Tài liệu Gia tri hien thuc cua hong lau mong tao tuyet can cao ngac

Tr-êng §¹i häc Vinh Khoa ng÷ v¨n ====*****==== Gi¸ trÞ hiÖn thùc cña hång l©u méng (Tµo tuyÕt cÇn - Cao ng¹c) Kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc Chuyªn ngµnh: v¨n häc n-íc ngoµi Gi¸o viªn h-íng dÉn: Th.S Phan ThÞ Nga Sinh viªn thùc hiÖn : nguyÔn thÞ hoa Líp: 47B1 - Ng÷ v¨n Vinh - 2010 1 1. Lý do chän ®Ò tµi. Trung Quèc kh«ng nh÷ng lµ ®Êt n-íc cña th¬ ca (Th¬ ca Chi bang) mµ cßn lµ ®Êt n-íc cña kinh truyÖn (Kinh truyÖn chi bang). Mét trong nh÷ng thµnh tùu rùu rì cña nÒn v¨n häc Trung Quèc lµ tiÓu thuyÕt Minh Thanh, TiÓu thuyÕt Minh Thanh kh«ng nh÷ng lµ thµnh tùu næi bËt cña nÒn v¨n häc cæ ®iÓn Trung Quèc nãi riªng mµ cßn ®ãng vai trß rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÓ lo¹i tiÓu thuyÕt cña nÒn v¨n häc thÕ giíi. Bµn vÒ tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Quèc, Gi¸o s- L-¬ng Duy Thø kh¼ng ®Þnh: “TiÓu thuyÕt cæ ®iÓn cña Trung Quèc lµ nh÷ng viªn ngäc quý cña kho tµng v¨n häc Ph-¬ng §«ng, cã mét søc sèng kú diÖu, chÊp nhËn sù thö th¸ch cña thêi gian vµ cã kh¶ n¨ng v-ît biªn giíi mét n-íc ®i s©u vµo ®êi sèng tinh thÇn nhiÒu d©n téc”. Mét trong nh÷ng viªn ngäc quý trong kho tµng tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Quèc lµ Hång l©u méng (Tµo TuyÕt CÇn). Trªn tiÕn t×nh ph¸t triÓn cña tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Quèc, Hång l©u méng cã mét vÞ trÝ kh¸ quan träng. Ra ®êi cuèi ®êi Thanh, Hång l©u méng ®¸nh dÊu b-íc chuyÓn cña tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Quèc, tõ viÖc lÊy ®Ò tµi lÞch sö chuyÓn sang lÊy ®Ò tµi cuéc sèng th-êng ngµy lµm ®Ò tµi ph¶n ¸nh, tõ chç lµ kÕt qu¶ s¸ng t¹o cña nhiÒu ng-êi, tõ trong s¸ch mµ “diÔn ra” hoÆc dùa vµo truyÒn thuyÕt vµ truyÖn d©n gian ph¸t triÓn thµnh tiÓu thuyÕt do c¸ nh©n mét v¨n nh©n s¸ng t¸c. Hång l©u méng lµ s¶n phÈm ®-îc ®óc kÕt bëi tµi n¨ng cña Tµo TuyÕt CÇn. 2 Hång l©u méng ®Õn víi ®éc gi¶ ViÖt Nam c¸ch ®©y hµng chôc n¨m. Song l©u nay nhiÒu ng-êi thÝch lo¹i truyÖn diÔn nghÜa víi nh÷ng t×nh tiÕt Ðo le, nhiÒu trËn ®¸nh nhau diÔn ra kh«ng trïng lÆp, nhiÒu m-u kÕ, v× lo¹i truyÖn ®ã cã thÓ lµm phong phó kiÕn thøc ng-êi ®äc. Nh-ng nÕu muèn biÕt toµn diÖn b¶n chÊt cña x· héi cò cÇn t×m hiÓu chÝnh ®êi sèng sinh ho¹t hµng ngµy ®Ó tõ ®ã cã ®-îc nh÷ng nhËn thøc s©u h¬n vÒ hiÖn thùc. Hång L©u Méng (giÊc méng lÇu son), hay Th¹ch ®Çu ký (c©u chuyÖn hßn ®¸), Kim L¨ng thËp nhÞ hoa (m-êi hai chiÕc tr©m vµng ®Êt Kim L¨ng), lµ bé tiÓu thuyÕt hiÖn thùc vÜ ®¹i xuÊt hiÖn vµo thêi KiÒn Long (cuèi thÕ kû XVIII). Bé tiÓu thuyÕt mét tr¨m hai m-¬i håi nµy do hai t¸c gi¶ s¸ng t¸c, Tµo TuyÕt CÇn s¸ng t¸c t¸m m-¬i håi ®Çu vµ dù th¶o bèn m-¬i håi sau, Cao Ng¹c viÕt bèn m-¬i håi sau theo dù th¶o vµ hoµn chØnh bé tiÓu thuyÕt. Hång L©u Méng lµ t¸c phÈm viÕt vÒ t×nh yªu tr¾c trë nh-ng ý nghÜa cña t¸c phÈm lín h¬n nhiÒu, t¸c phÈm gîi cho nh÷ng ng-êi ®äc nh÷ng vÊn ®Ò cña thêi ®¹i, ph¶n ¶nh x· héi Trung Quèc trªn b-íc ®-êng suy tµn. §ã lµ t¸c phÈm cã ý nghÜa c¾m mèc mét giai ®o¹n v¨n häc v× dung l-îng ®å sé, v× sù thµnh thùc trong ph­¬ng ph¸p s¸ng t¸c “hoµn toµn kh«ng t« vÏ” (Lç TÊn): Qu¶ vËy cã thÓ xem Hång L©u Méng lµ tËp ®¹i thµnh nh÷ng tiÕn bé nghÖ thuËt cña tiÓu thuyÕt hiÖn thùc Trung Quèc, thÕ kû XIV – XVIII. MÆc dï khuynh h-íng t- t-ëng tiÓu thuyÕt Minh vµ Thanh cã kh¸c nhau, tiÓu thuyÕt Minh nÆng vÒ ca 3 ngîi c¸i anh hïng, c¸i cao th-îng, tiÓu thuyÕt Thanh l¹i chñ yÕu nãi vÒ c¸i th-êng nhËt trong cuéc sèng con ng-êi, nh-ng xÐt vÒ ph-¬ng ph¸p s¸ng t¸c th× tõ thêi Tam Quèc, Thuû Hö, ®Õn ChuyÖn lµng Nho, Hång L©u Méng l¹i lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn thèng nhÊt. §ã lµ qu¸ tr×nh ngµy cµng hoµn thiÖn cña tiÓu thuyÕt hiÖn thùc. Hång L©u Méng kÕ thõa vµ ph¸t triÓn ®Õn ®Ønh cao nh÷ng thµnh tùu nghÖ thuËt Êy cña tiÓu thuyÕt Minh – Thanh. Hång l©u méng sau khi ra ®êi th× søc m¹nh tt-ëng vÒ hiÖn thùc cña nã lËp tøc lµm kinh ®éng x· héi ®-¬ng thêi, ng-êi ta ®äc, b×nh luËn ®Õn nçi “thÝch qu¸ vç tay”, “cµng ®äc cµng mÕn”. Hång L©u Méng kh«ng nh÷ng ®-îc truyÒn b¸ réng r·i mµ cßn ®-îc ®¸nh gi¸ rÊt cao. ChÝnh v× vËy mµ ®-¬ng thêi ng-êi ta cã c©u: “ Khai ®µm bÊt thuyÕt Hång L©u Méng, ®éc tËn thi th­ diÖc uæng nhiªn” (chuyÖn trß kh«ng nãi Hång L©u Méng, ®äc l¾m s¸ch x-a còng uæng c«ng). Hång l©u méng cã ®-îc søc sèng kú diÖu lµ do nhiÒu nh©n tè hîp thµnh. Mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng nhÊt ®ã chÝnh lµ ë gi¸ trÞ tè c¸o hiÖn thùc cña t¸c phÈm . §©y chÝnh lµ h¹t nh©n quan träng lµm nªn søc hÊp dÉn l©u dµi cña Hång L©u Méng. T¸c phÈm nµy ®-¬ng thêi còng bÞ bän quan liªu phong kiÕn vµ nh÷ng kÎ b¶o vÖ ®¹o ®øc phong kiÕn c«ng kÝch lªn ¸n m¹nh mÏ. Chóng cho ®ã lµ s¸ch “d©m th­” vµ cßn yÕt thÞ nghiªm cÊm thËm chÝ cßn nguyÒn rña Tµo TuyÕt CÇn kh«ng cßn ng­êi nèi dâi, lµ “qu¶ b¸o v× viÕt d©m th­”… Nh÷ng lêi phØ b¸ng ®éc ¸c ®ã cµng chøng tá gi¸ 4 trÞ cña t¸c phÈm nµy rÊt cao. Kh¸c h¼n víi nh÷ng lêi phØ b¸ng cña bän quan liªu phong kiÕn, Hång l©u méng chøa ®ùng mét néi dung s©u s¾c ®· thÓ hiÖn nh÷ng tt-ëng cña thêi ®¹i, thÓ hiÖn tinh thÇn d©n chñ, phª ph¸n chÕ ®é môc n¸t, nh÷ng gi¸o ®iÒu truyÒn thèng ®· ¨n s©u, bÐn rÔ hµng ngµn n¨m. Hång l©u méng cßn v¹ch trÇn biÕt bao hiÖn t-îng ®en tèi cña x· héi phong kiÕn. Bé s¸ch liªn hÖ víi bèi c¶nh x· héi réng r·i, v¹ch trÇn cuéc sèng xÊu xa hoang d©m cña giai cÊp thèng trÞ phong kiÕn, vµ tõ ®ã cho ta thÊy vËn mÖnh lÞch sö tÊt yÕu cña chÕ ®é phong kiÕn tÊt ph¶i ®i ®Õn chç sôp ®æ. Th«ng qua hÖ thèng nh©n vËt ®«ng ®¶o, sinh ®éng, hiÖn thùc x· héi phong kiÕn ®-¬ng thêi ®-îc t¸i hiÖn. Do vai trß, vÞ trÝ cña Hång L©u Méng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Quèc, do nh÷ng gi¸ trÞ mµ Hång L©u Méng ®¹t ®-îc, ®ång thêi v× sù h©m mé mét s¶n phÈm tinh thÇn ®éc ®¸o cña nÒn v¨n häc Trung Quèc. Chóng t«i lùa chän ®Ò tµi “Sù t¸i hiÖn ch©n thùc, ®a d¹ng cuéc sèng trong Hång l©u méng (Tµo TuyÕt CÇn)” cho tiÓu luËn cña m×nh. 2. LÞch sö vÊn ®Ò Hång L©u Méng lµ bé tiÓu thuyÕt hiÖn thùc vÜ ®¹i. Ngay tõ khi míi ra ®êi, nã ®· trë thµnh t©m ®iÓm thu hót sù chó ý cña ®éc gi¶ vµ c¸c nhµ nghiªn cøu. ë Trung Quèc ng-êi ta ®· th¶o luËn vÒ Hång L©u Méng h¬n hai tr¨m n¨m nay. Do Hång L©u méng ®-îc nhiÒu ng-êi yªu thÝch nªn nã cã ngãt bèn m-¬i bé s¸ch viÕt tiÕp nh- Hång L©u Méng bæ, HËu Hång l©u 5 méng, Hång l©u viªn méng, vµ cã ®Õn h¬n hai m-¬i bé pháng t¸c nh- KÝnh hoa duyªn, Thuû Th¹ch duyªn. Kh«ng l©u sau khi bé tiÓu thuyÕt ®-îc truyÒn b¸ ®· ra ®êi mét ngµnh khoa häc cã tªn lµ Hång häc. Ngµy nay, Hång häc ®· trë thµnh mét ngµnh häc vÊn ë ph¹m vi quèc tÕ. §iÒu ®ã cho thÊy tÇm vãc vÜ ®¹i cña Hång L©u Méng vµ vÞ trÝ kh«ng thÓ thay thÕ cña Tµo TuyÕt CÇn trong lÞch sö v¨n häc Trung Quèc. Theo hiÓu biÕt cña chóng t«i, ®· cã c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ Hång l©u méng sau ®©y: 1. LÞch sö v¨n häc Trung Quèc (Lª Huy Tiªu, L-¬ng Duy Thø, NXB gi¸o dôc, 1995). C¸c t¸c gi¶ ®· ®Ò cËp ®Õn mét sè néi dung tt-ëng mµ Hång L©u méng thÓ hiÖn, cïng nhËn ®Þnh: Hång L©u méng ph¶n ¸nh mét c¸ch phøc t¹p l¾t lÐo nhiÒu hiÖn t-îng x· héi quan träng cña thêi kú lÞch sö ®-¬ng thêi, kh«ng ph¶i chØ ph¶n ¸nh bi kÞch t×nh yªu, mµ cßn ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh thÞnh suy cña mét ®¹i gia ®×nh quý téc. Tõ viÖc chØ ra cuéc sèng h-ëng l¹c cña hai phñ Vinh – Ninh mµ kh¸i qu¸t b¶n chÊt cña giai cÊp thèng trÞ phong kiÕn… Gi¸o tr×nh còng chØ ra ý nghÜa x· héi réng lín cña bi kÞch t×nh yªu trong Hång L©u méng: T×nh yªu trong Hång L©u méng lµ thø t×nh yªu lÊy viÖc ph¶n ®èi chñ nghÜa phong kiÕn lµm t- t-ëng; th«ng qua t×nh yªu gi÷a Gi¶ B¶o Ngäc vµ L©m §¹i Ngäc t¸c phÈm ®· ®Òn cËp s©u s¾c ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò träng ®¹i cã ý nghÜa. 6 2. (NguyÔn “Gi¸o Kh¾c tr×nh v¨n Phi, L-¬ng häc Duy Trung Thø, quèc” - NXB gi¸o tËp 2 dôc, 1998). Cho r»ng Hång l©u méng lµ bøc tranh thu nhá cña x· héi phong kiÕn Trung Quèc. Gi¸o tr×nh nµy cho thÊy tÝnh chÊt “hiÖn thùc kh«ng t« vÏ” cña Hång l©u méng. “§äc Hång l©u méng ng­êi ta cã c¶m gi¸c cuéc sèng ®-îc t¸i hiÖn d-êng nh- kh«ng qua bµn tay ®Ïo gät c«ng phu cña nhµ v¨n mµ chØ lµ tu«n ch¶y ra theo nguån m¹ch s½n cã. §ã chÝnh lµ tµi n¨ng bËc thÇy cña ngßi bót t¶ thùc theo quan niÖm nghiªm ngÆt. 3. “VÒ nh÷ng bé tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn hay nhÊt cña Trung Quèc” (TrÇn Xu©n §Ò, NXB TP Hå ChÝ Minh, 1991), t¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh: T¸c gi¶ kh«ng ®øng ë vÞ trÝ ng-êi thø ba ®Ó giíi thiÖu nh©n vËt mµ th«ng qua hµnh ®éng cña nh©n vËt ®Ó kh¾c hoÆc tÝnh c¸ch nh©n vËt; th-êng cã sù xung ®ét gi÷a hai thÕ lùc ®ã lµ thÕ lùc cñ vµ míi, tiÕn bé vµ ph¶n ®éng, lµm ®Þa bµn cho nh©n vËt ho¹t ®éng. 4. Th¬ v¨n cæ Trung Hoa m¶nh ®Êt quen mµ l¹ (NguyÔn Kh¾c Phi, NXB gi¸o dôc, 1999). T¸c gi¶ chó träng t×m hiÓu bót ph¸p “song qu¶n tÒ h¹”, mét bót ph¸p tiªu biÓu gãp phÇn lµm râ tÝnh c¸ch cña c¸c nh©n vËt. Trong cuèn s¸ch nµy, t¸c gi¶ còng ®· nh¾c ®Õn viÖc miªu t¶ t©m lý nh©n vËt. 7 5. “§Ó (L-¬ng Duy hiÓu 8 bé tiÓu thuyÕt cæ Trung quèc” Thø, NXB §HQG Hµ Néi, n¨m 2000). Ph©n tÝch b¶n chÊt cña sù xa hoa, giµu cã cña hai phñ Vinh – Ninh, chØ ra nh÷ng m©u thuËt néi t¹i cña x· héi th-îng l-u, nh÷ng ®iÒu kiÖn tÊt yÕu dÉn ®Õn sù suy tµn cña gia ®×nh hä Gi¶. T¸c gi¶ cßn quan t©m tíi vÊn ®Ò “Bi kÞch t×nh yªu vµ h«n nh©n d­íi chÕ ®é phong kiÕn”, qua mèi t×nh cña Gi¶ B¶o Ngäc vµ L©m §¹i Ngäc. 6. “M¹n ®µm vÒ Hång l©u méng” cña Tr-¬ng Kh¸nh ThiÖn, L-u VÜnh L-¬ng do NguyÔn Phè dÞch (NXB ThuËn Ho¸, 2002), lµ nh÷ng bµn luËn kh¸ s¾c s¶o vµ chu ®¸o vÒ tµi n¨ng miªu t¶ hiÖn thùc mét c¸ch tØ mØ chi tiÕt. Do “m¹n ®µm” nªn c¸c t¸c gi¶ ch­a cung cÊp mét c¸i nh×n hÖ thèng toµn diÖn vÒ mäi ph-¬ng diÖn cña t¸c phÈm mµ chØ chó ý ®Õn mét sè nh©n vËt, mét sè t×nh tiÕt tiªu biÓu. Bªn c¹nh c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn cßn cã c¸c luËn ¸n luËn v¨n, nghiªn cøu, t×m hiÓu vÒ Hång l©u méng. ë §¹i häc Vinh cã mét sè luËn ¸n, luËn v¨n tiªu biÓu nh- sau: - KÕt cÊu t¸c phÈm Hång l©u méng cña Tµo TuyÕt CÇn - Nh©n vËt n÷ trong Hång l©u méng - H×nh t-îng nh©n vËt V-¬ng Hy Ph-îng trong Hång l©u méng - Bót ph¸t “Song qu¶n tÒ h¹” trong Hång L©u Méng 8 Nh×n chung, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn ®· Ýt nhiÒu bµn ®Õn gi¸ trÞ hiÖn thùc cña Hång l©u méng nh-ng ch-a hÖ thèng mµ chØ mang tÝnh chÊt ®iÓm xuyÕt, dõng l¹i ë nhËn ®Þnh nhá lÎ. Tuy nhiªn c¸c c«ng tr×nh ®· gîi më cho chóng t«i mét c¸i nh×n ®óng ®¾n khi t×m hiÓu gi¸ trÞ hiÖn thùc cña t¸c phÈm. 3. Môc ®Ých nghiªn cøu. Nh- tªn ®Ò tµi ®· x¸c ®Þnh, gi¶i quyÕt ®Ò tµi nµy chóng t«i nh»m chØ ra nh÷ng thµnh tùu vÒ néi dung – t- t-ëng trong viÖc ph¶n ¸nh hiÖn thùc cña Hång l©u méng, cïng c¸ch thøc thÓ hiÖn hiÖn thùc cña t¸c phÈm. 4. Ph¹m vi nghiªn cøu: V¨n b¶n t¸c phÈm mµ chóng t«i kh¶o s¸t lµ b¶n dÞch Hång l©u méng cña dÞch gi¶ Vò Béi Hoµng, TrÇn Qu¶ng - NXB v¨n häc 2002 gåm 3 tËp) 5. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: XuÊt ph¸t tõ môc ®Ých, nhiÖm vô cña ®Ò tµi chóng t«i sö dông ph-¬ng ph¸p: Kh¶o s¸t, thèng kª, ph©n tÝch, tæng hîp ngoµi ra cßn phèi hîp c¸c ph-¬ng ph¸p so s¸nh, ®èi chiÕu. 6. CÊu tróc luËn v¨n: Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn v¨n gåm 3 ch-¬ng: Ch-¬ng 1: Sù t¸i hiÖn ch©n thùc, ®a d¹ng cuéc sèng trong Hång l©u méng. 9 Ch-¬ng 2: Sù ngîi ca, kh¼ng ®Þnh nh÷ng nh©n tè míi tiÕn bé. Ch-¬ng 3: NghÖ thuËt thÓ hiÖn gi¸ trÞ hiÖn thùc cña Hång l©u méng. 10 Ch-¬ng 1 Sù t¸i hiÖn ch©n thùc, ®a d¹ng cuéc sèng trong Hång L©u Méng “Tõ ®iÓn thuËt ng÷ v¨n häc” (Lª B¸ H¸n, TrÇn §×nh Sö, NguyÔn Kh¾c Phi ®ång chñ biªn) bµn vÒ v¨n häc hiÖn thùc chñ nghÜa ®· cho r»ng: “®iÒu quan träng nhÊt ®èi víi v¨n häc hiÖn thùc chñ nghÜa lµ sù trung thµnh chÝnh x¸c c¸c nhËn thøc, t¸i hiÖn b¶n chÊt cuéc sèng vµ tÇm quan trong cña nh÷ng t- t-ëng mµ nhµ v¨n muèn thÓ hiÖn”. Mét t¸c phÈm v¨n häc cã gi¸ trÞ hiÖn thùc lµ t¸c phÈm ®ã ®· t¸i hiÖn trung thµnh chÝnh x¸c, kh¸ch quan nh÷ng nÐt b¶n chÊt cña cuéc sèng. T¸c gi¶ coi träng viÖc kh¸ch quan ho¸ nh÷ng ®iÒu ®-îc m« t¶, lµm cho h×nh t-îng nghÖ thuËt tù nãi lªn tiÕng nãi cña m×nh. Tuy kh«ng ph¶i lµ t¸c phÈm ®¹t ®Ønh cao cña ph-¬ng ph¸p s¸ng t¸c hiÖn thùc chñ nghÜa nh-ng Hång l©u méng ®· ®¹t ®Õn mét gi¸ trÞ hiÖn thùc hÕt søc s©u s¾c. So víi nh÷ng t¸c phÈm tr-íc ®ã vµ cïng thêi th× hiÖn thùc mµ Hång l©u méng ph¶n ¸nh lµ v« cïng s©u s¾c vµ réng r·i. T¸c phÈm lÇn ®Çu tiªn chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò b×nh dÞ cña cuéc sèng th-êng nhËt mµ kh«ng quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò lín lao, träng ®¹i vèn ®· thµnh truyÒn thèng trong v¨n häc Trung Quèc trung ®¹i. 1.1 Cuéc sèng xa hoa cña gia ®×nh quý téc hä Gi¶ 11 Hång l©u méng lµ bøc tranh hiÖn thùc réng lín vÒ x· héi phong kiÕn Trung Quèc cuèi ®êi Thanh ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua sù miªu t¶ chi tiÕt t-êng tËn vÒ cuéc sèng sinh ho¹t cña gia ®×nh quý téc phong kiÕn hä Gi¶. H×nh ¶nh phñ Gi¶ hiÖn ra tõ trong nh÷ng trang ®Çu tiªn cña t¸c phÈm: hµo hoa, phó quý, ®Çy ¾p nhung lôa, gÊm vãc, vµng b¹c. Dinh c¬ hai phñ Vinh – Ninh ®· “chiÕm mÊt qu¸ nöa thµnh phè Kim L¨ng” sinh ho¹t hµng ngµy toµn nh÷ng cao l-¬ng mü vÞ. Trong phñ Gi¶ kh«ng bao giê ngít tiÕng ®µn ca, s¸o ph¸ch. C¸c cuéc héi hÌ yÕn Èm hÇu nh- diÔn ra hµng ngµy. Cã thÓ thÊy ®-îc cuéc sèng trong phñ Gi¶ lµ ®Ønh cao cña sù giµu sang phó quý vµ sa hoa. Hai phñ Vinh – Ninh ®-îc bao bäc bëi mét bøc t-êng bÒ thÕ. Trong phñ mäi thø ®Òu ®-îc trang hoµng léng lÉy b»ng ngäc ngµ, vµng b¹c quý hiÕm. Phñ Vinh – Ninh ®-îc x©y dùng rÊt kú c«ng, lµ mét toµ l©u ®µi léng lÉy nguy nga ®-îc bao bäc xung quanh bëi v« sè ao hå, v-ên hoa c©y c¶nh, ®Òn ®µi: “Mäi ng­êi ®i ra, kh«ng mÊy chèc ®· thÊy g¸c tÝa nguy nga, lÇu son cao ngÊt, nhµ cöa san s¸t, ®-êng ®i quanh co. Tïng xanh ch¹m m¸i, ngäc lan quanh thªm, mÆt thó, ®Çu ly, s¬n vµng s¸ng nho¸ng. Gi¶ ChÝnh nãi: - §©y lµ ®iÖn chÝnh, xa hoa qu¸ !” [5, 245]. Sù giµu cã, xa hoa l·ng phÝ qu¸ søc t-ëng t-ëng cña phñ Gi¶ ®-îc thÓ hiÖn râ ë lêi nhËn xÐt cña nh©n vËt giµ L-u. Tµo TuyÕt CÇn rÊt cã ý thøc dïng con 12 m¾t ng¬ ng¸c cña giµ L-u ®Ó ®µo s©u thªm cuéc sèng xa hoa cña gia ®×nh nµy. Trong t¸c phÈm, t¸c gi¶ ®· miªu t¶ giµ L-u ba lÇn vµo phñ Vinh quèc. Ba lÇn giµ L-u trë thµnh ng-êi chøng kiÕn b-íc ®-êng tõ thÞnh ®Õn suy cña hä Gi¶. LÇn thøc nhÊt giµ L-u thùc sù kinh ng¹c tr-íc nh÷ng thø ®å quý tr-ng bµy trong phñ Vinh quèc: ®ã lµ nh÷ng ®ång hå Ba t-, trµ Xiªm La. Håi 39, khi ®-îc vµ tham quan, dù tiÖt ë v-ên ®¹i Quan, giµ L-u tËn m¾t chøng kiÕn c¶nh v-ên ®¹i Quan t¸c gi¶ t¶ tØ mØ tõng mãn ¨n trong phñ Vinh quèc. ChØ mét mãn cua mµ giµ L-u ®· tØnh nhÈm ra: “Gi¸ cua n¨m nay mçi c©n lµ n¨m ph©n, m­êi c©n th× ph¶i n¨m ®ång, n¨m n¨m hai m-¬i l¨m, ba n¨m m-êi l¨m, l¹i céng thªm r-îu vµ ®å ¨n kh¸c vµo n÷a, céng tÊt c¶ Ýt ra còng ph¶i h¬n hai m-¬i l¹ng b¹c ®Êy. Adi®µphËt. Mãn tiÒn nµy ng-êi nhµ thÓ ¨n ®­îc mét quª chóng t«i cã n¨m” [5, 572]. Sinh ho¹t cña mäi ng-êi trong phñ Gi¶ ngµy nµy qua ngµy kh¸c chØ quÈn quanh nh÷ng viÖc lÆp ®i lÆp l¹i nh- tiÖc tïng, th¨m hái, ®-a ®¸m, ma chay. C¸c chñ nh©n trong phñ ph¸t ngÊy lªn v× kh«ng cßn trß ch¬i nµo tiªu khiÓu cho võa ý, kh«ng cßn mãn ¨n nµo ngon miÖng. Tµo TuyÕt CÇn ®· rÊt am hiÓu vµ tinh tÕ khi lÔ miªu t¶ tØ mØ nh÷ng ngµy sinh nhËt, nh÷ng ngµy tÕt nguyªn ®¸n, nguyªn tiªu, nh÷ng buæi tiÖc tïng. B¶n th©n nh÷ng trß vui triÒn miªn vµ th¸i ®é ch¸n ch-êng cña mäi ng-êi trong phñ Gi¶ còng ®· cã søc tè c¸o ghª gím. Ngay chØ mét mãn cµ trong m©m c¬m Ph-¬ng Th- còng chøng tá sù xa xØ tuyÖt ®Ønh. §ã 13 kh«ng ph¶i lµ mãn cµ b×nh th-êng cña ng-êi nhµ quª mµ nã ®-îc chÕ biÕn mét c¸ch cÇu kú ®Õn møc khã t-ëng t-îng. “…Cø ®Õn th¸ng t­, th¸ng n¨m h¸i cµ vÒ gät bá nóm, chØ lÊy ruét th«i, ®em th¸i nhá nh- sîi tãc ph¬i thËt kh«. Sau ®ã b¾t mét con gµ mÑ ninh ra n-íc, hÊp cµ lªn, xong ®em ra ph¬i, chÝn lÇn ph¬i, chÝn lÇn hÊp l¹i ®em ph¬i thËt kh« råi bá vµ trong lä sø bÞt thËt kÝn. Khi ¨n lÊy mét th×a trén víi thÞt gµ xµo mµ ¨n”. [6, 7]. Sù giµu sang, sung tóc, xa hoa cña phñ Gi¶ ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña giai cÊp thèng trÞ trong x· héi Trung Quèc thêi Minh – Thanh. Trong gia ®×nh hä Gi¶ mét «ng chñ, mét bµ chñ, mét c«ng tö hay mét tiÓu th- còng ®· cã non chôc ng-êi hÇu, cã Ýt nhÊt mét ng-êi hÇu chÝnh qu¶n lý nh÷ng ng-êi cßn l¹i. ThËm chÝ khi B¶o Ngäc ®i tiÓu còng cã tíi bèn ng-êi ®i theo hÇu h¹, mét ng-êi mang chËu n-íc, mét ng-êi mang kh¨ng mÆt vµ lä s¸p th¬m, cßn hai ng-êi Thu V¨n vµ X¹ NguyÖt theo hÇu nh- th-êng lÖ. ë håi m-êi s¸u, Vò TriÖu ®Õn th¨m gia ®×nh Ph-îng Th-, kÓ l¹i: “èi chµ! thùc lµ mét viÖc ngh×n n¨m hiÕm cã! T«i nhí hä Gi¶ nhµ ta håi cßn ë miÒn C« T«, D-¬ng Ch©u, tr«ng nom viÖc ®ãng thuyÒn kÓ vµ söa sang ®-êng bÓ, chØ cã söa so¹n ®ãn tiÕp vua mét lÇn, mµ tiÒn tiªu nh- bÓ n­íc” [5, 224 ]. Sù giµu sang, xa hoa, l·ng phÝ cña hai phñ Vinh – Ninh ®-îc thÓ hiÖn râ nhÊt ë hai sù kiÖn lín nhÊt ®ã lµ ®¸m ma TÇn thÞ vµ viÖc chuÈn bÞ ®ãn Nguyªn Phi 14 vÒ “tØnh th©n”. Gi¶ Tr©n ®øng ra tæ chøc ®¸m ma linh ®×nh cho ng-êi con d©u TÇn thÞ. Muèn ph« tr-¬ng thanh thÕ, Gi¶ Tr©n ®· bá ra mét v¹n l¹ng b¹c lµm ma. Mua quan tµi b»ng gç quý v¹n n¨m kh«ng môc, gi¸ n¨m ngh×n l¹ng l¹i cßn mêi 108 vÞ s-, 99 ®¹o sü lµm lÔ 49 ngµy ®ªm. §Ó ®Ñp mÆt víi thiªn h¹, Gi¶ Tr©n bá ra 1200 l¹ng ®Ó mua cho con lµ Gi¶ Dung chøc “Long cÈm uý” ®Ò tªn viÕt trªn cê tang cho thªm phÇn long träng. Nh÷ng ng-êi trong phñ Gi¶ tá ra rÊt tÊt bËt, lo l¾ng s¾p ®Æp cho viÖc ®ãn Nguyªn Phi vÒ “tØnh th©n”. ChØ riªng viÖc Gi¶ T­êng ®i Giang Nam mua con h¸t gióp vui còng ®· tèt ba v¹n l¹ng b¹c. Hä Gi¶ thuª ®Õn 130 ng-êi x©y dùng chæ nghØ ch©n cho Nguyªn Phi ®Æt tªn lµ §¹i Quan Viªn. §¹i Quan viªn ®-îc x©y dùng nh- mét toµ l©u ®µi nguy nga trang hoang léng lÉy. KhiÕn Nguyªn Phi ®· ba lÇn thèt lªn: “Xa hoa qu¸!”, “ Lµm thÕ nµy lµ qu¸ l¹m, lÇn sau kh«ng nªn xa xØ qu¸!” [5, 259 ]. Cuéc sèng cùc kú xa hoa, phung phÝ cña gia ®×nh phñ Gi¶ cã ®-îc lµ nhê ®©u? §ã lµ vÊn ®Ò mµ t¸c gi¶ muèn bãc trÇn. MÆc dï kh«ng chñ t©m miªu t¶ quan hÖ gi÷a phñ Gi¶ víi ng-êi n«ng d©n nh-ng b»ng mét sè chi tiÕt ph¸c ho¹, t¸c gi¶ còng cho chóng ta thÊy nguån gèc cña sù giµu cã, xa hoa ®ã. Gia ®×nh trªn hai tr¨m ng-êi, ¨n uèng hoang phÝ, dïng toµn ®å quý hiÕm, nhµ cöa réng thªnh thang, nguy nga, ®å sé nÕu kh«ng x©y dùng trªn c¬ së bãc lét t« thuÕ cña nh©n d©n th× lÊy ®Çu ra? L·o qu¶n gia Chu Thuþ nãi: Bän 15 t«i ë ®©y lo viÖc thu t« thuÕ, tiÒn b¹c, thu vµo mçi n¨m cã ®Õn bèn n¨m v¹n. Håi 53, miªu t¶ c¶nh ¤ TiÕn HiÕu nép t« thuÕ cho phñ Ninh quèc “¤ TiÕn HiÕu b­íc ®Õn gÇn nãi: Th-a «ng n¨m nay mïa mµng xÊu qu¸. Tõ th¸ng ba ®Õn hÕt tÕt th¸ng t¸m m-a lu«n, kh«ng lóc nµo t¹nh ®-îc n¨m, s¸u ngµy. §Õn th¸ng chÝn cã mét trËn m-a ®¸, mét vïng gÇn hai, ba tr¨m dÆm; ng-êi, nhµ cöa, sóc vËt, l-¬ng thùc bÞ h¹i hµng ngh×n hµng v¹n, nªn míi cã thÕ nµy. Con kh«ng d¸m nãi man” [6, 185]. MÆc dï tr×nh bµy nguyªn nh©n nh- vËy, ¤ Gia Trang mét trong t¸m tr¹i cña Phñ Ninh vÉn ph¶i n¹p ba tr¨m con h-¬u, dª, lîn, nai, ho½ng, ba v¹n ba ngµn c©n than… Bªn c¹nh ®ã cßn ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng s¶n phÈm nh­ c¸c lo¹i g¹o “g¹o tÊm, g¹o cÈm, g¹o nÕp, g¹o rД c¸, t«m, gµ, ngçng… ngoµi ra cßn biÕu riªng cËu c¶ mÊy gièng h-¬u, thá tr¾ng, thá ®en, gµ vÞt… ®Ó ch¬i. ThÕ mµ, Gi¶ Tr©n cßn cau mµy nãi: “Ta t­ëng Ýt ra chó còng ph¶i nép 5000 l¹ng b¹c, chø cã ngÇn Êy th× lµm ®-îc c¸i g×. B©y giê chØ cßn cã t¸m, chÝn trang tr¹ng th«i, n¨m nay cã ®Õn hai tr¹i kªu bÞ h¹n, bÞ lôt, chó l¹i bít xÐm, ®Þnh kh«ng cho ta ¨n n÷a hay sao?” [6, 186]. Qu¶ lµ må h«i n-íc m¾t cña nh©n d©n ®· nu«i sèng sù xa hoa h-ëng l¹c cña gia ®×nh nµy. Trong t¸c phÈm tuy kh«ng thÊy xuÊt hiÖn h×nh ¶nh cña nh÷ng ng-êi n«ng d©n bÇn hµn, nh-ng chóng ta thÊy th¸i ®é cña 16 t¸c gi¶ ®èi víi hä hÕt søc râ rµng. Cuéc sèng hoan l¹c, kh«ng ngít tiÕn kÌn, tiÕng nh¹c, ®Çy cuéc r-îu, bµn cê th©u ®ªm suèt s¸ng ®-îc x©y dùng tõ må h«i n-íc m¾t cña nh©n d©n lao ®éng. §ã lµ ®iÒu t¸c gi¶ muèn ph¶n ¸nh trong t¸c phÈm nµy. Hång l©u méng cßn ph¶n ¸nh sù c©u kÕt bãc lét cña c¸c giai cÊp thèng trÞ trong x· héi ®Ó cïng h-ëng lîi, cïng bãc lét nh©n d©n. Lóc nµy, giai cÊp ®Þa chØ c©u kÕt víi nh÷ng kÎ cho vay nÆng l·i vµ tÇng líp ®¹i th-¬ng nh©n. Khi phñ Gi¶ bÞ lôc so¸t, ng-êi ta l«i ra mÊy r-¬ng v¨n khÕ, trong ®ã cã khÕ ruéng, khÕ nî vµ ®Æc biÖt lµ khÕ cho vay nÆng l·i bÊt hîp ph¸p. Tõ quy m« gia ®×nh hä Gi¶, tõ nguån gèc dùa trªn sù bãc lét t« thuÕ, tõ nh÷ng xung ®ét trong gia ®×nh cã thÓ coi phñ Gi¶ lµ h×nh ¶nh thu nhá cña x· héi Trung Quèc ®êi Thanh. “Trong bèi c¶nh ®ã, c¸i ¸o kho¸c nh©n nghÜa ®¹o ®øc ®· bÞ xÐ to¹c, B¶n chÊt xa hoa, d©m « ®éc ¸c vµ bÊt lùc cña giai cÊp phong kiÕn hiÖn nguyªn h×nh” [15, 126]. 1.2 Sù cæ hñ vÒ chÝnh trÞ, thèi n¸t vÒ ®¹o ®øc 1.2.1 Sù cæ hñ vÒ chÝnh trÞ: Trong Hång l©u méng, t¸c gi¶ ®· miªu t¶ c¶nh sèng ®åi trôy, ruçng n¸t cña gia ®×nh quý téc phong kiÕn, vµ chØ ra nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù suy vong cña phñ Gi¶. Sù suy vong cña phñ Gi¶ lµ tÊt yÕu cña chÕ ®é phong kiÕn trong buæi “hoµng h«n” cña lÞch sö. 17 Hay nãi c¸ch kh¸c vËn mÖnh cña hä Gi¶ chÝnh lµ h×nh ¶nh thu nhá vËn mÖnh chÕ ®é phong kiÕn. C¸c «ng chñ, bµ chñ ë ®©y ngoµi viÖc chÞu sù rµng buéc cña lÔ gi¸o phong kiÕn truyÒn thèng, hÇu nh- kh«ng cã mét chót lý t-ëng nµo. §iÒu ®ã còng nãi lªn r»ng, hä còng kh«ng ®Ó cho bÊt cø lý t-ëng tiÕn bé nµo tån t¹i. Cèt truyÖn cña t¸c phÈm chØ h¹n chÕ trong nh÷ng sinh ho¹t th-êng nhËt, kh«ng trùc tiÕp ®Ò cËp ®Õn chÝnh trÞ nh-ng th«ng qua nh÷ng sù viÖc cô thÓ, b»ng nh÷ng chi tiÕt sinh ®éng, Tµo TuyÕt CÇn ®· lý gi¶i vÊn ®Ò chÝnh trÞ x· héi theo c¸ch cña riªng m×nh. Trong Hång l©u méng chóng ta t×m thÊy ®Çy ®ñ c¸c g-¬ng mÆt ®¹i diÖn cho c¸c thÕ lùc ë x· héi th-îng l-u qóy téc. Hä lµ nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu cña c¸c thÕ lùc chÝnh trÞ ®êi Thanh. Trong t¸c phÈm sù léng hµnh cña TiÕt Bµn, Ph­îng Th­… ®­îc che chë bëi c¸c thÕ lùc lín kh«ng ai d¸m ®éng ®Õn. §ã lµ sù v©y quanh cña bèn hä lín trªn ®Êt Kim L¨ng thêi KiÒn Long: Gi¶, Sö, V-¬ng, TiÕt. C¶ bèn dßng hä nµy ®Òu giµu sang vµ cã quyÒn lùc nhÊt ë ®Êt Kim L¨ng. ThÕ cßn ch-a hÕt, trong triÒu hä cßn cã B¾c TÜnh V-¬ng, cã con g¸i ®Çu Nguyªn Xu©n lµm Quý Phi. ë c¸c tØnh, hä gi¶ cßn cã v©y c¸nh cña V-¬ng phu nh©n lµ V-¬ng Tö §»ng lµm thèng chÕ chÝn tØnh chØ huy. Nhê nh÷ng thÕ lùc to lín nµy mµ con ng-êi hä gi¶ còng hÕt søc hèng h¸ch g©y nªn nhiÒu téi ¸c: Gi¶ Vò Th«n sau khi ®-îc Gi¶ ChÝnh gióp ®ì ra lµm quan ®· dïng thñ ®o¹n tr¾ng trîn c-íp ®o¹t nhµ ng-êi ®em d©ng cho Gi¶ X¸; TiÕt Bµn léng hµnh, hèng h¸ch giÕt ng-êi döng d-ng 18 sèng ngoµi vßng ph¸p luËt; V-¬ng Hy Ph-îng tham lam, ®éc ¸c nhËn ba ngh×n l¹ng b¹c, buéc Kim Kha th¾t cæ tù tö, døt mèi t×nh víi con trai Thñ bÞ Tr-êng An lµm anh nµy còng nh¶y xuèng giÕng tù tö theo ng-êi yªu. Trong Hång l©u méng, phñ Gi¶ lµ mét gia ®×nh ®iÓn h×nh kh«ng ph¶i chØ ë quy m«, ë ph-¬ng thøc bãc lét cña nã mµ cßn thÓ hiÖn râ ë b¶n chÊt chÝnh trÞ, ®¹o ®øc cña nã. Miªu t¶ cuéc sèng cña phñ Gi¶ trong suèt thêi gian t¸m n¨m, t¸c gi¶ cho thÊy qu¸ tr×nh tõ thÞnh ®Õn suy cña gia ®×nh nµy lµ mét tÊt yÕu, mÆc dï cã nh÷ng ®øa con trung thµnh cè g¾ng duy tr× ®êi sèng cña nã vÒ mÆt chÝnh trÞ mµ tiªu biÓu lµ Gi¶ ChÝnh. DÊu hiÖu cña sù suy tµn, bÊt lùc Êy thÓ hiÖn râ nhÊt ë sù cæ hñ trong quan niÖm cña Gi¶ ChÝnh. Gi¶ ChÝnh th©n sinh cña Gi¶ B¶o Ngäc lín lªn trong ®èng “b¸t cæ v¨n”. Gi¶ ChÝnh lµ mét nh©n vËt ®¹i diÖn cho lùc l-îng cò l¹c hËu, mang t- t-ëng chÝnh thèng. ¤ng ta lµ ng-êi cã thÕ lùc, cã ®Þa vÞ x· héi (lµm quan), ®øng ®Çu mäi quyÕt ®Þnh trong phñ Gi¶, chÞu ¶nh h-ëng s©u nÆng t- t-ëng nho gia, theo ®uæi con ®-êng khoa cö, t«n sïng ®¹o lý th¸nh hiÒn. Gi¶ chÝnh, Gi¶ §¹i Nho ra søc d¹y dç mong B¶o Ngäc häc hµnh, ®ç ®¹t thµnh tµi. Gi¶ ChÝnh dïng nh÷ng lêi lÏ ngät ngµo dô dç, cã lóc «ng chöi m¾ng thËm tÖ buéc B¶o Ngäc ph¶i nghiÒn ngÉm lêi lÏ cña th¸nh hiÒn, kÕt giao víi nh©n vËt ë chèn quan tr-êng, gÆp gì víi nh÷ng h¹ng ng-êi cïng giai cÊp quý téc, ¤ng ta muèn B¶o Ngäc ®i theo con 19 ®-êng mµ «ng v¹ch s½n lµ häc hµnh ®Ó mai sau lËp c«ng danh lµm th¬m tiÕng cha mÑ. Gi¶ ChÝnh sèng rËp khu«n, cøng nh¾c theo lÔ gi¸o phong kiÕn hñ lËu, ë ngoµi th× lµm quan vÒ nhµ l¹i lµm chñ. ThÕ nh-ng «ng ta chØ lµ kÎ bÊt tµi, nhu nh-îc kh«ng gi¶i quyÕt ®-îc viÖc nhµ, ch¼ng h¬n g× nh÷ng kÎ lµm quan thêi bÊy giê. ¤ng ta mang nh÷ng t- t-ëng cæ hñ cña chÕ ®é phong kiÕn vµo qu¶n lý gia ®×nh vµ x· héi. Khi ®-îc phong chøc t-íc ë xa, Gi¶ ChÝnh bÞ nh÷ng tªn lÝnh qua mÆt, sù kÐm cái cña «ng ta thÓ hiÖn rÊt râ trong vai trß lµ vÞ quan cña triÒu ®×nh. Víi Gi¶ ChÝnh, B¶o Ngäc kh«ng b»ng anh trai (B¶o Ch©u) kú tµi ®-îc, B¶o Ngäc chØ lµ mét ®øa con “nghÞch tö”. Gi¶ mÉu, Gi¶ ChÝnh, V-¬ng phu nh©n, TiÕt B¶o Thoa, Sö V-¬ng V©n… th­êng khuyªn nhñ B¶o Ngäc häc hµnh thi cö, ra lµm quan ®Ó cho trän ch÷ hiÕu. Víi hä chØ cã häc hµnh, thi cö ®Ëu lµm quan míi lµ ng-êi cã Ých, xøng ®¸ng lµ con hiÕu t«i trung. Håi 2, L·nh Tö H-ng kÓ: “khi ®Çy n¨m, Gi¶ ChÝnh muèn thö chÝ h-íng cña con vÒ sau thÕ nµo, míi ®em nh÷ng ®å ch¬i bÇy ra tr-íc mÆt ®Ó xem nã quê lÊy c¸i g×. Ngê ®©u nã ch¼ng lÊy c¸i g×, mµ chØ quê lÊy phÊn s¸p, tr©m vßng” [5, 41]. Khi Gi¶ ChÝnh thö chÝ h-íng con h¼n «ng ta còng ®Æt vµo B¶o Ngäc kh«ng Ýt k× väng. ThÕ nh-ng hµnh ®éng cña B¶o Ngäc kh«ng nh÷ng thÓ hiÖn sù kh¸c ng-êi mµ cßn dù b¸o tÝnh c¸ch “ph¶n nghÞch” vÒ sau. Gi¶ ChÝnh lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt tiªu biÓu ®¹i diÖn cho thÕ lùc thèng trÞ. Gi¶ ChÝnh ®-îc triÒu ®×nh t-íc phong nh-ng ngu muéi, v« tµi cam chÞu sèng 20