Tài liệu Ebook quản lý vật tư tồn kho phần 1 - nguyễn như phong

1 ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA TP HOÀ CHÍ MINH TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC BAÙCH KHOA Nguyeãn Nhö Phong QUAÛN LYÙ VAÄT TÖ TOÀN KHO (Taùi baûn laàn thöù nhaát, coù söûa chöõa) 2 MUÏC LUÏC LÔØI NOÙI ÑAÀU 7 Chöông 1 QUAÛN LYÙ VAÄT TÖ TOÀN KHO 9 1.1 Giôùi thieäu 9 1.2 Chöùc naêng toàn kho 10 1.3 Heä thoáng toàn kho 11 1.4 Thuoäc tính toàn kho 12 1.5 Chi phí toàn kho 12 1.6 Giaûn ñoà chi phí tích luõy 13 1.7 Muïc ñích quaûn lyù vaät tö 13 1.8 Doøng chaûy vaät tö toàn kho 14 1.9 Chieán löôïc ñònh vò saûn phaåm 15 1.10 Vöøa ñuùng luùc 16 Chöông 2 HEÄ THOÁNG TOÀN KHO XAÙC ÑÒNH NHU CAÀU ÑOÄC LAÄP 17 2.1 Giôùi thieäu 17 2.2 Heä thoáng côõ ñôn haøng coá ñònh 17 2.3 Heä thoáng saûn xuaát haøng loaït 27 2.4 Heä thoáng khoaûng ñaët haøng coá ñònh 35 Chöông 3 HEÄ THOÁNG TOÀN KHO XAÙC ÑÒNH NHU CAÀU RÔØI RAÏC 40 3.1 Giôùi thieäu 40 3.2 Loâ ñaët haøng theo nhu caàu 41 3.3 Löôïng ñaët haøng theo chu kyø 41 3.4 Thuaät toaùn Silver - Meal 42 3.5 Phöông phaùp chi phí ñôn vò nhoû nhaát 43 3.6 Phöông phaùp PPA 44 3.7 Phöông phaùp IPPA 45 3.8 Phöông phaùp WWA 46 Chöông 4 HEÄ THOÁNG TOÀN KHO NGAÃU NHIEÂN NHU CAÀU ÑOÄC LAÄP 4.1 Giôùi thieäu 49 49 3 4.2 Toàn kho an toaøn 49 4.3 Phaân tích thoáng keâ 51 4.4 Heä thoáng toàn kho vôùi chi phí heát haøng xaùc ñònh 52 4.5 Möùc phuïc vuï 60 4.6 Heä thoáng toàn kho khoaûng ñaët haøng coá ñònh 63 Chöông 5 HEÄ THOÁNG TOÀN KHO THAY ÑOÅI VAØ GIÔÙI HAÏN 64 5.1 Giôùi thieäu 64 5.2 Taùi thieát keá heä thoáng toàn kho 65 5.3 Giaûi phoùng voán vaän haønh 66 5.4 Ñöôøng cong chuyeån ñoåi 68 5.5 Raøng buoäc trong heä thoáng toàn kho 69 5.6 Toàn kho thaëng dö 74 Chöông 6 HEÄ THOÁNG TOÀN KHO ÑÔN HAØNG ÑÔN 78 6.1 Khaùi nieäm 78 6.2 Heä thoáng toàn kho bieát tröôùc nhu caàu vaø thôøi gian chôø 79 6.3 Heä thoáng toàn kho bieát tröôùc nhu caàu, thôøi gian chôø thay ñoåi 79 6.4 Heä thoáng toàn kho nhu caàu thay ñoåi, thôøi gian chôø khoâng ñoåi 80 6.5 Heä thoáng toàn kho nhu caàu thay ñoåi, thôøi gian chôø thay ñoåi 85 Chöông 7 HEÄ THOÁNG HOAÏCH ÑÒNH NHU CAÀU VAÄT TÖ PHUÏ THUOÄC 86 7.1 Khaùi nieäm 86 7.2 Ñaàu vaøo heä thoáng hoaïch ñònh vaät tö 87 7.3 Ñaàu ra hoaïch ñònh nhu caàu vaät tö 89 7.4 Heä thoáng hoaïch ñònh nhu caàu vaät tö 89 7.5 Heä thoáng hoaïch ñònh vaät tö 96 7.6 Heä thoáng hoaïch ñònh nhu caàu vaät tö voøng kín 96 7.7 Hoaïch ñònh nguoàn löïc saûn xuaát 96 7.8 Hoaïch ñònh vaø kieåm soaùt naêng löïc 98 7.9 Heä thoáng hoaïch ñònh vaø kieåm soaùt saûn xuaát 99 Chöông 8 TOÀN KHO BAÙN PHAÅM 8.1 Toàn kho baùn phaåm 100 100 4 8.2 Vöøa ñuùng luùc 106 8.3 Heä thoáng kieåm soaùt saûn xuaát Kanban 109 Chöông 9 HEÄ THOÁNG PHAÂN PHOÁI 112 9.1 Giôùi thieäu 112 9.2 Heä thoáng phaân phoái ñaåy/ keùo 113 9.3 Heä thoáng ñaët haøng theo thôøi gian 114 9.4 Hoaïch ñònh nhu caàu phaân phoái 115 9.5 Heä thoáng saûn xuaát vaø phaân phoái saûn phaåm 116 9.6 Hoaïch ñònh nguoàn löïc phaân phoái 117 9.7 Heä thoáng phaân phoái phaân boå ñeàu 117 9.8 Côõ loâ haøng vaø toàn kho an toaøn 119 Chöông 10 HEÄ THOÁNG TOÀN KHO - ÑO LÖÔØNG VAØ ÑAÙNH GIAÙ 120 10.1 Khaùi nieäm 120 10.2 Doøng chi phí 121 10.3 Phöông phaùp vaøo tröôùc ra tröôùc 121 10.4 Phöông phaùp vaøo sau ra tröôùc 123 10.5 Phöông phaùp chi phí trung bình 124 10.6 Phöông phaùp chi phí cuï theå 126 10.7 So saùnh phöông phaùp 126 BAÛNG CAÙC TÖØ TIEÁNG ANH CHUYEÂN DUØNG 128 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 133 5 LÔØI NOÙI ÑAÀU QUAÛN LYÙ VAÄT TÖ TOÀN KHO ñöôïc bieân soaïn theo ñeà cöông moân hoïc Quaûn lyù vaät tö toàn kho cuûa sinh vieân ngaønh Kyõ thuaät Heä thoáng Coâng nghieäp Khoa Cô khí - Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa - ÑHQG TP HCM, goàm caùc noäi dung hoaïch ñònh, ño löôøng, ñaùnh giaù caùc heä thoáng vaät tö toàn kho. Caùc heä thoáng ñöôïc khaûo saùt bao goàm: Töø heä thoáng toàn kho ñeán heä thoáng phaân phoái Töø heä thoáng xaùc ñònh ñeán heä thoáng ngaãu nhieân Töø heä thoáng coù nhu caàu ñoäc laäp ñeán heä thoáng coù nhu caàu phuï thuoäc Töø heä thoáng coù nhu caàu lieân tuïc ñeán heä thoáng coù nhu caàu rôøi raïc. Caùc kieán thöùc coù theå söû duïng nhaèm hoaïch ñònh vaø kieåm soaùt töø nguyeân vaät lieäu, baùn phaåm ñeán thaønh phaåm, töø saûn phaåm ñeán phuï tuøng. QUAÛN LYÙ VAÄT TÖ TOÀN KHO laàn taùi baûn naøy taùc giaû cho söûa chöõa vaø hieäu chænh ôû heát caùc trang. Chuùng toâi raát mong tieáp tuïc nhaän ñöôïc caùc yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc ñoàng nghieäp vaø quyù ñoäc giaû ñeå saùch ñöôïc hoaøn thieän hôn. Moïi yù kieán ñoùng goùp xin gôûi veà: Boä moân Kyõ thuaät Heä thoáng Coâng nghieäp Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa, Ñaïi hoïc Quoác gia TP Hoà Chí Minh 268 Lyù Thöôøng Kieät, Q10, TP HCM Ñieän thoaïi: 8 649 300 Taùc giaû GVC. ThS Nguyeãn Nhö Phong 6 Chöông 1 QUAÛN LYÙ VAÄT TÖ TOÀN KHO - Chöùc naêng toàn kho - Heä thoáng toàn kho - Thuoäc tính toàn kho - Chi phí toàn kho - Giaûn ñoà chi phí tích luõy - Muïc ñích quaûn lyù vaät tö - Doøng chaûy vaät tö toàn kho - Chieán löôïc ñònh vò saûn phaåm - Vöøa ñuùng luùc 1.1 GIÔÙI THIEÄU Cô sôû saûn xuaát dòch vuï söû duïng, chuyeån ñoåi, phaân phoái, baùn vaät tö toàn kho theo nhieàu daïng, phuï thuoäc traïng thaùi hieän taïi cuûa vaät tö laø traïng thaùi nghæ hay chöa hoaøn thaønh, phuï thuoäc vaøo coâng duïng saép tôùi cuûa vaät tö laø baùn, söû duïng hay chuyeån hoùa maø ta coù caùc loaïi vaät tö sau: - Nguyeân lieäu (NL) - Phuï tuøng (PT) - Baùn phaåm (BP) - Thaønh phaåm (TP). TP Traïng thaùi nghæ PT NL Traïng thaùi chöa hoaøn thaønh Baùn Söû duïng BP Chuyeån hoùa Hình 1.1 Caùc loaïi vaät tö toàn kho Nhu caàu vaät tö toàn kho phuï thuoäc loaïi toå chöùc nhö ôû baûng 1.1 7 Baûng 1.1 Loaïi toàn kho Toå chöùc Phuï tuøng Nguyeân lieäu Baùn phaåm Thaønh phaåm A- Baùn leû: 1 - Haøng hoùa
2 - Dòch vuï
B- Baùn buoân/Phaân phoái:


C- Saûn xuaát: 1 - Döï aùn


2 - Giaùn ñoaïn


3 - Lieân tuïc



Chi phí vaät tö toàn kho thöôøng raát cao tuøy vaøo toå chöùc saûn xuaát dòch vuï coù theå töø 15% ñeán 90% toång chi phí saûn phaåm. Vì vaäy quaûn lyù vaät tö toàn kho laø moät chöùc naêng quan troïng, aûnh höôûng ñeán chi phí saûn phaåm, caàn ñöôïc chuù yù ñuùng möïc. Quaûn lyù vaät tö toàn kho quaûn lyù doøng chaûy vaät tö trong heä thoáng töø cung öùng ñeán saûn xuaát, phaân phoái vaø tieâu duøng, vôùi caùc chöùc naêng hoaïch ñònh, thu thaäp, toàn tröõ, vaän chuyeån, kieåm soaùt. 1.2 CHÖÙC NAÊNG TOÀN KHO Toàn kho caàn thieát khi coù söï khoâng ñoàng boä giöõa cung vaø caàu. Caùc nguyeân nhaân daãn ñeán chöùc naêng toàn kho bao goàm: - Tính thôøi gian; - Tính khoâng lieân tuïc; - Tính khoâng chaéc chaén; - Tính kinh teá. Saûn phaåm caàn thôøi gian ñeå saûn xuaát vaø phaân phoái. Toàn kho cho pheùp saûn phaåm saün coù töùc thôøi hay trong thôøi gian hôïp lyù nhaèm ñaùp öùng nhu caàu ngöôøi tieâu duøng. Toàn kho giuùp thöïc hieän caùc hoaït ñoäng phuï thuoäc moät caùch ñoäc laäp vaø kinh teá. Toàn kho caùch ly caùc boä phaän, cho pheùp hoaïch ñònh caùc boä phaän ñoäc laäp. Heä thoáng thöôøng mang tính khoâng chaéc chaén caùc söï kieän khoâng thaáy tröôùc ñöôïc, laøm thay ñoåi keá hoaïch ban ñaàu. Toàn kho baûo veä heä thoáng khoûi caùc söï kieän ngoaøi keá hoaïch, ngoaøi tieân ñoaùn. Toàn kho coøn giuùp heä thoáng saûn xuaát hay mua theo soá löôïng kinh teá, giuùp ñieàu hoøa saûn xuaát, oån ñònh nguoàn löïc. Caùc loaïi toàn kho bao goàm: - Toàn kho laøm vieäc hay theo loâ; - Toàn kho an toaøn; 8 - Toàn kho tieân lieäu theo muøa; - Toàn kho baùn phaåm; - Toàn kho caùch ly; - Toàn kho tröng baøy. Caùc loaïi toàn kho naøy seõ ñöôïc tuaàn töï trình baøy ôû caùc phaàn sau. Toàn kho laø caàn thieát, tuy nhieân chieán löôïc toàn kho laø giaûm toàn kho baèng caùch toái thieåu vaø trieät boû caùc nguyeân nhaân. 1.3 HEÄ THOÁNG TOÀN KHO Baøi toaùn toàn kho coù theå ñöôïc phaân loaïi theo caùc tieâu chuaån: - Taàn suaát ñôn haøng; - Nguoàn cung öùng; - Nhu caàu; - Thôøi gian chôø. Theo taàn suaát ñôn haøng chia laøm ñôn haøng ñôn vaø ñôn haøng laäp laïi. Nguoàn cung öùng coù theå laø beân trong hay beân ngoaøi. Nhu caàu coù theå laø khoâng ñoåi hay bieán ñoåi hoaëc laø ñoäc laäp hay phuï thuoäc. Thôøi gian chôø coù theå laø khoâng ñoåi hay bieán ñoåi. Caùc heä thoáng toàn kho bao goàm nhieàu loaïi, moät soá heä thoáng toàn kho thöôøng gaëp nhö sau: - Heä thoáng toàn kho caäp nhaät lieân tuïc; - Heä thoáng toàn kho caäp nhaät chu kyø; - Heä thoáng hoaïch ñònh nhu caàu vaät tö; - Heä thoáng hoaïch ñònh nhu caàu phaân phoái; - Heä thoáng toàn kho ñôn haøng ñôn. Baøi toaùn toàn kho ñöôïc giaûi quyeát qua caùc moâ hình toàn kho vôùi caùc giaû söû vaø giôùi haïn nhaát ñònh. 1.4 THUOÄC TÍNH TOÀN KHO Thuoäc tính toàn kho bao goàm: - Nhu caàu; - Cung öùng; - Raøng buoäc; - Chi phí. 9 Nhu caàu laø soá ñôn vò laáy töø toàn kho. Nhu caàu coù theå ñöôïc phaân loaïi theo löôïng, phaân boá, nhòp ñoä hay nhu caàu trong ñôn vò thôøi gian, daïng nhu caàu. Ngöôïc vôùi nhu caàu, cung öùng laø soá ñôn vò ñöa vaøo toàn kho. Cuõng nhö nhu caàu, cung öùng coù theå phaân loaïi theo löôïng, thôøi gian chôø vaø phaân boá, daïng cung öùng. Raøng buoäc laø caùc giôùi haïn cuûa heä thoáng toàn kho nhö caùc raøng buoäc veà khoâng gian, voán, nhaân söï, thieát bò, chính saùch.... 1.5 CHI PHÍ TOÀN KHO Muïc tieâu quaûn lyù toàn kho laø coù löôïng vaät tö thích hôïp, ôû ñuùng nôi, vaøo ñuùng luùc, vôùi chi phí cöïc tieåu. Chi phí toàn kho bao goàm: - Chi phí mua haøng hay saûn xuaát - Chi phí ñaët haøng hay thieát laäp - Chi phí toàn tröõ - Chi phí heát haøng. Chi phí mua haøng hay saûn xuaát (P) laø chi phí ñôn vò khi ñaõ toàn kho. Chi phí mua haøng goàm caû phí chuyeân chôû, giaûm giaù. Chi phí saûn xuaát bao goàm chi phí nhaân coâng, vaät tö, phí giaùn tieáp. Chi phí ñaët haøng hay thieát laäp (C) phuï thuoäc soá löôïng ñôn haøng hay soá laàn thieát laäp. Chi phí ñaët haøng bao goàm chi phí thu thaäp phaân tích ngöôøi baùn, chi phí laäp ñôn haøng, chi phí nhaän vaø kieåm tra haøng,.... Chi phí thieát laäp bao goàm caùc chi phí thay ñoåi quaù trình saûn xuaát. Chi phí toàn tröõ (H) bao goàm chi phí voán, chi phí thueá, baûo hieåm, maát maùt, loãi thôøi, quaù haïn, hö hoûng,.... Chi phí toàn tröõ tæ leä vôùi löôïng ñaàu tö toàn kho (20-40 %/naêm). Chi phí heát haøng laø heä quaû kinh teá do heát haøng töø beân trong hay beân ngoaøi. Chi phí heát haøng beân ngoaøi bao goàm chi phí ñôn haøng chaäm, chi phí maát ñôn haøng, maát uy tín. Phí heát haøng beân trong nhö chi phí ngöng saûn xuaát, chi phí hoaøn thaønh chaäm. Muïc tieâu quaûn lyù toàn kho laø cöïc tieåu chi phí qua phaân tích caùc chi phí bieán thieân theo möùc toàn kho. 1.6 GIAÛN ÑOÀ CHI PHÍ TÍCH LUÕY Giaûn ñoà chi phí tích luõy bieåu dieãn chi phí tích luõy theo thôøi gian trong thôøi gian saûn xuaát. Toång Chi phí saûn xuaát (OC) bao goàm phí vaät tö (OA), phí nhaân coâng (AB), phí giaùn tieáp (BC). Theo thôøi gian saûn xuaát, vaät tö taêng giaù trò ñoàng thôøi vôùi söï gia taêng cuûa chi phí. Thôøi gian saûn xuaát laø khoaûng thôøi gian vaät tö naèm trong heä thoáng, töø thôøi ñieåm taäp keát nguyeân lieäu ñeán thôøi ñieåm phaân phoái saûn phaåm. Quan ñieåm ñaàu tö ôû ñaây laø giaûm thôøi gian saûn xuaát. 10 Hình 1.2 Giaûn ñoà chi phí tích luõy 1.7 MUÏC ÑÍCH QUAÛN LYÙ VAÄT TÖ Quaûn lyù vaät tö toàn kho coù caùc muïc ñích: - Cöïc tieåu ñaàu tö toàn kho; - Phuïc vuï khaùch haøng toát nhaát; - Baûo ñaûm hoaït ñoäng hieäu quaû ôû caùc boä phaän. Ngoaøi caùc muïc ñích chính ôû treân, coøn coù caùc muïc ñích phuï nhö chi phí ñôn vò thaáp, xoay voøng toàn kho cao, chaát löôïng phuø hôïp, quan heä cung öùng toát vaø cung öùng lieân tuïc. Caùc muïc ñích giöõa caùc boä phaän thöôøng maâu thuaãn vôùi nhau nhö ôû baûng 1.2 Baûng 1.2 Boä phaän Chöùc naêng Muïc ñích toàn kho Tieáp thò Baùn haøng Phuïc vuï khaùch haøng Cao toát Saûn xuaát Taïo saûn phaåm Loá haøng hieäu quaû Cao Mua Mua vaät tö Phí ñôn vò thaáp Cao Taøi chaùnh Caáp ñoäng Kyõ thuaät Thieát phaåm voán hoaït keá saûn Khuynh höôùng toàn kho Söû duïng voán hieäu Thaáp quaû Traùnh loãi thôøi Thaáp 11 Quaûn lyù vaät tö toàn kho caàn hôïp nhaát caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán vaät tö toàn kho, caûi thieän söï hôïp taùc giöõa caùc boä phaän, taêng hieäu quaû toaøn heä thoáng. Quaûn lyù vaät tö toàn kho coù taàm quan troïng nhö caùc vaán ñeà khaùc trong toå chöùc saûn xuaát. 1.8 DOØNG CHAÛY VAÄT TÖ TOÀN KHO Doøng chaûy vaät tö toàn kho baét ñaàu töø cung öùng caùc nguyeân vaät lieäu ñeán caùc baùn phaåm trong quaù trình saûn xuaát, vaø cuoái cuøng laø thaønh phaåm thoaû maõn nhu caàu ñaàu ra. Quaûn lyù toàn kho kieåm soaùt löu löôïng vaät tö vaøo vaø ra heä thoáng, ñaây laø baøi toaùn ñieàu ñoä. Moãi loaïi vaät tö toàn kho caàn söï ñoàng boä löu löôïng vaøo vaø ra. Heä thoáng hoaït ñoäng hieäu quaû khi coù söï ñoàng boä löu löôïng caùc loaïi toàn kho. Löïc keùo cuûa heä thoáng laø nhu caàu thaønh phaåm ñònh bôûi döï baùo vaø ñôn haøng ngöôøi tieâu duøng. 1.9 CHIEÁN LÖÔÏC ÑÒNH VÒ SAÛN PHAÅM Toå chöùc saûn xuaát cung caáp saûn phaåm theo caùc caùch sau: - Ñôn haøng döï baùo; - Ñôn haøng ñaõ nhaän; - Hoãn hôïp. Moãi saûn phaåm coù moät chieán löôïc thoûa maõn thò tröôøng muïc tieâu. Chieán löôïc ñònh vò saûn phaåm phuï thuoäc vaøo chu kyø saûn xuaát, thôøi gian chôø ñôïi chaáp nhaän. Caùc chieán löôïc ñònh vò saûn phaåm bao goàm: - Saûn xuaát döï tröõ MTS (make to stock); - Saûn xuaát theo ñôn haøng MTO (make to order); - Laép raùp theo ñôn haøng ATO (assemble to order); - Thieát keá theo ñôn haøng ETO (engineering to order). Chieán löôïc ñònh vò saûn phaåm xaùc ñònh loaïi toàn kho vaø nhu caàu toàn kho. ÔÛ chieán löôïc saûn xuaát döï tröõ (MTS), saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát vaø toàn tröõ trong kho 12 nhaèm thoaû maõn nhu caàu döï baùo. ÔÛ chieán löôïc saûn xuaát theo ñôn haøng (MTO) saûn phaåm chæ baét ñaàu ñöôïc saûn xuaát khi coù ñôn haøng. ÔÛ chieán löôïc laép raùp theo ñôn haøng (ATO), khi nhaän ñôn haøng, saûn phaåm ñöôïc laép raùp töø caùc baùn phaåm toàn tröõ. ÔÛ chieán löôïc thieát keá theo ñôn haøng (ETO) khi nhaän ñôn haøng, saûn phaåm ñöôïc thieát keá vaø cheá taïo theo yeâu caàu khaùch haøng ôû moãi loaïi chieán löôïc coù moät löôïng vaø loaïi vaät tö toàn kho khaùc nhau. Hình 1.4 Chieán löôïc ñònh vò saûn phaåm 1.10 VÖØA ÑUÙNG LUÙC Khaùi nieäm vöøa ñuùng luùc JIT (just in time) laø khaùi nieäm cuûa ngöôøi Nhaät, khaùi nieäm naøy thaùch thöùc lyù thuyeát toàn kho coå ñieån. JIT saûn xuaát ñuùng loaïi, ñuùng soá löôïng vaø ñuùng thôøi ñieåm. JIT xem moïi thöù vuôït quaù nguoàn löïc toái thieåu caàn ñeå taêng giaù trò saûn phaåm, moïi thöù khoâng tröïc tieáp taêng giaù trò saûn phaåm laø laõng phí. Chi phí giaùn tieáp laø laõng phí. Moïi laõng phí caàn ñöôïc cöïc tieåu hoùa hay loaïi boû neáu coù theå. JIT xem toàn kho laø laõng phí, neáu khoâng coù toàn kho, caùc vaán ñeà xuaát hieän vaø ñöôïc söûa ñoåi. Theo JIT, toàn kho chieám khoâng gian vaø nguoàn löïc, caàn thieát keá hôïp lyù maët baèng vaø doøng vaät tö. Vôùi JIT, côõ loâ haøng lyù töôûng laø 1, quaù trình saûn xuaát lyù töôûng goàm maïng caùc traïm laøm vieäc, traïm tröôùc hoaøn thaønh vaø ñöa coâng vieäc cho traïm sau ñang chôø. Khoâng coù haøng ñôïi, ñaàu tö toàn kho seõ cöïc tieåu, thôøi gian saûn xuaát ñöôïc ruùt ngaén, heä thoáng ñaùp öùng nhanh vôùi bieán ñoäng nhu caàu. Khaùi nieäm JIT seõ ñöôïc baøn kyõ ôû phaàn sau. 13 Chöông 2 HEÄ THOÁNG TOÀN KHO XAÙC ÑÒNH NHU CAÀU ÑOÄC LAÄP - Heä thoáng côõ ñôn haøng coá ñònh. - Heä thoáng saûn xuaát haøng loaït. - Heä thoáng khoaûng ñaët haøng coá ñònh. 2.1 GIÔÙI THIEÄU Moät nguyeân nhaân toàn kho laø mua hay saûn xuaát loâ haøng kinh teá. Chính saùch toàn kho toái öu nhaèm xaùc ñònh loâ haøng kinh teá. Caùc tham soá moâ hình toàn kho bao goàm nhu caàu, chi phí, thôøi gian chôø. Heä thoáng toàn kho xaùc ñònh nhu caàu ñoäc laäp coù caùc giaû ñònh. - Tham soá xaùc ñònh; - Nhu caàu ñoäc laäp vaø phaân boá ñeàu; - Nhu caàu lieân tuïc. Caùc heä thoáng toàn kho xaùc ñònh nhu caàu ñoäc laäp tuaàn töï khaûo saùt bao goàm: - Heä thoáng côõ ñôn haøng coá ñònh; - Heä thoáng saûn xuaát haøng loaït; - Heä thoáng khoaûng ñôn haøng coá ñònh. 2.2 HEÄ THOÁNG CÔÕ ÑÔN HAØNG COÁ ÑÒNH Caùc vaán ñeà cuûa moät heä thoáng toàn kho laø ñaët haøng bao nhieâu vaø khi naøo ñaët haøng. Trong heä thoáng côõ ñôn haøng coá ñònh khi löôïng toàn kho giaûm ñeán giaù trò xaùc ñònh, heä ñaët haøng vôùi löôïng coá ñònh. Heä thoáng côõ ñôn haøng coá ñònh coøn coù teân goïi laø heä thoáng Q, caùc tham soá caàn xaùc ñònh laø: - Ñieåm ñaët haøng - B; - Löôïng ñaët haøng - Q. 14 Phaàn naøy chuùng ta seõ tuaàn töï khaûo saùt caùc moâ hình sau ñaây: - Löôïng ñaët haøng kinh teá; - Moâ hình ñôn haøng chôø; - Moâ hình giaûm giaù; - Moâ hình taêng giaù. 1- Moâ hình löôïng ñaët haøng kinh teá Moâ hình löôïng ñaët haøng kinh teá EOQ (Economic Order Quantity) laø moâ hình ñôn giaûn vaø cô baûn nhaát vôùi caùc giaû thieát - Nhu caàu khoâng ñoåi, lieân tuïc vaø bieát tröôùc; - Thôøi gian chôø khoâng ñoåi vaø bieát tröôùc; - Toaøn boä loâ haøng nhaäp kho cuøng luùc; - Khoâng heát haøng trong kho; - Saûn phaåm ñôn vaø ñoäc laäp; - Chi phí coá ñònh vaø bieát tröôùc. Bieán thieân möùc toàn kho I theo thôøi gian cuûa moâ hình EOQ nhö ôû hình 2.1 Hình 2.1 Bieán thieân toàn kho moâ hình EOQ Toång chi phí toàn kho haøng naêm bao goàm chi phí mua haøng, chi phí ñaët haøng, chi phí toàn tröõ: TC = PR + trong ñoù: CR HQ + Q 2 P - phí mua ñôn vò (ngaøn ñoàng/ñôn vò - NÑ/ñv) C - phí ñaët haøng ñôn vò (ngaøn ñoàng/ñôn haøng - NÑ/ñh) R - nhu caàu haøng naêm (ñôn vò/naêm - ñv/n) H - phí toàn tröõ ñôn vò haøng naêm (NÑ/ñv.n) 15 H - coù theå öôùc löôïng theo P: H = P.F F - heä soá phí toàn tröõ hay tæ leä phí toàn tröõ treân phí mua haøng ñôn vò haøng naêm. F = (0,2 ÷ 0,4).1/n Bieán thieân caùc haøm chi phí theo côû loâ haøng Q nhö ôû hình 2.2 Hình 2.2 Bieán thieân chi phí trong moâ hình EOQ Côõ loâ haøng toái öu Q* cöïc tieåu toång chi phí toàn kho haøng naêm dTC H CR = − 2 = 0 ⇒ Q* = dQ 2 Q 2CR = H 2CR = EOQ PF Soá ñôn haøng haøng naêm: m= R Q * = HR 2C Khoaûng thôøi gian ñaët haøng: T= 1 Q* = = m R 2C HR Ñieåm ñaët haøng: B= RL 12 Toång phí toàn kho haøng naêm cöïc tieåu: TC* = PR + HQ* Ví duï 2.1 Xem heä toàn kho vôùi caùc tham soá R = 8000 ñv/n; P = 10 NÑ/ñv; C = 30 NÑ/ñh; H = 3 NÑ/ñv.n; L = 2t; N = 52 t/n Côõ loâ haøng kinh teá : Q* = 2 × 30 × 8000 = 400 (ñv) 3 Soá ñôn haøng haøng naêm : m = 8000 / 400 = 20 (ñh/n) 16 Khoaûng ñaët haøng : T = 1/m = 1/20 = 0,05 (n/ñh) Ñieåm ñaët haøng : B = 8000 × 2/52 = 307,7 (ñv) Toång phí toàn kho haøng naêm : TC* = 10 × 8000 + 3 × 400 = 81200 (NÑ) 2- Phaân tích ñoä nhaïy moâ hình Phaân tích ñoä nhaïy moâ hình xeùt aûnh höôûng cuûa söï thay ñoåi hay sai soá döõ kieän vaøo leân ngoõ ra moâ hình. Ñònh nghóa caùc heä soá sai soá laø tyû soá giöõa giaù trò öôùc löôïng vaø giaù trò thöïc: ^ XR = ^ ^ R ; R XC = C ; C XH = ˆ ^ˆ H H ^ˆ trong ñoù: R, C, H - giaù trò thöïc; R , C^ , H - giaù trò öôùc löôïng Thì coù 2CR X C X R × H XH Q = XQ = Q Q * = = Q* XC X R XH XC X R XH Sai soá töông ñoái côõ loâ haøng ∆Q = Q - Q* Q * = XC X R −1 XH Toång chi phí bieán ñoåi TVC = CR HQ + ; Q 2 TVC * = CR Q* + HQ * = HQ * 2 Sai soá töông ñoái cuûa toång chi phí ∆TVC = TVC − TVC * = TVC * XC X R X H − 1 = ( X Q − 1) 2 2XQ X Q = 1 ⇒ TVC = TVC * Ví duï 2.2 Baûng 2.1 Tham soá Giaù trò öôùc löôïng Giaù trò thöïc R (ñv/n) 1000 2000 H (NÑ/ñv.n) 10 20 C (NÑ/ñh) 50 25 17 ⇒ XR = 1000 = 0,5; 2000 XH = 10 = 0,5; 20 ⇒ ∆Q = 2 × 0,5 − 1 = 0,414 → 41,4 % 0,5 ∆TVC = XC X R X H − 1 = XC = 50 = 2 25 2 × 0,5 × 0,5 − 1 = −0,293 ⇒ −29,3% 3- Ñôn haøng chôø Ñôn haøng chôø khi nhu caàu ñöôïc ñaùp öùng treã vôùi giaû söû ñôn haøng treã ñaùp öùng bôûi ñôn haøng keá. Möùc toàn kho giaûm qua ñieåm 0 nhö hình 2.3. Hình 2.3 Möùc toàn kho IL trong moâ hình ñôn haøng chôø Toång chi phí toàn kho haøng naêm goàm 4 thaønh phaàn mua haøng, ñaët haøng, toàn tröõ vaø chôø haøng TC = PR + trong ñoù: CR H(Q - J) 2 KJ 2 + + Q 2Q 2Q J - löôïng haøng chôø lôùn nhaát (ñv) K - phí chôø ñôn vò haøng naêm (NÑ/ñv.n). Ñieàu kieän toái öu  ∂TC = 0  ∂Q   ∂TC = 0  ∂J Töø heä phöông trình treân tính ñöôïc loâ haøng trong ñieàu kieän toái öu: Q* = 2CR H H+K K Löôïng haøng chôø lôùn nhaát trong ñieàu kieän toái öu: J * = HQ * H+K 18 * Thôøi gian chôø: t3 = J R Ñieåm ñaët haøng: B = RL − J* N trong ñoù: N - soá ngaøy laøm vieäc trong naêm (ng/n), L (ng) hay N (t/n), laø L (t) Chi phí toàn kho cöïc tieåu: TC* = PR + KJ * Ví duï 2.3 Xem heä thoáng toàn kho ñôn haøng chôø vôùi caùc tham soá R = 8000 ñv/n; P = 10 NÑ/ñv; C = 30 NÑ/ñh; H = 3 NÑ/ñv.n; L = 2t, K = 1 NÑ/ñv.n; N = 52 t/n Trong ñieàu kieän cöïc tieåu chi phí toàn kho, côõ loâ haøng toái öu 2 × 30 × 8000 3 Q* = 3+1 = 800 ñv 1 Löôïng haøng chôø lôùn nhaát: J* = HQ * 3 × 800 = = 600 ñv H+K 3+1 Thôøi gian chôø: t3 = J* 600 = = 0,075 n ⇒ 3,9t R 8000 Ñieåm ñaët haøng: B= RL 800 × 2 − J* = − 600 = −469,23 ñv N 52 Chi phí toàn kho cöïc tieåu TC* = PR + KJ* = 10*8000+1*600 = 80600 NÑ 4- Giaûm giaù ñoàng nhaát Moâ hình giaûm giaù ñoàng nhaát xeùt khi giaù mua ñôn vò thay ñoåi theo côõ loâ haøng  P1 , U 1 ≤ Q ≤ U 2 P , U ≤ Q ≤ U  2 2 3 P = .......... .   Pn , U n ≤ Q ≤ U n + 1 P1 > P2 > ...... > Pn Uj , j =1 ÷ n +1: caùc löôïng ñoåi giaù Khi giaù mua ñôn vò thay ñoåi, ñöôøng cong chi phí toång khoâng lieân tuïc. Moãi giaù trò giaù mua ñôn vò Pi coù moät côõ loâ haøng kinh teá EOQ töông öùng, giaù trò naøy chæ coù nghóa khi naèm trong khoaûng löôïng ñoåi giaù töông öùng. 19 Thuaät toaùn cöïc tieåu toång chi phí toàn kho TC nhö sau: - Baét ñaàu töø P1, tính caùc EOQ vôùi caùc giaù trò Pi, ñeán khi ñöôïc 1 EOQ coù nghóa - goïi laø VEOQ - Tính chi phí TC ôû VEOQ vaø ôû caùc giaù trò Ui > VEOQ. - Choïn EOQ vôùi giaù trò TC cöïc tieåu. Ví duï 2.4 Xem heä thoáng toàn kho vôùi caùc tham soá: R = 8000 ñv/n, C = 30 NÑ/ñh, F =0,3/n. Chi phí mua haøng ñôn vò 10 P= 9 Q < 500 Q ≥ 500 (NÑ/ñv) Giaù trò EOQ ôû caùc giaù mua khaùc nhau Q9* = 2 × 30 × 8000 = 422 (ñv) 9 × 0,3 * Q10 = 2 × 30 × 8000 = 400 (ñv) 10 × 0.3 Trong caùc giaù trò EOQ treân chæ coù Q*10 = 400 ñv laø coù nghóa, so saùnh chi phí ôû caùc giaù trò Q*10 vaø löôïng ñoåi giaù U = 500 ñv TC (400) = 10 × 8000 + TC (500) = 9 × 8000 + 30 × 8000 10 × 0,3 × 400 + = 81200 (NÑ) 400 2 30 × 8000 9 × 0,3 × 500 + = 73155 (NÑ) 500 2 Vaäy côõ loâ haøng kinh teá: Q* = 500 ñv Toång chi phí toàn kho cöïc tieåu: TC = 73115 (NÑ) 5- Giaûm giaù gia taêng Moâ hình giaûm giaù gia taêng xeùt khi giaù mua ñôn vò thay ñoåi theo côõ loâ haøng theo caùc khoaûng ñoåi giaù khaùc nhau vaø giaù mua loâ haøng coù thaønh phaàn chi phí phuï. Giaù mua ñôn vò  P1 , U 1 ÷ U 2 - 1 P , U ÷ U - 1  2 2 3 Pi =   .......  Pn , U n ÷ U n + 1 P1 > P2 > ...... > Pn Uj , j =1÷ n +1: caùc löôïng ñoåi giaù 20 Giaù mua loâ haøng Q: Mi = Di + Pi Q; Ui ≤ Q < Ui + 1 i Di = ∑ (U e - 1) (Pe -1 - Pe ) : chi phí phuï e=1 Toång chi phí toàn kho haøng naêm TC = Mi (C + Di )R Pi FQ FDi CR FQ M i R+ + = Pi R + + + Q Q 2 Q Q 2 2 Côõ loâ haøng toái öu 2R(C + Di ) Pi F dTC = 0 ⇒ Qi* = dQ Hình 2.4 Toång chi phí toàn kho moâ hình giaûm giaù gia taêng Ñöôøng cong chi phí toàn kho toång bao goàm caùc ñöôøng cong chi phí toàn kho thaønh phaàn nhö ñöôøng neùt lieàn ôû hình 2.4, thuaät toaùn ñònh côõ loâ haøng toái öu nhö sau: - Tính EOQi theo caùc giaù ñôn vò Pi; i = 1- n; - Tính caùc EOQ coù nghóa - VEOQ; - Tính toång chi phí toàn kho TC cuûa caùc VEOQ; - Choïn VEOQ vôùi toång chi phí toàn kho TC cöïc tieåu. Ví duï 2.5 Xem heä thoáng toàn kho vôùi caùc tham soá R = 4800 ñv/n; C = 40 NÑ/ñh; F = 0.25/n. Giaù mua ñôn vò: Baûng 2.2 Q (ñv) Pi (NÑ/ñv) Q (ñv) Pi (NÑ/ñv) <400 10 1200 – 4799 8,5 400 – 1199 9 >4799 8