Tài liệu Doc_x_quang_chan_thuong_9421

ÑOÏC PHIM X QUANG CHAÁN THÖÔNG * Yeâu caàu cuûa phim chuïp - chaát löôïng tia : tia vöøa, khoâng quaù non, khoâng quaù giaø. - soá löôïng : ñuû 2 phim thaúng vaø nghieâng. - kích thöôùc phim : ñuû daøi, laáy treân 1 khôùp vaø döôùi 1 khôùp tính töø vò trí toån thöông ; ñuû roäng, laáy ñöôïc caû boùng phaàn meàm (nhaèm xaùc ñònh tö theá chuïp vaø ñeå traùnh boû soùt toån thöông). I. thuû tuïc haønh chính - teân tuoåi beänh nhaân - ngaøy thaùng chuïp - soá löôïng phim - phim beân phaûi / traùi (döïa vaøo ñaùnh daáu cuûa ngöôøi chuïp phim) - phim thaúng / nghieâng (nhìn vaøo ñaàu trung taâm ñeå xaùc ñònh) - nhaän xeùt phim coù ñaït yeâu caàu khoâng ? + kích côõ : laáy treân 1 khôùp vaø döôùi 1 khôùp tính töø vò trí toån thöông + chaát löôïng tia : tia vöøa thì thaáy roõ vaân xöông, beø xöông, thaáy ñöôïc boùng phaàn meàm; tia non thì phim môø, nhieàu boùng phaàn meàm ; tia giaø thì phim ñen, ít boùng phaàn meàm II. ñoïc toån thöông 1. vò trí 2. tính chaát toån thöông * Gaõy xöông - ñôn giaûn : ngang, cheùo vaùt, xoaén vaën - phöùc taïp : coù maûnh rôøi, gaõy nhieàu ñoaïn - gaüy khoâng hoaøn toaøn : raïn, luùn, gaõy döôùi coát maïc, gaõy caønh xanh * Sai khôùp * Gaõy xöông keát hôïp sai khôùp 3. di leäch : moâ taû caùc loaïi di leäch theo nguyeân taéc : ñaàu ngoaïi vi theo ñaàu trung taâm - di leäch choàng (laøm ngaén chi) : tính baèng cm - di leäch giaõn caùch (laøm daøi chi) : tính baèng cm - di leäch beân : + ra ngoaøi / vaøo trong (treân phim thaúng) + ra tröôùc / ra sau (treân phim nghieâng) Moâ taû di leäch beân theo ñoä roäng cuûa xöông gaõy. VD : 1 voû xöông 1/2 thaân xöông 1 thaân xöông Hôn 1 thaân xöông - di leäch môû goùc : moâ taû goùc môû baèng ñoä. VD : 1 Môû goùc vaøo trong 120 ñoä, hoaëc môû goùc vaøo trong vôùi goùc di leäch 60 ñoä 120° - di leäch xoay : + coù hay khoâng coù ? + xoay bao nhieâu ñoä ?(khoù xaùc ñònh ñöôïc chính xaùc, vì theá khoâng baét buoäc phaûi ñoïc) Caàn caên cöù vaøo tö theá cuûa ñaàu trung taâm vaø ñaàu ngoaïi vi. VD ñaàu trung taâm laø tö theá nghieâng, nhöng ñaàu ngoaïi vi laø tö theá thaúng → coù di leäch xoay. 4. Ñoïc nhöõng baát thöôøng veà caáu truùc xöông (thöôøng gaëp trong gaõy xöông beänh lyù hoaëc gaõy xöông, sai khôùp cuõ, coù bieán chöùng). Cã thÓ nhËn biÕt ®−îc nh÷ng thay ®æi vÒ cÊu tróc cña x−¬ng trªn h×nh ¶nh X quang th«ng qua sù thay ®æi tÝnh chÊt c¶n quang cña nã, bao gåm: - Tiªu x−¬ng: Lµ t×nh tr¹ng mÊt toµn bé cÊu tróc mét vïng cña x−¬ng. æ tiªu x−¬ng cã thÓ ë ®Çu hay th©n x−¬ng, trong tñy hay ë vá x−¬ng. Ranh giíi th−êng nham nhë hoÆc cã thÓ râ nÐt (nh− trong nh÷ng æ tiªu x−¬ng cña bÖnh Kalehr). Trong vïng tiªu x−¬ng, mËt ®é c¶n quang cã thÓ ®ång nhÊt hoÆc cã v¸ch ng¨n, còng cã khi cã h×nh v«i hãa hoÆc h×nh nèt c¶n quang ®Ëm do m¶nh x−¬ng chÕt t¹o nªn. Tiªu x−¬ng th−êng gÆp trong u ¸c tÝnh thÓ tiªu x−¬ng nguyªn ph¸t (sarcoma x−¬ng) hoÆc thø ph¸t (di c¨n). 1 2 3 1. tiªu x−¬ng trong Sarcoma thÓ tiªu x−¬ng 2. tiªu x−¬ng trong bÖnh ®a u tuû x−¬ng (bÖnh Kahler) 3. tiªu x−¬ng trong chËu ph¶i trong u x−¬ng ¸c tÝnh - Dµy ®Ëm x−¬ng (do ph¶n øng t©n t¹o x−¬ng): Dµy ®Ëm x−¬ng cã thÓ x¶y ra b¾t ®Çu tõ c¸c bÌ x−¬ng hoÆc tõ mÆt trong cña mµng x−¬ng. Dµy ®Ëm x−¬ng th−êng gÆp trong can x−¬ng æ gUy, cèt tuû viªm gian ®o¹n mUn tÝnh vµ ung th− x−¬ng nguyªn ph¸t vµ di c¨n ung th− x−¬ng thÓ t¹o x−¬ng. NÕu dµy ®Ëm x−¬ng x¶y ra ë x−¬ng dµi cã thÓ lµm che lÊp èng tuû. 2 Dµy ®Ëm x−¬ng trong sarcoma x−¬ng thÓ t¹o x−¬ng. - Long x−¬ng (th−a x−¬ng): Lµ hiÖn t−îng gi¶m can xi cña xu¬ng, th−êng gÆp trong th−a x−¬ng ë ng−êi giµ, do bÊt ®éng æ gUy l©u ngµy, giai ®o¹n ®Çu cña lao x−¬ng khíp vµ cèt tuû viªm... Do gi¶m mËt ®é can xi cña x−¬ng nªn c¸c v©n x−¬ng vµ bÌ x−¬ng th−êng hiÖn râ trªn phim chôp. - X−¬ng chÕt: Lµ t×nh tr¹ng cÊu tróc x−¬ng chØ cßn hiÖn diÖn thµnh phÇn c¸c kho¸ng chÊt, kh«ng cßn thµnh phÇn chÊt h÷u c¬. X−¬ng chÕt cã thÓ xuÊt hiÖn trong cèt tuû viªm, ho¹i tö v« khuÈn sôn tiÕp hîp ®Çu x−¬ng vµ c¸c x−¬ng con ®ang trong qu¸ tr×nh cèt ho¸. Nh÷ng thay ®æi ë x−¬ng nh− m« t¶ trªn ®©y cã thÓ diÔn ra ®éc lËp hoÆc kÕt hîp víi nhau trong mét sè bÖnh lý. 3 III. Xaùc ñònh tö theá thaúng nghieâng treân phim Xöông ñuøi Phim thaúng Phim nghieâng Coå xöông ñuøi Daøi Ngaén hoaëc khoâng thaáy Goùc coå - thaân 125 - 135° ≈ 180° Maáu chuyeån Thaáy roõ caû 2 maáu chuyeån Khoâng thaáy maáu chuyeån lôùn Uï ngoài Troøn ñeàu Nhoïn Loã bòt To nhoû Thaân xöông Thaúng Cong ra sau Loài caàu ñuøi 2 loài caàu naèm xa nhau, loài caàu trong to vaø thaáp hôn loài caàu ngoaøi 2 loài caàu choàng hình leân nhau Choàng hình leân loài caàu ñuøi Naèm rieâng bieät, tröôùc xöông ñuøi Maâm chaøy Thaáy roõ 2 maâm chaøy Khoâng thaáy roõ 2 maâm chaøy Loài cuû chaøy Khoâng thaáy Thaáy roõ Khoaûng gian coát Roäng Heïp Caùc maét caù 2 maét caù taùch xa nhau 2 maét caù choàng hình Boùng phaàn meàm Ñeàu 2 beân Tröôùc ít, sau nhieàu Dieän chaøy seân Phaúng Cong loài leân treân Xöông seân Hình hoäp Hình con seân Xöông goùt Choàng hình leân caùc xöông khaùc Nhìn roõ, khoâng choàng hình Xöông baùnh cheø Xöông caúng chaân Xöông baøn chaân Xöông ñoøn Thöôøng chæ chuïp ñöôïc phim thaúng. Khôùp vai Thöôøng chæ chuïp ñöôïc phim thaúng. Khôùp khuyûu Moûm treân roøng roïc vaø moûm treân loài caàu Caùch xa nhau Choàng hình Xöông caùnh tay Thaúng Cong ra tröôùc Xöông truï Thaúng. Khoù thaáy moûm khuyûu Cong ra tröôùc. Moûm khuyûu thaáy roõ Boùng phaàn meàm Ñeàu 2 beân Tröôùc Thieát dieän ngang Roäng Heïp Caùc xöông tuï coát Thaáy roõ töøng xöông Choàng hình, chæ thaáy roõ xöông thuyeàn Caùc xöông ñoát baøn Thaáy roõ Choàng hình Khôùp coå tay 4 * Hình aûnh minh hoaï : 1. khôùp hoâng chuïp thaúng * Chuù yù : treân phim nghieâng, maáu chuyeån lôùn ôû tröôùc, maáu chuyeån beù ôû sau. 2. khôùp goái, chuïp thaúng vaø nghieâng 5 7. khôùp coå tay, chuïp thaúng vaø nghieâng. 8. baøn tay, chuïp thaúng. 9 IV. Gaõy cuõ, gaõy môùi - Gaõy môùi : bôø oå gaõy saéc neùt, khe gaõy roõ. - Gaõy cuõ hoaëc khôùp giaû : khe gaõy khoâng coøn saéc neùt (do can xöông hoaëc xô hoaù), daøy ñaäm, bôø oå gaõy tuø, troøn. Moät khôùp giaû töông ñoái ñieån hình seõ thaáy 2 ñaàu xöông troøn nhaün, hìn chaøy coái, khe giaõn caùch roõ, khoâng coù hoaëc coù raát ít can xöông, ñaäm ñoä 2 ñaàu xöông taêng. KHÔÙP GIAÛ XÖÔNG CAÚNG CHAÂN - OÅ gaõy lieàn xöông toát seõ xuaát hieän can xöông qua 4 giai ñoaïn : • Can ñoä I : khe gaõy coøn roõ, can xöông daïng maây khoùi ôû giöõa oå gaõy. • Can ñoä II : can baét ñaàu che khuaát oå gaõy, coù caàu can noái 2 ñaàu oå gaõy (can beân). • Can ñoä III : khe gaõy khoâng roõ, can phì ñaïi phuû quanh oå gaõy, ngoaøi can beân coøn coù caû can ôû trung taâm. • Can ñoä IV : khoâng coøn thaáy khe gaãy do can môø ñaäm che phuû. Bôø can baét ñaàu thu nhoû hôn so vôùi can ñoä III. 10