ giíi ng-êi ta ®· thõa nhËn r»ng khu vùc DNVVN ®ãng
mét vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña mçi n-íc vµ vai
trß ®ã ®-îc thÓ hiÖn kh¸c nhau ë mçi n-íc.
§èi víi c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh- §øc, NhËt, Mü... mÆc dÇu
cã nhiÒu c«ng ty lín nh-ng DNVVN vÉn cã vai trß hÕt søc quan träng. ë
NhËt B¶n ng-êi ta coi DNVVN lµ mét nguån lùc ®¶m b¶o cho søc sèng cña
nÒn kinh tÕ, lµ bé phËn hîp thµnh quan träng cña c¬ cÊu quy m« nhiÒu tÇng
cña c¸c doanh nghiÖp.
§èi víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn th× ngoµi vai trß lµ
mét bé phËn hîp thµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, gãp
phÇn t¨ng tr-ëng kinh tÕ, DNVVN cßn cã vai trß quan träng trong chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n-íc, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo,
gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi.
§èi víi c¸c n-íc ë ch©u ¸ nh- Hµn Quèc, Th¸i Lan, Indonesia,
Philippines, DNVVN cßn cã vai trß tÝch cùc trong viÖc chèng ®ì c¸c tiªu cùc
cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo sù æn ®Þnh
kinh tÕ x· héi vµ tõng b-íc kh«i phôc nÒn kinh tÕ.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ë ViÖt Nam, DNVVN ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra c«ng ¨n
viÖc lµm, huy ®éng nguån vèn trong n-íc, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo sù t¨ng
tr-ëng vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. H¬n thÕ n÷a c¸c DNVVN chiÕm mét tû
lÖ ¸p ®¶o trong tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. Theo tiªu chÝ
ph©n lo¹i dùa vµo tæng gi¸ trÞ vèn th× DNVVN chiÕm tû lÖ 95,6% trong tæng
sè c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp; chiÕm kho¶ng 99% trong tæng sè c¸c doanh
nghiÖp t- nh©n; chiÕm 97,38% trong tæng sè c¸c hîp t¸c x·; chiÕm 94,72%
trong tæng sè c¸c c«ng ty TNHH; chiÕm 42,37% trong tæng sè c¸c c«ng ty cæ
phÇn vµ 65,88% trong tæng sè c¸c DNNN.
Vai trß cña DNVVN ®-îc thÓ hiÖn qua c¸c néi dung sau:
T¹o viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng
§©y lµ mét thÕ m¹nh râ rÖt cña DNVVN vµ lµ nguyªn nh©n chñ yÕu
khiÕn chóng ta ph¶i ®Æc biÖt chó träng ph¸t triÓn DNVVN ë n-íc ta hiÖn nay.
Theo sè liÖu cña Tæng côc Thèng kª, n¨m 2000 c¶ n-íc cã tíi 1.447.000
ng-êi trong ®é tuæi lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm trong ®ã khu vùc thµnh thÞ cã
692.000 ng-êi chiÕm 48%, cßn khu vùc n«ng th«n chiÕm 52%. Theo dù b¸o
tõ nay ®Õn n¨m 2010, d©n sè cã thÓ t¨ng chËm l¹i nh-ng nguån lao ®éng vÉn
t¨ng nhanh liªn tôc ®ßi hái gi¶i quyÕt viÖc lµm hÕt søc khÈn tr-¬ng.
Khu vùc DNVVN thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ hiÖn thu hót kho¶ng 2526% lùc l-îng lao ®éng phi n«ng nghiÖp cña c¶ n-íc nh-ng triÓn väng thu hót
thªm lao ®éng rÊt lín v× suÊt ®Çu t- cho mét chç lµm viÖc ë ®©y thÊp h¬n rÊt
nhiÒu so víi doanh nghiÖp lín chñ yÕu lµ do chi phÝ thÊp vµ thu hót ®-îc c¸c
nguån vèn r¶i r¸c trong d©n. L-îng vèn trung b×nh cho mét chç lµm viÖc
trong mét doanh nghiÖp t- nh©n chØ cã 35 triÖu ®ång vµ trong c«ng ty TNHH
lµ 45 triÖu ®ång trong khi ®ã l-îng vèn trung b×nh cho mét chç lµm viÖc t¹i
DNNN lµ 87,5 triÖu ®ång. C¸c DNVVN ®ang lµ n¬i cã nhiÒu thuËn lîi nhÊt ®Ó
tiÕp nhËn sè lao ®éng ®Æc biÖt lµ sè lao ®éng ë n«ng th«n t¨ng lªn mçi n¨m
®ång thêi cßn tiÕp nhËn sè lao ®éng tõ c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc d«i ra qua
viÖc cæ phÇn ho¸, giao, b¸n, kho¸n, cho thuª, ph¸ s¶n doanh nghiÖp hiÖn ®ang
®-îc triÓn khai.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
§ãng gãp to lín vµo qu¸ tr×nh t¨ng tr-ëng kinh tÕ
Mçi n¨m DNVVN ®ãng gãp kho¶ng 25-26% GDP cña c¶ n-íc. Theo
-íc tÝnh toµn bé khu vùc DNVVN t¹o ra kho¶ng 31% gi¸ trÞ tæng s¶n l-îng
c«ng nghiÖp, 78% tæng møc b¸n lÎ, 64% tæng khèi l-îng lu©n chuyÓn hµng
ho¸, 100% gi¸ trÞ s¶n l-îng hµng ho¸ cña mét sè ngµnh nghÒ nh- ®å méc,
sµnh sø, chiÕu cãi, m©y tre ®an, giµy dÐp, thñ c«ng mü nghÖ.
XÐt vÒ t-¬ng quan gi÷a gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh víi doanh thu ®Ó xem xÐt
hiÖu qu¶ sö dông ®ång vèn ta thÊy chØ tiªu nµy ë DNVVN ®ang rÊt kh¶ quan:
®Ó t¹o ra 1 ®ång doanh thu, c¸c DNNN thuéc trung -¬ng qu¶n lý ph¶i ®Çu t0,562 ®ång vèn cè ®Þnh trong khi ®ã c¸c DNNN do ®Þa ph-¬ng qu¶n lý chØ
®Çu t- 0,220 ®ång (chiÕm 39%); hîp t¸c x· 0,298 ®ång (53%); doanh nghiÖp
t- nh©n 0,197 ®ång (35%); c«ng ty TNHH 0,188 ®ång (33%).
C¸c DNVVN n-íc ta thêi gian gÇn ®©y rÊt chó träng ph¸t triÓn ®Çu tkinh doanh vµo lÜnh vùc thñ c«ng mü nghÖ, kh¬i dËy c¸c lµng nghÒ. HiÖn nay
c¶ n-íc cã kho¶ng 1.400 lµng nghÒ trong ®ã 2/3 lµ lµng nghÒ truyÒn thèng cã
tõ hµng tr¨m n¨m nay. NhiÒu s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ®Æc tr-ng cña tõng
®Þa ph-¬ng ®· næi tiÕng trong c¶ n-íc, mét sè ®· ®-îc xuÊt khÈu vµ ®-îc
n-íc ngoµi ®¸nh gi¸ cao nh- lôa V¹n Phóc, kh¶m trai B¾c Ninh, ®óc ®ång
Ngò X·....t¹o mét nguån doanh thu lín cho c¸c lµng nghÒ, t¨ng thu nhËp cho
ng-êi d©n ®Þa ph-¬ng. §ång thêi viÖc g×n gi÷ nh÷ng s¶n phÈm ®éc ®¸o, cñng
cè vµ ph¸t triÓn c¸c DNVVN trong nh÷ng ngµnh nghÒ truyÒn thèng lµ ph¸t
huy c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña d©n téc trong t¨ng tr-ëng kinh tÕ.
Gãp phÇn thùc hiÖn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸.
Sù ph¸t triÓn DNVVN ®· t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn hÕt søc quan träng
vÒ c¬ cÊu cña toµn bé nÒn kinh tÕ: tõ mét nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt nhá thuÇn n«ng
lµ chñ yÕu sang mét nÒn kinh tÕ cã ®ñ c¬ cÊu theo h-íng h×nh thµnh mét x·
héi v¨n minh hiÖn ®¹i. MÊy n¨m trë l¹i ®©y bé mÆt kinh tÕ x· héi cña nhiÒu
vïng ®· cã thay ®æi: nhiÒu thÞ trÊn thÞ tø ®«ng ®óc, nhén nhÞp h¬n tr-íc, nhiÒu
côm c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp míi ®-îc h×nh thµnh ®i ®«i víi giao
th«ng n«ng th«n ph¸t triÓn, ®-êng dÉn ®iÖn to¶ ra nhiÒu vïng n«ng th«n. KÕt
qu¶ nµy cã ®-îc lµ nhê sù ph¸t triÓn cña c¸c DNVVN ë n«ng th«n ®· thóc ®Èy
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ lµm cho c«ng nghiÖp ph¸t triÓn
m¹nh vµ cßn thóc ®Èy c¸c ngµnh th-¬ng m¹i dÞch vô ph¸t triÓn. H¬n n÷a sù
ph¸t triÓn cña c¸c DNVVN ë n«ng th«n sÏ thu hót nh÷ng ng-êi lao ®éng thiÕu
hoÆc ch-a cã viÖc lµm vµ cã thÓ thu hót mét sè l-îng lín lao ®éng thêi vô
trong c¸c thêi kú n«ng nhµn vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, rót dÇn lùc
l-îng lao ®éng lµm n«ng nghiÖp chuyÓn sang lµm c«ng nghiÖp vµ dÞch vô
nh-ng vÉn sèng ngay t¹i quª h-¬ng b¶n qu¸n, thùc hiÖn ®-îc ph-¬ng ch©m
“ly n«ng bÊt ly h¬ng”. ë thµnh thÞ, DNVVN gãp phÇn lµm t¨ng tû träng khu
vùc c«ng nghiÖp dÞch vô vµ thu hÑp dÇn tû träng khu vùc n«ng nghiÖp trong c¬
cÊu kinh tÕ quèc d©n. V× vËy cã thÓ nãi sù ph¸t triÓn cña DNVVN ®· ®Èy
nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-ãc.
DNVVN thu hót ®-îc kh¸ nhiÒu vèn trong d©n.
Do tÝnh chÊt nhá lÎ, dÔ ph©n t¸n ®i s©u vµo c¸c ngâ ng¸ch, b¶n lµng vµ
yªu cÇu sè l-îng vèn ban ®Çu kh«ng nhiÒu nªn c¸c DNVVN cã vai trß vµ t¸c
dông rÊt lín trong viÖc thu hót c¸c nguån vèn nhµn rçi n»m r¶i r¸c trong c¸c
tÇng líp d©n c- ®Çu t- vµo s¶n xuÊt kinh doanh gãp phÇn kh¾c phôc mét
nghÞch lý trong nhiÒu n¨m lµ c¸c doanh nghiÖp th× thiÕu vèn ®Çu t- trong khi
l-îng vèn trong d©n cßn nhiÒu kh¶ n¨ng tiÒm Èn ch-a ®-îc khai th¸c. MÆc dï
l-îng vèn thu hót vµo tõng doanh nghiÖp kh«ng lín nh-ng nhê sè l-îng
DNVVN ®«ng nªn toµn bé vèn thu hót vµo s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng
t¨ng h¹n chÕ tiªu dïng kh«ng sinh lîi.
C¸c DNVVN gãp phÇn lµm n¨ng ®éng nÒn kinh tÕ trong c¬ chÕ thÞ
tr-êng.
Víi lîi thÕ cña quy m« nhá lµ yªu cÇu vèn Ýt, n¨ng ®éng, linh ho¹t,
s¸ng t¹o trong kinh doanh, DNVVN cã nhiÒu kh¶ n¨ng thay ®æi mÆt hµng,
chuyÓn h-íng s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ lµm cho nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng
h¬n. NghÜa lµ hµng ho¸ rÊt ®a d¹ng phong phó víi nhiÒu mÉu m·, nhiÒu lo¹i
gi¸, ng-êi tiªu dïng tha hå chän lùa sao cho phï hîp. §èi víi doanh nghiÖp
lín, DNVVN cã thÓ lµm ®¹i lý, vÖ tinh tiªu thô hµng ho¸ hoÆc cung cÊp c¸c
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
vËt t- ®Çu vµo víi gi¸ rÎ h¬n do ®ã gãp phÇn h¹ gi¸ thµnh n©ng cao hiÖu qu¶
s¶n xuÊt cho doanh nghiÖp lín.
Cuèi cïng, DNVVN lµ n¬i -¬m mÇm c¸c tµi n¨ng kinh doanh, lµ n¬i
®µo t¹o, rÌn luyÖn c¸c nhµ doanh nghiÖp.
Kinh doanh quy m« nhá sÏ lµ n¬i cho c¸c nhµ doanh nghiÖp lµm quen
víi m«i tr-êng kinh doanh còng nh- thÓ hiÖn tµi n¨ng cña hä. B¾t ®Çu tõ kinh
doanh quy m« nhá vµ th«ng qua c«ng viÖc ®iÒu hµnh qu¶n lý, c¸c nhµ doanh
nghiÖp sÏ tr-ëng thµnh lªn thµnh nh÷ng nhµ doanh nghiÖp lín, tµi ba t¹o thuËn
lîi cho c¸c doanh nghiÖp nµy sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn trë thµnh nh÷ng doanh
nghiÖp lín trong t-¬ng lai. V× vËy cã thÓ kh¼ng ®Þnh c¸c tµi n¨ng kinh doanh
sÏ ®-îc -¬m mÇm trong c¸c DNVVN.
Tãm l¹i, DNVVN gi÷ mét vÞ thÕ quan träng trong nÒn kinh tÕ. Nã lµ
®éng lùc cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. ChÝnh phñ còng ®· nhÊn m¹nh tÇm quan
träng cña DNVVN trong c¸c NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung -¬ng §¶ng,
trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 10 n¨m 2001-2010 vµ ®-a ra nh÷ng
h×nh thøc hç trî rÊt thiÕt thùc cho DNVVN ®Æc biÖt lµ gióp ®ì DNVVN tiÕp
cËn vèn vay ng©n hµng th-¬ng m¹i.
1.2. ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng th-¬ng m¹i ®èi víi
DNVVN
1.2.1. TÇm quan träng cña vèn vay ng©n hµng ®èi víi DNVVN
Nh- trªn ®· tr×nh bµy, VTC cña DNVVN rÊt nhá bÐ. V× thÕ ®Ó ®¶m b¶o
tiÕn tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc liªn tôc æn ®Þnh, DNVVN ph¶i dùa vµo
nguån vèn vay lµ chñ yÕu trong ®ã cã vèn vay ng©n hµng.
Vai trß cña vèn tÝn dông ng©n hµng (TDNH) ®-îc thÓ hiÖn râ nÐt nh- sau:
Thø nhÊt, tÝn dông ng©n hµng lµ ®ßn bÈy kinh tÕ hç trî sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn
c¸c DNVVN. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, ai còng muèn ®ång vèn cña m×nh
ph¶i sinh lêi. Nh÷ng ng-êi cã vèn t¹m thêi nhµn rçi s½n sµng cho vay sè tiÒn
®ã ®Ó lÊy l·i cßn nh÷ng nhµ doanh nghiÖp muèn më réng s¶n xuÊt, ®æi míi
c«ng nghÖ, mua nguyªn vËt liÖu mµ kh«ng cã tiÒn rÊt cÇn vay ®Ó thùc hiÖn c¸c
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
môc ®Ých trªn vµ còng v× môc ®Ých sinh lîi cña vèn. §Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn
®ã, ng©n hµng th«ng qua quan hÖ tÝn dông thu hót nh÷ng kho¶n tiÒn t¹m thêi
nhµn rçi vµ mang cho c¸c nhµ doanh nghiÖp ®ang cÇn vèn vay. Do ®ã TDNH
®· t¹o c¬ héi cho c¸c chñ doanh nghiÖp muèn thµnh lËp c«ng ty hoÆc më réng
s¶n xuÊt cã thÓ vay vèn ®Ó thùc hiÖn. H¬n n÷a, nguån vèn tù cã cña c¸c
DNVVN lµ rÊt bÐ chØ chiÕm kho¶ng 5-10% vèn lu©n chuyÓn, kh«ng ®ñ søc tµi
trî cho c¸c ho¹t ®éng më réng s¶n xuÊt, quy m«, ®æi míi n©ng cÊp chÊt l-îng
thiÕt bÞ c«ng nghÖ, s¶n phÈm. Trong khi ®ã thÞ tr-êng vèn dµi h¹n vµ thÞ
tr-êng chøng kho¸n cho DNVVN ch-a cã, nh- vËy DNVVN ph¶i dùa vµo vèn
vay ng©n hµng tõ 85-90% ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
Thø hai, TDNH t¸c ®éng vµo xu h-íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt kinh
doanh cña c¸c DNVVN theo chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn vµ chiÕn l-îc CNH-H§H nÒn kinh tÕ quèc d©n. HiÖn nay nhµ n-íc
ta ®ang ®Èy nhanh tiÕn ®é chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ thiªn vÒ c«ng nghiÖp vµ
dÞch vô. V× vËy, ®Ó më réng c¸c ngµnh nghÒ nµy vµ thu hÑp mét sè ngµnh
kh¸c t¹o ra mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, nhµ n-íc cÇn sö dông mét sè c«ng cô
®iÒu tiÕt vÜ m« trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn tÝn dông ng©n hµng. Nh÷ng doanh nghiÖp
®Çu t- vµo nh÷ng lÜnh vùc, ngµnh nghÒ, nh÷ng vïng mµ ChÝnh phñ khuyÕn
khÝch ph¸t triÓn th× c¸c NHTM sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp nh- níi
láng h¹n møc tÝn dông, l·i suÊt cho vay -u ®·i h¬n c¸c doanh nghiÖp kh¸c,
®¬n gi¶n thñ tôc vay vèn, ®iÒu kiÖn vay vèn còng ®-îc níi láng h¬n. C¸c
doanh nghiÖp muèn ®-îc h-ëng -u ®·i sÏ ®Çu t- vµo nh÷ng lÜnh vùc, ngµnh
nghÒ ®ã gãp phÇn ®Èy nhanh, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
Thø ba, víi t- c¸ch lµ cÇu nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ ®Çu t-, TDNH trë thµnh ®éng
lùc kÝch thÝch c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ d©n c- trong n-íc thùc hiÖn tiÕt kiÖm,
thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn tiÒn tÖ. MÆt kh¸c TDNH cßn thu
hót nguån vèn n-íc ngoµi d-íi nhiÒu h×nh thøc nh- trùc tiÕp vay b»ng tiÒn,
b¶o l·nh cho c¸c doanh nghiÖp mua thiÕt bÞ tr¶ chËm, sö dông h¹n møc L/C.
Nh- vËy nguån vèn trong n-íc vµ n-íc ngoµi ®Çu t- cho doanh nghiÖp chñ
yÕu ®-îc thu hót qua kªnh TDNH. Hay cã thÓ nãi TDNH trë thµnh ®ßn bÈy
kinh tÕ quan träng nhÊt gióp c¸c DNVVN thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng, t¨ng
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
c-êng øng dông c«ng nghÖ vµ kü thuËt hiÖn ®¹i nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh
tranh trªn thÞ tr-êng trong n-íc vµ quèc tÕ.
Thø t-, TDNH gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ sö dông vèn cña DNVVN.
Ng©n h¯ng víi c¬ chÕ ho¹t ®éng c¬ b°n l¯ “vay ®Ó cho vay”, “vay cã ho¯n tr¶
theo thêi h¹n quy ®Þnh c° vèn lÉn l±i” nªn mét doanh nghiÖp khi vay vèn ng©n
hµng ph¶i tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng tr¶ nî ng©n hµng, nÕu qu¸ h¹n doanh nghiÖp ph¶i
chÞu l·i suÊt cao h¬n. Muèn thÕ doanh nghiÖp ph¶i sö dông ®ång vèn vay mét
c¸ch cã hiÖu qu¶ tøc lµ ph¶i t¹o ra mét l-îng lín h¬n kho¶n tiÒn vay ban ®Çu.
TÊt nhiªn, nÕu doanh nghiÖp kh«ng tr¶ ®-îc nî, ng©n hµng buéc ph¶i khoanh
nî vµ cã thÓ lµ bá qua. Song lµm nh- thÕ c¸c doanh nghiÖp sÏ bÞ gi¶m uy tÝn
lÇn sau khã cã thÓ vay ®-îc vèn tõ ng©n hµng vµ hËu qu¶ lµ kh«ng më réng
s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc, lµm ¨n thua lç dÉn tíi gi¶i thÓ hoÆc ph¸ s¶n .
Thø n¨m, TDNH t¹o ra mét hÖ thèng thÞ tr-êng c¸c yÕu tè ®Çu vµo, ®Çu ra
mét c¸ch ®ång bé cho c¸c DNVVN. C¸c DNVVN cã vèn l-u ®éng rÊt nhá so
víi nhu cÇu cÇn thiÕt. Nguån vèn ®Ó mua vËt t- hµng ho¸ dù tr÷ cho s¶n xuÊt
kinh doanh chñ yÕu ®-îc bï ®¾p b»ng vèn TDNH (thÞ tr-êng c¸c yÕu tè ®Çu
vµo). MÆt kh¸c TDNH còng t¸c ®éng m¹nh mÏ vµo viÖc tiªu thô s¶n phÈm cho
c¸c doanh nghiÖp th«ng qua cho vay tiªu dïng, cho vay hoÆc b¶o l·nh c¸c tæ
chøc kinh tÕ, c¸ nh©n ho¹t ®éng trong lÜnh vùc l-u th«ng mua b¸n hµng ho¸
(thÞ tr-êng c¸c yÕu tè ®Çu ra). Th«ng th-êng ng©n hµng chØ cho c¸c doanh
nghiÖp vay vèn lµm kinh tÕ song ®Ó trî gióp DNVVN tiªu thô s¶n phÈm, ng©n
hµng hiÖn ®ang më réng cho vay tiªu dïng ®Ó ng-êi d©n cã ®iÒu kiÖn mua
s¾m nhiÒu h¬n, gãp phÇn t¹o ra sù c©n b»ng cung-cÇu cho nÒn kinh tÕ.
Thø s¸u, TDNH gãp phÇn quan träng thùc hiÖn c¸c quy ho¹ch, ch-¬ng tr×nh
ph¸t triÓn kinh tÕ cña toµn bé nÒn KTQD, cña tõng ®Þa ph-¬ng, tõng vïng,
tõng ngµnh kinh tÕ. C¸c ch-¬ng tr×nh nµy kh«ng n»m ngoµi môc ®Ých gi¶i
quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng-êi lao ®éng, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, kh¬i
dËy c¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ ®Þa ph-¬ng, ph¸t huy vµ lµm sèng l¹i nhiÒu ngµnh
nghÒ truyÒn thèng. C«ng cô chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn c¸c môc ®Ých trªn lµ l·i suÊt.
HiÖn nay ë n-íc ta cã mét ng©n hµng chÝnh s¸ch duy nhÊt lµ ng©n hµng phôc
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
vô ng-êi nghÌo. T¹i ®©y ng-êi nghÌo ®-îc vay vèn lµm ¨n víi l·i suÊt -u ®·i
vµ thêi h¹n dµi h¬n t¹o c¬ héi t¨ng thu nhËp c¶i thiÖn ®êi sèng cho ng-êi d©n,
gi¶m bít sù c¸ch biÖt gi÷a ng-êi giÇu, ng-êi nghÌo. TDNH cßn lµm sèng l¹i
c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng qua viÖc xo¸ bá sù ph©n biÖt l·i suÊt cho vay gi÷a
doanh nghiÖp quèc doanh vµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, cho vay -u ®·i
®èi víi c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng. Do vËy TDNH lµ c«ng cô h÷u Ých ®Ó ph¸t
triÓn kinh tÕ.
1.2.2. H×nh thøc cho vay cña ng©n hµng ®èi víi DNVVN
Theo nguyªn lý kÕ ho¹ch ho¸ tÝn dông cña n-íc ta, c¸c NHTM ®· x©y
dùng ®-îc mét sè ph-¬ng thøc cho vay kh¸ khoa häc. Cã 2 ph-¬ng thøc cho
vay chñ yÕu lµ cho vay theo sè d- vµ cho vay lu©n chuyÓn. Cho vay lu©n
chuyÓn lµ ph-¬ng thøc cho vay tiªn tiÕn nhÊt v× vèn cña ng©n hµng lu«n tiÕp
cËn kÞp thêi qu¸ tr×nh chu chuyÓn cña ®èi t-îng cho vay, chóng hÇu nh- vËn
hµnh song song xuyªn suèt tõ ®Çu ®Õn cuèi, cïng khëi hµnh vµ cïng kÕt thóc
chu kú víi ®èi t-îng cho vay. Cßn cho vay theo sè d- lµ ph-¬ng thøc cho vay
mµ vèn tÝn dông kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tiÕp cËn vµ lu©n chuyÓn song song víi
®èi t-îng cho vay. Dùa trªn hai ph-¬ng thøc cho vay chñ yÕu nµy c¸c ng©n
hµng ®· ®a d¹ng ho¸ thµnh 7 h×nh thøc cho vay nh- sau:
Cho vay tõng lÇn:
Khi kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vèn kh«ng th-êng xuyªn th× ng©n hµng
¸p dông ph-¬ng thøc cho vay tõng lÇn. Mçi lÇn cã nhu cÇu vay vèn, doanh
nghiÖp lËp hå s¬ vay vèn theo quy ®Þnh cña ng©n hµng. Sau khi ng©n hµng
thÈm ®Þnh, nÕu chÊp thuËn cho vay th× ng©n hµng cïng doanh nghiÖp ký hîp
®ång tÝn dông theo mÉu cã s½n. ViÖc thÈm ®Þnh xÐt duyÖt cho vay, qu¶n lý
gi¸m s¸t t×nh h×nh sö dông vèn vay vµ thu håi nî ®-îc thùc hiÖn theo tõng hîp
®ång tÝn dông. Trong thêi h¹n hiÖu lùc rót vèn cña hîp ®ång tÝn dông, doanh
nghiÖp cã thÓ rót vèn mét lÇn hoÆc nhiÒu lÇn phï hîp víi nhu cÇu cña doanh
nghiÖp nh-ng tæng sè tiÒn c¸c lÇn rót vèn kh«ng ®-îc v-ît qu¸ sè tiÒn ghi
trong hîp ®ång tÝn dông.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
H×nh thøc nµy ®-îc ¸p dông chñ yÕu cho c¸c DNVVN bëi tÝnh ®¬n gi¶n
dÔ ¸p dông cña nã song mçi lÇn vay vèn doanh nghiÖp l¹i ph¶i tiÕn hµnh c¸c
thñ tôc cho vay nh- tr-íc rÊt tèn thêi gian vµ tiÒn b¹c.
Cho vay theo h¹n møc tÝn dông:
H×nh thøc cho vay nµy ®-îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã
nhu cÇu vay vèn th-êng xuyªn, môc ®Ých sö dông vèn râ rµng vµ cã tÝn nhiÖm
víi ng©n hµng. C¨n cø nhu cÇu vay vèn theo h¹n møc cña doanh nghiÖp, trÞ
gi¸ tµi s¶n cÇm cè, thÕ chÊp, ng©n hµng cïng doanh nghiÖp x¸c ®Þnh h¹n møc
tÝn dông. Sau khi hîp ®ång tÝn dông theo h¹n møc ®· cã hiÖu lùc, mçi lÇn rót
vèn vay doanh nghiÖp kh«ng ph¶i ký hîp ®ång tÝn dông mµ lËp giÊy nhËn nî
kÌm b¶ng kª cïng b¶n sao c¸c chøng tõ tµi liÖu chøng minh môc ®Ých sö dông
vèn vay. Trong thêi h¹n rót vèn cña hîp ®ång tÝn dông, doanh nghiÖp cã thÓ
võa rót vèn vay võa tr¶ nî tiÒn vay nh-ng sè d- nî tiÒn vay trªn tµi kho¶n tiÒn
vay kh«ng ®-îc v-ît h¹n møc tÝn dông. §Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh ®-îc æn ®Þnh, tr-íc khi hÕt thêi h¹n rót vèn theo hîp ®ång tÝn dông
doanh nghiÖp cã thÓ c¨n cø vµo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh kú tíi ®-a ra
møc vèn cÇn vay vµ cïng tho¶ thuËn víi ng©n hµng ®Ó x¸c ®Þnh mét h¹n møc
tÝn dông míi.
Víi h×nh thøc cho vay nµy doanh nghiÖp ph¶i göi b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o
c¸o kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh theo ®Þnh kú ®Ó c¸c c¸n bé tÝn dông cña ng©n
hµng thùc hiÖn kiÓm tra ®¶m b¶o nî vay b»ng ph-¬ng ph¸p tÝnh to¸n c©n ®èi
vËt t- ®¶m b¶o nî vay.
Cho vay theo dù ¸n ®Çu t-:
Ng©n hµng cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu tph¸t triÓn s¶n xuÊt, c¬ së h¹ tÇng, kinh doanh, dÞch vô vµ c¸c dù ¸n phôc vô
®êi sèng. Víi h×nh thøc cho vay nµy, ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®· tr×nh bµy ë
trªn doanh nghiÖp cÇn cã thªm c¸c ®iÒu kiÖn sau:
- Sao göi c¸c tµi liÖu liªn quan ®Õn dù ¸n ®Çu t-.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- Bªn vay ph¶i cã vèn chñ së h÷u tham gia dù ¸n. Vèn tham gia cã thÓ lµ tiÒn
hoÆc tµi s¶n ®-a vµo x©y dùng dù ¸n kÓ c¶ gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt, tiÒn thuª
®Êt ®· tr¶, c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· tù ®Çu t- vµo dù ¸n. Vèn tham gia
cña chñ ®Çu t- ph¶i ®-îc ®-a vµo c«ng tr×nh tr-íc, ng©n hµng cho vay sau
hoÆc cïng tham gia theo tû lÖ.
- Göi c¸c tµi liÖu, b¸o c¸o ®Þnh kú hoÆc ®ét xuÊt cho ng©n hµng ®Ó kiÓm tra
gi¸m s¸t viÖc sö dông vèn vay.
Cho vay hîp vèn:
§©y lµ h×nh thøc nhiÒu ng©n hµng hoÆc c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c cïng
cho mét ®èi t-îng vay vèn vµ do mét ng©n hµng hoÆc mét tæ chøc tÝn dông
®øng ra lµm ®Çu mèi dµn xÕp. H×nh thøc nµy míi ®-îc ¸p dông ë ViÖt Nam vµ
®· tá ra kh¸ h÷u hiÖu. Cho vay hîp vèn khi nhu cÇu vay vèn cña mét doanh
nghiÖp qu¸ lín mµ mét ng©n hµng kh«ng thÓ ®¸p øng næi dï r»ng ng©n hµng
thÈm ®Þnh thÊy dù ¸n hoÆc ph-¬ng ¸n nµy lµ kh¶ thi. KÕt qu¶ lµ ng©n hµng sÏ
t×m thªm c¸c ®èi t¸c kh¸c ®Ó cïng tiÕn hµnh cho vay trªn c¬ së c¸c bªn cïng
cã lîi.
Cho vay tr¶ gãp:
Theo h×nh thøc nµy ng©n hµng cïng kh¸ch hµng x¸c ®Þnh vµ tho¶ thuËn
sè tiÒn vay ph¶i tr¶ céng víi sè nî gèc ®-îc chia ra ®Ó tr¶ nî theo nhiÒu kú
h¹n trong thêi h¹n cho vay. Tµi s¶n mua b»ng vèn vay chØ thuéc së h÷u cña
bªn vay khi tr¶ ®ñ nî gèc vµ l·i cho ng©n hµng. Cho vay tr¶ gãp th-êng ¸p
dông víi nh÷ng doanh nghiÖp quy m« nhá vèn Ýt, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh kh«ng cao.
Cho vay theo h¹n møc tÝn dông dù phßng:
Ng©n hµng cam kÕt ®¶m b¶o s½n sµng cho doanh nghiÖp vay vèn trong
ph¹m vi h¹n møc tÝn dông nhÊt ®Þnh vµ trong mét kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh
®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp chñ ®éng thu xÕp c¸c nguån vèn cÇn thiÕt
thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t- ph¸t triÓn hoÆc ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh. ¸p
20
.PDF 
87 
90 
54 
