Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
Nh÷ng n¨m qua thùc hiÖn ®-êng lèi ®æi míi do §¶ng ta khëi x-íng
vµ l·nh ®¹o ngµnh th-¬ng m¹i ®· cïng c¸c ngµnh c¸c ®Þa phu¬ng nç lùc
phÊn ®Êu ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu b-íc ®Çu quan träng trong lÜnh vùc l-u
th«ng hµng ho¸ vµ dÞch vô, gãp phÇn t¹o nªn nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c trªn thÞ
tr-êng trong n-íc vµ vÞ thÕ míi trªn thÞ tr-êng ngoµi n-íc.
ChuyÓn viÖc mua b¸n hµng hãa tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp
mua b¸n theo c¬ chÕ thÞ tr-êng gi¸ c¶ ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ vµ
quan hÖ cung cÇu.
ChuyÓn thÞ tr-êng tõ trong thÕ chia c¾t khÐp kÝn theo ®Þa giíi hµnh
chÝnh kiÓu “t s°n tù tiªu” sang tù do lu th«ng theo quy luËt kinh tÕ thÞ
tr-êng vµ theo ph¸p luËt. Víi sù tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ,
b-íc ®Çu ®· huy ®éng ®-îc c¸c tiÒm n¨ng vÒ vèn, kü thuËt vµo l-u th«ng
hµng ho¸ lµm thÞ tr-êngtrong n-íc ph¸t triÓn sèng ®éng, tæng møc l-u
chuyÓn hµng ho¸ x· héi t¨ng nhanh. ThÞ tr-êng ngoµi n-íc më réng theo
h-íng ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph-¬ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i.
Ho¹t ®éng th-¬ng m¹i ®· gãp phÇn ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu vËt t-, hµng
ho¸ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n, quèc phßng vµ ®êi sèng nh©n d©n. Hµng ho¸
trong n-íc phong phó, gi¸ c¶ t-¬ng ®èi æn ®Þnh, l¹m ph¸t ®-îc kiÒm chÕ,
ngµy cµng cã nhiÒu lo¹i hµng ho¸ ViÖt Nam cã mÆt trªn thÕ giíi. Th-¬ng
m¹i ®· gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ph©n c«ng l¹i lao
®éng x· héi, thóc ®Èy c¸c ngµnh ®æi míi c«ng nghÖ, c¶i biÕn c¬ cÊu s¶n
xuÊt n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm lµm cho tõng b-íc g¾n víi nhu cÇu thÞ
tr-êng b-íc ®Çu ph¸t huy ®-îc lîi thÕ so s¸nh t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng cho nÒn
kinh tÕ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n.
Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu vµ kÕt qu¶ trªn thÞ tr-êng vµ ho¹t ®éng
th-¬ng m¹i cña n-íc ta cßn gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n vµ khuyÕt ®iÓm ph¸t
sinh nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p míi. §Êt n-íc ngµy mét ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh
doanh nghiÖp- s¶n phÈm ngµy mét ®a d¹ng, phong phó. V× vËy, ®Ó tån t¹i vµ
ph¸t triÓn ®-îc th× ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu, chÝnh s¸ch
phï hîp, vµ cã c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr-êng cËp nhËt...Ngoµi ra chÊt l-îng c¸c
s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ph¶i tèt, gi¸ thµnh rÎ phï hîp víi thu nhËp cña
ng-êi tiªu dïng...th× míi cã kh¶ n¨ng ®øng v÷ng trªn thÞ tr-êng, vµ cã kh¶
n¨ng c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cña n-íc ngoµi.
Khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN n¨m
1995, ASEM- 1996, APEC- 1998 vµ s¾p tíi gia nhËp WTO ®Æt ra nh÷ng
th¸ch thøc míi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.
Lµm thÕ nµo ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn? Lµm thÕ nµo ®Ó ®¹t ®-îc vµ duy
tr× viÖc xuÊt khÈu, b¶o vÖ thÞ tr-êng trong n-íc? Hay lµm sao n©ng cao
®-îc søc c¹nh tranh trong m«i tr-êng th-¬ng m¹i quèc tÕ? VÊn ®Ò cèt lâi lµ
lµm sao x¸c ®Þnh chÝnh x¸c lîi thÕ c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm trong doanh
nghiÖp, tËp trung ®-îc c¸c nguån lùc ®Ó cã søc m¹nh tæng hîp.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ViÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò sèng
cßn cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay. §©y còng lµ vÊn ®Ò xóc tiÕn
nhÊt, ®¸ng quan tÇm nhÊt cña c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy mµ
“BiÖn ph²p n©ng cao kh° n¨ng c³nh tranh cða c²c s°n phÈm ViÖt Nam trªn
thÞ tr-êng” ®ang l¯ mét ®Ò t¯i cËp nhËt hiÖn nay ®îc rÊt nhiÒu ngêi quan
t©m nghiªn cøu ®Ó t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu n©ng cao ®-îc n¨ng lùc
c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm trªn thÞ tr-êng...Cho nªn trong lÉn nghiªn cøu
n¯y em ®± chän ®Ò t¯i “BiÖn ph²p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n
phÈm ViÖt Nam trªn thÞ trêng”. §Ó tô ®ã xem nh÷ng mÆt n¯o ®± ®³t
®-îcmÆt nµo ch-a ®¹t ®-îc? Nguyªn nh©n cña chóng lµ g×? Vµ muèn kh¾c
phôc cÇn thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc nh- thÕ nµo? Tõ ®ã lµm bµi häc cho
m×nh. Néi dung chñ yÕu cña ®Ò tµi ®-îc chia ra lµm ba ch-¬ng:
Ch-¬ng I. Kh¸i qu¸t vÒ c¹nh tranh- n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
c¸c s¶n phÈm trªn thÞ tr-êng.
Ch-¬ng II. Thùc tr¹ng cña kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¸c s¶n phÈm
Ch-¬ng III. Gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n
phÈm ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng.
§©y lµ ®Ò tµi míi vµ khã nªn trong thêi gian ng¾n em kh«ng thÓ
nghiªn cøu kü h¬n, s©u h¬n ®-îc vµ cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt cña bµi viÕt.
VËy em mong thÇy chØ b¶o ®Ó bµi viÕt sau cña em ®-îc tèt h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy PTS. TS §Æng §×nh §µo ®· gióp em
hoµn thµnh bµi viÕt nµy.
Hµ Néi 2- 10- 2001.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ch-¬ng I
Kh¸i qu¸t vÒ c¹nh tranh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng
c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm.
I. c¸c kh¸i niÖm vÒ c¹nh tranh.
1. C¹nh tranh lµ g×?
- Trong x· héi t- b¶n: C¹nh tranh lµ mét h×nh thøc ®Êu tranh gay g¾t
gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ dùa trªn chÕ ®é t- h÷u vÒ t- liÖu s¶n
xuÊt, nh»m giµnh giËt nh÷ng ®iÒu kiÖn cã lîi nhÊt vÒ s¶n xuÊt vµ tiªu thô
hµng ho¸.
- Trong kinh tÕ thÞ tr-êng:
+C¹nh tranh vÒ mÆt thuËt ng÷ lµ sù cè g¾ng giµnh phÇn h¬n, phÇn
th¾ng vÒ m×nh gi÷a nh÷ng ng-êi, nh÷ng tæ chøc ho¹t ®éng cã nh÷ng
môc tiªu vµ lîi Ých gièng nhau.
+ Trong kinh doanh, c¹nh tranh ®-îc ®Þnh nghÜa nh- lµ sù ®ua
tranh gi÷a c¸c nhµ kinh doanh thÞ tr-êng nh»m giµnh -u thÕ trªn mét
lo¹i tµi nguyªn, s¶n phÈm hoÆc cïng mét lo¹i kh¸ch hµng vÒ phÝa m×nh.
2. Quan niÖm vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh
Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc, vÊn ®Ò
n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi sù tån t¹i vµ
ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam vµ sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ cña
®Êt n-íc. Yªu cÇu nµy ®Æt ra kh«ng chØ ®èi víi khu vùc c«ng nghiÖp tham
gia vµo thÞ tr-êng thÕ giíi, mµ ngay c¶ ®èi víi khu vùc chØ s¶n xuÊt hµng
ho¸ cho thÞ tr-êng néi ®Þa, v× tÝnh chÊt giao l-u quèc tÕ hiÖn nay kh«ng cßn
thuÇn tuý ë ph¹m vi ng-êi biªn giíi.
Cã rÊt nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh, v× vËy ë
®©y xin ®îc b¯n ®«i chòt vÒ “Kh° n¨ng c³nh tranh.”
Cho ®Õn nay ®· cã nhiÒu t¸c gi¶ ®-a c¸c c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ kh¶
n¨ng c¹nh tranh cña mét doanh nghiÖp, cña mét nÒn c«ng nghiÖp còng nhmét quèc gia.
Theo Fafchamps cho r»ng: Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét doanh
nghiÖp lµ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp ®ã cã thÓ s¶n xuÊt s¶n phÈm víi chi
phÝ biÕn ®æi trung b×nh thÊp h¬n gi¸ cña nã trªn thÞ tr-êng. Theo c¸ch hiÓu
nµy, doanh nghiÖp nµo cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cã chÊt l-îng
t-¬ng tù s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp kh¸c nh-ng víi chi phÝ thÊp h¬n sÏ
®-îc coi lµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n.
Randall l¹i cho r»ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ kh¶ n¨ng giµnh ®-îc vµ
duy tr× thÞ phÇn trªn thÞ tr-êng víi lîi nhuËn nhÊt ®Þnh.
Theo Dunning lËp luËn r»ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ kh¶ n¨ng cung
s¶n phÈm cña chÝnh doanh nghiÖp trªn c¸c thÞ tr-êng kh¸c nhau mµ kh«ng
ph©n biÖt n¬i bè trÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®ã.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Mét quan niÖm kh¸c cho r»ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ tr×nh ®é cña
c«ng nghiÖp cã thÓ s¶n xuÊt s¶n phÈm theo ®óng yªu cÇu cña thÞ tr-êng,
®ång thêi duy tr× ®-îc møc thu nhËp thùc tÕ cña m×nh.
Cã thÓ thÊy r»ng c¸c quan niÖm nªu trªn xuÊt ph¸t tõ c¸c gãc ®é kh¸c
nhau, nh-ng ®Òu cã liªn quan ®Õn hai khÝa c¹nh: chiÕm lÜnh thÞ tr-êng vµ cã
lîi nhuËn. Theo t«i, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cã thÓ hiÓu lµ n¨ng lùc n¾m gi÷ thÞ
phÇn nhÊt ®Þnh víi møc ®é hiÖu qu¶ chÊp nhËn ®-îc, v× vËy khi thÞ phÇn
t¨ng lªn cho thÊy kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®-îc n©ng cao.
3. Quy luËt vÒ c¹nh tranh.
Sù tù do trong s¶n xuÊt kinh doanh víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham
gia lµ nguån gèc cña sù c¹nh tranh. C¹nh tranh lµ quy luËt trong nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng. C¹nh tranh vÒ mÆt kinh tÕ kh¸c h¼n sù c¹nh tranh ®Ó ®o¹t mét
gi¶i th-ëng. Nã lµ mét cuéc ch¹y ®ua kh«ng ph¶i mét lÇn råi th«i mµ lµ mét
qu² tr×nh liªn tóc. §ã l¯ mét cuéc ch³y “Marat«ng kinh tÕ” kh«ng cã ®Ých
cuèi cïng, ai c¶m nhËn thÊy ®Ých ng-êi ®ã trë thµnh nhÞp cÇu cho c¸c ®èi
thñ v-ît lªn phÝa tr-íc. Ch¹y ®ua kinh tÕ ph¶i lu«n ë phÝa tr-íc ®Ó tr¸nh
nh÷ng trËn ®ßn cña ng-êi ch¹y phÝa sau. §ã lµ sù c¹nh tranh vÒ chÊt l-îng,
hiÖu qu¶, vÒ gi¸ c¶, vÒ dÞch vô phôc vô kh¸ch hµng gi÷a ng-êi mua vµ ng-êi
b¸n, gi÷a nh÷ng ng-êi mua vµ nh÷ng ng-êi b¸n víi nhau. Kh«ng thÓ lÈn
tr¸nh c¹nh tranh, ®ãn tr-íc c¹nh tranh vµ s½n sµng, linh ho¹t sö dông vò khÝ
c¹nh tranh h÷u hiÖu.
II. Vai trß cña c¹nh tranh
Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ thóc ®Èy tù do mËu dÞch trªn toµn thª giíi,
®iÒu nµy mang l¹i nh÷ng lîi Ých to lín cho tÊt c¶ c¸c quèc gia: Tù do trao
®æi lµm cho gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô phôc vô tèt h¬n nh÷ng nhu cÇu cña
ng-êi tiªu dïng trªn toµn thÕ giíi, viÖc tiÕp cËn víi c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña
s¶n xuÊt kinh doanh nh- vèn, c«ng nghÖ, lao ®éng...còng trë nªn dÔ dµng
h¬n. Tù do ho¸ mËu dÞch còng lµm cho c¹nh tranh trë nªn khèc liÖt h¬n vµ
lµ c¹nh tranh toµn cÇu.
Hµng ngµy, chóng ta ®Òu nghe, nh×n, ®äc nh÷ng th«ng tin qu¶ng c¸o
cña c¸c c«ng ty vÒ nh÷ng s¶n phÈm kh¸c nhau. Trong nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng, c¸c s¶n phÈm cã thÓ gièng nhau vµ còng cã thÓ thay thÕ cho nhau,
trong khi ng-êi mua cã quyÒn lùa chän lo¹i s¶n phÈm nµo ®em l¹i lîi Ých
tèi -u cho hä. V× vËy mµ sù c¹nh tranh trong viÖc thu hót kh¸ch hµng thùc
ra chØ lµ sù ®èi ®Çu quyÕt liÖt trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn gi÷a chÝnh c¸c
c«ng ty vµ quèc gia ®ã. VËy vai trß vµ thùc chÊt cña c¹nh tranh trong nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng lµ g×?
Vai trß cña c¹nh tranh ®· ®-îc kh¼ng ®Þnh c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn
ë n-íc ta. C¹nh tranh lµ mòi nhän ®ét kÝch quan träng, ®Ó ph¸ vì c¬ chÕ
qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp, h×nh thµnh c¬ chÕ thÞ tr-êng.
+ C¹nh tranh thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, chÊn h-ng c¸c
quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ. Qua ho¹t ®éng mua b¸n t¹o ra ®éng lùc kÝch thÝch
®èi víi ng-êi s¶n xuÊt, thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng x· héi, tæ chøc l¹i s¶n
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
xuÊt, h×nh thµnh nªn c¸c vïng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt hµng ho¸ lín. Ph¸t
triÓn th-¬ng m¹i còng cã nghÜa lµ ph¸t triÓn c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ.
§ã lµ con ®-êng ng¾n nhÊt ®Ó chuyÓn tõ s¶n xuÊt tù nhiªn thµnh s¶n xuÊt
hµng ho¸.
+ C¹nh tranh kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Lîi
nhuËn lµ môc ®Ých cña ho¹t ®éng c¹nh tranh th-¬ng m¹i. Ng-êi s¶n xuÊt sÏ
t×m mäi c¸ch ®Ó c¶i tiÕn c«ng t¸c, ¸p dông khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ
míi, h¹ chi phÝ ®Ó thu nhiÒu lîi nhuËn. §ång thêi, c¹nh tranh trong th-¬ng
m¹i b¾t buéc ng-êi s¶n xuÊt ph¶i tÝnh to¸n thùc chÊt ho¹t ®éng kinh doanh,
tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. §ã lµ nh÷ng nh©n tè
t¸c ®éng lµm cho lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
+ C¹nh tranh kÝch thÝch nhu cÇu vµ lu«n t¹o ra nhu cÇu míi. Ng-êi
tiªu dïng mua b¸n kh«ng xuÊt ph¸t tõ t×nh c¶m mµ b»ng lý trÝ. Lîi Ých cña
s¶n phÈm hay møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu cña s¶n phÈm sÏ t¹o ra kh¶ n¨ng
t¸I t¹o nhu cÇu. C¹nh tranh mét mÆt lµm cho cÇu trªn thÞ tr-êng trung thùc
víi nhu cÇu, mÆt kh¸c nã lµm béc lé tÝnh ®a d¹ng, phong phó cña nhu cÇu.
C¹nh tranh buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶I ®a d¹ng ho¸ vÒ lo¹I h×nh, kiÓu d¸ng,
mÉu m·, chÊt l-îng s¶n phÈm. §iÒu nµy t¸c ®éng ng-îc l¹i ng-êi tiªu
dïng, lµm bËt dËy c¸c nhu cÇu tiÒm tµng. Tãm l¹i, c¹nh tranh trong th-¬ng
m¹i lµm t¨ng tr-ëng nhu cÇu vµ gèc rÔ cho sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh
doanh.
+ C¹nh tranh gãp phÇn më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, lµm cho
quan hÖ th-¬ng m¹i gi÷a n-íc ta víi c¸c n-íc kh¸c kh«ng ngõng ph¸t triÓn.
§iÒu ®ã gióp chóng ta tËn dông ®-îc -u thÕ cña thêi ®¹i, ph¸t huy ®-îc lîi
thÕ so s¸nh, tõng b-íc ®-a thÞ tr-êng n-íc ta héi nhËp víi thÞ tr-êng thÕ
giíi, biÕn n-íc ta thµnh bé phËn cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. §ã còng
lµ con ®-êng ®Ó kinh tÕ n-íc ta cã b-íc ph¸t triÓn nh¶y vät, nh©n d©n ta cã
cuéc sèng Êm no, h¹nh phóc.
Nh- vËy: C¹nh tranh lµ bÊt kh¶ kh¸ng, lµ linh hån sèng cña c¬ chÕ thÞ
tr-êng. Nã lµ ®éng lùc quan träng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi. Sù c¹nh
tranh diÔn ra gi÷a ng-êi b¸n víi nhau, hoÆc gi÷a nh÷ng ng-êi mua víi
nhau.
C¹nh tranh lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong ho¹t ®éng kinh
doanh. §Ó ®¹t ®-îc mét lîi thÕ c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng lµ môc ®Ých cña
mäi c«ng ty ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty ViÖt Nam hiÖn nay ®ang trong t×nh tr¹ng
c¹nh tranh s¶n phÈm yÕu kÐm. Lîi thÕ c¹nh tranh kh«ng ph¶i lu«n dÔ dµng
x¸c ®Þnh ®-îc vµ ®Ó cã ®-îc mét lîi thÕ c¹nh tranh kh«ng ph¶i lµ dÔ dµng.
Do ®ã, viÖc n©ng cao tÝnh chiÕn l-îc ®Æt ra cho nÒn kinh tÕ vµ c¸c doanh
nghiÖp lµ ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó ®¹t ®-îc c¹nh tranh hiÖu qu¶ vµ biÖn ph¸p ®¹i
thÓ ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu nµy lµ g×?
III. ThÞ tr-êng ng-êi tiªu dïng vµ c¸c ®Æc ®IÓm
hµnh vi ng-êi mua.
1. ThÞ tr-êng ng-êi tiªu dïng.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ThÞ tr-êng lµ g×?: ThÞ tr-êng lµ mét qu¸ tr×nh trong ®ã ng-êi b¸n vµ
ng-êi mua t¸c ®éng qua l¹I lÉn nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ vµ sè l-îng cña mét
hay nhiÒu thø hµng ho¸ kh¸c nhau.
ThÞ tr-êng ng-êi tiªu dïng lµ nh÷ng c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh mua hay
b»ng mét ph-¬ng thøc nµo ®ã cã ®-îc hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Ó tiªu dïng cho
c¸ nh©n.
Ng-êi tiªu dïng rÊt kh¸c nhau vÒ tuæi t¸c, møc thu nhËp vµ møc ®é
häc vÊn, thÞ hiÕu vµ ý thÝch thay ®æi chç ë. C¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr-êng
nªn t¸ch riªng nhãm ng-êi tiªu dïng ra vµ t¹o ra nh÷ng hµng ho¸ vµ dÞch
vô riªng ®Ó tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu cña nhãm nµy. NÕu nh- phÇn thÞ
tr-êng kh¸ lín th× mét sè c«ng ty cã thÓ so¹n th¶o nh÷ng ch-¬ng tr×nh
Marketing riªng ®Ó phôc vô phÇn thÞ tr-êng ®ã.
2. Môc tiªu vµ ®èi t-îng cña ng-êi tiªu dïng.
§Ó ®¸p øng tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu vµ mong muèn cña kh¸ch hµng
th× viÖc “hiÓu ®îc kh²ch h¯ng” l¯ nhiÖm vó cða nh÷ng ngêi l¯m
Marketing song viÖc nµy kh«ng ®¬n gi¶n. Cã thÓ kh¸ch hµng nãi ra nhu cÇu
cña m×nh song kh«ng hµnh ®éng hay lµm mét c¸ch kh¸c vµ còng cã thÓ
kh«ng n¾m ®-îc ®éng c¬ s©u xa cña m×nh. V× vËy, cÇn cã ®-îc nh÷ng ®¸p
øng b»ng nh÷ng t¸c ®éng lµm thay ®æi suy nghÜ cña hä tr-íc khi hä quyÕt
®Þnh.
§èi víi mçi s¶n phÈm ®Ó tho¶ m·n kh¸ch hµng th× chÊt l-îng s¶n
phÈm lµ vÊn ®Ò ®-îc -u tiªn, bªn c¹nh ®ã ®Ó duy tr× vµ ®¹t ®-îc lßng tin cña
kh¸ch hµng vµo s¶n phÈm th× ng-êi cung øng s¶n phÈm ph¶i chøng tá kh¶
n¨ng ®¶m b¶o chÊt l-îng cña m×nh.
3. Nh÷ng ng-êi tham gia vµo ho¹t ®éng mua s¾m vµ yÕu tè t¸c
®éng ®Õn quyÕt ®Þnh mua.
Trong Marketing ph©n biÖt n¨m vai trß cña mäi ng-êi trong quyÕt
®Þnh mua s¾m.
Ng-êi chñ x-íng: Ng-êi ®Çu tiªn nªu lªn ý t-ëng mua mét s¶n phÈm
hay mét dÞch vô cô thÓ.
Ng-êi ¶nh h-ëng: Ng-êi cã quan ®iÓm hay ý kiÕn cã ¶nh h-ëng ®Õn
quyÕt ®Þnh.
Ng-êi quyÕt ®Þnh: Ng-êi quyÕt ®Þnh mäi yÕu tè trong quyÕt ®Þnh,
mua s¾m, cã nªn mua kh«ng? mua c¸i g×? mua nh- thÕ nµo? hay môa ë
®©u?
Ng-êi mua: Ng-êi thùc hiÖn mua s¾m thùc tÕ.
Ng-êi sö dông: Ng-êi tiªu dïng hay sö dông s¶n phÈm hay dÞch vô.
Tr-íc ®©y c¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr-êng ®· häc ®Ó hiÓu ng-êi tiªu dïng cña
m×nh trong qóa tr×nh giao tiÕp mua b¸n th-êng ngµy víi hä. Nh-ng sù lín
m¹nh cña c«ng ty vµ thÞ tr-êng ®· t-íc ®i cña nhiÒu nhµ qu¶n trÞ Marketing
nh÷ng quan hÖ tiÕp xóc trùc tiÕp víi c¸c kh¸ch hµng cña m×nh. C¸c nhµ
qu¶n trÞ ngµy cµng ph¶i nghiªn cøu kh¸ch hµng th-êng xuyªn h¬n. Hä chi
phÝ nhiÒu h¬n bao giê hÕt cho viÖc nghiªn cøu ng-êi tiªu dïng, cè g¾ng t×m
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
hiÓu xem ai mua, mua nh- thÕ nµo, mua khi nµo, mua ë ®©u vµ t¹i sao l¹i
mua?
C©u hái c¬ b¶n: Ng-êi tiªu dïng ph¶n øng nh- thÕ nµo víi nh÷ng thñ
thuËt kÝch thÝch cña Marketing cña c«ng ty cã thÓ vËn dông? C«ng ty sau
khi thùc sù hiÓu râ nh÷ng ng-êi tiªu dïng ph¶n øng nh- thÕ nµo víi c¸c tÝnh
n¨ng kh¸c nhau cña hµng ho¸, gi¸ c¶, c¸c néi dung qu¶ng c¸o…sÏ cã -u thÕ
to lín tr-íc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh . ChÝnh v× vËy mµ c¸c c«ng ty vµ c¸c nhµ
khoa häc ®· tèn nhiÒu c«ng søc ®Ó nghiªn cøu mèi liªn hÖ gi÷a c¸c yÕu tè
kÝch thÝch cña marketing vµ ph¶n øng ®¸p l¹I cña ng-êi tiªu dïng.
m« h×nh chi tiÕt hµnh vi cña ng-êi mua.
C¸c yÕu tè
kÝch thÝch
cña
marketing
C¸c t¸c nh©n
kÝch thÝch
kh¸c
-
-
-
Hµng ho¸
Gi¸ c¶
Ph-¬ng
ph¸p
ph©n phèi
KhuyÕn
m·i
-
M«I
tr-êng
kinh tÕ
Khoa häc
kü thuËt
ChÝnh trÞ
V¨n ho¸
“ Hép ®en” ý thøc
cña ng-êi tiªu dïng
Nh÷ng ph¶n øng
®¸p l¹i cña ng-êi
mua
C¸c ®Æc
tÝnh cña
ng-êi
mua
- Lùa chän
hµng ho¸
- Lùa chän
nh·n hiÖu
- Lùa chän nhµ
kinh doanh
- Lùa chän
khèi l-îng mua
7
Qu¸
tr×nh
quyÕt
®Þnh
mua
hµng
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Nh÷ng yÕu tè kÝch thÝch cã hai lo¹i. Nh÷ng yÕu tè kÝch thÝch cña
marketing bao gåm phÇn tö: hµng ho¸, gi¸ c¶, ph-¬ng ph¸p ph©n phèi vµ
khuyÕn m·i. Nh÷ng t¸c nh©n kÝch thÝch kh¸c bao gåm nh÷ng lùc l-îng c¬
b¶n vµ sù kiÖn trong m«I tr-êng xung quanh ng-êi mua; m«I tr-êng kinh
tÕ, khoa häc kü thuËt, chÝnh trÞ v¯ v¨n hãa. §I qua “hép ®en” ý thøc ngêi
mua, tÊt c¶ nh÷ng t¸c nh©n kÝch thÝch nµy g©y ra mét lo¹t nh÷ng ph¶n øng
cña ng-êi mua cã thÓ quan s¸t ®-îc vµ ®-îc tr×nh bµy ë « ph¶I; lùa chän
hµng ho¸, lùa chän nh·n hiÖu, lùa chän nhµ kinh doanh, lùa chän khèi
l-îng mua.
NhiÖm vô cña nhµ ho¹t ®éng thÞ tr-êng lµ hiÓu cho ®-îc c¸I g× x¶y ra
trong “hép ®en” ý thøc cða ngêi tiªu dïng gi÷a lòc t²c nh©n kÝch thÝch ®I
vµo vµ lóc xuÊt hiÖn nh÷ng ph¶n øng cña hä.
2.1. Nh÷ng ®Æc tÝnh cña ng-êi mua.
Ng-êi tiªu dïng th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh cña m×nh kh«ng ph¶I ë
trong ch©n kh«ng. C¸c yÕu tè v¨n ho¸, x· héi, c¸ nh©n vµ t©m lý cã ¶nh
h-ëng ®Õn hµnh vi mua hµng mµ hä thùc hiÖn (h×nh bªn).
PhÇn lín nh÷ng yÕu tè nµy kh«ng chÞu sù kiÓm so¸t tõ phÝa c¸c nhµ
ho¹t ®éng thÞ tr-êng, nh-ng hä nhÊt thiÕt ph¶I chó ý ®Õn chóng.
Nh÷ng yÕu tè tr×nh ®é v¨n ho¸ cã ¶nh h-ëng to lín vµ s©u s¾c nhÊt
®Õn hµnh vi cña ng-êi tiªu dïng.
Nh÷ng yÕu tè tr×nh ®é
Nh÷ng yÕu tè mang tÝnh
v¨n hãa
chÊt x· héi
- V¨n ho¸
- C¸c nhãm chuÈn mùc
- Nh¸nh v¨n ho¸
- Gia ®×nh
- §Þa vÞ x· héi
- Vai trß ®Þa vÞ
Ng-êi mua
Nh÷ng yÕu tè mang tÝnh
chÊt c¸ nh©n
- Tuæi t¸c vµ giai ®o¹n
cña chu tr×nh ®êi sèng
gia ®×nh
- NghÒ nghiÖp
- T×nh tr¹ng kinh tÕ
- KiÓu nh©n c¸ch vµ
quan niÖm vÒ b¶n
th©n
- Lèi sèng
Nh÷ng yÕu tè mang tÝnh
chÊt t©m lý
- §éng c¬
- Tri gi¸c
- LÜnh héi
- NiÒm tin vµ th¸i ®é
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
V¨n ho¸ lµ nguyªn nh©n ®Çu tiªn, c¬ b¶n quyÕt ®Þnh nhu cÇu vµ hµnh
vi cña con ng-êi. Hµnh vi cña con ng-êi lµ mét sù vËt chñ yÕu ®-îc tiÕp thu
tõ bªn ngoµi.
Nh¸nh v¨n ho¸: bÊt kú nÒn v¨n ho¸ nµo còng bao gåm nh÷ng bé phËn
cÊu thµnh nhá h¬n hay nh¸nh v¨n ho¸ ®em l¹I cho c¸c thµnh viªn cña m×nh
kh¶ n¨ng hoµ ®ång vµ giao tiÕp cô thÓ h¬n víi nh÷ng ng-êi gièng m×nh.
Trong nh÷ng céng ®ång lín th-êng gÆp nh÷ng nhãm ng-êi cïng s¾c téc
ch¼ng h¹n nh- ng-êi Ailen, ng-êi Balan, ng-êi ý hay ng-êi Puectorico cã
nh÷ng ham mª vµ mèi quan t©m mang râ nÐt d©n téc cña m×nh. Nh÷ng
nh¸nh v¨n ho¸ riªng víi nh÷ng së thÝch vµ ®iÒu cÊm kþ ®Æc thï lµ nh÷ng
nhãm t«n gi¸o nh- nhãm tÝn ®å thiªn chóa gi¸o, nhãm tÝn ®å ®¹o Mãcm«n,
®¹o CanVanh, ®¹o Do th¸i.
+ Nh÷ng yÕu tè mang tÝnh chÊt x· héi:
Hµnh vi cña ng-êi tiªu dïng còng ®-îc quy ®Þnh bëi nh÷ng yÕu tè
mang tÝnh chÊt x· héi nh÷ng nhãm, gia ®×nh, vai trß x· héi vµ c¸c quy chÕ
x· héi chuÈn mùc.
C¸c nhãm tiªu biÓu: rÊt nhiÒu nhãm chuÈn mùc ¶nh h-ëng ®Æc biÖt
m¹nh mÏ ®èi víi hµnh vi cña con ng-êi. Nh÷ng nhãm cã ¶nh h-ëng trùc
tiÕp ®Õn con ng-êi ®-îc gäi lµ nh÷ng tËp thÓ c¸c thµnh viªn.
C¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr-êng cè g¾ng ph¸t hiÖn tÊt c¶ nh÷ng nhãm
tiªu biÓu cña mét thÞ tr-êng cô thÓ n¬I hä b¸n hµng cña m×nh. C¸c nhãm
tiªu biÓu ¶nh h-ëng ®Õn mäi ng-êi Ýt nhÊt lµ theo ba c¸ch sau:
Thø nhÊt lµ c¸ nh©n ®ông ch¹m víi nh÷ng biÓu hiÖn hµnh vi vµ lèi
sèng míi ®èi víi nã.
Thø hai lµ nhãm t¸c ®éng ®Õn th¸I ®é cña c¸ nh©n vµ quan niÖm cña
nã vÒ b¶n th©n m×nh.
Thø ba lµ nhãm thóc Ðp c¸ nh©n -ng thuËn, do ®ã cã ¶nh h-ëng ®Õn
viÖc c¸ nh©n lùa chän hµng ho¸ vµ nh·n hiÖu cô thÓ.
3. C¸c h×nh th¸i cña thÞ tr-êng c¹nh tranh s¶n phÈm.
Theo cuèn tõ ®IÓn kinh doanh (xuÊt b¶n n¨m 1992 ë Anh) th× c¹nh
tranh l¯ “sù ganh ®ua, sù k×nh ®Þch gi÷a c²c nh¯ kinh doanh trªn thÞ trêng
nh»m giµnh cïng mét lo¹I nguån lùc s¶n xuÊt hoÆc cïng lo¹i kh¸ch hµng vÒ
phÝa m×nh”. Díi gãc ®é thùc chøng, ngêi ta cho r´ng cã hai møc ®é c¹nh
tranh.
3.1. C¹nh tranh hoµn toµn (hoÆc thuÇn tuý) lµ t×nh tr¹ng c¹nh
tranh trong ®ã gi¸ c¶ mét lo¹i hµng ho¸ kh«ng thay ®æi trong toµn bé c¸c
®Þa danh cña thÞ tr-êng, bëi v× ng-êi mua ng-êi b¸n ®Òu biÕt t-êng tËn vÒ
c¸c ®IÒu kiÖn cña thÞ tr-êng. C¹nh tranh hoµn toµn xuÊt hiÖn khi cã bèn
®IÒu kiÖn sau ®©y:
+ Trªn thÞ tr-êng cã nhiÒu ng-êi b¸n vµ ng-êi mua hµng ho¸, hµnh vi
kinh tÕ cña bÊt kú ai còng khèng chÕ ®-îc c¶ thÞ tr-êng mµ chØ cã thÓ chÊp
nhËn gi¸ c¶ thÞ tr-êng. Mçi nhµ cung øng chØ chiÕm tû lÖ rÊt Ýt trong tæng
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
l-îng hµng hãa cung cÊp. Gi¸ c¶ c©n b»ng cña thÞ tr-êng do quy luËt cung
cÇu quy ®Þnh.
+ S¶n phÈm lo¹I cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr-êng lµ gièng nhau
vÒ tÝnh chÊt vµ chÊt l-îng. §øng vÒ phÝa ng-êi tiªu dïng mµ nãi th× c¸c s¶n
phÈm ®ã kh«ng cã sù kh¸c biÖt.
+ C¸c nguån lùc s¶n xuÊt trªn thÞ tr-êng cã thÓ di chuyÓn tù do vµ cã
thÓ x©m nhËp hoÆc rót ra khái thÞ tr-êng.
+ Ng-êi c¹nh tranh hoµn toµn cã t-¬ng ®èi ®Èy ®ñ th«ng tin vÒ thÞ
tr-êng vµ c¸c diÔn biÕn cña thÞ tr-êng.
Trong thÞ tr-êng c¹nh tranh hoµn toµn, gi¸ c¶ cña s¶n phÈm lµ cè
®Þnh, lîi nhuËn b×nh qu©n cña ®Çu t- t- b¶n ®-îc x¸c ®Þnh râ. Trong ®IÒu
kiÖn c¹nh tranh hoµn toµn, mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu hay Ýt ®Òu
kh«ng thÓ lµm thay ®æi gi¸ c¶ thÞ tr-êng, c¸I mµ hä cã thÓ lµm lµ dùa vµo
gi¸ c¶ ®· ®-îc x¸c ®Þnh Êy mµ cung øng cho thÞ tr-êng s¶n phÈm cña m×nh.
3.2. C¹nh tranh kh«ng hoµn toµn.
Lµ h×nh thøc c¹nh tranh chiÕm -u thÕ trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt mµ ë
®ã c¸c nhµ s¶n xuÊt hoÆc ng-êi b¸n hµng cã ®ñ søc vµ thÕ lùc cã thÓ chi
phèi gi¸ c¶ s¶n phÈm cña m×nh trªn thÞ tr-êng. C¹nh tranh kh«ng hoµn toµn
chia lµm hai lo¹I:
+ §éc quyÒn nhãm tån t¹I trong c¸c nhµ s¶n xuÊt mµ ë ®ã chØ cã mét
sè Ýt ng-êi s¶n xuÊt, mçi ng-êi ®Òu nhËn thøc ®-îc r»ng gi¸ c¶ s¶n phÈm
cña m×nh kh«ng chØ phô thuéc vµo s¶n l-îng cña m×nh, mµ cßn phô thuéc
vµo ho¹t ®éng cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh quan träng trong ngµnh ®ã.
+ C¹nh tranh mang tÝnh chÊt ®éc quyÒn lµ mét h×nh thøc c¹nh tranh
mµ ë ®ã ng-êi b¸n t¸c ®éng ®Õn ng-êi mua b»ng sù kh¸c nhau cña c¸c s¶n
phÈm cña m×nh vÒ h×nh d¸ng, kÝch th-íc, chÊt l-îng, nh·n m¸c…Trong
nhiÒu tr-êng hîp, ng-êi b¸n cã thÓ buéc ng-êi mua ph¶I chÊp nhËn gi¸ c¶
cña m×nh ®-a ra.
Dùa vµo møc ®é c¹nh tranh nªu trªn, ng-êi ta chia thÞ tr-êng thµnh
hai lo¹I chñ yÕu: thÞ tr-êng c¹nh tranh hoµn h¶o vµ thÞ tr-êng c¹nh tranh
kh«ng hoµn h¶o.
+ thÞ tr-êng c¹nh tranh hoµn h¶o: lµ thÞ tr-êng trong ®ã kh«ng mét
ng-êi b¸n hay ng-êi mua nµo cã vai trß lín trong toµn bé thÞ tr-êng cña
mét lo¹I hµng ho¸ nhÊt ®Þnh, tõ ®ã kh«ng cã thÓ ¶nh h-ëng quyÕt ®Þnh ®Õn
gi¸ c¶ thÞ tr-êng cña hµng ho¸ ®ã.
Sè ng-êi tham gia thÞ tr-êng ph¶I t-¬ng ®èi nhiÒu, do ®ã mäi ng-êi
mua, b¸n, chØ cã mèi liªn hÖ, ¶nh h-ëng rÊt nhá so víi toµn thÓ thÞ tr-êng.
Tøc lµ nÕu mét hoÆc mét nhãm nhá ng-êi b¸n hay ng-êi mua rót ra khái thÞ
tr-êng th× tæng sè cung hoÆc tæng sè cÇu thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ, gi¸ c¶
còng kh«ng thay ®æi.
Trªn thÞ tr-êng c¹nh tranh hoµn h¶o gi¸ c¶ thÞ tr-êng h×nh thµnh vµ
vËn ®éng ®éc lËp víi c¶ ng-êi mua vµ ng-êi b¸n. Hä chØ ®-îc coi lµ
“nh÷ng ngêi nhËn gi²”, c² nh©n hä kh«ng cã vai trß quyÕt ®Þnh gi² c° thÞ
tr-êng.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Hµng ho¸ mua b¸n trªn thÞ tr-êng ph¶I ®ång nhÊt, kh«ng cã
nhiÒu sù kh¸c biÖt víi nhau. C¸c yÕu tè s¶n xuÊt còng cã thÓ di chuyÓn dÔ
dµng tõ ngµnh nµy sang ngµnh kh¸c; hµng ho¸ còng cã thÓ ë bÊt cø ®©u cã
gi¸ cao h¬n.
Kh«ng cã nh÷ng h¹n chÕ gi¸ t¹o ®-îc g©y ra trªn sè cÇu, sè
cung vµ gi¸ c¶ cña c¸c hµng ho¸ vµ tµI nguyªn. Gi¸ c¶ tù do thay ®æi theo
quan hÖ cung- cÇu, kh«ng bÞ h¹n chÕ b»ng c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh cña
nhµ n-íc, v× vËy, trong thÞ tr-êng c¹nh tranh hoµn h¶o, gi¸ c¶ thÞ tr-êng sÏ
tiÕn gÇn ®Õn møc chi phÝ s¶n xuÊt trung b×nh.
TÊt c¶ ng-êi mua, ng-êi b¸n ®Òu cã sù hiÓu biÕn hoµn toµn vµ
®-îc th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ tÝnh cung- cÇu, vÒ ®IÒu kiÖn mua- b¸n, vÒ gi¸ c¶
hµng ho¸.
+ ThÞ tr-êng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o.
ThÞ tr-êng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o lµ thÞ tr-êng trong ®ã khèi
l-îng s¶n phÈm cña ng-êi b¸n cã nhiÒu sù kh¸c nhau, dÉn ®Õn vai trß c¶
mçi ng-êi b¸n cã ¶nh h-ëng nhiÒu ®Õn l-îng cung øng vµ gi¸ c¶ trªn thÞ
tr-êng. Trªn thùc tÕ, rÊt Ýt s¶n phÈm thuéc lo¹I c¹nh tranh hoµn h¶o mµ
phÇn lín s¶n phÈm thuéc lo¹I thÞ tr-êng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o. Trong
thÞ tr-êng nµy, phÇn nµo c¸c nhµ doanh nghiÖp cã thÓ kiÓm so¸t ®-îc gi¸
c¶. ThÞ tr-êng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o th-êng cã c¸c d¹ng sau:
ThÞ tr-êng ®éc quyÒn ®¬n ph-¬ng. §©y lµ thÞ tr-êng chØ cã
mét ng-êi, nãi ®óng h¬n lµ mét chñ thÓ b¸n kh«ng cã s¶n phÈm kh¸c cã thÓ
thay thÕ. §ã lµ h×nh th¸I thÞ tr-êng ®éc quyÒn cña mét ng-êi duy nhÊt b¸n
hµng hay cßn lµ ®éc quyÒn tù nhiªn. ë c¸c n-íc trªn thÕ giíi còng nh- n-íc
ta, h×nh th¸I thÞ tr-êng nµy chØ tån t¹I trong mét sè ngµnh s¶n xuÊt nhÊt
®Þnh nh- ®IÖn, n-íc, b-u ®IÖn…
Trong h×nh th¸I thÞ tr-êng nµy, nhu cÇu vÒ s¶n phÈm Ýt co d·n, nªn
ng-êi b¸n cã thÓ kiÓm so¸t hoµn toµn khèi l-îng hµng ho¸, dÞch vô b¸n trªn
thÞ tr-êng vµ tù quyÕt ®Þnh gi¸, do ®ã gi¸ c¶ th-êng cao h¬n chi phÝ b×nh
qu©n trong mäi thêi kú vµ doanh nghiÖp lu«n b¶o ®¶m ®-îc lîi nhuËn. Tuy
nhiªn doanh nghiÖp còng ph¶I lùa chän cho m×nh mét møc gi¸ b¸n phï hîp
víi mét s¶n l-îng nhÊt ®Þnh ®Ó cã thÓ ®¹t lîi nhuËn tèi ®a.
§Ó b¶o vÖ lîi Ých cña ng-êi tiªu dïng, nhµ n-íc ph¶I tham gia qu¶n
lý vÜ m« ®èi víi lo¹I thÞ tr-êng nµy b»ng nh÷ng biÖn ph¸p chèng ®éc quyÒn.
C¸c n-íc th-êng sö dông c¸c biÖn ph¸p thuÕ, kiÓm so¸t gi¸ c¶, kiÓm so¸t
tån kho hµng ho¸, quy ®Þnh luËt lÖ cÊm liªn kÕt ®Ó h×nh thµnh ®éc quyÒn,
b¶o vÖ tù do c¹nh tranh.
thÞ tr-êng ®éc quyÒn ®a ph-¬ng: lµ thÞ tr-êng, trong ®ã sè
ng-êi b¸n võa b¸n võa ®ñ ®Ó cho nh÷ng ho¹t ®éng cña mét ng-êi cã ¶nh
h-ëng ®Õn l-îng cung vµ gi¸ c¶ cña nh÷ng doanh nghiÖp kh¸c (s¶n phÈm xi
m¨ng s¾t, thÐp…).
Trªn thÞ tr-êng ®éc quyÒn ®a ph-¬ng, nh÷ng ng-êi b¸n cã quan hÖ
phô thuéc t-¬ng hç lÉn nhau vµ cã thÓ chia ra hai lo¹I:
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ Mét sè ng-êi s¶n xuÊt cïng mét s¶n phÈm, nh-ng sè ng-êi b¸n Ýt
nªn mçi ng-êi ®Òu cã thÓ ¶nh h-ëng lín ®Õn gi¸ c¶ thÞ tr-êng hoÆc nh÷ng
ng-êi mua Ýt nªn ®-îc quyÒn lùa chän ng-êi b¸n hµng.
+ Nh÷ng ng-êi b¸n hµng b¸n nh÷ng s¶n phÈm cã thÓ thay thÕ cho
nhau.
Do trªn thÞ tr-êng ®éc quyÒn ®a ph-¬ng cßn cã c¹nh tranh nªn gi¸ c¶
còng th-êng biÕn ®æi, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ t¸c ®éng Ýt nhiÒu ®Õn cungcÇu vµ gi¸ c¶ thÞ tr-êng s¶n phÈm.
thÞ tr-êng c¹nh tranh ®éc quyÒn: lµ thÞ tr-êng trong ®ã cã
nhiÒu ng-êi b¸n cïng mét s¶n phÈm, nh-ng s¶n phÈm cña mçi ng-êi b¸n Ýt
nhiÒu cã sù kh¸c nhau vÒ chñng lo¹I, quy c¸ch, chÊt l-îng, dÞch vô cung
øng. Tøc lµ c¸c ®IÒu kiÖn mua, b¸n hµng rÊt kh¸c nhau, nªn gi¸ c¶ còng
kh¸c nhau; mçi ng-êi b¸n ®Òu cã thÓ t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ vµ s¶n l-îng ë
mét møc ®é nhÊt ®Þnh. Tuú thuéc vµo ®Æc tr-ng cña mçi s¶n phÈm b¸n ®-îc
nªn thÞ tr-êng vµ thÞ hiÕu cña ng-êi mua mµ gi¸ c¶ cã thÓ dao ®éng trong
ph¹m vi møc gi¸ giíi h¹n tøc lµ thÞ tr-êng c¹nh tranh ®éc quyÒn, gi¸ c¶
lu«n biÕn ®éng nh-ng víi møc ®é nhÊt ®Þnh.
III. C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn vÊn ®Ò n©ng cao
kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm viÖt nam
trªn thÞ tr-êng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng c¸c doanh nghiÖp cã thÓ cïng s¶n xuÊt
mét lo¹I s¶n phÈm gièng nhau hoÆc cã thÓ s¶n xuÊt nh÷ng lo¹I s¶n phÈm cã
thÓ thay thÕ ®-îc nhau. Trong khi ®ã, ng-êi mua cã quyÒn lùa chän lo¹I s¶n
phÈm nµo tèi -u cho hä. V× vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra cho mçi doanh nghiÖp ph¶I
cã chiÕn l-îc c¹nh tranh nh- thÕ nµo ®Ó s¶n phÈm cña hä cã thÓ c¹nh tranh
®-îc víi s¶n phÈm cïng lo¹I, vµ c¸c s¶n phÈm cã thÓ thay thÕ cña c¸c ®èi
thñ c¹nh tranh hay nãi c¸ch kh¸c lµ s¶n phÈm cñahä ®-îc ng-êi tiªu dïng
chÊp nhËn vµ doanh nghiÖp cña hä cã thÓ tån t¹I trªn thÞ tr-êng.
MÆt kh¸c, bÊt kú doanh nghiÖp nµo tham gia kinh doanh trªn thÞ
tr-êng ®Òu chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp vµ to lín cña nh÷ng xu h-íng biÕn ®éng
cña t×nh h×nh thÕ giíi hiÖn nay. Nh÷ng xu h-íng ®ã ph¶n ¸nh ®Æc ®IÓm chñ
yÕu cña m«I tr-êng kinh doanh hiÖn ®¹I ®Çy biÕn ®éng vµ phøc t¹p ®Æt ra
nh÷ng th¸ch thøc míi buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶I kh«ng ngõng n©ng cao
kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng.
C¸c yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm ®-îc
ph©n theo nhiÒu c¸ch. Theo UNCTAD (Héi nghÞ Liªn hîp quèc tÕ vÒ
th-¬ng m¹I vµ ph¸t triÓn) th× c¸c yÕu tè ®ã lµ: M«I tr-êng vi m« vµ m«I
tr-êng vÜ m«.
1. M«i tr-êng vi m«.
§Ó c¸c s¶n phÈm cña doanh nghiÖp c¹nh tranh t×m ®-îc chç ®øng
trªn thÞ tr-êng, th× bé phËn marketing cña doanh nghiÖp ph¶I phèi hîp ho¹t
®éng víi c¸c bé phËn kh¸c cña doanh nghiÖp vµ c©n nh¾c sù ¶nh h-ëng cña
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nh÷ng ng-êi cung cÊp, c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, c¸c trung gian marketing vµ
kh¸ch hµng. TÊt c¶ c¸c lùc l-îng ®ã t¹o thµnh m«I tr-êng vi m« (s¬ ®å).
Doanh nghiÖp
Nh÷ng ng-êi
cung cÊp
C¸c trung gian
marketing
Kh¸ch hµng
Nh÷ng ng-êi
c¹nh tranh
C«ng chóng vµ c¸c tæ chøc c«ng céng
C¸c yÕu tè thuéc m«I tr-êng vi m«.
1.1
C¸c yÕu tè vµ lùc l-îng bªn trong doanh nghiÖp.
NhiÖm vô cc¬ b¶n cña hÖ thèng marketing lµ s¸ng t¹o ra c¸c s¶n
phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Ó cung cÊp cho thÞ tr-êng mùc tiªu. Tuy nhiªn,
c«ng viÖc ®ã cã thµnh c«ng hay kh«ng l¹I chÞu sù ¶nh h-ëng cña rÊt nhiÒu
nh©n tè vµ lùc l-îng. Tr-íc hÕt c¸c quyÕt ®Þnh marketing ph¶I tu©n thñ
nhiÖm vô chiÕn l-îc, môc tiªu cô thÓ, c¸c chÝnh s¸ch vµ ®Þnh h-íng ph¸t
triÓn do ban l·nh ®¹o c«ng ty v¹ch ra. Do ®ã ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp cã
¶nh h-ëng lín tíi ho¹t ®éng vµ c¸c quyÕt ®Þnh cña bé phËn marketing. Bªn
c¹nh ®ã, bé phËn marketing ph¶I lµm viÖc ®ån bé, chÆt chÏ víi c¸c bé phËn
chøc n¨ng kh¸c trong c«ng ty nh-: tµI chÝnh- kÕ to¸n, vËt t-- s¶n xuÊt, kÕ
ho¹ch, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, bé phËn thiÕt kÕ, bé phËn nh©n lùc. Mçi bé
phËn cã mét nhiÖm vô cô thÓ. §Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n
phÈm th× mçi doanh nghiÖp ph¶I ®-îc sù ®ång t×nh cña c¸c bé phËn víi
nhau th× míi t¹o ra ®-îc -u thÕ trªn thÞ tr-êng.
1.2. Nh÷ng ng-êi cung øng.
Nh÷ng ng-êi cung øng lµ c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c c¸ nh©n ®¶m b¶o
cung øng c¸c yÕu tè cÇn thiÕt cho c«ng ty vµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®Ó cã
thÓ s¶n xuÊt ra hµng ho¸ vµ dÞch vô nhÊt ®Þnh.
BÊt kú mét sù biÕn ®æi nµo tõ phÝa ng-êi cung øng, sím hay muén,
trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp còng sÏ ¶nh h-ëng tíi ho¹t ®éng marketing cña c«ng
ty. Nhµ qu¶n lý ph¶I lu«n lu«n cã ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin chÝnh x¸c vÒ t×nh
tr¹ng, sè l-îng, chÊt l-îng, gi¸ c¶…hiÖn t¹I vµ t-¬ng lai cña c¸c yÕu tè
nguån lùc cho s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô. ThËm chÝ hä cßn ph¶I quan
t©m tíi th¸I ®é cña c¸c nhµ cung cÊp ®èi víi doanh nghiÖp m×nh vµ c¸c ®èi
thñ c¹nh tranh. Nguån lùc khan hiÕm, gi¸ c¶ t¨ng cã thÓ lµm xÊu ®I c¬ héi
thÞ tr-êng cho viÖc kinh doanh nh÷ng hµng ho¸ vµ dÞch vô nhÊt ®Þnh, tåi tÖ
h¬n cã thÓ buéc doanh nghiÖp ph¶I ngõng s¶n xuÊt.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.3. C¸c trung gian marketing.
§ã lµ c¸c tæ chøc dÞch vô, c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c c¸ nh©n gióp cho
c«ng ty tæ chøc tèt viÖc tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô cña m×nh tíi
ng-êi mua cuèi cïng.
Nh÷ng ng-êi trung gian vµ c¸c h·ng ph©n phèi chuyªn nghiÖp ®ãng
vai trß rÊt quan träng gióp cho doanh nghiÖp t×m kiÕm kh¸ch hµng hoÆc lµ
thùc hiÖn c«ng viÖc b¸n hµng cho hä. §ã lµ nh÷ng ®¹I lý b¸n bu«n, b¸n lÎ,
®¹I lý ph©n phèi ®éc quyÒn, c¸c c«ng ty kho vËn…
Lùa chän vµ lµm viÖc víi ng-êi trung gian vµ c¸c h·ng ph©n phèi lµ
nh÷ng c«ng viÖc hoµn toµn kh«ng ®¬n gi¶n. NÕu nÒn kinh tÕ cµng ph¸t
triÓn, tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ cµng cao th× hä kh«ng cßn chØ lµ c¸c cöa
hµng nhá lÎ, c¸c quÇy b¸n hµng ®¬n gi¶n, ®éc lËp. Xu thÕ ®· vµ ®ang h×nh
thµnh c¸c siªu thÞ, c¸c tËp ®oµn ph©n phèi hµng ho¸ rÊt m¹nh vÒ tiÒm lùc vµ
tiÕn hµnh nhiÒu lo¹I ho¹t®éng ®ång thêi nh- vËn chuyÓn , b¶o qu¶n lµm
t¨ng gi¸ trÞ vµ ph©n phèi hµng ho¸ dÞch vô mét c¸ch nhanh chãng, an toµn,
tiÕt kiÖm…qua ®ã t¸c ®éng ®Õn uy tÝn, kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm cña nhµ
s¶n xuÊt.
C¸c h·ng dÞch vô marketing nh- c«ng ty t- vÊn, tæ chøc nghiªn cøu
marketing, c¸c c«ng ty qu¶ng c¸o, ®µI ph¸t thanh, v« tuyÕn, b¸o, t¹p
chÝ…gióp cho c«ng ty tËp trung vµ khuyÕch tr-¬ng s¶n phÈm cña m×nh ®óng
®èi t-îng, ®óng thÞ tr-êng, ®óng thêi gian. Lùa chän vµ quyÕt ®Þnh sÏ céng
t¸c víi h·ng cô thÓ nµo ®Ó mua dÞch vô cña hä lµ ®IÒu mµ doanh nghiÖp
ph¶I c©n nh¾c hÕt søc cÈn thËn; nã liªn quan ®Õn c¸c tiªu thøc nh- chÊt
l-îng dÞch vô, tÝnh s¸ng t¹o vµ chi phÝ…
1.4. Kh¸ch hµng.
Kh¸ch hµng lµ ®èi t-îng mµ doanh nghiÖp phôc vô vµ lµ yÕu tè quyÕt
®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹I cña doanh nghiÖp. Bëi v× kh¸ch hµng t¹o
nªn thÞ tr-êng, quy m« kh¸ch hµng t¹o nªn quy m« thÞ tr-êng. Kh¸ch hµng
sÏ bao hµm nhu cÇu, b¶n th©n nhu cÇu l¹I kh«ng gièng nhau gi÷a c¸c nhãm
kh¸ch hµng vµ th-êng xuyªn biÕn ®æi. Nhu cÇu vµ sù biÕn ®æi nhu cÇu l¹I
chÞu chi phèi cña nhiÒu yÕu tè, ®Õn l-ît m×nh nhu cÇu vµ sù biÕn ®æi cña nã
l¹I ¶nh h-ëng ®Õn toµn bé c¸c quyÕt ®Þnh marketing cña doanh nghiÖp. V×
vËy doanh nghiÖp ph¶ith-êng xuyªn theo dâi kh¸ch hµng vµ tiªn liÖu nh÷ng
biÕn ®æi vÒ nhu cÇu cña hä. §Ó viÖc n¾m vµ theo dâi th«ng tin vÒ kh¸ch
hµng, doanh nghiÖp th-êng tËp trung vµo n¨m lo¹I thÞ tr-êng kh¸ch hµng
sau:
+ ThÞ tr-êng ng-êi tiªu dïng: c¸ nh©n vµhé tiªu dïng mua hµng ho¸
vµ dÞch vô cho môc ®Ých tiªu dïng c¸ nh©n.
+ ThÞ tr-êng kh¸ch hµng doanh nghiÖp lµ: c¸c tæ chøc vµ c¸c doanh
nghiÖp mua hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Ó gia c«ng chÕ biÕn thªm hoÆc ®Ó sö dông
vµo mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh¸c.
+ ThÞ tr-êng c¸c c¬ quan vµ tæ chøc cña §¶ng vµ Nhµ n-íc mua hµng
ho¸ vµ dÞch vô cho môc ®Ých sö dông trong lÜnh vùc qu¶n lý vµ ho¹t ®éng
c«ng céng hoÆc ®Ó chuyÓn giao tíi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®ang cã nhu cÇu sö
dông.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ThÞ tr-êng quèc tÕ: kh¸ch hµng n-íc ngoµI bao gåm ng-êi tiªu
dïng, ng-êi s¶n xuÊt, ng-êi mua trung gian vµ chÝnh phñ ë c¸c quèc gia
kh¸c. Nhu cÇu vµ c¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn nhu cÇu cña kh¸ch hµng trªn c¸c
thÞ tr-êng trªn lµ kh«ng gièng nhau. Do ®ã tÝnh chÊt ¶nh h-ëng ®Õn ho¹t
®éng marketing cña c¸c doanh nghiÖp còng kh¸c, bëi vËy chóng cÇn ®-îc
nghiªn cøu riªng tuú vµo møc ®é tham gia vµo c¸c thÞ tr-êng cña mçi doanh
nghiÖp.
1.5. §èi thñ c¹nh tranh.
Nh×n chung mäi c«ng ty ®Òu ph¶I ®èi ®Çu víi c¸c ®èi thñ c¹nh
tranh kh¸c nhau. Quan ®IÓm marketing xem xÐt c¹nh tranh trªn bèn cÊp ®é.
C¹nh tranh mong muèn tøc lµ víi cïng mét l-îng thu nhËp,
ng-êi ta cã thÓ dïng vµo c¸c môc ®Ých kh¸c nhau: x©y nhµ, mua ph-¬ng
tiÖn, ®I du lÞch…, khi dïng vµo môc ®Ých nµy cã thÓ th«I kh«ng dïng vµo
môc ®Ých kh¸c, dïng cho môc ®Ých nµy nhiÒu sÏ h¹n chÕ dïng vµo môc ®Ých
kh¸c. C¬ cÊu chi tiªu ®ã cã thÓ ph¶n ¸nh mét xu h-íng tiªu dïng, vµ do ®ã
t¹o ra c¬ héi hay ®e do¹ ho¹t ®éng marketing cña doanh nghiÖp.
C¹nh tranh gi÷a c¸c lo¹I s¶n phÈm kh¸c nhau ®Ó cïng tho¶
m·n mét mong muèn. Mong muèn vÒ ph-¬ng tiÖn ®I l¹I cã thÓ g©y ra sù
c¹nh tranh gi÷a c¸c h·ng b¸n xe con, xe g¾n m¸y, c¸c h·ng vËn t¶I kh¸ch.
- C¹nh tranh trong cïng lo¹I s¶n phÈm.
- C¹nh tranh gi÷a c¸c nh·n hiÖu.
§ã lµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cã mÆt hµng gièng nh- mÆt hµng cña
doanh nghiÖp hoÆc c¸c mÆt hµng cã thÓ thay thÕ lÉn nhau.
2. M«i tr-êng vÜ m«.
1.1. M«i tr-êng nh©n khÈu häc.
Nh©n khÈu häc nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò d©n sè vµ con ng-êi nh- quy
m«, mËt ®é, ph©n bè d©n c-, tû lÖ sinh, tû lÖ chÕt, tuæi t¸c, giíi tÝnh, s¾c téc,
nghÒ nghiÖp…m«I tr-êng nh©n khÈu häc lµ mèi quan t©m lín cña c¸c nhµ
ho¹t ®éng thÞ tr-êng, bëi v× nã bao hµm con ng-êi- vµ con ng-êi t¹o ra thÞ
tr-êng cho doanh nghiÖp.
Tõ m«I tr-êng nh©n khÈu c¸c doanh nghiÖp nghiªn cøu ®Ó ph©n phèi
c¸c s¶n phÈm cña m×nh cho phï hîp víi nhu cÇu cña tõng líp ng-êi, tõng
løa tuæi.
Sù thay ®æi vÒ c¬ cÊu tuæi t¸c trong d©n c- sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thay
®æi c¬ cÊu kh¸ch hµng tiÒm n¨ng…
1.2. M«i tr-êng c«ng nghÖ kü thuËt.
M«I tr-êng c«ng nghÖ kü thuËt bao gåm c¸c nh©n tè g©y t¸c ®éng
¶nh h-ëng ®Õn c«ng nghÖ míi, s¸ng t¹o s¶n phÈm vµ c¬ héi thÞ tr-êng míi.
Kü thuËt c«ng nghÖ míi b¾t nguån tõ thµnh qu¶ cña c«ng cuéc nghiªn cøu
khoa häc, ®em l¹I nh÷ng ph¸t minh vµ s¸ng t¹o lµm thay ®æi bé mÆt thÕ
giíi vµ lµ mét nh©n tè quan träng nhÊt t¹o ra thêi c¬ vµ ®e do¹ c¸c doanh
nghiÖp. Nh÷ng ph¸t minh tõ s¸ng kiÕn khoa häc c«ng nghÖ t¹o ra xu thÕ
míi trong ng-êi tiªu dïng, nhiÒu s¶n phÈm míi thay thÕ s¶n phÈm cò. C«ng
cuéc c¹nh tranh vÒ kü thuËt c«ng nghÖ míi kh«ng chØ cho phÐp c¸c c«ng ty
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
chiÕn th¾ng trªn ph¹m vi cã tÝnh toµn cÇu mµ cßn lµm thay ®æi b¶n chÊt cña
sù c¹nh tranh. Bëi v× chóng t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt vµ n¨ng
suÊt lao ®éng, ¶nh h-ëng ®Õn viÖc thùc thi c¸c gi¶I ph¸p cô thÓ cña
marketing.
C«ng nghÖ sinh häc vµ vËt liÖu míi sÏ thùc sù gióp chóng ta tiÕn xa
h¬n n÷a. Bªn c¹nh ®ã lµ viÖc tËp trung vµo c¶I tiÕn vµ hoµn thiÖn c¸c s¶n
phÈm hµng ho¸ dÞch vô hiÖn cã, dï chØ lµ nh÷ng chi tiÕt rÊt nhá bÐ t-ëng
chõng nh- Ýt ®-îc ®Ó ý. ChÝnh nh÷ng ®IÒu nh-: thay ®æi kiÓu d¸ng, bao b×
nh·n hiÖu, thªm vµo mét sè ®Æc tÝnh míi, copy vµ c¶I tiÕn s¶n phÈm cña ®èi
thñ c¹nh tranh… ®· lµm kÐo dµI vßng ®êi s¶n phÈm, ®-a nã vµo mét pha
phôc håi hay t¨ng tr-ëng míi, më réng ®-îc thÞ tr-êng vµ thu vÒ c¸c kho¶n
lîi nhuËn kh«ng nhá.
C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶I n¾m b¾t vµ hiÓu râ ®-îc b¶n chÊt cña
nh÷ng thay ®æi trong m«I tr-êng c«ng nghÖ kü thuËt cïng nhiÒu ph-¬ng
thøc kh¸c nhau mµ mét c«ng nghÖ míi cã thÓ phôc vô cho nhu cÇu cña con
ng-êi; mÆt kh¸c hä ph¶I c¶nh gi¸c kÞp thêi ph¸t hiÖn c¸c kh¶ n¨ng xÊu cã
thÓ x¶y ra, g©y ra thiÖt h¹I tíi ng-êi tiªu dïng hoÆc c¸c khÝa c¹nh ®èi lËp cã
thÓ ph¸t sinh.
2.3.M«i tr-êng v¨n ho¸ x· héi
¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn cuéc sèng vµ hµnh vi cña con ng-êi qua ®ã
nã ¶nh h-ëng ®Õn hµnh vi mua s¨ms cña kh¸ch hµng. V× vËy v¨n ho¸ x· héi
lµ c«ng cô s¾c bÐn ®Ó c¸c doanh nghiÖp tham gia c¹nh tranh s¶n phÈm cña
m×nh trªn thÞ tr-êng, bao gåm:
+ D©n sè vµ xu h-íng vËn ®éng.
+ C¸c hé gia ®×nh vµ xu h-íng vËn ®éng.
+ Sù di chuyÓn cña d©n c-.
+ Thu nhËp cña d©n c- vµ xu h-íng vËn ®éng: ph©n bè thu nhËp gi÷a
c¸c nhãm ng-êi vµ c¸c vïng ®Þa lý.
+ ViÖc lµm vµ vÊn ®Ò ph¸t triÓn viÖc lµm.
+ D©n téc vµ c¸c ®Æc ®IÓm t©m sinh lý.
2.
ChÝnh s¸ch th-¬ng m¹i.
2.1. §èi víi doanh nghiÖp nhµ n-íc: Nhµ n-íc ®Çu t- vÒ tµI
chÝnh, c¬ së vËt chÊt- kü thuËt, nh©n lùc ®Ó ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp nhµ
n-íc kinh doanh nh÷ng mÆt hµng thiÕt yÕu nh»m b¶o ®¶m cho doanh
nghiÖp nhµ n-íc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong ho¹t ®éng th-¬ng m¹I, lµ mét
trong nh÷ng c«ng cô cña nhµ n-íc ®Ó ®IÒu tiÕt cung cÇu, æn ®Þnh gi¸ c¶
nh»m gãp phÇn thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ- x· héi cña ®Êt n-íc.
Nhµ n-íc cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp c«ng Ých, c¸c
doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kh«ng thu lîi nhuËn hoÆc lîi nhuËn
thÊp mµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c kh«ng kinh doanh.
2.2. §èi víi hîp t¸c x· vµ c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c kh¸c
trong th-¬ng m¹i.
Nhµ n-íc b¶o hé quyÒn së h÷u, quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p kh¸c cña
hîp t¸c x· vµ c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c kh¸c trong th-¬ng m¹I, cã chÝnh
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
s¸ch -u ®·I, hç trî vµ t¹o ®IÒu kiÖn cho hîp t¸c x· vµ c¸c h×nh thøc kinh tÕ
hîp t¸c kh¸c ®æi míi vµ ph¸t triÓn, b¶o ®¶m ®Ó kinh tÕ nhµ n-íc cïng víi
kinh tÕ hîp t¸c x· trë thµnh nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
3.3
§èi víi th-¬ng nh©n thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸
thÓ, t- b¶n t- nh©n.
Nhµ n-íc b¶o hé quyÒn së h÷u, quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p kh¸c cña
th-¬ng nh©n thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, t- b¶n t- nh©n trong
th-¬ng m¹I; khuyÕn khÝch, t¹o ®IÒu kiÖn thuËn lîi cho th-¬ng nh©n thuéc
c¸c thµnh phÇn nµy hîp t¸c, liªn doanh, liªn kÕt víi doanh nghiÖp nhµ n-íc
d-íi h×nh thøc ®¹I lý hoÆc h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp t- b¶n nhµ n-íc,
c¸c h×nh thøc së h÷u hçn hîp nh»m ph¸t huy tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ, t¹o néi lùc cho c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹I ViÖt Nam ph¸t triÓn,
më réng th-¬ng m¹I hµng ho¸ vµ dÞch vô th-¬ng m¹i.
3.4
§èi víi n«ng th«n:
Nhµ n-íc cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn th-¬ng m¹I ®èi víi thÞ tr-êng
n«ng th«n, t¹o ®IÒu kiÖn më réng vµ ph¸t triÓn chî n«ng th«n. Doanh
nghiÖp nhµ n-íc ®ãng vai trß chñ lùc cïng víi hîp t¸c x· vµ c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ kh¸c thùc hiÖn viÖc b¸n vËt t- n«ng nghiÖp, hµng c«ng nghiÖp, mua
n«ng s¶n nh»m gãp phÇn n©ng cao søc mua cña n«ng d©n vµ t¹o tiÒn ®Ò
thóc ®ÈyviÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ , thùc
hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹I ho¸ n«ng th«n.
3.5
§èi víi miÒn nói, h¶I ®¶o, vïng s©u vïng xa.
Nhµ n-íc cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn th-¬ng m¹I ë miÒn nói, h¶I ®¶o,
vïng s©u vïng xa, cã chÝnh s¸ch tiªu thô s¶n phÈm cña ®Þa ph-¬ng; cã
chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p -u ®·I vÒ thuÕ, tÝn dông ®èi víi c¸c th-¬ng nh©n
kinh doanh mét sè mÆt hµng thiÕt yÕu; trî gi¸; trî cuíc cho nh÷ng doanh
nghiÖp ®-îc giao nhiÖm vô cung øng c¸c mÆt hµng phôc vô viÖc thùc hiÖn
chÝnh s¸ch x· héi vµ cã chÝnh s¸ch ®Çu t- x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kÕt cÊu
h¹ tÇng ®Ó më réng giao l-u kinh tÕ ë c¸c vïng nµy.
3.6. ChÝnh s¸ch l-u th«ng hµng ho¸ vµ dÞch vô th-¬ng m¹i:
Nhµ n-íc khuyÕn khÝch, t¹o ®IÒu kiÖn më réng l-u th«ng hµng ho¸,
ph¸t triÓn dÞch vô th-¬ng m¹I mµ ph¸p luËt kh«ng h¹n chÕ hoÆc kh«ng cÊm.
Trong tr-êng hîp cÇn thiÕt nhµ n-íc cã thÓ sö dông c¸c biÖn ph¸p
kinh tÕ, hµnh chÝnh ®Ó t¸c ®éng vµo thÞ tr-êng nh»m b¶o ®¶m c©n ®èi cung
cÇu hoÆc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ- x· héi.
CÊm l-u th«ng hµng ho¸, cung øng dÞch vô g©y ph-¬ng h¹I ®Õn quèc
phßng, an ninh, trËt tù an toµn x· héi, truyÒn thèng lÞch sö, v¨n ho¸, ®¹o
®øc, thuÇn phong mü tôc ViÖt Nam, m«I tr-êng sinh th¸I, s¶n xuÊt vµ søc
kháe cña nh©n d©n.
CÊm mäi hµnh vi c¶n trë l-u th«ng hµng ho¸, cung øng dÞch vô hîp
ph¸p trªn thÞ tr-êng.
ChÝnh phñ c«ng bè danh môc hµng ho¸ cÊm l-u th«ng, dÞch vô
th-¬ng m¹I cÊm thùc hiÖn, danh môc hµng ho¸, dÞch vô h¹n chÕ kinh
doanh, kinh doanh ë ®IÒu kiÖn.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
3.7 ChÝnh s¸ch ngo¹i th-¬ng.
Nhµ n-íc thèng nhÊt qu¶n lý ngo¹I th-¬ng, cã chÝnh s¸ch më réng
giao l-u hµng ho¸ víi n-íc ngoµI trªn c¬ së t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn,
b×nh ®¼ng, cïng cã lîi theo h-íng ®a ph-¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸; khuyÕn
khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ tham gia xuÊt khÈu
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; cã chÝnh s¸ch -u ®·I ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu,
t¹o c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cã søc c¹nh tranh, t¨ng xuÊt khÈu dÞch vô
th-¬ng m¹I; h¹n chÕ nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng trong n-íc ®· s¶n xuÊt
®-îc vµ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu, b¶o hé hîp lý s¶n xuÊt trong n-íc;
-u tiªn nhËp khÈu vËt t-, thiÕt bÞ c«ng nghÖ cao, kü thuËt hiÖn ®¹I ®Ó ph¸t
triÓn s¶n xuÊt, phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹I ho¸ ®Êt n-íc.
ChÝnh phñ quy ®Þnh c¸c chinh s¸ch cô thÓ vÒ ngo¹I th-¬ng trong tõng
thêi kú vµ chÝnh s¸ch ®èi víi ng-êi ViÖt Nam ®Þnh c- ë n-íc ngoµI tham
gia ph¸t triÓn ngo¹I th-¬ng.
“Nh¯ níc cã chÝnh s²ch khuyÕn khÝch m³nh mÏ mäi th¯nh phÇn
kinh tÕ tham gia s¶n xuÊt, kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô.
N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, ph¸t triÓn m¹nh nhøng s¶n phÈm hµng ho¸
vµ dÞch vô cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng quèc tÕ; gi¶m träng s¶n
phÈm chÕ biÕn vµ tû lÖ néi ®Þa ho¸ trong s¶n phÈm; n©ng dÇn tû träng dp cã
hµm l-îngtrÝ tuÖ, hµm l-îng c«ng nghÖ cao, x©y dông c¸c quü hç trî xuÊt
khÈu, nhÊt lµ ®èi víi hµng n«ng s¶n. KhuyÕn khÝch sö dông thiÕt bÞ, hµng
ho¸ s¶n xuÊt trong n-íc. T¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu, tiÕn tíi c©n
b»ng xuÊt nhËp. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hé cã lùa chon, cã thêi h¹n ®èi
víi s°n phÈm s°n xuÊt trong níc”.
NhiÖm vô ph¸t triÓn th-¬ng m¹I dÞch vô trong nh÷ng n¨m tíi lµ :
“Ph²t triÓn th¬ng m³I c° néi th¬ng v¯ ngo³I th¬ng, b°o ®°m h¯ng ho²
l-u th«ng th«ng suèt trong thÞ tr-êng néi ®Þa vµ giao l-u bu«n b¸n víi n-íc
ngoµi. Chó träng c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ më réng thÞ tr-êng n«ng th«n, thÞ
tr-êng miÒn nói, t¹o liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a c¸c vïng trong n-íc. Cñng cè
th-¬ng m¹I nhµ n-íc, t¨ng c-êng vai trß ®IÒu tiÕt cña nhµ n-íc. Tæng møc
l-u chuyÓn hµng ho¸ b¸n lÎ trªn thÞ tr-êng t¨ng kho¶ng 11- 14%/n¨m.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ch-¬ng II
thùc tr¹ng vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¸c s¶n phÈm
viÖt nam trªn thÞ tr-êng.
I.
§Æc ®IÓm kinh tÕ kü thuËt vÒ c¸c s¶n
phÈm ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng.
1. Vai trß qu¶n trÞ trong viÖc x©y dùng lîi thÕ c¹nh tranh cña
s¶n phÈm dùa trªn c«ng nghÖ.
Ngµy nay c«ng nghÖ ®-îc xem nh- lµ mét tæng hîp cña bèn thµnh
phÇn: ThiÕt bÞ, con ng-êi, tæ chøc vµ th«ng tin. Trong ®ã, thiÕt bÞ lµ phÇn
cèt lâivµ con ng-êi gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh. Bèn thµnh phÇn trªn liªn hÖ mËt
thiÕt víi nhau vµ t¹o thµnh ph-¬ng tiÖn chuyÓn ®æi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
vËt chÊt nh- sau:
C«ng nghÖ
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
C¸c yÕu tè ®Çu vµo
S¶n phÈm vµ dÞch vô
Trong s¶n xuÊt, c«ng nghÖ lµ nh©n tè sèng ®éng mang tÝnh chÊt quyÕt
®Þnh nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt l-îng s¶n phÈm. Trong bèi
c¶nh c¹nh tranh gay g¾t ë thÞ tr-êng trong n-íc còng nh- ngoµI n-íc, c«ng
nghÖ ®ang lµ mèi quan t©m s©u s¾c cña mäi quèc gia. Riªng ®èi víi tõng
doanh nghiÖp, c«ng nghÖ lµ vò khÝ s¾c bÐn ®Ó t¹o lîi thÕ c¹nh tranh trong c¬
chÕ thÞ tr-êng. Tuy nhiªn thùc tiÔn cho thÊy mét vµI c«ng ty cña Mü víi
tiÒm lùc c«ng nghÖ dåi dµo, ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp cã hµm
l-îng c«ngnghÖ cao nh- chÕ t¹o xe h¬I, dông cô c¬ khÝ, hµng ®IÖn tö d©n
dông, tù ®éng ho¸…l¹I kh«ng thÓ t¹o ®-îc lîi thÕ tr-íc c¸c ®èi thñ c¹nh
tranh mµ lîi thÕ c¹nh tranh chØ ®Õn víi c¸c doanh nghiÖp cã mét chiÕn l-îc
thÝch hîp trong sö dông c«ng nghÖ; ®IÓn h×nh nh- c«ng ty Merek (§øc) t¹o
®-îc lîi thÕ c¹nh tranh trong ngµnh d-îc, Union Carbide vµ DowChemical
(Mü) t¹o ®-îc lîi thÕ c¹nh tranh trong ngµnh ho¸ chÊt…®Òu lµ c¸c c«ng ty
®· cã chiÕn l-îc sö dông c«ng nghÖ hîp lý.
Cã nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng ®Õn sù h×nh thµnh lîi thÕ c¹nh tranh dùa
trªn c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp nh- yÕu tè bªn ngoµI gåm m«I tr-êng tµI
chÝnh- tiÒn tÖ, c¬ cÊu c«ng nghiÖp chÝnh s¸ch cña Nhµ n-íc vÒ kinh doanh
vµ c«ng nghÖ; yÕu tè bªn trong nh- chu kú sèng cña s¶n phÈm, møc ®é thùc
hiÖn qu¶n lý chÊt l-îng s¶n phÈm…Tuy nhiªn, yÕu tè t¸c ®éng c¬ b¶n theo
c¸c nhµ kinh tÕ ®ã lµ vai trß qu¶n trÞ. Thùc vËy, qu¶n trÞ vµ c«ng nghÖ ®·
h×nh thµnh lîi thÐ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp biÓu hiÖn trªn ba mÆt cña
s¶n phÈm- dÞch vô nh- gi¸ thµnh h¹, n©ng cao chÊt l-îng vµ cung cÊp ®óng
lóc cho thÞ tr-êng. C¸c t¸c ®éng trªn ®-îc thÓ hiÖn qua ba s¬ ®å sau:
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
C«ng nghÖ
¸p dông c¸c c«ng nghÖ phï
hîp, c«ng nghÖ tiªn
tiÕn…®Ó sö dông cã hiÖu
qu¶ c¸c yÕu tè ®Çu vµo.
N©ng cao chi phÝ m¸y mãc,
Chi
phÝ
s¶n
xuÊt
thÊp.
thiÕt bÞ ®Ó gi¶m:
Chi phÝ lao ®éng
Chi phÝ n¨ng l-îng
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu
Qu¶n trÞ
Phèi hîp qu¶n trÞ s¶n xuÊt
víi chiÕn l-îc sö dông
c«ng nghÖ nh»m gi¶m chi
phÝ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Gi¶m chi phÝ cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt nh»m gi¶m thiÓu:
Chi phÝ vÒ s¶n phÈm kh«ng ®¹t
chÊt l-îng
Chi phÝ vÒ tån tr÷
S¬ ®å 1- T¸c ®éng cña qu¶n trÞ vµ c«ng nghÖ nh»m t¹o gi¸ thµnh
s¶n phÈm thÊp.
C«ng nghÖ
§æi míi c«ng nghÖ
§æi míi c¬ b¶n
§æi míi tõng
phÇn
§æi míi hÖ
thèng
Qu¶n trÞ
Qu¶n trÞ chÊt
l-îng
Qu¶n trÞ theo
ISO
N©ng cao®é
tin cËy cña
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
N©ng
cao
chÊt
l-îng
s¶n
phÈm.
Lîi
thÕ
c¹nh
tranh.
N©ng cao hiÖu
qu¶ .s¶n xuÊt.
S¬ ®å 2- T¸c ®éng qu¶n trÞ vµ c«ng nghÖ nh»m cung cÊp s¶n
phÈm- dÞch vô ®óng lóc cho thÞ tr-êng. N©ng cao ®é tin cËy cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt.
20
.PDF 
84 
56708 
126 
