Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Luật định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm theo pháp luật h...

Tài liệu định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm theo pháp luật hình sự việt nam từ thực tiễn thành phố đà nẵng

.DOC
89
45
79

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI HUỲNH NHƯ THƯƠNG ĐỊNH TỘI DANH CÁC TỘI PHẠM VỀ MA TÚY TRONG TRƯỜNG HỢP ĐỒNG PHẠM THEO PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Hà Nội, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI HUỲNH NHƯ THƯƠNG ĐỊNH TỘI DANH CÁC TỘI PHẠM VỀ MA TÚY TRONG TRƯỜNG HỢP ĐỒNG PHẠM THEO PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Chuyên ngành : Luật hình sự và tố tụng hình sự Mã số : 8.38.01.04. LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. HỒ SỸ SƠN Hà Nội, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình do tôi tự nghiên cứu; các số liệu trong Luận văn có cơ sở rõ ràng và trung thực. Luận văn này chưa từng được ai công bố trong các công trình khác. Tác giả luận văn Huỳnh Như Thương MỤC LỤC MỞ ĐẦU.....................................................................................................................................................1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT CỦA ĐỊNH TỘI DANH CÁC TỘI PHẠM VỀ MA TÚY TRONG TRƯỜNG HỢP ĐỒNG PHẠM...........................................................................................................................................................7 1.1. Cơ sở lý luận của định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm...................................................................................................................................................7 1.2. Cơ sở pháp lý của việc định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm......................................................................................................................................11 1.3. Các điều kiện đảm bảo định tội danh đúng các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm......................................................................................................................26 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG ĐỊNH TỘI DANH CÁC TỘI PHẠM VỀ MA TÚY TRONG CÁC TRƯỜNG HỢP ĐỒNG PHẠM TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG..............................................................................................31 2.1. Tình hình xét xử các vụ án về ma túy trong trường hợp đồng phạm tại thành phố Đà Nẵng.............................................................................................................................31 2.2. Thực tiễn định tội danh các tội phạm ma túy trong trường hợp đồng phạm tại thành phố Đà Nẵng......................................................................................................................34 2.3. Những tồn tại, bất cập, vướng mắc trong định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm và nguyên nhân...................................................50 CHƯƠNG 3. CÁC GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM ĐỊNH TỘI DANH ĐÚNG CÁC TỘI PHẠM VỀ MA TÚY TRONG TRƯỜNG HỢP ĐỒNG PHẠM 64 3.1. Tăng cường hoàn thiện pháp luật, giải thích pháp luật, tổng kết hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật..............................................................................................64 3.2. Nâng cao năng lực chuyên môn, kiến thức pháp luật, bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp đối với chức danh Tư pháp, đặc biệt đối với đội ngũ Thẩm phán, tăng cường đầu tư kinh phí đáp ứng trang bị đầy đủ các trang thiết bị giám định ma túy................................................................................................................71 3.3. Các giải pháp khác bảo đảm định tội danh đúng....................................................73 KẾT LUẬN............................................................................................................................................78 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC VIẾT TẮT BLTTHS : Bộ luật tố tụng hình sự BLHS : Bộ luật hình sự LHS : Luật hình sự PLHS : Pháp luật hình sự TNHS : Trách nhiệm hình sự TTHS : Tố tụng hình sự DANH MỤC BẢNG Số hiệu bảng 2.1. Tên bảng Trang Số liệu thống kê số vụ và số bị cáo đã xét xử (Sơ thẩm, phúc thẩm) về các tội phạm ma túy 32 trên địa bàn thành phố Đà Nẵng (2015 2018) 2.2. Mức độ tăng, giảm số vụ án, bị cáo phạm tội về tội phạm ma túy có đồng phạm trên địa 32 bàn thành phố Đà Nẵng (giai đoạn 2015 2018) so với năm 2015 là năm định gốc Số liệu tương quan (tỉ lệ) qua xét xử tội phạm về ma túy với số liệu tỉ lệ tương quan về các 2.3. tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm tại thành phố Đà Nẵng (giai đoạn 2015 - 2018) 33 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, vấn đề ma tuý đã trở thành vấn đề có tính toàn cầu, tất cả các Quốc gia đều phải đối mặt. Việc sử dụng ma tuý đang ngày càng lan rộng trong xã hội, ở mọi tầng lớp dân cư, việc sản xuất, buôn bán ma tuý phổ biến khắp nơi trên thế giới, đã hình thành những tập đoàn buôn bán ma tuý lớn trên phạm vi toàn cầu. Ma tuý không những huỷ hoại sức khoẻ của nhân loại, mà còn ảnh hưởng xấu đến nền kinh tế, đe dọa an ninh, trật tự xã hội, đe dọa sự phát triển lành mạnh của con người và sự ổn định xã hội. Trước sự gia tăng đáng báo động của tội phạm ma túy Đảng và Nhà nước ta đã quan tâm chỉ đạo, kiên quyết đấu tranh nhằm ngăn chặn và từng bước đẩy lùi loại tội phạm và tệ nạn vô cùng nguy hiểm này. Do nhận thức được tính chất nguy hiểm cùng những hậu quả to lớn tội phạm về ma túy gây ra, Chính phủ Việt Nam cũng đã tăng cường mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế nhằm nâng cao hiệu quả cuộc đấu tranh bằng việc tham gia ký kết hiệp định song phương và đa phương với nhiều nước và tổ chức trên thế giới trong công tác đấu tranh phòng, chống và kiểm soát ma tuý. Trên tinh thần kế thừa các Bộ luật trước, BLHS Việt Nam hiện quy định các tội phạm về ma túy từ điều 247 đến điều 259 với khá nhiều điểm sửa đổi, bổ sung quan trọng thể hiện xu hướng phát triển nhân đạo hóa, phân hóa và quốc tế hóa các quy định về tội phạm làm tiền đề cho định tội danh đúng, trong đó có định tội danh trong trường hợp đồng phạm. Tuy nhiên, bởi đồng phạm là trường hợp đặc biệt của tội phạm, hơn nữa các tội phạm về ma túy có những hành vi đan xen, thường được thực hiện bởi nhiều người nên việc định tội danh gặp rất nhiều khó khăn. Trong khi đó định tội danh phải đảm bảo đúng tội, đúng người, đúng pháp luật. Nghiên cứu thực tiễn định tội danh các tội phạm về ma túy có tính chất đồng phạm tại thành phố Đà Nẵng trong những năm qua cho thấy bên cạnh những ưu điểm, còn bộc lộ nhiều hạn chế, chưa được giải quyết, hiệu quả định tội có lúc chưa cao, còn có nhiều bất cập về lý luận và thực tiễn chưa được giải quyết triệt để bởi 1 nhiều nguyên nhân khác nhau cần thiết phải được nghiên cứu và hoàn thiện. Từ những nhận thức trên, thấy rằng định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm có ý nghĩa rất lớn trong thực tiễn, bởi lẽ nếu định tội danh đúng giúp công lý được thực thi nghiêm minh, nếu định tội danh sai sẽ làm oan người vô tội, thậm chí bỏ lọt tội phạm. Đặc biệt các tội danh ma túy ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, liên quan đến tính mạng, sức khỏe, sinh mạng, danh dự, nhân phẩm con người. Vì vậy quá trình định tội danh các tội phạm về ma túy đòi hỏi cần phải thận trọng, trung thực, khách quan, toàn diện có những nghiên cứu giải pháp đồng bộ, hoàn thiện cả về nhận thức, lý luận và thực tiễn nhằm giúp cơ quan Điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án có cơ sở pháp lý ổn định để định tội danh đạt kết quả cao hơn, đó cũng là yêu cầu trong chiến lược cải cách Tư pháp trong tình hình mới. Xuất phát từ thực tế trên, bản thân tôi đã chủ động nghiên cứu, lựa chọn đề tài “Định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm theo pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng” làm đề tài nghiên cứu luận văn tốt nghiệp Cao học luật, chuyên ngành luật hình sự và tố tụng hình sự. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong những năm qua, vấn đề định tội danh nói chung và định tội danh trong trường hợp đồng phạm đã được nhiều nhà luật học, nhiều chuyên gia trên thế giới đi sâu tìm hiểu, nghiên cứu, như: Kudrjavxev V.N: Lý luận chung về định tội danh, Mátxcơva, 1972; GS.TS. Võ Khánh Vinh "Lý luận chung về định tội danh", Nxb khoa học xã hội, Hà Nội 2013. PGS.TS. Dương Tuyết Niên: Định tội danh và quyết định hình phạt, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội 2004... Ngoài những vấn đề lý luận như khái niệm và ý nghĩa của định tội danh, cơ sở phương pháp luận định tội danh, cơ sở pháp lý của định tội danh, các giai đoạn của quá trình định tội danh... các công trình nói trên ở những mức độ khác nhau có đề cập đến định tội danh trong trường hợp đồng phạm. Đặc biệt công trình khoa học của GS.TS. Võ Khánh Vinh đề cập sâu đến cơ sở của việc định tội danh trong 2 trường hợp đồng phạm, định tội danh hành vi phạm tội được thực hiện bằng đồng phạm. Những tri thức được thể hiện trong các công trình nghiên cứu nói trên là tiền đề quan trọng cho học viên thực hiện những vấn đề lý luận về định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm. Trong thời gian gần đây cũng đã công bố các luận văn thạc sỹ luật học về định tội danh một nhóm tội hoặc một tội. Chẳn hạn, "Định tội danh tội cướp giật tài sản theo PLHS Việt Nam từ thực tiễn Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh" của Nguyễn Thủy Chung, Học viện khoa học xã hội, Hà Nội, 2018; "Định tội danh tội giết người theo PLHS Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Bình Định" của Bùi Kim Châu Nghĩa, Học viện khoa học xã hội, Hà Nội, 2017; "Định tội danh tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo PLHS Việt Nam từ thực tiễn thành phố Hà Nội" của Nguyễn Duy Hùng, Học viện khoa học xã hội, Hà Nội, 2017... trong những công trình khoa học này có nội dung định tội danh trong những trường hợp đồng phạm, nhưng chủ yếu là nêu các vụ án hình sự rồi phân tích nhận xét nêu phần lý luận thể hiện chưa được nhiều. Cũng có một số ít luận văn đề cập nghiên cứu định tội danh một nhóm tội trong trường hợp đồng phạm, chẳn hạn như "Định tội danh trong trường hợp đồng phạm đối với các tội xâm phạm sở hữu từ thực tiễn tỉnh Hưng Yên" của Nguyễn Thanh Nga, Học viện khoa học xã hội, Hà Nội, 2017; "Định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm theo PLHS Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình" của Đoàn Thị Thu, Học viện khoa học xã hội, Hà Nội, 2017... Ở những mức độ khác nhau, các công trình này đều nghiên cứu khái niệm, cơ sở pháp lý, các yếu tố tác động đến định tội danh trong trường hợp đồng phạm, song là đối với các tội phạm khác trên các địa bàn khác. Riêng đối với luận văn Đoàn Thị Thu nghiên cứu quy định của BLHS năm 1999 về các tội phạm về ma túy và địa bàn nghiên cứu là tỉnh Hòa Bình. Song những kiến thức của những công trình đó ít nhiều giúp học viên hoàn thành luận văn này. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý của định tội danh các tội 3 phạm về ma túy để đánh giá thực tiễn định tội danh các tội này trong trường hợp đồng phạm trên địa bàn thành phố Đà Nẵng, luận văn đề xuất các giải pháp bảo đảm định tội danh đúng các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm trong thời gian tới. 3.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu, tác giả tập trung giải quyết các nhiệm vụ sau đây: - Đi sâu phân tích cơ sở lý luận về định tội danh trong trường hợp đồng phạm như khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa, cơ sở pháp lý của định tội danh và những yếu tố tác động, ảnh hưởng đến việc định tội danh trong trường hợp đồng phạm. - Phân tích cơ sở pháp lý của định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm mà cụ thể là các quy định của BLHS năm 2015. Sữa đổi, bổ sung năm 2017 về các tội này. - Phân tích, đánh giá thực trạng định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm trên địa bàn thành phố Đà Nẵng, phân tích chỉ ra những ưu điểm, tồn tại, hạn chế bất cập và nguyên nhân. - Trên cơ sở đó rút ra các kết luận và đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm bảo đảm định tội danh đúng các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm theo PLHS Việt Nam. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn lấy các quan điểm khoa học được nêu ra trong lý luận về tội phạm và lý luận định tội danh; các quy định của BLHS năm 2015 về các tội phạm về ma túy, thực tiễn định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm trên địa bàn thành phố Đà Nẵng (giai đoạn 2015 - 2018) để nghiên cứu, phân tích, tổng hợp những vấn đề có liên quan đến nội dung nghiên cứu của đề tài đặt ra. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Đề tài luận văn được nghiên cứu theo chuyên ngành LHS và TTHS. - Các số liệu, vụ án hình sự được thu thập từ thực tiễn xét xử hình sự tại thành 4 phố Đà Nẵng từ năm 2015 đến năm 2018. - Định tội danh được thực hiện bởi nhiều chủ thể, song luận văn chỉ đề cập đến định tội danh của Tòa án tại thành phố Đà Nẵng. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận là quan điểm của Chủ nghĩa Mác – Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật, về đường lối chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước về bảo vệ quyền con người được Hiến định tại chương 2 Hiến pháp 2013. 5.2. phương pháp nghiên cứu Luận văn còn vận dụng, sử dụng các phương pháp như: logic, phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh, diễn dịch, quy nạp, phân tích án điển hình để nghiên cứu đề tài. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 6.1. Ý nghĩa lý luận Bởi những kết quả nghiên cứu nhất là giải pháp được luận văn đưa ra trong quá trình nghiên cứu đề tài, dựa trên cơ sở lý luận và hoạt động thực tiễn của Tòa án nên chúng sẽ góp phần tích cực vào việc nhận thức sâu hơn về định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Đồng thời kết quả nghiên cứu còn phục vụ, cung cấp những thông tin cần thiết cho Tòa án và các cơ quan tham gia thực hiện quyền Tư pháp, cho những người làm công tác pháp luật áp dụng các quy định của BLHS 2015. Sữa đổi, bổ sung năm 2017 trong định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm để tham khảo, nghiên cứu, vạch ra đường lối, chủ trương, chính sách, cũng như triển khai các biện pháp điều tra, truy tố và xét xử các tội phạm về ma tuý trong trường hợp đồng phạm ở nước ta. 7. Kết cấu của luận văn Bố cục của luận văn ngoài phần mở đầu và phần kết luận. Luận văn được cấu 5 trúc, bố cục phân chia gồm 03 chương cụ thể như sau: Chương 1. Cơ sở lý luận và pháp luật của định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm. Chương 2. Thực trạng định tội danh các tội phạm về ma túy trong các trường đồng phạm trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Chương 3. Các giải pháp bảo đảm định tội danh đúng các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm. 6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT CỦA ĐỊNH TỘI DANH CÁC TỘI PHẠM VỀ MA TÚY TRONG TRƯỜNG HỢP ĐỒNG PHẠM 1.1. Cơ sở lý luận của định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm 1.1.1. Khái niệm các giai đoạn và ý nghĩa của định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm Trong lý luận hình sự Việt Nam, việc áp dụng các quy phạm PLHS được hiểu là một quá trình đa dạng và phức tạp được tiến hành qua các giai đoạn nhất định như: giải thích PLHS, xác định hiệu lực của văn bản pháp luật về không gian và thời gian, định tội danh, quyết định hình phạt… Trong đó, định tội danh là một trong những giai đoạn cơ bản, một trong những nội dung chính của quá trình áp dụng pháp luật. Định tội danh còn là tiền đề, cơ sở quan trọng trong việc áp dụng LHS, TTHS và các quy phạm PLHS khác. Theo quan điểm của GS.TS Võ Khánh Vinh "Định tội danh là việc xác định và ghi nhận về mặt pháp lý sự phù hợp giữa hành vi phạm tội cụ thể đã được thực hiện với cấu thành tội phạm đã được quy định trong quy phạm pháp luật hình sự" [31, tr.9-10]. Định tội là hoạt động được thực hiện ở tất cả các giai đoạn của TTHS, từ khi khởi tố vụ án cho tới khi xét xử sơ thẩm, thậm chí là xét xử phúc thẩm, giám đốc thẩm. Từ những phân tích khái quát nêu trên có thể thấy được định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm là việc chủ thể định tội danh xác định và ghi nhận về mặt pháp lý sự phù hợp giữa hành vi phạm tội ma túy cụ thể được thực hiện bởi đồng phạm với cấu thành tội phạm về ma túy được thực hiện bởi đồng phạm đã được ghi nhận trong quy phạm pháp luật hình sự, từ đó kết luận hành vi phạm tội ma túy cụ thể đó được thực hiện là tội gì ? thuộc trường hợp đồng phạm hay không phải là đồng phạm làm tiền đề cho việc giải quyết đúng đắn vụ án hình 7 sự về các tội phạm về ma túy. Tóm lại, định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm được xem là hoạt động áp dụng PLHS được thể hiện trên cơ sở xác định đầy đủ, chính xác, khách quan những tình tiết cụ thể của hành vi phạm tội được thực hiện, đó là những quy phạm PLHS được cụ thể hóa trong cấu thành tội phạm tương ứng nhằm xác định sự phù hợp giữa các dấu hiệu đặc trưng của một cấu thành tội phạm nhất định với các tình tiết cụ thể của từng hành vi phạm tội. 1.1.2. Các giai đoạn của định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm Từ khái niệm định tội danh, có thể xác định việc định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm bao gồm ba quá trình: Một là, xác định đầy đủ, chính xác, khách quan các tình tiết cụ thể của hành vi phạm tội về ma túy được thực hiện bằng đồng phạm đã xảy ra trên thực tế. Quá trình này bao gồm các hoạt động chứng minh và thực hiện các biện pháp tố tụng khác theo quy định của BLTTHS Hai là, phải nhận thức đúng đắn các quy định của BLHS về yếu tố đồng phạm, về cấu thành tội phạm tương ứng của tội phạm ma túy. Ba là, xác định sự phù hợp giữa hành vi phạm tội cụ thể được thực hiện và cấu thành tội phạm tương ứng thuộc trường hợp đồng phạm. Ba quá trình trên được phân tích độc lập với nhau về mặt lý thuyết, nhưng trong thực tế nó liên quan chặt chẽ với nhau, quan hệ qua lại và hoà quyện với nhau thành một quá trình thống nhất được đồng thời thực hiện trong cả quá trình định tội mà không tách rời nhau. Như vậy, định tội danh các tội về ma túy trong trường hợp đồng phạm xét đến cùng là hoạt động pháp luật, là giai đoạn của áp dụng PLHS và các pháp luật khác như pháp luật TTHS, pháp luật về tổ chức điều tra hình sự, luật phòng chống và kiểm soát ma túy... Trong khi đó, áp dụng pháp luật là một quá trình gồm nhiều giai đoạn khác nhau, trong đó định tội danh và quyết định hình phạt là các giai đoạn quan trọng, cơ bản của quá trình đó. Vậy việc định tội bao gồm những nội dung gì 8 là một câu hỏi cần được xác định cụ thể. Các tội phạm về ma tuý là những hành vi nguy hiểm cho xã hội, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý, xâm hại đến chế độ độc quyền quản lý của Nhà Nước về các chất ma tuý. Việc thực hiện đồng thời cả ba quá trình trong việc định tội nhằm đi đến những quyết định sau đây: Hành vi được thực hiện có cấu thành tội phạm hay không. Hay nói cách khác, người bị truy cứu TNHS có phạm tội hay không. Trước hết cần xác định tội danh đối với hành vi phạm tội nhằm xác định xem người bị truy cứu TNHS phạm tội gì, điều luật nào của BLHS quy định về tội đó. Thực tế, một hành vi có thể cấu thành một tội phạm nhưng cũng có những trường hợp một hành vi cũng có thể cấu thành nhiều tội phạm riêng lẽ. Thông thường nếu có sự tranh chấp về các cấu thành khác nhau về hành vi phạm tội thì chủ thể định tội danh cần dựa vào mối quan hệ giữa chúng (cái chung, cái riêng và cái đơn nhất) để xác định cụ thể cấu thành tội phạm nào cho phù hợp nhất với hành vi phạm tội được thực hiện để xác định tội danh tương ứng cho cụ thể. Nếu đó là quan hệ giữa cấu thành tội phạm cơ bản cái chung với cấu thành tội phạm tăng nặng hoặc giảm nhẹ TNHS (cái riêng) thì định tội danh theo cấu thành riêng. Nếu có sự tranh chấp giữa các cấu thành riêng với nhau tức cấu thành tội phạm cùng có dấu hiệu tăng nặng (hoặc cùng có dấu hiệu giảm nhẹ) thì xác định tội danh theo cấu thành nặng nhất (hoặc nhẹ nhất). Nếu có sự tranh chấp giữa cấu thành riêng với nhau vừa có dấu hiệu tăng nặng đặc biệt, vừa có dấu hiệu giảm nhẹ đặc biệt thì xác định tội danh theo cấu thành giảm nhẹ hơn. Thông thường tội phạm do các điều luật tương ứng của phần các tội phạm và ở phần chung quy định tại Điều 14 BLHS; Điều 15 BLHS và Điều 17 BLHS 2015 (Sữa đổi, bổ sung năm 2017) vv... Trái lại sau khi xác định tội danh được thực hiện theo điều luật nào của BLHS, chủ thể định tội tiếp tục xác định cấu thành tội phạm tăng nặng hoặc giảm nhẹ (nếu có) đối với người phạm tội. Để định tội danh theo cấu thành tội phạm tăng nặng hay giảm nhẹ, trước hết hành vi của người phạm tội phải thoả mãn các dấu hiệu đặc 9 trưng của cấu thành cơ bản được quy định trong điều luật, rồi mới xác định có cấu thành tội phạm tăng nặng hoặc giảm nhẹ hay không? 1.1.3. Ý nghĩa của định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm Định tội danh đúng các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm có ý nghĩa sâu rộng đến tất cả các mặt của đời sống, kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, đạo đức và pháp lý rất lớn. Thể hiện sự nghiêm minh, công bằng của pháp luật, thể hiện ý chí của Nhân Dân. Định tội đúng sẽ loại trừ việc kết án vô căn cứ những người có hành vi không nguy hiểm cho xã hội, không trái PLHS và tạo tiền đề pháp lý cho việc quyết định hình phạt công bằng đối với những người phạm tội. Vì vậy, định tội danh đúng các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm có ý nghĩa rất lớn về mặt pháp lý, là điều kiện cần thiết và quan trọng của việc thực hiện chính sách pháp luật của nhà nước trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung, tội phạm ma túy nói riêng nhằm bảo vệ có hiệu quả các lợi ích của Đảng, của Nhà nước và của Công dân. Hậu quả của việc định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm rất phức tạp, nhưng hậu quả cơ bản nhất trong số đó là việc áp dụng hình phạt hoặc những biện pháp tác động khác do luật quy định. Do đó, việc định tội danh ảnh hưởng rất lớn đến lợi ích xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Trường hợp định tội danh không đúng tác động đến việc quyết định hình phạt không công bằng đối với người phạm tội, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến các các biện khác như áp dụng không có căn cứ hoặc không áp dụng một loạt các hạn chế pháp lý khác "quyết định hình phạt bổ sung", áp dụng hoặc không áp dụng đặc xá, miễn TNHS, giảm thời hạn chấp hành hình phạt, tính toán không đúng thời hiệu, án tích…vi phạm trực tiếp đến lợi ích hợp pháp của người bị kết án, ảnh hưởng đến quyền con người được hiến định trong Hiến pháp 2013. Nếu sai lầm khi định tội danh đối với hành vi người phạm tội có lỗi cấu thành tội phạm nghiêm trọng nhưng vì lý do gì đó đã tác động lại định tội nhẹ hơn so với 10 lỗi người phạm tội. vì vậy khi định tội danh cần phải hết sức thận trọng, khách quan, đánh giá chứng cứ một cách toàn diện, đầy đủ. Nếu định tội danh sai vi phạm các nguyên tắc pháp chế, nguyên tắc công bằng trong hoạt động tố tụng cần phải kiên quyết chống, loại trừ ra khỏi hoạt động Tư pháp. Định tội danh đúng còn có ý nghĩa làm cơ sở cho việc kết thúc điều tra, truy tố; là cơ sở để xác định các loại thẩm quyền; áp dụng các biện pháp cưỡng chế tố tụng (biện pháp ngăn chặn); áp dụng các thời hạn tố tụng giúp cho các hoạt động tố tụng được thực hiện đúng đắn, bảo đảm lợi ích công dân. Từ góc độ thực tiễn, định tội danh đúng các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm giúp cho việc thống kê, xác định chính xác tình hình tội phạm về ma túy để trên cơ sở đó đánh giá chính xác tình hình tội phạm nói chung và tình hình các tội phạm về ma túy nói riêng, từ đó khắc phục những tồn tại nhằm đưa công tác xét xử đi vào trọng tâm của chiến lược cải cách Tư pháp. 1.2. Cơ sở pháp lý của việc định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm 1.2.1. Các quy phạm PLHS được áp dụng trong khi định tội danh BLHS 2015 được hiểu gồm hai phần là quy phạm pháp luật phần chung và quy phạm pháp luật phần riêng. Trong đó phần chung nêu nhiệm vụ, nguyên tắc, chế định cơ bản của LHS Việt Nam, không nêu dấu hiệu cụ thể của bất kỳ hành vi phạm tội nào. Phần các tội phạm nêu mô hình cụ thể của tội phạm và chế tài tương ứng đối với mỗi tội phạm được quy định đó. Cả hai phần (Phần chung và phần riêng) của BLHS có mối quan hệ hữu cơ, gắn bó liên hệ mật thiết với nhau, bổ trợ cho nhau không thể thiếu trong quá trình định tội danh với ý nghĩa là cơ sở pháp lý để truy cứu TNHS với người đã thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong luật Hình sự. Việc áp dụng phần các tội phạm cụ thể cần phải dựa trên các nguyên tắc, các luận điểm chung được quy định ở phần chung của BLHS . Tình tiết đó phải được cân nhắc khi tiến hành định tội đối với hành vi nguy hiểm cho xã hội. Trong hoạt động Tư pháp, định tội có nghĩa là lựa chọn một quy phạm pháp luật cụ thể mà nó 11 đề cập tới trường hợp cụ thể nào đó. Quy phạm PLHS phần các tội phạm quy định TNHS đối với mỗi hành vi phạm tội. Như vậy, khi tiến hành định tội danh đối với mỗi hành vi nguy hiểm cho xã hội cần phải căn cứ vào cả quy định phần chung và quy định phần các tội phạm của BLHS, đồng thời phải kết hợp viện dẫn một cách chính xác và đầy đủ điều, khoản, điểm hay một số điều luật liên quan, bao quát được toàn bộ hành vi nguy hiểm cho xã hội được nêu trong phần các tội phạm của BLHS. Khi áp dụng quy phạm pháp luật cần đặc biệt chú ý tới hiệu lực của điều khoản được viện dẫn về không gian và thời gian. Để định tội danh trước hết, căn cứ chủ yếu vào BLHS năm 2015 (Sữa đổi, bổ sung năm 2017) các quy phạm pháp luật hiện tại được áp dụng khi định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm được nhà làm luật quy định cả ở phần chung lẫn cả ở phần các tội phạm cụ thể của BLHS, trong số đó có thể kể đến: Điều 2 BLHS năm 2015 "cơ sở của trách nhiệm hình sự"; Điều 3 "nguyên tắc xử lý"; các điều 5, 6 và 7 BLHS năm 2015 về "hiệu lực của BLHS"; Điều 8 "khái niệm tội phạm"; Điều 12 "tuổi chịu trách nhiệm hình sự"; Điều 14 "chuẩn bị phạm tội"; Điều 15 "phạm tội chưa đạt"; Điều 16 "tự ý nữa chừng chấm dứt việc phạm tội"; Điều 21 "tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự"; Điều 27 "thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự"vv...; các điều luật được quy định tại chương XX BLHS năm 2015. Việc định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm ngoài các quy định được ghi nhận trong BLHS năm 2015, còn phải kết hợp với các văn bản hướng dẫn dưới luật như thông tư liên tịch số 17/2007/TTLT-BCA-VKSNDTANDTC ngày 24/12/2007, Thông tư liên tịch 08/2015/TTLT-BCA-VKSNDTCTANDTC-BTP ngày 14/11/2015; Các Nghị quyết của Quốc hội; Nghị quyết của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao; Nghị định Chính phủ ban hành (kèm theo danh mục các chất ma túy và tiền chất ma túy). 1.2.2. Cấu thành tội phạm - mô hình pháp lý của định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm Bản chất của quá trình định tội là quá trình tìm sự giống nhau giữa các dấu hiệu của hành vi nguy hiểm cho xã hội được xác định với các dấu hiệu tương ứng của cấu 12 thành tội phạm do BLHS quy định. Do vậy, cấu thành tội phạm là cơ sở pháp lý của việc xác định một hành vi nguy hiểm cho xã hội xảy ra trong thực tế là tội phạm, vì PLHS quy định cấu thành tội phạm mà nhờ đó ta xác định được sự phù hợp của các dấu hiệu của một hành vi nguy hiểm cho xã hội cụ thể được coi là cơ sở thực tế của việc định tội. Với ý nghĩa là cơ sở pháp lý của việc định tội danh, xác định tội phạm trước hết phải thõa mãn yếu tố khách thể theo điều 8 BLHS năm 2015. Theo đó điều luật quy định, liệt kê tất cả các hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong BLHS ...; đồng thời xác định tội phạm là một thể thống nhất gồm bốn yếu tố: khách thể, mặt khách quan, chủ thể, mặt chủ quan của tội phạm. Các yếu tố này quan hệ chặt chẽ với nhau, thế nhưng mỗi yếu tố lại có ý nghĩa riêng và có thể tách ra nghiên cứu một cách độc lập tương đối trong mối quan hệ với các yếu tố khác. Vì vậy, trong khoa học pháp lý hình sự khi nghiên cứu quá trình định tội danh người ta tách riêng xem xét việc định tội danh theo từng nhóm dấu hiệu nêu trên của tội phạm. Theo truyền thống, việc định tội danh các tội phạm về ma túy trong trường hợp đồng phạm được tiến hành theo các nhóm yếu tố đặc trưng của cấu thành tội phạm cụ thể. Định tội danh theo các nhóm yếu tố khách quan của tội phạm (khách thể và mặt khách quan) và định tội theo các nhóm yếu tố chủ quan của tội phạm (chủ thể và mặt chủ quan). Cấu thành tội phạm được quy định trong BLHS là cơ sở pháp lý duy nhất của việc định tội. Khi định tội danh, chủ thể chỉ việc lấy các quy định của BLHS làm căn cứ duy nhất để so sánh với hành vi phạm tội đã được thực hiện trên thực tế. Xét khía cạnh các tội phạm về ma túy thì so với các loại tội phạm khác được quy định trong BLHS năm 2015, tội phạm ma túy là loại tội phạm phát sinh muộn hơn so với một số tội phạm khác. Nhưng tội phạm ma túy, lại phát triển nhanh cả về số lượng và quy mô cũng như tính chất và mức độ nguy hiểm cao cho xã hội, không những gây ra những thiệt hại to lớn cho lợi ích của nhà nước và xã hội, của công dân mà còn làm băng hoại đạo đức, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức 13
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan