Khãa luËn tèt nghiÖp
1
Lêi nãi ®Çu
1.TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng khi mµ c¸c mèi quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ
ngµy cµng ®îc më réng th× nhu cÇu giao lu kinh tÕ x· héi gi÷a c¸c níc ngµy
cµng trë nªn cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia
lu«n g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ lµ mét bé phËn cÊu
thµnh nªn sù ph¸t triÓn ®ã. V× vËy nÒn tµi chÝnh cña mçi níc còng ph¶i hßa
nhËp víi nÒn tµi chÝnh quèc tÕ vµ NHTM cïng c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña
m×nh ®· ®ãng gãp mét vai trß v« cïng quan träng trong sù hoµ nhËp nµy.
§Æc biÖt trong n¨m 2006 võa qua víi mét lo¹t sù kiÖn quan träng nh:
ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn thø 150 cña Tæ chøc Th¬ng m¹i thÕ giíi
(WTO) vµ tæ chøc thµnh c«ng Héi nghÞ cÊp cao APEC lÇn thø 14, Quèc héi
Mü th«ng qua dù luËt quan hÖ th¬ng m¹i b×nh thêng vÜnh viÔn (PNTR) ®èi víi
ViÖt Nam… C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, trong ®ã cã c¸c Ng©n hµng th ¬ng
m¹i, sÏ cã nhiÒu c¬ héi ®Ó më réng ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ trêng quèc
tÕ. Trong bèi c¶nh héi nhËp ®ã, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i níc ta sÏ ph¶i ®èi
mÆt víi nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc míi.
Héi nhËp ®ång nghÜa víi viÖc Nhµ níc ta ph¶i xo¸ bá chÝnh s¸ch b¶o hé
c¸c Ng©n hµng trong níc vµ dì bá c¸c rµo c¶n th¬ng m¹i ®èi víi c¸c Ng©n
hµng níc ngoµi theo lé tr×nh thùc hiÖn cam kÕt gia nhËp WTO. Tõ ngµy
01/04/2007, níc ta sÏ cho phÐp c¸c Ng©n hµng níc ngoµi thµnh lËp Ng©n hµng
con 100% vèn níc ngoµi, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c Ng©n hµng níc
ngoµi cã quyÒn b×nh ®¼ng víi c¸c Ng©n hµng ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh huy
®éng vèn vµ c¸c ho¹t ®éng Ng©n hµng kh¸c. Do ®ã, c¸c Ng©n hµng níc ta sÏ
võa c¹nh tranh, võa hîp t¸c víi c¸c Ng©n hµng níc ngoµi trªn thÞ trêng ViÖt
Nam vµ thÞ trêng quèc tÕ.
TÝn dông, trong ®ã tÝn dông trung dµi h¹n lµ mét lÜnh vùc cã vai trß ®Æc
biÖt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ, vµ còng lµ lÜnh vùc mµ c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam sÏ ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh tõ c¸c Ng©n hµng níc
ngoµi. Tuy nhiªn, trong ho¹t ®éng tÝn dông trung dµi h¹n cña c¸c Ng©n hµng
th¬ng m¹i ViÖt Nam hiÖn nay cßn chøa ®ùng rÊt nhiÒu rñi ro. BÊt kú mét sù
t¸c ®éng nµo ¶nh hëng ®Õn tÝnh kh¶ thi vµ tÝnh sinh lêi cña dù ¸n ®Òu cã thÓ
g©y thiÖt h¹i cho Ng©n hµng, nhÑ th× còng lµm gi¶m tÝnh c¹nh tranh cña c¸c
Ng©n hµng, nÆng th× sÏ g©y tæn thÊt cho ngêi göi tiÒn vµ cho toµn bé nÒn kinh
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
2
tÕ do b¶n chÊt ho¹t ®éng cña Ng©n hµng lµ ®i vay ®Ó cho vay.
Trong nh÷ng n¨m võa qua, Ng©n hµng Ngo¹i Th¬ng ViÖt Nam ®· cã
nhiÒu cè g¾ng vµ ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh nh d nî tÝn dông t¨ng,
tû lÖ nî xÊu gi¶m… Song ®Ó ®øng v÷ng trong m«i tr êng c¹nh tranh vµ b¾t kÞp
víi xu híng ®æi míi cña thêi ®¹i, th× Ng©n hµng Ngo¹i Th¬ng cÇn nç lùc h¬n
n÷a trong viÖc ng¨n ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông trung dµi h¹n. XuÊt ph¸t
tõ bèi c¶nh ®Êt níc vµ thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông t¹i Ng©n hµng Ngo¹i Th¬ng,
em ®· nghiªn cøu vµ lùa chän ®Ò tµi: “Gi¶i ph¸p h¹n chÕ rñi ro tÝn dông
trung dµi h¹n t¹i Ng©n hµng Ngo¹i Th¬ng ViÖt Nam”.
2. Môc ®Ých nghiªn cøu
Kho¸ luËn sÏ hÖ thèng l¹i nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh lý luËn vÒ rñi ro tÝn
dông trung dµi h¹n ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng rñi ro tÝn dông lµ mét tÊt yÕu song cã
thÓ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt ®Ó ®¶m b¶o tÝnh an toµn vµ kh¶ n¨ng sinh lîi
cña Ng©n hµng.
Trªn c¬ së ph©n tÝch thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông trung dµi h¹n t¹i Ng©n
hµng Ngo¹i Th¬ng ViÖt Nam, kho¸ luËn sÏ rót ra c¸c vÊn ®Ò cßn tån t¹i, ®a ra
mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m h¹n chÕ rñi ro tÝn dông trung dµi h¹n t¹i
Ng©n hµng Ngo¹i Th¬ng ViÖt Nam trong thêi gian tíi.
3. Ph¹m vi vµ ®èi tîng nghiªn cøu
Do rñi ro tÝn dông lµ mét vÊn ®Ò réng vµ phøc t¹p, trong ph¹m vi kho¸
luËn nµy, em xin chØ tËp trung vµo ®èi tîng nghiªn cøu lµ h×nh thøc cho vay
trung dµi h¹n ®èi víi c¸c tæ chøc kinh tÕ, ph¹m vi nghiªn cøu lµ c¸c dù ¸n ®îc
thùc hiÖn t¹i Ng©n hµng Ngo¹i Th¬ng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
Kho¸ luËn sö dông c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu duy vËt biÖn chøng, duy
vËt lÞch sö. Sö dông c¸c sè liÖu thùc tÕ ®Ó luËn chøng th«ng qua c¸c ph¬ng
ph¸p so s¸nh, thèng kª, ®å thÞ…
5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi
§Ò tµi ®îc kÕt cÊu gåm 3 phÇn:
Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ rñi ro tÝn dông trung dµi h¹n cña Ng©n
hµng th¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
Ch¬ng 2:
Thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông trung dµi h¹n t¹i Ng©n hµng
Ngo¹i Th¬ng ViÖt Nam
Ch¬ng 3:
Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m h¹n chÕ rñi ro tÝn dông
trung dµi h¹n t¹i Ng©n hµng Ngo¹i Th¬ng ViÖt Nam
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
3
Hoµn thµnh kho¸ luËn nµy, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn, chØ
b¶o tËn t×nh cña c« gi¸o, TiÕn sÜ Lª ThÞ TuÊn NghÜa, chñ nhiÖm bé m«n tiÒn tÖ
khoa Ng©n hµng cïng c¸c anh chÞ c¸n bé phßng §Çu t dù ¸n Ng©n hµng Ngo¹i
th¬ng ViÖt Nam. Do cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é còng nh thêi gian nghiªn
cøu, bµi kho¸ luËn ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, em mong ®îc sù
®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o cïng c¸c anh chÞ.
Hµ Néi, ngµy th¸ng n¨m 2007
Sinh viªn
NguyÔn Thuú Linh
Ch¬ng 1
Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ rñi ro
tÝn dông trung dµi h¹n cña Ng©n hµng th¬ng m¹i
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.1. Vai trß cña tÝn dông trung dµi h¹n trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.1.1. Kh¸i niÖm tÝn dông trung dµi h¹n
Ho¹t ®éng Ng©n hµng ra ®êi khi quan hÖ s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸
cña x· héi ®· ph¸t triÓn ë møc ®é cao, vµ cïng víi thêi gian, hÖ thèng Ng©n
hµng ®· ®ãng mét vai trß kh«ng thÓ thiÕu trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ
thÕ giíi. Ngµy nay, c¸c Ng©n hµng hiÖn ®¹i cã thÓ lµm tho¶ m·n mäi ®èi tîng
kh¸ch hµng lµ c¸ nh©n hay doanh nghiÖp bëi mét khèi lîng dÞch vô rÊt ®a
d¹ng vµ phong phó bao gåm nhËn tiÒn göi, cho vay, thanh to¸n, b¶o l·nh, uû
th¸c ®Çu t, dÞch vô t vÊn, dÞch vô ®èi ngo¹i, dÞch vô b¶o qu¶n vµ ký göi tµi
s¶n… Song dï c¸c Ng©n hµng cã më réng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c dÞch vô cung
øng ®Õn thÕ nµo, nã còng kh«ng thÓ t¸ch rêi ho¹t ®éng tÝn dông, bëi ho¹t ®éng
tÝn dông chiÕm mét tû lÖ lín trong nghiÖp vô sö dông vèn vµ mang l¹i thu
nhËp chñ yÕu cho Ng©n hµng.
Cã thÓ ®Þnh nghÜa tÝn dông Ng©n hµng lµ mét giao dÞch vÒ tµi s¶n (tiÒn
hay hµng ho¸), gi÷a bªn cho vay (lµ Ng©n hµng) víi bªn ®i vay (lµ c¸c c¸
nh©n, doanh nghiÖp vµ c¸c chñ thÓ kinh tÕ kh¸c), trong ®ã, Ng©n hµng chuyÓn
giao tµi s¶n cho bªn ®i vay sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh theo tho¶
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
4
thuËn. Bªn ®i vay cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ v« ®iÒu kiÖn vèn gèc vµ l·i cho
Ng©n hµng khi ®Õn h¹n thanh to¸n.
NÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn, ho¹t ®éng tÝn dông còng ph¸t triÓn ngµy
cµng phong phó vµ ®a d¹ng víi rÊt nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. C¸c h×nh thøc
tÝn dông cµng ®a d¹ng, th× c¸c lo¹i rñi ro ®i kÌm víi nã còng cµng ®a d¹ng vµ
phøc t¹p h¬n. §Ó qu¶n lý ho¹t ®éng tÝn dông, c¸c Ng©n hµng ph¶i ®a ra rÊt
nhiÒu tiªu chÝ kh¸c nhau ®Ó ph©n lo¹i tÝn dông, trªn c¬ së ®ã ®Ò ra c¸c biÖn
ph¸p qu¶n lý thÝch hîp nh»m h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt rñi ro tÝn dông cã thÓ
x¶y ra. Cã rÊt nhiÒu tiªu thøc ®Ó ph©n lo¹i tÝn dông nh ph©n lo¹i theo thêi gian
tÝn dông, theo ®èi tîng tÝn dông, theo xuÊt xø cña tÝn dông, theo môc ®Ých sö
dông vèn… NÕu sö dông tiªu thøc thêi h¹n cho vay ®Ó ph©n lo¹i tÝn dông, ta
cã thÓ ®a ta kh¸i niÖm vÒ tÝn dông trung dµi h¹n cña c¸c NHTM nh sau:
TÝn dông trung dµi h¹n lµ h×nh thøc cÊp tÝn dông cã thêi h¹n tõ mét n¨m
trë lªn.
Trong ®ã, c¸c NHTM thêng qui ®Þnh:
TÝn dông trung h¹n: lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n tõ 1 ®Õn 5 n¨m.
TÝn dông dµi h¹n: lµ c¸c kho¶n tÝn dông cã thêi h¹n trªn 5 n¨m.
TÝn dông trung dµi h¹n cã c¸c lo¹i sau : tÝn dông trung vµ dµi h¹n theo
dù ¸n ®Çu t, tÝn dông thuª mua, tÝn dông tuÇn hoµn, cho vay ®ång tµi trî.
TÝn dông trung dµi h¹n lµ mét nghiÖp vô chñ yÕu cña NHTM. Môc ®Ých
cña tÝn dông trung dµi h¹n lµ ®Çu t cho c¸c dù ¸n x©y míi, hoÆc tµi trî cho c¸c
ch¬ng tr×nh më réng, c¶i t¹o kh«i phôc, øng dông khoa häc, ®æi míi kü
thuËt… cña doanh nghiÖp.
1.1.2. §Æc ®iÓm cña tÝn dông trung dµi h¹n
TÝn dông trung dµi h¹n cã c¸c ®Æc trng riªng so víi c¸c lo¹i tÝn dông
kh¸c bao gåm:
Vèn ®Çu t lín
ViÖc ®Çu t trung dµi h¹n nh»m vµo c¸c dù ¸n lín nh x©y dùng nhµ m¸y,
cÇu c¶ng, c¬ së h¹ tÇng, hoÆc d©y chuyÒn s¶n xuÊt… do ®ã mµ sè vèn cÇn
thiÕt cho mçi dù ¸n lín gÊp nhiÒu lÇn cho vay ng¾n h¹n.
Thêi h¹n ®Çu t dµi
C¸c dù ¸n ®Çu t thêng lµ ®Ó tµi trî nhu cÇu vèn cè ®Þnh cña doanh
nghiÖp, tuy toµn bé sè vèn tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nhng
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
5
nã chØ chuyÓn mét phÇn gi¸ trÞ vµo c¸c s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra trong suèt
qu¸ tr×nh khÊu hao. Do ®ã, viÖc thu nî ph¶i thùc hiÖn trong thêi gian dµi qua
nhiÒu kú h¹n nî.
TÝnh rñi ro cao
C¸c dù ¸n ®Çu t mµ Ng©n hµng tµi trî cã thÓ cã quy m« rÊt lín vµ liªn
quan tíi nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. H¬n n÷a, v× thêi gian thu nî
kÐo dµi, trong thêi gian ®ã cã thÓ x¶y ra nhiÒu thay ®æi víi vÞ thÕ cña doanh
nghiÖp vÒ s¶n phÈm ®îc cung cÊp, sù xuÊt hiÖn s¶n phÈm míi u viÖt h¬n, sù
thay ®æi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, nguyªn liÖu s¶n xuÊt, hoÆc biÕn ®éng vÒ kinh tÕ
– chÝnh trÞ… tÊt c¶ c¸c yÕu tè nµy ®Òu cã thÓ g©y khã kh¨n cho sù tr¶ nî cña
doanh nghiÖp.
L·i suÊt cao
L·i suÊt cho vay, ngoµi l·i suÊt c¬ b¶n cßn phô thuéc vµo cÊu tróc rñi ro
vµ cÊu tróc kú h¹n cña l·i suÊt. Møc ®é rñi ro cµng cao, thêi h¹n cho vay cµng
dµi th× møc bï rñi ro cho Ng©n hµng cµng lín, do ®ã, l·i suÊt cµng cao vµ ngîc
l¹i.
Ngoµi ra, Ng©n hµng còng ph¶i tèn nhiÒu chi phÝ trong huy ®éng vèn,
thÈm ®Þnh, thùc hiÖn vµ gi¸m s¸t kho¶n cho vay… ChÝnh v× vËy, l·i suÊt trong
cho vay trung dµi h¹n thêng cao h¬n so víi cho vay ng¾n h¹n.
C¸c ®Æc ®iÓm cña cho trung dµi h¹n theo dù ¸n ®Çu t ®ßi hái Ng©n hµng
ph¶i t¨ng cêng viÖc thÈm ®Þnh, qu¶n lý vµ gi¸m s¸t kho¶n vay. ViÖc nµy khiÕn
Ng©n hµng tèn kh¸ nhiÒu c«ng søc vµ chi phÝ. Bï l¹i, c¸c dù ¸n trung dµi h¹n
cã gi¸ trÞ rÊt lín. Gi¸ trÞ cña mét kho¶n vay trung dµi h¹n cã thÓ b»ng rÊt
nhiÒu kho¶n vay nhá lÎ gép l¹i trong mét thêi kú. H¬n n÷a, nh÷ng Ng©n hµng
thµnh c«ng trong viÖc ®Çu t theo dù ¸n thêng t¹o ®îc danh tiÕng vµ u thÕ c¹nh
tranh rÊt lín. ChÝnh v× vËy, c¸c Ng©n hµng lu«n coi träng ho¹t ®éng tÝn dông
trung dµi h¹n.
1.1.3. Vai trß cña tÝn dông trung dµi h¹n ®èi víi nÒn kinh tÕ
TÝn dông trung dµi h¹n kh«ng chØ lµ nghiÖp vô mang l¹i nguån thu nhËp
lín cho Ng©n hµng, mµ xÐt trªn b×nh diÖn toµn bé nÒn kinh tÕ, tÝn dông trung
dµi h¹n cßn cã vai trß cùc kú to lín:
TÝn dông trung dµi h¹n gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu s©u
Mét doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ph¶i biÕt n¾m b¾t vµ t×m
mäi c¸ch tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu kh«ng ngõng n©ng cao cña x· héi. §iÒu ®ã
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
6
®ång nghÜa víi viÖc doanh nghiÖp cÇn cã vèn ®Ó kh«ng ngõng ®æi míi, n©ng
cao chÊt lîng s¶n phÈm. Nguån vèn ng¾n h¹n sÏ chØ ®¸p øng ®îc nhu cÇu
thiÕu vèn t¹m thêi trong doanh nghiÖp chø kh«ng thÓ gióp doanh nghiÖp trong
viÖc më réng vèn trung dµi h¹n. §èi víi ViÖt Nam, sè c¸c doanh nghiÖp lín
cã kh¶ n¨ng kªu gäi vèn trung dµi h¹n trùc tiÕp tõ thÞ trêng chøng kho¸n
kh«ng nhiÒu, nªn vay vèn tõ Ng©n hµng ®îc coi lµ gi¶i ph¸p tèi u nhÊt cho
nhu cÇu vèn cña c¸c doanh nghiÖp. Nguån vèn tÝn dông trung dµi h¹n cña
Ng©n hµng sÏ t¹o nÒn t¶ng c¬ s¬ vËt chÊt kü thuËt cho sù t¨ng trëng thùc sù
v÷ng bÒn, ®ã chÝnh lµ ®¶m b¶o ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu s©u.
TÝn dông trung dµi h¹n gãp phÇn thóc ®Èy, më réng s¶n xuÊt ph¸t
triÓn
§Çu t nh»m më réng s¶n xuÊt, t¨ng quy m«, n©ng cao n¨ng lùc s¶n
xuÊt…, ®ßi hái mét lîng vèn rÊt lín mµ kh«ng ph¶i chñ ®Çu t nµo còng cã thÓ
®¸p øng ®îc. V× thÕ, tÝn dông trung dµi h¹n cña Ng©n hµng thùc sù lµ mét cøu
c¸nh khi doanh nghiÖp cã tiÒm n¨ng më réng s¶n xuÊt mµ cha cã vèn ®Çu t.
Khi mét dù ¸n ®Çu t ®i vµo ho¹t ®éng, nã còng t¹o c¬ héi më réng s¶n xuÊt
cho c¸c nhµ cung cÊp nguyªn liÖu ®Çu vµo, cung cÊp m¸y mãc thiÕt bÞ, gi¶i
quyÕt nh©n lùc… Ngoµi ra nhê viÖc ®Çu t vµo m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, n¨ng
lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®îc t¨ng lªn, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cã chÊt lîng
cao, mÉu m· ®Ñp ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ trêng néi ®Þa vµ níc ngoµi, kÝch
thÝch nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi, t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu…
TÝn dông trung dµi h¹n gãp phÇn t¹o thÞ trêng sö dông vèn ng¾n h¹n.
TÝn dông trung dµi h¹n ®Çu t vµo m¸y mãc thiÕt bÞ vµ x©y dùng c¬ b¶n
cña doanh nghiÖp, kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Khi ®ã c¸c doanh nghiÖp cÇn
nhiÒu vèn lu ®éng h¬n ®Ó ®¸p øng sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®iÒu ®ã t¹o ra thÞ trêng sö dông vèn ng¾n h¹n. Tèc ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt cµng cao nhu cÇu vèn lu
®éng cµng lín vµ nh vËy tÝn dông trung dµi h¹n ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho tÝn dông
ng¾n h¹n ngµy cµng ph¸t triÓn.
TÝn dông trung dµi h¹n gãp phÇn thóc ®Èy chuyÓn dÞch kinh tÕ theo
híng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸
Th«ng qua nghiÖp vô tÝn dông trung dµi h¹n, Ng©n hµng cã thÓ cho vay
®¸p øng sù ph¸t triÓn cña ngµnh nµy, còng cã thÓ h¹n chÕ ®èi víi mét sè
ngµnh kinh tÕ kh¸c. C«ng nghiÖp ho¸ kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ t¨ng thªm tèc ®é
vµ tû träng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ mµ lµ c¶ qu¸ tr×nh chuyÓn
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
7
dÞch c¬ cÊu g¾n víi chuyÓn ®æi míi c¬ b¶n vÒ c«ng nghÖ, t¹o nÒn t¶ng cho sù
t¨ng trëng nhanh, hiÖu qu¶ cao vµ l©u bÒn cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Néi dung giai ®o¹n ®Çu cña tiÕn tr×nh CNH-H§H ®Êt níc lµ tËp trung vèn ®Çu
t c¬ së vËt chÊt kü thuËt, ®æi míi vµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ m¸y mãc,
chuyÓn dÞch nÒn kinh tÕ, ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong níc theo c¶ chiÒu réng lÉn
chiÒu s©u.
Trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng vèn cña níc ta cha ph¸t triÓn th× hiÖn t¹i vµ
thêi gian tíi, tÝn dông trung dµi h¹n cña Ng©n hµng vÉn ®ãng vai trß quyÕt
®Þnh cho giai ®o¹n ®Çu thùc hiÖn CNH-H§H.
TÝn dông trung dµi h¹n gãp phÇn t¹o nguån thu v÷ng ch¾c cho ng©n
s¸ch
TÝn dông trung dµi h¹n ®Çu t cho ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu s©u, do ®ã
khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn sÏ taä ra nhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸ ®Ó tiªu thô trong níc còng nh xuÊt khÈu. ViÖc nµy sÏ t¹o ra nguån thu cho ng©n s¸ch tõ thuÕ
GTGT, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ sö dông tµi nguyªn, thuÕ thu nhËp … khi xuÊt
khÈu t¨ng th× chóng ta sÏ thu ®îc ngo¹i tÖ ®¶m b¶o duy tr× cho nhu cÇu nhËp
khÈu, c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ…
Tãm l¹i, vèn trung dµi h¹n cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn cña
nÒn kinh tÕ. C¸c NHTM ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Òu cè g¾ng t¨ng tû lÖ d nî
tÝn dông trung dµi h¹n ®Ó phôc vô qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt níc.
1.2. Rñi ro tÝn dông trung dµi h¹n cña NHTM trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.2.1. B¶n chÊt rñi ro tÝn dông trung dµi h¹n
HiÖn nay, ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c NHTM ViÖt Nam vÉn chiÕm tû
träng lín nhÊt trong danh môc tµi s¶n cã (trªn 60%), nguy c¬ ph¸t triÓn tÝn
dông nãng vÉn cha ®îc ng¨n chÆn h÷u hiÖu, kinh doanh tÝn dông lµ ho¹t ®éng
t¹o ra thu nhËp chñ yÕu cña c¸c Ng©n hµng trong khi ®ã m«i trêng kinh doanh
tÝn dông cßn nhiÒu rñi ro. Do ®ã, rñi ro lín nhÊt mµ c¸c NHTM ViÖt Nam gÆp
ph¶i chÝnh lµ rñi ro tÝn dông.
VËy rñi ro tÝn dông lµ g×?
Trong tµi liÖu “C«ng nghÖ Ng©n hµng dµnh cho c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn” rñi ro tÝn dông ®îc ®Þnh nghÜa lµ: ThiÖt h¹i kinh tÕ cña Ng©n hµng do
mét kh¸ch hµng hoÆc nhãm kh¸ch hµng kh«ng hoµn tr¶ ®îc nî vay cña Ng©n
hµng”.
Trong tµi liÖu “Financial institutions management –Amodern
perpective” A.Saunder vµ H.Lange ®Þnh nghÜa rñi ro tÝn dông lµ kho¶n lç tiÒm
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
8
tµng khi Ng©n hµng cÊp tÝn dông cho mét kh¸ch hµng, nghÜa lµ kh¶ n¨ng
nguån thu nhËp dù tÝnh mang l¹i tõ kho¶n cho vay cña Ng©n hµng kh«ng thÓ
®îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¶ vÒ sè lîng vµ thêi h¹n.
Cã ®Þnh nghÜa kh¸c cho r»ng “rñi ro tÝn dông x¶y ra khi xuÊt hiÖn c¸c
biÕn cè kh«ng thÓ ®o lêng tríc khiÕn kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn ®îc c¸c
cam kÕt ®· tho¶ thuËn ®èi víi Ng©n hµng”.
HiÖn nay rñi ro tÝn dông ®îc ®Þnh nghÜa: lµ kho¶n lç tiÒm tµng vèn cã ®îc t¹o ra khi Ng©n hµng cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng. Cô thÓ h¬n, rñi ro tÝn
dông lµ kh¶ n¨ng kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®îc ®óng nî víi Ng©n hµng xÐt trªn
c¶ hai khÝa c¹nh: sè lîng vµ thêi gian. Do ®ã, rñi ro tÝn dông cã thÓ ®îc ph©n
thµnh:
Rñi ro mÊt vèn: lµ rñi ro kh«ng thu håi ®îc mét phÇn hay toµn bé nî.
Rñi ro bÞ ®äng vèn: lµ rñi ro kh«ng thu håi ®îc nî ®óng h¹n.
Qua ®Þnh nghÜa cã thÓ biÓu diÔn s¬ ®å rñi ro tÝn dông cña NHTM
BiÓu ®å 01: Rñi ro tÝn dông
Rñi ro tÝn dông
Kh«ng thu ®
îc l·i ®óng
h¹n
Ph¸t sinh l·i
treo
Kh«ng thu ®
îc vèn ®óng
h¹n
Kh«ng thu
®ñ l·i
Kh«ng thu
®ñ vèn cho
vay
Ph¸t sinh nî
qu¸ h¹n
Ph¸t sinh l·i
treo ®ãng b¨ng
Ph¸t sinh nî
khã ®ßi
Kh¶ n¨ng thanh to¸n suy gi¶m
HiÖu qu¶ kinh doanh gi¶m
ThÊt
ph¸ s¶n
1.2.2. C¸c chØ tiªu cña
rñitho¸t
ro tÝnvèn,
dông
C¸c chuyªn gia cho r»ng mét sè tµi s¶n cña Ng©n hµng (®Æc biÖt lµ c¸c
kho¶n cho vay) gi¶m gi¸ trÞ hay kh«ng thÓ thu håi lµ biÓu hiÖn cña rñi ro tÝn
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
9
dông. Do vèn chñ së h÷u cña Ng©n hµng so víi tæng gi¸ trÞ tµi s¶n lµ rÊt nhá
nªn chØ cÇn mét tØ lÖ nhá danh môc cho vay cã vÊn ®Ò sÏ cã thÓ ®Èy mét Ng©n
hµng tíi nguy c¬ ph¸ s¶n. Cã bèn chØ tiªu sau ®îc sö dông réng r·i nhÊt trong
viÖc ®o lêng rñi ro tÝn dông cña Ng©n hµng:
ChØ tiªu thø nhÊt: tû sè gi÷a gi¸ trÞ c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n so víi tæng d
nî cho vay =
§©y lµ chØ tiªu cã ý nghÜa hÕt søc quan träng cña mét Ng©n hµng. V×
khi tû lÖ nî qu¸ h¹n trªn tæng d nî cµng cao th× nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña
nã tíi ho¹t ®éng cña Ng©n hµng cµng lín, g©y ra nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng
kh«ng chØ ®èi víi Ng©n hµng mµ cßn t¸c ®éng tíi c¶ hÖ thèng Ng©n hµng.
Theo quyÕt ®Þnh 493/2005/Q§-NHNN nî qu¸ h¹n lµ kho¶n nî mµ mét phÇn
hoÆc toµn bé nî gèc vµ (hoÆc) l·i ®· qu¸ h¹n.
Nî qu¸ h¹n t¨ng lµm gia t¨ng chi phÝ cã tÝnh chÊt cã tÝnh chÊt hiÖu øng:
khi c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n ph¸t sinh c¸c NHTM kh«ng cã nguån thu tõ c¸c
kho¶n vay nµy trong khi ®ã vÉn ph¶i tiÕp tôc tr¶ l·i cho nguån vèn vay, vèn
huy ®éng tõ kh¸ch hµng. Bªn c¹nh ®ã c¸c chi phÝ kh¸c tiÕp tôc ph¸t sinh cã
tÝnh chÊt céng hëng nh chi phÝ qu¶n lý nî qu¸ h¹n ph¸t sinh, c¸c chi phÝ kh¸c
cã liªn quan… T×nh tr¹ng nµy dÔ dÉn ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña Ng©n hµng
bÞ lç.
Nî qu¸ h¹n xuÊt hiÖn lµm chËm qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn vèn
cña NHTM, lµm gi¶m hiÖu qu¶ sö dông vèn, gi¶m lîi nhuËn, gi¶m hiÖu qu¶
kinh doanh. §ång thêi h¹n chÕ kh¶ n¨ng më réng vµ t¨ng trëng tÝn dông, kh¶
n¨ng kinh doanh còng nh gi¶m uy tÝn cña Ng©n hµng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh
cña Ng©n hµng.
Nî qu¸ h¹n ®îc kiÓm so¸t chÆt chÏ gãp phÇn lµm lµnh m¹nh ho¸ toµn
bé t×nh h×nh ho¹t ®éng vµ tµi chÝnh cña Ng©n hµng. Do ®ã, c¸c Ng©n hµng
ph¶i n¾m ®îc tû lÖ nî qu¸ h¹n trªn tæng d nî ®Ó cã c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng
thÝch hîp nh»m gi¶m tû lÖ nµy.
ChØ tiªu thø hai: tû lÖ nî xÊu trong tæng d nî cho vay
=
Theo ®iÒu 6 quy ®Þnh 493/2005/Q§-NHNN, nî xÊu lµ c¸c kho¶n nî
thuéc c¸c nhãm 3,4, vµ 5, bao gåm:
Nhãm 3 (nî díi tiªu chuÈn): c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n tõ 90 ®Õn 180 ngµy,
c¸c kho¶n nî c¬ cÊu l¹i thêi h¹n tr¶ nî qu¸ h¹n díi 90 ngµy theo thêi h¹n ®·
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
10
c¬ cÊu l¹i.
Nhãm 4 (nî nghi ngê): c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n tõ 181 ®Õn 360 ngµy, c¸c
kho¶n nî c¬ cÊu l¹i thêi h¹n tr¶ nî qu¸ h¹n tõ 90 ®Õn 180 ngµy theo thêi h¹n
®· c¬ cÊu l¹i.
Nhãm 5 (nî cã kh¶ n¨ng mÊt vèn): c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n trªn 360
ngµy, c¸c kho¶n nî khoanh chê chÝnh phñ xö lý, c¸c kho¶n nî ®· c¬ cÊu l¹i
thêi h¹n tr¶ nî qu¸ h¹n trªn 180 ngµy theo thêi h¹n c¬ cÊu l¹i.
Tû lÖ nî xÊu trªn tæng d nî lµ tû lÖ ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng tÝn dông cña
c¸c TCTD. Tû lÖ nµy cµng cao cho thÊy chÊt lîng tÝn dông cña Ng©n hµng
cµng kÐm. Khi tû lÖ nî xÊu t¨ng lªn th× sÏ lµm cho hÖ thèng Ng©n hµng r¬i
vµo t×nh tr¹ng mÊt an toµn cña toµn hÖ thèng, chÊt lîng tÝn dông vµ hiÖu qu¶
kinh doanh sÏ xÊu ®i nghiªm träng. §Æc biÖt khi viÖc t¨ng trëng d nî ®i kÌm
víi gia t¨ng c¸c kho¶n nî xÊu trªn thùc tÕ, trong ®ã cã mét phÇn d nî xÊu
kh«ng ®îc nhËn d¹ng ®Çy ®ñ th× ho¹t ®éng tÝn dông vµ møc ®é an toµn cña
Ng©n hµng sÏ trë nªn xÊu ®i nghiªm träng nÕu nh tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ bÞ
sôt gi¶m v× c¸c nguyªn nh©n ngo¹i sinh (vÝ dô nh thÞ trêng quèc tÕ thay ®æi
bÊt lîi, khñng ho¶ng…). Do vËy ®©y lµ mét chØ tiªu quan träng ®Ó ®¸nh gi¸
t×nh tr¹ng rñi ro tÝn dông cña NHTM.
ChØ tiªu thø ba: tû lÖ nî khã ®ßi trªn tæng d nî
=
Nî khã ®ßi lµ c¸c kho¶n nî mµ Ng©n hµng khã cã kh¶ n¨ng thu håi ®îc. §èi víi nh÷ng kho¶n nî khã ®ßi NHTM thêng ph¶i tiÕn hµnh c¸c biÖn
ph¸p xö lý nh sö dông quü dù phßng rñi ro, xo¸ nî… mµ quü dù phßng rñi ro
®îc h¹ch to¸n vµ chi phÝ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Do ®ã, tû lÖ nµy cµng t¨ng
th× Ng©n hµng cµng ph¶i ®èi mÆt víi t×nh tr¹ng t¨ng chi phÝ, gi¶m lîi nhuËn,
suy gi¶m n¨ng lùc tµi chÝnh, thËm chÝ lµ nguy c¬ ph¸ s¶n nÕu nh Ng©n hµng
kh«ng cßn kh¶ n¨ng bï ®¾p nh÷ng kho¶n nî nµy. V× vËy, ®©y còng lµ mét tû lÖ
quan träng ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng rñi ro tÝn dông t¹i NHTM.
1.2.3. C¸c dÊu hiÖu nhËn biÕt rñi ro tÝn dông trung dµi h¹n
C¸c kho¶n vay kh«ng bao giê bÞ gi¶m gi¸ bÊt th×nh l×nh mµ kh«ng cã
dÊu hiÖu bÊt thêng b¸o tríc. §èi víi cho vay trung dµi h¹n, thêi h¹n cña c¸c
kho¶n vay kh¸ dµi, nªn c¸n bé tÝn dông cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó nhËn biÕt nh÷ng
dÊu hiÖu c¶nh b¶o rñi ro. C¸c dÊu hiÖu nµy cã thÓ ®îc nhËn biÕt tõ c¸c nguån
sau:
Nhãm 1: C¸c dÊu hiÖu liªn quan ®Õn c¸c mèi quan hÖ víi Ng©n hµng
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
11
- Th«ng qua viÖc theo dâi tµi kho¶n vµ viÖc thanh to¸n cho kh¸ch hµng,
Ng©n hµng cÇn thËn träng khi b¾t gÆp thêng xuyªn c¸c dÊu hiÖu sau: ph¸t
hµnh qu¸ sè d, khã kh¨n trong thanh to¸n l¬ng, sè d cña c¸c tµi kho¶n tiÒn göi
gi¶m, gia t¨ng d nî th¬ng m¹i...
- Th«ng qua mèi quan hÖ tÝn dông cña kh¸ch hµng: Ng©n hµng ph¶i lu ý
®Õn c¸c hiÖn tîng: møc ®é vay t¨ng, thanh to¸n chËm nî gèc vµ l·i, vay lín
h¬n nhu cÇu, thêng xuyªn yªu cÇu Ng©n hµng cho gia h¹n...
- Th«ng qua viÖc theo dâi c¸c ph¬ng thøc tµi chÝnh cña kh¸ch hµng,
kho¶n vay cã thÓ gÆp rñi ro nÕu cã c¸c dÊu hiÖu: kh¸ch hµng thêng sö dông
c¸c nguån tµi trî ng¾n h¹n cho c¸c ho¹t ®éng dµi h¹n, kh¸ch hµng chÊp nhËn
c¸c kho¶n ph¬ng thøc tµi trî ®¾t nhÊt, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ gi¶m vµ c¸c kho¶n
ph¶i thu t¨ng, cã biÓu hiÖn gi¶m vèn ®iÒu lÖ ...
Nhãm 2: C¸c dÊu hiÖu liªn quan ®Õn ph¬ng ph¸p qu¶n lý cña kh¸ch
hµng
- Thêng xuyªn thay ®æi c¬ cÊu hÖ thèng qu¶n trÞ hoÆc ban ®iÒu hµnh.
- §éi ngò qu¶n trÞ bÊt ®ång vÒ môc tiªu, cã tranh chÊp vÒ quyÒn lùc.
- C¸ch thøc qu¶n trÞ cã biÓu hiÖn: héi ®ång qu¶n trÞ hay gi¸m ®èc Ýt
kinh nghiÖm, can thiÖp qu¸ s©u vµo nh÷ng vÊn ®Ò thêng nhËt, Ýt quan t©m ®Õn
lîi Ých cña cæ ®«ng, chñ nî...
- Cã tranh chÊp víi chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, tranh chÊp trong néi bé
doanh nghiÖp...
Nhãm 3: Nhãm c¸c dÊu hiÖu liªn quan ®Õn c¸c u tiªn trong kinh doanh
nh héi chøng hîp ®ång lín, héi chøng s¶n phÈm ®Ñp...C¸c dÊu hiÖu nµy ph¶i
®îc xem xÐt cïng c¸c yÕu tè kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ ®îc u tiªn ®ã lµ ®óng hay sai ®Ó
cã ®îc kÕt luËn chÝnh x¸c...
Nhãm 4: C¸c dÊu hiÖu thuéc vÒ kü thuËt, th¬ng m¹i cña doanh nghiÖp
nh khã kh¨n trong viÖc ph¸t triÓn s¶n phÈm, s¶n phÈm mang tÝnh thêi vô cao,
hay cã c¸c thay ®æi bÊt lîi trªn thÞ trêng hay trong c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ níc...
Nhãm 5: C¸c dÊu hiÖu vÒ xö lý th«ng tin tµi chÝnh, kÕ to¸n nh chuÈn bÞ
kh«ng ®Çy ®ñ hay chËm trÔ, tr× ho·n viÖc nép b¸o c¸o tµi chÝnh, hay tõ c¸c b¸o
c¸o ®ã, Ng©n hµng nhËn thÊy kh¸ch hµng ®ang gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh: tû
lÖ nî t¨ng, kh¶ n¨ng thanh to¸n gi¶m, hµng tån kho t¨ng, lîi nhuËn gi¶m...
Ngoµi c¸c nhãm dÊu hiÖu trªn, Ng©n hµng cßn cã thÓ nhËn biÕt sím ®îc
rñi ro tÝn dông th«ng qua c¸c dÊu hiÖu phi tµi chÝnh kh¸c nh d¸ng vÎ bÒ ngoµi
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
12
cña chñ doanh nghiÖp, th¸i ®é lµm viÖc cña nh©n viªn, hiÖn tr¹ng c¬ së s¶n
xuÊt kinh doanh... §èi víi tÝn dông trung dµi h¹n, Ng©n hµng kh«ng ph¶i lo
l¾ng th¸i qu¸ nÕu cã biÓu hiÖn trªn trong mét sè giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. MiÔn sao
c¸c khã kh¨n ®ã kh«ng ph¶i lµ thêng trùc vµ t×nh tr¹ng kinh doanh lµ tèt khi
®Õn h¹n tr¶ nî.
1.2.4. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông trung dµi h¹n
TÝn dông trung dµi h¹n víi ®Æc ®iÓm lµ thêi h¹n cho vay kÐo dµi (trªn 1
n¨m), cã nh÷ng dù ¸n ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc: x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, mua
m¸y mãc thiÕt bÞ, ®ãng tµu, mua tµu...th× thêi h¹n ®Çu t kÐo dµi hµng chôc
n¨m. Trong mét thêi gian dµi, b¶n th©n dù ¸n còng nh kh¸ch hµng cã nhiÒu
thay ®æi khã dù ®o¸n. V× vËy, tÝn dông trung dµi h¹n thêng cã ®é rñi ro cao
h¬n trong c¸c lo¹i tÝn dông. Khã cã thÓ liÖt kª mét c¸ch ®Çy ®ñ c¸c nguyªn
nh©n g©y ra rñi ro tÝn dông trong tÝn dông trung dµi h¹n. XÐt mét c¸ch kh¸i
qu¸t, cã thÓ kÓ ®Õn ba nhãm nguyªn nh©n chÝnh nh sau:
Nguyªn nh©n rñi ro tõ phÝa Ng©n hµng:
Nguyªn nh©n rñi ro tõ phÝa Ng©n hµng lµ rÊt quan träng, theo ®¸nh gi¸
cña quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF): 50% Ng©n hµng ph¸ s¶n trªn thÕ giíi lµ do
n¨ng lùc qu¶n lý yÕu kÐm cña chÝnh b¶n th©n Ng©n hµng. Cô thÓ cã thÓ lµ do:
- ChÝnh s¸ch tÝn dông cña Ng©n hµng kh«ng hîp lý: Ng©n hµng thiÕu
mét chÝnh s¸ch cho vay râ rµng, hay chÝnh s¸ch cho vay kh«ng phï hîp víi
®Æc ®iÓm thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ. Kinh nghiÖm cho thÊy, sù ho¹t ®éng cña mét
Ng©n hµng dùa trªn c¬ së chÝnh s¸ch tÝn dông thèng nhÊt, hîp lý, cã hiÖu qu¶
nhiÒu h¬n lµ dùa trªn kinh nghiÖm vµ trao quyÒn quyÕt ®Þnh cho c¸ nh©n ®iÒu
hµnh. Mét chÝnh s¸ch cho vay kh«ng ®ång bé, thèng nhÊt sÏ g©y ra ®Þnh híng
lÖch l¹c cho ho¹t ®éng tÝn dông, dÉn ®Õn viÖc cÊp tÝn dông kh«ng ®óng ®èi tîng, tiÒm Èn rñi ro tÝn dông cho Ng©n hµng.
- Ng©n hµng kh«ng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®îc kh¸ch hµng mét c¸ch ®Çy
®ñ tríc khi cho vay, ®ång thêi kh«ng gi¸m s¸t ®îc viÖc sö dông vèn vay mét
c¸ch chÆt chÏ sau khi gi¶i ng©n. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy cã thÓ
do:
Ng©n hµng thiÕu th«ng tin hoÆc th«ng tin kh«ng chÝnh x¸c, kÞp thêi
®Ó ®¸nh gi¸ vai trß, vÞ trÝ cña doanh nghiÖp trong ngµnh, kh¶ n¨ng thÞ trêng
hiÖn t¹i vµ t¬ng lai, do ®ã quyÕt ®Þnh cho vay thiÕu chÝnh x¸c.
Ng©n hµng chñ quan tin tëng vµo kh¸ch hµng truyÒn thèng cña m×nh
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
13
hoÆc qu¸ coi träng tµi s¶n ®¶m b¶o mµ coi nhÑ kh©u kiÓm tra, gi¸m s¸t kh¸ch
hµng.
C¸n bé tÝn dông thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm hoÆc n¨ng lùc chuyªn
m«n yÕu kÐm, kh«ng am hiÓu vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh mµ m×nh ®ang tµi trî
kh«ng ph¸t hiÖn ®îc c¸c yÕu kÐm cña dù ¸n xin vay vèn còng nh c¸c dÊu hiÖu
bÊt thêng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. HoÆc do c¸n bé tÝn dông
th¸i ho¸ biÕn chÊt, cè ý lµm tr¸i, kh«ng chÊp hµnh ®óng chÝnh s¸ch chÕ ®é, tiÕp
tay ®ång lo· víi kÎ gian lõa ®¶o, chiÕm ®o¹t tµi s¶n cña Ng©n hµng.
Ng©n hµng qu¸ nhÊn m¹nh vµo lîi nhuËn vµ ph¸t triÓn mµ sao nh·ng
sù lµnh m¹nh cña c¸c kho¶n cho vay.
Ng©n hµng kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng tèt c¸c ®¶m b¶o tÝn
dông. ViÖc ®Þnh gi¸ tµi s¶n ®¶m b¶o thÊp h¬n gi¸ trÞ thùc, cho vay qu¸ gi¸ trÞ
tµi s¶n ®¶m b¶o, kh«ng gi¸m s¸t, b¶o vÖ tµi s¶n cÈn thËn.
Ng©n hµng cßn thiÕu kinh nghiÖm ng¨n ngõa h¹n chÕ rñi ro khi ho¹t
®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, tõ ®ã cha cã ®îc c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa,
ph©n t¸n rñi ro thÝch hîp, cha cã tæ chøc theo dâi qu¶n lý rñi ro thËt sù h÷u
hiÖu.
Nguyªn nh©n rñi ro tõ phÝa kh¸ch hµng:
Nguyªn nh©n rñi ro tõ phÝa kh¸ch hµng rÊt ®a d¹ng, nhng ®èi víi tÝn
dông trung dµi h¹n, kh¸ch hµng chñ yÕu lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ, nguyªn nh©n
chñ yÕu tËp trung ë mét sè lo¹i chÝnh sau:
- Kh¸ch hµng gÆp khã kh¨n trªn thÞ trêng cung cÊp nguyªn vËt liÖu
hoÆc thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm nªn kh«ng thu ®ù¬c lîi nhuËn dù kiÕn: trªn
thÞ trêng ®Çu vµo, doanh nghiÖp cã thÓ gÆp khã kh¨n khi gi¸ c¶ nguyªn vËt
liÖu t¨ng ®ét biÕn, nguyªn liÖu khan hiÕm, hoÆc chÊt lîng nguyªn liÖu kh«ng
®¶m b¶o... C¸c biÕn cè nµy ¶nh hëng ®Õn gi¸ thµnh còng nh chÊt lîng cña s¶n
phÈm, do ®ã ¶nh hëng ®Õn tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng. Trªn
thÞ trêng ®Çu ra, doanh nghiÖp còng gÆp khã kh¨n khi gi¸ b¸n kh«ng c¹nh
tranh, s¶n xuÊt vît qu¸ møc cÇu, mÉu m· hµng ho¸ kh«ng phï hîp...
- Vèn vay sö dông sai môc ®Ých: cã nh÷ng trêng hîp doanh nghiÖp sö
dông vèn vay vµo nh÷ng môc ®Ých kh¸c víi môc ®Ých khai b¸o víi Ng©n hµng,
khiÕn cho Ng©n hµng kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®îc kho¶n tÝn dông cÊp ra, tiÒm Èn
nguy c¬ rñi ro cho Ng©n hµng.
- Qu¶n lý vèn kh«ng hîp lý dÉn ®Õn thiÕu thanh kho¶n: trong nhiÒu trNguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
14
êng hîp, doanh nghiÖp kh«ng tr¶ ®îc nî kh«ng ph¶i do ho¹t ®éng kinh doanh
thua lç mµ do vèn cña doanh nghiÖp bÞ chiÕm dông qu¸ nhiÒu, nªn ®Õn h¹n,
doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cho Ng©n hµng.
- Do t×nh tr¹ng tham nhòng, gian lËn diÔn ra trong néi bé doanh
nghiªp.
- Do rñi ro ®¹o ®øc: kh¸ch hµng cè t×nh dïng nh÷ng thñ ®o¹n ®Ó lõa
®¶o, chiÕm dông vèn cña Ng©n hµng.
Nguyªn nh©n rñi ro do m«i trêng ho¹t ®éng kinh doanh:
- Do mét dù ¸n cã thêi h¹n dµi nªn nã thêng kh«ng tr¸nh khái ¶nh hëng tõ m«i trêng bªn ngoµi. Cã thÓ kÓ ®Õn mét sè nguyªn nh©n chÝnh tõ phÝa
m«i trêng kinh doanh cã thÓ g©y khã kh¨n cho dù ¸n nh sau:
- Do nh÷ng nguyªn nh©n mang tÝnh chÊt bÊt kh¶ kh¸ng nh thiªn tai
b·o lôt, h¹n h¸n, ®éng ®Êt, nói löa...
- T×nh h×nh an ninh, chÝnh trÞ vµ kinh tÕ trong vµ ngoµi níc kh«ng æn
®Þnh lµm chËm qu¸ tr×nh thi c«ng, x©y dùng dù ¸n hoÆc lµm cho dù ¸n s¶n
xuÊt ph¶i t¹m thêi gi¸n ®o¹n.
- Do t¸c ®éng cña thêi kú khñng ho¶ng, suy tho¸i cña chu kú kinh tÕ.
Sù ph¸t triÓn kinh tÕ thêng diÔn ra theo chu kú: hng thÞnh – khñng ho¶ng –
suy tho¸i – ph¸t triÓn – hng thÞnh... Trong thêi kú ph¸t triÓn vµ hng thÞnh,
ho¹t ®éng kinh doanh thuËn lîi, do ®ã ho¹t ®éng tÝn dông còng kh¸ an toµn.
Cßn thêi kú khñng ho¶ng, suy tho¸i, s¶n xuÊt ®×nh trÖ nªn c¸c kho¶n tÝn dông
gÆp rñi ro còng gia t¨ng. TÝn dông trung dµi h¹n thêng diÔn ra trong thêi gian
t¬ng ®èi dµi, nªn khã cã thÓ tr¸nh khái ¶nh hëng cña c¸c chu kú kinh tÕ.
- M«i trêng ph¸p lý kh«ng thuËn lîi vµ sù láng lÎo trong qu¶n lý vÜ
m«. Sù thay ®æi bÊt thêng cña c¸c chÝnh s¸ch cã thÓ g©y bÞ ®éng, khã kh¨n
cho kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®ång thêi kÐo theo khã
kh¨n trong viÖc thu håi vèn cña Ng©n hµng. Sù l¬ lµ qu¶n lý cña c¸c c¬ quan
ph¸p luËt còng cã thÓ t¹o nh÷ng “kÏ hë” cho c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c
vô lµm ¨n phi ph¸p, g©y nguy c¬ rñi ro cao cho Ng©n hµng...
1.3. C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ rñi ro tÝn dông trung dµi h¹n cña NHTM
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Trªn c¬ së c¸c nghiªn cøu vÒ nî qu¸ h¹n, ta thÊy kh¶ n¨ng ph¸t sinh nî
qu¸ h¹n lu«n tån t¹i kÓ tõ khi kho¶n vay ph¸t sinh cho ®Õn khi thu håi hÕt nî.
§Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thu håi nî vµ l·i ®óng h¹n, Ng©n hµng ph¶i thùc hiÖn
mét sè biÖn ph¸p nh»m kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm thuéc vÒ b¶n th©n Ng©n
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
15
hµng, ph¸t hiÖn, lo¹i trõ kh¶ n¨ng ph¸t sinh nî qu¸ h¹n tõ phÝa kh¸ch hµng vµ
m«i trêng kinh doanh. Rñi ro lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p, ®Ó h¹n chÕ ®îc nã, ®ßi
hái ph¶i cã sù phèi hîp cña tÊt c¶ c¸c bé phËn, tõ bé phËn qu¶n trÞ cho ®Õn bé
phËn t¸c nghiÖp cña Ng©n hµng. Trong phÇn nµy, chóng ta chØ nªu lªn nh÷ng
biÖn ph¸p c¬ b¶n, cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn rñi ro tÝn dông trung dµi h¹n.
1.3.1. X©y dùng chÝnh s¸ch tÝn dông hîp lý kÕt hîp hµi hoµ gi÷a môc
tiªu më réng n©ng cao chÊt lîng tÝn dông.
ChÝnh s¸ch tÝn dông lµ mét hÖ thèng c¸c quy ®Þnh nh»m më réng hay
thu hÑp ho¹t ®éng cho vay cña mét NHTM nh»m 3 môc tiªu chñ yÕu lµ lîi
nhuËn cao, sù an toµn vµ sù lµnh m¹nh. Th«ng thêng, chÝnh s¸ch tÝn dông ®îc
thÓ hiÖn díi h×nh thøc c¸c v¨n b¶n. Tuy nhiªn, trong mét sè trêng hîp, nã cã
thÓ lµ chØ lµ nh÷ng chØ thÞ b»ng lêi cña ban l·nh ®¹o Ng©n hµng, hoÆc lµ mét
tËp hîp nh÷ng hµnh vi, th«ng lÖ hoÆc tËp qu¸n.
ChÝnh s¸ch tÝn dông cã tÇm quan träng ®Æc biÖt víi sù ph¸t triÓn cña
mét NHTM. ChÝnh s¸ch tÝn dông thÓ hiÖn “triÕt lý” vµ “v¨n ho¸’ cho vay, bëi
vËy nã lµ c¬ së h×nh thµnh nªn c¸c thñ tôc cho vay. Møc ®é chÆt chÏ, khoa häc
cña mét thñ tôc cho vay l¹i quyÕt ®Þnh ®Õn c¬ cÊu vµ chÊt lîng tÝn dông cña
mét Ng©n hµng.
Mét chÝnh s¸ch tÝn dông hîp lý sÏ lµ “kim chØ nam” ®¶m b¶o cho ho¹t
®éng tÝn dông ®i ®óng quü ®¹o, gióp Ng©n hµng cã thÓ ®¹t ®îc lîi nhuËn vµ
kiÓm so¸t rñi ro theo kÕ ho¹ch ®· ®Þnh. Trªn thùc tÕ, chÝnh s¸ch tÝn dông ph¶i
®îc thay ®æi theo tõng thêi kú nh»m ®¶m b¶o cho viÖc ph¸t triÓn tÝn dông phï
hîp víi nhu cÇu thÞ trêng vµ xu híng cña nÒn kinh tÕ.
1.3.2. Hoµn thiÖn kü thuËt thÈm ®Þnh c¸c nhu cÇu tÝn dông
TÝn dông trung dµi h¹n lu«n lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông cã sè lîng vèn
lín, thêi h¹n cho vay dµi, do ®ã cÇn cã sù c©n nh¾c tríc khi cho vay: nªn cho
vay hay kh«ng vµ cho vay th× sÏ cho vay nh thÕ nµo, cho vay bao nhiªu th× phï
hîp. §Ó tr¶ lêi nh÷ng c©u hái nµy vµ ®i ®Õn quyÕt ®Þnh cuèi cïng, cÇn thiÕt
ph¶i hoµn thiÖn thÈm ®Þnh trªn c¸c mÆt:
Thø nhÊt, uy tÝn cña kh¸ch hµng ph¶i ®îc ®Ò cËp trong thÈm ®Þnh vµ cô
thÓ h¬n, nã ph¶i cã néi dung trong tê tr×nh cña c¸n bé tÝn dông, víi c¸c tiªu
thøc cô thÓ lµ: thÈm ®Þnh qua hå s¬ qu¸ khø cña kh¸ch hµng; thÈm ®Þnh qua
pháng vÊn trùc tiÕp víi môc ®Ých cÇn ®¹t râ rµng lµ: t×m hiÓu phÈm chÊt cña
kh¸ch hµng vay trªn gãc ®é nh ®éng c¬ cho vay, sù liªm chÝnh, th¸i ®é s½n
lßng tr¶ nî; thÈm ®Þnh danh tiÕng hoÆc tai tiÕng; uy tÝn cña kh¸ch hµng qua
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
16
c¸c luång th«ng tin vµ giíi thiÖu cña kh¸ch hµng kh¸c vÒ kh¸ch hµng vay vèn.
Thø hai, hoµn thiÖn thÈm ®Þnh nguån tr¶ nî cña kh¸ch hµng. Tríc khi
mét nhu cÇu cho vay ®îc ®¸p øng, viÖc nh×n thÊy mét lo¹t c¸c nguån tiÒn tr¶
nî lµ cÇn thiÕt, nã ®em l¹i cho TCTD gi¶i quyÕt c¶ ba vÊn ®Ò trong quan hÖ tÝn
dông lµ gi¸ c¶, rñi ro vµ lßng tin. Víi ba nguån ®îc xÕp thø tù trong viÖc thÈm
®Þnh cÇn lµm lµ:
Mét lµ, nguån tõ quyÕt to¸n cña kho¶n vay: lµ nguån tr¶ nî tõ chÝnh
hiÖu qu¶ cña kho¶n tÝn dông, nã phô thuéc vµo kh¶ n¨ng t¹o ra lîi nhuËn cña
ngêi vay mµ trc tiÕp lµ ph¬ng ¸n vay vèn.
Hai lµ, nguån tõ chÝnh n¨ng lùc tµi chÝnh cña kh¸ch hµng vay vèn: ®îc
dïng khi dù ¸n vay thùc hiÖn kh«ng thµnh c«ng, khi ®ã b¶n th©n vèn néi sinh
cña doanh nghiÖp, víi t c¸ch ngêi ®i vay lµ nguån thu kh¸c cña Ng©n hµng.
Nguån nµy vÉn chøa ®ùng sù kh«ng ch¾c ch¾n do viÖc Ng©n hµng cïng ph¶i
chia sÎ nguån thu nµy víi chñ nî kh¸c.
Ba lµ, tµi s¶n b¶o ®¶m (thÕ chÊp, cÇm cè...): Lµ nguån thu sau cïng tõ
kh¸ch hµng. Nguån nµy tá ra kh¸ ch¾c ch¾n do tÝnh “u quyÒn” cña Ng©n hµng
trªn gi¸ trÞ cña tµi s¶n ®¶m b¶o. Tuy kh«ng ph¶i lµ nguån g¾n liÒn víi b¶n chÊt
cña tÝn dông do thanh lý chËm, tèn kÐm chi phÝ vµ søc lùc, khã t×m kiÕm thÞ
trêng.
1.3.3. Thùc hiÖn mét c¸ch khoa häc vµ ®ång bé quy tr×nh cho vay:
Quy tr×nh cho vay cã ý nghÜa quan träng ®èi víi ho¹t ®éng tÝn dông cña
Ng©n hµng. Mét quy tr×nh cho vay chÆt chÏ vµ cã hiÖu qu¶ sÏ lµ biÖn ph¸p h÷u
hiÖu nhÊt ®Ó h¹n chÕ rñi ro trong qu¸ tr×nh cÊp tÝn dông. Quy tr×nh cho vay lµ
mét quy tr×nh kÓ tõ khi kh¸ch hµng lËp ®¬n ®Ò nghÞ vay vèn ®Õn lóc Ng©n
hµng thu håi hÕt nî vay. Nã gåm 6 giai ®o¹n:
- LËp hå s¬ ®Ò nghÞ vay vèn
- Giai ®o¹n ph©n tÝch tÝn dông
- Giai ®o¹n quyÕt ®Þnh tÝn dông
- Giai ®o¹n gi¶i ng©n
- Giai ®o¹n gi¸m s¸t kh¸ch hµng sö dông vèn vay vµ theo dâi rñi ro
- Giai ®o¹n kiÓm tra vµ thanh lý hîp ®ång
C¸c giai ®o¹n trªn cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau vµ ®ßi hái ph¶i ®îc
thùc hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ, s¸t sao ë tõng giai ®o¹n. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ
cã kh«ng Ýt c¸n bé tÝn dông l¬i láng hêi hît trong viÖc thùc hiÖn c¸c giai ®o¹n,
hä chØ quan t©m tíi mét, hai giai ®o¹n ®Çu mµ kh«ng xem xÐt kü c¸c giai ®o¹n
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
17
sau, ®iÒu ®ã rÊt dÔ g©y ra rñi ro. ChÝnh v× vËy, tõ khi thiÕt lËp cho ®Õn khi kÕt
thóc mèi quan hÖ tÝn dông, c¸c c¸n bé Ng©n hµng ph¶i ¸p dông ®ång bé quy
tr×nh nhng còng ph¶i kÕt hîp mét c¸ch linh ho¹t vµ mÒm dÎo. Cã nh vËy, hiÖu
qu¶ ®Çu t tÝn dông míi ®îc n©ng cao, rñi ro tÝn dông còng míi ®îc h¹n chÕ ë
møc thÊp nhÊt.
1.3.4. Tham gia b¶o hiÓm tÝn dông
®©y lµ mét gi¶i ph¸p nh»m ®¶m b¶o sÏ båi thêng cho c¸c Ng©n hµng
trong trêng hîp kh¸ch hµng cña Ng©n hµng gÆp rñi ro, kh«ng cã kh¶ n¨ng
hoµn tr¶ sè tiÒn vay. Ng©n hµng cã thÓ tiÕn hµnh b¶o hiÓm tÝn dông díi 3 h×nh
thøc:
- Mét lµ, Ng©n hµng khuyÕn khÝch kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm cho
ngµnh nghÒ mµ hä kinh doanh. Nh vËy, kho¶n tÝn dông trong trêng hîp nµy ®·
®îc coi nh lµ ®· tham gia b¶o hiÓm.
- Hai lµ, Ng©n hµng tù b¶o hiÓm cho chÝnh m×nh b»ng c¸ch thµnh lËp
quü dù phßng rñi ro ®Ó bï ®¾p nh÷ng thiÖt h¹i do rñi ro g©y ra.
- Ba lµ, Ng©n hµng trùc tiÕp mua b¶o hiÓm tõ c¸c tæ chøc b¶o hiÓm
chuyªn nghiÖp vµ sÏ ®îc båi thêng thiÖt h¹i khi gÆp rñi ro mÊt vèn tÝn dông.
1.3.5. Ph©n t¸n, chia sÎ rñi ro tÝn dông
®Ó tiÕn hµnh ph©n t¸n, chia sÎ rñi ro, Ng©n hµng thùc hiÖn díi 2 h×nh
thøc:
- ®a d¹ng ho¸ ®èi tîng tÝn dông: nhµ kinh tÕ häc Sammuelson ®·
khuyÕn c¸o c¸c nhµ ®Çu t cÇn tr¸nh m¹o hiÓm, rñi ro r»ng: “kh«ng nªn bá tÊt
c¶ trøng vµo trong mét giá”. Muèn tr¸nh rñi ro Ng©n hµng cÇn ph©n phèi ®Çu
t vµo nhiÒu kh¸ch hµng hoÆc nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. Nh vËy, nÕu x¶y ra rñi
ro t¹i mét lÜnh vùc hay mét kh¸ch hµng nµo ®ã, Ng©n hµng vÉn cã thÓ bï ®¾p
vµo nh÷ng kh¸ch hµng hay lÜnh vùc kh¸c. §Ó thùc hiÖn biÖn ph¸p nµy c¸c
Ng©n hµng cÇn thùc hiÖn 2 vÊn ®Ò:
Cho vay nhiÒu ®èi tîng thuéc lo¹i h×nh s¶n xuÊt kh¸c nhau, kh«ng
cho vay qu¸ nhiÒu ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh mét s¶n phÈm, hµng ho¸.
Kh«ng nªn ®Çu t mét sè tiÒn lín cho mét kh¸ch hµng mµ ph¶i san sÎ
ra nhiÒu kh¸ch hµng.
- Liªn kÕt ®Çu t: trong kinh doanh cã nh÷ng doanh nghiÖp cã nhu cÇu
vay vèn rÊt lín mµ mét Ng©n hµng kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc hoÆc khã x¸c ®Þnh
møc ®é rñi ro cã thÓ th× Ng©n hµng cÇn liªn kÕt ®Çu t, ®ång tµi trî víi c¸c
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
18
Ng©n hµng kh¸c. Theo c¸ch nµy, Ng©n hµng sÏ ph©n t¸n rñi ro cña m×nh cho
c¸c Ng©n hµng kh¸c.
1.3.6. T¨ng cêng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña trung t©m th«ng tin tÝn dông
Th«ng tin tÝn dông lµ yÕu tè c¬ b¶n trong qu¶n lý tÝn dông theo nghÜa
réng. Nhê cã th«ng tin tÝn dông, ngêi qu¶n lý cã thÓ ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh
cÇn thiÕt cã liªn quan ®Õn cho vay, theo dâi qu¶n lý tµi kho¶n cho vay. Th«ng
tin tÝn dông cã thÓ thu ®îc tõ c¸c nguån s½n cã ë Ng©n hµng (hå s¬ vay vèn,
th«ng tin gi÷a c¸c tæ chøc tÝn dông, ph©n tÝch cña c¸n bé tÝn dông...), tõ kh¸ch
hµng (theo chÕ ®é b¸o c¸o ®Þnh kú hoÆc ph¶n ¸nh trùc tiÕp) tõ c¸c nguån
th«ng tin kh¸c (c¸c c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng, toµ ¸n...).
®Ó ®¶m b¶o cho hÖ thèng th«ng tin cña c¸c NHTM ho¹t ®éng cã hiÖu
qu¶, lµ n¬i tin cËy ®Ó c¸c c¸n bé tÝn dông n¾m ®îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt,
cÇn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau:
- Thùc hiÖn chÕ ®é kiÓm to¸n b¾t buéc ®èi víi c¸c chñ ®Çu t. Tríc m¾t
ph¶i kiÓm to¸n tµi liÖu c©n ®èi kÕ to¸n vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh cña c¸c
®¬n vÞ xin vay vèn, ®Çu tiªn lµ thùc hiÖn ®èi víi c¸c dù ¸n cã quy m« tõ trung
b×nh trë lªn.
- Tæ chøc d÷ liÖu trªn c¬ së c¸c chØ tiªu tÝn dông chuÈn ho¸, cung cÊp
th«ng tin vµ c¸c b¸o c¸o ngîc l¹i trªn m¹ng Online cho tÊt c¶ c¸c chi nh¸nh
NHTM vµ c¸c phßng, ban NHTM TW.
- KÕt nèi víi c¸c hÖ thèng th«ng tin kh¸c cña NHNN, bé th¬ng m¹i, bé
c«ng nghiÖp... thu thËp th«ng tin tÝn dông toµn ngµnh Ng©n hµng vµ th«ng tin
kinh tÕ kh¸c.
- X©y dùng trang Web cung cÊp th«ng tin tÝn dông ®iÖn tö trùc tuyÕn
cho toµn hÖ thèng bao gåm: th«ng tin kinh tÕ, th«ng tin ho¹t ®éng tÝn dông
cña kh¸ch hµng bÊt kú, th«ng tin xÕp h¹ng tÝn dông.
1.3.7. T¨ng cêng sè lîng vµ chÊt lîng c¸n bé tÝn dông
C¸n bé tÝn dông lµ ngêi trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh cung cÊp tÝn
dông cho kh¸ch hµng, tõ kh©u ®Çu tiªn nh lËp hå s¬ tÝn dông cho ®Õn kh©u
cuèi cïng lµ thu håi nî cho vay, do ®ã, c¸n bé tÝn dông gi÷ mét vai trß v«
cïng quan träng trong viÖc quyÕt ®Þnh chÊt lîng cña c¸c kho¶n cho vay.
®Ó n©ng cao chÊt lîng tÝn dông, gi¶m thiÓu rñi ro trong tÝn dông trung
dµi h¹n cÇn t¨ng cêng sè lîng vµ chÊt lîng c¸n bé tÝn dông: lùa chän c¸n bé
cã ®ñ kiÕn thøc vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp lµm c«ng t¸c tÝn dông; thêng xuyªn tæ
chøc c¸c líp tËp huÊn phæ bݪn kiÕn thøc míi vµ kinh nghiÖm cho vay ®Õn c¸c
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
19
c¸n bé tÝn dông; göi c¸n bé ®i ®µo t¹o t¹i níc ngoµi, nhÊt lµ häc hái kinh
nghiÖm cña c¸c Ng©n hµng cã uy tÝn trong khu vùc vÒ thÈm ®Þnh dù ¸n vµ cho
vay theo dù ¸n.....
1.3.8. ph©n t¸n rñi ro th«ng qua thÞ trêng b¸n nî vµ c¸c hîp ®ång tÝn
dông ph¸i sinh
Bªn c¹nh c¸c ph¬ng ph¸p truyÒn thèng ®îc c¸c NHTM sö dông tõ tríc
tíi nay, hiÖn nay, c¸c NHTM ®· sö dông c¸c biÖn ph¸p hiÖn ®¹i ®Ó phßng
ngõa rñi ro tÝn dông trung dµi h¹n.
(1) chøng kho¸n ho¸ c¸c kho¶n cho vay
chøng kho¸n ho¸ tµi s¶n lµ viÖc Ng©n hµng ®em tµi s¶n cã ë néi b¶ng
cha ®Õn h¹n cña m×nh b¸n cho nh÷ng ngêi ®Çu t díi h×nh thøc ph¸t hµnh
chøng kho¸n. Ng©n hµng sÏ dµnh riªng mét nhãm tµi s¶n sinh lêi vµ b¸n ra thÞ
trêng c¸c chøng kho¸n ®îc ph¸t hµnh trªn c¸c tµi s¶n ®ã. Khi c¸c tµi s¶n nµy
®îc thanh to¸n, Ng©n hµng sÏ chuyÓn kho¶n thanh to¸n nµy cho ngêi së h÷u
chøng kho¸n nãi trªn.
chøng kho¸n ho¸ lµ mét c«ng cô tµi chÝnh gióp h¹n chÕ rñi ro vÒ l·i
suÊt vµ rñi ro vÒ danh môc ®Çu t cho Ng©n hµng, v× nhê nã Ng©n hµng cã thÓ
gi¶m ®îc thêi lîng cña danh môc ®Çu t cho phï hîp víi tÝnh chÊt cña nguån
vèn huy ®éng, vµ cã thÓ chuyÓn nguån ®Çu t tõ thÞ trêng nµy sang thÞ trêng
kh¸c cã triÓn väng h¬n.
Ng©n hµng cã thÓ ph¸t hµnh chøng kho¸n qua trung gian lµ c¸c tæ chøc
ho¹t ®éng chuyªn nghiÖp vÒ ph¸t hµnh chøng kho¸n hay kh«ng qua trung
gian. Ngêi ®Çu t vµo c¸c chøng kho¸n nµy thêng lµ c¸c Ng©n hµng, c¸c hiÖp
héi x©y dùng, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, quü nh©n thä, quü hu trÝ...
§Ó cã thÓ thùc hiÖn chøng kho¸n ho¸ mét c¸ch hiÖu qu¶, Ng©n hµng
ph¶i cã ®îc mét nhãm tµi s¶n cã gi¸ trÞ ®ñ lín vµ cã cïng mét ®Æc trng. víi
tiªu chuÈn nh vËy, c¸c kho¶n cho vay dµi h¹n víi tµi s¶n thÕ chÊp thêng lµ bÊt
®éng s¶n lµ nhãm tµi s¶n ®îc u tiªn hµng ®Çu ®Ó chøng kho¸n ho¸. C¸c quèc
gia ph¸t triÓn thêng cã thÞ trêng thø cÊp ®èi víi c¸c bÊt ®éng s¶n (thêng lµ ®Þa
èc), do ®ã cho phÐp ®Þnh gi¸ t¬ng ®èi chÝnh x¸c c¸c bÊt ®éng s¶n trong trêng
hîp ngêi vay kh«ng tr¶ ®îc nî.
(2) B¸n c¸c kho¶n cho vay
B¸n c¸c kho¶n cho vay lµ nghiÖp vô trong ®ã Ng©n hµng chuyÓn quyÒn
thu nî cho mét tæ chøc kh¸c ®Ó sím thu håi vèn cña m×nh. C¸c kho¶n cho vay
mµ Ng©n hµng b¸n ra thêng gåm 2 lo¹i: c¸c kho¶n cho vay tèt vµ c¸c kho¶n
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
Khãa luËn tèt nghiÖp
20
nî xÊu.
Th«ng thêng c¸c Ng©n hµng b¸n c¸c kho¶n nî ®îc ®¸nh gi¸ lµ tèt, cßn
h¹n kho¶ng 90 ngµy, cã tÝnh thu håi cao. ViÖc nµy thêng t¨ng kh¶ n¨ng thanh
kho¶n cho Ng©n hµng, gi¶m bít rñi ro l·i suÊt gãp phÇn chuyÓn híng ®Çu t
cho Ng©n hµng.
®èi tîng thø 2 cña giao dÞch b¸n c¸c kho¶n cho vay lµ c¸c kho¶n nî
qu¸ h¹n, tû lÖ thu håi thÊp. Gi¸ b¸n c¸c kho¶n nî nµy cã thÓ thÊp h¬n mÖnh
gi¸, nhng Ng©n hµng cã thÓ thu håi vèn ®Ó ®Çu t míi ngay vµ ®¶m b¶o an toµn
h¬n vµ tr¸nh ph¶i lËp dù phßng bæ sung, lµm t¨ng chi phÝ cña Ng©n hµng.
Ngêi mua c¸c kho¶n vay thêng ph¶i cã s½n ®iÒu kiÖn th«ng tin vÒ lÜnh
vùc còng nh vÒ khu vùc ®Çu t cña kho¶n vay. C¸c Ng©n hµng níc ngoµi cã
kinh nghiÖm vµ tiÒm lùc vèn lín còng cã thÓ mua l¹i c¸c kho¶n nî lín víi
môc ®Ých t×m kiÕm mét vÞ trÝ ch¾c ch¾n trong thÞ trêng néi ®Þa.
(3) C¸c c«ng cô tµi chÝnh ph¸i sinh
B¸n nî hay chøng kho¸n ho¸ cã thÓ gióp Ng©n hµng ng¨n ngõa vµ h¹n
chÕ rñi ro tÝn dông, tuy nhiªn 2 ph¬ng ph¸p nµy kh«ng linh ho¹t do c¸c kho¶n
vay ®îc b¸n hay chøng kho¸n ho¸ ph¶i cã gi¸ trÞ t¬ng ®èi lín vµ cã nh÷ng ®Æc
®iÓm t¬ng ®ång. Ngµy nay, Ng©n hµng thêng dïng c«ng cô tÝn dông ph¸i sinh,
lµ c¸c c«ng cô tµi chÝnh hiÖn ®¹i vµ chñ ®éng dÓ gi¶m rñi ro tÝn dông.
* Hîp ®ång trao ®æi tÝn dông (Credit swap): C¸c h×nh thøc phæ biÕn
cña hîp ®ång trao ®æi tÝn dông bao gåm:
- Hîp ®ång trao ®æi tÝn dông: lµ h×nh thøc trong ®ã 2 Ng©n hµng cïng
tho¶ thuËn trao ®æi víi nhau 1 lîng tiÒn nhÊt ®Þnh, bao gåm c¶ vèn vµ l·i mµ
Ng©n hµng thu ®îc tõ ngêi vay vèn th«ng qua tæ chøc trung gian.
- Hîp ®ång trao ®æi toµn bé thu nhËp: lµ h×nh thøc Ng©n hµng A ®ång
ý thanh to¸n cho Ng©n hµng B hoÆc tæ chøc trung gian toµn bé c¸c kho¶n thu
tõ 1 mãn vay nhÊt ®Þnh. Bï l¹i Ng©n hµng B hay tæ chøc trung gian ph¶i thanh
to¸n cho Ng©n hµng A mét tû lÖ l·i suÊt cè ®Þnh (nh l·i suÊt tr¸i phiÕu hay l·i
suÊt Libor + mét biªn ®é nhÊt ®Þnh). Nh vËy, Ng©n hµng ®· ®æi nh÷ng kho¶n
thu nhËp rñi ro tõ kho¶n tÝn dông lÊy nh÷ng kho¶n thu nhËp æn ®Þnh h¬n.
* Hîp ®ång quyÒn tÝn dông (Credit options)
®©y lµ mét c«ng cô phæ biÕn gióp b¶o vÖ Ng©n hµng khi chÊt lîng tÝn
dông cña Ng©n hµng gi¶m sót. NÕu Ng©n hµng lo l¾ng vÒ chÊt lîng mét kho¶n
vay, Ng©n hµng cã thÓ ký hîp ®ång quyÒn tÝn dông víi c¸c tæ chøc kinh doanh
quyÒn (option dealer). Hîp ®ång sÏ ®¶m b¶o thanh to¸n toµn bé kho¶n cho
NguyÔn Thuú Linh
Líp: NHA - K6
- Xem thêm -