LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
Lêi nãi ®Çu
Qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ khi hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i
ViÖt Mü cã hiÖu lùc mang l¹i nhiÒu c¬ héi ph¸t triÓn còng nh nhiÒu th¸ch thøc
®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi riªng vµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i nãi
chung. C¸c ng©n hµng th¬ng m¹i hiÓu r»ng chØ cã ®a d¹ng ho¸ dÞch vô ng©n
hµng, cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm chÊt lîng vµ tiÖn Ých th× míi cã thÓ ®øng v÷ng
trong c¹nh tranh, tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ kh¸ch hµng cña m×nh. Sù ®a d¹ng t¹o
yÕu tè kh¸ch quan thóc ®Èy c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®Çu t trang thiÕt bÞ, øng
dông c«ng nghÖ míi trong thanh to¸n thay thÕ ph¬ng ph¸p thanh to¸n cæ ®iÓn mµ
trong ®ã thanh to¸n thÎ ®· ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn ®ã.
DÞch vô thÎ ngµy cµng trë nªn phæ biÕn vµ ®îc u chuéng trªn toµn cÇu. Nã
lµ minh chøng cho sù kÕt hîp thµnh c«ng gi÷a ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin vµ ®iÖn
tö viÔn th«ng trong ho¹t ®éng ng©n hµng. ThÎ ng©n hµng lµ mét lo¹i h×nh dÞch vô
míi dùa trªn kü thuËt hiÖn ®¹i ®îc øng dông vµ phæ biÕn trªn thÕ giíi tõ kho¶ng
20 n¨m trë l¹i ®©y, phôc vô chñ yÕu cho lÜnh vùc tiªu dïng cña d©n c. C¸c dÞch
vô vÒ thÎ lµ hÕt søc ®a d¹ng: thÎ cã thÓ dïng ®Ó thanh to¸n khi mua hµng ho¸
dÞch vô, rót tiÒn mÆt, göi tiÒn, vay tiÒn, chuyÓn kho¶n, kiÓm tra sè d tµi kho¶n,
thanh to¸n ho¸ ®¬n, b¶o hiÓm....
Tuy thÎ ng©n hµng ®îc sö dông trªn toµn cÇu vµ rÊt phæ biÕn ë c¸c níc
ph¸t triÓn còng nh ®ang ph¸t triÓn, nhng thÞ trêng ViÖt Nam chØ biÕt ®Õn thÎ vµo
®Çu nh÷ng n¨m 90 khi Ng©n hµng Ngo¹i Th¬ng ViÖt Nam (Vietcombank) - ng©n
hµng ®Çu tiªn ë ViÖt Nam tiÕn hµnh ®a c¸c dÞch vô thÎ vµo trong ho¹t ®éng kinh
doanh cña m×nh. Vµ trong suèt thêi gian ®ã ®Õn nay, Vietcombank vÉn cßn nhiÒu
vÊn ®Ò bÊt cËp h¹n chÕ hiÖu qu¶ cña lo¹i h×nh dÞch vô nµy. H¬n n÷a, sù ph¸t triÓn
cña dÞch vô nµy t¹i Vietcombank cha xøng víi tiÒm n¨ng hiÖn cã cña
Vietcombank nãi riªng vµ cña ViÖt Nam nãi chung. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã
nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó hoµn thiÖn nghiÖp vô thanh to¸n thÎ t¹i ng©n hµng.
XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®ã, em ®· chän ®Ò tµi nghiªn cøu lµ "Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn
nghiÖp vô thanh to¸n thÎ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i Th¬ng ViÖt Nam ”. §Ò tµi tiÕn
hµnh ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ ®a ra mét sè gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn nghiÖp vô thanh
to¸n thÎ t¹i Vietcombank .
§Ò tµi ®îc kÕt cÊu gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ nghiÖp vô thanh to¸n thÎ cña Ng©n hµng th¬ng m¹i.
Ch¬ng 2: NghiÖp vô thanh to¸n thÎ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i Th¬ng ViÖt Nam.
1
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
Ch¬ng 3: Hoµn thiÖn nghiÖp vô thanh to¸n thÎ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i Th¬ng ViÖt
Nam.
§Ó hoµn thµnh bµi luËn v¨n tèt nghiÖp nµy, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n GS.TS.
NguyÔn H÷u Tµi cïng c¸c anh chÞ c¸n bé phßng Thanh to¸n vµ Qu¶n lý thÎ
Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam ®· tËn t×nh quan t©m, chØ b¶o vµ gióp ®ì em
trong suèt qu¸ tr×nh thùc tËp vµ hoµn thµnh luËn v¨n tèt nghiÖp.
Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ nghiÖp vô thanh
to¸n thÎ cña ng©n hµng th¬ng m¹i.
1.1. Tæng quan vÒ ho¹t ®éng cña ng©n hµng th¬ng m¹i.
1.1.1. Kh¸i niÖm vµ c¸c lo¹i h×nh ng©n hµng th¬ng m¹i.
Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ tÊt yÕu dÉn ®Õn sù ra
®êi cña c¸c trung gian tµi chÝnh, trong ®ã chñ yÕu lµ c¸c NHTM.
ë ViÖt Nam, n¨m 1988 míi h×nh thµnh hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp, bao
gåm:
- Ng©n hµng Trung ¬ng: c¬ quan qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc tiÒn tÖ,
tÝn dông vµ ng©n hµng.
- C¸c NHTM: ®ãng vai trß lµ c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn kinh doanh tiÒn
tÖ.
2
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
Theo luËt c¸c tæ chøc tÝn dông cã hiÖu lùc tõ th¸ng 10 n¨m 1998, NHTM
®îc ®Þnh nghÜa nh sau: “NHTM lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mà ho¹t ®éng
chñ yÕu vµ thêng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸c hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn
tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm
ph¬ng tiÖn thanh to¸n”.
C¸c lo¹i h×nh cña NHTM:
+ NHTM quèc doanh: lµ NHTM ®îc thµnh lËp b»ng 100% vèn cña nhµ níc.
+ NHTM cæ phÇn: lµ NHTM ®îc thµnh lËp díi h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn.
+ Chi nh¸nh NHTM níc ngoµi: lµ ng©n hµng ®îc thµnh lËp theo luËt ph¸p
níc ngoµi nhng ho¹t ®éng theo luËt ph¸p níc së t¹i.
+ Ng©n hµng liªn doanh: lµ ng©n hµng ®îc thµnh lËp b»ng vèn gãp cña bªn
ng©n hµng ViÖt Nam vµ bªn ng©n hµng níc ngoµi cã trô së t¹i ViÖt Nam vµ ho¹t
®éng theo luËt ph¸p ViÖt Nam.
ë ViÖt Nam còng vËy, qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn ng©n hµng ®· ph¶i
tr¶i qua nh÷ng giai ®o¹n khã kh¨n, phøc t¹p nhng sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng
ng©n hµng ViÖt Nam cã nh÷ng nÐt kh¸c biÖt so víi c¸c ng©n hµng trªn thÕ giíi.
Tr¶i qua gÇn 20 n¨m ®æi míi, sau khi Chñ tÞch Héi ®ång Bé trëng (nay lµ Thñ tíng ChÝnh phñ) ban hµnh nghÞ ®Þnh 53 H§BT (26/3/1988) víi néi dông “C¶i tæ
ng©n hµng tõ hÖ thèng ng©n hµng mét cÊp duy nhÊt trong nÒn kinh tÕ kÕ
ho¹ch hãa tËp trung thµnh ®Þnh chÕ ng©n hµng hai cÊp theo híng kinh tÕ thÞ
trêng”. Ngµy 23/51990 nhµ níc ®· ban hµnh hai ph¸p lÖnh vÒ ng©n hµng. Ngµy
26/12/1997, hai ph¸p lÖnh trªn ®îc thay thÕ b»ng hai luËt: LuËt Ng©n hµng Nhµ
níc vµ LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông, t¹o ®îc mét hµnh lang ph¸p lý kh¸ ®Çy ®ñ cho
ho¹t ®éng ng©n hµng. Bé mÆt ngµnh ng©n hµng ®· thay ®æi, ho¹t ®éng s«i næi vµ
®Çy ý nghÜa, ®¸nh dÊu mét bíc ngoÆt quan träng trong lÞch sö ph¸t triÓn cña
ngµnh.
HÖ thèng NHTM ViÖt Nam tõ khi ra ®êi cho tíi nay ®· dÇn kh¼ng ®Þnh ®îc vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ nãi chung vµ trong viÖc thùc thi chÝnh
s¸ch tµi chÝnh – tiÒn tÖ nãi riªng. VÉn víi chøc n¨ng nhËn tiÒn göi ®Ó cho vay
®èi víi nÒn kinh tÕ, vÉn víi vai trß trung gian tµi chÝnh trong ho¹t ®éng cña m×nh,
NHTM vÉn ph¶i tu©n theo sù qu¶n lý cña Nhµ níc mµ trùc tiÕp lµ sù qu¶n lý cña
Ng©n hµng Trung ¬ng. ChÝnh díi sù qu¶n lý nµy, hÖ thèng NHTM ®· thùc hiÖn ®îc chøc n¨ng cña m×nh ®èi víi nÒn kinh tÕ. §Ó hiÓu râ h¬n vÒ NHTM, ®Æc biÖt lµ
tÇm quan träng cña NHTM ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt
níc, ta sÏ t×m hiÓu chøc n¨ng, vai trß cña NHTM.
3
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
1.1.2. C¸c chøc n¨ng cña ng©n hµng th¬ng m¹i.
Chøc n¨ng huy ®éng vèn: §©y lµ chøc n¨ng c¬ b¶n ®Çu tiªn cña NHTM.
Nã quyÕt ®Þnh quy m« còng nh hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña NHTM. NHTM
cã thÓ huy ®éng vèn nhµn rçi trong x· héi b»ng c¸ch nhËn tiÒn göi cña c¸c c¸
nh©n , c¸c tæ chøc kinh tÕ qua c¸c h×nh thøc tiÒn göi kh«ng k× h¹n, tiÒn göi cã k×
h¹n, tiÒn göi tiÕt kiÖm vµ c¸c h×nh thøc kh¸c. Ngoµi ra, khi cÇn thªm vèn, NHTM
cã thÓ huy ®éng vèn qua c¸c biÖn ph¸p chñ ®éng nh ph¸t hµnh k× phiÕu ng©n
hµng, ph¸t hµnh c¸c chøng chØ tiÒn göi hay vay vèn cña NHNN hoÆc c¸c tæ chøc
tÝn dông kh¸c.
Tuy nhiªn, NHTM ph¶i huy ®éng vèn trªn c¬ së vèn tù cã nh mét rµng
buéc vÒ tr¸ch nhiÖm nh»m h¹n chÕ rñi ro trong c¸c ho¹t ®éng cña Ng©n hµng.
Theo quy ®Þnh cña ViÖt Nam, c¸c NHTM kh«ng ®îc phÐp huy ®éng qu¸ 20 lÇn
sè vèn tù cã.
Chøc n¨ng cung cÊp tÝn dông vµ ®Çu t: §©y lµ ho¹t ®éng kinh doanh
mang l¹i lîi nhuËn chñ yÕu cho NHTM. Thùc hiÖn nghiÖp vô nµy, NHTM sö
dông phÇn lín sè vèn ®· huy ®éng ®Ó cung cÊp cho c¸c nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ
qua c¸c h×nh thøc nh cho vay, chiÕt khÊu, cho thuª tµi chÝnh, b¶o l·nh, ®Çu t
chøng kho¸n, gãp vèn tham gia hay tù ®Çu t vµo c¸c dù ¸n mang l¹i lîi nhuËn.
Qua c¸c chøc n¨ng nµy NHTM ®· thùc hiÖn nhiÖm vô quan träng lµ t¹o
tiÒn, trë thµnh nguån tÝch luü vèn cho nÒn kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn lµm t¨ng tæng s¶n
phÈm x· héi, më réng vèn ®Çu t gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
Cã thÓ thÊy ho¹t ®éng tÝn dông lµ ho¹t ®éng quan träng nhÊt cña NHTM,
nã liªn quan ®Õn tÊt c¶ c¸c ngµnh c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, ho¹t
®éng l¹i chøa ®ùng rñi ro tiÒm Èn tõ tÊt c¶ c¸c ngµnh c¸c lÜnh vùc ®ã. ChÝnh v×
vËy viÖc nghiªn cøu rñi ro tÝn dông lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch lu«n ®îc c¸c NHTM quan
t©m.
Cung cÊp c¸c ho¹t ®éng dÞch vô trung gian: Ngoµi c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n
trªn, NHTM cßn tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ®Ó ®¸p øng mäi nhu cÇu cña
kh¸ch hµng nh»m thu hót kh¸ch hµng ®ång thêi ®em l¹i nguån thu nhËp ®¸ng kÓ
cho ng©n hµng. C¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña NHTM gåm cã:
DÞch vô thanh to¸n vµ chuyÓn tiÒn
DÞch vô mua b¸n vµ m«i giíi chøng kho¸n.
DÞch vô t vÊn ®Çu t
DÞch vô qu¶n lý tµi s¶n vµ c¸c chøng tõ cã gi¸.
4
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng nµy, NHTM nhËn ®îc c¸c kho¶n thu nhËp díi
h×nh thøc lÖ phÝ hoÆc hoa hång.
Cã thÓ nãi, c¸c chøc n¨ng cña NHTM ®Òu rÊt quan träng vµ liªn quan chÆt
chÏ víi nhau. Chøc n¨ng huy ®éng vèn lµ tiÒn ®Ò t¹o nguån vèn tÝch luü cho c¸c
ho¹t ®éng nghiÖp vô. Ho¹t ®éng tÝn dông vµ ®Çu t ®em l¹i nguån thu nhËp cho
NHTM. Cßn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô thu hót thªm kh¸ch hµng, t¹o ®iÒu kiÖn cho
viÖc më réng ho¹t ®éng huy ®éng tiÒn göi vµ kinh doanh cña NHTM.
1.2. NghiÖp vô thanh to¸n thÎ cña ng©n hµng th¬ng m¹i.
1.2.1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÎ ng©n hµng.
ThÎ ng©n hµng ®îc ra ®êi t¹i Mü tõ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX xuÊt ph¸t tõ
thãi quen cho kh¸ch hµng mua chÞu cña c¸c chñ tiÖm b¸n lÎ dùa trªn uy tÝn cña
kh¸ch ®èi víi c¸c tiÖm nµy. Th«ng thêng, c¸c chñ tiÖm theo dâi kh¸ch mét c¸ch
riªng rÏ, ghi râ c¸c kho¶n mµ kh¸ch hµng sÏ ph¶i thanh to¸n vµ chÊp nhËn cho
kh¸ch hµng tr¶ tiÒn sau v× hä tin tëng vµo kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ngêi mua. Tuy
nhiªn, dÇn dÇn, nhiÒu ngêi trong sè c¸c chñ tiÖm b¸n hµng ho¸, dÞch vô nµy nhËn
thÊy hä kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng cho kh¸ch hµng nî vµ tr¶ sau nh vËy. ChÝnh yÕu tè
nµy ®· gãp phÇn gióp c¸c tæ chøc tµi chÝnh h×nh thµnh ý tëng vÒ s¶n phÈm thÎ.
N¨m 1914, tæ chøc chuyÓn tiÒn Western Union cña Mü lÇn ®Çu tiªn cung
cÊp cho c¸c kh¸ch hµng ®Æc biÖt cña m×nh dÞch vô thanh to¸n tr¶ chËm. C«ng ty
nµy ph¸t hµnh nh÷ng tÊm kim lo¹i cã chøa c¸c th«ng tin in næi nh»m nhËn diÖn,
ph©n biÖt kh¸ch hµng, cung cÊp, cËp nhËt d÷ liÖu vÒ kh¸ch hµng bao gåm c¸c
th«ng tin vÒ tµi kho¶n vµ th«ng tin vÒ giao dÞch thùc hiÖn.
C¸c tæ chøc kh¸c dÇn nhËn ra nh÷ng gi¸ trÞ cña lo¹i h×nh dÞch vô nãi trªn
cña Western Union vµ chØ trong mét vµi n¨m sau ®ã, rÊt nhiÒu ®¬n vÞ nh nhµ ga,
kh¸ch s¹n còng nh c¸c cöa hµng trªn kh¾p níc Mü ®· lùa chän cung cÊp dÞch vô
tr¶ chËm cho kh¸ch hµng cña m×nh theo ph¸t triÓn theo ph¬ng thøc cña Western
Union, trong ®ã, tËp ®oµn x¨ng dÇu cña Mü cho ra ®êi tÊm thÎ mua x¨ng ®Çu tiªn
vµo n¨m 1924, cho phÐp ngêi d©n sö dông thÎ nµy ®Ó mua x¨ng dÇu t¹i c¸c cöa
hµng trªn toµn quèc.
Vµo n¨m 1950, Frank Mc Namara vµ Ralph Schneider, hai doanh nh©n ngêi
Mü, ®ång thµnh lËp ra Diners' Club sau mét lÇn ®i ¨n ë nhµ hµng vµ quªn ®em
theo tiÒn mÆt. ChÝnh viÖc ph¶i cam kÕt thanh to¸n sau ®· gîi lªn mét ý tëng kinh
doanh thÎ ®èi víi Frank Mc Namara. Vµ tÊm thÎ tÝn dông ®Çu tiªn, ®îc lµm b»ng
chÊt liÖu plastic ®· ®îc ra ®êi kÓ tõ ®ã. Hai «ng ®· cung cÊp cho b¹n bÌ , ®ång
5
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
nghiÖp cña m×nh thÎ Diners Club, cho phÐp hä cã thÓ ghi nî khi ¨n, nghØ t¹i mét
sè nhµ hµng, kh¸ch s¹n ë NewYork vµ thanh to¸n sè tiÒn nµy ®Þnh kú theo th¸ng
mµ kh«ng giíi h¹n sè tiÒn ®îc phÐp chi tiªu.
Sau Diners Club, vµo n¨m 1958, c«ng ty American Express còng tham gia
vµo thÞ trêng thÎ ng©n hµng vµ ®· thiÕt lËp thµnh c«ng tªn tuæi cña m×nh trong
lÜnh vùc míi mÎ nµy. Còng gièng nh c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña m×nh, American
Express chó träng ph¸t triÓn thÎ trong lÜnh vùc gi¶i trÝ vµ du lÞch (T & E) - mét
lÜnh vùc cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh chãng t¹i Mü vµ ch©u ¢u trong thêi kú sau
chiÕn tranh thÕ giíi.
§Õn tríc n¨m 1970, kh¸i niÖm vÒ thÎ tÝn dông ®· ®îc nhiÒu ngêi biÕt ®Õn vµ
nhanh chãng ®îc ®ãn nhËn. N¨m 1966, Bank of America chÝnh thøc trao quyÒn
ph¸t hµnh thÎ BankAmericard cña m×nh cho c¸c ng©n hµng kh¸c th«ng qua viÖc
ký c¸c hîp ®ång ®¹i lý, chÝnh thøc b¾t ®Çu giai ®o¹n t¨ng tèc trong ph¸t triÓn.
Ngêi d©n ®i du lÞch nhiÒu h¬n, trªn ®Êt Mü vµ ra níc ngoµi mµ kh«ng cßn lo l¾ng
tíi viÖc ph¶i cã s½n tiÒn ®Ó thanh to¸n. ThÎ tÝn dông lóc nµy kh«ng chØ mÆc ®Þnh
dµnh cho nh÷ng ®èi tîng giµu cã vµ næi tiÕng mµ dÇn trë thµnh mét ph¬ng tiÖn
thanh to¸n th«ng dông. Th¬ng hiÖu BankAmericard víi mét lo¹t s¶n phÈm cã
mµu xanh, tr¾ng, vµng ®Æc trng ngµy cµng trë nªn quen thuéc víi ngêi tiªu dïng.
B»ng viÖc ký hîp ®ång ®¹i lý vµ cho c¸c ng©n hµng kh¸c hëng phÝ thanh to¸n
chuyÓn ®æi, Bank of America ®· nhanh chãng t¨ng ®îc lîng thÎ ph¸t hµnh còng
nh ký kÕt hîp ®ång chÊp nhËn thÎ víi c¸c §VCNT trªn kh¾p níc Mü vµ më réng
ra thÕ giíi. Tíi n¨m 1977, thÎ cña Bank of America thËt sù ®îc chÊp nhËn trªn
toµn cÇu vµ thay v× tªn BankAmericard, tªn thÎ Visa ra ®êi víi mµu s¾c ®Æc trng
vÉn lµ xanh lam, tr¾ng vµ vµng.
Còng vµo n¨m 1966, ba nhãm ng©n hµng lín phÝa ®«ng níc Mü quyÕt ®Þnh
hîp t¸c thµnh lËp tËp ®oµn kinh doanh tÝn dông riªng, cã tªn lµ Interbank Card
Association (ICA). Sau nµy, tªn ICA ®îc chuyÓn ®æi thµnh MasterCard. ICA ban
hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ cÊp phÐp giao dÞch, thanh to¸n bï trõ, c¸c biÖn ph¸p
marketing, b¶o mËt vµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan tíi luËt ph¸p nh»m vËn hµnh c«ng
viÖc mét c¸ch hiÖu qu¶.
N¨m 1968, ICA b¾t ®Çu chiÕn lîc më réng kinh doanh trªn ph¹m vi toµn
cÇu th«ng qua viÖc liªn kÕt víi ng©n hµng Banco National cña Mexico. Sau thêi
gian ®ã, ICA t×m kiÕm ®èi t¸c t¹i thÞ trêng ch©u ¢u, cho ra ®êi thÎ Eurocard.
Còng vµo n¨m 1968, ICA kÕt n¹p thªm thµnh viªn lµ mét sè ng©n hµng cña NhËt,
nh»m tõng bíc th©m nhËp vµ n¾m b¾t thÞ trêng §«ng ¸ nµy.
6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
T¹i ViÖt Nam thÎ thanh to¸n lÇn ®Çu tiªn ®îc chÊp nhËn vµo n¨m 1990, khi
Vietcombank ký hîp ®ång ®ång lµm ®¹i lý chi tr¶ thÎ Visa víi chi nh¸nh ng©n
hµng Ph¸p BFCE t¹i Singapore vµ ph¬ng thøc thanh to¸n míi nµy chÝnh thøc du
nhËp vµ ph¸t triÓn t¹i ViÖt Nam.
Ngµy nay, thÎ ng©n hµng ®· cã mÆt trªn kh¾p thÕ giíi víi c¸c h×nh thøc,
chñng lo¹i ®a d¹ng, phong phó ®ang ngµy cµng ®¸p øng ®Çy ®ñ nh÷ng nhu cÇu
riªng lÎ cña ngêi tiªu dïng. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña hai tæ chøc thÎ quèc tÕ
Visa vµ MasterCard, trªn thÕ giíi cßn cã hµng lo¹t c¸c tæ chøc thÎ kh¸c mang
tÝnh quèc tÕ vµ khu vùc ra ®êi nh: JCB, American Express, Airplus, Maestro
Eurocard, Visioncard... Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ nµy ®· kh¼ng ®Þnh xu thÕ ph¸t
triÓn tÊt yÕu cña thÎ thanh to¸n.
1.2.2. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña thÎ thanh to¸n.
Kh¸i niÖm cña thÎ thanh to¸n:
ThÎ ng©n hµng, sau ®©y gäi t¾t lµ "thÎ", lµ mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng
dïng tiÒn mÆt do ng©n hµng hoÆc c¸c tæ chøc tµi chÝnh ph¸t hµnh vµ cung cÊp
cho kh¸ch hµng (gäi lµ chñ thÎ) dïng ®Ó rót tiÒn mÆt hoÆc thanh to¸n tiÒn hµng
ho¸, dÞch vô t¹i c¸c ®¬n vÞ chÊp nh©n thÎ. Do ®Æc ®iÓm dïng ®Ó thanh to¸n nªn
thÎ ng©n hµng cßn ®îc gäi lµ "thÎ thanh to¸n".
Tõ kh¸i niÖm trªn, ta cã thÓ rót ra mét sè ®Æc ®iÓm cña thÎ ng©n hµng nãi
chung:
- ThÎ ng©n hµng lµ ph¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, ra ®êi tõ ph¬ng
thøc mua b¸n chÞu hµng ho¸ b¸n lÎ vµ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi viÖc øng dông c«ng
nghÖ tin häc trong lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng.
- ThÎ ng©n hµng lµ c«ng cô thanh to¸n do ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ cÊp cho
kh¸ch hµng sö dông ®Ó thanh to¸n hµng ho¸ dÞch vô t¹i c¸c ®iÓm cung øng hµng
ho¸ dÞch vô cã ký hîp ®ång thanh to¸n víi ng©n hµng, hoÆc rót tiÒn mÆt t¹i c¸c
m¸y rót tiÒn tù ®éng hay c¸c ng©n hµng ®¹i lý trong ph¹m vi sè d tiÒn göi cña
m×nh hoÆc h¹n møc tÝn dông ®îc cÊp.
- ThÎ ng©n hµng cßn ®îc dïng ®Ó thùc hiÖn nhiÒu chøc n¨ng kh¸c nh xem sè
d, sao kª tµi s¶n, chuyÓn kho¶n, thanh to¸n mét sè lo¹i ho¸ ®¬n,... th«ng qua hÖ
thèng m¸y rót tiÒn tù ®éng hay cßn gäi lµ hÖ thèng tù phôc vô ATM.
§Æc ®iÓm cña thÎ thanh to¸n: ThÎ lµ mét c«ng cô thanh to¸n cã nh÷ng
®Æc ®iÓm kh¸c biÖt so víi c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n kh¸c. Qua nhiÒu giai ®o¹n
ph¸t triÓn, ngµy nay thÎ ®· ®îc chÕ t¹o theo kü thuËt vi m¹ch ®iÖn tö. ThÎ ®îc
7
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
lµm b»ng nhùa cøng, tr¾ng, gåm ba líp Ðp s¸t, kÝch thíc tïy theo mçi lo¹i thÎ.
Tuy nhiªn, ®Æc ®iÓm thêng cã ë mçi lo¹i thÎ lµ:
MÆt tríc cña thÎ gåm :
C¸c huy hiÖu cña tæ chøc ph¸t hµnh thÎ, tªn thÎ
BiÓu tîng cña tæ chøc thÎ
Logo cña thÎ
VISA: con chim bå c©u ®ang bay trong kh«ng gian 3 chiÒu.
MASTER: cã hai h×nh trßn lång nhau n»m ë gãc díi bªn ph¶i (mét h×nh mµu
da cam, mét h×nh mµu ®á) vµ dßng ch÷ MasterCard mµu tr¾ng ch¹y ë gi÷a;
trªn hai h×nh trßn lång nhau lµ hai nöa qu¶ cÇu lång nhau in ch×m.
JCB: cã 3 mµu (xanh c«ng nh©n, ®á, xanh l¸ c©y), cã ch÷ JCB ch¹y ë gi÷a.
AMEX: lµ h×nh ®Çu ngêi chiÕn binh.
Sè thÎ
VISA: cã hai lo¹i sè thÎ gåm 16 sè vµ 13 sè, lu«n b¾t ®Çu b»ng sè 4.
MASTER: sè thÎ gåm 16 sè vµ lu«n b¾t ®Çu b»ng sè 5.
AMEX: sè thÎ gåm 15 sè, lu«n b¾t ®Çu b»ng sè 37 hoÆc sè 34.
JCB: lu«n cã 16 sè, chia lµm 4 nhãm vµ thêng b¾t ®Çu b»ng sè 35.
Ngµy hiÖu lùc cña thÎ
Hä vµ tªn cña chñ thÎ
Sè mËt m· ®ît ph¸t hµnh
Mét sè ®Æc ®iÓm riªng cña tõng lo¹i thÎ
MÆt sau cña thÎ :
D·y b¨ng tõ cã kh¶ n¨ng lu tr÷ c¸c th«ng tin b¶o mËt
B¨ng ch÷ ký
Sè thÎ cã thÓ in l¹i
8
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
1.2.3. Ph©n lo¹i thÎ.
ThÎ ®îc ph©n lo¹i theo nhiÒu tiªu chÝ kh¸c nhau gåm: ph©n theo c«ng
nghÖ s¶n xuÊt, ph©n theo chñ thÓ ph¸t hµnh, ph©n theo tÝnh chÊt thanh to¸n thÎ,
ph©n theo ph¹m vi l·nh thæ, ph©n theo môc ®Ých sö dông vµ ®èi tîng sö dông.
1.2.3.1. Theo c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
ThÎ kh¾c ch÷ næi: §©y lµ lo¹i thÎ xuÊt hiÖn ®Çu tiªn, thùc hiÖn dùa trªn kü
thuËt kh¾c ch÷ næi. Trªn bÒ mÆt thÎ ®îc kh¾c næi c¸c th«ng tin cÇn thiÕt. HiÖn
nay kh«ng cßn ®îc sö dông n÷a v× kü thuËt qu¸ th« s¬, dÔ bÞ lîi dông lµm gi¶.
ThÎ b¨ng tõ: ThÎ ®îc s¶n xuÊt dùa trªn kü thuËt th tÝn víi d¶i b¨ng tõ chøa
th«ng tin ®îc m· ho¸ ë mÆt sau cña thÎ. HiÖn t¹i, ®©y lµ lo¹i thÎ ®îc sö dông
réng r·i trªn thÕ giíi. Cïng víi kü thuËt in ch×m nhiÒu líp biÓu tîng vµ
hologram, céng thªm in ¶nh vµ ch÷ ký cña kh¸ch hµng trªn thÎ, c¸c tæ chøc thÎ
vµ ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ ®· lµm cho lo¹i thÎ nµy t¨ng thªm tÝnh b¶o mËt vµ
an toµn trong khi sö dông thÎ.
ThÎ th«ng minh: ThÎ th«ng minh lµ thÕ hÖ míi nhÊt cña thÎ thanh to¸n,
thÓ hiÖn sù kÕt hîp thµnh c«ng nh÷ng øng dông hiÖn ®¹i cña c«ng nghÖ th«ng tin
trong lÜnh vùc thÎ, ®ã lµ viÖc sö dông chÝp ®iÖn tö. Th«ng thêng, trªn tÊm thÎ
th«ng minh ®îc g¾n chÝp ®iÖn tö thay thÕ cho d¶i b¨ng tõ sau thÎ. Còng cã trêng
hîp thÎ th«ng minh cã c¶ chÝp ®iÖn tö vµ b¨ng tõ. Dùa trªn kü thuËt xö lý tin häc,
thÎ sÏ ®îc g¾n chÝp bé nhí vµ chÝp xö sè liÖu. Trong ®ã, chÝp bé nhí lu tr÷ toµn
bé c¸c th«ng tin cung cÊp cho thÎ trong mçi lÇn sö dông, cßn chÝp xö lý sè liÖu
cã kh¶ n¨ng bæ sung, xo¸ bá hoÆc ®iÒu chØnh c¸c th«ng tin trong bé nhí.
1.2.3.2. Theo chñ thÓ ph¸t hµnh.
ThÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh: Lµ lo¹i do ng©n hµng ph¸t hµnh gióp kh¸ch
hµng sö dông mét c¸ch linh ®éng tµi kho¶n cña m×nh t¹i ng©n hµng hoÆc sö dông
mét sè tiÒn do ng©n hµng cÊp tÝn dông. §©y lµ lo¹i thÎ ®îc sö dông réng r¸i nhÊt
trªn toµn cÇu hiÖn nay, vÝ dô nh thÎ Visa, MasterCard, JCB...
ThÎ do tæ chøc phi ng©n hµng ph¸t hµnh: Lµ lo¹i thÎ du lÞch, gi¶i trÝ cña
c¸c tËp ®oµn kinh doanh lín ph¸t hµnh. HiÖn nay, trªn thÕ giíi thÎ Diners Club,
American Express (gäi t¾t lµ Amex) vµ thÎ JCB ®îc sö dông phæ biÕn nhÊt.
Ngoµi ra, mét sè c«ng ty lín còng ph¸t hµnh thÎ riªng cho c¸c ®èi tîng c«ng ty
®ã híng theo môc ®Ých kinh doanh cña c«ng ty.
9
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
1.2.3.3. Theo tÝnh chÊt thanh to¸n.
ThÎ tÝn dông: Lµ ph¬ng thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cho phÐp
kh¸ch hµng chi tiªu tríc, tr¶ tiÒn sau theo quy ®Þnh cña ng©n hµng. Víi mçi ng©n
hµng, thêi gian yªu cÇu chñ thÎ ph¶i thanh to¸n d nî thÎ lµ kh¸c nhau phô thuéc
vµo tõng lo¹i thÎ cña mçi tæ chøc. Trong trêng hîp ®Õn h¹n thanh to¸n, chñ thÎ
thanh to¸n ®Çy ®ñ sè d nî (theo b¶ng th«ng b¸o giao dÞch ng©n hµng lËp göi cho
chñ thÎ) th× chñ thÎ sÏ ®îc miÔn l·i vµ phÝ ph¹t chËm tr¶ ®èi víi sè d nî cuèi kú.
§©y lµ tÝnh chÊt tuÇn hoµn cña thÎ tÝn dông. Ngîc l¹i, khi chñ thÎ kh«ng thanh
to¸n ®óng h¹n hay chØ thanh to¸n mét phÇn sè d nî cuèi kú th× chñ thÎ sÏ ph¶i
chÞu kho¶n l·i theo møc ng©n hµng ®Þnh . C¸c tæ chøc tµi chÝnh nh ng©n hµng
hay c«ng ty ph¸t hµnh thÎ tÝn dông cho kh¸ch hµng dùa theo h×nh thøc thÕ chÊp
hoÆc dùa trªn uy tÝn vµ kh¶ n¨ng ®¶m b¶o chi tr¶ cña tõng kh¸ch hµng.
ThÎ ghi nî: Lµ lo¹i thÎ ®îc ng©n hµng ph¸t hµnh cho kh¸ch hµng më tµi
kho¶n t¹i ng©n hµng. ThÎ ghi nî thêng kh«ng cã h¹n møc tÝn dông v× nã phô
thuéc sè d thùc cã cña chñ thÎ trong tµi kho¶n thÎ. Chñ thÎ chØ chi tiªu trong
ph¹m vi m×nh cã, nhng hiÖn nay ®Ó s¶n phÈm mang tÝnh hÊp dÉn nhiÒu ng©n
hµng cho phÐp kh¸ch hµng rót tiÒn qu¸ sè d trong tµi kho¶n mét kho¶n nhÊt
®Þnh, trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, tiªu dïng nhiÒu h¬n sè tiÒn m×nh cã
trong thÎ, h×nh thøc nµy gäi lµ thÊu chi. §èi víi thÎ ghi nî, gi÷a ng©n hµng vµ
kh¸ch hµng kh«ng diÔn ra qu¸ tr×nh cho vay tÝn dông, kh«ng cã viÖc ph©n lo¹i
kh¸ch hµng ®Ó hëng h¹n møc tÝn dông do ®ã kh¸ch hµng chØ cÇn cã tµi kho¶n t¹i
ng©n hµng ®Òu cã thÓ tiÕp cËn tíi s¶n phÈm thÎ ghi nî cña ng©n hµng.
Cã hai lo¹i thÎ ghi nî c¬ b¶n:
+ ThÎ on-line: lµ thÎ ghi nî mµ gi¸ trÞ nh÷ng giao dÞch ®îc khÊu trõ
ngay lËp tøc vµo tµi kho¶n cña chñ thÎ.
+ ThÎ off-line: lµ thÎ ghi nî mµ gi¸ trÞ nh÷ng giao dÞch sÏ ®îc khÊu trõ
vµo tµi kho¶n cña chñ thÎ sau ®ã vµi ngµy.
ThÎ ATM: ThÎ ATM lµ lo¹i thÎ víi chøc n¨ng chuyªn biÖt ®Ó rót tiÒn mÆt
t¹i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng hoÆc ë c¸c ng©n hµng. §©y ®îc coi lµ h×nh thøc ph¸t
triÓn ®Çu tiªn cña thÎ ghi nî, cho phÐp kh¸ch hµng tiÕp cËn trùc tiÕp tíi tµi kho¶n
t¹i ng©n hµng tõ m¸y rót tiÒn tù ®éng. Sè tiÒn rót ra mçi lÇn sÏ ®îc trõ dÇn vµo sè
tiÒn trong tµi kho¶n thÎ. Sù tiÖn lîi lµ ®Æc ®iÓm quan träng nhÊt cña thÎ ATM.
ThÎ rót tiÒn cã hai lo¹i:
+ ChØ ®Ó rót tiÒn t¹i nh÷ng m¸y rót tiÒn tù ®éng cña ng©n hµng ph¸t hµnh.
10
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
+ §îc sö dông ®Ó rót tiÒn kh«ng chØ ë ng©n hµng ph¸t hµnh mµ cßn ®îc sö dông
®Ó rót tiÒn ë c¸c ng©n hµng cïng tham gia tæ hîp thanh to¸n víi ng©n hµng ph¸t
hµnh thÎ.
1.2.3.4. Theo tiªu thøc l·nh thæ.
ThÎ néi ®Þa: Lµ lo¹i thÎ chØ sö dông trong ph¹m vi l·nh thæ mét quèc gia,
do vËy ®ång tiÒn ®îc sö dông trong giao dÞch mua b¸n hµng ho¸ hay rót tiÒn mÆt
ph¶i lµ ®ång b¶n tÖ. Lo¹i thÎ nµy còng cã c«ng dông nh c¸c lo¹i thÎ trªn nhng
ho¹t ®éng cña nã ®¬n gi¶n bëi nã chØ do mét ng©n hµng hay mét tæ chøc ®iÒu
hµnh tõ viÖc ph¸t hµnh ®Õn xö lý trung gian thanh to¸n.
ThÎ quèc tÕ: §©y lµ lo¹i thÎ ®îc chÊp nhËn trªn toµn cÇu, sö dông c¸c
ngo¹i tÖ m¹nh ®Ó thanh to¸n. ThÎ quèc tÕ ®îc hç trî vµ qu¶n lý bëi c¸c tæ chøc
tµi chÝnh lín trªn thÕ giíi nh MasterCard, Visa hoÆc c¸c c«ng ty ®iÒu hµnh nh
Amex, JBC, Diners Club... ho¹t ®éng theo mét hÖ thèng thèng nhÊt vµ ®ång bé.
1.2.3.5. Theo ®èi tîng sö dông.
ThÎ Vµng: Lµ s¶n phÈm thÎ cã h¹n møc tÝn dông cao, phôc vô cho c¸c ®èi
tîng cã nhu cÇu chi tiªu lín. Lo¹i thÎ nµy hiÖn nay thêng ph¸t hµnh cho c¸c
kh¸ch hµng cã thu nhËp cao, cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh lµnh m¹nh. ThÎ cã h¹n møc
tÝn dông lín h¬n thÎ chuÈn, thêng do hÖ thèng MasterCard ph¸t hµnh.
ThÎ ChuÈn: Lµ s¶n phÈm thÎ cã h¹n møc tÝn dông thÊp h¬n thÎ Vµng. §©y
lµ lo¹i thÎ ®îc ph¸t hµnh vµ sö dông réng r·i nhÊt hiÖn nay.
1.2.3.6. Theo môc ®Ých sö dông.
ThÎ kinh doanh: Lµ lo¹i thÎ ®îc ph¸t hµnh cho nh©n viªn cña c«ng ty sö
dông, nh»m gióp cho c«ng ty qu¶n lý chÆt chÏ viÖc chi tiªu vµo c¸c c«ng viÖc
chung cña nh©n viªn. Hµng th¸ng, hµng quý vµ hµng n¨m, c«ng ty sÏ ®îc cung
cÊp nh÷ng th«ng tin qu¶n lý mét c¸ch tãm t¾t vµ chi tiÕt vÒ viÖc chi tiªu cña tõng
nh©n viªn, tõng bé phËn trong c«ng ty.
ThÎ du lÞch vµ gi¶i trÝ: Lµ lo¹i thÎ do c¸c c«ng ty t nh©n ph¸t hµnh ®Ó phôc
vô cho ngµnh du lÞch vµ gi¶i trÝ.
MÆc dï ®îc ph©n thµnh nhiÒu lo¹i kh¸c nhau nhng c¸c lo¹i thÎ trªn ®Òu cã ®Æc
®iÓm chung lµ dïng ®Ó thanh to¸n, chi tr¶ tiÒn hµng hãa, dÞch vô. V× vËy, chóng
®îc gäi lµ thÎ thanh to¸n.
11
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
1.2.4. C¸c chñ thÓ tham gia vµo nghiÖp vô thanh to¸n thÎ.
1.2.4.1. Tæ chøc thÎ quèc tÕ.
Tæ chøc thÎ quèc tÕ lµ ®¬n vÞ ®øng ®Çu, qu¶n lý mäi ho¹t ®éng ph¸t hµnh
vµ thanh to¸n thÎ. §©y lµ hiÖp héi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông lín, cã m¹ng líi
ho¹t ®éng réng kh¾p vµ ®¹t ®îc sù næi tiÕng víi th¬ng hiÖu vµ c¸c s¶n phÈm ®a
d¹ng, vÝ dô tæ chøc thÎ Visa, tæ chøc thÎ MasterCard, c«ng ty thÎ American
Express, c«ng ty thÎ JCB, c«ng ty Diners Club, c«ng ty Mondex...
1.2.4.2. Ng©n hµng ph¸t hµnh.
ThÎ ng©n hµng ra ®êi trùc tiÕp tõ mèi quan hÖ g¾n bã gi÷a ngêi mua hµng,
c¸c ®¬n vÞ cung øng hµng ho¸, dÞch vô vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông. Khi
ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc hoÆc
®¹i lý cho c¸c tæ chøc vµ c«ng ty thÎ th× toµn bé hÖ thèng ph¸t hµnh vµ thanh
to¸n thÎ trë nªn ®ång bé. Ng©n hµng ph¸t hµnh lµ ng©n hµng ®îc sù cho phÐp cña
tæ chøc thÎ hoÆc c«ng ty thÎ trao quyÒn ph¸t hµnh thÎ mang th¬ng hiÖu cña
nh÷ng tæ chøc vµ c«ng ty nµy. Ng©n hµng ph¸t hµnh lµ ng©n hµng tªn in trªn thÎ,
do ng©n hµng ®ã ph¸t hµnh thÓ hiÖn thÎ ®ã lµ s¶n phÈm cña m×nh
1.2.4.3. HiÖp héi c¸c ng©n hµng thanh to¸n vµ ph¸t hµnh thÎ.
HiÖp héi c¸c ng©n hµng thanh to¸n vµ ph¸t hµnh thÎ lµ do mét nhãm ng©n
hµng liªn kÕt víi nhau, tæ chøc thµnh lËp ra. HiÖp héi sÏ so¹n th¶o ra c¸c quy
®Þnh riªng vÒ c¸c tæ chøc, cÊp phÐp, bï trõ, thanh to¸n, ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c
thµnh viªn cña hiÖp héi, ®ång thêi tæ chøc vÒ vÊn ®Ò c¹nh tranh trªn thÞ trêng vµ
vÊn ®Ò ph¸p lý.
1.2.4.4. Chñ thÎ.
Chñ thÎ lµ nh÷ng c¸ nh©n hoÆc ngêi ®îc uû quyÒn (nÕu lµ thÎ do c«ng ty
uû quyÒn sö dông) ®îc ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ, cã tªn in næi trªn thÎ vµ sö dông
thÎ theo nh÷ng ®iÒu kho¶n, ®iÒu kiÖn do ng©n hµng ph¸t hµnh quy ®Þnh.
Chñ thÎ sö dông thÎ cña m×nh ®Ó thanh to¸n hµng ho¸, dÞch vô t¹i c¸c ®¬n vÞ
cung øng hµng ho¸, dÞch vô cã chÊp nhËn thÎ (§VCNT), øng tiÒn mÆt thuéc hÖ
thèng ng©n hµng hoÆc sö dông thÎ ®Ó thùc hiÖn c¸c giao dÞch t¹i m¸y rót tiÒn tù
®éng ATM.
1.2.4.5. Ng©n hµng thanh to¸n.
Ng©n hµng thanh to¸n lµ ng©n hµng chÊp nhËn c¸c lo¹i thÎ nh mét ph¬ng
tiÖn thanh to¸n th«ng qua viÖc ký kÕt hîp ®ång chÊp nhËn thÎ víi c¸c ®iÓm cung
øng hµng ho¸, dÞch vô trªn ®Þa bµn. trong hîp ®ång chÊp nhËn thÎ ký kÕt víi c¸c
®¬n vÞ cung øng hµng ho¸, dÞch vô, ng©n hµng thanh to¸n thÎ cam kÕt: ChÊp nhËn
12
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
c¸c ®¬n vÞ nµy vµo hÖ thèng thanh to¸n thÎ cña ng©n hµng; Cung cÊp c¸c thiÕt bÞ
®äc thÎ tù ®éng cho c¸c ®¬n vÞ nµy kÌm theo nh÷ng híng dÉn sö dông hoÆc ch¬ng tr×nh ®µo t¹o nh©n viªn c¸ch thøc vËn hµnh cïng víi dÞch vô b¶o tr×, b¶o dìng ®i kÌm trong suèt thêi gian ho¹t ®éng; qu¶n lý vµ xö lý nh÷ng giao dÞch cã
sö dông thÎ t¹i nh÷ng ®¬n vÞ nµy.
1.2.4.6. §¬n vÞ chÊp nhËn thÎ (§VCNT).
C¸c ®iÓm cung øng hµng ho¸, dÞch vô cã ký kÕt hîp ®ång chÊp nhËn thÎ
nh mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n ®îc gäi lµ ®¬n vÞ chÊp nh©n thÎ (§VCNT).
§VCNT bao gåm nhiÒu lÜnh vùc: nh÷ng nhµ hµng ¨n uèng, kh¸ch s¹n, s©n bay...
T¹i nhiÒu níc trªn thÕ giíi, khi thÎ ng©n hµng ®· trë thµnh mét ph¬ng tiÖn thanh
to¸n th«ng dông, chóng t¨ng trëng cã thÓ nh×n thÊy nh÷ng biÓu trng chñ yÕu t¹i
nh÷ng ngµnh hµng, dÞch vô cã thu hót nhiÒu kh¸ch níc ngoµi nh: cöa hµng b¸n
®å thñ c«ng mü nghÖ, lu niÖm t¹i c¸c trung t©m th¬ng m¹i, nh÷ng nhµ hµng,
kh¸ch s¹n lín, c¸c ®¹i lý b¸n vÐ m¸y bay...
1.2.5. Nh÷ng lîi Ých cña viÖc sö dông dÞch vô thanh to¸n thÎ.
1.2.5.1. §èi víi nÒn kinh tÕ x· héi.
Gi¶m khèi lîng tiÒn mÆt trong lu th«ng: Lµ mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n
kh«ng dïng tiÒn mÆt, vai ®Çu tiªn cña thÎ lµ lµm gi¶m khèi lîng tiÒn mÆt trong lu
th«ng. ë nh÷ng níc ph¸t triÓn, thanh to¸n tiªu dïng b»ng thÎ chiÕm tû träng lín
nhÊt trong tæng sè c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n. Nhê vËy mµ khèi lîng còng nh ¸p
lùc tiÒn mÆt trong lu th«ng gi¶m ®¸ng kÓ.
T¨ng nhanh khèi lîng chñ thÓ chuyÓn, thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ:
HÇu hÕt mäi giao dÞch thÎ trong ph¹m vi quèc gia hay toµn cÇu ®Òu ®îc thùc hiÖn
vµ thanh to¸n trùc tuyÕn (online) v× vËy tèc ®é chñ thÓ chuyÓn, ttm nhanh h¬n
nhiÒu so víi nh÷ng giao dÞch qua c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n kh¸c nh: uû nhiÖm
thu, uû nhiÖm chi, sÐc... Thay v× thùc hiÖn c¸c giao dÞch trªn giÊy tê, víi giao
dÞch thÎ, mäi th«ng tin ®Òu ®îc xö lý qua hÖ thèng m¸y mãc ®iÖn tö thuËn tiÖn,
nhanh chãng.
Thùc hiÖn chÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc: Trong thanh to¸n thÎ,
c¸c giao dÞch ®Òu n»m díi sù kiÓm so¸t cña ng©n hµng. Nhê ®ã c¸c ng©n hµng cã
thÓ dÔ dµng kiÓm so¸t ®îc mäi giao dÞch, t¹o nÒn t¶ng cho c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ
cña Nhµ níc, thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i hèi quèc gia. Thùc tÕ hiÖn nay, mäi chÕ
®é, chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn thÎ ®Òu dùa trªn chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi cña
Nhµ níc.
13
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
Thùc hiÖn biÖn ph¸p "kÝch cÇu" cña Nhµ níc: Sù tiÖn lîi mµ thÎ mang
l¹i cho ngêi sö dông, ®¬n vÞ chÊp nh©n thÎ, ng©n hµng... khiÕn cho ngµy cµng cã
nhiÒu ngêi u chuéng sö dông thÎ, t¨ng cêng chi tiªu b»ng thÎ. §iÒu nµy lµm cho
thÎ trë thµnh mét c«ng cô h÷u hiÖu gãp phÇn thùc hiÖn biÖn ph¸p "kÝch cÇu" cña
Nhµ níc.
C¶i thiÖn m«i trêng v¨n minh th¬ng m¹i, thu hót kh¸ch du lÞch vµ ®Çu t
níc ngoµi: Thanh to¸n b»ng thÎ lµ gi¶m bít c¸c giao dÞch thñ c«ng, tiÕp cËn víi
mét ph¬ng tiÖn v¨n minh cña thÕ giiíi do ®ã sÏ t¹o ra mét m«i trêng th¬ng m¹i
v¨n minh, hiÖn ®¹i hh¬n. §©y còng lµ mét yÕu tè thu hót kh¸ch du lÞch, c¸c nhµ
®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam.
1.2.5.2. §èi víi ngêi sö dông thÎ.
Sù linh ho¹t vµ tiÖn lîi trong thanh to¸n ë trong vµ ngoµi níc: TiÖn Ých
næi bËt cho ngêi sö dông thÎ lµ sù tiÖn lîi vµ tÝnh linh ho¹t h¬n h¼n c¸c ph¬ng
tiÖn thanh to¸n kh¸c. Chñ thÎ cã thÓ thùc sù c¶m nhËn ®îc ®iÒu nµy khi ®i du
lÞch hay c«ng t¸c ë níc ngoµi. ThÎ thanh to¸n nh Visa, MasterCard vµ trong
ph¹m vi nhá h¬n lµ Amex vµ Diners ®îc chÊp nhËn trªn toµn cÇu.
TiÕt kiÖm thêi gian mua, gi¸ trÞ thanh to¸n cao h¬n: ThÎ thanh to¸n cã
nhiÒu tiÖn Ých h¬n tiÒn mÆt hay sÐc du lÞch c¶ tríc, trong vµ sau chuyÕn ®i. Víi
sÐc du lÞch, chñ thÎ ph¶i dù ®Þnh tríc xem sÏ tiªu bao nhiªu vµ ph¶i ®Õn ng©n
hµng lµm thñ tôc ®Ó mua sÐc tríc chuyÕn ®i, ®ång thêi thanh to¸n tiÒn tríc cho
ng©n hµng cïng víi mét kho¶n phÝ dï trªn thùc tÕ hä cha hÒ sö dông sÐc nµy. Khi
trë vÒ, nÕu cha sö dông hÕt sè tiÒn trªn sÐc, hoÆc ngêi cã sÐc l¹i ph¶i mÊt thêi
gian vµ chi phÝ ®Ó ®Õn ng©n hµng lµm thñ tôc ®æi l¹i tõ sÐc thµnh tiÒn hoÆc sÏ
chÊp nhËn rñi ro vÒ tû gi¸ khi gi÷ sÐc ®ã l¹i cho lÇn sö dông sau.
Kho¶n tÝn dông tù ®éng, tøc thêi: Kh¶ n¨ng mua hµng kh«ng bÞ gß bã lµ
mét tiÖn Ých cña thÎ thanh to¸n. dï viÖc mua b¸n cã ®îc dù tÝnh tríc hay kh«ng
th× thÎ thanh to¸n còng lµ mét nguån tÝn dông tù ®éng gióp cho c¸c chñ thÎ khái
ph¶i ®Õn ng©n hµng xin vay. Thêng th× ngêi ta cã t©m lý ng¹i ®Õn ng©n hµng lµm
thñ tôc xin vay, vµ hä sÏ ®¸nh gi¸ cao thÎ nh lµ mét kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n, thñ
tôc ph¸t hµnh ®¬n gi¶n.
B¶o vÖ ngêi tiªu dïng: NÕu hµng ®· mua kh«ng ®ñ tiªu chuÈn chÊt lîng
th× chñ thÎ cã thÓ yªu cÇu ®îc ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ b¶o vÖ, thËm chÝ cã thÓ
®îc båi thêng. Mét sè ng©n hµng ph¸t hµnh cßn cã chÕ ®é b¶o hiÓm kÌm theo: cã
hµng ho¸ thay thÕ hµng ho¸ bÞ mÊt c¾p, h háng hay thÊt l¹c, tr¶ tiÒn b¶o hiÓm tai
n¹n hoÆc tö vong ®èi víi hµng ho¸ hay dÞch vô thanh to¸n b»ng thÎ thanh to¸n.
14
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
Rót tiÒn mÆt: Chñ thÎ cã thÓ rót tiÒn mÆt mét c¸ch nhanh chãng ë bÊt cø
m¬i nµo, vµo bÊt cø lóc nµo t¹i ng©n hµng hoÆc qua m¸y rót tiÒn tù ®éng (ATM)
vµ sö dông mét sè dÞch vô kh¸c do m¸y ATM cung cÊp nh: tr¶ nî vay, chuyÓn
kho¶n, xem sè d tµi kho¶n...
KiÓm so¸t ®îc chi tiªu: Víi sao kª hµng th¸ng do ng©n hµng göi ®Õn chñ
thÎ hoµn toµn cã thÓ kiÓm so¸t ®îc chi tiªu cña m×nh trong th¸ng, ®ång thêi tÝnh
to¸n ®îc phÝ vµ l·i nÕu tr¶ cho mçi kho¶n giao dÞch.
1.2.5.3. §èi víi §VCNT.
§¶m b¶o chi tr¶: §èi víi ngêi b¸n lÎ, thÎ thanh to¸n thuËn lîi h¬n so víi
sÐc. Trêng hîp kh¸ch hµng muèn thanh to¸n b»ng sÐc cho mét mãn hµng cã gi¸
trÞ lín h¬n møc ®¶m b¶o cña tê sÐc th× cöa hµng ®øng tríc sù lùa chän khã kh¨n:
hoÆc lµ chÊp nhËn thanh to¸n sÐc víi sè tiÒn lín h¬n h¹n ®îc ®¶m b¶o vµ chÞu rñi
ro nÕu ng©n hµng ph¸t hµnh tõ chèi thanh to¸n hoÆc sÏ kh«ng b¸n ®îc hµng,
doanh sè b¸n sÏ gi¶m. Víi thÎ thanh to¸n, §VCNT cã thÓ yªn t©m lµ ®· ®îc ghi
cã vµo tµi kho¶n ngay khi th«ng tin ®îc truyÒn qua hÖ thèng m¸y mãc ®iÖn tö
®Õn ng©n hµng thanh to¸n.
T¨ng doanh sè b¸n hµng ho¸, dÞch vô vµ thu hót thªm kh¸ch hµng:
ChÊp nhËn thanh to¸n thÎ lµ cung cÊp cho kh¸ch hµng mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n
nhanh chãng, tiÖn lîi do vËy kh¶ n¨ng thu hót kh¸ch hµng sÏ t¨ng lªn, doanh sè
cung øng hµng ho¸ dÞch vô §VCNT cògn t¨ng lªn. ThÎ thanh to¸n t¹o cho
§VCNT mét kh¶ n¨ng c¹nh tranh lín h¬n so víi c¸c ®æi thñ kh¸c. M«i trêng v¨n
minh, hiÖn ®¹i trong giao dÞch, mua b¸n khi thanh to¸n thÎ lµ yÕu tè quan träng
®Ó thu hót kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ kh¸ch du lÞch níc ngoµi, c¸c nhµ ®Çu t.
Nhanh chãng thu håi vèn: Khi d÷ liÖu vÒ giao dÞch thÎ ®îc truyÒn ®Õn
ng©n hµng hoÆc §VCNT nép ho¸ ®¬n thanh to¸n thÎ cho ng©n hµng th× tµi kho¶n
cña §VCNT ®îc ghi cã ngay. Sè tiÒn nµy hä cã thÓ sö dông ngay vµo môc ®Ých
quay vßng vèn hoÆc c¸c môc ®Ých kh¸c.
An toµn, b¶o ®¶m: Giao dÞch thÎ ®îc tr¶ tiÒn ngau vµo tµi kho¶n cña
§VCNT, nhng dï cha ®îc thanh to¸n ngay th× thanh to¸n thÎ còng Ýt cã nguy c¬
bÞ mÊt s¾p h¬n lµ sÐc hay tiÒn mÆt.
Nhanh chãng giao dÞch víi kh¸ch hµng: Khi giao dÞch tiÒn mÆt, viÖc ®Õm
tiÒn, ghi chÐp sæ s¸ch lµ rÊt phøc t¹p. Cßn giao dÞch thÎ, víi c¸c thiÕt bÞ chuyÓn
ng©n ®iÖn tö t¹i ®iÓm b¸n hµng EFTPOS ( Electronic Funds Transfer at Point Of
Sale) ®îc sö dông ngµy cµng nhiÒu th× ®¬n gi¶n, ngêi ta chØ viÖc ®a bng tõ cña
15
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
thÎ qua thiÕt bÞ nµy, mäi th«ng tin trªn thÎ ®îc nhËn d¹ng, giao dÞch ®îc thùc
hiÖn.
Gi¶m chi phÝ b¸n hµng: ThÎ thanh to¸n gióp §VCNT gi¶m ®¸ng kÓ c¸c
chi phÝ cho viÖc ®Õm, b¶o qu¶n tiÒn, qu¶n lý tµi chÝnh nhê vËy còng gi¶m ®îc chi
phÝ b¸n hµng. §iÓm bÊt ®ång gi÷a §VCNT vµ ng©n hµng ®ã lµ vÒ kho¶n phÝ mµ
§VCNT ph¶i tr¶ cho ng©n hµng.
1.2.5.4. §èi víi ng©n hµng.
Lîi nhuËn ng©n hµng: Lîi Ých lín nhÊt mµ thÎ ®em l¹i cho ng©n hµng
ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ lµ lîi nhuËn. Thu nhËp tõ thÎ mµ ng©n hµng cã ®îc
lµ: phÝ §VCNT, phÝ sö dông thÎ ( phÝ thêng niªn ) vµ l·i suÊt cho kho¶n tÝn dông
mµ chñ thÎ chËm thanh to¸n. §ã lµ cha kÓ c¸c kho¶n thu tõ c¸c dÞch vô ng©n
hµng vµ ®Çu t kÌm theo.
DÞch vô toµn cÇu: Lµ thµnh viªn cña mét tæ chøc thÎ quèc tÕ nh Visa hay
MasterCard, mét ng©n hµng dï nhá nhÊt trªn thÕ giíi còng cã thÓ cho kh¸ch
hµng mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ cã chÊt lîng nh bÊt cø ®èi thñ c¹nh tranh
lín nµo. Nhê mèi quan hÖ víi c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ, ng©n hµng nµy chØ ph¶i
thùc hiÖn duy nhÊt mét giao dÞch th«ng qua tæ chøc thÎ quèc tÕ Visa ®Ó tr¶ tiÒn
cho tÊt c¶ c¸c kho¶n nµy, viÖc ph©n bæ tíi c¸c ng©n hµng kh¸c cã liªn quan sÏ do
Visa thùc hiÖn.
HiÖu qu¶ cao trong thanh to¸n: B»ng viÖc khuyÕn khÝch kh¸ch hµng sö
dông thÎ, ng©n hµng sÏ thùc hiÖn sè giao dÞch sÐc, tiÒn mÆt Ýt h¬n. §iÒu nµy
mang l¹i cho ng©n hµng nhiÒu lîi Ých: thùc hiÖn sè giao dÞch Ýt h¬n, nh÷ng th«ng
tin thêng nhËt ®îc cung cÊp bëi c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ Visa, MasterCard díi
h×nh thøc ®iÖn tö lµm cho viÖc ghi nî t¬ng øng vµo c¸c tµi kho¶n cña kh¸ch hµng
®îc nhanh h¬n, ®¬n gi¶n h¬n... ho¹t ®éng cña ng©n hµng nhê vËy còng hiÖu qu¶
h¬n.
§a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô ng©n hµng: ThÎ thanh to¸n ra ®êi, lµm
phong phó thªm c¸c dÞch vô ng©n hµng, mang ®Õn cho ng©n hµng mét ph¬ng tiªn
thanh to¸n ®a tiÖn Ých, tho¶ m·n tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng. kh«ng chØ cã
vËy, ë c¸c níc ph¸t triÓn, dÞch vô ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ ng©n hµng cµng cã
thªm c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn c¸c dÞch vô song song nh: ®Çu t hoÆc b¶o hiÎm cho c¸c
s¶n phÈm...
HiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng: §a thªm mét lo¹i h×nh thanh to¸n
míi phôc vô kh¸ch hµng buéc ng©n hµng ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn: n©ng cao
tr×nh ®é, trang bÞ thªm trang thiÕt bÞ kü thuËt c«ng nghÖ ®Ó cung cÊp cho kh¸ch
16
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
hµng nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt nhÊt trong thanh to¸n, ®¶m b¶o uy tÝn, sù an toµn, hiÖu
qu¶ trong ho¹t ®éng cña ng©n hµng.
T¨ng nguån vèn cho ng©n hµng: Nhê thÎ thanh to¸n sè lîng tiÒn göi cña
kh¸ch hµng ®Ó thanh to¸n thÎ vµ sè lîng tµi kho¶n cña c¸c §VCNT còng t¨ng
lªn. Víi lîng giao dÞch thÎ t¬ng ®èi lín, c¸c tµi kho¶n nµy sÏ t¹o cho ng©n hµng
mét lîng vèn b»ng tiÒn ®¸ng kÓ, còng cã thÓ coi lµ mét nguån sinh lîi cho ng©n
hµng.
1.2.6. NghiÖp vô thanh to¸n thÎ cña ng©n hµng th¬ng m¹i hiÖn nay.
1.2.6.1. NghiÖp vô ph¸t hµnh.
§iÒu kiÖn ph¸t hµnh: Ng©n hµng Nhµ níc cho phÐp thùc hiÖn nghiÖp vô
ph¸t hµnh thÎ khi ng©n hµng xin ph¸t hµnh cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau:
Cã n¨ng lùc tµi chÝnh, kh«ng vi ph¹m ph¸p luËt.
§¶m b¶o hÖ thèng trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt phï hîp víi tiªu chuÈn vµ ®¶m
b¶o an toµn cho ho¹t ®éng ph¸t hµnh, thanh to¸n thÎ. Cã ®éi ngò c¸n bé
®ñ n¨ng lùc chuyªn m«n ®Ó vËn hµnh vµ qu¶n lý hÖ thèng nµy theo th«ng
lÖ quèc tÕ.
Chøng minh ®îc sù cÇn thiÕt, hiÖu qu¶ kinh doanh vµ tÝnh kh¶ thi cña
viÖc ®Çu t vµo hÖ thèng ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ.
B¸o c¸o vµ cung cÊp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c c¸c th«ng tin vµ tµi liÖu cã liªn
quan theo yªu cÇu cña Ng©n hµng Nhµ níc khi xÐt ®¬n xin ph¸t hµnh
thÎ.
Ng©n hµng xin ph¸t hµnh thÎ ph¶i ®îc Ng©n hµng Nhµ níc cÊp giÊy phÐp
ho¹t ®éng ngo¹i hèi vµ cho phÐp thùc hiÖn dÞch vô thanh to¸n quèc tÕ,
®ång thêi ph¶i lµ héi viªn chÝnh thøc cña Tæ chøc thÎ quèc tÕ.
§èi tîng ph¸t hµnh: ThÎ cã thÓ ®îc ph¸t hµnh cho c¸ nh©n hay cho c¸c
c«ng ty. NÕu ph¸t hµnh thÎ cho c¸c c«ng ty th× ph¶i nãi râ ngêi ®îc ñy quyÒn sö
dông thÎ. Ngêi yªu cÇu ph¸t hµnh thÎ ph¶i më tµi kho¶n t¹i ng©n hµng ph¸t hµnh,
vÊn ®Ò ký quü hay thÕ chÊp tïy thuéc vµo mèi quan hÖ tÝn dông cña ngêi yªu cÇu
®èi víi ng©n hµng.
Quy tr×nh ph¸t hµnh
TiÕp nhËn hå s¬ ph¸t hµnh thÎ: khi kh¸ch hµng muèn mua thÎ sö dông
17
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
kh¸ch hµng ®Õn chi nh¸nh ng©n hµng ®Ó hoµn thµnh mét sè thñ tôc cÇn
thiÕt.
Ng©n hµng thÈm ®Þnh l¹i hå s¬: chi nh¸nh ph¸t hµnh tiÕn hµnh xem xÐt l¹i
hå s¬ ®îc lËp ®óng cha, t×nh h×nh tµi chÝnh (nÕu lµ c«ng ty) hay c¸c kho¶n
thu nhËp thêng xuyªn cña kh¸ch hµng (nÕu lµ c¸ nh©n), sè d trªn tµi
kho¶n cña kh¸ch hµng, mèi quan hÖ tÝn dông víi ng©n hµng tríc ®©y (nÕu
cã). Sau ®ã chuyÓn cho trung t©m thÎ.
Trung t©m thÎ lËp hå s¬ qu¶n lý thÎ, in thÎ vµ chuyÓn cho chi nh¸nh ph¸t
hµnh thÎ.
Ph¸t thÎ: chi nh¸nh ph¸t hµnh yªu cÇu chñ thÎ ký tªn vµ ®¨ng ký ch÷ ký
mÉu ë ng©n hµng. Sau khi thÈm ®Þnh vµ ph©n lo¹i c¸c kh¸ch hµng, chi
nh¸nh ng©n hµng ghi nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ chñ thÎ ®ång thêi m·
hãa vµ Ên ®Þnh m· sè c¸ nh©n (PIN) cho chñ thÎ, nhËp d÷ liÖu vÒ chñ thÎ
vµo tËp tin qu¶n lý vµ giao thÎ cho kh¸ch hµng.
S¬ ®å 1.1. NghiÖp vô ph¸t hµnh thÎ
(1)
(4)
Chñ thÓ
(1) Göi hå s¬
Chi nh¸nh
ph¸t hµnh
(2)
(3)
Trung t©m
thÎ
(2) ThÈm dÞnh vµ göi ®i
(3) In vµ chuyÓn thÎ
(4) Giao thÎ
1.2.6.2. NghiÖp vô thanh to¸n.
S¬ ®å 1.2. NghiÖp vô thanh to¸n
thÎ
(1)
(2)
§¬n vÞ chÊp
Chñ thÓ
nhËn thÎ
(10)
(9)
Ng©n hµng
ph¸t hµnh
(3)
(7)
(8)
Tæ
chøc
thÎ quèc tÕ
(5)
(6)
(4)
Ng©n hµng
thanh to¸n
Quy tr×nh thanh to¸n
(1) Chñ thÎ dïng thÎ ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng hãa, dÞch vô hoÆc rót tiÒn mÆt
t¹i c¸c §VCNT hoÆc ng©n hµng ®¹i lý.
18
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
(2) §VCNT hoÆc ng©n hµng ®¹i lý khi nhËn ®îc thÎ tõ kh¸ch hµng ph¶i
kiÓm tra tÝnh hîp lÖ cña thÎ, nÕu hîp lÖ th× sÏ cung cÊp hµng hãa dÞch vô
cho kh¸ch hµng.
(3) §VCNT giao dÞch víi ng©n hµng (göi hãa ®¬n cho ng©n hµng thanh
to¸n).
(4) Ng©n hµng thanh to¸n tiÕn hµnh thanh to¸n cho §VCNT.
(5) Ng©n hµng thanh to¸n tiÕn hµnh thanh to¸n víi Tæ chøc thÎ quèc tÕ.
(6) Tæ chøc thÎ quèc tÕ ghi Cã cho Ng©n hµng thanh to¸n.
(7) Tæ chøc thÎ quèc tÕ b¸o Nî cho Ng©n hµng ph¸t hµnh.
(8) Ng©n hµng ph¸t hµnh thanh to¸n nî cho Tæ chøc thÎ quèc tÕ.
(9) Ng©n hµng ph¸t hµnh göi sao kª cho chñ thÎ.
(10) Chñ thÎ thanh to¸n nî cho ng©n hµng ph¸t hµnh.
1.3. Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn nghiÖp vô thanh to¸n thÎ
cña ng©n hµng th¬ng m¹i.
1.3.1. C¸c nh©n tè kh¸ch quan.
Thãi quen tiªu dïng cña ngêi d©n: cã ¶nh hëng rÊt lín tíi sù ph¸t triÓn
thÎ bëi nã t¹o ra m«i trêng thanh to¸n thÎ. Mét thÞ trêng mµ ngêi tiªu dïng chØ
cã tãi quen thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt sÏ kh«ng thÓ lµ m«i trêng tèt ®Ó ph¸t triÓn
thÞ trêng thÎ.
Tr×nh ®é d©n trÝ: tr×nh ®é d©n trÝ thÓ hiÖn qua nhËn thøc cña ngêi d©n vÒ
thÎ, mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n ®a tiÖn Ých cña ng©n hµng. Tr×nh ®é d©n trÝ cao
®ång nghÜa víi kh¶ n¨ng thÝch nghi vµ ¸p dông ®îc nhòng thµnh tùu khoa häc kü
thuËt vµo cuéc sèng ®Ó phôc vô con ngêi.
Thu nhËp cña ngêi d©n: ®©y lµ nh©n tè quan träng cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh.
Ngêi d©n cã thu nhËp cao míi cã nhu cÇu göi tiÒn vµo ng©n hµng ®Ó cÊt gi÷, nhê
thÕ sè lîng tµi kho¶n míi t¨ng lªn, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ng©n hµng
ph¸t triÓn dÞch vô thÎ.
M«i trêng ph¸p lý: t¹i bÊt cø quèc gia nµo th× ho¹t ®éng ph¸t hµnh vµ
thanh to¸n thÎ cña c¸c ng©n hµng ®Òu ®îc tiÕn hµnh trong mét khu«n khæ ph¸p lý
nhÊt ®Þnh. Khu«n khæ ph¸p lý ®ã ®îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c quy chÕ, quy ®Þnh
cô thÓ vÒ lÜnh vùc kinh doanh thÎ. C¸c quy chÕ, quy ®Þnh ®ã cã thÓ khuyÕn khÝch
19
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§ç H¶i YÕn - TC 43B
viÖc kinh doanh vµ sö dông thÎ nÕu ®ã lµ nh÷ng quy chÕ hîp lý phï hîp víi t×nh
h×nh thùc tÕ, nhng nã sÏ cã t¸c ®éng ngîc l¹i nÕu qu¸ chÆt chÏ hoÆc qu¸ láng lÎo
kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh doanh cña c¸c ng©n hµng.
M«i trêng c¹nh tranh: yÕu tè nµy quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc më réng hay thu
hÑp thÞ phÇn cña mét ng©n hµng khi tham gia thÞ trêng thÎ. NÕu trªn thÞ trêng chØ
cã mét ng©n hµng cung cÊp dÞch vô thÎ th× ng©n hµng ®ã sÏ cã lîi thÕ ®éc quyÒn
nhng thÞ trêng khã trë nªn s«i ®éng do kh«ng cã c¸c yÕu tè c¹nh tranh vÒ gi¸ vµ
chÊt lîng dÞch vô.
1.3.2. C¸c nh©n tè chñ quan.
Vèn vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ cña ng©n hµng: thÎ ng©n hµng lµ ph¬ng tiÖn
thanh to¸n ®ßi hái m«i trêng c«ng nghÖ cao. ViÖc øng dông khoa häc c«ng nghÖ
vµo ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng cã ¶nh hëng quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt lîng dÞch
vô ng©n hµng nãi chung vµ ®ã lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng
thanh to¸n thÎ.
Tr×nh ®é cña ®éi ngò nh©n viªn lµm nghiÖp vô thanh to¸n thÎ: ®Ó lµm ®îc c¸c nghiÖp vô vÒ thÎ, c¸c nh©n viªn ph¶i n¾m v÷ng c¸c quy tr×nh ph¸t hµnh vµ
thanh to¸n thÎ, hiÓu biÕt vÒ lÜnh vùc tin häc, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o vµ kh«ng ngõng
häc hái ®Ó trau dåi kinh nghiÖm. Ng©n hµng nµo cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o nh©n lùc
cho kinh doanh thÎ hîp lý th× ng©n hµng ®ã sÏ cã c¬ héi ®Èy nhanh viÖc kinh
doanh thÎ trong t¬ng lai.
§Þnh híng ph¸t triÓn cña ng©n hµng: nÕu mét ng©n hµng cã ®Þnh híng
ph¸t triÓn dÞch vô thÎ sÏ ph¶i x©y dùng cho m×nh c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn phï
hîp. ChiÕn lîc ®ã ®îc x©y dùng trªn nÒn t¶ng ®iÒu tra, kh¶o s¸t c¸c ®èi tîng
kh¸ch hµng môc tiªu, kh¶o s¸t thÞ trêng, ®èi thñ c¹nh tranh...
1.4. Rñi ro trong nghiÖp vô thanh to¸n thÎ.
1.4.1. Rñi ro víi ng©n hµng ph¸t hµnh.
Rñi ro nµy x¶y ra khi c¸c chñ thÎ cè t×nh cã hµnh vi gian dèi. Hä sö dông thÎ
thanh to¸n ë c¸c ®iÓm chÊp nhËn thÎ kh¸c nhau víi møc thanh to¸n thÊp h¬n h¹n
møc thanh to¸n nhng l¹i cã tæng møc thanh to¸n cao h¬n h¹n møc thanh to¸n cho
phÐp. Rñi ro nµy chØ ®îc ph¸t hiÖn khi ng©n hµng ph¸t hµnh nhËn ®îc ®Çy ®ñ ho¸
®¬n do c¸c ®¹i lý thanh to¸n göi ®Õn. Nhng lóc ph¸t hiÖn th× møc ®é vît h¹n møc
thanh to¸n ®· ë møc cao ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña ng©n hµng ph¸t hµnh.
Mét rñi ro n÷a thêng x¶y ra víi thÎ tÝn dông quèc tÕ lµ chñ thÎ lîi dông tÝnh
chÊt cña thÎ ®Ó lõa ng©n hµng ph¸t hµnh. Do tÝnh chÊt cña thÎ tÝn dông cã thÓ sö
20
- Xem thêm -
.DOC 
66 
52236 
177 
