Tài liệu Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của việt nam luận văn thạc sĩ

Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH  VŨ ĐỨC HIẾU LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP.Hồ Chí Minh – Năm 2010 1 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH  VŨ ĐỨC HIẾU GIẢI PHÁP PHÁT HÀNH TRÁI PHIẾU QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Chuyên ngành: Kinh tế -Tài Chính – Ngân hàng Mã số: 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS TS.NGUYỄN NGỌC ĐỊNH TP.Hồ Chí Minh – Năm 2010 2 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “GIẢI PHÁP PHÁT HÀNH TRÁI PHIẾU QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM” là công trình nghiên cứu của bản thân, được đúc kết từ quá trình học tập và nghiên cứu thực tiễn trong thời gian qua, dưới sự hướng dẫn của PGS TS.Nguyễn Ngọc Định . Tác giả luận văn Vũ Đức Hiếu 3 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam LỜI CẢM ƠN Chân thành cảm ơn Ban giám hiệu Trường Đại học Kinh Tế TP.HCM đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi học tập và nghiên cứu. Chân thành cảm ơn các Thầy, Cô Khoa Sau đại học đã tham gia giảng dạy chương trình Cao học trong thời gian qua. Chân thành cảm ơn PGS TS.Nguyễn Ngọc Định đã tận tình hướng dẫn, những ý kiến đóng góp quý báu của Thầy đã giúp tôi hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn. Tác giả luận văn Vũ Đức Hiếu 4 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam LỜI MỞ ĐẦU Trong giai đoạn hiện nay,nhu cầu về vốn để phát triển kinh tế sau cuộc khủng hoảng tài chính vừa qua là hết sức cần thiết .Chúng ta phải huy động và khai thác mọi nguồn vốn đầu tư để phục vụ cho mục tiêu trên .Tuy nhiên,nguồn vốn đầu tư trong nước không thể đáp ứng đủ nhu cầu và đang có dấu hiệu chững lại thì việc phải huy động nguồn vốn từ nước ngoài để đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước là hết sức cần thiết .Hiện nay ,việc huy động vốn từ nước ngoài như vay nợ hỗ trợ phát triển chính thức ODA ,nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI ,các hình thức vay thương mại xuất khẩu….Do vậy ,việc nghiên cứu phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế tạo một kênh huy động vốn mới rất có ý nghĩa chiến lược đối với phát triển kinh tế và từng bước tham gia vào thị trường vốn quốc tế. Từ đó ,tác giả mạnh dạn nghiên cứu đề tài : “GIẢI PHÁP PHÁT HÀNH TRÁI PHIẾU QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM” 2.MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Trên cơ sở khảo sát thị trường trái phiếu Việt Nam nói chung và việc phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế trong thời gian qua. Tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy việc phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế. 3.ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu của đề tài là thực trạng phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế và thực trạng thị trường trái phiếu một số nước trong thời gian qua . Phạm vi nghiên cứu : 5 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam + Phạm vi không gian : hoạt động của thị trường trái phiếu Việt Nam nói chung và thị trường trái phiếu quốc tế nói riêng. + Phạm vi thời gian : khảo sát thực trạng phát hành trái phiếu Việt Nam ra thị trường quốc tế từ năm 2005 đến năm 2010. 4.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU : Phương pháp nghiên cứu chủ yếu là phương pháp định tính, thống kê, so sánh để đánh giá thực trạng phát hành trái phiếu Việt Nam ra thị trường quốc tế. Ngoài ra luận văn còn được nghiên cứu dựa trên sự hướng dẫn và trao đổi ý kiến với giáo viên hướng dẫn . 5.KẾT CẤU ĐỀ TÀI Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài được chia thành 3 chương : Chương I : Chương này nêu lên tổng quan về trái phiếu quốc tế, một số đặc điểm cơ bản khác biệt của trái phiếu quốc tế, những tác động tích cực cũng như tiêu cực mà trái phiếu quốc tế mang lại đối với nhà phát hành, nhà đầu tư. Ngoài ra chương này có nghiên cứu một số đặc điểm của thị trường trái phiếu Hàn Quốc, thị trường trái phiếu Trung Quốc và thị trường trái phiếu Mỹ . Chương II : Chương này khái quát một số thực trạng thị trường trái phiếu việt nam nói chung và thực trạng phát hành trái phiếu quốc tế của việt nam nói riêng. Chương này đưa ra một số thành tựu đã đạt được cũng như một số hạn chế mà những đợt phát hành trái phiếu quốc tế mang lại . Chương III : Từ những thực trạng nêu từ chương II thì chương III đưa ra những giải pháp để có thể phát hành trái phiếu quốc tế thành công hơn trong tương lai. 6 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ADB Ngân hàng Phát triển Châu Á BTC Bộ Tài chính CTCK Công ty chứng khoán DNNN Doanh nghiệp Nhà nước ĐMTN Định mức tín nhiệm KBNN Kho bạc Nhà nước NĐT Nhà đầu tư NHPT Ngân hàng Phát triển NHTM Ngân hàng thương mại NHTƯ Ngân hàng Trung ương NSNN Ngân sách Nhà nước OTC Thị trường chứng khoán phi tập trung SGDCK TP.HCM Sở giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh TPCP Trái phiếu chính phủ TPCQĐP Trái phiếu chính quyền địa phương TPDN Trái phiếu doanh nghiệp TTCK Thị trường chứng khoán TTGDCK HN Trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội TTTC Thị trường tài chính TTTPQT Thị trường trái phiếu quốc tế UBCKNN Ủy ban chứng khoán Nhà nước WTO Tổ chức Thương mại Thế giới ODA Vay hỗ trợ phát triễn chính thức FDI Nguồn vốn Đầu tư trực tiếp nước ngoài KRW Đồng tiền Won của Hàn Quốc 7 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT PHẦN MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ TRÁI PHIẾU QUỐC TẾ ..................... 1 1.1Khái niệm trái phiếu quốc tế...................................................................... 1 - Vai trò của thị trường trái phiếu quốc tế ................................................. 2 - Các chủ thể phát hành trái phiếu quốc tế ................................................. 2 - Các chủ thể đầu tư trái phiếu quốc tế....................................................... 2 1.2Các tiêu chí phân loại trái phiếu quốc tế .................................................... 3 1.2.1Phân loại theo loại hình nhà đầu tư ........................................................ 3 1.2.2Phân loại theo phạm vi phát hành .......................................................... 3 1.2.3 Phân loại theo loại tiền phát hành ......................................................... 4 1.2.4 Căn cứ tính chất lãi suất của trái phiếu quốc tế ...................................... 5 1.2.5 Căn cứ chủ thể phát hành trái phiếu quốc tế........................................... 5 1.3 Đặc điểm của trái phiếu quốc tế................................................................ 6 1.4 Các rủi ro của trái phiếu quốc tế ............................................................... 7 1.4.1 Rủi ro đánh giá tín nhiệm quốc gia ........................................................ 7 1.4.2 Rủi ro tỷ giá........................................................................................... 8 1.4.3 Rủi ro thanh toán ................................................................................... 8 11 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam 1.4.4Rủi ro bất ổn trên thị trường thế giới ...................................................... 8 1.4.5 Rủi ro lãi suất ........................................................................................ 9 1.4.6 Rủi ro thanh khoản ................................................................................ 9 1.4.7 Rủi ro lạm phát .................................................................................... 10 1.5Tác động của việc phát hành trái phiếu quốc tế........................................ 10 1.5.1Những Tác động tích cực khi phát hành trái phiếu quốc tế.................... 10 1.5.1.1Cầu nối thị trường vốn trong nước với thị trường tài chính quốc tế.... 10 1.5.1.2Tạo sự cạnh tranh giữa thị trường vốn trong nước và thị trường vốn nước ngoài ............................................................................................................ 11 1.5.1.3Xác định vị thế quốc gia trên thị trường vốn quốc tế.......................... 11 1.5.1.4Công cụ thực hiện chính sách quản lý nợ quốc gia............................. 12 1.5.1.5Đóng góp đáng kể cho sự phát triển đất nước .................................... 12 1.5.2 Những tác động tiêu cực khi phát hành trái phiếu quốc tế................... 13 1.5.2.1Tạo sự căng thẳng cung cầu ngoại tệ.................................................. 13 1.5.2.2Ảnh hưởng an ninh tài chính quốc gia................................................ 13 1.5.2.3 Chịu tác động của lãi suất trên thị trường quốc tế ............................. 13 1.5.2.4 Phải chịu mức lãi suất trái phiếu cao ............................................... 14 1.5.2.5 Phải tuân thủ nguyên tắc và luật pháp quốc tế................................... 14 1.6Các yếu tố ảnh hưởng đến việc phát hành thành công trái phiếu quốc tế.. 14 1.6.1Lãi suất của trái phiếu quốc tế ............................................................ .15 1.6.2Hệ số tín nhiệm quốc gia .................................................................... .15 1.6.3Hệ thống pháp lý hoàn chỉnh ................................................................ 16 1.6.4Tính thanh khoản trên thị trường thứ cấp .............................................. 16 1.6.5Công khai minh bạch thông tin ............................................................. 17 1.6.6Sử dụng hiệu quả nguồn vốn vay.......................................................... 17 1.6.7Lựa chọn thời điểm phát hành thích hợp............................................... 18 12 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam 1.7Nghiên cứu thị trường trái phiếu một số nước và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam ............................................................................................................. 18 1.7.1Thị trường trái phiếu Hàn Quốc............................................................ 18 1.7.1.1 Quá trình phát triển thị trường trái phiếu Hàn Quốc trước năm 1997 19 1.7.1.2 Quá trình cải cách thị trường trái phiếu Hàn Quốc sau khủng hoảng 1997 ..................................................................................................................... 20 1.7.2Thị trường trái phiếu Trung Quốc......................................................... 24 1.7.3Thị trường trái phiếu Mỹ ...................................................................... 27 Kết Luận Chương 1 ...................................................................................... 33 CHƯƠNG 2 : THỰC TRẠNG PHÁT HÀNH TRÁI PHIẾU QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM ................................................................................................ 34 2.1 Tổng quan thị trường trái phiếu Việt Nam .............................................. 34 2.1.1 Cơ sở pháp lý cho thị trường trái phiếu Việt Nam................................ 34 2.1.2 Thực trạng phát hành trái phiếu và thị trường trái phiếu Việt Nam ...... 35 2.2 Thực trạng phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam .......................... 48 2.2.1 Những thành tựu trong đợt phát hành trái phiếu quốc tế ..................... 51 2.2.1.1 Tiếp cận thành công thị trường vốn quốc tế ...................................... 51 2.2.1.2 Bổ sung nguồn cung ngoại tệ trong nước .......................................... 53 2.2.1.3 Tạo niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài............................................ 53 2.2.1.4 Đạt được mục tiêu chính phủ đề ra ................................................... 54 2.2.2 Những hạn chế khi phát hành trái phiếu quốc tế ................................. 55 2.2.2.1 Chấp nhận lãi suất trái phiếu cao ...................................................... 55 2.2.2.2 Hiệu quả sử dụng nguồn vốn từ trái phiếu quốc tế chưa cao ............. 56 2.2.2.3 Khả năng thanh toán trái phiếu đến hạn chưa rõ ràng........................ 56 2.2.2.4 Các loại trái phiếu quốc tế còn quá đơn điệu .................................... 57 2.2.2.5 Hệ thống pháp lý chưa phù hợp với thông lệ quốc tế ....................... 58 13 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam 2.2.2.6 Hệ số tín nhiệm quốc gia còn thấp .................................................... 59 Kết luận chương 2 ...................................................................................... 60 CHƯƠNG 3 : GIẢI PHÁP PHÁT HÀNH TRÁI PHIẾU QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM ................................................................................................. 62 3.1 Quan điểm phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam ........................... 62 3.2 Giải pháp phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế ............................... 63 3.2.1 Giải pháp về phía chính phủ ............................................................... 63 3.2.1.1 Nâng cao năng lực trình độ của đội ngũ cán bộ có liên quan............ 63 3.2.1.2 Tăng cường sự minh bạch thông tin .................................................. 65 3.2.1.3 Hoàn thiện hệ thống pháp lý phù hợp với thông lệ quốc tế................ 67 3.2.1.4 Cải thiện hệ số tín nhiệm quốc gia .................................................... 68 3.2.2 Giải pháp về hàng hóa cho trái phiếu quốc tế....................................... 71 3.2.2.1 Đa dạng các loại trái phiếu quốc tế phát hành ................................... 71 3.2.2.2 Phát hành theo lô lớn khi phát hành trái phiếu quốc tế ...................... 73 3.2.3 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế................................................. 74 3.2.3.1 Lựa chọn đối tác bảo lãnh phát hành trái phiếu quốc tế..................... 74 3.2.3.2 Xác định lãi suất cho trái phiếu quốc tế khi phát hành ...................... 76 3.2.3.3 Hoàn thiện kỹ thuật phát hành trái phiếu Quốc tế.............................. 77 3.2.3.4 Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và khả năng trả nợ của trái phiếu quốc tế ..................................................................................................................... 78 3.2.4 Các giải pháp hỗ trợ :........................................................................... 79 Kết luận chương 3 ..................................................................................... 82 KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 14 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ TRÁI PHIẾU QUỐC TẾ 1.1 Khái niệm trái phiếu quốc tế Những trái phiếu được phát hành chính thức và được giao dịch mua bán trên các trung tâm tài chính quốc tế được gọi là trái phiếu quốc tế. Trái phiếu quốc tế bao gồm trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp và trái phiếu chính quyền địa phương . Trái phiếu quốc tế được phân loại một cách cơ bản thành trái phiếu nước ngoài và trái phiếu Châu Âu - Trái phiếu nước ngoài được phát hành bởi những người đi vay nước ngoài trên thị trường mà trái phiếu đó được bán.Ví dụ: một công ty Mỹ có thể phát hành một loại trái phiếu định danh bằng đồng Yên Nhật và bán cho các nhà đầu tư ở Nhật Bản. Nhà phát hành có thể phát hành nhiều loại trái phiếu ở nhiều quốc gia khác nhau. Đồng tiền định danh mỗi loại trái phiếu được quyết định bởi nước mà trái phiếu đó được bán . - Trái phiếu Châu Âu bán ở những nước khác với nước có đồng tiền định danh trái phiếu đó. Ví dụ trái phiếu định danh bằng Yên Nhật được bán ở những nước bên ngoài nước Nhật Thị trường trái phiếu quốc tế là thị trường giao dịch các khoản vốn thông qua việc mua bán các chứng khoán nợ diễn ra trên phạm vi toàn cầu. Sự hình thành thị trường trái phiếu Châu Âu là 1 phần kết quả của đạo luật “thuế cân bằng lợi tức “ do chính phủ Mỹ áp dụng vào năm 1963 nhằm ngăn cản các nhà đầu tư Mỹ đầu tư vào các loại chứng khoán nước ngoài. Do đó, những người đi vay ở ngoài nước Mỹ vào giai đoạn này bắt đầu tìm kiếm nguồn tài trợ ở những nơi khác . 15 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam  Vai trò của thị trường trái phiếu quốc tế: - Góp phần bổ sung nguồn lực tài chính trung và dài hạn, góp phần thúc đẩy sự tăng trưởng và ổn định kinh tế của các nước - Đáp ứng khả năng thanh toán của các chủ thể khác nhau khi tham gia vào các hoạt động tài chính quốc tế. - Góp phần hình thành và phát triển hệ thống tài chính quốc tế  Các chủ thể phát hành trái phiếu quốc tế + Chính phủ các nước - Chính phủ và các cơ quan chức năng được ủy quyền - Chính quyền địa phương và các doanh nghiệp + Các tổ chức quốc tế - Ngân hàng thế giới ( WB) - Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) - Ngân hàng châu âu (EIB) + Các doanh nghiệp lớn : - IBM - Deutsche Bank…  Các chủ thể đầu tư trái phiếu quốc tế - Đầu tư trái phiếu quốc tế chủ yếu là khu vực tư nhân: Các cá nhân ,Các doanh nghiệp, Các định chế tài chính 16 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam - Ngân hàng trung ương hay chính phủ các nước cũng tham gia đầu tư vào trái phiếu chính phủ của các nước. 1.2 Các tiêu chí phân loại trái phiếu quốc tế Trái phiếu quốc tế được phát hành theo nhiều hình thức khác nhau, phụ thuộc vào những tiêu chí phân loại cụ thể như sau: 1.2.1 Phân loại theo loại hình nhà đầu tư - Phát hành riêng lẻ dành cho các nhà đầu tư tiềm năng như các ngân hàng đầu tư, các định chế tài chính, các quỹ bảo hiểm….Việc lựa chọn đích danh đối tượng sẽ phát hành nhằm mục đích chuẩn bị các yếu tố cần thiết để có thể đáp ứng tối đa các yêu cầu mà nhà đầu tư đó mong đợi. - Phát hành ra công chúng dành cho mọi đối tượng các nhà đầu tư: hình thức phát hành này có thể mở rộng ra nhiều đối tượng, số lượng nhà đầu tư có thể rất lớn và ở nhiều thị trường khác nhau. 1.2.2 Phân loại theo phạm vi phát hành - Phát hành toàn cầu: Là trái phiếu được phát hành trên các thị trường tài chính trên toàn thế giới và ở mỗi thị trường có thể phát hành loại tiền sử dụng thích hợp với thị trường đó . - Phát hành riêng từng quốc gia, từng khu vực địa lý nhất định: là trái phiếu phát hành riêng cho một quốc gia nhất định hoặc riêng một khu vực.Ví dụ phát hành riêng cho thị trường Nhật Bản hoặc phát hành riêng cho thị trường các nhà đầu tư châu Á. 17 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam 1.2.3 Phân loại theo loại tiền phát hành Có thể phát hành bằng các đồng tiền có khả năng chuyển đổi khác nhau như đồng USD, đồng EURO, đồng Yên Nhật… Nhiều đồng tiền khác nhau được sử dụng để định danh các loại trái phiếu châu Âu. Đô la Mỹ được sử dụng nhiều nhất chiếm từ 70% đến 75% các loại trái phiếu Châu Âu. Cũng có nhiều loại trái phiếu Châu Âu có khả năng định danh bằng đồng Euro trong tương lai. Ví dụ General Electric phát hành trái phiếu định danh bằng đồng Yên Nhật, đô la Canada, Bảng Anh, đô la Úc, U.S. dollar Euro 6,968.20 1,099.00 8,067.20 0.00 6,478.20 504.8 6,983.00 10,000.00 1,033.70 1,635.20 2,668.90 20,000.00 Total 9,032.50 9,395.80 18,428.30 30,000.00 18,596.10 7,129.20 25,725.30 40,000.00 International Pound Yen Other 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 19,764.00 Domestic 60,000.00 50,000.00 42,108.70 70,000.00 61,872.70 đô la New Zealand … Total Domestic International Total U.S. dollar Euro Pound Yen Other Total 18 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam - Ngoài ra trên thị trường trái phiếu Châu Âu còn phát hành một số loại trái phiếu như: + Trái phiếu đa tiền tệ: Đây là lọai trái phiếu có giá trị có thể được tính bằng nhiều loại tiền tệ khác nhau. Mục đích nhằm giảm thiểu rủi ro do tính bất ổn của tỷ giá hối đoái so với loại trái phiếu chỉ được tính bằng một loại tiền tệ. Với một công ty có nhiều nguồn thu nhập được tính bằng nhiều nguồn tiền tệ khác nhau có thể dễ dàng giữ các trái phiếu đa tiền tệ. + Trái phiếu có thể chuyển đổi: ngoài tính chất chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu thường, trên thị trường Châu Âu còn phát hành loại trái phiếu có thể chuyển đổi thành trái phiếu có lãi suất cố định. Trái phiếu này thường hấp dẫn các nhà đầu tư khi lãi suất trên thị trường có xu hướng giảm. + Trái phiếu tiền kép: Đây là dạng trái phiếu có giá vốn là một loại tiền tệ, trong khi trái phiếu có thể được thanh toán bằng một loại tiền tệ khác. Ví dụ: một công ty muốn vay bằng dollar để sử dụng cho một mục đích nào đó bằng cách phát hành trái phiếu có giá vốn dollar, nhưng với số Franc Thụy Sĩ thu nhập của công ty sẽ thanh toán cho trái chủ bằng Franc Thụy Sĩ khi đáo hạn. Trong trường hợp này, nhà đầu tư phải xử lý một cách có hiệu quả các mức độ rủi ro tiền tệ dựa trên hoạt động của tỷ giá hối đoái. 1.2.4 Căn cứ tính chất lãi suất của trái phiếu quốc tế - Trái phiếu có lãi suất thả nổi: Là loại trái phiếu mà lãi suất của nó được điều chỉnh theo sự thay đổi của lãi suất thị trường. - Trái phiếu có lãi suất ổn định: Đây là loại trái phiếu truyền thống, có lãi suất được giữ ổn định trọng suốt thời gian lưu hành của trái phiếu. 19 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam 1.2.5 Căn cứ chủ thể phát hành trái phiếu quốc tế - Trái phiếu quốc tế do Chính phủ phát hành: là một loại chứng khoán nợ, do Chính phủ phát hành, có thời hạn, có mệnh giá, có lãi suất, xác nhận nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ đối với người sở hữu trái phiếu quốc tế. Trái phiếu của Chính phủ là công cụ đặc biệt quan trọng và có hiệu quả để huy động vốn cho ngân sách Nhà nước, tài trợ cho các dự án hoặc công trình của Nhà nước. - Trái phiếu quốc tế được Chính phủ bảo lãnh: là loại chứng khoán nợ do doanh nghiệp phát hành nhằm huy động vốn cho các công trình theo chỉ định của Thủ tướng Chính phủ, được Chính phủ cam kết trước các nhà đầu tư về việc thanh toán đúng hạn của các tổ chức phát hành. Trường hợp các tổ chức phát hành không thanh toán (gốc, lãi) khi đến hạn thì Chính phủ sẽ chịu trách nhiệm trả nợ thay tổ chức phát hành. - Trái phiếu quốc tế do Chính quyền địa phương phát hành: là một loại chứng khoán nợ, do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phát hành, có thời hạn, có mệnh giá, có lãi, xác nhận nghĩa vụ trả nợ của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đối với người sở hữu trái phiếu. - Trái phiếu quốc tế do doanh nghiệp phát hành: Trái phiếu doanh nghiệp là loại chứng khoán nợ do doanh nghiệp phát hành, xác nhận nghĩa vụ trả nợ gốc của doanh nghiệp đối với trái chủ và doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về nghĩa vụ đã cam kết (nghĩa là không được Chính phủ bảo lãnh thanh toán). Do vậy, trái phiếu doanh nghiệp có mức độ rủi ro cao hơn trái phiếu Chính phủ. 1.3 Đặc điểm của trái phiếu quốc tế Trái phiếu quốc tế cũng mang tất cả đặc điểm của một loạt trái phiếu thông thường, tuy nhiên vì được phát hành ra thị trường quốc tế nên nó có một số đặc điểm đặc thù riêng như : 20 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam - Trái phiếu quốc tế không phụ thuộc vào thị trường vốn trong nước, giá cả của trái phiếu quốc tế được xác định trên cơ sở điều kiện của thị trường vốn quốc tế và hệ số tín nhiệm của chủ thể phát hành. Đặc điểm này phản ảnh đúng mối quan hệ về giá vốn theo lý thuyết về nền kinh tế mở. - Trái phiếu quốc tế là trái phiếu được mua bán trao đổi bằng nhiều loại ngoại tệ khác nhau nên nó mang một số rủi ro mà các loại trái phiếu thông thường không có như rủi ro tỉ giá, rủi ro quốc gia. - Trái phiếu quốc tế được giao dịch ở nhiều trung tâm tài chính khác nhau trên thế giới nên việc mua bán trao đổi diễn ra liên tục, kể cả mua bán trên thị trường thứ cấp hay thị trường OTC. 1.4 Các rủi ro của trái phiếu quốc tế Trái phiếu được xem là loại hàng hóa ít rủi ro hơn so với cổ phiếu, tuy nhiên không phải trái phiếu không có rủi ro. Nhà đầu tư cần nhận biết được những rủi ro tiền ẩn khi đầu tư vào trái phiếu để có thể đưa ra những quyết định đầu tư đúng đắn, đạt hiệu quả cao nhất . 1.4.1 Rủi ro đánh giá tín nhiệm quốc gia Đây là loại rủi ro đặc trưng của trái phiếu quốc tế, vì trái phiếu được phát hành ra thị trường quốc tế, các nhà đầu tư nước ngoài có được rất ít thông tin về tổ chức phát hành. Trên thế giới có những tổ chức chuyên nghiệp tiến hành thu thập thông tin, xử lý thông tin ,từ đó đưa ra những đánh giá nhận định riêng của họ về tình hình kinh tế của quốc gia nào đó. Nhà đầu tư quốc tế khi tham gia thị trường thì việc tự mình thu thập thông tin về tổ chức phát hành là một việc làm khó khăn. Vì thế, các nhà đầu tư căn cứ vào các chỉ số đánh giá tín nhiệm của các tổ chức định giá tín nhiệm quốc gia để có quyết định đầu tư cho mình. Nếu hệ số tín nhiệm quốc gia bị 21 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam đánh giá thấp hay tụt hạng thì tâm lý nhà đầu tư không lạc quan khi tham gia thị trường, làm giá trái phiếu trên thị trường thứ cấp sẽ giảm ảnh hưởng đến việc phát hành trái phiếu quốc tế, ảnh hưởng đến lợi nhuận của nhà đầu tư… 1.4.2 Rủi ro tỷ giá Do đặc điểm Trái phiếu quốc tế được phát hành trên thị trường nước ngoài, ở mỗi thị trường khác nhau có thể phát hành bằng nhiều loại tiền khác nhau, phù hợp với nhu cầu của những nhà đầu tư ở những vùng khác nhau. Chính vì nhà đầu tư sử dụng những ngoại tệ khác nhau nên việc thay đổi tỷ giá là không thể tránh khỏi, ảnh hưởng nhất định đến lợi ích của nhà đầu tư cũng như của tổ chức phát hành một khi có biến động tỉ giá xảy ra. 1.4.3 Rủi ro thanh toán Trái phiếu là chứng khoán nợ, đến thời điểm đáo hạn bắt buộc phải hoàn trả lại cho trái chủ. Vì vậy, rủi ro thanh toán là rủi ro mà người phát hành trái phiếu mất khả năng thanh toán đúng hạn các khoản vốn gốc và lãi trái phiếu. Mặc dù trái phiếu quốc tế thường được chính phủ phát hành hoặc bảo lãnh phát hành ra thị trường quốc tế có thể được xem là phi rủi ro thanh toán. Tuy nhiên sự ổn định chính trị, các chính sách quản lý ngoại hối, kiểm soát tham nhũng lãng phí …sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến khả năng thanh toán của những loại trái phiếu này. 1.4.4 Rủi ro bất ổn trên thị trường thế giới Trái phiếu quốc tế được phát hành trên thị trường nước ngoài nên chịu sự tác động của mọi thay đổi của các nước. Thế giới luôn biến động từng ngày, kinh tế chính trị luôn xảy ra xung đột nên ảnh hưởng tình hình kinh tế xã hội , tác động đến tâm lý nhà đầu tư quốc tế. Đặc điểm của thị trường tài chính thế giới vốn rất nhạy cảm với bất kỳ thông tin liên quan đến. Nhà đầu tư có thể mạnh tay đầu tư vào thị 22 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam trường trái phiếu quốc tế khi đón nhận được những thông tin khả quan và ngược lại sẵn sàn tung hàng ra bán đổ bán tháo khi đón nhận những tin tức bất lợi. Điều đó có thể gây ra những rủi ro đối với nhà phát hành cũng như nhà đầu tư trái phiếu quốc tế . 1.4.5 Rủi ro lãi suất - Lãi suất là yếu tố thường xuyên liên tục biến động, phản ánh những thay đổi về tương quan cung cầu vốn tiền tệ, cung cấp vốn tiền tệ, cung cấp tín dụng trên thị trường tài chính. Cũng từ đó dẫn đến những thay đổi liên tục về tỷ suất sinh lời cần thiết của trái phiếu. Giá của một trái phiếu sẽ thay đổi theo hướng ngược lại với lãi suất thị trường. Khi lãi suất tăng làm cho trái phiếu cũ với mức lãi suất thấp hơn nên kém hấp dẫn hơn ,giá trái phiếu sẽ giảm, trái phiếu có thời gian đáo hạn càng dài thì mức giảm giá càng lớn. Ngược lại khi lãi suất giảm thì giá trái phiếu tăng. Rủi ro lãi suất là rủi ro chính mà nhà đầu tư phải gánh chịu khi đầu tư trái phiếu. - Các loại trái phiếu đều tiềm ẩn rủi ro lãi suất. Ví dụ, khi Chính phủ thâm hụt ngân sách sẽ huy động vốn bằng cách phát hành thêm trái phiếu, khi đó Chính phủ muốn huy động được vốn thì phải tăng lãi suất trái phiếu, còn đối với các nhà đầu tư chỉ mua khi lãi suất trái phiếu mới phát hành cao hơn lãi suất các trái phiếu đang lưu hành, do đó những người đang nắm giữ trái phiếu sẽ bị thiệt hại do giá trái phiếu giảm. 1.4.6 Rủi ro thanh khoản Nhà đầu tư bất kể ở lĩnh vực nào cũng mong muốn dòng tiền bỏ ra được quay vòng liên tục. Mà để có thể quay vòng vốn nhanh thì nhất định phải có tính thanh khoản cao đối với hàng hóa mà họ đã đầu tư. Không phải lúc nào thì dòng vốn cũng có thể xoay vòng một cách nhanh chóng được. Đầu tư vào trái phiếu quốc tế cũng vậy, tuy thị trường trái phiếu quốc tế luôn hoạt động nhộn nhịp nhưng chưa chắc 23