Tài liệu Giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn vĩnh long chi nhánh tam bình, phòng giao dịch song phú

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH LÊ THỊ ÚT GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VĨNH LONG CHI NHÁNH TAM BÌNH, PHÒNG GIAO DỊCH SONG PHÚ LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành: Tài chính-Ngân hàng Mã số ngành: 52340201 Tháng 4, năm 2014 TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH LÊ THỊ ÚT MSSV: C1200051 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VĨNH LONG CHI NHÁNH TAM BÌNH, PHÒNG GIAO DỊCH SONG PHÚ LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành: Tài chính-Ngân hàng Mã số ngành: 52340201 CÁN BỘ HƯỚNG DẪN Th.s TRẦN THỊ HẠNH PHÚC Tháng 4, năm 2014 LỜI CẢM TẠ _______________________________________ Lời đầu tiên cho phép em được gửi lời cảm ơn chân thành đến Trường Đại học Cần Thơ, Khoa Kinh tế và Quản trị kinh doanh đã tạo điều kiện thuận lợi cho em được tiếp thu đầy đủ kiến thức để hoàn thành luận văn của mình. Đặc biệt, em xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Cán bộ hướng dẫn: cô Trần Thị Hạnh Phúc trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài đã tận tâm đóng góp ý kiến và cho em nhiều lời khuyên hữu ích là nền tảng để em hoàn thành tốt đề tài của mình. Em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến NHNo&PTNT tỉnh Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú đã tạo điều kiện cho em thực tập tốt trong 4 tháng qua, cùng với sự nhiệt tình chỉ bảo của Chú Nguyễn Văn Khanh và các anh chị trong ngân hàng cho em tích lũy rất nhiều về kiến thức chuyên môn cũng như kiến thức thực tế quan trọng cho việc hoàn thành luận văn và cần thiết cho công việc sắp tới. Cần Thơ, ngày ..... tháng ..... năm ..... Sinh viên thực hiện LÊ THỊ ÚT Trang i LỜI CAM KẾT ________________________________________ Tôi xin cam kết luận văn này được hoàn thành dựa trên các kết quả nghiên cứu của tôi và các kết quả này chưa được dùng cho bất cứ luận văn cung cấp nào khác. Cần Thơ, ngày ..... tháng ..... năm ..... Sinh viên thực hiện LÊ THỊ ÚT Trang ii NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP ________________________________________________ ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ........................................................................................... Cần Thơ, ngày ..... tháng ..... năm ..... Thủ trưởng đơn vị Trang iii NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN ________________________________________________ ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ........................................................................................... Cần Thơ, ngày ..... tháng ..... năm ..... Giáo viên hướng dẫn Trang iv NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN ________________________________________________ ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ........................................................................................... Cần Thơ, ngày ..... tháng ..... năm ..... Giáo viên phản biện Trang v MỤC LỤC Trang CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU ......................................................................... 1 1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................................................... 1 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU.................................................................... 2 1.2.1 Mục tiêu nghiên cứu chung .................................................................. 2 1.2.2 Mục tiêu nghiên cứu cụ thể .................................................................. 2 1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU ...................................................................... 2 1.3.1 Không gian nghiên cứu ........................................................................ 2 1.3.2 Thời gian nghiên cứu ........................................................................... 2 1.3.3 Đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 2 CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 3 2.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN .................................................................................. 3 2.1.1 Ngân hàng thương mại ........................................................................ 3 2.1.1.1 Khái niệm về ngân hàng thương mại ................................................. 3 2.1.1.2 Các hoạt động của ngân hàng thương mại ......................................... 3 2.1.2 Tín dụng .............................................................................................. 5 2.1.2.1 Khái niệm tín dụng ........................................................................... 5 2.1.2.2 Nguyên tắc tín dụng .......................................................................... 5 2.1.2.3 Vai trò............................................................................................... 6 2.1.2.4 Chức năng......................................................................................... 6 2.1.3 Cho vay tiêu dùng ................................................................................ 7 2.1.3.1 Khái niệm cho vay tiêu dùng............................................................. 7 2.1.3.2 Đặc điểm của cho vay tiêu dùng........................................................ 7 2.1.3 Phân loại cho vay tiêu dùng ................................................................ 8 2.1.3.1 Căn cứ vào thời hạn .......................................................................... 8 2.1.3.2 Căn cứ vào hình thức đảm bảo tiền vay ............................................. 8 2.1.3.3 Căn cứ vào phương thức cho vay .................................................... 9 2.1.4 Một số chỉ tiêu đánh giá hiệu quả và chất lượng tín dụng .................... 9 2.1.4.1 Các chỉ tiêu số tuyệt đối .................................................................... 9 2.1.4.2 Các chỉ tiêu số tương đối................................................................... 10 2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................................... 11 2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu ............................................................... 11 Trang vi 2.2.2 Phương pháp phân tích số liệu ............................................................. 11 CHƯƠNG 3 GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ NHNo&PTNT VĨNH LONG CHI NHÁNH TAM BÌNH, PGD SONG PHÚ .......................................... 13 3.1 VÀI NÉT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ, XÃ HỘI ................. 13 3.1.1 Vị trí địa lý .......................................................................................... 13 2.1.2 Tình hình kinh tế - xã hội ..................................................................... 13 3.2 GIỚI THIỆU CHUNG VỀ NHNo&PTNT VĨNH LONG CHI NHÁNH TAM BÌNH, PGD SONG PHÚ .................................................................... 15 3.2.1 Sự hình thành và phát triển của NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú ............................................................................ 15 3.2.1.1 Sơ lược về lịch sử hình thành và phát triển NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh huyện Tam Bình, PGD Song Phú ................................................. 15 3.2.1.2 Sơ đồ cơ cấu tổ chức ......................................................................... 16 3.2.2.3 Chức năng và nhiệm vụ của từng bộ phận ......................................... 16 3.2.4 Kết quả hoạt động kinh doanh của NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú ............................................................................ 19 3.2.4.1 Thu nhập ........................................................................................... 19 3.2.4.2 Chi phí .............................................................................................. 19 3.2.4.3 Lợi nhuận.......................................................................................... 20 3.2.5 Thuận lợi và khó khăn tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú .................................................................................... 20 3.2.5.1 Thuận lợi .......................................................................................... 20 3.2.5.2 Khó khăn .......................................................................................... 21 CHƯƠNG 4 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NHNo&PTNT VĨNH LONG CHI NHÁNH TAM BÌNH, PGD SONG PHÚ ............................................................................................................. 22 4.1. TÌNH HÌNH NGUỒN VỐN TẠI NHNo&PTNT VĨNH LONG CHI NHÁNH TAM BÌNH, PGD SONG PHÚ ..................................................... 22 4.2 HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NHNo&PTNT VĨNH LONG CHI NHÁNH TAM BÌNH, PGD SONG PHÚ .................................. 23 4.2.1 Doanh số cho vay................................................................................. 23 4.2.2 Doanh số thu nợ ................................................................................... 24 4.2.3 Dư nợ .................................................................................................. 24 4.2.4 Nợ xấu ................................................................................................. 24 Trang vii 4.3 TÌNH HÌNH CHO VAY, THU NỢ, DƯ NỢ VÀ NỢ XẤU CỦA CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NHNo&PTNT VĨNH LONG CHI NHÁNH TAM BÌNH, PGD SONG PHÚ ............................................................................. 25 4.3.1 Tình hình cho vay tiêu dùng tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú ............................................................................ 25 4.3.1.1 Doanh số cho vay tiêu dùng theo thời hạn ......................................... 25 4.3.1.2 Doanh số cho vay tiêu dùng theo hình thức đảm bảo ......................... 26 4.3.2 Tình hình thu nợ cho vay tiêu dùng tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú ................................................................. 28 4.3.2.1 Doanh số thu nợ của cho vay tiêu dùng theo thời hạn........................ 28 4.3.2.2 Doanh số thu nợ của cho vay tiêu dùng theo hình thức đảm bảo ....... 30 4.3.3 Tình hình dư nợ cho vay tiêu dùng tại NHNo&PTNT chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú .................................................................................... 31 4.3.3.1 Dư nợ cho vay tiêu dùng theo thời hạn .............................................. 31 4.3.3.2 Dư nợ cho vay tiêu dùng theo hình thức đảm bảo.............................. 32 4.3.4 Tình hình nợ xấu của cho vay tiêu dùng tại NHNo&PTNT chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú ............................................................................ 33 4.3.4.1 Nợ xấu của cho vay tiêu dùng theo thời hạn ...................................... 33 4.3.4.2 Nợ xấu của cho vay tiêu dùng theo hình thức đảm bảo ...................... 35 4.4 ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NHNo&PTNT CHI NHÁNH TAM BÌNH, PGD SONG PHÚ.............................................. 36 4.4.1 Một số chỉ tiêu đánh giá hoạt động cho vay tiêu dùng tại NHNo&PTNT chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú ............................................................ 36 4.4.1.1 Dư nợ cho vay tiêu dùng trên dư nợ .................................................. 37 4.4.1.2 Hệ số thu nợ cho vay tiêu dùng ......................................................... 37 4.4.1.3 Vòng quay vốn tín dụng .................................................................... 37 4.4.1.4 Tỷ lệ nợ xấu cho vay tiêu dùng ......................................................... 38 4.4.2 Kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân .......................................... 38 4.4.2.1 Kết quả đạt được ............................................................................... 38 4.4.2.2 Hạn chế và nguyên nhân ................................................................... 38 CHƯƠNG 5 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NHNo&PTNT CHI NHÁNH TAM BÌNH, PGD SONG PHÚ ................. 41 5.1 ĐỊNH HƯỚNG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG NĂM 2014 .......... 41 5.2 GIẢI PHÁP ............................................................................................ 42 CHƯƠNG 6 KẾT LUẬN ........................................................................... 46 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 47 Trang viii DANH MỤC BẢNG Trang Bảng 3.1 Kết quả hoạt động kinh doanh của NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú từ 2011 – 2013 ......................................... 19 Bảng 4.1 Tình hình nguồn vốn tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú qua 3 năm 2011-2013 ................................................. 22 Bảng 4.2 Hoạt động cho vay tiêu dùng tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú qua 3 năm 2011-2013 ......................................... 23 Bảng 4.3 Doanh số cho vay tiêu dùng theo thời hạn tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú qua 3 năm 2011-2013 ................ 25 Bảng 4.4 Doanh số cho vay tiêu dùng theo hình thức đảm bảo tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú qua 3 năm 2011-2013 .................................................................................................... 27 Bảng 4.5 Doanh số thu nợ của cho vay tiêu dùng theo thời hạn tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú qua 3 năm 2011-2013 .................................................................................................... 28 Bảng 4.6 Doanh số thu nợ của cho vay tiêu dùng theo hình thức đảm bảo tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú qua 3 năm 2011-2013 .................................................................................................... 30 Bảng 4.7 Dư nợ của cho vay tiêu dùng theo thời hạn tại NHNo&PTNT chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú qua 3 năm 2011-2013 ............................... 31 Bảng 4.8 Dư nợ của cho vay tiêu dùng theo hình thức đảm bảo tại NHNo&PTNT chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú qua 3 năm 2011-2013 . 32 Bảng 4.9 Nợ xấu của cho vay tiêu dùng theo thời hạn tại NHNo&PTNT chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú qua 3 năm 2011-2013 ............................... 33 Bảng 4.10 Nợ xấu của cho vay tiêu dùng theo hình thức đảm bảo tại NHNo&PTNT chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú qua 3 năm 2011-2013 . 34 Bảng 4.11 Một số chỉ tiêu đánh giá hoạt động cho vay tiêu dùng tại NHNo&PTNT chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú qua 3 năm 2011-2013 . 35 Trang ix DANH MỤC HÌNH Trang Hình 2.1 Sơ đồ bộ máy tổ chức của NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh huyện Tam Bình PGD Song Phú .................................................................. 16 Trang x DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT NHNo&PTNT: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn PGD: Phòng giao dịch Trang xi CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt, việc hoàn thiện và mở rộng các hoạt động là hướng đi, phương châm cho các ngân hàng tồn tại và phát triển. Tuy nhiên, trong hoạt động cho vay của ngân hàng, các ngân hàng chỉ quan tâm tới cho vay các nhà sản xuất kinh doanh mà chưa quan tâm tới giai đoạn cuối cùng của quá trình sản xuất là tiêu dùng. Nếu chỉ cho vay sản xuất mà khách hàng không tiêu thụ được do người tiêu dùng không có nhu cầu về hàng hóa đó hoặc có nhu cầu nhưng lại không có khả năng thanh toán thì tất yếu sẽ dẫn tới cung vượt qua cầu, hàng hóa bị tồn kho và ứ đọng. Từ đó cho thấy, không chỉ các công ty, doanh nghiệp cần vốn để kinh doanh, sản xuất mà các cá nhân cũng là người cần vốn hơn bao giờ hết. Đặc biệt, trong điều kiện nền kinh tế nước ta ngày một phát triển, thị trường tiêu dùng ngày càng phong phú và đa dạng, ngoài những nhu cầu thiết yếu như ăn mặc, ở, đi lại… còn có những nhu cầu cao hơn như vui chơi, giải trí, du lịch, du học… do mức sống người dân được nâng cao nên yêu cầu trong cuộc sống cao hơn nhưng không phải lúc nào người tiêu dùng cũng có thể chi trả cho tất cả các nhu cầu mua sắm của mình. Hiểu được điều đó, các ngân hàng đã phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng nhằm tạo điều kiện cho khách hàng của mình thỏa mãn các nhu cầu mua sắm trước khi có khả năng thanh toán, đồng thời đó cũng là chiến lược, mục tiêu và là thị trường đầy tiềm năng của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Mặc dù các khoản vay này nhỏ nhưng với số lượng lớn, có tiềm năng phát triển trong đại bộ phận người dân, lại ít bị ảnh hưởng bởi những biến động xấu của nền kinh tế thì tín dụng tiêu dùng đang là xu hướng mà nhiều ngân hàng đang hướng đến. NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú đã và đang từng bước mở rộng quy mô hoạt động trong hệ thống ngân hàng. Đồng thời với nhiệm vụ và chức năng của mình, ngân hàng đã từng bước khắc phục những khó khăn, đưa ra những biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của mình để làm sao có những giải pháp, chiến lược phù hợp nhằm thúc đẩy các dịch vụ của ngân hàng phát triển hơn. Chính vì thực tế đó nên em chọn đề tài: “Giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú” làm đề tài luận văn tốt nghiệp cho mình. Trang 1 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1 Mục tiêu nghiên cứu chung Mục đích nghiên cứu của đề tài là phản ánh thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng, phân tích những khó khăn và các nguyên nhân của nó để từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm phát triển cho vay tiêu dùng tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú. 1.2.2 Mục tiêu nghiên cứu cụ thể Mục tiêu 1: Phân tích chung tình hình cho vay, thu nợ, dư nợ và nợ xấu của cho vay tiêu dùng tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú. Mục tiêu 2: Một số chỉ tiêu đánh giá hoạt động cho vay tiêu dùng tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú. Mục tiêu 3: Đề xuất giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú. 1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.3.1 Không gian nghiên cứu Đề tài được thực hiện tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú. 1.3.2 Thời gian nghiên cứu Đề tài được thực hiện trong khoảng thời gian từ ngày 06/01/2014 đến ngày 28/04/2014. Số liệu sử dụng để phân tích trong đề tài được thu thập trong 3 năm 2011, 2012, 2013. 1.3.3 Đối tượng nghiên cứu NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú là một ngân hàng thương mại hoạt động kinh doanh tiền tệ góp phần điều tiết nền kinh tế. Do đó, hoạt động của ngân hàng rất phong phú và đa dạng nên việc nghiên cứu tất cả các hoạt động của ngân hàng là điều không thể. Cho nên ở đây em chỉ nghiên cứu các vấn đề: cho vay, thu nợ, dư nợ, nợ xấu và một số vấn đề liên quan đến cho vay tiêu dùng để biết được tình hình hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng và đưa ra một số giải pháp nhằm phát triển cho vay tiêu dùng ở Vĩnh Long nói chung và tại NHNo&PTNT Vĩnh Long chi nhánh Tam Bình, PGD Song Phú nói riêng. Trang 2 CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN 2.1.1 Ngân hàng thương mại 2.1.1.1 Khái niệm về ngân hàng thương mại Theo Luật các Tổ chức tín dụng năm 2010: Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận. Ngân hàng thương mại được hình thành, tồn tại và phát triển song song với sự phát triển kinh tế hàng hóa. Sự phát triển của ngân hàng thương mại có ảnh hưởng rất lớn và quan trọng đối với nền kinh tế hàng hóa, ngược lại, nền kinh tế hàng hóa phát triển mạnh mẽ thì ngân hàng thương mại ngày càng hoàn thiện và trở thành một bộ phận không thể thiếu trong nền kinh tế. Cho đến nay trên thế giới có rất nhiều khái niệm về ngân hàng thương mại, nhưng nhìn chung, các ngân hàng thương mại đều thực hiện các nghiệp vụ cơ bản là nhận tiền gửi, cho vay và cung ứng các dịch vụ thanh toán. Ở Việt Nam, ngân hàng thương mại hay còn gọi là ngân hàng trung gian là một tổ chức kinh doanh tiền tệ, hoạt động thường xuyên chủ yếu là nhận tiền gửi của khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng nó để cho vay, thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và làm phương tiện thanh toán. Ngoài ra, để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng, ngân hàng thương mại không ngừng cung cấp nhiều dịch vụ khác nhằm thỏa mãn tối đa nhu cầu về sản phẩm dịch vụ của xã hội (Thái Văn Đại, 2012, trang 1). 2.1.1.2 Các hoạt động của ngân hàng thương mại  Hoạt động huy động vốn Ngân hàng huy động vốn chủ yếu dưới hình thức nhận tiền gửi từ khách hàng gồm: tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn, tiền gửi thanh toán,… . Đây là hoạt động cơ bản giữ vai trò quan trọng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Nguồn vốn huy động được chiếm tỷ trọng cao trong tổng nguồn vốn của ngân hàng. Vì vậy, nếu ngân hàng sử dụng tốt nguồn vốn huy động này thì không những lợi ích của ngân hàng ngày càng nhiều mà uy tín của ngân hàng cũng ngày càng cao hơn. Qua đó, ngân hàng có thể mở rộng được vốn và mở rộng được qui mô hoạt động của mình. Trang 3 Bên cạnh huy động vốn từ tiền gửi của khách hàng, ngân hàng còn thực hiện các hoạt động khác như: phát hành kỳ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi… nhằm bổ sung nguồn vốn của ngân hàng khi vốn tự có và vốn tiền gửi chưa đáp ứng đủ yêu cầu kinh doanh.  Hoạt động sử dụng vốn Ngoài các hoạt động nhận tiền gửi của khách hàng, ngân hàng còn sử dụng nguồn vốn huy động đó trong nhiều hoạt động khác nhằm tạo ra lợi nhuận cho ngân hàng như: Thiết lập dự trữ: duy trì khả năng thanh toán thường xuyên của khách hàng và bản thân ngân hàng gồm: tiền mặt tại quỹ đáp ứng nhu cầu thanh toán hoặc rút tiền mặt của khách hàng; tiền gửi tại ngân hàng Nhà nước, tiền gửi tại các ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng khác nhằm đáp ứng nhu cầu thanh toán chuyển tiền khác địa phương của ngân hàng; tiền đầu tư vào các chứng phiếu có giá khác. Hoạt động tín dụng: là hoạt động đặc trưng của ngân hàng, chiếm tỷ trọng lớn nhất ở phần lớn các ngân hàng thương mại. Hoạt động này gồm: - Chiết khấu thương phiếu và các chứng từ có giá khác: ngân hàng sẽ mua lại những thương phiếu còn trong thời hạn của khách hàng (Thái Văn Đại, 2012, trang 70). - Tín dụng thế chấp: ngân hàng cho khách hàng vay có bảo đảm bằng tài sản thế chấp của khách hàng. - Tín dụng thuê mua: ngân hàng mua tài sản để cho thuê đối với người có nhu cầu sử dụng. Hết thời hạn của hợp đồng, người thuê có thể gia hạn thuê tiếp hoặc có thể mua lại theo giá thỏa thuận với ngân hàng. - Tín dụng đầu tư: ngân hàng cho vay trung và dài hạn, tài trợ các doanh nghiệp, các dự án mới, mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh… - Tín dụng tiêu dùng: là hình thức cho vay để mua hàng tiêu dùng.  Hoạt động kinh doanh Ngoài các hoạt động nói trên, ngân hàng còn thực hiện theo sự ủy nhiệm của khách hàng, được hưởng hoa hồng như: chuyển tiền; thu hộ chứng khoán, tiền bán hàng hóa…; bảo quản chứng khoán, vật có giá trị, thanh lý tài sản của các doanh nghiệp bị phá sản…; mua bán ngoại tệ, đá quý cho khách hàng… Thông qua các dịch vụ đó, ngân hàng sẽ thu được một khoản lợi nhuận nhờ việc thu phí dịch vụ của khách hàng. Ngày nay, những loại hình dịch vụ này Trang 4 đang dần chiếm tỷ trọng lớn và được chú trọng trong hoạt động của ngân hàng (Thái Văn Đại và Bùi Văn Trịnh, 2010, trang 41-45 ). 2.1.2 Tín dụng 2.1.2.1 Khái niệm tín dụng Tín dụng là một phạm trù kinh tế đã tồn tại qua nhiều hình thái kinh tế, xã hội. Hiểu theo nghĩa hẹp thì tín dụng là sự vay mượn trong đó hai chủ thể người đi vay và người cho vay sẽ thỏa thuận một thời hạn nợ và mức lãi cụ thể. Hiểu theo nghĩa rộng thì tín dụng là sự vận động của các nguồn vốn từ nơi thừa đến nơi thiếu. Từ tín dụng được sử dụng ngày nay (tiếng Anh: Credit) xuất phát từ gốc la tinh Creditum là lòng tin từ sự tín nhiệm. Ở đây muốn nói về niềm tin mà người cho vay hướng về người đi vay khi đem tiền bạc, tài sản ra cho vay họ phải có cơ sở tin rằng người đi vay sẽ hoàn trả nợ đúng hạn. Nói cách khác để quan hệ tồn tại đòi hỏi phải tạo lập được niềm tin và đây là cơ sở quan trọng cho quan hệ tín dụng hình thành. Như vậy có thể đưa ra khái niệm tổng quát về tín dụng như sau: tín dụng là quan hệ vay mượn dựa trên nguyên tắc có hoàn trả cả vốn và lãi sau một thời hạn nhất định (Thái Văn Đại, 2012). 2.1.2.2 Nguyên tắc tín dụng Nguyên tắc 1: Tiền vay được sử dụng đúng mục đích đã thỏa thuận trên hợp đồng tín dụng. Nguyên tắc 2: Tiền vay phải được hoàn trả đầy đủ cả gốc và lãi đúng hạn đã thỏa thuận trên hợp đồng tín dụng. Đây là những nguyên tắc cực kỳ quan trọng đối với ngân hàng vì nếu không đảm bảo các nguyên tắc trên ngân hàng sẽ mất khả năng chi trả và có thể dẫn đến nguy cơ phá sản vì nguồn cho vay của ngân hàng cũng chính là nguồn vốn mà ngân hàng đi vay, huy động vốn nhàn rỗi của các khách hàng khác trong xã hội. Điều kiện vay: Quyết định cho vay khi khách hàng có đủ các điều kiện sau: - Có năng lực pháp luật, năng lực hành vi dân sự và chịu trách nhiệm dân sự theo quy định của pháp luật. - Có mục đích vay vốn hợp pháp. - Có khả năng tài chính đảm bảo trả nợ trong thời hạn cam kết. - Có phương án sản xuất kinh doanh, dịch vụ khả thi và có hiệu quả. Trang 5 - Thực hiện các quy định về bảo đảm tiền vay theo quy định của Chính phủ và hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Các nguyên tắc và điều kiện vay vốn trên đều bổ trợ và bổ sung cho nhau. Nó giúp ngân hàng hoạt động có hiệu quả và thực hiện tốt vai trò tín dụng đối với nền kinh tế, tránh rủi ro (Thái Văn Đại, 2010, trang 36-40). 2.1.2.3 Vai trò Trong nền kinh tế hiện nay, hoạt động tín dụng của ngân hàng có vai trò rất quan trọng: - Đáp ứng nhu cầu vốn để duy trì quá trình sản xuất liên tục, đồng thời góp phần đầu tư phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. - Thúc đẩy quá trình tập trung vốn và tập trung sản xuất thông qua hoạt động huy động vốn và cấp tín dụng của ngân hàng lượng tiền nhàn rỗi trong nền kinh tế sẽ được tập trung lại và đưa vào sản xuất hay tiêu dùng. - Tín dụng là công cụ tài trợ cho các ngành kinh tế kém phát triển và ngành kinh tế mũi nhọn. - Tín dụng góp phần tác động đến việc tăng cường chế độ hoạch toán kinh tế của các doanh nghiệp. - Tạo điều kiện để phát triển các quan hệ kinh tế với nước ngoài,… (Thái Văn Đại và Bùi Văn Trịnh, 2010, trang 35-36). 2.1.2.4 Chức năng - Phân phối lại tài nguyên: tín dụng là sự vận động vốn từ chủ thể này sang chủ thể khác, từ nơi tạm thời thừa vốn sang nơi thiếu vốn. Chính nhờ sự vận động này của tín dụng mà các chủ thể vay vốn nhận được một phần tài nguyên của xã hội phục vụ cho sản xuất hoặc tiêu dùng. Phân phối lại tài nguyên được thực hiện bằng hai cách: + Phân phối trực tiếp: là việc phân phối vốn từ chủ thể có vốn tạm thời chưa sử dụng sang chủ thể trực tiếp sử dụng vốn như kinh doanh hay tiêu dùng. + Phân phối gián tiếp: là việc phân phối được thực hiện thông qua các tổ chức trung gian như ngân hàng, công ty tài chính,…Từ các chủ thể trung gian này mới phân phối cho người sử dụng vốn. Trong nền kinh tế hiện nay, phân phối qua ngân hàng chiếm vị trí quan trọng nhất. - Thúc đẩy sản xuất và lưu thông hàng hóa phát triển: các ngân hàng cung cấp tiền cho lưu thông chủ yếu được thực hiện thông qua con đường tín dụng. Đây là cơ sở đảm bảo cho lưu thông tiền tệ được ổn định, đồng thời đảm Trang 6 bảo đủ phương tiện cho lưu thông. Nhờ vào hoạt động tín dụng của ngân hàng mà tốc độ lưu thông hàng hóa nhanh hơn do vậy hàng hóa đi từ hình thái tiền tệ vào sản xuất và ngược lại được thúc đẩy mạnh mẽ hơn (Thái Văn Đại và Bùi Văn Trịnh, 2010, trang 35). 2.1.3 Cho vay tiêu dùng 2.1.3.1 Khái niệm cho vay tiêu dùng Cho vay tiêu dùng là các khoản cho vay nhằm tài trợ cho nhu cầu chi tiêu của người tiêu dùng, bao gồm cá nhân và hộ gia đình. Đây là một nguồn tài trợ chính quan trọng giúp người tiêu dùng có thể trang trải các nhu cầu trong cuộc sống như nhà ở, phương tiện, đồ dùng gia đình… .Bên cạnh đó, những chi tiêu cho nhu cầu giáo dục, y tế và du lịch… cũng có thể được tài trợ bởi cho vay tiêu dùng (Nguyễn Minh Kiều, 2007, trang 1310). 2.1.3.2 Đặc điểm của cho vay tiêu dùng Trong những năm gần đây, cho vay tiêu dùng có xu hướng tăng lên mang lại lợi nhuận khá lớn cho nhiều ngân hàng, tuy nhiên không phải ngân hàng nào cũng tích cực mở rộng hình thức cho vay này, điều này được lý giải thông qua các đặc điểm của cho vay tiêu dùng (Peter S.Rose, 2001, trang 174): Quy mô hợp đồng vay nhỏ nhưng số lượng vay lớn Các khoản cho vay tiêu dùng thường có quy mô nhỏ so với tài sản của ngân hàng vì nhu cầu về vốn không lớn lắm, nhưng số lượng khoản vay lại rất lớn do số lượng hộ gia đình lớn, nhu cầu chi tiêu đa dạng và đối tượng của cho vay tiêu dùng là mọi tầng lớp dân cư trong xã hội Rủi ro tín dụng cao Đối với cá nhân, hộ gia đình thông tin làm cơ sở phân tích để ngân hàng quyết định cho vay hay không, đó là những thông tin về nghề nghiệp, thu nhập, độ tuổi, tình trạng sức khỏe, nơi cư trú. Những thông tin này do chính khách hàng cung cấp do vậy mang tính chủ quan, một chiều, không được kiểm toán, kiểm soát như đối với khách hàng doanh nghiệp, và do đó có thể không chính xác, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho ngân hàng. Nhu cầu vay tiêu dùng có tính nhạy cảm và phụ thuộc vào kinh tế Cho vay tiêu dùng có tính nhạy cảm theo chu kỳ, nó tăng lên trong thời kỳ nền kinh tế mở rộng, khi mà mọi người dân cảm thấy lạc quan về tương lai. Ngược lại, khi nền kinh tế rơi vào suy thoái, rất nhiều cá nhân và hộ gia đình cảm thấy không tin tưởng nhất là khi họ thấy tình trạng thất nghiệp tăng lên và họ sẽ hạn chế việc vay mượn từ ngân hàng. Trang 7