Tài liệu đồ án tốt nghiệp máy ép cám viên

§å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi Lêi c¸m ¬n Víi lßng biÕt ¬n s©u s¾c Em xin göi sù biÕt ¬n ch©n thµnh vµ s©u s¾c nhÊt tíi, thÇy gi¸o “TS. T«n Anh Minh”. thÇy ®· trùc tiÕp híng dÉn tËn t×nh, chu ®¸o, t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho Em trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®å ¸n. Vµ Em còng xin ch©n thµnh c¸m ¬n c¸c thÇy trong bé m«n M¸y thùc phÈm thuéc viÖn c«ng nghÖ sinh häc – c«ng nghÖ thùc phÈm cïng b¹n bÌ trong vµ ngoµi líp ®· gãp ý, gióp Em hoµn thµnh ®å ¸n. Hµ néi, ngµy 29 th¸ng 04 n¨m 2006 Sinh viªn thùc hiÖn : NguyÔn TiÕn V¬ng Môc lôc Trang Lêi më ®Çu Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 1 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi PhÇn I: vµi nÐt vÒ thøc ¨n gia sóc I. Sù ra ®êi cña thøc ¨n hçn hîp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 II. Lîi Ých cña viÖc sö dông thùc ¨n hçn hîp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 III. ý nghÜa cña viÖc chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 IV. thøc ¨n hçn hîp vµ nguyªn liÖu dïng ®Ó chÕ biÕn chóng. . . . . . . . . . . . . .9 V. Ðp viªn vµ ®ãng b¸nh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1. S¬ lîc lý thuyÕt vÒ qu¸ tr×nh nÐn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 2. Ðp viªn thøc ¨n gia sóc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 3. §ãng b¸nh thøc ¨n gia sóc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 VI. C¸c kh©u kü thuËt c¬ b¶n trong d©y truyÒn s¶n xuÊt thøc ¨n gia sóc. . . .15 1. Lµm s¹ch c¸c t¹p chÊt trong nguyªn liÖu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 2. NghiÒn nguyªn liÖu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 3. Trén c¸c cÊu tö thµnh phÇn thøc ¨n hçn hîp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 3.1. ChuÈn bÞ c¸c thµnh phÇn vi lîng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 3.2. Trén mËt rØ thøc ¨n hçn hîp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 3.3. §ãng b¸nh thøc ¨n hçn hîp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 3.4. §ãng viªn thøc ¨n hçn hîp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 PhÇn II : TÝnh to¸n thiÕt kÕ m¸y Ðp trôc vÝt I. TÝnh chän c¸c th«ng sè kü thuËt cña m¸y. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 II. C«ng suÊt ®éng c¬ vµ hép gi¶m tèc - bé truyÒn ®ai. . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 1. C«ng suÊt ®éng c¬ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 2. Hép gi¶m tèc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 3. Bé truyÒn ®ai thang. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 III. TÝnh to¸n vÝt ®Èy m¸y Ðp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 IV. TÝnh to¸n søc bÒn trôc vÝt Ðp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 V. TÝnh to¸n søc bÒn vßng vÝt Ðp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41 VI. TÝnh to¸n khu«n cèi vµ bul«ng kÑp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 1. TÝnh khu«n cèi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46 2. Bul«ng kÑp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47 VII. TÝnh chän æ l¨n trôc vÝt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 VIII. TÝnh to¸n bé phËn c¾t. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51 Tµi liÖu tham kh¶o Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 2 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi Lêi nãi ®Çu NhiÒu níc trªn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, nhu cÇu tèi thiÓu cña con ngêi vÒ thùc phÈm cha tháa m·n hoµn toµn. NhiÒu tæ chøc quèc tÕ ®· vµ ®ang t×m c¸ch gi¶i quyÕt nhanh chãng vÊn ®Ò l¬ng thùc, thùc phÈm toµn cÇu. Trªn con ®êng thùc hiÖn môc tiªu ®ã cã mét kh©u rÊt quan träng lµ ph¶i ph¸t triÓn h¬n n÷a vÒ ngµnh ch¨n nu«i. Thµnh c«ng cña ngµnh n«ng nghiÖp nµy phÇn lín tïy thuéc vµo møc dinh dìng cña gia sóc, gia cÇm, vµo viÖc t¹o ra nguån cung cÊp thøc ¨n v÷ng ch¾c. Tõ xa ngµnh trång trät ®· cung cÊp c¸c lo¹i thøc ¨n gia sóc. Tuy nhiªn trong c¸c ®iÒu kiÖn cña mét nÒn ch¨n nu«i ph¸t triÓn víi khuynh híng tËp trung vµ chuyªn biÖt hãa cao ®é nh hiÖn nay ®· t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó t¸ch ngµnh c«ng nghiÖp ®éc lËp. C«ng viÖc s¶n xuÊt thøc ¨n bao gåm tæ hîp nh÷ng biÖn ph¸p, tæ chøc qu¶n lý vµ kü thuËt c«ng nghiÖp nh»m b¶o ®¶m cung cÊp ®Çy ®ñ thøc ¨n cho vËt nu«i tõ c¸c nguån trång trät, c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n thùc phÈm, tõ c«ng nghÖ vi sinh häc . kÓ c¶ nguån thøc ¨n tù nhiªn, trong ®ã thøc ¨n cã nguån gèc thùc vËt lµ quan trong nhÊt. Ngµy nay, do c¸c cuéc c¸ch m¹ng vÒ khoa häc kü thuËt cña nh©n lo¹i ®· t¹o ra nhiÒu bíc ®ét ph¸ trong tÊt c¶ nh÷ng lÜnh vùc, kÓ c¶ trong lÞnh vùc thøc Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 3 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi ¨n gia sóc, d©y truyÒn thøc ¨n gia sóc ngµy cµng hiÖn ®¹i vµ cho n¨ng suÊt cao h¬n. Thøc ¨n gia sóc ngµy nay víi thµnh phÇn chÝnh vÉn lµ thùc vËt, nhng cßn c¸c thµnh phÇn phô kh¸c ®· ®îc bæ xung mét c¸ch hîp lý ®Ó sao cho gia sóc cã thÓ hÊp thô ®îc thøc ¨n lµ tèt nhÊt lµm t¨ng s¶n lîng vµ chÊt lîng ch¨n nu«i. MÆt kh¸c s¶n xuÊt thøc ¨n gia sóc kh«ng cßn lµ c«ng viÖc thñ c«ng. M¸y mãc vµ c¸c trang bÞ ®· cho phÐp chóng ta tù ®éng hãa thøc ¨n gia sóc víi quy m« lín, nhanh chãng vµ hiÖu qu¶. Chóng ta ®· cã nhiÒu d©y truyÒn s¶n xuÊt thøc ¨n kh¸c cho nhiÒu lo¹i vËt nu«i kh¸c nhau. Vµ cho c¸c quy m« s¶n xuÊt kh¸c nhau. PhÇn I Vµi nÐt vÒ thøc ¨n gia sóc hçn hîp Thøc ¨n hçn hîp lµ mét lo¹i hçn hîp ®ång nhÊt cña nhiÒu lo¹i thøc ¨n kh¸c nhau ®îc phèi hîp theo c¸c c«ng thøc lËp ®îc tõ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc nh»m ®¶m b¶o dinh dìng hoµn chØnh cho vËt nu«i. I - Sù ra ®êi cña thùc ¨n hçn hîp Sau thÓ giíi thø II, thÞ hiÕu cña ngêi ch¨n nu«i ®èi víi viÖc sö dông ngò cèc lµm thøc ¨n gia sóc cã thay ®æi. Trong lý luËn nu«i dìng ®éng vËt nu«i còng cã nhiÒu quan ®iÓm míi. Ngêi ta ®· nghÜ ®Õn viÖc dïng c¸c s¶n phÈm hãa häc, sinh hãa häc vµ vi sinh vËt nh»m thùc hiÖn ý muèn vÒ mét lo¹i thøc ¨n chøa ®Çy ®ñ c¸c dinh dìng chÊt cÇn thiÕt vµ cã thÓ sö dông nh lµ mét chÕ phÈm cã t¸c dông bæ sung vµ hoµn thiÖn gi¸ trÞ dinh dìng cña c¸c s¶n phÈm trång trät rÎ tiÒn. ViÖc nu«i dìng gia sóc, gia cÇm giê ®©y ®ßi hái mét thøc ¨n hoµn chØnh, tøc lµ mét hçn hîp c¸c thøc ¨n cã nguån gèc thùc vËt, ®éng vËt vi sinh vËt, kho¸ng vËt vµ c¸c s¶n phÈm tæng hîp kh¸c nh»m ®¸p øng ®Çy ®ñ nhÊt cho nhu cÇu dinh dìng cña vËt nu«i, c¶ vÒ sè lîng lÉn chÊt lîng. ViÖc chÕ biÕn mét lo¹i thøc ¨n nh vËy víi quy m« c«ng nghiÖp ®· h×nh thµnh nªn ngµnh s¶n xuÊt chÕ biÕn thøc ¨n hçn hîp. Mét ngµnh s¶n xuÊt ®éc lËp vµ chuyªn m«n hãa, c¸c lo¹i thøc ¨n hçn hîp ®îc s¶n xuÊt ra lµ nh÷ng s¶n phÈm phøc t¹p, lµ nh÷ng c«ng tr×nh tËp thÓ cña nh÷ng chuyªn gia thuéc c¸c ngµnh kh¸c nh sinh vËt häc, ch¨n nu«i hçn hîp, to¸n häc vµ kinh tÕ häc. Nghiªn cøu t×m ra ®îc Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 4 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi thøc ¨n hçn hîp lµ mét trong nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt lín nhÊt cña ngµnh ch¨n nu«i trong nh÷ng n¨m sau chiÕn tranh. ë níc ta, viÖc sö dông thøc ¨n hçn hîp còng ®îc phæ biÕn kh¸ sím. Sù ph¸t triÓn cña nÒn n«ng nghiÖp t s¶n ë miÒn nam còng ®· h×nh thµnh hµng lo¹t c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn thøc ¨n hçn hîp víi phÇn lín thùc liÖu nhËp tõ c¸c níc, chñ yÕu lµ Mü. Tõ sau 1975 ®Õn nay, chóng ta ®· thiÕt lËp ®îc hµng lo¹t c¸c xÝ nghiÖp, nhµ m¸y chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc tõ trung ¬ng ®Õn cÊp tØnh. Mét sè huyÖn, thËm trÝ mét sè x·, còng ®· x©y dùng ®îc c¸c vïng chuyªn m«n hãa thøc ¨n gia sóc ®Ó ®¶m b¶o cung cÊp ®Çy ®ñ vµ thêng xuyªn cho viÖc chÕ biÕn, mÆt kh¸c lµ do cha chñ ®éng c©n ®èi ®îc c¸c thùc liÖu bæ sung, c¸c dìng chÊt vi lîng nh axit, amin, vitamin, c¸c chÊt kh¸c nh kh¸ng sinh, hormon, chÊt kho¸ng «xi hãa . . . GÇn ®©y theo khuynh híng chung, c«ng nghiÖp thøc ¨n gia sóc cña níc ta còng chó ý ®Õn viÖc chÕ biÕn thøc ¨n hçn hîp thµnh thøc ¨n viªn . . .MÆc dÇu vËy, bªn c¹nh ®ã viÖc nghiªn cøu c¸c lo¹i thùc ¨n hçn hîp hoµn chØnh cho tõng vïng sinh th¸i n«ng nghiÖp ë níc ta cha ®îc quan t©m ®Çu t ®Õn. II - Lîi Ých cña viÖc sö dông thøc ¨n hçn hîp. §iÓm c¬ b¶n nhÊt lµ sù ra ®êi cña thøc ¨n hçn hîp cho phÐp c«ng nghiÖp hãa ngµnh ch¨n nu«i. Sù xuÊt hiÖn cña thøc ¨n hçn hîp ®· kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng cung cÊp s¶n phÈm ch¨n nu«i theo mïa vµ lµ cho chÊt lîng s¶n phÈm ®éng ®Òu h¬n. Ngoµi ra, thøc ¨n hçn hîp cho phÐp ¸p dông nhanh chãng trong thùc tiÔn nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña dinh dìng häc, cho phÐp thùc hiÖn viÖc réng r·i c¬ giíi ho¸, tù ®éng ho¸ viÖc cho ¨n tiÕt kiÖm c«ng lao ®éng vµ rót ng¾n thêi gian chuÈn bÞ thøc ¨n. Do ®ã, thøc ¨n hçn hîp cã ý nghÜa rÊt lín, ë níc ta n«ng nghiÖp ph¸t triÓn, nhÊt lµ ph¸t triÓn cã kÕ ho¹ch. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp thøc ¨n gia sóc kh«ng nh÷ng cã thÓ sö dông tèt nhÊt tÊt c¶ c¸c nguån thøc ¨n gia sóc, kÓ c¶ c¸c phô phÈm cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n thùc phÈm, mµ cßn cho phÐp ph¸t triÓn s¶n xuÊt ch¨n nu«i theo c¸c ®Þnh híng cÇn thiÕt. Thøc ¨n gia sóc cã chÊt lîng cao cã vÞ trÝ rÊt quan träng dinh dìng ®éng vËt, nhÊt lµ ®èi víi heo vµ gia cÇm. Thøc ¨n ®· trë thµnh mét yÕu tè quyÕt ®Þnh t¨ng n¨ng suÊt ch¨n nu«i trong nh÷ng n¨m sau thÕ chiÕn thø II. Chi phÝ thøc ¨n ®Ó s¶n xuÊt mét ®¬n vÞ s¶n phÈm trong ngµnh ch¨n nu«i heo vµ gia cÇm thêi kú 1930 - 1960 dïng thøc ¨n tinh ®· gi¶m 1,5-2 lÇn, trong ngµnh Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 5 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi ch¨n nu«i bß thÞt ®· gi¶m 1/3. Vµ hiÖn nay ®· ®¹t ®îc mét tiÕn bé vît bËc trong viÖc tiÕt kiÖm thøc ¨n trªn mét ®în vÞ s¶n phÈm trong tÊt c¶ c¸c ngµnh ch¨n nu«i, ®Æc biÖt lµ ngµnh ch¨n nu«i heo vµ gµ. Theo c¸c th«ng sè gÇn ®©y nhÊt, nhiÒu c¬ së ch¨n nu«i tËp trung ®· ®¹t ®îc møc tiªu tèn díi 2,5kg thøc ¨n hçn hîp cho 1kg trøng, díi 2kg thøc ¨n, cho 1kg t¨ng träng cña gµ thÞt vµ díi 3kg thøc ¨n cho 1kg t¨ng träng cña heo thÞt. N«ng d©n ë c¸c níc kinh tÕ ph¸t triÓn vµ c¶ ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh Th¸i lan, ngµy cµng u chuéng thøc ¨n hçn hîp. Hä ®· s¶n xuÊt ngò cèc, khoai cñ (®· s¬ chÕ) ®Ó cung cÊp cho nhµ m¸y vµ mua l¹i thøc ¨n hçn hîp díi d¹ng viªn. NhiÒu n«ng d©n sÏ kh«ng nghÜ ®Õn viÖc kinh doanh ch¨n nu«i nÕu kh«ng mua ®îc thøc ¨n hçn hîp (mét sè n«ng tr¹i lín thÓ trén). Thøc ¨n hçn hîp ®· trë thµnh mét thø t liÖu s¶n xuÊt cÇn thiÕt, nã chiÕm mét phÇn quan träng trong toµn bé chi phÝ hiÖn nay vµ ngµnh ch¨n nu«i. §iÒu nµy ®· dÉn ®Õn khuynh híng chung lµ tÝnh hiÖu qu¶ sö dông thøc ¨n b»ng c¸c dïng sè kg thøc ¨n tiªu tèn, thay v× sè ®¬n vÞ thøc ¨n, cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm ch¨n nu«i III - ý nghÜa cña viÖc chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc ChÕ biÕn thøc ¨n theo nghÜa hÑp vµ nh»m thay ®æi thøc ¨n vÒ h×nh thøc, vÒ phÈm chÊt díi t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè vËt lý, hãa häc, sinh vËt häc, vµ theo kh¸i niÖm míi th× chÕ biÕn lµ nh»m s¶n xuÊt ra nh÷ng lo¹i thøc ¨n míi b»ng ph¬ng ph¸p hãa häc, sinh häc trong c«ng nghiÖp trong qóa tr×nh x©y dùng ngµnh ch¨n nu«i hiÖn ®¹i th× vÊn ®Ò chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc l¹i cµng quan träng, nhÊt lµ viÖc chÕ biÕn thøc ¨n hçn hîp c¸c lo¹i. Níc ta ch¨n nu«i hiÖn nay ®ang ®îc ®a lªn thµnh ngµnh chÝnh cña c«ng nghiÖp nh»m ®¹p øng nhu cÇu thùc phÈm ngµy cµng t¨ng còng nh yªu cÇu vÒ søc kÐo vµ ph©n bãn phôc vô cho trång trät. N¨ng suÊt ch¨n nu«i tríc hÕt phô thuéc vµo viÖc cung cÊp ®óng ®¾n thøc ¨n gia sóc, gia cÇm. ViÖc cung cÊp thøc ¨n ®óng ®¾n cã ý nghÜa lµ phï hîp víi nhu cÇu thøc ¨n cña gia sóc víi môc tiªu thô Ýt nhÊt, nhng l¹i cho s¶n lîng thøc ¨n cã Ých lîi nhÊt. Thøc ¨n cho gia sóc ph¶i ®¸p øng nhu cÇu dinh dìng tiªu hãa tèt, kh«ng chøa nh÷ng ®éc h¹i cho qu¸ tr×nh tiªu hãa vµ søc kháe lµm ¶nh hëng xÊu ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm gia sóc, gia cÇm. Thøc ¨n ë d¹ng tù nhiªn cha thÓ ®¸p øng yªu cÇu dinh dìng ®a d¹ng theo chøc n¨ng vµ løa tuæi cña gia sóc, gia cÇm. Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 6 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi ViÖc chÕ biÕn thøc ¨n cã thÓ lµm t¨ng møc tiªu hãa trong c¬ thÓ gia sóc, t¨ng s¶n lîng, gi¶m møc tèn n¨ng lîng khi nhai thøc ¨n, n©ng cao chÊt lîng ngon, tr¸nh cho gia sóc khái bÞ bÖnh vµ khö ®îc nhiÒu ¶nh hëng tai h¹i cña mét sè thøc ¨n tíi s¶n phÈm cña gia sóc. Ngoµi ra viÖc chÕ biÕn thøc ¨n ph¸t triÓn t¹o nhiÒu kh¶ n¨ng tËn dông nhiÒu phÕ phÈm n«ng nghiÖp, còng nh c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c, cã thÓ chÕ biÕn nhiÒu thøc ¨n cÇn thiÕt ®¬n gi¶n vËn ®éng c¬ khÝ hãa nhiÒu qu¸ tr×nh lµm viÖc liªn quan tíi c¸c ch¨n nu«i gi÷ gia sóc. Nh vËy ph¶i tiÕn hµnh chÕ biÕn vµ phèi trén t¹o thµnh thøc ¨n hçn hîp nh»m ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu trªn. Nh c¸c thøc ¨n h¹t cha ®îc nhiÒu chÊt dinh dìng vµ chÊt lîng ngon, nÕu nh ®Ó nguyªn cho lîn, tr©u, bß ¨n sÏ kÐm t¸c dông vµ ®«i khi g©y ra bÖnh d¹ dÇy. RÊt nhiÒu kinh nghiªm thùc tÕ chøng tá r»ng hçn hîp thøc ¨n gåm nhiÒu thµnh phÇn ®îc nghiÒn nhá ( c¨n b¶n lµ thøc ¨n h¹t ) th× cho lîn ¨n dÔ tiªu hãa tèt h¬n lµ hçn hîp gåm nhiÒu thµnh phÇn nghiÒn to, møc t¨ng träng cña lîn khi cho ¨n hçn hîp thøc ¨n nghiÒn nhá sÏ lín h¬n 1519% vµ nÕu cho ¨n hçn hîp thøc ¨n trung b×nh sÏ lín h¬n 1012% so víi møc t¨ng träng ®¹t ®îc khi cho ¨n hçn hîp nghiÒn to. Khi ®ã sÏ gi¶m bít ®îc nhu cÇu thøc ¨n rót ng¾n ®îc thêi h¹n vç bÐo lîn vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. ChÝnh v× vËy viÖc s¶n xuÊt thøc ¨n hçn hîp. Cho gia sóc, gia cÇm ngµy nay ®ang ®îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ. ë c¸c níc ch¨n nu«i tiªn tiÕn viÖc s¶n xuÊt thøc ¨n hçn hîp ph¸t triÓn víi møc ®é cao vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ to lín cho ngµnh ch¨n nu«i. Ch¨n nu«i víi quy m« c«ng nghiÖp kh«ng thÓ thiÕu thøc ¨n hçn hîp cho gia sóc, gia cÇm. Thøc ¨n hçn hîp cã thÓ s¶n xuÊt ë xÝ nghiÖp, c«ng nghiÖp ®ång thêi còng cã s¶n xuÊt trùc tiÕp ë c¸c c¬ së ch¨n nu«i, n«ng trêng quèc doanh, n«ng tr¹i tËp thÓ. IV - Thøc ¨n hçn hîp vµ c¸c nguyªn liÖu dïng ®Ó chÕ biÕn chóng Thøc ¨n hçn hîp ®îc ph©n 3 lo¹i + thøc ¨n tinh hçn hîp + thøc ¨n hçn hîp hoµn chØnh + thøc ¨n bæ sung protit, kho¸ng, vitamin Thøc ¨n tinh hçn hîp lµ hçn hîp gåm thøc ¨n tinh vµ kho¸ng bæ sung. Trong thµnh phÇn thøc ¨n tinh lo¹i nµy cã thÓ trén thªm chÕ phÈm vitamin, nguyªn tè vi lîng, chÊt kh¸ng sinh vµ chÊt kh¸c. Thøc ¨n tinh hçn hîp kÕt hîp cho ¨n víi thøc ¨n nhiÒu níc vµ thøc ¨n th« theo quy ®Þnh khÈu phÇn thøc ¨n Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 7 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi hµng ngµy phï hîp víi tõng ®èi tîng ch¨n nu«i. Lo¹i thøc ¨n hçn hîp nµy s¶n xuÊt díi d¹ng bét rêi, b¸nh hoÆc viªn. Thøc ¨n hçn hîp hoµn chØnh lµ hçn hîp gåm cã thøc ¨n tinh, thøc ¨n th« (cá, r¬m, rau . . ) cïng víi muèi kho¸ng bæ sung hoÆc c¸c chÊt kh¸c víi tû lÖ phï hîp nh»m tiÕt kiÖm thøc ¨n vµ n©ng cao n¨ng suÊt gia sóc, gia cÇm. Thøc ¨n hçn hîp hoµn chØnh cung cÊp ®Çy ®ñ chÊt dinh dìng mµ gia sóc, gia cÇm cÇn thiÕt vµ chÊt ®én phï hîp ®Ó cho bé m¸y tiªu hãa ho¹t ®éng b×nh th êng. Thøc ¨n bæ sung pr«tit, kho¸ng, vitamin lµ hçn hîp gåm c¸c lo¹i thøc ¨n tinh giµu pr«tit, c¸c lo¹i vitamin, muèi kho¸ng, nguyªn tè vi lîng vµ kh¸ng sinh. Lo¹i thøc ¨n nµy dïng ®Ó phèi trén víi c¸c d¹ng thøc ¨n kh¸c nh»m ®¸p øng nhu cÇu dinh dìng theo sinh lý tõng lo¹i, tõng løa tuæi vµ tõng chøc n¨ng riªng ( lo¹i sinh s¶n, lo¹i cho s÷a, cho thÞt . . .) C«ng thøc chÕ biÕn thøc ¨n hçn hîp nu«i gia cÇm, gia sóc cho phï hîp sinh lý tõng lo¹i vµ tõng løa tuæi ë níc ta ®ang ®îc nghiªm cøu vµ hoµn chØnh. Nhng nãi chung thøc ¨n hçn hîp ®Òu ®îc s¶n xuÊt tõ nguyªn liÖu nh: c¸c lo¹i h¹t thùc vËt giµu tinh bét (lóa, ng«, lóa m¹ch, kª, cao l¬ng . . ). C¸c lo¹i h¹t thùc vËt giµu pr«tit ( ®Ëu t¬ng, ®Ëu ve, ®Ëu hµ lan, l¹c . . ), phô phÈm c¸c nhµ m¸y xay x¸t vµ chÕ biÕn bét, phô phÈm c¸c nhµ m¸y Ðp dÇu, phô phÈm cña c«ng nghiÖp ®êng, rîi, bia, thøc ¨n cã nguån gèc ®éng vËt (bét x¬ng, bét x¬ng thÞt, bét c¸, b· m¾n ), nÊm men, thøc ¨n cã nguån gèc thùc vËt nhiÒu vitamin vµ kho¸ng ( khoai lang, khoai t©y, s¾n, cá, r¬m) vµ thøc ¨n kho¸ng. Nguyªn liÖu chÕ biÕn thøc ¨n ch¨n nu«i rÊt ®a d¹ng, do ®ã viÖc chÕ biÕn mçi lo¹i thøc ¨n ch¨n nu«i ph¶i theo quy tr×nh kü thuËt. 1. Víi c¸c lo¹i cñ qu¶ ®îc röa s¹ch ®Êt bôi, th¸i l¸t, ph¬i (sÊy) kh«, nghiÒn nhá vµ phèi trén. NÕu cÇn thøc ¨n ngay th× sau khi röa, th¸i ( nÕu kÝch thíc ban ®Çu lín) nÊu (nghiÒn) vµ phèi trén. 2. Lo¹i thøc ¨n th« nh rau, cá, r¬m, c¸c lo¹i l¸ ®Ëu, l¸ c©y ®îc b¨m (th¸i), ph¬i kh« nghiÒn nhá vµ phèi trén lµm thøc ¨n hçn hîp. R¬m ngoµi b¨m, nghiÒn nhá cßn cã thÓ chÕ biÕn b»ng ph¬ng ph¸p hãa häc nh ng©m v«i, kiÒm hãa b»ng sót ¨n da . .®Ó t¨ng kh¶ n¨ng hÊp thô dinh dìng. NÕu ®Ó lµm thøc ¨n t¬i th× cÇn th¸i trén hoÆc th¸i nÊu trén. Thøc ¨n kh« nÕu ®îc chÕ biÕn sÏ gi¶m nhÑ c«ng søc nhai thøc ¨n cña gia sóc, t¹o ®iÒu kiÖn phèi chÕ ®ång ®Òu lµm t¨ng dinh dìng, g©y vÞ ngon, lµm t¨ng kh¶ n¨ng ¨n ®îc nhiÒu cho gia sóc. Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 8 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi 3. Thøc ¨n h¹t thêng ph©n lo¹i t¸ch c¸c t¹p chÊt phi dinh dìng, lµm kh«, nghiÒn nhá vµ phèi trén. Mét sè lo¹i cÇn ®îc xay x¸t, rang nghiÒn hoÆc nÊu vµ phèi trén. 4. C¸c lo¹i phô phÈm cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®êng, bia, rîi, Ðp dÇu. Xay x¸t vµ chÕ biÕn thøc phÈm thêng ®îc phèi trén cho ¨n ngay hoÆc nghiÒn s¬ bé ( nÕu cÇn), sÊy nghiÒn vµ phèi trén. Nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt thøc ¨n hçn hîp sau khi t¸ch c¸c t¹p chÊt ph¶i ®îc nghiÒn nhá ®óng kÝch thíc, c©n ®ong ®óng liÒu lîng theo tõng lo¹i c«ng thøc thøc ¨n vµ trén ®Òu trong c¸c m¸y ®¶o trén. S¶n phÈm sau khi ®¶o trén ®Òu cã thÓ ®ãng bao, ®ãng b¸nh hoÆc Ðp viªn tïy theo yªu cÇu sö dông. V- Ðp viªn vµ ®ãng b¸nh Ðp viªn vµ ®ãng b¸nh lµ dïng c¸c dông cô c¬ häc ®Ó lµm cho c¸c vËt thÓ d¹ng rêi kÕt l¹i thµnh c¸c phÇn tö cã kÝch thíc lín h¬n. Qu¸ tr×nh t¹o thµnh c¸c ph©n tö cã kÝch thíc lín h¬n ®îc gäi lµ ®ãng b¸nh, vµ t¹o thµnh c¸c phÇn tö kÝch thíc nhá lµ Ðp viªn. §ãng b¸nh vµ Ðp viªn ®îc ¸p dông cho c¸m, trÊu vµ thøc ¨n gia sóc. Khi nÐn, s¶n phÈm ®îc kÕt chÆt l¹i, khèi lîng riªng t¨ng lªn vµ lµm cho viÖc vËn chuyÓn, b¶o qu¶n dÔ dµng h¬n. Ngoµi ra Ðp viªn thøc ¨n gia sóc cßn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ch¨n nu«i ®éng vËt, gia cÇm, c¸ . 1 - S¬ lîc lý thuyÕt cña qóa tr×nh nÐn S¶n phÈm rêi ®îc chÆt l¹i do sù chuyÓn dÞch t¬ng ®èi cu¶ c¸c cÊu tö thµnh phÇn, còng nh do kÕt qu¶ cña sù biÕn d¹ng d ( kh«ng thuËn nghÞch ) vµ biÕn d¹ng ®µn håi (thuËn nghÞch ). Trong qu¸ tr×nh nÐn chÆt tÝnh chÊt c¬ cÊu cña vËt thÓ bÞ nÐn lu«n lu«n thay ®æi . Qu¸ tr×nh nÐn chÆt cña vËt thÓ rêi ®îc chia lµm ba giai ®o¹n : ë giai ®o¹n thø nhÊt, c¸c ph©n tö Ðp l¹i gÇn nhau, c¸c phÇn tö nµy chÌn c¸c ph©n tö kia vµ biÕn d¹ng. Tõ nh÷ng khu vùc cã ¸p suÊt cao, c¸c ph©n tö dÞch chuyÓn ®Õn c¸c khu vùc cã ¸p suÊt thÊp h¬n. Sù nÐn chÆt x¶y ra chñ yÕu do kÕt qu¶ cña sù thay ®æi ®é hæng cña c¸c ph©n tö kh«ng biÕn d¹ng nhiÒu. ë giai ®o¹n nµy ¸p suÊt t¨ng kh«ng nhiÒu l¾m còng ®· lµm cho s¶n phÈm nÐn chÆt l¹i råi. ë giai ®o¹n thø hai cña qu¸ tr×nh nÐn chÆt x¶y ra sù biÕn d¹ng kh«ng thuËn nghÞch, biÕn d¹ng dßn vµ biÕn d¹ng dÎo. BiÕn d¹ng dßn g©y ra sù ph¸ Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 9 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi huû c¸c ph©n tö, lµm cho c¸c ph©n tö ®îc s¾p xÕp l¹i chÆt h¬n cßn biÕn d¹ng dÎo th× kh«ng g©y ra sù ph¸ ho¹i ph©n tö. ë giai ®o¹n thø ba cña qu¸ tr×nh nÐn chÆt x¶y ra sù biÕn d¹ng ®µn håi, ë giai ®o¹n nµy ¸p suÊt lín ®· lµm cho ®é chÆt cña s¶n phÈm t¨ng lªn rÊt cao. TÊt nhiªn kh«ng thÓ cã giíi h¹n râ rÖt gi÷a c¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh nÐn chÆt . Sù g¾n chÆt víi nhau cña c¸c ph©n tö nÐn ®îc gi¶i thÝch theo nhiÒu thuyÕt ( mao qu¶n, keo, ph©n tö ...). Phæ biÕn h¬n c¶ lµ thuyÕt ph©n tö, thuyÕt gi¶i thÝch sù g¾n chÆt c¸c ph©n tö víi nhau lµ do xuÊt hiÖn lùc liªn kÕt gi÷a c¸c ph©n tö. Trong qu¸ tr×nh nÐn c¸c ph©n tö n»m xÝt gÇn nhau cã søc c¨ng gi÷a c¸c ph©n tö rÊt lín, do ®ã g¾n chÆt l¹i víi nhau. ThuyÕt mao qu¶n gi¶i thÝch r»ng sù g¾n chÆt cña c¸c ph©n tö lµ do t¸c dông cña lùc mao qu¶n ë c¸c mÆt låi lâm, muèn thÕ vËt thÓ ph¶i cã ®ñ ®é Èm cÇn thiÕt ®Ó chÊt ®Çy vµo c¸c mao qu¶n gi÷a bÒ mÆt c¸c ph©n tö . Ta thÊy r»ng nÐn s¶n phÈm ®Õn ®é dµy h nµo ®Êy th× kh«ng cÇn lùc Ðp lín (giai ®o¹n 1 cña qu¸ tr×nh nÐn ). Sau ®ã ¸p suÊt t¨ng lªn vµ chiÒu dµy cña líp s¶n phÈm gi¶m xuèng, qu¸ tr×nh nÐn tiÕn hµnh víi vËn tèc gi¶m dÇn (giai ®o¹n hai ). Cuèi cïng, nÐn c¸c s¶n phÈm trong mÆc dï lµ ¸p suÊt Ðp kh¸ lín, nhng chiÒu dµy cña líp s¶n phÈm gi¶m xuèng kh«ng ®¸ng kÓ. ChiÒu dµy cña líp s¶n phÈm t¨ng tõ h1 ®Õn h2 khi kh«ng tiÕp tôc nÐn, ®ã lµ do sù xuÊt hiÖn cña biÕn d¹ng ®µn håi, vµ sù në cña kh«ng khÝ bÞ nÐn trong s¶n phÈm . ChØ sè ®é chÆt cña s¶n phÈm Ðp ®îc biÓu diÔn b»ng hÖ sè nÐn, V4 lµ thÓ tÝch s¶n phÈm tríc khi nÐn, V2 lµ thÓ tÝch s¶n phÈm sau khi nÐn. Ngoµi ra, qu¸ tr×nh Ðp cßn ®îc ®Æc trng b»ng trÞ sè në t¬ng ®èi cña s¶n phÈm. V2 lµ thÓ tÝch s¶n phÈm sau khi nÐn, V 0 lµ thÓ tÝch nhá nhÊt cña s¶n phÈm khi bÞ nÐn ë ¸p suÊt cùc ®¹i. Trong qóa tr×nh nÐn ph¶i t×m c¸ch t¨ng chØ sè nÐn. C¸c chØ sè nÐn chÞu ¶nh hëng cña ®iÒu kiÖn nÐn vµ nh÷ng ®Æc tÝnh lý ho¸ cña s¶n phÈm nÐn. §iÒu kiÖn nÐn gåm cã : ¸p lùc nÐn, thêi gian nÐn, s¶n phÈm chÞu t¸c dông cña lùc nÐn, nhiÖt ®é cña bé phËn nÐn vµ nhiÖt ®é cña vËt liÖu, ®Æc tÝnh cÊu t¹o vµ t×nh tr¹ng kü thuËt cña bé phËn nÐn. Nh÷ng ®Æc tÝnh lý ho¸ cña cña s¶n phÈm gåm cã : thµnh phÇn ho¸ häc cña s¶n phÈm, ®é ph©n t¸n cña s¶n phÈm, hÖ sè ma s¸t néi vµ ma s¸t ngo¹i, tÝnh hót níc cña s¶n phÈm sè lîng vµ tÝnh chÊt cña chÊt kÕt dÝnh . Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 10 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi ¸p suÊt nÐn cµng t¨ng chØ sè ®é chÆt vµ ®é cøng cña s¶n phÈm Ðp cµng t¨ng, thêi gian nÐn dµi sÏ g©y ra sù trÔ cña lùc c¨ng trong s¶n phÈm, do ®ã hÖ sè në cña s¶n phÈm gi¶m xuèng. NhiÖt ®é cña s¶n phÈm lµ yÕu tè chñ yÕu ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh nÐn, v× nhiÖt ®é ¶nh hëng ®Õn tr¹ng th¸i cña níc vµ ®é bÒn v÷ng cña liªn kÕt gi÷a níc víi s¶n phÈm. T¨ng nhiÖt ®é sÏ t¹o kh¶ n¨ng dÞch chuyÓn Èm, lµm cho s¶n phÈm trë nªn dÎo, gi¶m hÖ sè në. T¨ng ®é Èm th× sù liªn kÕt gi÷a c¸c ph©n tö t¨ng lªn, nhng thõa níc th× t¸c dông sÏ ngîc l¹i . Thµnh phÇn ho¸ häc cña s¶n phÈm còng ¶nh hëng ®Õn ®é cøng cña s¶n phÈm nÐn. Thøc ¨n gia sóc chøa nhiÒu Xen-luloza, do ®ã khi Ðp viªn hoÆc ®ãng b¸nh sÏ kÐm v÷ng ch¾c vµ ®ßi hái ph¶i nÐn víi ¸p lùc lín. Thøc ¨n gia sóc giÇu tinh bét vµ protit th× khi Ðp viªn sÏ ®¬n gi¶n h¬n . Ngoµi ®é cøng cña s¶n phÈm, n¨ng suÊt cña m¸y nÐn vµ chi phÝ vÒ n¨ng lîng cña nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh nÐn . 2- Ðp viªn thøc ¨n gia sóc Viªn thøc ¨n gia sóc cã d¹ng trô nhá ®êng kÝnh tõ 2,4 ®Õn 20 mm, dµi b»ng 1,5-2,0 ®êng kÝnh. KÝch thíc cña viªn thøc ¨n phô thuéc vµ môc ®Ých sö dông nã. Viªn thøc ¨n nhá chñ yÕu dïng ®Ó nu«i gia cÇm non, cßn viªn thøc ¨n ®êng kÝnh cì 5 mm dïng ®Ó nu«i gia cÇm lín vµ c¸. Viªn thøc ¨n lín dïng ®Ó nu«i gia sóc lín. Mçi viªn thøc ¨n ®Òu chøa ®Çy ®ñ c¸c chÊt dinh dìng theo thùc ®¬n nu«i dìng gia sóc, lo¹i thøc ¨n d¹ng nµy ®îc gia cÇm rÊt a thÝch. Viªn thøc ¨n còng ®îc dïng ®Ó ch¨n nu«i gia sóc võa vµ lín. Thøc ¨n gia sóc d¹ng viªn cßn rÊt thÝch hîp cho ch¨n nu«i c¸, bëi v× viªn thøc ¨n cã thÓ n»m l©u trong níc vÉn gi÷ ®îc c¸c chÊt dinh dìng kh«ng bÞ mÊt ®i . Mét sè nhµ nghiªn cøu cho r»ng, nhê chÕ biÕn ë nhÖt ®é cao vµ lµm Èm khi hÊp, khi Ðp viªn nÐn gi¸ trÞ dinh dìng cña viªn thøc ¨n ®îc t¨ng lªn do sù dexorin ho¸ tinh bét vµ biÕn tÝnh Protit. KÕt qu¶ ch¨n nu«i gia cÇm b»ng thøc ¨n d¹ng viªn cho thÊy r»ng kÕt qu¶ còng tèt nh ch¨n nu«i b»ng thøc ¨n d¹ng bét. NhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· chøng minh r»ng thøc ¨n gia sóc d¹ng viªn cã gi¸ trÞ dinh dìng cao h¬n . Thøc ¨n d¹ng viªn cã mét u ®iÓm râ rÖt nhÊt lµ khèi lîng riªng cao, thÓ tÝch kho chøa ®îc thu hÑp, dÔ vËn chuyÓn b»ng c¬ häc vµ khÝ ®éng häc, thuËn Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 11 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi tiÖn cho viÖc vËn chuyÓn ë d¹ng rêi kh«ng cÇn bao gãi vµ dÔ c¬ khÝ ho¸ viÖc cho ¨n ë c¸c chuång tr¹i . Cã hai ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt thøc ¨n viªn : Ph¬ng ph¸p kh« vµ ph¬ng ph¸p ít. S¶n xuÊt b»ng ph¬ng ph¸p kh« khi tríc khi Ðp viªn, thøc ¨n gia sóc (d¹ng bét ) ®îc hÊp h¬i, vµ ®«i khi cã trén thªm mËt rØ, hydrol, chÊt bÐo. S¶n xuÊt b»ng ph¬ng ph¸p ít nghÜa lµ ph¶i trén vµo bét thøc ¨n mét lîng níc ( nhiÖt ®é 70 - 800c ). §ñ ®Ó t¹o thµnh bét nh·o víi ®é Èm 30-35%, sau ®ã ®a vµo t¹o viªn , sÊy, vµ lµm nguéi . 3 - ®ãng b¸nh thøc ¨n gia sóc Thµnh phÇn cña thøc ¨n khÈu phÇn ®Çy ®ñ gåm cã nh÷ng cÊu tö kÝch thíc kh« ( cá, r¬m ), cho nªn khã ®¶m b¶o ®é ®ång ®Òu vÒ thµnh phÇn dinh dìng. Trong thøc ¨n nµy cã nh÷ng ph©n tö bét nhá vµ nh÷ng ph©n tö bét lín dµi ®Õn 50mm ( R¬m, cá ). Lo¹i thøc ¨n nµy t¬i xèp, khèi lîng riªng nhá. Trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn (kh«ng bao gãi ) thøc ¨n nµy rÊt dÔ tù ph©n lo¹i. Khi b¶o qu¶n l¹i cÇn kho thÓ tÝch lín. §Ó kh¾c phôc c¸c nhîc ®iÓm ®ã ngêi ta nÐn thøc ¨n nµy l¹i thµnh b¸nh . §Ó t¨ng cêng ®é dÝnh cña thøc ¨n th× tríc khi nÐn cã thÓ ®un nãng, lµm Èm, hÊp h¬i hoÆc cho vµo mét vµi chÊt phô gia ®Ó lµm chÊt kÕt dÝnh. Nhng ®é Èm cña hçn hîp thøc ¨n tríc khi Ðp kh«ng vît qu¸ 15-16%. Tæn khÊu vÒ n¨ng lîng phô thuéc vµo kÝch thíc cña b¸nh thøc ¨n, ¸p suÊt nÐn, tr¹ng khèi cña s¶n phÈm, hÖ sè ma s¸t cña thøc ¨n vµo thµnh m¸y. KÝch thíc cña b¸nh thøc ¨n phô thuéc vµo cÊu t¹o cña m¸y nÐn. NÕu nÐn b»ng m¸y B-8230 th× kÝch thíc cña b¸nh thøc ¨n lµ 160 x 130 x 68 mm, nÐn b»ng m¸y C-3 th× kÝch thíc b¸nh thøc ¨n lµ 140 x 16 40 mm. VI - C¸c kh©u kü thuËt c¬ b¶n trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt thùc ¨n hçn hîp cho gia sóc 1 - lµm s¹ch c¸c t¹p chÊt trong nguyªn liÖu Nguyªn liÖu ®a vµo xÝ nghiÖp chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc thêng lÉn nhiÒu lo¹i t¹p chÊt kh¸c nhau, hoÆc lµ t¹p chÊt v« c¬, hoÆc lµ t¹p chÊt h÷u c¬ hay t¹p chÊt s¾t. §Ó ®¶m b¶o kh«ng ¶nh hëng ®Õn gi¸ trÞ cña thøc ¨n còng nh an toµn cho m¸y mãc, nhÊt thiÕt ph¶i lo¹i bá c¸c t¹p chÊt. Tuú theo nguyªn liÖu ®a Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 12 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi vµo xÝ nghiÖp thuéc d¹ng h¹t hay d¹ng bét mµ d©y chuyÒn lµm s¹ch t¹p chÊt ph¶i thay ®æi cho thÝch hîp . Lµm s¹ch t¹p chÊt trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt thøc ¨n gia sóc t¬ng ®èi ®¬n gi¶n. Thêng chØ cã thiÕt bÞ sµng vµ nam ch©m. ë nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt nhá, cã thÓ chØ bè chÝ mét líp sµng tríc khi nguyªn liÖu vµo võa chøa t¹m thêi lµ ®ñ . Nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn hiÖu suÊt lµm s¹ch nguyªn liÖu gåm : + §é t¹p chÊt + §Æc tÝnh cña t¹p chÊt + KÝch thíc lç sµng + N¨ng suÊt cña thiÕt bÞ + §é dèc cña mÆt sµng Sau khi lµm s¹ch , nguyªn liÖu ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau ®©y : + T¹p chÊt lín : kh«ng cã + T¹p chÊt kho¸ng (c¸c lo¹i ): kh«ng qu¸ 0.25% + T¹p chÊt h÷u c¬ : kh«ng qu¸ 0.4% + S©u mät : kh«ng qu¸ 0.25% 2- NghiÒn nguyªn liÖu PhÇn lín c¸c cÊu tö dïng trong c«ng nghiÖp thøc ¨n gia sóc thêng kh¸c nhau vÒ tÝnh chÊt vËt lý, còng nh vÒ møc ®é chuÈn bÞ cho s¶n xuÊt thøc ¨n. Nguyªn liÖu ®îc chia lµm 3 lo¹i : + Nguyªn liÖu d¹ng bét ( c¸m, bét l¬ng thùc vµ c¸c lo¹i bét kh¸c ) kh«ng cÇn ph¶i tiÕp tôc nghiÒn n÷a. + Nguyªn liÖu h¹t ( h¹t l¬ng thùc, h¹t ®Ëu .....) cÇn ph¶i ®îc nghiÒn nhá thµnh bét. + Nguyªn liÖu d¹ng côc (kh« dÇu, phÊn, b¾p ng« ..) ph¶i ®îc ®Ëp s¬ bé vµ nghiÒn nhá . Møc ®é nghiÒn c¸c s¶n phÈm lµm thøc ¨n hçn hîp cho gia sóc phô thuéc vµo lo¹i vµ tuæi cña con vËt. Vµ ph¶i nghiÒn ®Õn ®é nhá cã thÓ ®¶m b¶o trén ®Òu c¸c cÊu tö thµnh phÇn. Ngoµi ra, thøc ¨n ®· nghiÒn nhá sÏ tèn Ýt n¨ng lîng khi nhµo vµ nÊu còng nhanh ( nÕu cÇn ). NghiÒn ®óng yªu cÇu vÒ ®é nhá sÏ t¹o ®iÒu kiÖn tiªu ho¸ cao nhÊt c¸c chÊt dinh dìng cã trong thøc ¨n hçn hîp. Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 13 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi Trong c«ng nghiÖp thøc ¨n gia sóc, thêng c¸c cÊu tö rêi ®îc nghiÒn b»ng m¸y nghiÒn bóa, c¸c nguyªn liÖu d¹ng côc ®îc nghiÒn b»ng m¸y nghiÒn trôc r¨ng lín, nguyªn liÖu d¹ng bét ®îc lµm nhá b»ng m¸y nghiÒn ®«i trôc hoÆc nghiÒn bóa. M¸y nghiÒn bóa ®îc coi lµ m¸y nghiÒn cã t¸c dông v¹n n¨ng v× nã cã thÓ dïng ®Ó nghiÒn c¸c lo¹i nguyªn liÖu cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc. CÊu t¹o cña m¸y nghiÒn bóa t¬ng ®èi ®¬n gi¶n, s¶n phÈm nghiÒn bÞ nãng lªn rÊt Ýt. §é Èm cña nguyªn liÖu h¹t ¶nh hëng râ rÖt ®Õn hiÖu suÊt lµm viÖc cña m¸y nghiÒn bóa. Nguyªn liÖu Èm lµm gi¶m n¨ng suÊt cña m¸y, t¨ng tiªu hao n¨ng lîng do trë lùc cña nguyªn liÖu trong m¸y t¨ng lªn. §Ó h¹n chÕ sù gi¶m c¸c chi tiªu kinh tÕ kü thuËt cña xÝ nghiÖp th× kh«ng nªn nghiÒn lÉn c¸c c¸c nguyªn liÖu cã ®é Èm kh«ng gièng nhau. Nguyªn liÖu nµo cã ®é Èm cao cÇn ph¶i ®Ó riªng ra ®Ó lµm kh«. Sau khi nghiÒn, ®é Èm cña s¶n phÈm cã gi¶m ®i ®«i chót so víi nguyªn liÖu. NÕu ®é Èm cña h¹t kho¶ng 14,0 - 14,5% th× sau khi nghiÒn ®é Èm cña bét cßn kho¶ng 13,8 - 14.2%. NÕu ®é Èm cña h¹t kho¶ng 20% th× trong qu¸ tr×nh nghiÒn ®é Èm cña s¶n phÈm gi¶m ®i kho¶ng 1,2 - 1,4%. Trong qu¸ tr×nh nghiÒn, nhiÖt ®é cña s¶n phÈm t¨ng lªn h¹t cµng Èm thi nhiÖt ®é cµng t¨ng nhiÒu. H¹t cã ®é Èm b×nh thêng th× trong khi nghiÒn nhiÖt ®é t¨ng lªn kho¶ng 100C. §Ó n©ng cao n¨ng suÊt cña m¸y nghiÒn gi¶m tiªu hao n¨ng lîng, tr¸nh ®îc hiÖn tîng t¾c lç sµng cña m¸y, ®Èy ®îc khÝ Èm trong nguyªn liÖu ra vµ gi¶m nhiÖt ®é cña s¶n phÈm, ngêi ta thêng cho thæi kh«ng khÝ vµo m¸y nghiÒn. M¸y nghiÒn th«ng thêng. TÊt c¶ c¸c d¹ng nguyªn liÖu rêi hoÆc côc ®Òu ph¶i ®îc nghiÒn nhá ®Õn møc ®é qui ®Þnh tuú tõng lo¹i thøc ¨n . Nguyªn liÖu h¹t ®îc nghiÒn sau khi ®· lµm s¹ch s¬ bé. §Ó ®¶m b¶o sö dông hÕt c«ng suÊt cña m¸y th× ph¶i cho nguyªn liÖu vµo m¸y ®Òu vµ liªn tôc. a) Nguyªn liÖu kho¸ng ( muèi, phÊn, vá sß ....) ®îc nghiÒn th¼ng b»ng m¸y nghiÒn bóa hoÆc ph¶i ®a qua m¸y nghiÒn s¬ bé tríc tuú thuéc vµo ®é lín cña nguyªn liÖu. b) NghiÒn cá kh« cã khã kh¨n h¬n nhiÒu so víi nghiÒn c¸c lo¹i nguyªn liÖu kh¸c. HiÖu suÊt nghiÒn cña m¸y phô thuéc vµ lo¹i cá, ®é Èm, ®é ®ång ®Òu khi cho vµo m¸y .... Lo¹i cá ( r¬m ) kh«ng Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 14 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi gièng nhau th× cÊu t¹o vµ chiÒu dµi cña th©n l¸ còng kh¸c nhau, hµm lîng níc kh¸c nhau, ®é ®µn håi kh¸c nhau, trë lùc khi nghiÒn còng kh¸c nhau. c) C¸c nguyªn liÖu d¹ng côc thêng ph¶i qua nghiÒn s¬ bé tríc khi nghiÒn nhá. VËn chuyÓn s¶n phÈm nghiÒn thêng dïng vËn chuyÓn c¬ häc hoÆc khÝ ®éng häc. VËn chuyÓn b»ng ph¬ng ph¸p khÝ ®éng häc ®îc thùc hiÖn trong mét chu tr×nh kÝn. Ph¬ng ph¸p vËn chuyÖn nµy gän, n¨ng suÊt cao t¹o ®iÒu kiÖn cho m¸y nghiÒn lµm viÖc víi hiÖu suÊt cao h¬n . V¶ l¹i vËn chuyÓn nh vËy th× kh«ng g©y bôi trong ph©n xëng. Th«ng thêng th× c¸c m¸y nghiÒn ®îc ®Æt díi c¸c vùa t¹m chøa, do ®ã dÉn nguyªn liÖu vµo m¸y nghiÒn cã thÓ lµ èng trît, vÝt t¶i ..... S¶n phÈm nghiÒn xong còng do èng tù trît hoÆc vÝt t¶i .. ®a ®i. §é dèc cña èng tù trît dÉn nguyªn liÖu vµo m¸y nghiÒn thêng lµ 45-50 ®é. ë m¸y nghiÒn ra, c¸c èng tù trît cã ®é dèc vµo kho¶ng 55 - 60 ®é . 3 - Trén c¸c cÊu tö thµnh thøc ¨n hçn hîp Môc ®Ých trén c¸c cÊu tö lµ ®Ó lµ ®Ó thøc ¨n cã thµnh phÇn thèng nhÊt. §é ®ång nhÊt cña thøc ¨n hçn hîp ®¶m b¶o cho gi¸ trÞ dinh dìng ph©n bè ®ång ®Òu trong mäi phÇn cña thøc ¨n. C¸c cÊu tö trong thøc ¨n mµ kh«ng ph©n bè ®ång ®Òu th× ch¼ng nh÷ng chÊt lîng cña thøc ¨n bÞ gi¶m xuèng mµ ®«i khi cßn cã h¹i cho gia sóc do ë mét phÇn nµo ®ã tËp trung nhiÒu mét cÊu tö nµo ®ã cã ¶nh hëng ®Õn tr¹ng th¸i sinh lý cña con vËt khi hÊp thô cÊu tö nµy qu¸ ®Þnh møc. NhÊt lµ khi lµm giµu thøc ¨n b»ng c¸c chÊt bæ sung vi lîng th× l¹i cµng ph¶i trén thËt ®Òu . HiÖu suÊt cña qu¸ tr×nh trén phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sau ®©y : + TÝnh chÊt lý ho¸ cña c¸c cÊu tö thµnh phÇn + §é Èm cña c¸c cÊu tö + T¬ng quan vÒ träng lîng riªng gi÷a c¸c cÊu tö + T¬ng quan vÒ kÝch thíc cña c¸c ph©n tö . + Møc ®é nghiÒn Nãi chung ®é Èm t¨ng th× ®é ®ång ®Òu gi¶m xuèng, thêng khi trén ph¶i ®¶m b¶o ®é Èm cña s¶n phÈm kh«ng qu¸ 14,5%. Chªnh lÖch vÒ träng lîng riªng qu¸ lín th× còng rÊt khã trén ®Òu. KÝch thíc gi÷a c¸c ph©n tö cµng xa nhau nhiÒu th× cµng khã trén ®ñ ®¶m b¶o ph©n bè ®Òu c¸c cÊu tö thµnh phÇn. Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 15 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi Tríc khi trén, c¸c cÊu tö ®Òu ph¶i ®îc ®Þnh lîng chÝnh x¸c theo ®¬n s¶n xuÊt qui ®Þnh. Cã thÓ ®Þnh lîng b»ng c©n (®Þnh lîng theo khèi lîng) hoÆc c¸c m¸y ®ong ( ®Þnh lîng theo thÓ tÝch ). Víi c¸c cÊu tö mµ lîng trén th× nhÊt thiÕt ph¶i dïng c©n ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cña tØ lÖ trén . 3.1- ChuÈn bÞ c¸c hçn hîp vi lîng Ph©n phèi ®Òu c¸c chÊt bæ sung víi liÒu lîng nhá (2-10gam trong 1 tÊn thøc ¨n hçn hîp) rÊt khã kh¨n, do ®ã ph¶i dïng ph¬ng ph¸p c©n ®ong nhiÒu lÇn vµ trén lµm nhiÒu giai ®o¹n. Tríc tiªn ph¶i chuÈn bÞ hçn hîp. Hçn hîp giÇu chÊt bæ sung ®îc chuÈn bÞ tõ c¸c chÊt bæ sung vi lîng vµ chÊt mang (thêng dïng lµ c¸m, bét l¬ng thùc, bét ®Ëu t¬ng...) S¬ ®å dïng trêng hîp chÊt bæ sung vi lîng chiÕm 50% , bét ®Ëu t¬ng chiÕm 50%. 3.2 - Trén mËt rØ vµo thøc ¨n hçn hîp MËt rØ vµo cã t¸c dông n©ng cao gi¸ trÞ dinh dìng vµ phÇn khÈu vÞ cña thøc ¨n hçn hîp. Ngoµi ra, thªm mËt rØ vµo thøc ¨n cßn cã t¸c dông h¹n chÕ g©y bôi nhá lµm cho gia sóc kh«ng bÞ h¾t h¬i vµ sÆc trong khi ¨n. Ngêi ta trén mËt rØ vµo thøc ¨n d¹ng tinh hoÆc thøc ¨n khÈu phÇn ®Çy ®ñ víi tØ lÖ kh«ng qu¸ 10%. Nhê cã mËt rØ nªn c¸c cÊu tö rêi sÏ khã tù ph©n lo¹i. NÕu s¶n xuÊt thøc ¨n d¹ng viªn hoÆc d¹ng b¸nh th× mËt rØ cßn lµ chÊt kÕt dÝnh tèt khi Ðp. MËt rØ lµ mét chÊt láng nhít mµu n©u tèi. §é nhít cu¶ mËt rØ phô thuéc vµo nhiÖt ®é. Khi ®é nhít thay ®æi th× c¸c chØ sè vËt lý kh¸c cña mËt rØ còng thay ®æi. 3.3 - §ãng b¸nh thøc ¨n hçn hîp Nhîc ®iÓm cña thøc ¨n rêi lµ khèi lîng riªng nhá ®é hót níc lín, dÔ tù ph©n lo¹i ..... Do ®ã ®Ó kh¾c phôc c¸c nhîc ®iÓm nãi trªn, ngêi ta ®ãng thøc ¨n thµnh tõng b¸nh. Tríc khi cho gia sóc ¨n, b¸nh thøc ¨n ph¶i ®îc nghiÒn ra. B¸nh thøc ¨n ®îc ®ãng trong bao giÊy (3 hay 4 líp giÊy) kÝch thíc bao thêng dïng lµ 80 x 43,5 x ; 82 x 42 ; 96 x 40 ; 100 x 42 mm. Khi s¶n xuÊt thøc ¨n khÈu phÇn ®Çy ®ñ, ngêi ta dïng cá kh« hoÆc r¬m ®· nghiÒn ®Õn kÝch thøc 2 - 5 mm trén vµo. Cã thÓ trén 40 -50 % cá kh« hoÆc r¬m. B¸nh thøc ¨n ph¶i ®¶m b¶o c¸c chØ tiªu sau ®©y : + Trong 100 kg b¸nh thøc ¨n ph¶i ®¶m b¶o cã trªn 70 ®¬n vÞ T.A. + Hµm lîng Protit dÔ tiªu trong 1 kg thøc ¨n ph¶i trªn 65 gam . Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 16 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi + Hµm lîng Xenluloza 14 - 18% + §é axit ph¶i díi 5 ®é + §é Èm ph¶i díi 15% + Hµm lîng c¸t díi 0,3% + §é chÆt cña b¸nh (tØ lÖ khèi lîng trªn thÓ tÝch ) B¸nh thøc ¨n ®îc s¶n xuÊt theo d©y chuyÒn nªu trªn : 3.4 - §ãng viªn thøc ¨n hçn hîp So víi thøc ¨n d¹ng rêi th× thøc ¨n d¹ng viªn cã nh÷ng u ®iÓm: Kh¾c phôc ®îc hiÖn tîng tù ph©n lo¹i cña c¸c cÊu tö thµnh phÇn, khèi lîng riªng t¨ng, gi¶m bôi khi cho ¨n ®Æc khi ®ãng bao vËn chuyÓn, dÔ c¬ giíi ho¸ qu¸ tr×nh cho ¨n. Thøc ¨n viªn ®ång nhÊt vÒ thµnh phÇn vµ ®é lín cho nªn rÊt thuËn tiÖn cho viÖc nu«i gia cÇm. Thøc ¨n viªn còng còng ®îc dïng ®Ó ch¨n nu«i gia sóc lín vµ nhÊt lµ nu«i c¸. Tuú theo lo¹i vµ tuæi cña con vËt mµ kÝch thíc viªn thøc ¨n yªu cÇu kh¸c nhau : Thøc ¨n cã : + 1- 3 mm dïng cho gµ, vÞt, ngan, ngçng + 3 - 5 mm dïng cho gia cÇm trëng thµnh vµ c¸ + 5 - 8 mm dïng cho lîn míi cai s÷a + 8- 10 mm dïng cho lîn trëng thµnh Th«ng thêng tØ lÖ gi÷a chiÒu dµi viªn thøc ¨n vµ ®êng kÝnh ®¶m b¶o kh«ng qu¸ 1,5 ®èi víi gia cÇm vµ 2,0 ®èi víi gia sóc lín. So víi ph¬ng ph¸p ít th× s¶n xuÊt viªn thøc ¨n theo ph¬ng ph¸p kh« kinh tÕ h¬n, nhng viªn thøc ¨n sÏ kÐm bÒn vµ kh«ng nh½n. ChÊt lîng cña viªn thøc ¨n ph¶i ®¶m b¶o c¸c chØ tiªu sau ®©y : + Mµu s¾c vµ mïi vÞ ph¶i t¬ng øng víi c¸c cÊu tö ®· trén kh«ng ®îc cã mïi nÊm mèc vµ mïi thèi r÷a. + §é Èm kh«ng ®îc qu¸ 14,5% + Hµm lîng c¸t ph¶i díi 0,5 % nÕu lµ thøc ¨n cho gia cÇm nhá vµ díi 0,7 % nÕu lµ thøc ¨n cho gia cÇm trëng thµnh. + T¹p chÊt kim lo¹i (kÝch thíc lín nhÊt lµ 2 mm ) kh«ng vît qu¸ 25 gam / tÊn thøc ¨n nÕu dïng ®Ó nu«i gia cÇm nhá vµ kh«ng qu¸ 50 gam / tÊn thøc ¨n nÕu dïng ®Ó nu«i gia cÇm trëng thµnh (trong ®ã lo¹i t¹p chÊt kÝch thíc 0,5 - 2 mm kh«ng cho phÐp vît qu¸ 10 gam/tÊn ) Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 17 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi VÒ mÆt gi¸ trÞ dinh dìng, viªn thøc ¨n ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu sau ®©y : + Hµm lîng protit dÔ tiªu ho¸ trong 100 gam thøc ¨n viªn ph¶i trªn 12 gam nÕu thøc ¨n cña gia cÇm non, trªn 3 gam nÕu lµ thøc ¨n cña gia cÇm trëng thµnh . + Tæng sè chÊt dinh dìng dÔ tiªu trong 100 gam ph¶i lín h¬n 55 gam nÕu thøc ¨n cho sóc vËt non, vµ trªn 57 gam nÕu lµ thøc ¨n cho sóc vËt trëng thµnh. + §é axit kh«ng qu¸ 10 ®é + Hµm lîng Xenluloza t¬i kh«ng qu¸ 7 % nÕu lµ thøc ¨n cho gia cÇm non, díi 10 % nÕu thøc ¨n ®Ó nuæi gia cÇm trëng thµnh, cßn nÕu ®Ó vç bÐo gia cÇm th× hµm lîng Xenluloza kh«ng qu¸ 5,5 %. Viªn thøc ¨n lo¹i kÝch thíc (1-2 mm) kh«ng ®îc lÉn qu¸ 10% c¸c ph©n tö lät sµng (1mm). Cßn ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i viªn kh¸c th× lîng lät sµng kh«ng ®îc qu¸ 5 % . Theo qui ®Þnh cña nhiÒu níc, hÖ sè vôn n¸t ( ®é cøng ) cña viªn thøc ¨n kh«ng ®îc qu¸ 5 %. §é në t¬i cña viªn thøc ¨n cho gia cÇm vµ lîn ph¶i trªn 3 phót, cña viªn thøc ¨n cho c¸ ph¶i trªn 15 phót. Thøc ¨n d¹ng viªn ®îc ®ãng bao vµ b¶o qu¶n ë n¬i kh« r¸o s¹ch sÏ. Cã thÓ xÕp bao ë ®é cao kho¶ng 10 - 12 bao . 4) S¬ ®å cÊu t¹o vµ ph¹m vi sö dông cña c¸c lo¹i m¸y ®ïn trôc vÝt: Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 18 §å ¸n tèt nghiÖp ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi M¸y ®ïn chÊt dÎo lo¹i trôc vÝt hay cßn gäi lµ m¸y ®ïn trôc vÝt dïng ®Ó gia c«ng c¸c vËt liÖu dÎo nh cao su, chÊt dÎo, ®Êt sÐt, than ..vv . M¸y ®ïn trôc vÝt cã thÓ cho ra s¶n phÈm ë d¹ng tÊm, thái, sîi, èng, thæi mµng máng, bäc d©y… H×nh 30- 1 S¬ ®å cÊu t¹o m¸y trôc vÝt:( tµi liÖu [2]) 1-®Çu Ðp;2- xilanh; 3- bé ®èt ;4- trôc vÝt;5-phÔu tiÕp liÖu Hình 30-1 so d? c?u t?o máy tr?c vít 1-d?u ép; 2 xilanh; 3 b? d?t; 4-tr?c vít; 5- ph?u ti?p li?u; 6 thân máy; 7-b? d?n d?ng ; 8-? d? ch?n ; 9- lu?i l?c. 6-th©n m¸y; 7-bé dÉn ®éng;8- æ ®ì chÆn ; 9- líi läc. Trªn h×nh (30-1) m« t¶ s¬ ®å cÊu t¹o m¸y trôc vÝt M¸y ®ïn cã thÓ cã mét hoÆc hai trôc vÝt Trôc vÝt cã thÓ lµ c¸nh vÝt liÒn, c¸nh vÝt ®øt; c¸nh vÝt lÖch t©m hoÆc c¸nh vÝt tam gi¸c. Trªn h×nh 30-2 tr×nh bµy c¸c d¹ng trôc vÝt. Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 19 ViÖn CN Sinh Häc – CN Thùc PhÈm - §HBK Hµ néi §å ¸n tèt nghiÖp a b c d Các D?ng Tr?c Vít a -tr?c vít li?n; b tr?c vít d?t ; c-tr?c vít l?ch ; d - tr?c vít tam giác H×nh 30-2. C¸c d¹ng trôc vÝt a- trôc vÝt liÒn; b- trôc vÝt ®øt; c- trôc vÝt lÖch t©m ; d-trôc vÝt tam gi¸c ChiÒu dµi trôc vÝt cã ¶nh hëng lín ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm , ngêi ta thêng chän chiÒu dµi lín gÊp 10-20 lÇn ®êng kÝnh trôc vÝt . Bíc vÝt ë trªn trôc võa lµm chøc n¨ng vËn chuyÓn vËt liÖu võa nÐn Ðp vËt liÖu vµ ®¶m b¶o vËt liÖu ®îc ®ïn ®i mét c¸ch liªn tôc th× gãc n©ng cña vÝt ph¶i nhá h¬n gãc ma s¸t cña vËt liÖu víi trôc vÝt, ngêi ta thêng lÊy bíc vÝt S=(0,81,0)D. §Ó nÐn Ðp vËt liÖu cã thÓ chÕ t¹o bíc vÝt gi¶m dÇn tõ cöa tiÕp liÖu ®Õn ®Çu Ðp hoÆc chÕ t¹o bíc vÝt kh«ng ®æi nhng thay ®æi chiÒu s©u cña r·nh nhá dÇn tõ cöa n¹p liÖu ®Õn ®Çu Ðp. §Çu cuèi cña trôc vÝt cã thÓ chÕ t¹o ë d¹ng ph¼ng, d¹ng c«n hoÆc d¹ng cÇu nh trªn h×nh 30-3. H×nh 30-3 §èi víi m¸y lín vµ cã gia nhiÖt cho s¶n phÈm th× trôc vÝt ®îc chÕ t¹o rçng vµ ®îc dÉn níc lµm nguéi trôc vµ t¨ng tuæi thä cho trôc. Sinh viªn: NguyÔn TiÕn V¬ng – M¸y Thùc PhÈm K4 20