Tài liệu Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng hsxkd tại chi nhánh nhno&ptnt huyện phù cừ

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Ch¬ng I Thanh to¸n quèc tÕ cña Ng©n hµng th¬ng m¹i I/ Ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i víi sù nghiÖp CNH - H§H ë ViÖt Nam ViÖt Nam lµ níc nghÌo vµ kÐm ph¸t triÓn, n«ng nghiÖp l¹c hËu, trang bÞ kü thuËt vµ kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi thÊp kÐm. V× vËy viÖc tiÕn hµnh CNH -H§H ®Êt níc lµ yªu cÇu cÊp b¸ch ®èi víi ViÖt Nam. Cã ®Èy m¹nh CNH - H§H ®Êt níc th× chóng ta míi cã thÓ n©ng cao ®êi sèng ngêi lao ®éng, rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu vµ tiÕn tíi theo kÞp c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §Ó thùc hiÖn CNH - H§H ®Êt níc chóng ta cÇn ph¶i cã khèi lîng vèn lín, trong khi ®ã thu nhËp quèc d©n ®Çu ngêi cña chóng ta cßn rÊt thÊp, do vËy kh¶ n¨ng tÝch luü néi bé cßn thÊp. Bªn c¹nh ®ã quy m« nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nhá bÐ c¶ vÒ chØ tiªu GDP vµ kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu, c¬ cÊu kinh tÕ cßn mang tÝnh l¹c hËu, tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp, vÉn lµ nÒn kinh tÕ ë giai ®o¹n khai th¸c tµi nguyªn vµ søc lao ®éng, hµm lîng khoa häc c«ng nghÖ vµ hµm lîng vèn thÊp, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng thÊp kÐm. Tuy nhiªn ViÖt Nam lµ ®Êt níc nhiÒu tiÒm n¨ng nh cã nguån nh©n lùc dåi dµo, gi¸ nh©n c«ng rÎ, t chÊt ngêi ViÖt Nam cÇn cï, s¸ng t¹o, tµi nguyªn thiªn nhiªn ®a d¹ng vµ phong phó, vÞ trÝ ®Þa lý cã nhiÒu thuËn lîi n»m trªn ®êng hµng kh«ng vµ hµng h¶i quèc tÕ quan träng. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp CNH - H§H, ®Êt níc ViÖt Nam cÇn ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i v×: + Th«ng qua ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i mµ khai th¸c cã hiÖu qu¶ nh÷ng lîi thÕ cña ®Êt níc, tham gia s©u réng vµo sù trao ®æi vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ, h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ theo híng CNH - H§H, g¾n thÞ trêng trong níc víi thÞ trêng thÕ giíi, tõng bíc hoµ nhËp nÒn kinh tÕ quèc gia víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 + Th«ng qua ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Ó t¹o nguån ngo¹i tÖ cÇn thiÕt phôc vô cho viÖc nhËp khÈu c¸c thiÕt bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ tiªn tiÕn... + TËn dông kü thuËt hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, tr×nh ®é qu¶n lý vèn ®Çu t níc ngoµi nh»m x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña ®Êt níc nh»m ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh CNH - H§H ®Êt níc. + Gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp vµ n©ng cao ®êi sèng ngêi lao ®éng vµ t¨ng tÝch luü cho nÒn kinh tÕ, phôc vô cho sù nghiÖp CNH -H§H ®Êt níc. Nh vËy viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cã ý nghÜa thùc tiÔn ®èi víi mäi quèc gia, ®Æc biÖt lµ ®èi víi níc ta, n¬i mµ nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, nghÌo nµn, l¹c hËu trong khi d©n sè ®«ng vµ tèc ®é t¨ng d©n sè cßn cao. Níc ta muèn ph¸t triÓn, muèn rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu so víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh th× chóng ta ph¶i ®Èy m¹nh ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, nhanh chãng CNH - H§H ®Êt níc, ®a nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tham gia ngµy cµng m¹nh mÏ vµo sù ph©n c«ng lao ®éng, hîp t¸c quèc tÕ vµ th¬ng m¹i quèc tÕ. II/ Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ cña ng©n hµng 1. Kh¸i niÖm Thanh to¸n quèc tÕ (TTQT) lµ viÖc chi tr¶ c¸c nghÜa vô vµ yªu cÇu vÒ tiÒn tÖ ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh tÕ, th¬ng m¹i, tµi chÝnh, tÝn dông gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ Quèc tÕ, gi÷a c¸c h·ng, c¸c c¸ nh©n cña c¸c Quèc gia kh¸c nhau ®Ó kÕt thóc mét chu tr×nh ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i b»ng c¸c h×nh thøc chuyÓn tiÒn hay bï trõ trªn c¸c tµi kho¶n t¹i Ng©n hµng. Kh¸c víi thanh to¸n néi ®Þa, TTQT thêng g¾n liÒn víi viÖc trao ®æi gi÷a ®ång tiÒn cña níc nµy sang ®ång tiÒn cña níc kh¸c. Néi tÖ víi chøc n¨ng lµ ph¬ng tiÖn lu th«ng, ph¬ng tiÖn thanh to¸n theo luËt ®Þnh trong ph¹m vi mét níc sÏ kh«ng thÓ vît qua giíi h¹n cña nã nÕu nh 2 bªn liªn quan trong hîp ®ång kh«ng cã mét tho¶ thuËn 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 nµo cô thÓ vÒ vÊn ®Ò ®ã. Do vËy khi ký kÕt c¸c hîp ®ång th¬ng m¹i, tÝn dông... c¸c bªn thêng ®µm ph¸n thèng nhÊt vÒ ®ång tiÒn nµo ®îc sö dông trong giao dÞch, nã cã thÓ lµ ®ång tiÒn cña níc ngêi b¸n hay cña níc ngêi mua hay cã thÓ lµ ®ång tiÒn cña mét níc thø 3. C¸c ®ång tiÒn ®îc sö dông trong TTQT chñ yÕu lµ c¸c lo¹i ngo¹i tÖ m¹nh cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi tù do nh USD, GBP... Nh÷ng n¨m gÇn ®©y do sù mÊt gi¸ cña ®ång USD so víi mét sè ®ång tiÒn kh¸c nªn vÞ trÝ cña nã trªn thÞ trêng cã phÇn gi¶m sót. Do ®ã mét sè ®ång tiÒn cña c¸c quèc gia kh¸c nh DEM, FRF, JPY ngµy cµng ®îc sö dông nhiÒu h¬n trong TTQT. MÆc dï vËy ®ång USD, GBP vÉn gi÷ ®îc vai trß chñ ®¹o cña nã trong TTQT, trong mua b¸n ngo¹i tÖ bëi sù tiÖn lîi vµ nhanh chãng trong viÖc thùc hiÖn c¸c giao dÞch. HiÖn nay phÇn lín viÖc chi tr¶ trong TTQT ®îc thùc hiÖn th«ng qua ®iÖn tÝn, bu ®iÖn, m¹ng SWIFT hoÆc qua c¸c uû nhiÖm thu, chi hé lÉn nhau gi÷a c¸c Ng©n hµng. Do vËy tû lÖ tr¶ b»ng tiÒn mÆt trong TTQT chiÕm mét phÇn kh«ng ®¸ng kÓ. TTQT cã vÞ trÝ vµ tÇm quan träng ®Æc biÖt trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng, ®Æc biÖt trong bèi c¶nh hiÖn nay khi mçi quèc gia ®Òu ®Æt ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ë vÞ trÝ hµng ®Çu, coi ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ con ®êng tÊt yÕu trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh. 2. §iÒu kiÖn cña TTQT Trong quan hÖ thanh to¸n gi÷a c¸c níc, c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña ®«i bªn ®îc quy ®Þnh thµnh nh÷ng ®iÒu kiÖn TTQT. C¸c ®iÒu kiÖn ®ã lµ: + §iÒu kiÖn vÒ ®Þa ®iÓm: phô thuéc vµo hîp ®ång c¸c bªn ký kÕt, ®Þa ®iÓm ®ã cã thÓ ë níc ngêi xuÊt khÈu hoÆc ë níc ngêi nhËp khÈu. + §iÒu kiÖn vÒ tiÒn tÖ: lµ chØ viÖc sö dông ®ång tiÒn nµo ®Ó tÝnh to¸n vµ thanh to¸n hîp ®ång vµ hiÖp ®Þnh ký kÕt gi÷a c¸c níc, ®ång thêi quy ®Þnh c¸ch xö lý khi gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn ®ã biÕn ®éng. + §iÒu kiÖn vÒ thêi gian: cã liªn quan chÆt chÏ tíi viÖc lu©n chuyÓn vèn phi lîi tøc vµ cã thÓ tr¸nh ®îc nh÷ng rñi ro tæn thÊt do 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 tû gi¸ ®ång tiÒn thanh to¸n biÕn ®éng. V× vËy x¶y ra m©u thuÉn ®ã lµ ngêi ®îc thu tiÒn muèn thu tiÒn nhanh cßn ngêi ph¶i tr¶ tiÒn th× muèn tr¶ chËm. Trong khi ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång, viÖc quy ®Þnh thêi h¹n tr¶ tiÒn cßn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nh t×nh h×nh thÞ trêng, ®èi tîng hµng ho¸, mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn liªn quan. + §iÒu kiÖn vÒ ph¬ng thøc thanh to¸n: lµ c¸ch thøc nhËn tr¶ tiÒn hµng trong tõng mãn giao dÞch, mua b¸n gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n. Trong quan hÖ mua b¸n Quèc tÕ cã nhiÒu ph¬ng thøc thanh to¸n kh¸c nhau ®Ó thu tiÒn hoÆc ®Ó tr¶ tiÒn nh: chuyÓn tiÒn, nhê thu, th tÝn dông... TTQT lµ sù vËn dông tæng hîp c¸c ®iÒu kiÖn TTQT. Trong c¸c ®iÒu kiÖn trªn, ph¬ng thøc thanh to¸n lµ ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt. Ph¬ng thøc thanh to¸n lµ ngêi b¸n dïng c¸ch nµo ®Ó thu tiÒn vÒ, ngêi mua dïng c¸ch nµo ®Ó tr¶ tiÒn. Trong quan hÖ mua b¸n, ngêi ta cã thÓ chän nhiÒu ph¬ng thøc kh¸c nhau ®Ó thu tiÒn hoÆc tr¶ tiÒn, nhng xÐt cho cïng viÖc lùa chän ph¬ng thøc thanh to¸n nµo còng xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña ngêi b¸n lµ thu tiÒn ®Çy ®ñ vµ ®óng h¹n, ngêi mua lµ nhËn hµng ®óng sè lîng, chÊt lîng vµ ®óng h¹n. 3. Ph©n lo¹i TTQT *) XÐt vÒ mÆt kinh tÕ + Thanh to¸n mËu dÞch: lµ quan hÖ thanh to¸n ph¸t sinh trªn c¬ së hµng ho¸, dÞch vô th¬ng m¹i kÕt hîp xuÊt nhËp khÈu dùa trªn gi¸ c¶ Quèc tÕ. Trong thanh to¸n mËu dÞch, c¸c bªn liªn quan sÏ bÞ rµng buéc víi nhau theo theo c¸c hîp ®ång ®· ký kÕt hoÆc cam kÕt th¬ng m¹i. NÕu 2 bªn kh«ng ký hîp ®ång chØ cã ®¬n ®Æt hµng th× sÏ c¨n cø vµo c¸c ®¹i diÖn giao dÞch. + Thanh to¸n phi mËu dÞch: lµ quan hÖ thanh to¸n ph¸t sinh kh«ng liªn quan ®Õn hµng ho¸, kh«ng mang tÝnh chÊt th¬ng m¹i. §ã lµ chi phÝ cña c¸c c¬ quan ngo¹i giao ë níc së t¹i, c¸c chi phÝ vËn chuyÓn vµ ®i l¹i cña c¸c ®oµn kh¸ch, chÝnh phñ, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n. *) XÐt vÒ mÆt h×nh thøc + Ph¬ng thøc thanh to¸n chuyÓn tiÒn 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 + Ph¬ng thøc thanh to¸n nhê thu + Ph¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ III/ Thanh to¸n quèc tÕ ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ víi ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng 1. TTQT ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i + TTQT lµ kh©u quan träng trong qu¸ tr×nh trao ®æi mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô gi÷a c¸c tæ chøc, c¸c c¸ nh©n thuéc c¸c quèc gia kh¸c nhau. NÕu kh«ng cã ho¹t ®éng TTQT th× kh«ng cã ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. + TTQT lµ cÇu nèi gi÷a c¸c quèc gia trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Khi thiÕt lËp mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc th× ®iÒu kiÖn quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®îc lµ ph¶i thiÕt lËp quan hÖ TTQT. + TTQT h¹n chÕ rñi ro trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång kinh tÕ ®èi ngo¹i. Trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, do vÞ trÝ ®Þa lý cña c¸c b¹n hµng c¸ch xa nhau lµm h¹n chÕ viÖc t×m hiÓu kh¶ n¨ng tµi chÝnh, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ngêi mua, ®ång thêi trong ®iÒu kiÖn tiÒn tÖ thêng xuyªn biÕn ®éng th× kh¶ n¨ng thanh to¸n cña con nî bÊp bªnh, vµ viÖc thùc hiÖn hîp ®ång TTQT ngµy cµng nhiÒu th× viÖc tæ chøc tèt ho¹t ®éng TTQT sÏ gióp cho c¸c nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu h¹n chÕ ®îc rñi ro trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång kinh tÕ ®èi ngo¹i, nhê ®ã thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ph¸t triÓn h¬n. 2. TTQT ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng §èi víi ho¹t ®éng Ng©n hµng, viÖc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng TTQT cã vÞ trÝ vµ vai trß hÕt søc quan träng, nã kh«ng chØ lµ mét dÞch vô thuÇn tuý mµ ®îc coi lµ mét mÆt kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng, nã bæ sung vµ hç trî cho nh÷ng mÆt ho¹t ®éng kh¸c cña ng©n hµng. + Ho¹t ®éng TTQT gióp cho ng©n hµng thu hót thªm ®îc kh¸ch hµng cã nhu cÇu TTQT vÒ giao dÞch, trªn c¬ së ®ã mµ ng©n hµng t¨ng ®îc quy m« ho¹t ®éng cña m×nh. 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 + Nhê ®Èy m¹nh ho¹t ®éng TTQT mµ ng©n hµng ®Èy m¹nh ®îc ho¹t ®éng tÝn dông tµi trî xuÊt nhËp khÈu còng nh t¨ng cêng ®îc nguån vèn huy ®éng do t¹m thêi qu¶n lý ®îc nguån vèn nhµn rçi cña c¸c doanh nghiÖp cã quan hÖ TTQT qua Ng©n hµng. + Ho¹t ®éng TTQT gióp ng©n hµng ph¸t triÓn ®îc c¸c nghiÖp vô nh kinh doanh ngo¹i tÖ, b¶o l·nh vµ c¸c dÞch vô kh¸c. + Ho¹t ®éng TTQT gióp ng©n hµng ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu cña kh¸ch hµng trªn c¬ së ®ã n©ng cao uy tÝn vµ t¹o niÒm tin cho kh¸ch hµng. + Ho¹t ®éng TTQT gióp ng©n hµng n©ng cao uy tÝn cña m×nh trªn trêng quèc tÕ trªn c¬ së ®ã mµ cã thÓ khai th¸c ®îc nguån vèn tµi trî cña c¸c ng©n hµng níc ngoµi vµ nguån vèn trªn thÞ trêng tµi chÝnh quèc tÕ ®¸p øng nhu cÇu vay vèn cña kh¸ch hµng. + Ho¹t ®éng TTQT gióp ng©n hµng t¨ng thu nhËp vµ t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng©n hµng trong c¬ chÕ thÞ trêng, ®ång thêi nã gióp ho¹t ®éng ng©n hµng vît ra khái ph¹m vi quèc gia vµ hoµ nhËp víi céng ®ång ng©n hµng thÕ giíi. IV/ C¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ 1. SÐc (Cheque) 1.1 Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm SÐc lµ mét tê mÖnh lÖnh tr¶ tiÒn v« ®iÒu kiÖn cña chñ tµi kho¶n tiÒn göi ra lÖnh cho ng©n hµng trÝch tõ tµi kho¶n cña m×nh ®Ó tr¶ cho ngêi cã tªn trªn tê sÐc, hoÆc tr¶ theo lÖnh cña ngêi Êy, hoÆc tr¶ cho ngêi cÇm sÐc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh b»ng tiÒn mÆt hay b»ng chuyÓn kho¶n. SÐc lµ mét ph¬ng tiÖn TTQT ®îc sö dông trong thanh to¸n néi ®Þa vµ quèc tÕ vÒ c¶ hµng ho¸, dÞch vô vµ phi mËu dÞch. §Æc ®iÓm cña sÐc: + SÐc chØ ®îc ph¸t hµnh 1 b¶n + SÐc cã gi¸ trÞ thanh to¸n nh tiÒn + SÐc cã tÝnh chÊt thêi h¹n, tê sÐc chØ cã gi¸ trÞ tiÒn tÖ hay thanh to¸n nÕu thêi h¹n hiÖu lùc cña nã cha hÕt + Ngêi ký ph¸t sÐc lµ chñ tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 + Ngêi hëng lîi lµ ngêi cã tªn trªn tê sÐc 1.2 C¸c nguån luËt ®iÒu chØnh sÐc . C«ng íc Geneva vÒ sÐc ®îc ký vµo n¨m 1931, ®îc nhiÒu níc ¸p dông trªn thÕ giíi. . LuËt th¬ng m¹i quèc tÕ vÒ sÐc do Uû ban th¬ng m¹i quèc tÕ cña Liªn hîp quèc ban hµnh ngµy 18/2/1982 (sè A/CN.9/212) 1.3 C¸c lo¹i sÐc *) C¨n cø vµo t¸c dông lu chuyÓn + SÐc ®Ých danh: lµ lo¹i sÐc mµ trªn ®ã ghi tªn ngêi hëng lîi, lo¹i sÐc nµy kh«ng thÓ chuyÓn nhîng b»ng h×nh thøc ký hËu. + SÐc v« danh: lµ lo¹i sÐc mµ trªn ®ã kh«ng ghi tªn ngêi hëng sÐc, ngêi hëng lîi lµ bÊt k× ngêi nµo cÇm tê sÐc. + SÐc theo lÖnh: lµ lo¹i sÐc ghi râ tr¶ theo lÖnh cña ngêi thô hëng, sÐc ®îc chuyÓn nhîng theo thñ tôc ký hËu. Trong TTQT lo¹i sÐc nµy ®îc sö dông réng r·i. *) C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm sö dông + SÐc tiÒn mÆt: lµ lo¹i sÐc ®îc ng©n hµng thanh to¸n tr¶ b»ng tiÒn mÆt. + SÐc chuyÓn kho¶n: lµ lo¹i sÐc mµ khi ng©n hµng nhËn ®îc sÏ trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n cña ngêi ký ph¸t sang tµi kho¶n cña ngêi kh¸c mµ kh«ng ®îc rót b»ng tiÒn mÆt. + SÐc g¹ch chÐo: lµ sÐc mµ trªn mÆt ph¶i cña nã cã 2 g¹ch chÐo song song kÓ tõ gãc nµy sang gãc kia. Lo¹i sÐc nµy chØ ®îc thanh to¸n chuyÓn kho¶n mµ kh«ng ®îc rót b»ng tiÒn mÆt. + SÐc x¸c nhËn (sÐc b¶o chi): lµ lo¹i sÐc mµ cã ký x¸c nhËn tr¶ b»ng tiÒn cña ng©n hµng nªn kh¶ n¨ng chi tr¶ cña tê sÐc ®îc ®¶m b¶o ch¾c ch¾n. + SÐc du lÞch: ®îc sö dông ®èi víi kh¸ch du lÞch cã tiÒn t¹i ng©n hµng ph¸t sÐc, trªn tê sÐc ph¶i cã ch÷ ký cña ngêi hëng lîi vµ khi lÜnh tiÒn ph¶i ký t¹i chç ®Ó ng©n hµng kiÓm tra. Lo¹i sÐc nµy do ng©n hµng ph¸t hµnh vµ ®îc tr¶ tiÒn ë c¸c chi nh¸nh hay ë ng©n hµng ®¹i lý cña ng©n hµng ph¸t hµnh sÐc, n¬i kh¸ch du lÞch ®Õn. 2. Hèi phiÕu (Bill of Exchange) 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 2.1 Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm Hèi phiÕu lµ mét tê mÖnh lÖnh tr¶ tiÒn v« ®iÒu kiÖn do mét ngêi ký ph¸t cho mét ngêi kh¸c, yªu cÇu ng©n hµng nµy khi nhËn ®îc nã ph¶i tr¶ vµo mét ngµy x¸c ®Þnh trong t¬ng lai mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ngêi nµo ®ã. Hèi phiÕu lµ mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n ®îc sö dông réng r·i trong TTQT, nhÊt lµ trong lÜnh vùc th¬ng m¹i. §Æc ®iÓm cña hèi phiÕu: + TÝnh trõu tîng: trªn hèi phiÕu chØ ghi sè tiÒn ph¶i tr¶ vµ nh÷ng néi dung liªn quan ®Õn viÖc tr¶ tiÒn, kh«ng nãi ®Õn nguyªn nh©n ph¸t sinh c«ng nî. Nh vËy nghÜa vô tr¶ tiÒn cña hèi phiÕu lµ trõu tîng. + TÝnh b¾t buéc tr¶ tiÒn cña hèi phiÕu: ngêi tr¶ tiÒn ghi trªn hèi phiÕu b¾t buéc ph¶i tr¶ ®ñ sè tiÒn cña hèi phiÕu cho ngêi thô hëng khi hèi phiÕu ®Õn h¹n. LuËt ph¸p kh«ng chÊp nhËn bÊt cø mét lý do nµo g©y nªn sù chËm trÔ hoÆc tõ chèi tr¶ tiÒn cña hèi phiÕu. + TÝnh lu th«ng cña hèi phiÕu: trong khi hèi phiÕu cßn thêi h¹n hiÖu lùc th× nã cã thÓ chuyÓn nhîng tõ ngêi thô hëng nµy sang ngêi thô hëng kh¸c th«ng qua thñ tôc ký hËu ë mÆt sau hèi phiÕu (Endorsement). 2.2 C¸c nguån luËt ®iÒu chØnh hèi phiÕu HiÖn nay cã nhiÒu nguån luËt ®iÒu chØnh vÒ hèi phiÕu mang tÝnh chÊt quèc gia vµ quèc tÕ nh: . LuËt quèc tÕ ¸p dông thèng nhÊt ®èi víi c¸c hèi phiÕu vµ kú phiÕu do Uû ban th¬ng m¹i quèc tÕ cña Liªn hîp quèc ban hµnh qua v¨n b¶n sè A/CN.9/211, ngµy 18/2/1982 (International Bills of Exchange and Promissory Notes, document No A/CN.9/211, 18/2/1982). . LuËt thèng nhÊt vÒ hèi phiÕu do C«ng íc quèc tÕ kÝ t¹i Geneva n¨m 1930 ban hµnh (Uniform Law for Bills of Exchange - ULB 1930) mang tÝnh chÊt khu vùc ch©u ¢u. Ngµy nay luËt nµy ®îc ¸p dông kh¸ phæ biÕn ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi. 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 . LuËt mang tÝnh chÊt quèc gia cã: LuËt hèi phiÕu ban hµnh n¨m 1882 cña Anh (Bills of Exchange Act - 1882), ®©y lµ nguån luËt ®iÒu chØnh hèi phiÕu ban hµnh sím nhÊt trªn thÕ giíi. §Õn 1962 ë Mü cã LuËt th¬ng m¹i thèng nhÊt (Uniform Commercial Codes of 1962 UCC). 2.3 C¸c lo¹i hèi phiÕu *) C¨n cø thêi h¹n tr¶ tiÒn + Hèi phiÕu tr¶ tiÒn ngay: ngêi tr¶ tiÒn khi nhËn ®îc nã do ngêi cÇm hèi phiÕu xuÊt tr×nh th× ph¶i tr¶ tiÒn ngay cho hä. + Hèi phiÕu cã k× h¹n: ngêi tr¶ tiÒn ph¶i tr¶ sè tiÒn ghi trªn tê hèi phiÕu sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh kÓ tõ ngµy ngêi ®ã ký chÊp nhËn tr¶ tiÒn trªn hèi phiÕu hoÆc kÓ tõ ngµy ph¸t hµnh nã. *) C¨n cø vµo chøng tõ ®i kÌm + Hèi phiÕu kÌm chøng tõ: lo¹i hèi phiÕu nµy ®îc chuyÓn ®Õn cho ngêi nhËp khÈu cã kÌm theo bé chøng tõ hµng ho¸. Lo¹i nµy gåm: Hèi phiÕu kÌm chøng tõ tr¶ tiÒn ngay vµ Hèi phiÕu kÌm chøng tõ cã chÊp nhËn. + Hèi phiÕu tr¬n: lµ hèi phiÕu ®îc göi ®Õn ngêi tr¶ tiÒn mµ kh«ng kÌm chøng tõ hµng ho¸. Trong TTQT, lo¹i nµy thêng dïng ®Ó thu tiÒn ph¹t, tiÒn båi thêng, cíc phÝ b¶o hiÓm, phÝ vËn t¶i, lÖ phÝ, thñ tôc phÝ... *) C¨n cø vµo chñ thÓ lËp hèi phiÕu + Hèi phiÕu th¬ng m¹i: lo¹i nµy do ngêi xuÊt khÈu lËp ®Ó lµm chøng tõ ®ßi tiÒn ngêi nhËp khÈu trong c¸c nghiÖp vô thanh to¸n vÒ hµng xuÊt khÈu hay cung øng dÞch vô. Hèi phiÕu thêng ®i kÌm chøng tõ hµng ho¸ trong c¸c h×nh thøc thanh to¸n b»ng L/C hay uû th¸c thu. + Hèi phiÕu ng©n hµng: lo¹i nµy do ng©n hµng ph¸t hµnh ®Ó ®ßi tiÒn mét ngêi nµo ®ã hoÆc chØ ®Þnh mét ngêi nhÊt ®Þnh tr¶ sè tiÒn ghi trªn hèi phiÕu. *) C¨n cø vµo sù chuyÓn nhîng + Hèi phiÕu ®Ých danh: lµ hèi phiÕu ghi râ tªn ngêi hëng, kh«ng kÌm theo ®iÒu kho¶n tr¶ theo lÖnh, kh«ng chuyÓn nhîng ®îc. 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 + Hèi phiÕu v« danh: lµ hèi phiÕu kh«ng ghi tªn ngêi hëng lîi vµ khi chuyÓn nhîng kh«ng ph¶i ký hËu. + Hèi phiÕu theo lÖnh: trong hèi phiÕu nµy ph¶i ghi râ tr¶ theo lÖnh cña ngêi hëng lîi vµ khi chuyÓn nhîng ph¶i thùc hiÖn b»ng ký hËu. 3. LÖnh phiÕu - K× phiÕu (Promissory Note) LÖnh phiÕu lµ mét tê giÊy cam kÕt tr¶ tiÒn v« ®iÒu kiÖn do ngêi lËp phiÕu ph¸t ra høa tr¶ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ngêi hëng lîi theo lÖnh cña ngêi nµy tr¶ cho ngêi kh¸c quy ®Þnh trong lÖnh phiÕu ®ã. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña lÖnh phiÕu hoµn toµn tr¸i ngîc víi ®Æc ®iÓm cña hèi phiÕu. V× ®Æc ®iÓm thô ®éng nµy mµ trong TTQT Ýt dïng lÖnh phiÕu h¬n c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n kh¸c. Ngoµi ra lÖnh phiÕu cßn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng sau: + Kú h¹n cña lÖnh phiÕu ®îc ghi râ trªn nã + LÖnh phiÕu cã thÓ do mét hay nhiÒu ngêi ký ph¸t ®Ó cam kÕt thanh to¸n cho mét hay nhiÒu ngêi hëng lîi + LÖnh phiÕu nhiÒu khi cÇn cã sù b¶o l·nh cña ng©n hµng hoÆc c«ng ty tµi chÝnh ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n + LÖnh phiÕu chØ cã mét b¶n chÝnh do con nî ph¸t ra chuyÓn cho ngêi hëng lîi 4. ThÎ thanh to¸n ThÎ thanh to¸n lµ mét ph¬ng thøc thanh to¸n hiÖn ®¹i do ng©n hµng ph¸t hµnh vµ b¸n cho kh¸ch hµng cña m×nh sö dông ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng, dÞch vô ®· cung øng. Nã lµ ph¬ng tiÖn chñ yÕu phôc vô thanh to¸n c¸ nh©n thay tiÒn mÆt th«ng dông trªn thÕ giíi, cã thÓ dïng ®Ó thanh to¸n thay thÕ cho viÖc lu©n chuyÓn mét phÇn tiÒn mÆt tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c ë trong níc vµ ngoµi níc. V/ C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ 1. Ph¬ng thøc thanh to¸n chuyÓn tiÒn (Remittance) 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 §©y lµ ph¬ng thøc mµ trong ®ã kh¸ch hµng (ngêi chuyÓn tiÒn) yªu cÇu ng©n hµng cña m×nh chuyÓn mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ngêi kh¸c (ngêi hëng lîi). Thanh to¸n chuyÓn tiÒn bao gåm c¸c lo¹i: + ChuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn (Telegraphic Transfer - T/T): ChuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn tèc ®é nhanh nh÷ng chi phÝ cao. Ngµy nay khi tham gia m¹ng SWIFT th× hÇu hÕt c¸c chuyÓn tiÒn ®Òu thùc hiÖn qua m¹ng. + ChuyÓn tiÒn b»ng th (Mail Transfer - M/T): ChuyÓn tiÒn b»ng th chi phÝ thÊp h¬n chuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn nhng tèc ®é chËm h¬n. Trong h¹ch to¸n chuyÓn tiÒn, ng©n hµng chØ lµ trung gian thùc hiÖn theo uû nhiÖm ®Ó hëng hoa hång chø kh«ng bÞ rµng buéc tr¸ch nhiÖm nµo. Thanh to¸n chuyÓn tiÒn trong ngo¹i th¬ng cã thÓ lµ thanh to¸n tiÒn øng tríc hay thanh to¸n sau. Trong trêng hîp thanh to¸n øng tríc th× rñi ro thuéc vÒ ngêi mua, trêng hîp thanh to¸n sau th× rñi ro thuéc vÒ ngêi b¸n v× viÖc thanh to¸n hoµn toµn phô thuéc vµo thiÖn chÝ, sù chñ ®éng vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ngêi mua trong khi quyÒn lîi cña ngêi b¸n khã b¶o toµn. 2. Ph¬ng thøc thanh to¸n nhê thu (Collection of Payment) §©y lµ ph¬ng thøc mµ ngêi b¸n (ngêi xuÊt khÈu) sau khi ®· hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng, hoÆc cung øng dÞch vô cho ngêi mua (ngêi nhËp khÈu), uû th¸c cho ng©n hµng phôc vô m×nh thu hé sè tiÒn ë ngêi nhËp khÈu níc ngoµi trªn c¬ së hèi phiÕu do ngêi xuÊt khÈu ký ph¸t. Trong TTQT khi sö dông h×nh thøc nµy c¸c níc thêng vËn dông “B¶n quy t¾c thèng nhÊt vÒ nhê thu chøng tõ th¬ng m¹i - ICC 522“ do Phßng th¬ng m¹i quèc tÕ Paris ban hµnh n¨m 1998. Trong thanh to¸n uû th¸c thu, nÕu ngêi xuÊt khÈu kh«ng thùc hiÖn trän vÑn ®Çy ®ñ c¸c cam kÕt víi ngêi nhËp khÈu trong hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng th× ngêi nhËp khÈu cã quyÒn tõ chèi thanh to¸n (mét phÇn hay toµn bé) sè tiÒn trªn giÊy ®ßi tiÒn cña ngêi xuÊt khÈu. Trong thanh to¸n uû th¸c thu ngêi xuÊt khÈu th«ng qua ng©n hµng chØ khèng chÕ ®îc quyÒn ®Þnh ®o¹t hµng ho¸ mµ cha khèng 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 chÕ ®îc viÖc tr¶ tiÒn cña ngêi nhËp khÈu. Ngêi nhËp khÈu cã thÓ b»ng c¸ch cha nhËn bé chøng tõ hµng ho¸ ®Ó kÐo dµi viÖc tr¶ tiÒn hoÆc cã thÓ kh«ng tr¶ tiÒn khi t×nh h×nh thÞ trêng bÊt lîi cho hä. Thanh to¸n nhê thu gåm c¸c lo¹i: + Nhê thu kh«ng kÌm chøng tõ (nhê thu phiÕu tr¬n - Clean Collection): lµ ph¬ng thøc trong ®ã ngêi b¸n uû th¸c cho ng©n hµng thu hé tiÒn ë ngêi mua c¨n cø vµo th¬ng phiÕu tr¬n. Th¬ng phiÕu tr¬n gåm mét hoÆc nhiÒu hèi phiÕu ®· ®îc chÊp nhËn hay cha ®îc chÊp nhËn, kú phiÕu, sÐc, biªn lai hoÆc c¸c chøng tõ t¬ng tù kh¸c ®Ó thu tiÒn mµ kh«ng cã ho¸ ®¬n, vËn ®¬n, giÊy chøng nhËn së h÷u, hoÆc bÊt kú chøng tõ t¬ng tù nµo ®Ýnh kÌm. Lo¹i nµy thêng dïng trong thanh to¸n chi tr¶ vÒ dÞch vô cíc phÝ b¶o hiÓm, tiÒn ph¹t, tiÒn båi thêng... + Nhê thu kÌm chøng tõ (Documentary Collection): lµ ph¬ng thøc trong ®ã ngêi b¸n uû th¸c cho ng©n hµng phôc vô m×nh thu hé tiÒn ë ngêi mua kh«ng nh÷ng c¨n cø vµo hèi phiÕu mµ cßn c¨n cø vµo bé chøng tõ hµng ho¸ göi kÌm víi ®iÒu kiÖn lµ nÕu ngêi mua tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn hèi phiÕu th× míi trao chøng tõ ®Ó nhËn hµng. §iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n víi ph¬ng thøc nhê thu phiÕu tr¬n lµ ngêi xuÊt khÈu uû th¸c cho ng©n hµng ngoµi viÖc thu hé sè tiÒn cßn khèng chÕ hµng ho¸ ®èi víi ngêi nhËp khÈu. Ph¬ng thøc nhê thu kÌm chøng tõ cã 2 lo¹i: . Nhê thu chÊp nhËn ®æi chøng tõ (Documents against Acceptance - D/A): ngêi nhËp khÈu ph¶i ký tªn chÊp nhËn tr¶ tiÒn trªn hèi phiÕu do ngêi xuÊt khÈu ký ph¸t th× míi ®îc ng©n hµng trao bé chøng tõ hµng hãa ®Ó ®i nhËn hµng. . Nhê thu thanh to¸n ®æi chøng tõ (Documents against Payment - D/P): ngêi nhËp khÈu ph¶i tr¶ ngay sè tiÒn theo tê hèi phiÕu tr¶ tiÒn ngay do ngêi xuÊt khÈu lËp th× míi ®îc quyÒn lÊy bé chøng tõ hµng ho¸ tõ ng©n hµng. 3. Ph¬ng thøc thanh to¸n th tÝn dông (Letter of Credit) Th tÝn dông (L/C) lµ mét b¶n cam kÕt dïng trong thanh to¸n, trong ®ã mét ng©n hµng (ng©n hµng phôc vô ngêi nhËp khÈu) theo 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 yªu cÇu cña ngêi nhËp khÈu tiÕn hµnh më vµ chuyÓn ®Õn cho chi nh¸nh hay ®¹i lý cña ng©n hµng nµy ë níc ngoµi (ng©n hµng phôc vô ngêi xuÊt khÈu) 1 L/C cho ngêi ®îc hëng (ngêi xuÊt khÈu) mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh trong thêi h¹n quy ®Þnh víi ®iÒu kiÖn ngêi ®îc hëng ph¶i xuÊt tr×nh ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ phï hîp víi nh÷ng néi dung, ®iÒu kiÖn ghi trong th tÝn dông. Trong TTQT nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ trong thanh to¸n ngo¹i th¬ng, h×nh thøc thanh to¸n b»ng L/C ®îc sö dông rÊt phæ biÕn. Khi vËn dông vµo h×nh thøc thanh to¸n nµy c¸c níc dùa vµo “B¶n ®iÒu lÖ vµ c¸ch thùc hµnh thèng nhÊt vÒ tÝn dông chøng tõ - UCP 500“ do Phßng th¬ng m¹i quèc tÕ Paris ban hµnh n¨m 1996 cã hiÖu lùc 1/10/1997. NÐt ®Æc thï trong thanh to¸n L/C lµ viÖc tr¶ tiÒn cña ng©n hµng chØ c¨n cø vµo sù phï hîp cña chøng tõ hµng ho¸ víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®· nªu trong L/C mµ kh«ng trùc tiÕp dùa vµo hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng. Do vËy ng©n hµng kh«ng bÞ rµng buéc bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn trong néi dung cña L/C vµ viÖc tr¶ tiÒn chØ dùa vµo L/C khi nã ®· ®îc më. Thanh to¸n b»ng L/C tuy cã phøc t¹p vÒ mÆt thñ tôc song c¸c nguyªn t¾c thanh to¸n rÊt chÆt chÏ, râ rµng nªn viÖc nhËn hµng vµ tr¶ tiÒn lu«n ®îc ®¶m b¶o. V× vËy nã ®îc sö dông réng r·i trong th¬ng m¹i quèc tÕ. C¸c lo¹i th tÝn dông gåm: + Th tÝn dông cã thÓ huû bá (Revocable L/C): víi lo¹i nµy sau khi L/C ®îc më th× néi dung cña L/C cã thÓ ®îc söa ®æi, bæ sung hoÆc huû bá bÊt cø lóc nµo, kh«ng cÇn cã sù ®ång ý cña ngêi ®îc hëng. Nh vËy th tÝn dông nµy cha ph¶i lµ mét cam kÕt tr¶ tiÒn thùc sù, do vËy nã rÊt Ýt ®îc sö dông. + Th tÝn dông kh«ng thÓ huû bá (Irrevocable L/C): khi lo¹i L/C nµy ®îc më th× ngêi yªu cÇu më L/C sÏ kh«ng ®îc tù ý söa ®æi, bæ sung hay huû bá nh÷ng néi dung cña nã nÕu kh«ng cã sù ®ång ý cña ngêi hëng L/C. Nh vËy tÝnh b¶o ®¶m cña L/C nµy rÊt cao nªn nã ®îc dïng kh¸ phæ biÕn trong thanh to¸n th¬ng m¹i quèc tÕ. 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 . Th tÝn dông kh«ng thÓ huû bá cã x¸c nhËn (Irrevocable Confirmed L/C) ®©y lµ lo¹i th tÝn dông kh«ng thÓ huû bá ®ång thêi cã sù x¸c nhËn tr¶ tiÒn cña mét ng©n hµng. V× vËy L/C nµy ®¶m b¶o rÊt ch¾c ch¾n kh¶ n¨ng thu ®îc tiÒn cña ngêi xuÊt khÈu. §èi víi ngêi nhËp khÈu khi ph¶i më lo¹i L/C nµy th× ngoµi viÖc ph¶i ký vèn t¹i ng©n hµng, tr¶ thñ tôc phÝ më L/C cßn ph¶i chÞu thªm phÝ x¸c nhËn L/C. §ã lµ bÊt lîi cho ngêi nhËp khÈu. . Th tÝn dông kh«ng thÓ huû bá miÔn truy ®ßi (Irrevocable without Recourse L/C): khi sö dông lo¹i L/C nµy, ngêi xuÊt khÈu (ngêi hëng L/C) ph¶i ph¸t hµnh mét hèi phiÕu ghi “kh«ng ®îc truy ®ßi cña ngêi ph¸t phiÕu“. Nh vËy sau khi ®· thanh to¸n cho ngêi hëng lîi, ng©n hµng më L/C mÊt quyÒn truy ®ßi l¹i sè tiÒn cña L/C bÊt k× trong trêng hîp nµo. Lo¹i L/C nµy ®îc dïng phæ biÕn trong c¸c hîp ®ång mua b¸n chÞu hµng ho¸. . Th tÝn dông kh«ng thÓ huû bá cã thÓ chuyÓn nhîng ®îc (Irrevocable Transferable L/C): ®©y lµ lo¹i th tÝn dông kh«ng thÓ huû bá trong ®ã quy ®Þnh quyÒn cña ng©n hµng tr¶ tiÒn ®îc tr¶ toµn bé hay mét phÇn sè tiÒn cña L/C cho mét hay nhiÒu ngêi kh¸c theo lÖnh cña ngêi hëng lîi ®Çu tiªn. Lo¹i L/C nµy chØ ®îc chuyÓn nhîng 1 lÇn, chi phÝ chuyÓn nhîng thêng do ngêi hëng lîi ®Çu tiªn chÞu. + Th tÝn dông gi¸p lng (Back to back L/C): th«ng thêng khi tiÕn hµnh mua b¸n qua trung gian th× ngêi ta dïng lo¹i th tÝn dông nµy, sau khi nhËn ®îc L/C do ngêi nhËp khÈu më cho m×nh th× ngêi xuÊt khÈu dïng L/C nµy ®Ó më 1 L/C kh¸c cho ngêi hëng víi néi dung gÇn gièng nh L/C gèc. Nh vËy L/C sau gäi lµ L/C gi¸p lng. + Th tÝn dông ®èi øng (Reciprocal L/C): lo¹i L/C nµy thêng ®îc dïng trong ph¬ng thøc mua b¸n quèc tÕ hµng ®æi hµng hoÆc trong gia c«ng quèc tÕ. Th tÝn dông ®èi øng chØ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc khi 1 th tÝn dông ®èi øng víi nã ®· ®îc më. + Th tÝn dông tuÇn hoµn (Revolving L/C): lµ lo¹i th tÝn dông ®îc dïng ®Ó tr¶ tiÒn nhiÒu lÇn trong khu«n khæ thêi h¹n do hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng quy ®Þnh. Sau khi th tÝn dông tríc ®· ®îc tr¶ tiÒn xong th× th tÝn dông kÕ tiÕp cã hiÖu lùc. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 + Th tÝn dông dù phßng (Standby L/C): ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ngêi nhËp khÈu, ng©n hµng cña ngêi nhËp khÈu sÏ ph¸t hµnh 1 L/C trong ®ã cam kÕt víi ngêi nhËp khÈu sÏ thanh to¸n l¹i cho hä trong trêng hîp ngêi xuÊt khÈu kh«ng hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng theo L/C ®· ®Ò ra. L/C nh thÕ ®îc gäi lµ L/C dù phßng. Nã ®îc ¸p dông phæ biÕn ë Mü trong quan hÖ mét bªn lµ ngêi ®Æt hµng (ngêi mua) vµ mét bªn lµ ngêi s¶n xuÊt (ngêi b¸n). 4. Thanh to¸n qua tµi kho¶n treo ë níc ngoµi (Escrow Account) §©y lµ ph¬ng thøc thanh to¸n mµ 2 nhµ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu tháa thuËn treo tµi kho¶n ë níc ngêi nhËp khÈu ®Ó ghi cã sè tiÒn cña nhµ xuÊt khÈu b»ng tiÒn cña níc nhËp khÈu hoÆc b»ng ngo¹i tÖ tù do. Sè tiÒn nµy dïng ®Ó mua l¹i hµng cña ngêi nhËp khÈu. Víi ph¬ng thøc nµy, nhµ nhËp khÈu ph¶i më L/C ®Ó mua l¹i hµng bëi v× nhµ xuÊt khÈu ®· cã s½n tiÒn trªn tµi kho¶n Escrow Account t¹i níc ngêi nhËp khÈu. Ph¬ng thøc thanh to¸n nµy thÝch hîp víi ph¬ng thøc mua b¸n ®Òn bï. 5. Th b¶o ®¶m tr¶ tiÒn (Letter of Guarantee - L/G) Dïng ph¬ng thøc thanh to¸n nµy tøc lµ ng©n hµng bªn mua theo yªu cÇu cña ngêi mua viÕt th b¶o ®¶m tr¶ tiÒn cho ngêi b¸n, b¶o ®¶m sau khi hµng cña bªn b¸n ®· göi ®Õn ®Þa ®iÓm cña bªn mua quy ®Þnh sÏ tr¶ tiÒn hµng. Ph¬ng thøc th b¶o ®¶m kh¸c víi ph¬ng thøc th tÝn dông lµ ph¬ng thøc nµy c¨n cø vµo hµng ho¸ ®Ó tr¶ tiÒn chø kh«ng c¨n cø vµo chøng tõ ®Ó tr¶ tiÒn. Thanh to¸n theo ph¬ng thøc nµy cã 3 lo¹i: Hµng ®Õn tr¶ tiÒn hoÆc kiÓm nghiÖm xong tr¶ tiÒn hay hµng ®Õn tr¶ tiÒn mét phÇn, phÇn cßn l¹i tr¶ sau khi cã kÕt qu¶ kiÓm nghiÖm. 6. Ph¬ng thøc ghi sæ (Open Account) lµ ph¬ng thøc ngêi b¸n më tµi kho¶n ®Ó ghi nî ngêi mua sau khi ngêi b¸n ®· hoµn thµnh viÖc giao hµng hay dÞch vô, ®Õn tõng k× (th¸ng, quý, n¨m) ngêi mua tr¶ tiÒn cho ngêi b¸n. §Æc ®iÓm cña 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ph¬ng thøc nµy lµ kh«ng cã sù tham gia cña ng©n hµng víi chøc n¨ng ngêi më tµi kho¶n vµ thùc chi thanh to¸n, chØ më tµi kho¶n ®¬n biªn, chØ cã 2 bªn tham gia lµ ngêi b¸n vµ ngêi mua. Ch¬ng II Thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ t¹i NHCT khu vùc ba ®×nh I/ T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña NHCT Ba §×nh 1. Mét sè nÐt vÒ NHCT Ba §×nh NHCT khu vùc Ba §×nh ®îc thµnh lËp n¨m 1961 víi t c¸ch lµ 1 chi nh¸nh cña Ng©n hµng Nhµ níc (NHNN) quËn Ba §×nh. V× vËy NH ho¹t ®éng víi 2 chøc n¨ng lµ qu¶n lý nhµ níc vµ kinh doanh tiÒn tÖ. NghÞ ®Þnh 53/H§BT ban hµnh ngµy 26/03/1988 ®· t¹o tiÒn ®Ò cho qu¸ tr×nh ®æi míi ho¹t ®éng Ng©n hµng Sau quyÕt ®Þnh 402/CT cña Chñ tÞch H§BT ngµy 14/11/1993 vÒ viÖc thµnh lËp NHCT ViÖt Nam, Ng©n hµng Ba §×nh trë thµnh chi nh¸nh cña NHCT Hµ Néi. Theo quyÕt ®Þnh sè 93/NHCT-TCCB cña Tæng gi¸m ®èc NHCT ViÖt Nam (1/4/1996), NHCT Ba §×nh ho¹t ®éng víi t c¸ch lµ chi nh¸nh cña NHCT ViÖt Nam, cã tr¸ch nhiÖm tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh theo c¸c quyÕt ®Þnh mµ NHCT ViÖt Nam ban hµnh vÒ viÖc ¸p dông c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn, cho vay, thanh to¸n, ¸p dông biÓu l·i suÊt nh ®· quy ®Þnh vµ tiÕn hµnh c¸c dÞch vô Ng©n hµng kh¸c. Tõ ®ã ®Õn nay, ho¹t ®éng kinh doanh cña NHCT Ba §×nh ®îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn theo 4 ®Þnh híng lín cña ngµnh, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t, thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, ®a l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh cao h¬n so víi nh÷ng n¨m tríc. 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Theo quy ®Þnh míi ®©y NHCT khu vùc Ba §×nh lµ mét chi nh¸nh Ng©n hµng phô thuéc NHCT ViÖt Nam chø kh«ng ph¶i lµ trùc thuéc. 2 C¬ cÊu, tæ chøc cña NHCT khu vùc Ba §×nh Chi nh¸nh NHCT khu vùc Ba §×nh lµ chi nh¸nh kh¸ lín m¹nh víi sè c¸n bé, c«ng nh©n viªn h¬n 300 ngêi, trong ®ã h¬n 60% cã tr×nh ®é cao ®¼ng, ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc. Chi nh¸nh cã Ban gi¸m ®èc gåm 5 ngêi: - 1 gi¸m ®èc phô tr¸ch chung vµ ®ång thêi trùc tiÕp chØ ®¹o ho¹t ®éng tÝn dông - 4 phã gi¸m ®èc phô tr¸ch riªng tõng phßng ban vµ nh÷ng lÜnh vùc cô thÓ Chi nh¸nh cã 7 phßng nghiÖp vô vµ 1 phßng giao dÞch:  Phßng kinh doanh ®èi néi, gåm 3 nhãm: + nhãm tÝn dông quèc doanh (tÝn dông c«ng nghiÖp vµ tÝn dông th¬ng nghiÖp) + nhãm tÝn dông ngoµi quèc doanh + nhãm thèng kª tæng hîp Ngoµi ra cã c¸c tæ cho vay ®Æt t¹i c¸c phêng trong quËn. Ho¹t ®éng chñ yÕu cña phßng lµ cho vay, tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng tiÕp thÞ, tæng hîp th«ng tin vµ b¸o c¸o.  Phßng kinh doanh ®èi ngo¹i thùc hiÖn ho¹t ®éng thanh to¸n víi níc ngoµi nh më LC, th«ng b¸o LC, b¶o l·nh.., dÞch vô kiÒu hèi, kinh doanh ngo¹i tÖ, thanh to¸n thÎ tÝn dông, kinh doanh vµng b¹c ®¸ quý vµ c¸c dÞch vô kh¸c.  Phßng kÕ to¸n tµi chÝnh lµm dÞch vô më tµi kho¶n, qu¶n lý tµi kho¶n, tiÒn göi, thùc hiÖn thanh to¸n gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ, h¹ch to¸n chi nh¸nh.  Phßng nguån vèn lµm nhiÖm vô khai th¸c, huy ®éng c¸c nguån tiÒn göi víi 9 Quü tiÕt kiÖm ®Æt r¶i r¸c ë c¸c phêng trong quËn. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368  Phßng ng©n quü thùc hiÖn ho¹t ®éng thu chi tiÒn mÆt, ng©n phiÕu vµ c¸c quü tiÕt kiÖm, lµm dÞch vô qu¶n lý c¸c chøng tõ cã gi¸.  Phßng kiÓm so¸t néi bé lµm nhiÖm vô kiÓm tra, kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña chi nh¸nh vÒ c¸c mÆt ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh, quy chÕ cña nhµ níc, cña NHCT ViÖt Nam.  Phßng tæ chøc hµnh chÝnh lµm c«ng t¸c ®iÒu ®éng, thùc hiÖn qu¶n lý nh©n sù, hµnh chÝnh, mua s¾m tµi s¶n, trang thiÕt bÞ.  Phßng giao dÞch CÇu DiÔn thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô kÕ to¸n, tÝn dông, kho quü. 3 T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña NHCT Ba §×nh n¨m 2001 3.1 VÒ c«ng t¸c huy ®éng vèn *) Tæng nguån vèn huy ®éng ®Õn 31/12/2001 ®¹t 1271 tû t¨ng 18,2% so cuèi n¨m 2000. Trong ®ã: + Vèn huy ®éng VND ®¹t 1088 tû t¨ng 21% so cuèi n¨m 2000 + Vèn huy ®éng ngo¹i tÖ quy VND ®¹t 183 tû t¨ng 3% so cuèi n¨m 2000 *) Tæng nguån vèn huy ®éng b×nh qu©n n¨m 2001 ®¹t 1149 tû t¨ng 18,17% so b×nh qu©n cña n¨m 2000. Trong ®ã: + Vèn huy ®éng b×nh qu©n VND ®¹t 975 tû t¨ng 18,17% + Vèn huy ®éng b×nh qu©n ngo¹i tÖ quy VND ®¹t 174 tû t¨ng 16% *) VÒ c¬ cÊu huy ®éng vèn ®Õn cuèi n¨m 2001: + TiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ ®¹t gÇn 454 tû chiÕm 35,7% + TiÒn göi tiÕt kiÖm cña d©n c vµ huy ®éng b»ng kú phiÕu ®¹t gÇn 817,6 tû chiÕm 64,31%, trong ®ã kú phiÕu ®¹t 73,32 tû chiÕm 5,76% 3.2 VÒ c«ng t¸c sö dông vèn *) Tæng d nî vµ ®Çu t kinh doanh b×nh qu©n cña n¨m 2001 ®¹t 593 tû t¨ng 18,6% so víi sö dông vèn b×nh qu©n n¨m 2000. Trong ®ã: + Cho vay ng¾n h¹n b×nh qu©n ®¹t 472 tû t¨ng 19,54% + Cho vay trung dµi h¹n b×nh qu©n ®¹t 104 tû t¨ng 17,31% 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 *) Tæng d nî cuèi n¨m 2001 ®¹t 552 tû so víi cuèi n¨m 2000 gi¶m 4 tû. Trong ®ã: + D nî ng¾n h¹n 444 tû gi¶m 12 tû + D nî trung dµi h¹n 108 tû t¨ng 8 tû + Nî qu¸ h¹n 15,286 tû, chiÕm tû träng 2,7% tæng d nî, gi¶m 0,6% so n¨m 2000 Nh×n chung n¨m 2001 tèc ®é cho vay c¶ ng¾n h¹n vµ trung dµi h¹n ®Òu t¨ng tõ 17 ®Õn xÊp xØ 20%, song d nî cuèi n¨m gi¶m 0,72% so víi d nî cuèi n¨m 2000. Lý do lµ c¸c doanh nghiÖp bÞ t¸c ®éng t©m lý vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nªn trong quý 4 n¨m 2001 tËp trung tiªu thô hµng tån kho, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh hµng nhËp khÈu vµ nguyªn liÖu ngo¹i nhËp. II/ Thùc tr¹ng ho¹t ®éng TTQT t¹i NHCT khu vùc Ba §×nh 1. Sù ra ®êi, ph¸t triÓn vµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng TTQT t¹i NHCT Ba §×nh KÓ tõ n¨m 1993 do sù biÕn ®éng vÒ t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi trong níc còng nh trªn thÕ giíi ®· lµm cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh còng biÕn ®éng theo. Tríc tiªn lµ viÖc nÒn kinh tÕ trong níc chuyÓn dÞch theo c¬ chÕ thÞ trêng nªn c¸c giao dÞch ngo¹i th¬ng kh«ng cßn bÞ bã buéc bëi Nhµ níc, do ®ã nÒn kinh tÕ ®· bïng næ theo sù chØ ®¹o cña “bµn tay v« h×nh“ dÉn ®Õn kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu t¨ng lªn râ rÖt. Thªm vµo ®ã lµ viÖc hÖ thèng Ng©n hµng ®· chuyÓn tõ 1 cÊp sang hÖ thèng Ng©n hµng 2 cÊp, ®· cã sù ph©n biÖt râ chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc cña NHNN víi chøc n¨ng kinh doanh vèn cã cña 1 NHTM ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tù chñ tµi chÝnh. §Æc biÖt tõ sau khi Mü b·i bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam th× ngµy cµng cã nhiÒu doanh nghiÖp tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Tríc t×nh h×nh ®ã nÕu vÉn ®Ó NHNT ®éc quyÒn trong TTQT th× ch¾c ch¾n NHNT kh«ng thÓ ®¶m ®¬ng næi. ChÝnh v× vËy ngµy 24/05/92 Héi ®ång nhµ níc ®· ký Ph¸p lÖnh sè 38/LCT - H§NN cho phÐp c¸c NHTM tham gia vµo quan hÖ tÝn dông vµ thanh to¸n quèc tÕ. Nhê ®ã kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ë ViÖt Nam t¨ng trëng kh«ng ngõng. N¨m 1999 tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 khÈu ®¹t møc 18,4 tû USD, ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam ®Õn th¸ng 3/2001 ®· cã kho¶ng 1600 dù ¸n víi tæng sè vèn ®¨ng ký 27,185 tû USD. NHCT ViÖt Nam chÝnh thøc ®îc Thèng ®èc NHNN cho phÐp thùc hiÖn nghiÖp vô TTQT tõ n¨m 1994. N¨m 1995 ho¹t ®éng TTQT ®îc triÓn khai t¹i Héi së NHCT ViÖt Nam. Cuèi n¨m 1996 nghiÖp vô TTQT míi ®îc triÓn khai xuèng c¸c Chi nh¸nh NHCT. Tõ ®ã NHCT Ba §×nh ®· ®îc phÐp tham gia vµo ho¹t ®éng TTQT, song Chi nh¸nh xÐt thÊy cha ®ñ kh¶ n¨ng vµ còng cha cã nhu cÇu tõ phÝa kh¸ch hµng nªn vÉn cha thùc sù tham gia vµo ho¹t ®éng nµy. Nhng cïng víi qu¸ tr×nh ®i lªn cña nÒn kinh tÕ, ®øng tríc thùc tr¹ng lµ kh¸ch hµng cã quan hÖ tÝn dông víi NHCT Ba §×nh, cã tµi kho¶n më t¹i chi nh¸nh, song nÕu cã quan hÖ TTQT l¹i ph¶i thùc hiÖn th«ng qua NHNT, ®iÒu ®ã kÐo theo nhiÒu thñ tôc rêm rµ. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, n¨m 1997 tæ kinh doanh ngo¹i tÖ ra ®êi víi chøc n¨ng TTQT vµ kinh doanh ngo¹i tÖ. N¨m 1999 ®îc n©ng cÊp thµnh Phßng kinh doanh ®èi ngo¹i víi c¸c chøc n¨ng sau: - Tæ chøc, thùc hiÖn nghiÖp vô TTQT - Kinh doanh ngo¹i tÖ, b¶o l·nh vµ kÕ to¸n ngo¹i tÖ Ban ®Çu Chi nh¸nh cã gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do cha cã kinh nghiÖm trong lÜnh vùc nµy, nhng ®îc sù chØ ®¹o s©u s¸t cña c¸c cÊp l·nh ®¹o NHCT ViÖt Nam cïng víi tr×nh ®é chuyªn m«n vµ søc s¸ng t¹o cña ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c kinh doanh ®èi ngo¹i, Chi nh¸nh NHCT Ba §×nh ®· ®¹t ®îc rÊt nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan trong ho¹t ®éng kinh doanh hÕt søc míi mÎ nµy 20