Tài liệu Fdi

§Ò ¸n m«n häc Lêi më ®Çu Sù nghiÖp ®æi míi ë níc ta trong thêi gian qua ®· thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ bíc ®Çu quan träng. ViÖt Nam kh«ng nh÷ng ®· vît qua ®îc sù khñng ho¶ng triÒn miªn trong thËp kû 80 mµ cßn ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Tæng s¶n phÈm trong níc (GDP) t¨ng b×nh qu©n n¨m 6,94% (sau 15 n¨m ®æi míi 1986-2000). C«ng nghiÖp gi÷ nhÞp ®é t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt b×nh qu©n hµng n¨m 13,5%, l¹m ph¸p ®Èy lïi, ®êi sèng ®¹i bé phËn nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn vÒ mÆt vËt chÊt lÉn tinh thÇn. Cã ®îc thµnh tùu kinh tÕ ®¸ng ghi nhËn nµy, lµ nhê phÇn ®ãng gãp lín cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI). Tuy nhiªn vµo nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y, do ¶nh hëng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®· xÈy ra ë mét sè níc trong khu vùc. Céng víi møc ®é c¹nh tranh trong lÜnh vùc thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi ë c¸c níc nh Trung Quèc, Indonesia, Th¸i Lan ...§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo ViÖt Nam cã phÇn gi¶m thiÓu vÒ sè lîng lÉn chÊt lîng. Do ®ã ®· ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Tríc t×nh h×nh ®ã, vÊn ®Ò chóng ta ph¶i cã sù nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ ®Çu t trùc tiÕp vµo níc ngoµi trong thêi gian qua, ®Ó thÊy ®îc nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc hay tiªu cùc cña ®Êt níc. Trªn c¬ së ®ã ®Ò ra hÖ thèng nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ, kÞp thêi nh»m thóc ®Èy thu hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi, gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu chiÕn lîc mµ §¶ng vµ Nhµ Níc ta ®· ®Ò ra: C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 ®a ViÖt Nam trë thµnh mét níc ph¸t triÓn. §Ó nhËn râ h¬n vÊn ®Ò nµy, em chän nghiªn cøu ®Ò tµi: Thùc tr¹ng huy ®éng vèn FDI vµo ViÖt Nam trong thêi gian qua. V× kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ bµi viÕt kh«ng thÓ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« ®Ó bµi viÕt nµy ®îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c SÜ Hoµng ThÞ H¶i YÕn ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. 1 §Ò ¸n m«n häc PhÇn 1 C¬ së lý luËn cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI) i. mét sè kh¸i niÖm chung 1. Kh¸i niÖm ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI) lµ mét lo¹i h×nh thøc di chuyÓn vèn quèc tÕ. Trong ®ã ngêi chñ së h÷u vèn ®ång thêi lµ ngêi trùc tiÕp qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng sö dông vèn. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®îc thÓ hiÖn díi ba h×nh thøc chñ yÕu:  Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh.  Doanh nghiÖp liªn doanh.  Doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi. 2. C¸c h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi 2.1. Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a hai hoÆc nhiÒu bªn (gäi lµ bªn hîp danh) quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm vµ ph©n chia kÕt qu¶ cho mçi bªn, ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t vµo ViÖt Nam mµ kh«ng lËp thµnh mét ph¸p nh©n. H×nh thøc ®Çu t nµy ®· xuÊt hiÖn tõ sím ë ViÖt Nam nhng ®¸ng tiÕc cho ®Õn nay vÉn cha hoµn thiÖn ®îc c¸c quy ®Þnh ph¸p lý cho h×nh thøc nµy. §iÒu ®ã ®· g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho viÖc gi¶i thÝch, híng dÉn vµ vËn dông vµo thùc tÕ ë ViÖt Nam. VÝ dô nh cã sù nhÇm lÉn gi÷a hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh víi c¸c d¹ng hîp ®ång kh¸c kh«ng thuéc ph¹m vi ®iÒu chØnh cña luËt ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi t¹i ViÖt Nam.(nh hîp ®ång gia c«ng s¶n phÈm, hîp ®ång mau thiÕt bÞ tr¶ chËm vv...). Lîi dông s¬ hë nµy, mµ mét sè nhµ ®Çu t níc ngoµi ®· trèn sù qu¶n lý cña Nhµ Níc. Tuy vËy hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh lµ h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi dÔ thùc hiÖn vµ cã u thÕ lín trong viÖc phèi hîp s¶n phÈm .C¸c s¶n phÈm kü thuËt cao ®ßi hái cã sù kÕt hîp thÕ m¹nh cña nhiÒu c«ng ty cña nhiÒu quèc gia kh¸c nhau. §©y còng lµ xu híng hîp t¸c s¶n xuÊt kinh doanh trong mét t¬ng lai gÇn xu híng cña sù ph©n c«ng lao ®éng chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt trªn ph¹m vi quèc tÕ. 2.2. Doanh nghiÖp liªn doanh Doanh nghiÖp liªn doanh lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp do hai hay nhiÒn bªn níc ngoµi hîp t¸c víi níc chñ nhµ cïng gãp vãn, cïng kinh doanh, cïng hëng lîi nhuËn vµ chia sÎ rñi ro theo tû lÖ vèn gãp. Doanh nghiÖp liªn doanh ®îc thµnh lËp theo h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã t c¸ch ph¸p nh©n theo ph¸p luËt níc nhËn ®Çu t. §©y lµ h×nh thøc ®Çu t ®îc c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi sö dông nhiÒu nhÊt trong thêi gian qua chiÕm 65% trong tæng ba h×nh thøc ®Çu t (trong ®ã h×nh thøc hîp t¸c kinh doanh chiÕm 17%, Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi chiÕm 18%). Th«ng qua hîp t¸c liªn doanh víi c¸c ®èi t¸c ViÖt Nam, c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi tranh thñ ®îc sù hç trî vµ nh÷ng kinh nghiÖm cña c¸c ®èi t¸c ViÖt Nam trªn thÞ trêng mµ hä cha quen biÕt trong qu¸ tr×nh lµm ¨n cña hä t¹i ViÖt Nam. MÆt kh¸c do m«i trêng ®Çu t cña ViÖt Nam cßn nhiÒu bÊt ch¾c nªn c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi kh«ng muèn g¸nh chÞu rñi ro mµ muèn c¸c ®èi t¸c ViÖt Nam cïng chia sÎ víi hä nÕu cã. Liªn doanh víi mét ®èi t¸c ë b¶n ®Þa, c¸c nhµ ®Çu níc goµi yªn t©m h¬n trong kinh doanh v× hä ®· cã mét ngêi b¹n ®ång hµnh. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, xu híng cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi gi¶m sù quan t©m ®Õn h×nh thøc nµy vµ c¸c dù ¸n 100% vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi l¹i cã xu híng t¨ng lªn. §ã lµ do sau thêi gian tiÕp xóc víi thÞ trêng ViÖt Nam, c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®· hiÓu râ h¬n vÒ luËt ph¸p, chÝnh s¸ch vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ViÖt Nam. ThËm chÝ hä cßn hiÓu râ vÒ phong tôc tËp qu¸n vµ thãi quen trong ®ã thãi quen tiªu dïng cña ngêi ViÖt Nam còng nh c¸ch thøc kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. MÆt kh¸c kh¶ n¨ng tham gia liªn doanh cña c¸c ®èi 2 §Ò ¸n m«n häc t¸c ViÖt Nam ngµy cµng bÞ h¹n chÕ bëi thiÕu c¸n bé giái, thiÕu vèn ®ãng gãp. Do vËy c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi muèn ®îc ®iÒu hµnh trong qu¶n lý doanh nghiÖp. 2.3. Doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi Doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi lµ doanh nghiÖp thuéc së h÷u cña nhµ ®Çu t níc ngoµi (tæ chøc hoÆc c¸ nh©n ngêi níc ngoµi) do c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi thµnh lËp t¹i ViÖt Nam. Tù qu¶n lý vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi ®îc thµnh lËp theo h×nh thøc cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã t c¸ch ph¸p nh©n C¸c dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®îc thµnh lËp theo h×nh thøc 100% vèn níc ngoµi.Thêi gian ®Çu cha nhiÒu, nh÷ng xu híng gia t¨ng cña c¸c dù ¸n ®Çu t theo h×nh thøc nµy ngµy cµng m¹nh mÏ. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y v× h×nh thøc nµy cã phÇn dÔ thùc hiÖn vµ thuËn lîi cho hä. Nhng b»ng h×nh thøc ®Çu t nµy vÒ phÝa níc nhËn ®µu t thêng chØ nhËn ®îc c¸i lîi tríc m¾t, vÒ l©u dµi th× h×nh thøc nµy cßn cã thÓ ph¶i g¸nh chÞu nhiÒu hËu qu¶ khã lêng. 3. Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng tíi thu hót vèn FDI Sau nhiÒu lÇn nghiªn cøu ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ lîi h¹i (®îc, mÊt) cña níc nhËn ®Çu t vµ cña ngêi bá vèn ®Çu t. Héi ®ång kinh tÕ Brazin- Mü ®· rót ra ®îc 12 nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh cho viÖc lùa chän mét vïng hay mét níc nµo ®ã ®Ó ®Çu t. 12 nh©n tè nµy cã thÓ ®îc chia l¹i cho gän nh sau: 3.1 C¸c yÕu tè ®iÒu tiÕt vÜ m« 3.1.1 C¸c chÝnh s¸ch  ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ æn ®Þnh vµ møc ®é rñi ro tiÒn tÖ ë níc tiÕp nhËn ®Çu t. YÕu tè ®Çu tiªn ë ®©y gãp phÇn më réng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c nhµ ®Çu t. Tû gi¸ ®ång b¶n bÞ n©ng cao hay bÞ h¹ thÊp ®Òu bÞ ¶nh hëng xÊu tíi ho¹t ®énh xuÊt nhËp khÈu.  ChÝnh s¸ch th¬ng nghiÖp.YÕu tè nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt ®èi víi vÊn ®Ò ®Çu t trong lÜnh vùc lµm hµng xuÊt khÈu. Møc thuÕ quan còng ¶nh hëng tíi gi¸ hµnh xuÊt khÈu. H¹n møc (quota) xuÊt nhËp khÈu thÊp vµ c¸c hµng rµo th¬ng m¹i kh¸c trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu còng nh cã thÓ kh«ng kÝch thÝch hÊp dÉn tíi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. ChÝnh yÕu tè nµy lµm phøc t¹p thªm cho thñ tôc xuÊt khÈu vµ bÞ xÕp vµo hµng rµo xuÊt khÈu kh¸c.  ChÝnh s¸ch thuÕ vµ u ®·i. ChÝnh s¸ch u ®·i thêng ®îc ¸p dông ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi.  ChÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. ChÝnh s¸ch nµy, mµ æn ®Þnh th× sÏ gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña c¸c nhµ ®Çu t b¶n xø lÉn níc ngoµi. NÕu kh«ng cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc chèng l¹m ph¸p th× cã thÓ c¸c nhµ ®Çu t thÝch bá vèn vµo níc nµy. NÕu gi¸ c¶ t¨ng nhanh ngoµi dù kiÕn th× khã cã thÓ tiªn ®Þnh ®îc cña kÕt qu¶ ho¹t ®énh kinh doanh. 3.1.2 LuËt ®Çu t YÕu tè nµy cã thÓ lµm h¹n chÕ hay c¶n trë ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty níc ngoµi trªn thÞ trêng b¶n ®Þa. (LuËt nµy thêng b¶o vÖ lîi Ých cña c¸c nhµ b¶n xø). NhiÒu níc më cöa thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi theo c¸c ®iÒu kiÖn gièng nh cho c¸c nhµ ®Çu t b¶n xø. ë ViÖt Nam, luËt khuyÕn kÝch ®Çu t níc ngoµi triÓn khai cßn chËm vµ kh«ng ®¸p øng ®îc sù mong mái bëi møc ®é u ®·i vµ khuyÕn khÝch cßn h¹n chÕ, cha nhÊt qu¸n. 3.1.3. C¸c yÕu tè ¶nh hëng kh¸c  YÕu tè hµng ®Çu lµ ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng b¶n ®Þa (quy m«, dung lîng cña thÞ trêng søc mua cña d©n c b¶n xø vµ kh¶ n¨ng më réng quy m« ®Çu t).  §Æc ®iÓm cña thÞ trêng nh©n lùc. C«ng nh©n lao ®éng lµ mèi quan t©m hµng ®Çu ë ®©y, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng nhµ ®Çu t níc ngoµi muèn bá vèn vµo c¸c lÜnh vùc cÇn nhiÒu lao ®éng, cã khèi lîng s¶n xuÊt lín. Tr×nh ®é nghÒ nghiÖp 3 §Ò ¸n m«n häc vµ häc vÊn cña c¸c c«ng nh©n ®Çu ®µn (cã tiÒm n¨ng vµ triÓn väng) cã ý nghÜa nhÊt ®Þnh.  Kh¶ n¨ng håi h¬ng vèn ®Çu t. Vèn vµ lîi nhuËn ®îc tù do qua biªn giíi (håi h¬ng) lµ tiÒn ®Ò quan träng ®Ó thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi.ë mét sè níc mang ngo¹i tÖ níc ngoµi ph¶i xin giÊy phÐp cña ng©n hµng trung ¬ng kh¸ rêm rµ.  B¶o vÖ quyÒn së h÷u. QuyÒn nµy gåm c¶ quyÒn cña ngêi ph¸t minh s¸ng chÕ, quyÒn t¸c gØa, kÓ c¶ nh·n hiÖu hµng hãa vµ bÝ mËt th¬ng nghiÖp vv... §©y lµ yÕu tè ®Æc biÖt cã ý nghÜa lín ®èi víi nh÷ng ngêi muèn ®Çu t vµo c¸c ngµnh hµm lîng khoa häc cao vµ ph¸t triÓn n¨ng ®éng (nh s¶n xuÊt m¸y tÝnh, ph¬ng tiÖn liªn l¹cvv....) ë mét sè níc, lÜnh vùc nµy ®îc kiÓm tra, gi¸m s¸t kh¸ láng lÎo, phæ biÕn lµ sö dông kh«ng hîp ph¸p c¸c c«ng nghÖ Êy cña níc ngoµi. ChÝnh v× lý do nµy mµ mét sè níc bÞ c¸c nhµ ®Çu t lo¹i khái danh s¸ch c¸c níc cã kh¶ n¨ng nhËn vèn ®Çu t.  §iÒu chØnh ho¹t ®éng ®Çu t cña c¸c c«ng ty ®Çu t níc ngoµi. LuËt lÖ cøng nh¾c còng t¨ng chi phÝ cña c¸c c«ng ty ®Çu t níc ngoµi. C¸c nhµ ®Çu t rÊt thÝch cã sù tù do trong m«i trêng ho¹t ®éng vµ do vËy hä rÊt quan t©m ®Õn mét ®¹o luËt mÒm dÎo giÓp cho hä øng phã linh ho¹t, cã hiÖu qu¶ víi nh÷ng diÔn biÕn cña thÞ trêng. VÝ dô cã nh÷ng níc cÊm sa th¶i c«ng nh©n lµ kh«ng phï hîp víi lîi Ých cña c«ng ty níc ngoµi. ChÝnh s¸ch l·i suÊt ng©n hµng vµ chÝnh s¸ch biÖt ®·i ®èi víi mét sè khu vùc còng cã ý nghÜa ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t ë mét sè níc.  æn ®Þnh chÝnh trÞ ë níc muèn nhËn ®Çu t vµ trong khu vùc nµy. §©y lµ yÕu kh«ng thÓ xem thêng mçi khi bá vèn ®Çu t v× rñi ro chÝnh trÞ cã thÓ g©y thiÖt h¹i lín cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi.  C¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn. NÕu c¸c yÕu tè nãi trªn ®Òu thuËn lîi nhung chØ mét kh©u nµo ®ã trong kÕt cÊu h¹ tÇng (giao th«ng liªn l¹c, ®iÖn níc) bÞ thiÕu hay bÞ yÕu kÐm th× còng ¶nh hëng vµ lµm gi¶m sù hÊp hÉn cña c¸c nhµ ®Çu t. ii. ¶nh hëng cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®èi víi nÒn kinh tÕ (cña níc nhËn ®Çu t) 1. Nh÷ng ¶nh hëng tÝch cùc cña FDI 1.1 . Lµ nguån hç trî cho ph¸t triÓn FDI lµ mét trong nh÷ng nguån quan träng ®Ó bï ®¾p sù thiÕu hôt vÒ vèn ngo¹i tÖ cña c¸c níc nhËn ®Çu t, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c níc kÐm ph¸t triÓn. HÇu hÕt c¸c níc kÐm ph¸t triÓn ®Òu r¬i vµo c¸i “vßng luÈn quÈn” ®ã lµ: Thu nhËp thÊp dÉn ®Õn tiÕt kiÖm thÊp, v× vËy ®Çu t thÊp vµ råi hËu qu¶ thu l¹i lµ thu nhËp thÊp. T×nh tr¹ng luÈn quÈn nµy chÝnh lµ ®iÓm nót khã kh¨n mµ c¸c níc nµy ph¶i vît qua ®Ó héi nhËp vµo quü ®¹o ta kinh tÕ hiÖn ®¹i. NhiÒu níc l©m vµo t×nh tr¹ng tr× trÖ cña nghÌo ®ãi bëi lÏ kh«ng lùa chän vµ t¹o ra ®iÓm ®ét ph¸ chÝnh x¸c. Mét m¾t xÝch cña “vßng luÈn quÈn” nµy. Trë ng¹i lín nhÊt ®Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã ®èi víi c¸c níc kÐm ph¸t triÓn lµ vèn ®Çu t vµ kü thuËt. Vèn ®Çu t lµ c¬ së t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm trong níc, ®æi míi c«ng nghÖ, kü thuËt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vv...Tõ ®ã t¹o tiÒn ®Ò t¨ng thu nhËp, t¨ng tÝch lòy cho sù ph¸t triÓn cña x· héi. Tuy nhiªn ®Ó t¹o ra vèn cho nÒn kinh tÕ chØ tr«ng chê vµo vèn néi bé th× hËu qu¶ khã tr¸nh khái lµ sÏ tôt hËu trong sù ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi. Do ®ã vèn níc ngoµi sÏ lµ mét “có hÝch” ®Ó gãp ghÇn ®ét ph¸ vµo c¸i “vßng luÈn quÈn” ®ã. §Æc biÖt lµ FDI nguån quan träng ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn mµ kh«ng g©y nî cho c¸c níc nhËn ®Çu t. Kh«ng nh vèn vay níc ®Çu t chØ nhËn mét phÇn lîi nhuËn thÝch ®¸ng khi c«ng tr×nh ®Çu t ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. H¬n n÷a lîng vèn nµy cßn cã lîi thÕ h¬n nguån vèn vay ë chç. Thêi h¹n tr¶ nî vèn vay thêng cè ®Þnh vµ ®«i khi qu¸ ng¾n so víi mét sè dù ¸n ®Çu t, cßn thêi h¹n vèn FDI th× linh ho¹t h¬n. Theo m« h×nh lý thuyÕt “hai lç hæng” cña Cherery vµ Stront cã hai c¶n trë chÝnh cho sù ta cña mét quèc gia ®ã lµ: TiÕt kiÖm kh«ng ®ñ ®¸p øng cho nhu cÇu 4 §Ò ¸n m«n häc ®Çu t ®îc gäi lµ “lç hæng tiÕt kiÖm”.Vµ thu nhËp cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu kh«ng ®¸p øng nhu cÇu ngo¹i tÖ cho ho¹t ®éng nhËp khÈu ®îc gäi lµ “lç hæng th¬ng m¹i”. HÇu hÕt c¸c níc kÐm ph¸t triÓn, hai lç hæng trªn rÊt lín. V× vËy FDI gãp phÇn lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranhvµ më réng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña níc nhËn ®Çu t, thu mét phÇn lîi nhuËn tõ c¸c c«ng ty níc ngoµi, thu ngo¹i tÖ tõ c¸c ho¹t déng dÞch vô cho FDI. 1.2 . ChuyÓn giao c«ng nghÖ Lîi Ých quan träng mµ FDI mang l¹i ®ã lµ c«ng nghÖ khoa häc hiÖn ®¹i, kü s¶o chuyªn m«n, tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn. Khi ®Çu t vµo mét níc nµo ®ã, chñ ®Çu t kh«ng chØ vµo níc ®ã vèn b»ng tiÒn mµ cßn chuyÓn c¶ vèn hiÖn vËt nh m¸y mãc thiÕt bÞ, nhuyªn vËt liÖu....(hay cßn gäi lµ céng cøng) trÝ thøc khoa ho¹ch bÝ quyÕt qu¶n lý, n¨ng lùc tiÕp cËn thÞ thêng ...(hay cßn gäi lµ phÇn mÒm.) Do vËy ®øng vÒ l©u dµi ®©y chÝnh lµ lîi Ých c¨n b¶n nhÊt ®èi víi níc nhËn ®Çu t. FDI cã thÓ thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c nghÒ míi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng nghÒ ®ßi hái hµm lîng c«ng nghÖ cao. V× thÕ nã cã t¸c dông to lín ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ, ta nhanh cña c¸c níc nhËn ®Çu t. FDI ®em l¹i kinh nghiÖm qu¶n lý, kü n¨ng kinh doanh vµ tr×nh ®é kü thuËt cho c¸c ®èi t¸c trong níc nhËn ®Çu t, th«ng qua nh÷ng ch¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ qu¸ tr×nh võa häc võa lµm. FDI cßn mang l¹i cho hä nh÷ng kiÕn thøc s¶n xuÊt phøc t¹p trong khi tiÕp nhËn c«ng nghÖ cña c¸c níc nhËn ®Çu t. FDI cßn thóc ®Èy c¸c níc nhËn ®Çu t ph¶i cè g¾ng ®µo t¹o nh÷ng kü s, nh÷ng nhµ qu¶n lý cã tr×nh ®é chuyªn m«n ®Ó tham gia vµo c¸c c«ng ty liªn doanh víi níc ngoµi. Thùc tiÔn cho thÊy, hÇu hÕt c¸c níc thu hót FDI ®· c¶i thiÖn ®¸ng kÓ tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ cña m×nh. Ch¼ng h¹n nh ®Çu nh÷ng n¨m 60 Hµn Quèc cßn kÐm vÒ l¾p r¸p xe h¬i, nhng nhê chuyÓn nhËn c«ng nghÖ Mü, NhËt, vµ c¸c níc kh¸c mµ n¨m 1993 hä ®· trë thµnh nh÷ng níc s¶n xuÊt « t« lín thø 7 thÕ giíi. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, trªn thÕ giíi cã nhiÒu c«ng ty cña nhiÒu quèc gia kh¸c nhau cã nhu cÇu ®Çu t ra níc ngoµi vµ thùc hiÖn chuyÓn giao c«ng ghÖ cho níc nµo tiÕp nhËn ®Çu t. Th× ®©y lµ c¬ héi cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ tiÕp thu ®îc c¸c c«ng nghÖ thuËn lîi nhÊt. Nhng kh«ng ph¶i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®îc “®i xe miÔn phÝ” mµ hä ph¶i tr¶ mét kho¶n “häc phÝ” kh«ng nhá trong viÖc tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ nµy. 1.3 . Thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ Tranh thñ vèn vµ kü thuËt cña níc ngoµi, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn muèn thùc hiÖn môc tiªu quan träng hµng ®Çu lµ ®Èy m¹nh ta kinh tÕ. §©y còng lµ ®iÓm nót ®Ó c¸c níc ®ang ph¸t triÓn kho¸t ra khái c¸c vßng luÈn quÈn cña sù ®ãi nghÌo. Thùc tiÔn vµ kinh nghiÖm cña nhiÒu níc cho thÊy, c¸c quèc gia nµo thùc hiÖn chiÕn lîc kinh tÕ më cña víi bªn ngoµi, biÕt tranh thñ vµ ph¸t huy t¸c dông cña c¸c nh©n tè bªn ngoµi biÕn nã thµnh nh÷ng nh©n tè bªn trong th× quèc gia ®ã t¹o ®îc tèc ®é t¨ng cao. Møc t¨ng trëng ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn thêng do nh©n tè t¨ng ®Çu t, nhê ®ã c¸c nh©n tè kh¸c nh tæng sè lao ®éng ®îc sö dông, n¨ng suÊt lao ®éng còng t¨ng lªn theo. V× vËy cã thÓ th«ng qua tû lÖ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®èi víi ta kinh tÕ. Râ rµng ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®· gãp phÇn tÝch cùc thóc ®Èy ta kinh tÕ ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Nã lµ tiÒn ®Ò, lµ chç dùa ®Ó khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng to lín trong níc nh»m ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. 1.4 . Thóc ®Èy qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ Yªu cÇu dÞch chuyÓn nÒn kinh tÕ kh«ng chØ ®ßi hái cña b¶n th©n sù ph¸t triÓn néi t¹i nÒn kinh tÕ, mµ cßn lµ ®ßi hái cña xu høng quèc tÕ hãa ®êi sèng kinh tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ hiÖn nay. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ mét trong bé phËn quan träng cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. Th«ng qua c¸c quèc gia sÏ tham gia ngµy cµng nhiÒu vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. §Ó héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ gi÷a c¸c níc trªn thÕ giíi, ®ßi hái mçi quèc gia ph¶i thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ trong níc cho phï hîp víi 5 §Ò ¸n m«n häc sù ph©n c«ng lao déng quèc tÕ. Sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ cña níc phï hîp víi tr×nh ®é chung trªn thÕ giíi sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi. Ngîc l¹i, chÝnh ho¹t ®éng ®Çu t l¹i gãp phÇn thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ. Bëi v×: Mét lµ, th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®· lµm xuÊt hiÖn nhiÒu lÜnh vùc vµ ngµnh kinh tÕ míi ë c¸c níc nhËn ®Çu t. Hai lµ, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi gióp vµo sù ph¸t triÓn nhanh chãng tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ ë nhiÒu nghµnh kinh tÕ, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ë mét sè ngµnh nµy vµ t¨ng tû phÇn cña nã trong nÒn kinh tÕ. Ba lµ, mét sè ngµnh ®îc kÝch thÝch ph¸t triÓn bëi ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, nhng còng cã nhiÒu ngµnh bÞ mai mét ®i, råi ®i ®Õn chç bÞ xãa bá. 1.5 . Mét sè t¸c ®éng kh¸c Ngoµi nh÷ng t¸c ®éng trªn ®©y, ®Ç t trùc tiÕp níc ngoµi cßn cã mét sè t¸c ®éng sau: §ãng gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo nguån thu ng©n s¸ch Nhµ níc th«ng qua viÖc nép thuÕ cña c¸c ®¬n vÞ ®Çu t vµ tiÒn thu t viÖc cho thuª ®Êt .... §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi còng ®ãng gãp c¶i thiÖn c¸n c©n quèc tÕ cho níc tiÕp nhËn ®Çu t. Bëi v× hÇu hÕt c¸c dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm híng vµo xuÊt khÈu phÇn ®ãng gãp cña t b¶n níc ngoµi vµ viÖc ph¸ triÓn xuÊt khÈu lµ kh¸ lín trong nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn.VÝ dô nh Singapore lªn72,1%, Brazin lµ 37,2%, Mehico lµ 32,1%, §µi loan lµ 22,7%, Nam Hµn 24,7%, Agentina 24,9%. Cïng víi viÖc t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hµng hãa, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cßn më réng thÞ trêng c¶ trong níc vµ ngoµi níc. §a sè c¸c dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®Òu cã ph¬ng ¸n bao tiªu s¶n phÈm. §©y gäi lµ hiªn tîng “hai chiÒu” ®ang trë nªn kh¸ phæ biÕn ë nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn hiÖn nay. VÒ mÆt x· héi, ®Çu t trôc tiÕp níc ngoµi ®· t¹o ra nhiÒu chç lµm viÖc míi, thu hót mét khèi lîng ®¸ng kÓ ngêi lao ®éngë níc nhËn ®Çu t vµo lµm viÖc t¹i c¸c ®¬n vÞ cña ®Çu t níc ngoµi. §iÒu ®ã gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc lµm gi¶m bít n¹n thÊt nghiÖp vèn lµ mét t×nh tr¹ng nan gi¶i cña nhiÒu quèc gia. §Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, n¬i cã lùc lîng lao ®éng rÊt phong phó nhng kh«ng cã ®iÒu kiÖn khai th¸c vµ sö dông ®îc. Th× ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®íc coi lµ ch×a khãa quan träng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn ®©y. V× ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi t¹o ra ®îc c¸c ®iÒu kiÖn vÒ vèn vµ kü thuËt, cho phÐp khai th¸c vµ sö dông c¸c tiÒm n¨ng vÒ lao ®éng. ë mét sè níc ®ang ph¸t triÓn sè ngêi lµm viÖc trong c¸c xÝ nghiÖp chi nh¸nh níc ngoµi so víi tæng ngêi cã viÖc lµm ®¹t tû lÖ t¬ng ®èi cao nh Singapore 54,6%, Brazin 23%, Mehico 21%. Møc trung b×nh ë nhiÒu níc kh¸c lµ 10%. ë ViÖt Nam cã kho¶ng trªn100 ngh×n ngêi ®ang lµm trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. §©y lµ con sè kh¸ khiªm tèn. Tuy nhiªn sù ®ãng gãp cña FDI ®èi víi viÖc lµm trong níc nhËn ®Çu t thô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÝnh sach vµ kh¶ n¨ng lü thuËt cña níc ®ã. 2. Nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi 2.1. ChuyÓn giao c«ng nghÖ Khi nãi vÒ vÊn ®Ò chuyÓn giao kü thuËt th«ng qua kªnh ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ë phÇn trªn,chÓng ta ®· ®Ò cËp ®Õn mét nguy c¬ lµ níc tiÕp nhËn ®Çu t sÏ nhËn nhiÒu kü thuËt kh«ng thÝch hîp. C¸c c«ng ty níc ngoµi thêng chuyÓn giao nh÷ng c«ng nghÖ kü thuËt l¹c hËu vµ m¸y mãc thiÕt bÞ cò. §iÒu nµy còng cã thÓ gi¶i thich lµ: Mét lµ, díi sù t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt cho nªn m¸y mãc c«ng nghÖ nhanh chãng trë thµnh l¹c hËu. V× vËy hä thêng chuyÓn giao nh÷ng m¸y mãc ®· l¹c hËu cho c¸c níc nhËn ®Çu t ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi s¶n phÈm, n©ng cao ch¸t lîng cña s¶n phÈm cña chÝnh níc hä.Hai lµ, vµo giai ®o¹n ®Çu cña sù ph¸t triÓn, hÇu hÕt c¸c níc ®Òu sö dông c«ng nghÖ, sù dông lao ®éng.Tuy nhiªn sau mét thêi gian ph¸t triÓn gi¸ cña lao ®éng sÏ t¨ng, kÕt qu¶ lµ gi¸ th¸nh¶n phÈm cao. V× vËy hä muèn thay ®æi c«ng nghÖ b»ng nh÷ng c«ng nghÖ cã hµm lîng cao ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do vËy viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ l¹c hËu ®· g©y thiÖt h¹i cho c¸c níc nhËn ®Çu t nh lµ: 6 §Ò ¸n m«n häc  RÊt khã tÝnh ®îc gi¸ trÞ thùc cña nh÷ng m¸y mãc chuyÓn giao ®ã. Do ®ã níc ®Çu t thêng bÞ thiÖt h¹i trong viÖc tÝnh tû lÖ gãp trong c¸c doanh nghiÖp liªn doanh vµ hËu qu¶ lµ bÞ thiÖt h¹i trong viÖc chia lîi nhuËn.  G©y tæn h¹i m«i trêng sinh th¸i. Do c¸c c«ng ty níc ngoµi bÞ cìng chÕ ph¶i b¶ovÖ m«i trêng theo c¸c quy ®Þnh rÊt chÆt chÏ ë c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, th«ng qua ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi hä muèn xuÊt khÈu m«i trêng sang c¸c níc mµ biÖn ph¸p cìng chÕ, luËt b¶o vÖ m«i trêng kh«ng h÷u hiÖu.  ChÊt lîng s¶n phÈm, chi phÝ s¶n xuÊt caovµ do ®ã s¶n phÈm cña c¸c níc nhËn ®Çu t khã cã thÓ c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi. Thùc tiÔn cho thÊy, t×nh h×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ cña c¸c níc c«ng nghiÖp sang c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®ang cßn lµ vÊn ®Ò gay cÊn.VÝ dô theo b¸o c¸o cña ng©n hµng ph¸t triÓn Mü th× 70% thiÖt bÞ cña c¸c níc Mü La Tinh nhËp khÈu tõ c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn lµ c«ng nghÖ l¹c hËu.Còng t¬ng tù, c¸c trêng hîp chuyÓn giao c«ng nghÖ ASEAN lóc ®Çu cha cã kinh nghiÖm kiÓm tra nªn ®· bÞ nhiÒu thiÖt thßi. Tuy nhiªn, mÆt tr¸i nµy còng mét phÇn phô thuéc vµo chÝnh s¸ch c«ng nghÖ cña c¸c níc nhËn ®Çu t. Ch¼ng h¹n nh Mehico cã 1800 nhµ m¸y l¾p r¸p s¶n xuÊt cña c¸c c«ng ty xuyªn gia cña Mü. Méi sè nhµ m¸y nµy ®îc chuyÓn sang Mehico ®Ó tr¸nh nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ m«i thêng ë Mü vµ lîi dông nh÷ng khe hë cña luËt m«i trêng ë Mehico. 2.2. Phô thuéc vÒ kinh tÕ ®èi víi c¸c níc nhËn ®Çu t §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi thêng ®íc chñ yÕu do c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia, ®· lµm n¶y sinh nçi lo r»ng c¸c c«ng ty nµy sÏ t¨ng sù phô thuéc cña nÒn kinh tÕ cña níc nhËn ®Çu t vµo vèn, kü thuËt vµ m¹ng líi tiªu thô hµng hãa cña c¸c c«ng ty xuyªn quãc gia. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cã ®ãng gãp phÇn vèn bæ sung quan träng cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ cho c¸c níc nhËn ®Çu t. §ång thêi còng th«ng qua c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia lµ nh÷ng bªn ®èi t¸c n¬c ngoµi ®Ó chóng ta cã thÓ tiªu thô hµng hãa v× c¸c c«ng ty nµy n¾m hÇu hÕt c¸c kªnh tiªu thô hµng hãa tõ níc nµy sang níc kh¸c. VËy nÕu cµng dùa nhiÒu vµo ®Çu tuu trùc tiÕp níc ngoµi, th× sù phô thuéc cña nÒn kinh tÕ vµo c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cµng lín . Vµ nÕu nÒn kinh tÕ dùa nhiÒu vµo ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi th× sù ph¸t triÓn cña nã chØ lµ mét phån vinh gi¶ t¹o. Sù phån vinh cã ®îc b»ng c¸i cña ngêi kh¸c. Nhng vÊn ®Ò nµy cã x¶y ra hay kh«ng cßn phô thuéc vµo chÝnh s¸ch vµ kh¶ n¨ng tiÕp nhËn kü thuËt cña tõng níc. NÕu níc nµo tranh thñ ®îc vèn, kü thuËt vµ cã ¶nh hëng tÝch cùc ban ®Çu cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi mµ nhanh chßng ph¸t triÓn c«ng nghÖ néi ®¹i, t¹o nguån tÝch lòy trong níc, ®a d¹ng hãa thÞ trrêng tiªu thô vµ tiÕp nhËn kü thuËt míi còng nh ®Èy m¹nh nghiªn cøu vµ triÓn khai trong níc th× sÏ ®îc rÊt nhiÒu sù phô thuéc cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia. 2.3. Chi phÝ cho thu hÓt FDI vµ s¶n xuÊt hµng hãa kh«ng thÝch hîp Mét lµ: Chi phÝ cña viÖc thu hót FDI §Ó thu hót FDI, c¸c níc ®Çu t ph¶i ¸p dông mét sè u ®·i cho c¸c nhµ ®Çu t nh lµ gi¶m thuÕ hoÆc miÔn thuÕ trong mét thêi gian kh¸ dµi cho phÇn lín c¸c dù ¸n ®Çu t níc ngoµi. HoÆc viÖc gi¶m tiÒn cho hä cho viÖc thuª ®Êt, nhµ xëng vµ mét sè c¸c dÞch vô trong níc lµ rÊt thÊp so víi c¸c nhµ ®Çu t trong níc. Hay trong mét sè lÜnh vùc hä ®îc Nhµ níc b¶o hé thuÕ quan.... Vµ nh vËy ®«i khi lîi Ých cña nhµ ®Çu t cã thÓ vît lîi Ých mµ níc chñ nhµ nhËn ®îc. ThÕ mµ, c¸c nhµ ®Çu t cßn tÝnh gi¸ cao h¬n mÆt b»ng quèc tÕ cho c¸c yÕu tè ®Çu vµo. C¸c nhµ ®Çu t thêng tÝnh gi¸ cao cho c¸c nguyªn vËt liÖu,b¸n thµnh phÈm, m¸y mãc thiÕt bÞ mµ hä nhËp vµo ®Ó thùc hiÖn ®Çu t. ViÖc lµm nµy mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho c¸c nhµ ®Çu t ch¼ng h¹n nh trèn ®îc thuÕ, hoÆc giÊu ®îc mét sè lîi nhuËn thùc tÕ mµ hä kiÕm ®îc. Tõ ®ã h¹n chÕ c¹nh tranh cña c¸c nhµ ®Çu t kh¸c x©m nhËp vµo thÞ trêng. Ngîc l¹i, ®iÒu nµy l¹i g©y chi phÝ s¶n xuÊt cao ë níc chñ nhµ vµ níc chñ nhµ ph¶i mua hµng hãa do c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi s¶n xuÊt víi gi¸ cao h¬n. 7 §Ò ¸n m«n häc Tuy nhiªn viÖc tÝnh gi¸ cao chØ s¶y ra khi níc chñ nhµ thiÕu th«ng tin, tr×nh ®é kiÓm so¸t, tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é chuyªn m«n yÕu, hoÆc c¸c chÝnh s¸ch cña níc ®ã cßn nhiÒu khe hë khiÕn cho c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ lîi dông ®îc. Hai lµ: S¶n xuÊt hµng hãa kh«ng thÝch hîp C¸c nhµ ®Çu t cßn bÞ lªn ¸n lµ s¶n xuÊt vµ b¸n hµng hãa kh«ng thÝch hîp cho c¸c níc kÐm ph¸t triÓn, thËm chÝ ®«i khi cßn l¹i lµ nh÷ng hµng hãa cã h¹i cho kháe con ngêi vµ g©y « nhiÔm m«i trêng. VÝ dô nh khuyÕn khÝch dïng thuècl¸, thuèc trõ s©u, níc ngät cã ga thay thÕ níc hoa qu¶ t¬i, chÊt tÈy thay thÕ xµ phßng vv... 2.4.Nh÷ng mÆt tr¸i kh¸c Trong mét sè c¸c nhµ ®Çu t kh«ng ph¶i kh«ng cã trêng hîp ho¹t ®éng t×nh b¸o, g©y rèi an ninh chÝnh trÞ. Th«ng qua nhiÒu thñ ®o¹n kh¸c nhau theo kiÓu “diÔn biÕn hßa b×nh”. Cã thÓ nãi r»ng sù tÊn c«ng cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch nh»m ph¸ ho¹i æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ cña níc nhËn ®Çu t lu«n diÔn ra díi mäi h×nh thøc tinh vi vµ x¶o quyÖt. Trêng hîp chÝnh phñ Xanvado Agiende ë Chile bÞ giËt d©y lËt ®æ n¨m 1973 lµ mét vÝ dô vÒ sù can thiÖp cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ITT(c«ng ty viÔn th«ng vµ ®iÖn tÝn quãc tÕ) vµ chÝnh phñ Mü cam thiÖp c«ng viÖc néi bé cña Chile. MÆt kh¸c, môc ®Ých cña c¸c nhµ ®Çu t lµ kiÕm lêi, nªn hä chØ ®Çu t vµo nh÷ng n¬i cã lîi nhÊt. V× vËy khi lîng vèn níc ngoµi ®· lµm t¨ng thªm sù mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c vïng,gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ. Sù mÊt c©n ®èi nµy cã thÓ g©y ra mÊt æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ. HoÆc FDI còng cã thÎ g©y ¶nh hëng xÊu vÒ mÆt x· héi. Nh÷ng ngêi d©n b¶n xø lµm thuª cho c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ bÞ mua chuéc, biÕn chÊt, thay ®æi quan ®iÓm, lèi sèng vµ nguy c¬ h¬n lµ hä cã thÓ ph¶n béi Tæ Quèc. C¸c tÖ n·n· héi còng cã thÓ t¨ng cêng víi FDI nh m¹i d©m, nghiÖn hót.... Nh÷ng mÆt tr¸i cña FDI kh«ng cã nghÜa lµ phñ nhËn nh÷ng lîi thÕ c¬ b¶n cña nã mµ chóng ta chØ lu ý r»ng kh«ng nªn qu¸ hy väng vµo FDI vµ cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch, nh÷ng biÖn ph¸p kiÓm so¸t h÷u hiÖu ®Ó ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc cña FDI. Bëi v× møc ®é thiÖt h¹i cña FDI g©y ra cho níc chñ nhµ nhiÒu hay Ýt l¹i phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÝnh s¸ch, n¨ng lùc, tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é chuyªn m«n cña níc nhËn ®Çu t. PhÇn 2 Thùc tr¹ng huy ®éng vèn FDI vµo viÖt nam trong thêi gian qua i. T×nh h×nh thu hót vèn FDI HiÖn nay, xu híng toµn cÇu khu vùc nÒn kinh tÕ ®ang diÔn ra trªn kh¾p thÕ giíi.ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi quü ®¹o ph¸t triÓn chung ®ã. Ngµy nay cã nhiÒu c«ng ty, tæ chøc quèc tÕ vµo ViÖt Nam vµ nguån vèn nµy ®· trë thµnh mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam.Sau ®©y lµ bøc tranh tæng thÓ vÒ FDI. 1. Mét sè dù ¸n vµ sè vèn ®Çu t Trong h¬n 10 n¨m qua tõ n¨m 1989-2001 tíi nay ®· cã 3260 dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI) ®îc cÊp phÐp ®¨ng ký ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDT) ®ùîc cÊp giÊy phÐp ®¨ng ký ®Çu t t¹i ViÖt Nam víi tæng sè vèn ®¨ng ký 44 tû USD trong ®ã cã h¬n 2600 dù ¸n cßn hiÖu lùc .Víi tæng sè vèn ®¨ng ký trªn 36 tû USD sè vèn thôc hiÖn .§Õn nay ®¹t gÇn 20 tû USD b»ng 44,5% sè vèn ®¨ng ký, trong ®ã sè vèn níc ngoµi lµ 18 tû USD theo sè liÖu thèng kª cña bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t, qu¸ tr×nh thu hót vèn vµ sè dù ¸n FDI qua c¸c giai ®o¹n 1989-2001 ®uîc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: BiÓu 1: 8 §Ò ¸n m«n häc Qu¸ tr×nh thu hót vèn vµ sè dù ¸n DFI qua c¸c n¨m 1989-2001 N¨m Sè dù ¸n 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 70 111 155 193 272 362 404 501 479 260 280 2500 2600 Tæng vèn ®Çu t (TriÖu USD) 539 596 1388 2271 2987 4071 6616 9212 5548 4827 2000 36000 36000 Tæng sè thùc hiÖn (TriÖu USD) 130 220 221 398 1106 1952 2652 2371 3250 1900 1500 18000 20000 Nguån: Th«ng tin tµi chÝnh sè 1/1/2000 kinh tÕ dù b¸o sè 10+11/2000 vµ sè 3/2001 Qua sè liÖu ta dÔ dµng thÊy tæng sè d ¸n còng nh tæng sè vèn FDT trong giai ®o¹n 1989-1996 t¨ng lªn víi tèc ®é nhanh . N¨m 1989 sè lîng vèn thu hót míi chØ ®¹t 539 triÖu USD nhng n¨m 1995 ®· t¨ng lªn 6616 triÖu USD vµ n¨m 1996 ®¹t 9212 triÖu USD . Møc t¨ng b×nh qu©n n¨m trong giai ®oan nµy lµ 50% quy m« trung tõ 3,5 triÖu USD n¨m 1988 -1990 . Lªn 7,5 triÖu USD n¨m 1991, 7,6 triÖu USD n¨m 1992... vµ 23,7 triÖu USD n¨m 1996 . §iÒu ®ã cho thÊy thêi kú nµy viÖc thu hót F§I vµo rÊt hiÖu qu¶. Mét phÇn lµ do ViÖt Nam lµ thÞ trêng míi hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t, phÇn quan träng kh¸c lµ nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi cña Nhµ níc. C¸c kho¶n ®Çu t nµy ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ trong tæng vèn ®Çu t toµn x· héi, trong ta vµ dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ, ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch, kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm. Doanh thu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¨ng dÇn qua c¸c n¨m. N¨m 1990 lµ 43 triÖu USD, n¨m 1991 lµ 149 triÖu USD , n¨m 1992 lµ 206 triÖu USD, n¨m 1993 lµ 447 triÖu USD, n¨m 1994 lµ 451 triÖu USD, n¨m 1995 lµ 1397 triÖu USD, n¨m 1996 lµ 1841 triÖu USD. Møc t¨ng trong giai ®o¹n nµy lµ 30%. Tû lÖ xuÊt khÈu trªn doanh thhu ®¹t 60% n¨m 1997 vµ b»ng 44 % n¨m 1996. Cßn trong giai ®o¹n 1996-2000 so víi 5 n¨m tríc th× tæng vèn míi ®¹t 20,73 tû USD, t¨ng 27,5 %. Tæng vèn cßn hiÖu lùc ®¹t 18,03 tû USD, t¨ng 7,5 5. Vèn thùc hiÖn ®¹t 21,87 Tû USD víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n 17%, xuÊt khÈu ®¹t 10,6 tû USD víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n 15,4% mçi n¨m, gÊp 8,62 lÇn so víi 5 n¨m tríc. NhËp khÈu ®¹t 15,33 tû USD, gÊp 6,4 lÇn so víi 5 n¨m tríc, tèc ®é t¨ng b×nh qu©n lµ 11% mét n¨m. Trong giai ®äan nay, h×nh thu hót vèn FDI ®· cho thÊy cã phÇn gi¶m h¬n so víi giai ®o¹n tríc (1996-1998). §ã lµ do ¶nh hëng cña cuéc khhñnh ho¶ng tµi chÝnh khu vùc, do c¹nh tranh thu hót cña ViÖt Nam. Nhng tõ n¨m 2000, ®Çu t níc ngoµi cña ViÖt Nam ®· cã dÊu hiÖu phôc håi, ®Æc biÖt trong hai th¸ng ®Çu n¨m 2001 ®· cã 35 dù ¸n ®Çu t níc ngoµi ®îc thµnh lËp víi tæng sè vèn ®Çu t 71,3 triÖu USD, t¨ng 16,7 t vÒ sè dù ¸n vµ 16,1% vÒ vèn so víi cïng kú n¨m 2000. Nh vËy cho thÊy dÊu hiÖu cña ta ®Çu t níc ngoµi ë ViÖt Nam. 1. VÒ c¬ cÊu vèn ®Çu t. §©y lµ mét vÊn ®Ò rÊt cã ý nghÜa quan träng hµng ®Çu trong ho¹t ®éng thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi. Bëi v× nã cã t¸c ®éng to lín ®Õn qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ cña ViÖt Nam. 2.1. C¬ cÊu ngµnh nghÒ BiÓu 2: 9 §Ò ¸n m«n häc C¬ cÊu vèn ®Çu t níc ngoµi ®¨ng ký 1988-1999 N¨m ChØ tiªu CN & XD N-L-N NghiÖp DÞch vô 1988-1990 41,47% 21,64% 36,899% 1991-1995 1996-1999 52,74% 49,66% 4,13% 2,14% 43,13% 48,2% Nguån: Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t §Çu t níc ngoµi trong c¸c n¨m qua ®· ®óng môc tiªu ®Æt ra ban ®Çu ®ã lµ: TËp trung chñ yÕu vµo c«ng nghiÖp vµ x©y dùng víi 1421 dù ¸n vµ vèn ®¨ng ký lµ 18,2 tû USD. C¸c ngµnh dÞch vô cã 613 dù ¸n víi 15,632 tû USD. LÜnh vùc n«ng l©m ng nghiÖp thu hót 313 dù ¸n vµo 2084 tû USD. Nh×n chung quy m« ®Çu t trung b×nh mét dù ¸n trong lÜnh vùc nµy t¬ng ®èi nhá so víi ngµnh kh¸c. Trong ®ã nhá nhÊt lµ ngµnh thñy s¶n, chØ kho¶ng 3 triÖu USD mçi dù ¸n. Ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng cã quy m« trung b×nh lµ 12 triÖu USD mét dù ¸n. Trong ®ã lín nhÊt lµ c¸c dù ¸n th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ. C¸c ngµnh du lÞch, dÞch vô th¬ng m¹i cã quy m« ®Çu t cao nhÊt víi h¬n 25 triÖu USD mçi dù ¸n. TËp trung phÇn lín vµo lÜnh vùc x©y dùng kh¸ch s¹n, v¨n phßng, cho thuª c¨n hé. 2.2. C¬ cÊu l·nh thæ VÒ c¬ cÊu l·nh thæ, cho thÊy vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam cã u thÕ vît tréi h¬n vÒ c¬ së h¹ tÇng, thuËn lîi vÒ giao th«ng ®êng thñy, bé, hµng kh«ng, vµ sù n¨ng ®éng trong t duy kinh doanh, ®· t¹o søc hÊp dÉn FDI m¹nh nhÊt: ChiÕm 57% vÒ sè dù ¸n (1378 dù ¸n), chiÕm 48% vÒ sè vèn ®¨ng ký (17,3 tû USD) vµ 43% vÒ sè vèn thùc hiÖn (6,5 tû USD). Tû träng doanh thu cña khu vùc vèn ®Çu t níc ngoµi ë vïng kinh tÕ nµy trong tæng doanh thu cña khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi trong c¶ níc, cè xu híng t¨ng tõ 48,5% (n¨m 1996) lªn 66,6% n¨m 1999, ®Æc biÖt lµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®¹t 84%. Thµnh phè Hå ChÝ Minh vÉn ®øng ®Çu vïng, tiÕp ®ã lµ §ång Nai, B×nh D¬ng vµ Bµ RÞa- Vòng Tµu. Vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa b¾c (gÇn Hµ Néi, Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng, H¶i D¬ng, Hng Yªn) lµ vïng thu hót FDI thø hai, víi 439 dù ¸n (chiÕm 25t vèn ®¨ng ký), 10,9 tû USD (chiÕm 30%) vµ vèn thùc hiÖn lµ 3,8 tû USD (chiÕm 25%), tû lÖ gi¶i ng©n ®¹t 45%. Tuy nhiªn tõ n¨m 1996, ®ãng gãp cña khu vùc FDI vµo vïng kinh tÕ nµy trong tæng doanh thu cña khu vùc ®Çu t níc ngoµi ë c¶ níc cã xu híng gi¶m, c¶ vÒ tû träng (tõ 38% xuèng cßn 18%) vµ gi¸ trÞ (tõ 1,1 tû USD xuèng cßn 814,7 triÖu USD). Vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung ( gÇn Thõa Thiªn HuÕ, §µ N½ng, Qu¶ng Nam, Qu¶ng Ng·i) ®øng thø 3 vÒ thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi nhng so víi hai vïng trªn th× l¹i qu¸ thÊp, chiÕm 3% vÒ sè dù ¸n (72 dù ¸n) vµ 5,5% vÒ vèn ®¨ng ký (1,978 tû USD). NÕu kh«ng tÝnh ®Ðn dù ¸n läc dÇu Dung QuÊt (1,3 tû USD ) th× vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi cßn Ýt h¬n nhiÒu so víi vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long (113 dù ¸n, víi 1 tû USD vèn ®¨ng ký). MiÒn nói, trung du B¾c Bé, T©y Nguyªn lµ 2 trong sè 6 vïng kinh tÕ cã søc thu hót FDI kÐm nhÊt. Lý do chñ yÕu lµ do ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së h¹ tÇng, thiÕu nguån nh©n lùc, cã tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng ®Çu t sinh lêi thÊp, hoµn vèn chËm... nªn c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi cßn ®¾n ®o, e ng¹i vµ trong khi chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch cña Nhµ níc còng cha thùc sù hÊp dÉn. Qua sè liÖu trªn cho thÊy, c¬ cÊu FDI theo vïng l·nh thæ kh«ng nh÷ng kh«ng thùc hiÖn ®îc môc tiªu cña ViÖt Nam lµ lµm xÝch l¹i gÇn nhau h¬n vÒ tr×nh ®é, còng nh tèc ®é ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng mµ tr¸I l¹I cßn lµm d·n xa h¬n. Do ®ã, trong nh÷ng n tíi nhµ níc cÇn ph¶I ®IÒu chØnh c¬ cÊu vèn ®Çu t cho vïng l·nh thæ, tõng bíc phï hîp víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ. 2. C¸c ®èi t¸c ®Çu t. TÝnh ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay, ®· cã trªn 80 c«ng ty vµ tËp ®oµn thuéc 65 níc vµ vïng l·nh thæ ®· ®Çu t vµo ViÖt Nam. Víi sù xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu cña c¸c tËp ®oµn vµ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia cã tiÒm lùc lín vÒ tµi chÝnh, c«ng nghÖ 10 §Ò ¸n m«n häc nh Sony, Honda, Sanyo cña NhËt B¶n; Deawo, Goldstar, Samsung cña Hµn Quèc; Motorota, Ford cña Mü; Chingpon, Veodan cña §µi Loan... Bªn c¹nh cã nhiÒu doanh nghiÖp võa vµ nhá cña níc ngoµi tham gia ®Çu t t¹i ViÖt Nam. §iÒu nµy lµ thùc sù cÇn thiÕt v× c¸c doanh nghiÖp nµy thêng rÊt n¨ng ®éng, thÝch øng nhanh víi nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng, ho¹t ®éng rÊt hiÖu qu¶. Tõ ®ã sÏ lµ vÖ tinh cho c¸c tËp ®oµn vµ c«ng ty lín. 11 §Ò ¸n m«n häc ChØ tÝnh riªng n¨m 2000, (tõ ngµy 01/01/2000) ®Çu t vµo ViÖt Nam theo chñ ®Çu t lµ: Sè TT Níc 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Tæng sè §µi Loan British Virgin Island NhËt ¤xtr©ylia Hµn Quèc Ph¸p Mü Sing ga po Trung Quèc Hµ Lan Bermuda Th¸i Lan Anh BØ Malaysia Canada Hång K«ng Ir¨c Bahamas §øc Liªn bang Nga Thôy SÜ Thôy §IÓn §an m¹ch Sè dù ¸n 76 11 15 2 22 5 6 9 10 2 1 3 2 1 7 2 6 1 1 2 1 1 1 1 188 Vèn ®Çu t Vèn ph¸p ®Þnh 145819 86590 55215 53500 46417 26292 19270 13455 10782 10450 10000 6600 5160 4995 3615 2900 2374 2200 1000 700 509 150 147 100 50733 69507 35988 27834 28600 36516 2543 13535 8663 8322 3152 15000 5550 2050 2520 2063 1620 1024 2200 500 380 0 50 147 100 257846 Nguån: Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t II. §¸nh gi¸ chung t×nh h×nh thu hót vèn FDI 1. Nh÷ng thµnh tùu, nguyªn nh©n §Ó ®¸nh gi¸ nh÷ng thµnh tùu trong viÖc thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi, bªn c¹nh c¸c chØ tiªu quan träng lµ sè vèn ®¨ng ký cña c¸c dù ¸n, cÊp míi vµ t¨ng vèn, cßn cã c¸c chØ tiªu kh¸c còng kh«ng kÐm phÇn quan träng. §ã lµ sè vèn thùc hiÖn vµ kÕt qu¶ vÒ c¸c mÆt kh¸c cña nh÷ng dù ¸n ®· ®i vµo ho¹t ®éng nh: doanh thu, xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu, nép ng©n s¸ch, thu hót lao ®éng... . Mét lµ: §Çu t níc ngoµi gãp phÇn quan träng bæ sung nguån vèn ®Çu t ph¸t triÓn, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi. §Æc ®IÓm cña nÒn kinh tÕ níc ta vµo thËp kû 70 vµ ®Çu thËp kû 80 lµ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung víi rÊt nhiÒu nh÷ng nhîc ®IÓm cña nã, trong ®ã tû lÖ vèn ®Çu t vµ tiÕt kiÖm rÊt thÊp, thËm chÝ cßn ©m. tõ sau ®æi míi th× tû lÖ nµy t¨ng lªn ®¸ng kÓ, tuy nhiªn vÉn cßn thÊp h¬n nhiÒu so víi nhu cÇu vèn ®Çu t. H¬n nòa, chóng ta cßn ph¶i tr¶ qu¸ nhiÒu nî níc ngoµi trong khi th©m hôt ng©n s¸ch cßn ë møc kh¸ cao. V× vËy FDI trë thµnh mét nguån vèn cÇn thiÕt cho sù nghiÖp ®æi míi cña níc nhµ. Trong suèt thêi kú 5 n¨m 1991-1995, tû trong ®Çu t níc ngoµi chiÕm 22% vµ ®ãng gãp kho¶ng 30% tæng sè vèn ®Çu t trong níc. Cßn tÝnh riªng 5 n¨m 19962000 so víi 5 n¨m tríc th× tæng sè vèn ®Çu t míi ®¹t kho¶ng 20,73% tû USD, t¨ng 27,5% tæng sè vèn thùc hiÖn ®¹t h¬n 3260 dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t t¹i ViÖt Nam víi tæng sè vèn ®¨ng ký 44 tû USD. §©y lµ mét con sè ®¸ng kÓ. 12 §Ò ¸n m«n häc Nguån vèn FDI chñ yÕu lµ ngo¹i tÖ m¹nh vµ m¸y mãc thiÕt bÞ t¬ng ®èi hiÖn ®¹i nªn ®· ®ãng gãp c¬ së vËt chÊt míi, bæ sung vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, t¨ng thªm n¨ng lùc s¶n xuÊt míi cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, nhÊt lµ khu vùc c«ng nghiÖp. Hai lµ:Th«ng qua v iÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ kü thuËt, FDI ®· gãp phµn lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, kinh nghiÖm qu¶n lý ë mét sè ngµnh. ViÖt Nam bíc vµo c«ng cuéc håi phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ víi xuÊt ph¸t ®IÓm thÊp vÒ mÆt c«ng nghÖ. Do ®ã chÊt lîng s¶n phÈm thÊp, khã cã thÓ t¹o ra søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. MÆt kh¸c, tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp cßn dÉn ®Õn « nhiÔm m«i trêng. Sau khi thùc hiÖn luËt ®Çu t níc ngoµi, viÖc ®æi míi níc ta ®· thùc hiÖn víi quy m« vµ tèc ®é cao h¬n nhiÒu so víi tríc ®ã. Níc ta ®· tiÕp nhËn ®îc mét sè c«ng nghÖ kü thuËt tiªn tiÕn trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ nh: th«ng tin viÔn th«ng, th¨m dß dÇu khÝ, hãa chÊt, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, x©y dùng kh¸ch s¹n ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ, s¶n xuÊt l¾p ghÐp «t«, c«ng nghÖ ®iÖn tö, xe m¸y, s¶n xuÊt mét sè mÆt hµng tiªu dïng cã chÊt lîng... Cô thÓ trong c¸c ngµnh dÇu khÝ, nhiÒu thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña c¸c h·ng næi tiÕng trªn thÕ giíi nh Mobile cña Mü, BHP Rertolium, CKA cña óc vµ c¸c c«ng ty kh¸c cña Hµ Lan, ý, Ph¸p, Anh, Nga, Ên ®é ®· ®îc ®a vµo ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ còng nh x©y dùng c¸c nhµ m¸y läc dÇu. Trong lÜnh vùc bu chÝnh viÔn th«ng, c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i cña c«ng ty OCTVT ®· ®îc ®a vµo níc ta ®Ó l¾p ®Æt ®µi th«ng tin viÔn th«ng ®Çu tiªn. PhÇn lín thiÕt bÞ ®a vµo níc ta ×uy thuéc läai trung b×nh trªn thÕ giíi nhng vÉn tiªn tiÕn h¬n nh÷ng thiÕt bÞ mµ ta ®ang cã. Nh vËy, th«ng qua chuyÓn giao c«ng nghÖ FDI ®· gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, ®a d¹ng mÉu m·, tõ ®ã mµ n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu, c¶i thiÖn m«i trêng lao ®éng, ®ång thêi kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp trong níc vµ c¶ ë níc ngoµi. Ba lµ: ®Çu t níc ngoµi ®· gãp phÇn tÝch cùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ta vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo híng tiÕn bé, t¨ng thu ng©n s¸ch. §Çu t níc ngoµi thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô trong nÒn kinh tÕ níc ta. Hai khu vùc nµy cã tèc ®é ta nhanh h¬n khu vùc n«ng nghiÖp (n¨m 1997, c«ng nghiÖp t¨ng 13,2%, dÞch vô t¨ng 8,6%, n«ng nghiÖp t¨ng 4,5%) thóc ®Èy qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ theo híng tÝch cùc. Trong c¬ cÊu vïng l·nh thæ, ®Çu t níc ngoµi gãp phÇn h×nh thµnh khu kinh tÕ träng ®iÓm cña 3 miÒn B¾c-Trung-Nam, mçi vïng lµ mét khu vùc kinh tÕ ta nhanh, cã t¸c dông ®Çu t ®èi víi kinh tÕ ViÖt Nam. H¬n n÷a, FDI ®· gãp phÇn chñ yÕu ®Çy nhanh qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt vïng kinh tÕ träng ®iÓm, ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän cña nÒn kinh tÕ. Khu vùc FDI t¹o ra trªn 12% GDP, h¬n 34% gi¸ trÞ s¶n lîng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, gÇn 7% nguån thu ng©n s¸ch cña c¶ níc, t¨ng thu thªm nguån thu tõ xuÊt khÈu, dÞch vô thu ngo¹i tÖ vµ ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch. Bèn lµ: Bíc ®Çu t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò khã kh¨n vÒ viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. TÝnh ®Õn th¸ng 4 n¨m 2001 sö dông 35 v¹n lao ®éng trùc tiÕp vµ h¬n 10 v¹n ngêi phôc vô cho hîp t¸c ®Çu t. §ång thêi thu hót h¬n 4000 c¸n bé ViÖt Nam lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. NhiÒu c¸n bé ®· ph¸t huy n¨ng lùc, v¬n lªn ®¶m nhiÖm c¸c c«ng viÖc quan träng, cã uy tÝn ®èi víi ®èi t¸c níc ngoµi. Sù ®ãng gãp nµy tuy nhá bÐ, song l¹i ®¸ng quý trong ®iÒu kiÖn thiÕu nhiÒu viÖc lµm ë níc ta. Trªn ®©y lµ nh÷ng lîi Ých ban ®Çu mµ chóng ta thu ®îc th«ng qua viÖc thu hót FDI. Tuy cßn rÊt khiªm tèn nhng nã còng ®· gãp mét phÇn quan träng vµo sô nghiÖp ®æi míi cña níc ta. NhËn thøc ®îc vÞ trÝ ngµy cµng to lín cña ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam. §¶ng vµ nhµ níc ta ®· ®Ò ra chñ tr¬ng thu hót vµ sö dông vèn bªn ngoµi. §Ó thùc hiÖn chñ tr¬ng ®ã, nhµ níc ViÖt Nam ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi thu hót ®Çu t níc ngoµi. 13 §Ò ¸n m«n häc Quèc héi níc CHXHCN ViÖt Nam ®· ban hµnh luËt ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam. tõ th¸ng 12 n¨m 1987 ®Õn nay ®· bæ sung 3 lÇn nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n n÷a cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. Sau khi ban hµnh luËt mét sè c¸c v¨n ph¸p quy kh¸c ®Ó cô thÓ hãa vµ híng dÉn thi hµnh luËt. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· cè g¾ng hÕt søc nh»m t¹o ra m«i trêng ®Çu t thuËn lîi nh: æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, x©y dùnh vµ c¶i t¹o c¬ së h¹ tÇng, duy tr× ta kinh tÕ cao... §©y lµ nh©n tè chñ quan ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu trªn mµ khu vùc cã vèn ®Çu t ®· ®ãng gãp. MÆt kh¸c, níc ta cã nguån tµi nguyªn phong phó, nguån lao ®éng dåi dµo, cã vÞ trÝ thuËn lîi cho viÖc bu«n b¸n víi c¸c níc trong khu vùc vµ trª thÕ giíi mµ nhÊt lµ quan hÖ ViÖt-Mü hiÖn nay. Mü vµ ViÖt Nam ®· ký hiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i song ph¬ng lµ nh©n tè quan träng ¶nh hëng trùc tiÕp tíi dßng m¸u chuyÓn c¸c nguån vèn tõ bªn ngoµi vµo ViÖt Nam, lµ triÓn väng lín cña viÖc thu hót vèn FDI vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n tíi. Nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan h÷a hÑn sÏ mang l¹i cho c¸c nhµ ®Çu t lîi nhuËn cao cña n¨m tíi lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh nh÷ng thµnh c«ng cña FDI trong nh÷ng n¨m qua. 2. Nh÷ng h¹n chÕ, nguyªn nh©n BÊt kú mét tÊm hu©n tr¬ng nµo còng cã mÆt tr¸i cña nã, FDI cña níc ta còng cã nh÷ng vÊn ®Ò ®¸ng ph¶i suy nghÜ: Mét lµ: C¬ cÊu ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam cha hîp lý. H¬n 10 n¨m qua, c¸c dù ¸n ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam míi chØ tËp trung vµo mét sè ®Þa bµn vµ nh÷ng ngµnh cã kh¶ n¨ng thu hót vèn nhanh, Ýt rñi ro vµ cã c¬ së h¹ tÇng kh¸. Trong sè h¬n 2200 dù ¸n ®Çu t, cã ®Õn 58% tËp trung vµo vïng §«ng Nam bé (thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ nhiÒu nhÊt) víi 52,5% tæng sè vèn ®Çu t vµ 54% tæng sè vèn ph¸p ®Þnh. KÓ ®Õn lµ ®ång b»ng S«ng Hång (chñ yÕu lµ Hµ Néi vµ H¶i Phßng) víi 23,6t tæng sè dù ¸n, 31,7t sè vèn ®Çu t vµ 30t vèn ph¸p ®Þnh. Trong khi ®ã, 6 vïng cßn l¹i, tuy cßn nhiÒu tiÒm n¨ng nhng l¹i rÊt Ýt dù ¸n víi sè vèn 50 tiÖu USD. t©y B¾c cã 7 dù ¸n víi 41 triÖu USD, §ång b»ng S«ng Cöu Long 128 dù ¸n víi sè vèn 763,2 triÖu USD ... Trªn trêng ®Þa bµn, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi l¹i tËp trung vµo mét sè nghµnh cã kh¶ n¨ng sinh lîi nhanh. H¬n 10 n¨m qua ®· cã 189 dù ¸nn®Çu t vµo kh¸ch s¹n, nhµ hµng víi tæng sè vèn gÇn 4 tû USD. 1077 dù ¸n c«ng nghiÖp víi tæng sè vèn 11,5tû ®ång, chñ yÕu lµ c«ng nghiÖp l¾p r¸p, dÖt da, bu ®iÖn, ng©n hµng, du lÞch. Sè dù ¸n vµo vïng s©USD vïng xa, vïng nghÌo vµ c¸c vïng s¶nn xuÊt n«ng l©m nghiÖp l¹i qu¸ Ýt. Ngµnh n«ng nghiÖp chØ cã 233 dù ¸n sè vèn 165 triÖu USD chiÕm 10% sè dù ¸n vµ 3,8% sè vèn ®Çu t 3,9% vèn ph¸p ®Þnh. Ngµnh thñy s¶n l¹i Ýt 83 dù ¸n vµ 331 triÖu USD vèn ®Çu t. Hai lµ: HiÖu qu¶ ®Çu t cha cao vµ kh«ng ®ång ®Òu, mét sè dù ¸n ®· ®i vµo ho¹t ®éng 3-4 n¨m nhng vÉn bÞ thua lç. VÝ dô hãa chÊt lç 32 triÖu USD b»ng 29% vèn ®Çu t, s¶n xuÊt bµnn ghÕ, gêng tñ lç 4 triÖu USD b»ng 15,4% vèn ®Çu t.. Nguyªn nh©n thua lç cã nhiÒu cã yÕu tè ®ang c¶nh b¸o lµ chi phÝ vËt chÊt vµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh qu¸ lín do ®Þnh gi¸ m¸y mãc thiÕt bÞ níc ngoµi ®ù¬c nhËp vµo ®Ó liªn doanh so víi gi¸ thùc tÕ. MÆt kh¸c, cã kh«ng Ýt c¸c nhµ ®Çu t ®· lîi dông quan hÖ hîp t¸c ®Çu t vµ s¬ hë trong chÝnh s¸ch vµ kiÓm so¸t ®Ó bu«n lËu, trèn thuÕ g©y thiÖt h¹i kh«ng nhá cho nníc t¨ng trëng . Nh vô bu«n lËu 1,2 triÖu gãi “CarewnA” cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hµng h¶i Lizena nh vô nhµ m¸y thuèc l¸ Lataba vµ nhµ m¸y thuèc l¸ Kh¸nh Hßa hîp t¸c s¶n xuÊt Marboro gi¶ ®Ó xuÊt khÈu sang Hµ Lan. Ba lµ: §Çu t níc ngoµ ®· vµ ®ang t¹o ra sù c¹nh tranh g¨y g¾t víi c¸c doanh nghiÖp néi ®Þa vÒ lao ®éng, kü thuËt, vÒ thÞ trong níc vµ xuÊt khÈu. Bªn c¹nh mÆt tÝch cùc cña c¹nh tranh ®ã, còng xuÊt hiÖn nhiÒu yÕu tè tiªu cùc ¶nh hëng ®Õn tèc ®é t¨ng trëng cña c¸c doanh nghiÖp trong níc. Râ nhÊt lµ s¶n xuÊt bia, bét giÆt, dÖt, da, l¾p r¸p ®iÖn tö, chÕ biÕn n«ng s¶n. VÝ dô c«ng nghiÖp ®iÖn tö liªn doanh víi níc ngoµi t¨ng 35% lËp tøc khu vùc trong níc gi¶m 5%. T¬ng tù còng vËy víi v¶i t¨ng 37,55% vµ t¨ng 1,3% thùc phÈm, ®å uèng 19,5% vµ 11,5%, bét giÆt t¨ng 114,6% vµ t¨ng 5,7%.... H¬n thÕ n÷a, c¸c nhµ ®Çu t g©y 14 §Ò ¸n m«n häc nhiÒu thiÖt thßi cho ngêi lao ®éng. Môc ®Ých cña nhµ ®Çu t lµ nh»m thu ®îc lîi nhuËn cµng cao cµng tèt. V× vËy hä lu«n t×m c¸ch khai th¸c lîi thÕ t¬ng ®èi cña níc chñ nhµ. Mét lîi thÕ lín nhÊt cña ViÖt Nam lµ gÝa lao ®éng rÎ. V× vËy nhµ ®Çu t g©y nhiÒu thiÖt thßi cho ngêi lao ®éng. ë mét sè xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi c¸c nhµ ®Çu t ®· t¨ng cêng ®é lao ®éng, c¾t xÐn ®iÒu kiÖn lao ®éng thËm chÝ xóc ph¹m nh©n phÈm cña ngêi lao ®éng, mua chuéc hoÆc ph¶n øng víi c¸c c¸n bé c«ng ®oµn. V× vËy ®· cã nhiÒu cuéc tranh chÊp vÒ lao ®éng x¶y ra ë c¸c xÝ nghiÖp nµy (14 xÝ nghiÖp trong h¬n 700 xÝ nghiÖp ®ang ho¹t ®éng) Bèn lµ: M« h×nh khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt tuy cã nhiÒu u ®iÓm, nhng sù ph¸t triÓn trong h¬n 10 n¨m qua. M« h×nh nµy ë ViÖt Nam còng xuÊt hiÖn nh÷ng yÕu tè h¹n chÕ. Tríc hÕt lµ xu híng ph¸t triÓn trµn lan kh«ng theo quy ho¹ch, ch¹y theo sè lîng mµ cha tÝnh ®Õn yÕu tè hiÖu qu¶. §Õn n¨m 1998, c¶ níc cã 54 khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt víi tæng diÖn tÝch ®Êt 9000 ha nhng míi lÊp ®Çy 23% diÖn tÝch, 77% cßn l¹i vÉn cßn chê c¸c chñ ®Çu t. C¶ níc cã 17 khu c«ng nghiÖp cha ®îc thùc hiÖn ®îc dù ¸n nµo, níc ta cßn nghÌo nhng Nhµ níc ®· dµnh h¼n hµng 100 triÖu USD ®Ó x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng cña c¸c khu c«ng nghiÖp ®Ó mêi gäi c¸c nhµ ®Çu t trong vµ ngoµi níc, nhng diÖn tÝch cho thuª l¹i qu¸ Ýt so víi dù kiÕn vµ quy ho¹ch. N¨m lµ: VÊn ®Ò lín nhÊt mµ FDI g©y ra trong nh÷ng n¨m ®ã n÷a lµ kh«ng Ýt nh÷ng c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ l¹c hËu ®· bÞ th¶i ®Õn 20%. Mét cuéc kh¶o s¸t cña nghµnh c«ng nghiÖp nhÑ ë 42 xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi n¨m 1993 cho biÕt 76% sè m¸y míi nhËp thuéc thÕ hÖ nh÷ng n¨m 1950- 1960 , 70% sè m¸y nhËp hÕt khÊu hao, 50% lµ ®ß cò t©n trang l¹i. Riªng viÖc ®Þnh gi¸ cao h¬n gi¸ thùc tÕ tõ 15%- 20% cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp do níc ngoµi ®a vµo díi h×nh thøc liªn doanh ®· g©y thiÖt h¹i cho ta kho¶ng 50 triÖu USD (B¸o nh©n d©n ngµy 6/10/1993). §iÒu tra cña Liªn §oµn lao ®éng ViÖt Nam c«ng bè n¨m 1995 cho biÕt. HÖ thèng CO2 ë liªn doanh bia BGI do ph¸t chÕ t¹o n¨m 1979, ®· l¾p ë Camorun n¨m 1980 (thêi b¸o kinh tÕ sè 73 nn 1996). ViÖc chuyÓn gia c«ng nghÖ l¹c hËu, thiÕu ®ång bé ®ang b¸o ®éng nguy c¬ cña c¸c níc ph¸t triÓn vµ ViÖt Nam lµ ®iÒu ®¸ng quan t©m. §iÒu nµy g©y ra « nhiÔm m«i trêng vµ ¶nh hëng ®Õn søc kháe cña ngêi lao ®éng vµ nguy c¬ gia t¨ng møc ®é l¹c hËu. Ch¼ng h¹n nh viÖc nhËp c«ng nghÖ cò cña ngµnh ph©n bãn ®· lµm nång ®é hãa chÊt g©y h¬i, c¸c lo¹i khÝ ®éc gÊp nhiÒu lÇn cho phÐp,lµm « nhiÔm m«i trêng xung quanh. HoÆc c«ng nghÖ t¹o bät PVC tõ hãa chÊt Alkysbene lµ ch©t g©y bÖnh ung th còng ®· ®îc nhËp vµo níc ta. Ngoµi ra nguy c¬ cã thÓ s¶y ra n÷a lµ sù phô thuéc cña c¸c níc nhËn ®Çu t vµo vèn, c«ng nghÖ kü thuËt vµ thÞ trêng cña c¸c nhµ ®Çu t. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ gi¶ t¹o ë níc nhËn ®Çu t. Sù “ch¶y m¸u” tµi nguyªn vµ chÊt x¸m. Sù can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé, an ninh cña c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn th«ng qua c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia.....Nguyªn nh©n chÝnh cña t×nh h×nh trªn lµ do ViÖt Nam thiÕu th«ng tin vÒ c¸c lo¹i c«ng nghÖ, tr×nh ®é cßn thÊp, tr×nh ®é qu¶n lý vµ kiÓm so¸t cßn yÕu. Quan träng hn lµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ chuyÓn giao c«ng nghª, b¶o vÖ m«i trêng, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc....cßn nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i hoµn thiÖn. 3. Nh÷ng víng m¾c, trë ng¹i Trong thêi gian qua, ChÝnh phñ ViÖt Nam thêng xuªn l¾ng nghe c¸c nhµ ®Çu t vµ ®· ban hµnh nhiÒu biÖn ph¸p c¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t, th¸o g÷ khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t níc ngoµinh söa ®æi luËt ®Çu t níc ngoµi, miÔn gi¶m thuÕ, tiÒn thuª ®Êt, gi¶m gi¸ phÝ mét sè mÆt hµng, dÞch vô, ®iÒu chØnh môc tiªu ho¹t ®éng cña nhiÒu dù ¸n, bæ sung c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vµ b¶o ®¶m ®Çu t, xö lý linh ho¹t viÖc chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t vv.... Tuy nhiªn, cho ®Õn nay vÉn cßn mét sè víng m¾c g©t khã kh¨n cho viÖc thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi. 3.1. Sù c¹nh tranh gay g¾t trong viÖc thu hót FDI cña c¸c níc cña c¸c khu vùc Xu híng gia t¨ng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi trªn thÕ giíi lµ yªu cÇu tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh quèc tÕ hãa ®íi sèng kinh tÕ quèc tÕ ®ang diÔn ra ngµy cµng m¹nh 15 §Ò ¸n m«n häc mÏ. Xu híng nµy mang tÝnh l©u dµi, cho dï trong sè nn cô thÓ lîng vèn FDI cã thÓ gi¶m do ¶nh hëng cña suy tho¸i kinh tÕ, nhÊt lµ ë c¸c níc ph¸t triÓn. Tuy vËy nhng tæng sè vèn FDI trªn thÕ giíi lµ rÊt lín, song tû träng ®Çu t vµo c¸c níc ph¸t triÓn trong tæng FDI chØ chiÕm Ýt vµ cã thÓ gi¶m xuèng trong nh÷ng nn tíi. Do ®ã cuéc c¹nh thanh thu hót FDI gi÷a c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cßn tiÕp tôc t¨ng. MÆt kh¸c mét sù kiÖn gÇn ®©y cho thÊy ViÖt Nam sÏ khã kh¨n h¬n trong thu hót ®Çu t níc ngoµi. §ã lµ níc l¸ng giÒng Trung Quèc gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i quèc tÕ (WTO). 3.2. C¬ së h¹ tÇng cßn yÕu kÐm Do xuÊt ph¸t thÊp nªn c¬ së h¹ tÇng cßn kÐm cña ViÖt Nam ®· tån t¹i qua nhiÒu thÕ kû qua, g©y ra nh÷ng Ên tîng kh«ng mÊy hÊp dÉn cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. §ßng thêi g©y khã kh¨n cho viÖc triÓn khai vµ ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n FDI. Sù qu¸ t¶i vµ l¹c hËu cña hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c cung cÊp ®iÖn níc lµ nh÷ng næi bËt cña c¬ së h¹ tÇng ViÖt Nam cô thÓ: Giao th«ng vËn t¶i: HÖ thèng nµy c¶ vÒ ®êng s¾t, ®êng kh«ng, ®êng bé ®Òu rÊt l¹c hËu, kh«ng ®ång bé. Trong sè 15 s©n bay cña c¶ níc, cã hai s©n bay quèc tÕ lµ Néi Bµi - Hµ Néi, T©n S¬n NhÊt - Thµnh phè Hå ChÝ Minh. S©n bay §µ n½ng tuy ®· ®îc xÕp lµ lo¹i s©n bay quèc tÕ, nhng trong thùc tÕ míi chØ ho¹t ®éng nh s©n bay néi ®Þa. Ngay c¶ hai s©n bay quèc tÕ nø«c ta còng ®ang ®ßi hâi ph¶i ®îc n©ng cÊp c¶i t¹o, vµ cã thªm thiÕt bÞ híng bay míi. M¹ng líi ®êng s¾t cã nhîc ®iÓm lín nhÊt lµ hÖ thèng ®êng s¾t lµ ®êng ®¬n tuyÕn, víi ®êng bay khæ hÑp trong khi hÖ thèng tÝn hiÖu th« s¬. nÒn ®êng s¾t kh«ng ®¶m b¶m chÊt lîng,®êng rayvµ tµ vÑt yÕu nhiÒu ®o¹n ®êng kh«ng an toµn... Do vËy so víi yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ th× sù ph¸t triªn cña giao th«ng vËn t¶i cßn chËm ch¹p vµ lµ trë ng¹i lín ®èi víi kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam nhÊt lµ c¸c vïng s©u vïng,vïng xa. Cã thÓ nãi ®Çu t cho giao th«ng vËn t¶i cña ViÖt Nam cha chó träng tíi ®Çu t chiÒu s©u, thiªn vÒ mua s¾m thiÕt bÞ míi,coi nhÑ söa ch÷a vµ ®ång b« hãa ph¬ng tiÖn hiÖn cã. Chó träng ph¬ng tiÖn kü thuËt nhng l¹i xem nhÑ viÖc ®æi míi c«ng nghÖ vµ hoµn thiÖn c¸c c«ng tr×nh vËt chÊt. HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i xÐt vÒ tr×nh ®é kü thuét vµ c«ng nghÖ cßn l¹c hËu,xÐt vÒ c¬ c¸u mÊt c©n ®èi, xÐt vÒ mÆt ph©n bè l·nh thæ cha hîp lý. HÖ th«ng tin liªn l¹c: ViÖt Nam tuy ®· cã nh÷ng tiÕn bé vît bËc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Nhng nh×n chung vÉn vÉn cha ®Çy ®ñ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng cha thËt tèt ®Ó phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. §Æc biÖt hÖn nay chóng t¨ng trëng ®ang sèng trong thêi ®¹i bïng næ nªn mäi th«ng tin ph¶i ®îc cËp nhËt mét c¸ch chÝnh x¸c, ®Ó c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ xö lý mét c¸ch linh ho¹t c¸c th«ng tin ®ã. Tõ ®ã ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n kÞp thêi. H¬n n÷a phÝ trong ngµnh bu chÝnh viÔn th«ng hiÖn nay ®ang cßn kh¸ cao so víi khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §ång thêi khu vùc FDI hiÖn cßn ph¶i chÞu møc kh¸ cao so víi khu vùc trong níc. §iÒu nµy g©y bÊt b×nh ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t vµ lµm cho chi phÝ ho¹t ®éng t¨ng cao, g©y khã kh¨n cho viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n FDI. HÖ thèng tho¸t níc vµ hÖ thèng cung cÊp ®iÖn ®· ®îc x©y dùng vµ chó träng ®Çu t. Song vÉn cha ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ho¹t ®éng FDI. HÖ thèng c¸p tho¸t níc ®« thÞ trong nh÷ng thµnh phè lín ®ang bÞ xuèng cÊp ngiªm träng, thËm chÝ nhiÒu khu vùc ®« thÞ cha cã hÖ thèng tho¸t níc. ë Hµ Néi sè lîng cèng tho¸t níc chØ ®¸p øng ®îc trªn 40% yªu cÇu. ë thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ ë mét sè thµnh phè kh¸c ë phÝa Nam, hÖ thèng tho¸t níc cã kh¸ h¬n nhng còng chÞu ¸p lùc lín do viÖc më réng kh¸ nhanh cña c¸c khu d©n c. 3.3. M«i trêng hÖ thèng ph¸p luËt cßn nhiÒu bÊt cËp HÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn nªn cßn thiÕu tÝnh ®éng bé, cha ®ñ møc cô thÓ, cha b¶o ®¶m ®îc tÝnh râ rµng vµ dù ®o¸n ®îc tríc. Sau h¬n 10 n¨m qua kÓ tõ khi ban hµnh luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®· ®îc söa ®æi 3 lÇn. C¸c v¨n b¶n ph¸p lý liªn quan ®Õn FDI rÊt nhiÒu, nhng viÖc hÖ thèng hãa cßn yÕu, viÖc tuyªn truyÒn cßn h¹n chÕ, viÖc hiÓu vµ tËn dông cha nhÊt qu¸n, tïy tiÖn. T¹o nªn t×nh tr¹ng “trªn tho¸ng díi chÆt” Cô thÓ: 16 §Ò ¸n m«n häc Mét sè Bé ngµnh cha ban hµnh kÞp thêi c¸c v¨n b¶n híng dÉn. NghÞ §Þnh 24/2000/N§-CP ngµy 31/7/2000 cña ChÝnh Phñ quy ®Þnh chi tiÕt luËt ®Çu t ní ngoµi t¹i ViÖt Nam g©y khã kh¨n cho c¸c ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vÝ dô nh v¨n b¶n híng dÉn thuÕ, qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp, chÕ ®é kÕ to¸n cña Bé Tµi ChÝnh, híng dÉn chuyÓn giao c«ng nghÖ.... MÆt kh¸c thñ tôc hµnh chÝnh cßn rêm rµ, tÖ qua liªu, thiÕu tr¸ch nhiÖm cña mét sè c¸n bé c«ng chøc g©y ¸ch t¾c triÓn khai dù ¸n vµ s¶n xuÊt kinh doanh. T×nh tr¹ng “nhiÒu cöa nhiÒu khãa” vÉn ®ang tån t¹i. Cßn n÷a c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ së h÷u trÝ tuÖ cha râ rµng vµ thùc hiÖn mÊt thêi gian. C¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi mong muèn ChÝnh Phñ x©y dùng c¸c thÓ chÕ ®Ó ng¨n chÆn cä hiÖu lùc t×nh tr¹ng c¹n tranh kh«ng lµnh m¹nh, ®Æc biÖt lµ n¹n hµng gi¶, hµng nh¸i ®ang phæ biÕn hiÖn nay. Víi nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc cña khu vùc vèn FDI t¹i ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua. Mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh FDI lµ mét tÊt yÕu kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ hãa s¶n xuÊt vµ lu th«ng, mét yÕu tè cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia vµ ®îc coi lµ mét nguån lùc quèc tÕ cÇn khai th¸c ®Ó tõng bíc hßa nhËp vµo céng ®ång quèc tÕ, gãp phÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò c«ng nghÖ vµ vèn mét c¸ch tiÕp cËn th«ng minh ®Ó bíc nhanh trªn con ®êng c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. Tuy nhiªn còng cÇn ph¶i nh×n nhËn tõ mÆt tr¸i cña vÊn ®Ò FDI ®Ó t×m ra ®èi s¸ch h¹n chÕ vµ ®Èy lïi tiªu cùc, ph¸t huy mÆt tÝch cùc trong thu hót ®Çu t níc ngoµi vµ lµm lµnh m¹nh h¬n n÷a quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ ViÖt Nam 17 §Ò ¸n m«n häc KÕt luËn Trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, Nhµ níc ta lu«n coi träng thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi nh»m ®¹i ®îc nh÷ng môc tiªu ®Ò ra, ®Æc biÖt lµ môc tiªu c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 ®a níc ta trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖt ph¸p huy ®éng vèn ®Çu t níc ngoµi, quan träng lµ vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cÇn ®îc quan t©m h¬n n÷a. Bëi nguån vèn nµy ®em l¹i cho níc nhËn ®Çu t (cho ViÖt Nam) nhiÒu lîi Ých. Mµ thùc tiÔn trong nh÷ng n¨m qua ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc ®ã lµ: Gãp phÇn quan träng trong viÖc kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn ë níc ta, kho¶ng 30% tæng sè vèn ®Çu t trong níc, t¹o c«ng ¨n lµm viÖc cho ngêi lao ®éng, t¨ng nguån thu nhËp tõ xuÊt khÈu dich vô vµ ®ãng gãp cho ng©n s¸ch Nhµ níc..... Do thêi gian vµ tr×nh ®é cã h¹n, nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng kiÕm khuyÕt. Em mong ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« ®Î bµi viÕt cña em ®îc hoµn thiÖn. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Tµi liÖu tham kh¶o 1. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi víi t¨ng trëng kinh tÕ ë ViÖt Nam 2. Gi¸o tr×nh kinh tÕ ®Çu t (§¹i häc kinh tÕ quèc d©n) 3. ChiÕn lîc huy ®«ng vèn phôc vô CNH-H§H ®¸t níc 4. LuËt ®Çu t níc ngoµi: 1990,1992, 1996, 2000 vµ c¸c v¨n b¶n díi luËt 5. C¸c t¹p chÝ : Ngiªn cøu kinh tÕ, ®Çu t, kinh tÕvµ dù b¸o vµ c¸c t¹p chÝ kh¸c 6. Gi¸o tr×nh ®Çu t níc ngoµi (§¹i häc ngo¹i th¬ng) 7. Vèn níc ngoµi vµ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam Môc lôc PhÇn 1:C¬ së lý luËn cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI) I. mét sè kh¸i niÖm chung 1. Kh¸i niÖm ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi 2. C¸c h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi 2.1. Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh 2.2. Doanh nghiÖp liªn doanh 2.3 Doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi 3. Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng tíi thu hót vèn FDI 3.1 C¸c yÕu tè ®iÒu tiÕt vÜ m« 3.1.1 C¸c chÝnh s¸ch 3.1.2 LuËt ®Çu t 3.1.3 C¸c yÕu tè ¶nh hëng kh¸c 2 2 2 3 4 5 5 Trang 2 2 3 4 5 18 §Ò ¸n m«n häc II. ¶nh hëng cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®èi víi nÒn kinh tÕ 6 1. Nh÷ng ¶nh hëng tÝch cùc cña FDI 6 1.1 Lµ nguån hç trî cho ph¸t triÓn chuyÓn giao c«ng nghÖ 1.2 ChuyÓn giao c«ng nghÖ míi 1.3 DÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ 8 1.4 Thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ 9 1.5. Mét sè t¸c ®éng kh¸c 2. Nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi 10 2.1. ChuyÓn giao c«ng nghÖ 10 2.2. Phô thuéc vÒ kinh tÕ ®èi víi c¸c níc nhËn ®Çu t 2.3. Chi phÝ cho thu hÓt FDI vµ s¶n xuÊt hµng hãa kh«ng thÝch hîp 2.4. Nh÷ng mÆt tr¸i kh¸c 13 PhÇn 2: Thùc tr¹ng huy ®éng vèn FDI vµo viÖt nam trong thêi gian qua I. T×nh h×nh thu hót vèn FDI 1. Mét sè dù ¸n vµ sè vèn ®Çu t 15 2.VÒ c¬ cÊu vèn ®Çu t 17 2.1. C¬ cÊu ngµnh nghÒ 17 2.2. C¬ cÊu l·nh thæ 3. C¸c ®èi t¸c ®Çu t 19 II. §¸nh gi¸ chung t×nh h×nh thu hót vèn FDI 1. Nh÷ng thµnh tùu, nguyªn nh©n 2. Nh÷ng h¹n chÕ, nguyªn nh©n 24 3. Nh÷ng víng m¾c, trë ng¹i 26 3.1. Sù c¹nh tranh gay g¾t trong viÖc thu hót FDI cña c¸c níc cña c¸c khu vùc 27 3.2. C¬ së h¹ tÇng cßn yÕu kÐm 27 3.3. M«i trêng hÖ thèng ph¸p luËt cßn nhiÒu bÊt cËp KÕt luËn 29 Tµi liÖu tham kh¶o 6 7 9 11 12 15 15 18 20 20 28 30 19