Tài liệu Giải Pháp Nhằm Đẩy Nhanh Tiến Độ Cổ Phần Hoá

Lêi nãi ®Çu Trong t×nh h×nh níc ta hiÖn nay th× viÖc cæ phÇn ho¸ mét bé phËn c¸c Doanh nghiÖp Nhµ Níc (DNNN) ®· vµ ®ang lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc . Kh«ng riªng g× ë ViÖt Nam , mµ ngay c¶ ë c¸c níc T b¶n ph¸t triÓn th× c¸cDNNN ®Òu sö dông ®ång vèn kÐmm hiÖu qu¶ h¬n c¸c doanh kh¸c trong nÒn kinh tÕ . Tríc n¨m 1992 ë níc ta cã trªn 6000 DNNN tån t¹i vµ ho¹t ®éng , trong sè nµy cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶ : kh«ng cã l·i vµ thËm chÝ thua lç. NÕu ®Ó c¸c doanh nghiÖp nµy tiÕp tôc ho¹t ®éng th× sÏ cã rÊt nhiÒu bÊt lîi cho sù ph¸t triÓn vµ t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ. V× thÕ cÇn ph¶i tiÕn hµnh c¶i c¸ch c¸c DNNN nµy. Tõ n¨m 1992 Nhµ Nøoc ®· cã chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN, chuyÓn mét sè DNNN sang c«ng ty cæ phÇn. §©y lµ mét chÝnh s¸ch kinh tÕ quan träng trong c«ng cuéc ®æi míi ,võa ®¸p øng ®îc nhu cÇu trøoc m¾t lµ huy ®éng vèn cho c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ , võa ®¸p øng ®îc lîi Ých l©u dµi.Ph¸t triÓn c«ng ty c« phÇn sÏ nh mét ®ßn bÈy kinh tÕ ®ång thêi nã còng lµ nÒn t¶ng cho ThÞ trêng chøng kho¸n h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, v× ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty cæ phÇn víi c«ng cô lµ c« phiÕu sÏ cã kh¶ n¨ng huy ®éng vèn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho s¶n xuÊt,kinh doanh. C«ng ty cæ phÇn vµ cæ phiÕu lu«n g¾n liÒn víi nhau, mµ cæ phiÕu l¹i lµ hµng ho¸ rÊt quan träng ( kh«ng thÓ thiÕu ) ®èi víi ho¹t ®«ng cña ThÞ trêng chøng kho¸n . ViÖc cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN mét mÆt nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh xö lý vµ kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm hiÖn cña c¸c doanh nghiÖp, mÆt kh¸c t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó huy ®«ng vèn ®Çu t cho s¶n xuÊt kinh doanh, gióp ngêi lao ®éng thùc sù lµ chñ doanh nghiÖp ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . ngµy 29/6/1998 Thñ tíng ChÝnh Phñ ®· kÝ ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 44/1998/N§-CPvÒ viÖc chuyÓn mét sè DNNN sang c«nh ty cæ phÇn. 1 TiÕn ®é thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN hiÖn nay diÔn ra chËm ch¹p sè DNNN®· cæ phÇn ho¸ cßn Ýt. V× sao tiÕn ®é cæ phÇn ë níc l¹i diÔn ra chËm ? Gi¶i ph¸p nh»m ®Èy nhanh tiÕn ®é cæ phÇn ho¸ lµg×?§©y lµ vÊn ®Ò cÇn ®îc xemm xÐt nghiªn cøu nh»m t×m ra gi¶i ph¸p ®Èy nhanh tiÕn ®é cæphÇn ë níc ta. Cæ phÇn ho¸ lµ vÊn ®Ò rÊt ®îc quan t©m, nghiªn cøu. Bµi viÕt cña em ch¾c ch¾n l¸ kh«ng thÓ tr¸nh ®îc nh÷ng xai xãt, v× thÕ ®Ó hoµn chØnh bµi viÕt nµy em mong nhËn ®îc sù híng dÉn chØ b¶o cña thÇy. 2 PHÇN I: LÝ LUËN CHUNG VÒ Cæ phÇn ho¸ C¸C DOANH NGHIÖP NHµ N¦íc I.Tæng quan vÒ cæ phÇn ho¸. 1.Cæ phÇn ho¸ lµ g× ? Cæ phÇn ho¸ lµ sù chuyÓn ®æi c¸c DNNN thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¹t ®éng theo luËt c«ng ty n©m 1990 trong ®ã Nhµ Níc n¾m gi÷ quyÒn së h÷u mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh( tÊt c¶ hoÆc mét phÇn trong tÊt c¶ cæ phÇn). Nãi c¸ch kh¸c: cæ phÇn ho¸ chÝnh lµ sù söa ®æi quyÒn së h÷u( 1 phÇn hoÆc tÊt c¶ cæ phÇn) cña Nhµ Níc thµnh së h÷u cña t nh©n . Hay cã thÓ nãi cæ phÇn ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn tõ h×nh thøc së h÷u Nhµ Níc sang së h÷u hçn hîp. 2. Môc ®Ých cöa viÖc cæ phÇn ho¸. ViÖc cæ phµn ho¸ c¸c DNNN nh»m 4 môc ®Ých sau. - N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c DNNN hay cña khu vùc Nhµ Níc nãi riªng vµ cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung. - X¸c ®Þnh l¹i c¬ cÊu kinh tÐ víi nÒn t¶ng lµ kinh tÕ Nhµ Níc vµ ®Èy m¹nh ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh,t¹o ra mét m«i trêng kinh tÕ tÝch cùc, ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, xo¸ bá tõng bíc hoÆc toµn bé lèi kinh doanh ®éc quyÒn, cña c¸c DNNN. 3 - §iÒu hoµ lîi Ých cña c¸c lùc lîng kinh tÕ, c¸c nhãm vµ c¸c tÇng líp nh»m n©ng cao vai trß lµm chñ thùc sù cña ngêi lao ®éng, t¹o thÕ æn®Þnh vÒ chÝnh trÞ,x· héi lµm ®éng lùc thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh doanh cña DNNN cã hiÖu qu¶ h¬n trªn c¬ së ®ã thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. - Gi¶m g¸nh nÆng cho Ng©n s¸ch Nhµ Níc, huy ®éng mét khèi lîng vèn nhÊt ®Þnh trong níc vµ t¹o c¬ héi vay mîn tÝn dông quèc tÕ. 3.VÊn ®Ò së h÷u trong cæ phÇn ho¸. Tríc ®©y trong thêi k× bao cÊp, quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông vèn trong c¸c DNNN ®Òu tËp chung vµo c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ Níc ®îc ®iÒu hµnh theo c¬ chÕ tËp chung hµnh chÝnh mÖnh lÖnh. §©y lµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµm cho giãi qu¶n lý vµ ngêi lao ®éng thê ¬ víi vèn vµ tµi s¶n trong c¸c DNNN. Tõ sau quyÕt ®Þnh sè 217/1987/Q§-H§BT vÒ sù ®ång nhÊt quyÒn së víi quyÒn qu¶n lý sö dông cña tËp thÓ c«ng nh©n viªn chøc ®· lµm cho vèn vµ tµi s¶n trong doanh nghiÖp trë nªn “ v« chñ”. Sù tuyÖt ®èi ho¸ quyÒn tù chñ cña c¸c DNNN ®a ®Õn t×nh tr¹ng kh«ng kiÓn so¸t vèn vµ tµi s¶n trong doanh nghiÖp, donah nghiÖp võa s¶n xuÊt, kinh doanh võa lµm chøc n¨ng së h÷u tõ ®ã dÔ n¶y sinh tiªu cùc:tÖ n¹n tham nhòng, t×nh tr¹ng quan liªu ë nh÷ng ngêi l·nh ®¹o ngµy cµng ph¸t triÓn, hä muèn biÕn tµi s¶n cña toµn d©n thµnh cña riªng díi mäi h×nh thøc. 4 §Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn th× Héi §ång Bé Trëng ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 143 quy ®Þnh Nhµ Níc víi chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ cña m×nh,thùc hiÖn viÖc híng dÉn,kiÓm so¸t mäi ho¹t ®éng kinh tÕ nãi chung vµ c¸c DNNN nãi riªng nh»m b¶o toµn vµ t¨ng trëng vèn cho c¸c DNNN . Nhµ Níc thµnh lËp doanh nghiÖp , x¸c ®Þnh môc tiªu ®Þnh híng cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn , bæ nhiÖm b·i miÔn c¸c chøc n¨ng chñ chèt…nhng thùc ra trong c¬ chÕ nµy ”Ai” lµ chñ së h÷u ®Ých thùc vÒ sè vèn vµ tµi s¶n lµ kh«ng râ vµ liÖu doanh nghiÖp cã tù chñ trong kinh doanh n÷u hay kh«ng? TÊt c¶ c¸c c¶i c¸ch vµ hoµn thiÖn trªn ®Òu kh«ng gi¶i quyÕt ®îc triÖt ®Ó, nÕu kh«ng lµm rç vÊn ®Ò vÒ quyÒn së h÷u vµ lîi Ých trong c¸c DNNN. §Ó gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò nµy Nhµ Níc ta ®· cã chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN tõ n¨m 1992, nh»m ®¸nh gi¸ l¹i vèn vµ tµi s¶n cña doanh nghiÖp, chuyÓn ®æi quyÒn së h÷u ®èi víi c¸c lo¹i vèn vµ tµi s¶n ®ã. §Ó thùc hiÖn chñ tr¬ng nµy , ChÝnh Phñ ®· ban hµnh mét sè v¨n b¶n ph¸p lý : NhgÞ ®Þnh sè 28/96/N§-CP ngµy 7/5/1996 , sau ®ã lµ NghÞ ®Þnh sè 44/1998/N§-CP cña Thñ Tíng ChÝnh Phñ kÝ ngµy 29/6/1998 , nh»m chuyÓn ®æi mét sè DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn còng cã nghÜa lµ chuyÓn mét phÇn dông vèn vµ tµi s¶n cña Nhµ Níc thµnh cña t nh©n , cña ngêi lao ®«ng trong c«ng ty th«ng qua viÖc mua cæ phiÕu cña c«ng ty . Ngêi n¾m gi÷ cæ phiÕu cña c«ng ty cæ phÇn lµ mét trong nh÷ng chñ së h÷u cña c«ng ty trong ph¹m vi phÇn vèn gãp 5 mµ m×nh ®· bá ra ®Ó mua cæ phiÕu ®ã . Hä sÏ cã tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n vµ nghÜa vô ®èi c«ng ty cña hä h¬n. VÊn ®Ò vÒ së h÷u vèn,tµi s¶n rÊt râ rµng. Ngêi lao ®éng còng ph¶i tham gia vµo quyÒn së h÷u víi t c¸ch lµ ngêi gãp vènvµ sÏ ®îc hëng mét phÇn ®èi víi lîi nhuËn gi÷ l¹i , lîi nhuËn ®em chia hay ®Ó t¸i ®Çu t , nhng ®ång thêi hä còng ph¶i chÞu nh÷ng rñi ro vÒ hËu qu¶ do ho¹t ®éng s¶n xuÊt , kinh doanh g©y ra trong ph¹m vi phÇn vèn gãp cña m×nh. §èi víi nguån vèn tµi nguyªn chñ së h÷u lu«n lu«n lµ Nhµ Níc vµ kh«ng hÒ thay ®æi . §ã chÝnh lµ quyÒn Nhµ Níc tham gia trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp vµo qu¶n lý , ®Þnh híng ph¸t triÓn doanh nghiÖp vµ hiÖu qu¶ do lîi Ých cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp mang l¹i. §ã chÝnh lµ ba lo¹i vèn cïng ba lo¹i chñ së h÷u trong c¸c DNNN mµ Nhµ Níc cÇm ph¶i nghiªn cøu khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. 4. Mét sè kh¸i niÖm liªn quan ®Õn cæ phÇn ho¸. 4.1 C«ng ty cæ phÇn. C«ng ty cæ phÇn lµ mét lo¹i doanh nghiÖp trong ®ã cã c¸c cæ ®«ng cïng gãp vèn, cïng tham gia qu¶n lý, cïng chia lîi nhuËn, cïng chÞu rñi ro t¬ng øng víi phÇn vèn gãp cña m×nh. Theo ®iÒu 51 ch¬ng 4LuËt doanh nghiÖp vÒ c«ng ty cæ phÇn. “ 1. C«ng ty cæ phÇn lµ doanh nghiÖp trong ®ã 6 a. Vèn ®iÒu lÖ ®îc chia thµnh nhiÒu phÇn b»ng nhau®îc gäi lµ cæ phÇn. b. Cæ ®«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nî vµ c¸c nghÜa vô tµi s¶n kh¸c trong ph¹m vi vèn gãp cña m×nh c.Cæ ®«ng cã quyÒn tù do chuyÓn nhîng cæ phÇn cña m×nh cho ngßi kh¸c d. C«ng ty cæ phÇn cã sè lîng cæ ®«ng tèi thiÓu lµ 3 2.C«ng ty cæ phÇn cã quyÒn ph¸t hµnh Chønh Kho¸n ra c«ng chóng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ Chøng Kho¸n. 3. C«ng ty cæ phÇn cã t c¸ch ph¸p nh©n kÓ tõ khi ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng kÝ kinh doanh 4.2 Cæ phÇn. Cæ phÇn lµ sè vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty ®îc chia thµnh nhiÒu phÇn b»ng nhau. Tríc ®©y theo LuËt c«ng ty n¨m 1990 chØ cã mét lo¹i cæ phÇn nghÜa lµ Mäi cæ ®«ng ®Òu cè quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi c«ng ty nh nhau. §Õn n¨m 1999 LuËt doanh nghiÖp cña ViÖt Nam ®· cã nh÷ng thay ®æi vµ cæ phÇn ®îc chia thanh nhiÒu lo¹i kh¸c nhau. a.Cæ phÇn phæ th«ng. Ngêi së h÷u cæ phÇn phæ th«ng ®îc gäi lµ c« ®ong phæ th«ng. b.Cæ phÇn u ®·i. 7 b.1 Cæ phÇn u ®·i biÓu quyÕt: kh«ng ®îc chuyÓn nhîng cho ngêi kh¸c. b.2 Cæ phÇn u ®·i cæ tøc; lµ cæ phÇn ®îc tr¶ cæ tøc víi møc cao h¬n so víi møc cæ phÇn phæ th«ng. C¸c cæ ®«ng së h÷u cæ phÇn nµy kh«ng cã quyÒn tham gia ®¹i héi ®ång cæ ®«ng. b.3 Cæ phÇn u ®·i hoµn l¹i: Cæ ®«ng ®îc c«ng ty hoµn l¹i vèn gãp bÊt cø lóc nµo theo yªu cÇu cña c« ®«ng hoÆc theo c¸c ®iÒu kiÖn ghi trong cæ phiÕu hoÆc cæ phÇn u ®·i hoµn l¹i. 4.3 Cæ phiÕu. Cæ phiÕu lµ lo¹i chøng chØ cã gi¸ do c¸c c«ng ty cæ phÇn hay c¸c c«ng ty tµi chÝnh ph¸t hµnh hoÆc bót to¸n ghi sæ x¸c nhËn quyÒn së h÷u mét hoÆc mét sè cæ phÇn cña c«ng ty hay tæ chøc ®ã. Cæ phiÕu thêng (cæ phiÕu kh«ng ghi tªn) : ®îc b¸n cho tÊt c¶ mäi ngêi. b. nh÷ng ngêi cã Cæ phiÕu u ®·i(cæ phiÕu ghi tªn): giµnh cho c«ng s¸ng lËp c«ng ty 4.4 Tr¸i phiÕu. Tr¸i phiÕu lµ lo¹i chøng chØ cã gi¸ do Nhµ Níc hay c¸c ph¸p nh©n ph¸t hµnh, x¸c nhËn quyÒn chñ nî cña ngêi n¾m gi÷ trong viÖc nhËnh vèn gèc vµ l·i suÊt ®îc ghi trªn tr¸i phiÕu , lêi høa cña ngêi ph¸t hµnh vµ c¸c cam kÕt kh¸c, còng nh ngµy tr¶ vèn gèc vµ ngµy ®¸o h¹n . 8 Tr¸i phiÕu c«ng ty lµ mét lo¹i chøng chØ cã gi¸ do c«ng ty ph¸t hµnh, x¸c nhËn quyÒn chñ nî cña së h÷u nã theo ®iÒu lÖ c«ng ty. 4.5 ThÞ trêng Chøng Kho¸n vµ mèi quan hÖ víi c«ng ty cæ phÇn. ThÞ tr¬ng Chøng Kho¸n lµ mét thÞ trêng cã tæ chøc vµ ho¹t ®éng cã ®iÒu khiÓn, ®ã lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng mua b¸n, trao ®æi c¸c lo¹i chøng th nh:tr¸i phiÕu, cæ phiÕu, k× phiÕu. Qua ®ã gi¸ cña nã ®îc h×nh thµnh theo cung cÇu trªn thÞ trêng. ThÞ trêng Chøng Kho¸n lµ cÇu nèi gi÷a ngêi cÇn vèn víi ngêi cã vèn vµ muèn ®Çu t. *Mèi liªn hÖ gi÷a thÞ trêng Chøng Kho¸n víi c«ng ty cæ phÇn. Khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ chuyÓn DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn sÏ ph¸t hµnh cæ phiÕuvµ b¸n cho c¸n bé vµ c«ng nh©n lao ®éng trong c«ng ty. C«ng cô ®Ó huy ®éng vèn cña c«ng ty cæ phÇn chÝnh lµ cæ phiÕu nh»m ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh . C«ng ty cæ phÇn vµ cæ phiÕu lµ g¾n liÒn víi nhau. C¸c cæ ®«ng khi ®· mua cæ phÇn cña c«ng ty th× ®ång vèn sÏ n»m l¹i trong c«ng ty, khi cÇn tiÒn hä sÏ lµm g× ®Ó cã ®îc sè tiÒn mµ hä ®· ®Çu t? LÝ do thø 2 lµ viÖc b¸n cæ phiÕu kh«ng linh ®éng, nh÷ng nhµ ®Çu t muãn mua cæ phÇn cña c«ng ty nhng do ®· 9 hÕt thêi h¹n ph¸t hµnh cæ phiÕu mµ l¹i cha tíi ®ît ph¸t hµnh míith× lµm thÕ nµo? V× thÕ cÇn ph¶i cã mét n¬i ®Ó mua ®i b¸n l¹i, chuyÓn nhîng quyÒn së h÷u cæ phiÕu, tr¸i phiÕu c«ng ty cña c«ng ty cæ phÇn mét c¸ch dÔ dµng, ®Ó ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cña nh÷ng ngêi cÇn vèn vµ ngêi cã vèn. N¬i ®ã chÝnh lµ ThÞ trêng Chøng Kho¸n. Nhng ®Ó thóc ®Èy sù h×nh thµnh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ThÞ trêng Chøng Kho¸n th× cÇn ®Èy m¹nh tiÕn ®é cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN nh»m lµm t¨ng sè lîng hµng ho¸ trªn ThÞ trêng Chøng Kho¸n. §èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn th× cÇn ph¶i khuyÕn khÝch hä tham gia niªm yÕt trªn ThÞ trêng Chøng Kho¸n nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng cña ThÞ trêng Chøng Kho¸n ®îc linh ho¹t vµ m¹nh mÏ h¬n. II.Quy tr×nh tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ DNNN vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn tiÕn ®é cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN. A.Quy tr×nh tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ DNNN. Trªn c¬ së c¸c hiÖn hµnh vÒ cæ phÇn ho¸ DNNN kÕt hîp víi kinh nghiÖm thùc tiÔn tõ c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN. Quy tr×nh cæ phÇn ho¸ gåm c¸c bíc sau. 1.Héi ®ång qu¶n trÞ tæng c«ng ty quyÕt ®Þnh thµnh lËp “ Ban cæ phÇn ho¸ tæng c«ng ty”. Bao gåm c¸c thµnh phÇn: - Gi¸m ®èc (phã gi¸m ®èc): trëng ban. - KÕ to¸n trëng ( trëng phßng tµi chÝnh- kÕ to¸n): uû viªn thêng trùc. 10 - Trëng (phã )phßng tæ chøc: uû viªn. - BÝ th (phã bÝ th) ®¶ng uû, chñ tÞch( phã chñ tÞch) c«ng ®oµn:uû viªn. 2. Lùa chän h×nh thøc cæ phÇn ho¸ DNNN: gåm - Gi÷ nguyªn gi¸ trÞ hiÖn cã. - Ph¸t hµnh cæ phiÕu ®Ó thu hót thªm vèn ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp. - B¸n mét phÇn gi¸ trÞ hiÖn cã cña doanh nghiÖp. - T¸ch mét bé phËn doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó cæ phÇn ho¸. 3. Tæ chøc tËp huÊn cho ban cæ phÇn ho¸ vµ c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc cña DNNN ®îc cæ phÇn ho¸. 4. Xö lý c¸c tån t¹i vÒ tµi chÝnh cña DNNN tríc khi cæ phÇn ho¸. 5. Dù to¸n chi phÝ thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖpvµ kho¸ sæ kÕ to¸n, lªn b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®Õn thêi ®iÓm cæ phÇn ho¸. 6. TiÕn hµnh ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp. 7. X©y dùng ph¬ng ¸n cæ phÇn ho¸. 8. §Þnh møc gi¸ trÞ cæ phÇn. 9. Dù kiÕn ph¬ng ¸n vÒ sè lîng tõng lo¹i cæ phiÕu. 10. B¸o c¸o víi bé chñ qu¶n vÒ kÕt qu¶ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸. 11. Tæ chøc ®¹i héi c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc cña doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸. 11 12. TiÕn hµnh c«ng viÖc qu¶ng c¸o tiÕp thÞ vÒ viÖc b¸n cæ phÇn. 13. §¨ng kÝ c¸c cæ ®«ng vµ më sæ theo dâi cæ ®«ng. 14. Hoµn chØnh b¶n dù th¶o ®iÒu lÖ c«ng ty cæ phÇn. 15. Ghi cæ phiÕu cho c¸c cæ ®«ng lµ c¸c ph¸p nh©n vµ thÓ nh©n. 16. Ban cæ phÇn ho¸ bµn giao tµi s¶n, vèn cña DNNN ®îc cæ phÇn ho¸ sang c«ng ty cæ phÇn. 17. Ban cæ phÇn ho¸ göi c«ng v¨n ®Ò nghÞ c¬ quan c«ng an cho phÐp kh¾c dÊu c«ng ty cæ phÇn. 18. Ban chØ ®¹o cæ phÇn ho¸ cña bé cã v¨n b¶n göi së kÕ ho¹ch- ®Çu t n¬i c«ng ty cæ phÇn®Æt trô së ®Ó ®¨ng kÝ kinh doanh. 19. Khai tr¬ng ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn. B.Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn tiÕn ®é cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN. 1.C¬ chÕ chÝnh s¸ch. TiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ diÔn ra nhanh hay chËm, theo chiÒu híng cã lîi hay kh«ng cã lîi cho nÒn kinh tÕ th× phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ cæ phÇn ho¸ cña Nhµ Níc. Nã lµ m«i trêng cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN. ChÝnh s¸ch cã ®Çy ®ñ th«ng tho¸ng th× míi t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ ®¹t kÕt qu¶ cao. Cã thÓ nãi c¬ chÕ chÝnh s¸ch lµ nh©n tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh tíi sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ mét sè DNNN ë ViÖt Nam. 12 2.Sù tham gia cña c¸c c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc trong c¸c NNN vµo qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. HiÖn nay ë níc ta viÖc cæ phÇn hÇu hÕt lµ do sù tù nguyÖn, tÝnh b¾t buéc trong viÖc cæ phÇn ho¸ lµ kh«ng cao, nÕu c¸c c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc trong doanh nghiÖp l¹i kh«ng tham gia hoÆc tham gia thiÕu tÝnh tÝch cùc th× ch¾c ch¾n viÖc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. 3. Sù ra ®êi vµ lµm viÖc kÐm hiÖu qu¶ cña ThÞ trêng Chøng Kho¸n. ë níc ta hiÖn nay ThÞ trêng Chøng Kho¸n ho¹t ®éng cha thùc sù cã hiÖu qu¶, chóng ta cha cã mét thÞ trêng vèn theo ®óng nghÜa cña nã. Sè lîng c¸c c«ng ty cæ phÇn tham gia niªm yÕt cæ phiÕu trªn ThÞ trêng Chøng Kho¸n lµ qu¸ Ýt, sù chuyÓn dÞch cæ phiÕu thêng diÔn ra ngÇm tõ ®ã lµm gi¶m sù hÊp dÉn ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn tõ ®ã còng lµm ¶nh hëng tíi tiÕn ®é cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN. Trªn ®©y chØ lµ mét sè ph¸c ho¹ vÒ sù ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè nµy tíi tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNNëníc ta. VÊn ®Ò nµy sÏ cßn ®îc ®Ò cËp chi tiÕt h¬n ë PhÇn II. III.Mét sè kinh nghiÖm cæ phÇn ho¸ ë c¸c níc. 1.Mét sè ph¬ng thøc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. Trong c¬ chÕ thÞ trêng ngµy nay cã rÊt nhiÒu ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch kh¸c nhau, tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ lµ mét trong sè chóng. C¸c níc trªn thÕ giíi nãi chung vµ c¸c níc ë khu vùc 13 Ch©u ¸ vµ c¸c níc ë §«ng Nam A nãi riªng th× viÖc cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN lµ nh»m tõ ®ã tiÕn hµnh t nh©n ho¸ . Nãi c¸ch kh¸c qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ chØ lµ mét bíc qu¸ ®é ®Ó tiÕn tíi qu¸ tr×nh t nh©n ho¸ hoµn chØnh c¸c DNNN. Tríc tiªn cÇn lµm râ 2 kh¸i niÖm cæ phÇn ho¸ vµ t nh©n ho¸: - Cæ phÇn ho¸ thêng ®îc dïng ®Ó miªu t¶ sù chuyÓn mét DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn ho¹t ®éng theo luËt c«ng ty trong ®ã Nhµ Níc n¾m gi÷ quyÒn së h÷u mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh. -T nh©n ho¸ lµ qu¸ tr×nh ®îc tiÕn hµnh gåm 2 giai ®o¹n, tríc tiªn DNNN ®îc cæ ph©n ho¸ sau ®ã ®îc t nh©n ho¸, cã nghÜa lµ doanh nghiÖp ®îc b¸n hoµn toµn cho t nh©n vµ Nhµ Níc chØ n¾m gi÷ mét tØ lÖ cæ ph©nf nµo ®ã. VÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn vÉn ®îc nhËn thøc lµ mét vÊn ®Òcã tÝnh chÝnh trÞ cùc k× nh¹y bÐn vµ cÇn ph¶i thóc ®Èy. Tuú theo ®Æc ®iÓm cña tõng quèc gia mµ ¸p dông mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p cæ phÇn hãa nh sau: Ph¬ng ph¸p 1: B¸n c¸c tµi s¶n thuéc së h÷u Nhµ Níc, kÓ c¶ c¸c DNNN hoÆc ®Êt, rõng…thuéc quyÒn së h÷u Nhµ Níc cho t nh©n hoÆc ngêi lao ®éng trong DNNN nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. C¬ së ®Ó thùc hiÖn ph¬ng thøc nµy lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng mäi thø s¶n phÈm- dÞch vô ®Òu lµ hµng ho¸.V× vËy c¸c chñ së h÷u ph¶i t×m mäi c¸ch cho hµng ho¸ sinh lîi. Tuy nhiªn ®èi víi c¸c níc ph- 14 ¬ng t©y hä kh«ng coi ®©y lµ gi¶i ph¸p chÝnh ®Ó ®æi míi kinh tÕ. - Ph¬ng ph¸p 2:TiÕn hµnh ®æi míi kinh tÕ nhng kh«ng chÊp nhËn viÖc lo¹i bá së h÷u Nhµ Níc, nã xuÊt ph¸t tõ quan niÖm cho r»ng Nhµ Níc võa lµ t¸c nh©n kinh tÕ ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ võa ®ãng gãp mét phÇn søc m¹nh kinh tÕ cho quèc gia.Thùc tÕ Hµn Quèc vµ Trung Quèc cho thÊy r»ng viÖc c¶i c¸ch c¸c DNNN theo t×nh h×nh trªn dÔ chÊp nhËn vµ mang tÝnh kh¶ thi cao. Trong giai ®o¹n ®Çu, ë Trung Quèc viÖc cho ra ®êi c¸c c«ng ty cæ phÇn cã ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt cæ phiÕu trªn ThÞ trêng Chøng Kho¸n lµ rÊt khã kh¨n, do c¸ch tiÕn hµnh còng nh tiÕn ®é cña cæ phÇn ho¸ ®· ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng cña ThÞ trêng Chøng Kho¸n, lµm cho ho¹t ®éng cña ThÞ trêng Chøng Kho¸n rÊt yÕu ítdo cã qu¸ Ýt c¸c c«ng ty cæ phÇn ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt cæ phiÕu trªn ThÞ trêng Chøng Kho¸n. - Ph¬ng ph¸p 3: ChÊp nhËn xo¸ bá mét phÇn së h÷u Nhµ Níct¹i mét sè ngµnh thuéc h¹ tÇng c¬ së hoÆc dÞch vômµ tr¬cs ®©y do nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc thï t nh©n kh«ng ®Çu nªn Nhµ Níc ph¶i chiu tr¸ch nhiÖm chÝnh. ViÖc cæ phÇn ho¸ kh«ng chØ b¸n c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ mµ b¸n c¶ c¸c doanh nghiÖp lÇm ¨n cã l·i. - Ph¬ng ph¸p 4: ChÊp nhËn xo¸ bá quyÒn së h÷u Nhµ Níc(tiÕn hµnh t nh©n ho¸ c¸c DNNN). Qu¸ trÜnh c«ng nghiÖp ho¸ bá quyÒn së h÷u Nhµ Níc ®èi víi DNNN ph¶i thùc 15 hiÖn trªn 2 mÆt. Mét lµ chuyÓn ho¸ toµn bé khu vùc Nhµ Níc thµnh khu vùc t nh©n. C¸ch lµm nµy ®Õn nay cha quèc gia nµo thùc hiÖn ®îc( víi mét sè ngµnh nh n¨ng lîng, h¹t nh©n th× Nhµ Níc vÉn ph¶i ®øng ra chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh). Hai lµ xo¸ bá quyÒn së h÷u Nhµ Níc trong mét sè DNNN hoÆc lÜnh vùc cÇn thiÕt. C¸ch lµm nµy cßn ®îc rÊt nhiÒu níc thùc hiÖn. Bªn c¹nh 4 ph¬ng ph¸p trªn ta cã thÓ tham kh¶o thªm mét quan ®iÓm kh¸c vÒ cæ phÇn ho¸ do Ng©n hµng ThÕ giíi phæ biÕn n¨m 1998 gåm: B¸n cæ phÇn cho t nh©n. B¸n cæ phÇn cho c«ng chóng. B¸n c¸c tµi s¶n cña ChÝnh Phñ hoÆc doanh nghiÖp. §Çu t nh©n míi c¸c DNNN. Cho thuª c¸c hîp ®ång qu¶n lý. - §ã lµ mét sè ph¬ng ph¸p cæ phÇn ho¸ t nh©n ho¸ theo mét sè quan ®iÓm kh¸c nhau . ViÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p nµo ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ sÏ tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm lÞch sö , truyÒn thèng vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña mçi níc mµ vËn dông tõ ®ã ®Þnh ra c¬ chÕ thÝch hîp ®Ó thùc hiÖn. 2. Mét sè kinh nghiÖm cæ phÇn ho¸ ë c¸c níc. 2.1 Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë n íc T b¶n ph¸t triÓn. Trong thËp kØ 80 , c¸c níc T b¶n ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ ë t©y ¢u, cæ phÇn ho¸ ®îc chó ý nh lµ mét qu¸ tr×nh lµm 16 gi¶m bít sù can thiÖp trùc tiÕp cña Nhµ Níc vµo c¸c doanh nghiÖp nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng hçn hîp. ChÝnh s¸ch cæ phÇn bao chïm ë c¸c níc nµy dùa trªn quan ®iÓm cho r»ng viÖc tæ chøc ®êi sèng kinh tÕ cña x· héi tu©n theo c¸c quy luËt cña thÞ trêng, th¬ng m¹i ho¸ s¶n xuÊt,c¹nh tranh b×nh ®¼ng sÏ coa hiÖu qu¶ h¬n lµ tu©n theo c¸c quan hÖ chØ huy tËp chung vµ thÓ chÕ hµnh chÝnh. ViÖc cæ phÇn ho¸ ë c¸c níc ph¸t triÓn kh«ng ph¶i lµ ®Ó xo¸ bá nh÷ng chøc n¨ng ®Æc biÖt vÒ kinh tÕ mµ chØ cã khu vùc kinh tÕ Nhµ Níc míi ®¶m nhËn mµ lµ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña khu vcj nµy. Do ®ã chÝnh phñ mçi níc ®· lùa chän ph¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ sao cho kh«ng lµm suy yÕu khu vùc kinh tÕ Nhµ Níc, mµ tr¸i l¹i cñng cè cho xøng ®¸ng víi vÞ trÝ quan träng cña nã trong nÒn kinh tÕ nh»m thùc hiÖn mét lo¹t c¸c chøc n¨ng kinh tÕ vÜ m« v× lîi Ých toµn x· héi. XÐt vÒ quy m«, sau khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸, khu vùc kinh tÕ Nhµ Níc ë c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cã sù thu hÑp xÐt theo c¸c chØ sè vÒ tØ lÖ viÖc lµm, tØ träng ®ång t b¶n cè ®Þnh vµ thu nhËp quèc d©n. Tuy nhiªn, sù suy gi¶m nµy kh«ng lµm thay ®æi vai trß cña khu vùc kinh tÕ Nhµ Níc trong nh÷ng ngµnh nh÷ng lÜnh vùc quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ, nã vÉn gi÷ nh÷ng ¶nh hëng quyÕt ®Þnh tíi nh÷ng ngµnh thuéc c¬ së h¹ tÇng: n¨ng lîng, giao th«ng vËn t¶i, bu ®iÖn, truyÒn h×nh, viÔn th«ng, c«ng nghiÖp nÆng( luyÖn kim ®ãng tÇu, khai th¸c 17 vµ chÕ biÕn dÇu má), c¸c ngµnh khoa häc kÜ thuËt cao (hµng kh«ng, nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö). Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë c¸c níc nµy ®îc thùc hiÖn chñ yÕu díi h×nh thøc b¸n cæ phiÕucña c¸c c«ng ty quèc doanh hoÆc c¸c DNNN qua c¸c së giao dÞch Chøng Kho¸n,b¸n ®Êu gi¸ cã giíi h¹n ngêi mua, hoÆc trùc tiÕp cho nh÷ng ngêi mua ®îc lùa chän mét phÇn hoÆc toµn bé doanh nghiÖp. Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë c¸c níc ph¸t triÓn ®· mang l¹i mét kÕt qu¶ hÕt søc ®iÓn h×nh lµ h×nh thµnh hµng lo¹t c¸c c«ng ty cæ phÇn hçn hîp Nhµ Níc- t nh©n,trong ®ã mét sè lÜnh vùc Nhµ Níc gi÷ cæ phÇn khèng chÕ,cßn mét sè lÜnh vùc kh¸c Nhµ Níc chØ gi÷ ë møc cã thÓ kiÓm so¸t ®îc ho¹t ®éng cña chóng. VÝ dô: ChÝnh Phñ T©y Ban Nha b¸n 38% trong sè 94% cæ phÇn cña m×nh trong c«ng ty “ GASI-ELECTRICSIDAD” do ®ã vèn Nhµ Níc trong c«ng ty chØ cßn 54% ChÝnh Phñ ®· dïng sè tiÒn thu ®îc do cæ phÇn h¸ c¸c c«ng ty quèc doanh kh«ng chØ ®Ó gi¶m th©m hôt ng©n s¸ch, mµ cßn dïng ®Ó ®Çu t mua cæ phÇn cña c¸c c«ng ty t nh©n trªn ThÞ trêng Chøng Kho¸n, nh»m ®¶m b¶o cho m×nh nh÷nh kho¶n thu nhËp bæ sung, th©m nhËp vµ më réng quyÒn chi phèi cña m×nh trong nh÷ng lÜnh vùc cÇn ®îc kiÓm so¸t vµ chèng ®éc quyÒn. 18 Thùc hiÖn chÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸ ®· cho phÐp Nhµ Níc gi¶m bít g¸nh nÆng tµi trî ng©n s¸ch nhng vÉn duy tr× ®îc kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña m×nh, v× c¸c c«ng ty quèc doanh sau khi cæ phÇn ho¸ h×nh thµnh d¹ng c«ng ty cæ phÇn hçn hîp ®· chuyÓn sang sö dông c¸c nguån vèn kh¸c thay v× nhËn tõ ng©n s¸ch Nhµ Níc nh tríc ®©y. C¸c nguån vèn ®ã lµ: c¸c ng©n hµng t nh©n, c¸c nhµ ®Çu t t nh©n, c¸c c¬ quan mua cæ phiÕu… vµ Nhµ Níc vÉn n¾m gi÷ phÇn lín trong c¸c c«ng ty nªn Nhµ Níc vÉn cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t. NÐt ®Æc cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë c¸c níc ph¸t triÓn lµ h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn hçn hîp Nhµ Níc- t nh©nho¹t ®éng trªn c¬ së thÞ trêng vµ luËt ph¸p Nhµ Níc,c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi c¸c khu vùc t nh©n ®Ó giµnh vÞ trÝ cao chø kh«ng ph¶i cã ®îc vÞ trÝ ®éc quyÒn do Nhµ Níc “ ban cho”. Cã thÓ nãi th«ng qua qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, sù hîp t¸c vµ x©m nhËp lÉn nhau gi÷a khu vùc kinh tÕ Nhµ Níc vµ khu vùc kinh tÕ t nh©n kÓ c¶ ë c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ®ang ho¹t ®éng trªn thÞ trêng thÕ giíi lµ mét trong nh÷ng con ®êng nhµm n©mg cao hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë c¸c níc ph¸t triÓn hiÖn nay. 2.2 Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë c¸c níc®ang ph¸t triÓn. ViÖc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn( trong khu vùc Ch©u ¸ còng nh khu vùc §«ng Nam ¸) lµ cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN trong c¸c ngµnh nghÒ thuéc c¸c lÜnh vùc mµ Nhµ Níc xÐt thÊy kh«ng cÇn ph¶i n¾m gi÷ vµ duy tr× sù ®éc quyÒn. 19 V× thÐ Nhµ Níc muèn rót vèn ra vµ chuyÓn giao l¹i khu vùc t nh©n nh»m thùc sù c¹nh tranh c«ng b»ng vµ ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña khu vùc kinh tÕ Nhµ Níc. Mét môc tiªu n÷a ®ã lµ cæ phÇn ho¸ nh»m ph¸t triÓn ThÞ trêng Chøng Kho¸n trong níc, thÓ hiÖn ®Æc biÖt næi bËt ë c¸c níc: Hµn Quèc, Singapo, §µi Loan, Th¸i Lan… §µi Loan víi nÒn kinh tÕ cã thÓ coi lµ ®· trëng thµnh, viÖc më réng sù tù do cña nÒn kinh tÕ t nh©n ®ßi hái Nhµ Níc ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp. Trong nh÷ng n¨m 80 ChÝnh Phñ §µi Loan ®· ban hµnh hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®Ó thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ mét sè DNNN lµm ¨n phi hiÖu qu¶ trong nhiÒu n¨m. N¨m1984 ChÝnh Phñ ®· x©y dùng ch¬ng tr×nh ®æi míi qu¶n lý DNNN. N¨m 1987, mét sè DNNN thuéc ngµnh c«ng nghiÖp ®îc cæ phÇn ho¸, ®Õn n¨m1989 c¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh n«ng nghiÖp còng ®îc cæ phÇn ho¸ vµ t nh©n ho¸. §i liÒn víi chÝnh s¸ch æn ®Þnh gi¸ c¶ trong n«ng nghiÖp, c¸c chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng vµ viÖc lµm cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ trong c¸c DNNN ®îc cæ phÇm ho¸còng ®îc ban hµnh. Cho ®Õn n¨m 1995 ë §µi Loan ®· cã kho¶ng mét phÇn hai sè DNNN ®îc tiÕn hÇnh cæ phÇn ho¸. 3.Kinh nghiÖm rót ra cho ViÖt Nam. 3.1 TÝnh phæ biÕn cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. Sù triÓn khai cã tÝnh chÊt toµn cÇu, qu¸ tr×nh nµy t¹o ra mét t¬ng quan hîp lý gi÷a së h÷u Nhµ Níc vµ së h÷u t nh©n, gi÷a sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ Níc vµ cña thÞ trêng. Do vËy tiÕn 20