Tài liệu đưa thế giới đến gần nhau jorma ollila va nokia

Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi 1 | http://www.taisachhay.com Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi MỤC LỤC Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau ............ 2 Giới thiệu sách....................................................................................... 7 LỜI GIỚI THIỆU .................................................................................... 8 VIẾT TẮT ............................................................................................... 12 Phần I: Mang Internet vào túi áo của từng người................. 13 Chương 1: Đi theo niềm tin của chính mình ...................... 14 GIA NHẬP VỰC THẲM NOKIA ............................................. 14 OLLILA CHẠM VÀO ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG ................... 19 THẮP LỬA CHO NHỮNG NGƯỜI CỘNG SỰ ................... 26 JORMA OLLILA VÀ TRIẾT LÝ THÍCH NGHI CUỘC SỐNG ......................................................................................................... 27 CHẠY VỀ PHÍA CƠ HỘI CỦA LIÊN MINH - LIÊN KẾT. 43 KHAI THÁC MỌI NGUỒN LỰC SẴN CÓ ............................ 49 Chương 2: Tái cấu trúc để toàn cầu hóa .............................. 64 OLLILA THUYẾT PHỤC Ở HỒNG KÔNG .......................... 64 HỌC TỪ DI SẢN ......................................................................... 70 Phần II: Kinh doanh không biên giới trong xã hội toàn cầu ................................................................................................................... 79 Chương 1: Kết Nối Mọi Người.................................................. 80 THƯƠNG HIỆU “NHÂN BẢN” .............................................. 80 THIẾT KẾ: CÁ NHÂN HÓA..................................................... 90 3 | http://www.taisachhay.com Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi R&D VÀ CÁCH ĐỐI THOẠI VỚI THỜI ĐẠI ...................... 93 TỪ ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG ĐẾN MÁY TÍNH ĐA PHƯƠNG TIỆN ....................................................................... 104 NOKIA WAY ĐƯỜNG ĐẾN ĐỈNH CAO THẾ GIỚI ...... 109 Chương 2: Công Thức Ollila ................................................... 114 LẮNG NGHE NHÂN VIÊN.................................................... 114 CẢI TỔ QUẢN TRỊ THEO PHONG CÁCH OLLILA ....... 123 ĐẦU TƯ VÀO CON NGƯỜI - CÔNG THỨC SỨC MẠNH CỦA OLLILA ............................................................................. 138 TIN VÀO SỨC TRẺ ................................................................. 143 Chương kết ................................................................................... 147 NHIỆM VỤ CUỐI CÙNG........................................................ 147 ĐƯA THẾ GIỚI ĐẾN GẦN NHAU ..................................... 148 “MẬT MÔ OLLILA ................................................................ 155 VỀ NGUỒN TÀI LIỆU ...................................................................... 166 4 | http://www.taisachhay.com Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi THƯ NGỎ TỪ CỘNG ĐỒNG MÊ ĐỌC SÁCH Các bạn thân mến! Trong thời đại công nghệ thông tin Internet ngày càng phát triển như hiện nay, Ebook như là một món ăn tinh thần không thể thiếu của cộng đồng mạng và không ai có thể phủ nhận những lợi ích mà nó mang lại. Chúng tôi – Cộng đồng Mê Đọc Sách đã cố gắng số hóa cuốn sách này với hy vọng mang đến cho các bạn những tiện ích nhất định khi sử dụng Ebook. Đầu tiên, Cộng đồng Mê Đọc Sách chân thành xin lỗi Tác Giả và NXB vì đã thực hiện Ebook khi chưa được sự đồng ý của bên liên quan. Tiếp đến, mong các bạn sử dụng Ebook một cách hợp lí, tránh in ấn, photo nhân bản để giữ gìn giá trị vốn có của cuốn sách in. Nếu các bạn có ý định in hoặc photo ebook này hãy ra nhà sách gần nhất và mua ngay 1 cuốn vì tiền mua sách ý nghĩa và rẻ hơn rất nhiều so với việc bạn tự in ấn và Photo Việc sử dụng Ebook này là miễn phí. Do đó, Cộng đồng Mê Đọc Sách không chịu trách nhiệm về bất kỳ sai sót gì trong quá trình biên tập Ebook. Cuối cùng, chúng tôi hy vọng độc giả yêu sách nên sở hữu cho mình cuốn sách in để trải nghiệm và đánh giá được tốt hơn về Ebook lẫn sách in, cũng như ủng hộ về mặt tài chính cho Tác Giả và NXB. Chúng tôi xin gởi lời cảm ơn trân trọng đến Tác Giả, NXB đã mang đến cho người đọc những cuốn sách vô cùng giá trị. 5 | http://www.taisachhay.com Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi Và xin cảm ơn các độc giả đã ủng hộ Trân trọng! 6 | http://www.taisachhay.com Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi Giới thiệu sách Ollila có ánh nhìn mạnh mẽ và có sức điều khiển người khác nhưng nụ cười của ông thì cởi mở. Nokia có bước đại nhảy vọt trong công cuộc tái cấu trúc nhưng cũng “hở sườn” trong nhiều dịp thi thố. Ollila có bằng chứng về “thuyết thích nghi” rất độc đáo, đó chính là sự lựa chọn duy nhất trong tình trạng hiểm nghèo. Thay vì chờ cơ hội đến với dân tộc mình, ông đã nhanh chân chạy đến với nó cơ hội GSM. Do đó, phần này của cuốc sách cho thấy “tôi thích thử thách” như ông nói, kiểu mạo hiểm của những người nghĩ lớn, đầy khát vọng trong trách nhiệm. Nền tảng khác biệt của Jorama Ollila là người đà ông này đã học rất nhiều, thực hành rất nhiều những bài thực hành quốc tế, để rồi trở về quê hương ông đã thực hành một lý thuyết mà ông chưa hề biết trước. Ollila - người làm thuê cho phương Tây đã nói một câu rất xúc động “Nokia là trường đại học của tôi”. “Đại học” luôn luôn là nơi mang sứ mệnh khám phá cái mới, cái chưa biết. Do đó, rủi ro của nó luôn luôn treo trên đầu và bạn phải sẵn sàng học từ thất bại cũng như giơ đầu chịu báng. Những gì ông đã làm trong sự nghiệp cực kỳ thành công của mình thì giống hệt sứ mệnh của một trường đại học. Các lý thuyết xuất phát từ Nokia trong thời kỳ Ollila đã được nghiên cứu chính quy và không chínhq uy, riêng cá nhân ông, các thành quả đã đưa ông đến cả tá chức vụ cao cấp trong các tập đoàn hàng đầu thế giới như Shell, General Motor. Ông là một CEO chuyên nghiệp hàng đầu thế giới. Câu chuyện về một CEO huyền thoại chắc chắn là hữu ích cho công cuộc hình thành thế hệ CEO chuyên nghiệp ở Việt Nam. 7 | http://www.taisachhay.com Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi LỜI GIỚI THIỆU Rùa có thể di chuyển với tốc độ phi thuyền? Có một chuyện ngụ ngôn nổi tiếng trên thế giới, đó là chuyện rùa và thỏ. Trong cuộc đua lừng danh của truyện ngụ ngôn, thỏ đã thua rùa chỉ vì ham chơi, còn rùa đã thắng nhờ vào sự tập trung với tất cả khả năng nặng nề của mình và nhờ vào chính sai lầm của bạn chơi. Một chuyện ngụ ngôn thấm đẫm tính tư tưởng. Do đó, nó là một bài học luôn luôn đúng trong lý thuyết và lý tưởng. Nhưng nếu thỏ chơi đàng hoàng và tập trung thì sao? Rùa nắm chắc phần thua. Vậy kẻ ít lợi thế luôn luôn thua? Câu trả lời từ lịch sử là không hẳn vậy. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu rùa gắn cho mình một vài bánh xe, hoặc sắm một chiếc xe máy hay đại loại lại gắn cho mình một chiếc tên lửa? Kết quả cuộc đua, khi đó sẽ tùy thuộc vào lựa chọn của Rùa. Đó là câu chuyện của Nokia - câu chuyện được mệnh danh là huyền thoại hiện đại của Phần Lan. Chú rùa Nokia đã được gắn một chiếc tên lửa. Chúng tôi sẽ cùng bạn đọc Việt Nam khám phá câu chuyện về người đã kiến tạo nên chuyến bay vĩ đại của chú rùa Nokia. Đó là Jorma Ollila. Tại sao phải là Jorma Ollila? Eljas Repo, tổng biên tập Arvopaperi - tạp chí thị trường chứng khoán hàng đầu Phần Lan gọi Jorma Ollila là “thần thoại Ollila”. Đó là Repo chỉ nhắc lại từ ngữ rất quen thuộc đối với người Phần Lan. Tại sao? Vì chính Ollila đã làm nên 8 | http://www.taisachhay.com Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi hiện tượng Nokia “công ty lớn nhất, giá trị nhất của Phần Lan” như Repo đã viết. Nokia cũng là hiện tượng châu Âu “chứng tỏ rằng người châu Âu có thể dẫn đầu thế giới trong công nghệ cao” như For- tune, của Mỹ, nhận định. Trên quy mô toàn cầu, hiệp hội GSM thế giới đã trao giải thưởng thành tựu trọn đời cho Ollila vì “những cống hiến cho lịch sử phát triển truyền thông di động”. Nếu trong nước, Nokia chiếm 1/5 thu nhập quốc gia thì, trên toàn hành tinh, điện thoại Nokia chiếm mức một phần ba thị trường điện thoại. Đó là tập đoàn đa quốc gia duy nhất của Phần Lan và là nhà doanh nghiệp dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực này. Tất cả diễn ra trong một thời gian cực ngắn, chưa đầy 10 năm - trong đó chỉ cần năm năm để đạt vị trí dẫn đầu thế giới. Câu chuyện về Ollila và Nokia là một phần câu chuyện Việt Nam đang và sẽ phải viết trong tương lai. Chúng ta không thật sự giải mã Nokia - với lịch sử 140 năm của nó. Chúng ta chỉ nói về một người, Jorma Ollila, để tìm hiểu tác giả của bí quyết biến một người tí hon trở thành người dẫn đầu thế giới. Một thiên tài thì phải có khả năng tạo ra ước mơ nơi kẻ khác, vì chính họ kích thích trí tưởng tượng vượt giới hạn, xác định những khả năng mới của con người. Và một thiên tài thì phải cống hiến những kinh nghiệm mới mà từ đó những ai đang hy vọng có thể tiếp tục hiện thực hóa ước mơ. Ollila có đủ những điều đó. Đó là lý do nữa để câu chuyện Ollila cần được kể bằng tiếng Việt. Một thiên tài kinh doanh thì có khả năng làm ra nhiều tiền cho doanh nghiệp, cho nhân viên, cho đất nước và xã hội 9 | http://www.taisachhay.com Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi nhưng một khi họ vượt lên trên cả khả năng kiếm tiền, rồi tạo ra được một doanh nghiệp với tư cách một giá trị ngoại hạng, cống hiến cho nhân loại thì chúng ta phải gọi đó là huyền thoại. Jorma Ollila đạt được cả hai. Ông đã kiến tạo trở lại Nokia từ vực sâu phá sản, làm cho nó giàu có, biến tập đoàn từ dưới con số không đến chỗ chiếm 1/5 tổng thu nhập quốc gia. Cốt lõi hơn, ông đã tạo ra được giá trị cho doanh nghiệp với tư cách là nhà tiên phong cống hiến cho lịch sử công nghệ của thế giới những cột mốc phát triển quan trọng, làm cho doanh nghiệp trở thành một công cụ phục vụ thế giới. Mỗi cột mốc mà Nokia ghi dấu trong lịch sử công nghệ truyền thông di động là một lần giúp người dùng thay đổi cách thức giao tiếp trong cuộc sống. Tác động của nó ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của hàng trăm triệu con người từ châu Âu, châu Á đến châu Phi, châu Đại dương và ngay trên đất Mỹ - trung tâm kỹ thuật cao lớn nhất của thế giới. Không chỉ người Việt Nam, mà hàng trăm triệu người trên thế giới đều biết triết lý “Conecting People” là của Nokia ra đời trong thời kỳ Ollila. Cuốn sách hướng đến sự gần gũi thay vì thao thao bất tuyệt về một tượng đài chỉ để chiêm ngưỡng đơn thuần. *** Ollila có ánh nhìn mạnh mẽ và có sức điều khiển người khác nhưng nụ cười của ông thì cởi mở. Nokia có bước đại nhảy vọt trong công cuộc tái cấu trúc nhưng cũng “hở sườn” trong nhiều dịp thi thố. Ollila có bằng chứng về “thuyết thích nghi” rất độc đáo đó chính là sự lựa chọn duy nhất trong tình trạng hiểm nghèo. Đó là thay vì chờ cơ hội đến với dân tộc mình, ông đã nhanh chân chạy đến với nó cơ hội SGM. Do đó, phần này của cuốn sách cho thấy “tôi 10 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi thích thử thách” như ông nói, kiểu mạo hiểm của những người nghĩ lớn, đầy khát vọng trong trách nhiệm. Nền tảng khác biệt của Jorma Ollila là người đàn ông này đã học rất nhiều, thực hành rất nhiều những bài thực hành quốc tế, để rồi trở về quê hương ông đã thực hành một lý thuyết mà ông chưa hề biết trước. Ollila - người làm thuê cho phương Tây đã nói một câu nói rất xúc động: “Nokia là trường đại học của tôi”. “Đại học” luôn luôn là một thiết chế có sứ mệnh khám phá cái mới, cái chưa biết. Do đó, rủi ro của nó luôn luôn treo trên đầu và bạn phải sẵn sàng học từ thất bại cũng như chịu báng. Những gì ông đã làm trong sự nghiệp cực kỳ thành công của mình thì giống hệt sứ mệnh của một đại học. Sau hết, các lý thuyết phải ra đời tiếp theo thời kỳ nghiên cứu và thử nghiệm mà không được phép sai. Các lý thuyết xuất phát từ Nokia trong thời kỳ Ollila đã được nghiên cứu chính quy và không chính quy, riêng cá nhân ông các thành quả đã đưa ông đến cả tá chức vụ cao cấp trong các tập đoàn hàng đầu thế giới như Shell, General Motor. Ông là một CEO chuyên nghiệp hàng đầu thế giới. Câu chuyện về một CEO huyền thoại chắc chắn là hữu ích cho công cuộc hình thành lớp CEO chuyên nghiệp ở Việt Nam. Ollila đã gắn cho Rùa nhỏ Nokia một phi thuyền hoặc có thể là chính ông là phi thuyền. Vậy, việc cần làm là đi theo hành trình của chiếc phi thuyền. Và mời bạn đọc cùng chúng tôi lên đường chu du vào một thế giới của khát vọng, khát vọng kết nối con người với con người vì một xã hội hạnh phúc hơn. 11 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi VIẾT TẮT - CEO: Chief Excutive Officer - (Tổng) giám đốc điều hành. - GSM: Global System for Mobile communications - Hệ thống truyền thông di động toàn cầu. GSM là hệ thống điện thoại mạng lưới sử dụng kỹ thuật số, khác với hệ thống mạng điện thoại analog cổ điển. - 3G: Third generation systems - là hệ thống thế hệ thứ ba, cho phép truyền cả dữ liệu thoại và dữ liệu ngoài thoại như tải dữ liệu, gửi email, tin nhắn nhanh, hình ảnh. Dịch vụ thoại video thường được miêu tả như là lá cờ đầu của thế hệ 3G. Trong khi đó, thế hệ 2G (Second generation systems) cũng ứng dụng công nghệ số nhưng có ít khả năng truy cập vào Internet như 3G, nó chỉ bao gồm thoại, truyền dữ liệu và fax. Và 1G (First generation sys- tems) là kỹ thuật tương tự analog. - R&D: Research & Development - nghiên cứu và phát triển 12 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi Phần I: Mang Internet vào túi áo của từng người Mùa thu Phần Lan, tuyết đã rơi khắp không gian, đủ lạnh để hình thành lớp băng trên mặt hồ. Nhà nghỉ của gia đình một người đàn ông nọ là một cái cabin nằm thơ mộng bên hồ nước giờ đây có một lớp băng phủ trên đó. Bất ngờ những người con đưa ra một thách thức dành cho ông bố: “Bố có dám bơi trong hồ nước băng giá kia không?”. Người đàn ông vừa bước ra từ phòng xông hơi, ngừng một lát và lao thẳng xuống mặt nước. Mặt hồ dợn sóng làm lay động những tảng băng mỏng. Tuyết rơi lạnh giá. Đó là Jorma Ollila. *** Hãy tưởng tượng, tất cả thông tin trên thế giới bao gồm tiếng nói của con người, hình ảnh, phim, âm nhạc, tin tức và mọi thứ có trên Internet - tất cả đều có thể có trong được trong một thiết bị cỡ nhỏ. Jorma Ollila miêu tả với phóng viên của Business Week (10.8.1998) những linh cảm của mình về tương lai. 13 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi Chương 1: Đi theo niềm tin của chính mình Hãy mang Internet vào túi áo của từng người. Jorma Ollila GIA NHẬP VỰC THẲM NOKIA Năm 1998, Business Week hỏi Jorma Ollila về sự kiện ông được chọn làm CEO cho Nokia - một tập đoàn cồng kềnh với 11 ngành kinh doanh, đang bên bờ vực phá sản. Stephen Baker: Làm thế nào ông được chọn vào vị trí hàng đầu năm 1992? Jorma Ollila: Tôi đã rất ngạc nhiên khi được đề bạt vào vị trí đó. Tôi đã không chuẩn bị gì cả. Stephen Baker: Vậy thì ông đã làm gì đầu tiên? Jorma Ollila: Khi đó, tôi đã và đang điều hành việc sản xuất (tại công ty con) điện thoại di động. Những kiến thức kinh doanh đã giúp tôi tự tin nói rằng chúng tôi sẽ đưa công ty trở thành doanh nghiệp viễn thông. Tôi đã đi đến kết luận, thậm chí còn kết luận cả trước khi được đề bạt rằng, khi chúng ta làm đúng, thì chúng ta có thể trở thành một tay chơi lớn. Tôi nhớ, tôi đã nói sẽ làm điều này với hội đồng quản trị, một khi tôi trở thành CEO. Và tôi nhìn thấy nhiều gương mặt trong số họ tỏ ra rất cương quyết (đồng ý với ý tưởng đó). Ollila đã gia nhập Nokia ba năm trước đó, sau khi từ bỏ vị trí cao ở ngân hàng Citibank của Mỹ tại Phần Lan. Tháng 9.1984, CEO và là chủ tịch hội đồng quản trị Nokia, ngài Kari Kairamo mời nhà tài chính Jorma Ollila của Citibank tham dự một cuộc họp của công ty. 14 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi Vài tháng sau, Ollila quyết định rút khỏi nhà tài chính khổng lồ Citibank của phương Tây vào năm 1985 để gia nhập Nokia - một công ty nội địa. Sau ba năm tham gia lãnh đạo Citibank tại Phần Lan với vai trò thành viên hội đồng quản trị, cộng với thời kỳ ở Luân Đôn, Ollila đã làm việc cho Citibank tổng cộng gần 8 năm. Gần trọn một thập niên, thời gian quá đủ để Ollila cần biết cách thức của thị trường phương Tây. Ở Nokia, ông chỉ giữ vai trò phó chủ tịch một bộ phận về quan hệ quốc tế. Nếu phải so bì danh vọng và địa vị thì rõ ràng ông đã chọn phía kém hơn - một công ty nội địa. Dường như chưa bao giờ ông giải thích cho sự lựa chọn này, một lựa chọn đã làm cho vị thế quốc tế của cá nhân ông giảm bớt. Chỉ có thể đoán rằng, ông đã chọn Nokia vì đơn giản rằng đó là một phần của đất nước của ông. Lúc này, Nokia có đến 11 phân nhánh được tổ chức thành một khối dồn sức vào bốn lĩnh vực công nghiệp: Điện tử; dây cáp và thiết bị viễn thông; giấy, năng lượng và hóa chất; cao su và vật liệu sàn nhà. Một năm sau làm quan hệ quốc tế, Ollila được bộ nhiệm vào vị trí phó chủ tịch tài chính cao cấp, vào năm 1986. Lúc này, Nokia bắt đầu có thêm lĩnh vực máy tính, máy nhắn tin, đồ điện gia dụng và điện thoại di động thế hệ sơ khai nhất. Nhà lãnh đạo Nokia, Kairamo - người mà đến tận ngày nay vẫn có một vị trí được kính trọng trong lòng người Phần Lan - đã làm việc cật lực như thể ông không chịu được tư thế nhỏ nhoi của đất nước ông lúc bấy giờ. Để đạt được con đường điện tử và điện thoại khá mới mẻ, ông thực hiện liên tục những cuộc mua và bán các công ty, sát nhập và liên minh. 15 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi Kairamo cũng liên doanh với một công ty nhỏ của Phần Lan chẳng tiếng tăm gì là Mobira chuyên về sản xuất ti-vi. Năm 1979, Nokia và Mobira bắt tay mở một liên doanh sản xuất điện thoại di động - thô sơ, nặng 5kg dùng trong xe hơi. Đây chính là kỷ nguyên điện tử của Nokia. Điện thoại di động vẫn sơ khai và ít được chú ý trong tập đoàn. Tuy nhiên, ngay với hàng điện tử như ti-vi chẳng hạn, thị trường của Nokia vẫn chưa ra khỏi Tây Âu, chưa phải là tiếng nói hàng đầu của châu Âu. Nhìn chung, Nokia khi đó là một tập đoàn cồng kềnh với 11 phân nhánh, có khởi sắc ở các phân nhánh điện thoại, cáp và viễn thông. Ollila gia nhập Nokia và rời xa lĩnh vực tài chính để phụ trách công việc quan hệ quốc tế - nơi mà ông đã tranh luận và cho rằng khó khăn của tập đoàn đang nằm ở đó. Song, chưa đầy một năm sau, tức năm 1986, Ollila được bổ nhiệm trở lại lãnh địa tài chính quen thuộc, với vai trò giám đốc tài chính của Nokia - lĩnh vực rất cần thiết đối với Nokia lúc này. Nói rất cần thiết là bởi vì, lúc này hai cổ đông lớn nhất của Nokia là hai ngân hàng nhà nước hàng đầu Phần Lan, SYP và KOP, cùng với công ty bảo hiểm lớn nhất Phần Lan là Pohjola đang kiểm soát tập đoàn với 40% tổng số cổ phần. Mong muốn của các cổ đông này không phải lúc nào cũng đồng thuận với chiến lược tái trọng tâm của ban giám đốc. Kairamo muốn giảm các lực cản trên cửa ngõ mở ra châu Âu của Nokia. Đó là công việc thực sự khó bên trong hội đồng quản trị. Nokia cần một người biết cách, rất biết cách và tinh tường để vượt qua tình thế đó. 16 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi Jorma Ollila là lựa chọn tốt nhất vào lúc đó của Kairamo. Những năm tháng du học và làm thuê trong nghề tài chính cao cấp của Ollila có dịp thi thố. Ollila đã nhanh chóng mang về cho Nokia nguồn vốn 800 triệu fim (đơn vị tiền tệ của Phần Lan), bằng cách phát hành cổ phiếu trên sàn giao dịch chứng khoán chứ không vay từ chính ngân hàng nào. Bài toán quyết định của Kairamo đã được giải. Tác giả của đáp án đó lúc này đã là một người già dặn kinh nghiệm và từng trải trong cuộc sống, đó là năm 1988 và Ollila ở tuổi 38. Việc làm này có hai giá trị lớn. Một là, nó đảm bảo nguồn vốn để Nokia thực hiện những thương vụ mua lại Standard Elektrik Lorentz, Ericsson Data và Oceanic. Cả ba công ty này giúp Nokia thực hiện cuộc bành trướng trong lĩnh vực điện tử và viễn thông. Hai là, nguồn vốn của Nokia gần như là tăng gấp đôi, bởi trước khi Ollila đem về 800 triệu fim, thì vào năm 1987 tổng số vốn cổ phần trong Nokia cũng chỉ đạt 1 tỉ fim. Ba là, lần đầu tiên Nokia xuất hiện thành công trên sàn giao dịch quốc tế bao gồm Stockholm của Thụy Điển, New York của Mỹ, Luân Đôn của Anh, Paris của Pháp và sàn giao dịch chứng khoán Frankfurt của Đức. Nghĩa là Nokia có mặt tại những trung tâm huy động vốn sầm uất nhất của thế giới tư bản. Cần nhớ lại một chút để thấy rõ giá trị của việc này, là khi đó Nokia chưa có tiếng tăm gì. Làm thế nào để bán cổ phiếu trên chợ chứng khoán thế giới? Khẩu hiệu được dùng cho chiến dịch này là “Hãy trở thành một người sở hữu châu Âu”. Chiến dịch của Ollila bằng cách bán “sở hữu châu Âu” rõ ràng đã đem lại hiệu quả. Hiệu quả nhiều mặt, từ thị trường đến nội bộ công ty. Một công, đôi ba việc, nhất là đạt được niềm tin của nhân 17 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi viên - những người Phần Lan bắt đầu khao khát có một vị thế cao hơn trong mắt quốc tế, do Kairamo khơi gợi. Giữa lúc vừa huy hoàng nhờ với tầm tay đến tận Mỹ, Nokia lại phải nhận một đòn đau đớn: Chủ tịch kiêm CEO Kari Kairamo tự sát tại nhà riêng. Đó là tháng 12.1988. Phần Lan im lìm trong tuyết rơi. Những con phố Espoo trắng xóa. Trụ sở Nokia nằm bên mặt vịnh đóng băng. Cái chết của vị chủ tịch tài năng này dường như không gây nhiều ngạc nhiên trong công ty vì như bạn bè ông đã thấy trước đó ông rơi vào tình trạng căng thẳng. Nhưng đến tận hôm nay, nguyên nhân khiến ông tự kết thúc đời mình vẫn là một bí ẩn. Người ta chỉ có thể đoán rằng, người kỹ sư lâm nghiệp này đã tập trung quá mức để đẩy một tổ hợp kinh doanh kềnh càng về phía trước, với một tầm nhìn rất xa, đầy khát vọng nhưng lại phải thực hiện nó trong bối cảnh khủng hoảng nhiên liệu dầu lửa nóng như cái phòng sauna quá mức. Nokia không thể đi nhanh và mạnh hơn như ông muốn. Jorma Ollila lúc này mới ở tuổi 38, chứng kiến sự ra đi bi thảm của một vị sếp tài năng. Kinh doanh rõ ràng không đơn thuần là chuyện kiếm tiền, nó rõ nét như lòng yêu nước vậy. Dường như, để đi nhanh trên con đường xa, hoài bão và tầm nhìn thôi chưa đủ. Nokia cần một người đủ khả năng để lèo lái nó. Nokia với những cú rơi nhanh trong lĩnh vực điện tử và các ngành công nghiệp nặng theo truyền thống khác đã khiến cho công ty rơi vào cảnh nợ nần. Một công ty bị nợ ngập đầu trên thị trường chứng khoán chính là nguy cơ bị người khác mua, bị thôn tính. Ngay sau cái chết của Kairamo, Simo S. Vuorileto trở thành người kế nhiệm vào mùa xuân năm 1989. Ông này, tiếp bước người tiền nhiệm xấu số bằng cách làm gọn tập đoàn 18 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi lại chỉ còn 6 nhóm lĩnh vực, thay vì 11. Đó là điện tử, dữ liệu, điện thoại di động, viễn thông, dây cáp với thiết bị và công nghiệp cơ bản. Ông tiếp tục đi theo con đường của người đi trước là tập trung vào công nghệ cao, loại bỏ ngành cao su, giấy, gỗ sàn khỏi Nokia. Và ông tiếp tục quốc tế hóa Nokia mạnh hơn nữa bằng cách đẩy mạnh vốn mạo hiểm với nhiều công ty, chẳng hạn như Tandy của Mỹ và Matra của Pháp - cả hai đại gia này cùng đồng ý để Nokia sản xuất điện thoại di động cho hai thị trường Mỹ và Pháp. Cũng trong năm 1989, Ollila được bổ nhiệm vào chức vụ khác cao hơn: Phó chủ tịch hội đồng quản trị. Ngày Vuorileto nhậm chức là mùa xuân ấm áp nhưng những bước đi tiếp theo của ông vẫn chỉ đem lại một mùa đông dài ảm đảm trong kinh doanh. Lãi ròng của Nokia tiếp tục “điêu tàn” trong suốt năm 1989 và tiếp tục “rơi lả tả” như lá phong mùa thu trong năm sau đó. Nokia vàng úa. Tầm nhìn của nhà lãnh đạo Kairamo đã đưa Nokia thành công về phía Tây Âu, với dài ra Bắc Mỹ và duy trì thị trường liên Xô nhưng kết quả lại ngược lại và cuối cùng là cái chết bí ẩn. Có vẻ như Nokia quá ôm đồm trong một tình thế như vậy. Và tất cả trộn lại với nhau như một mớ bòng bong và nó chờ đợi một ai đó không chỉ nhìn ra trông rộng mà nhất định phải đủ khả năng gỡ mối tơ bòng bong. OLLILA CHẠM VÀO ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG Jorma Ollila miêu tả với phóng viên của Business Week (10.8.1998) những linh cảm của mình về tương lai: Hãy tưởng tượng, tất cả thông tin trên thế giới bao gồm tiếng nói của con người, hình ảnh, phim, âm nhạc, tin tức 19 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi và mọi thứ có trên Internet - tất cả đều có thể có trong được trong một thiết bị cỡ nhỏ. Nokia đã chinh phục toàn cầu với trí tưởng tượng đó của một doanh nhân chưa nổi tiếng. Đó cũng là khát vọng của con người trong cách thức giao tiếp với nhau. Cho đến đầu thập niên 90, nền kinh tế Phần Lan vẫn ì ạch. Kairamo đã chết bí ẩn với sự nghiệp lớn nhưng chưa thành. Tập đoàn Nokia thì đang chết dần. Một ngày mùa xuân năm 1990, Vuorilehto gọi cho Ollila để hỏi rằng, nhà tài chính của Nokia có muốn chịu trách nhiệm lãnh đạo Nokia Moblie Phones hay không? Ollila trả lời qua điện thoại:”Ông xem, đó không phải là nhiệm vụ dễ dàng nhưng tôi nghĩ là tôi sẽ làm việc đó. Được đấy!”. Và Ollila “sẽ làm việc đó” chỉ thông qua một cuộc thương lượng trên điện thoại như vậy mà thôi. Và trong năm 1991, khi nhà tài chính Ollila - người từng thành công lớn trong suốt tám năm ở Citibank - đang loay hoay ở xưởng sản xuất điện thoại, tiếp tục chứng kiến một vực thẳm tài chính khi tập đoàn lỗ đến mức kỷ lục, với 102 triệu đôla Mỹ. Giữa lúc đó, Jorma Ollila được Vuorilehto gọi lên từ xưởng điện thoại với chỉ một lời thách đố khắc nghiệt: Anh chỉ có sáu tháng để trả lời nên bán hay giữ lại công việc làm ăn của mặt hàng điện thoại di động đi. Jorma Ollila chỉ mất bốn tháng để đưa ra câu trả lời: Chúng ta sẽ không bán công việc kinh doanh này cho ai cả. 20 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m Jorma Ollila Và Nokia - Đưa Thế Giới Đến Gần Nhau | Ngọc Hoàng Đặng Tươi Đến nay, không nghi ngờ gì nữa vì thực tế sau đó đã chứng minh, câu nói này đã làm nên số phận của Nokia. Nhưng một đợt băng giá mới lại tràn đến trên xứ sở sauna. Đó là cuộc khủng hoảng dẫn đến tan rã liên Xô, kéo theo là những thay đổi chính trị ở Đông Âu và biến động tại nước Đức, đầu những năm 1990. Cuộc khủng hoảng lớn nhất sau chiến tranh lạnh này đã làm cho thị trường giống như đợt băng hà phủ suốt thập niên cuối cùng của thế kỷ XX. Phần Lan và các nước Bắc Âu bị kẹt trong thị trường suy thoái đó. Niềm hy vọng của Phần Lan vào Nokia về mô hình đổi mới vừa lóe lên đã gặp ngay thử thách. Đó là bức tranh lạnh ngắt vào đầu thập niên 90 của thế kỷ XX. Điều gì đã xảy ra cho Phần Lan và Nokia? Khởi đầu, sự tan rã của liên Xô đã làm kinh tế Phần Lan mất gần 1/3 tổng kim ngạch xuất khẩu - chính xác là 25%. Điều này có nghĩa là hàng loạt nhà máy ngưng trệ, hàng chất đống trong kho chưa bán kịp với hệ thống thương mại bị gián đoạn. Bởi vì Nokia là một phần của nền kinh tế Phần Lan thế nên đến lượt nó bị đợt băng giá bao phủ. Nokia chệnh choạng trong hố sâu tài chính, nợ nần. Đây là lúc Ollila có thể nhìn thấy, cứ trong 100 người thì có 13 người mất việc. Con số cụ thể hơn sẽ cho thấy tốc độ thất nghiệp tăng đến chóng mặt: Đầu năm 1990, khi Ollila bước vào xưởng điện thoại số người mất việc ở nước này là 3%, chỉ bốn năm sau thôi con số thất nghiệp là 16% gấp năm lần. Và tổng sản phẩm cả nước làm ra sụt xuống 6%. Trên website của Bộ Ngoại giao Phần Lan, các tác giả Tommi Melender và Eljas Repo viết về thời kỳ này: Tổng thu nhập quốc dân giảm sút, số lượng công ty tuyên bố phá [1] 21 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m