Tài liệu Định lượng đồng thời b1, b6 và b12 trong thuốc neurobion, scanneuron bằng phương pháp HPLC

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THU HẰNG ĐINH LƯỢNG ĐỒNG THỜI VITAMIN B1, B6 VÀ B12 ̣ TRONG THUỐC NEUROBION, SCANNEURON BẰNG PHƯƠNG PHÁP SẮC KÝ LỎNG HIỆU NĂNG CAO VÀ QUANG PHỔ HẤP THỤ PHÂN TỬ LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC VẬT CHẤT Thái Nguyên, năm 2017 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THU HẰNG ĐINH LƯỢNG ĐỒNG THỜI VITAMIN B1, B6 VÀ B12 ̣ TRONG THUỐC NEUROBION, SCANNEURON BẰNG PHƯƠNG PHÁP SẮC KÝ LỎNG HIỆU NĂNG CAO VÀ QUANG PHỔ HẤP THỤ PHÂN TỬ Chuyên ngành: Hóa phân tích Mã số: 60.44.01.18 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC VẬT CHẤT Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Mai Xuân Trường Thái Nguyên, năm 2017 https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com LỜI CAM ĐOAN là trung thực và chưa hề được sử dụng trong bấ t cứ mô ̣t công trình nào. H Ơ Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã N Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này .Q Thái Nguyên, tháng 4 năm 2017 Xác nhận TR ẦN H Ư N G Đ ẠO Tác giả luận văn Xác nhận của giáo viên hướng dẫn -L Í- H Ó A 10 00 B của Trưởng khoa chuyên môn Nguyễn Thu Hằng PGS.TS. Mai Xuân Trường D IỄ N Đ ÀN TO ÁN PGS.TS. Nguyễn Thị Hiền Lan Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định http://daykemquynhon.ucoz.com gốc. DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN U Y N được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn i Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com LỜI CẢM ƠN nhiều sự quan tâm, động viên và giúp đỡ của các thầy giáo, cô giáo, bạn bè H Ơ và gia đình. N Trong quá trình học tập và thực hiện luận văn, tác giả đã nhận được .Q Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định ẠO tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Đ Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo PGS.TS Mai N G Xuân Trường người đã tận tình hướng dẫn chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong suốt quá H Ư trình nghiên cứu, thực hiện và hoàn thành luận văn này. TR ẦN Cuối cùng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình, bạn bè những đề tài nghiên cứu của mình. B người đã luôn bên tôi, động viên và khuyến khích tôi trong quá trình thực hiện 10 00 Với thời gian nghiên cứu có hạn, khối lượng công viêc̣ lớn, khả năng A nghiên cứu còn hạn chế, chắc chắn luận văn không thể tránh khỏi những thiếu Í- và bạn đọc. H Ó sót. Tác giả rất mong nhận được các ý kiến đóng góp từ các thầy giáo, cô giáo -L Xin chân thành cảm ơn! ÁN Thái Nguyên, tháng 04 năm TO 2017 Tác giả D IỄ N Đ Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ TP Nguyên, các thầy cô giáo tham gia giảng dạy đã cung cấp những kiến thức giúp ÀN http://daykemquynhon.ucoz.com Khoa Hóa ho ̣c, Phòng Đào tạo - Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN U Y N Tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: Nguyễn Thu Hằng ii Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com MỤC LỤC Trang U Y Mục lục ........................................................................................................ iii .Q Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định ẠO Danh mục các hình ....................................................................................... vi Đ MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 N G Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ......................................................... 2 H Ư 1.1. Tổng quan về vitamin B1, B6 và B12 .................................................... 2 TR ẦN 1.1.1. Vitamin B1........................................................................................... 2 1.1.2. Vitamin B6........................................................................................... 7 B 1.1.3. Vitamin B12 ...................................................................................... 11 10 00 1.2. Phương pháp phổ hấp thụ phân tử ........................................................ 14 A 1.2.1. Các định luật cơ sở của sự hấp thụ ánh sáng ..................................... 14 Ó 1.2.2. Phương pháp lọc Kalman .................................................................. 15 Í- H 1.3. Phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao .............................................. 22 -L 1.3.1. Nguyên tắc của phương pháp HPLC ................................................. 23 ÁN 1.3.2. Các đại lượng đặc trưng của quá trình sắc kí .................................... 23 1.3.3. Sơ đồ máy HPLC ............................................................................... 26 ÀN 1.4. Kết quả xác định một số chất theo phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ TP Danh mục các bảng, biểu ............................................................................... v TO http://daykemquynhon.ucoz.com Danh mục các từ viết tắt ............................................................................... iv DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N H Lời cảm ơn .....................................................................................................ii Ơ Lời cam đoan .................................................................................................. i N Trang bìa phụ D IỄ N Đ cao và phổ hấp thụ phân tử .......................................................................... 27 1.4.1. Kết quả xác định một số chất theo phương pháp HPLC ................... 27 1.4.2. Kết quả xác định một số chất theo phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử ......................................................................................................... 30 Chương 2. THỰC NGHIỆM .................................................................... 33 iii Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com 2.1. Nội dung nghiên cứu ............................................................................ 33 2.1.1. Phương pháp HPLC ........................................................................... 33 2.1.2. Phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử .......................................... 33 Ơ H 2.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyế t .................................................... 34 N 2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 34 .Q 2.3.1. Giới hạn phát hiện (LOD) ................................................................. 35 TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 2.3.3. Đánh giá độ tin cậy của phương pháp ............................................... 35 G Đ 2.3.4. Đánh giá kết quả phép phân tích theo thống kê ................................ 36 H Ư N 2.4. Thiết bị, dụng cụ và hóa chất ................................................................ 37 2.4.1. Thiết bị ............................................................................................... 37 TR ẦN 2.4.2. Dụng cụ .............................................................................................. 37 2.4.3. Hóa chất ............................................................................................. 37 10 00 B 2.4.4. Chế phẩm Neurobion ......................................................................... 38 2.4.5. Chế phẩm Scanneuron ....................................................................... 38 A 2.5. Chuẩn bị các dung môi để hòa tan mẫu ................................................ 38 H Ó Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN......................... 40 Í- 3.1. Phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử ............................................. 40 -L 3.1.1 Khảo sát phổ hấp thụ phân tử của các vitamin B1, B6 và B12 .......... 40 ÁN 3.1.2. Khảo sát khoảng tuyến tính tuân theo định luật Bughe – Lambe – Bia của các vitamin B1, B6 và B12. Xác định chỉ số LOD và LOQ ................. 41 D IỄ N Đ ÀN 3.1.3. Khảo sát và đánh giá độ tin cậy của phương pháp nghiên cứu trên các Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ ẠO 2.3.2. Giới hạn định lượng (LOQ) ............................................................... 35 TO http://daykemquynhon.ucoz.com U Y 2.3. Đánh giá độ tin cậy của quy trình phân tích ......................................... 35 DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N 2.2.2. Phương pháp thực nghiê ̣m ................................................................. 34 mẫu tự pha ................................................................................................... 48 3.1.4. Xác định hàm lượng B1, B6 và B12 trong thuốc Neurobion và Scanneuron .................................................................................................. 54 3.1.5. Khảo sát độ đúng của phép xác định các vitamin B1, B6 và B12 theo phương pháp thêm chuẩn ............................................................................. 58 iv Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com 3.2. Phương pháp HPLC .............................................................................. 64 3.2.1. Xây dựng điều kiện để xác định đồng thời các vitamin B1, B6 và B12 ............................................................................................................... 64 Ơ H 3.2.3. Xác định các vitamin B1, B6 và B12 trong thuốc Neurobion và thuốc N 3.2.2. Đánh giá phương pháp định lượng .................................................... 67 .Q phương pháp thêm chuẩn ............................................................................. 74 TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định TO ÁN -L Í- H Ó A 10 00 B TR ẦN H Ư N G Đ TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................... 80 D IỄ N Đ Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ ẠO KẾT LUẬN................................................................................................. 78 ÀN http://daykemquynhon.ucoz.com U Y 3.2.4. Khảo sát độ đúng của phép xác định các vitamin B1, B6 và B12 theo DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N Scanneuron .................................................................................................. 72 v Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Tiếng Anh N Tiếng Việt Vitamin B1 Thiamine B6 Vitamin B6 Pyridoxine B12 Vitamin B12 Xyanocobalamin Phương pháp sắc kí lỏng hiệu High Performance Liquid .Q LOD Giới hạn phát hiện Limit Of Detection LOQ Giới hạn định lượng Limit Of Quantity Sai số tương đối Relative Error Đ G N Độ lệch chuẩn Standard Deviation D IỄ N Đ ÀN TO ÁN -L Í- H Ó A 10 00 B TR ẦN S hay SD H Ư RE Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ TP Chromatography ẠO năng cao DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN U Y N H Ơ B1 HPLC Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định http://daykemquynhon.ucoz.com Viết tắt iv Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU Trang Ơ Bảng 1.2. Hàm lượng vitamin B6 trong một số thực phẩm ...................... 11 N Bảng 1.1. Hàm lượng vitamin B1 trong một số thực phẩm ........................ 7 H Bảng 1.3. Hàm lượng vitamin B12 trong một số thực phẩm .................... 14 .Q Bảng 3.3. Đô ̣ hấ p thu ̣ quang củ a vitamin B6 ở cá c giá tri ̣ nồng độ ......... 44 TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định Đ Bả ng 3.5. Đô ̣ hấ p thu ̣ quang củ a vitamin B12 ở các giá trị nồ ng độ ....... 46 N G Bảng 3.6. Kết quả tính LOD và LOQ của vitamin B12 ............................ 48 H Ư Bả ng 3.7. Pha chế cá c dung di ch ̣ hỗ n hơ p̣ vitamin B1 và vitamin B6 ..... 48 TR ẦN Bả ng 3.8. Kế t quả tí nh nồ ng đô ̣, sai số củ a vitamin B1 và vitamin B6 trong hỗ n hơ p̣ .......................................................................... 49 B Bả ng 3.9. Pha chế cá c dung di ch ̣ hỗ n hơ p̣ vitamin B1 và vitamin B12 ... 50 10 00 Bả ng 3.10. Kế t quả tí nh nồ ng đô ̣, sai số củ a vitamin B1 và vitamin B12 A trong hỗ n hơ p̣ .......................................................................... 50 H Ó Bả ng 3.11. Pha chế cá c dung di ch ̣ hỗ n hơ p̣ vitamin B6 và vitamin B12.. 51 Í- Bả ng 3.12. Kế t quả tí nh nồ ng đô ̣, sai số củ a vitamin B6 và vitamin B12 -L trong hỗn hơ p̣ .......................................................................... 52 ÁN Bảng 3.13. Pha các dung dịch chuẩ n vitamin B1, vitamin B6, vitamin B12 và hỗ n hơ p̣ ..................................................................... 53 D IỄ N Đ ÀN Bả ng 3.14. Kế t quả tí nh nồ ng đô ̣, sai số củ a vitamin B1, vitamin B6 và Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ ẠO Bảng 3.4. Kết quả tính LOD và LOQ của vitamin B6.............................. 45 TO http://daykemquynhon.ucoz.com Bảng 3.2. Kết quả xá c đi nh ̣ LOD và LOQ của vitamin B1 ...................... 43 DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN U Y N Bảng 3.1. Đô ̣ hấ p thu ̣ quang củ a vitamin B1 ở cá c giá tri ̣ nồng độ ......... 42 vitamin B12 ........................................................................... 53 Bảng 3.15. Kết quả tính nồng độ, sai số các vitamin B1, B6 và B12 trong mẫu thuốc Neurobion ............................................................ 55 Bảng 3.16. Kết quả tính nồng độ, sai số B1, B6 và B12 trong mẫu thuốc Scanneuron ............................................................................ 57 v Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com Bảng 3.17. Thành phần các dung dịch chuẩn B1, B6 và B12 thêm vào dung dịch mẫu thuốc Neuronbion .......................................... 59 H Bảng 3.19. Thành phần các dung dịch chuẩn B1, B6 và B12 thêm vào Ơ trong mẫu thuốc Neuronbion ................................................. 60 N Bảng 3.18. Kết quả xác định độ thu hồi của các vitamin B1, B6 và B12 .Q trong mẫu thuốc Scanneuron ................................................. 63 TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định Đ Bảng 3.22. Kết quả khảo sát thời gian lưu ............................................... 68 N G Bảng 3.23. Kết quả khảo sát diện tích pic ............................................... 69 H Ư Bảng 3.24. Mối tương quan giữa nồng độ và diện tích pic của các TR ẦN vitamin B1, B6 và B12 .......................................................... 70 Bảng 3.25. Kết quả khảo sát độ lặp lại .................................................... 72 B Bảng 3.26. Kết quả phân tích thuốc Neurobion ....................................... 73 10 00 Bảng 3.27. Kết quả phân tích thuốc Scanneuron ..................................... 74 Bảng 3.28. Kết quả khảo sát độ đúng ...................................................... 75 TO ÁN -L Í- H Ó A Bảng 3.29. Kết quả khảo sát độ đúng ...................................................... 77 D IỄ N Đ Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ ẠO Bảng 3.21. Giá trị các đại lượng đặc trưng .............................................. 68 ÀN http://daykemquynhon.ucoz.com Bảng 3.20. Kết quả xác định độ thu hồi của các vitamin B1, B6 và B12 DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN U Y N dung dịch mẫu thuốc Scanneuron .......................................... 62 vi Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com DANH MỤC CÁC HÌNH Trang Ơ Hình 1.2. Các dạng bào chế của vitamin B1 ....................................................... 6 N Hình 1.1. Công thức cấu tạo của vitamin B1 ...................................................... 2 H Hình 1.3. Công thức cấu tạo của vitamin B6 ...................................................... 7 .Q Hình 1.6. Các dạng bào chế của vitamin B6 ..................................................... 13 TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định Đ Hình 1.8. Sơ đồ máy HPLC ............................................................................... 26 N G Hình 1.9. Phòng máy HPLC tại trường Đại học Sư Phạm ................................ 27 H Ư Hình 2.1. Chế phẩm thuốc Neurobion ............................................................... 38 TR ẦN Hình 2.2. Chế phẩm Scanneuron ....................................................................... 38 Hình 3.1. Phổ hấp thụ của các dung dịch chuẩn các vitamin B1, B6 và B12 ... 40 B Hình 3.2. Phổ hấp thụ quang của vitamin B1 ở các nồng độ 0,1  40,0g/mL ..... 41 10 00 Hình 3.3. Đường hồ i quy tuyế n tính biể u diễn sự phu ̣ thuô ̣c của đô ̣ hấ p thu ̣ A quang A vào nồ ng đô ̣ của vitamin B1 .............................................. 42 H Ó Hình 3.4. Phổ hấp thụ quang của vitamin B6 ở các nồng độ 0,1  50,0g/mL .... 44 Í- Hình 3.5. Đường hồi quy tuyến tính biểu diễn sự phụ thuộc của độ hấp thụ -L quang A vào nồng độ của vitamin B6 .............................................. 45 ÁN Hình 3.6. Phổ hấp thụ quang của vitamin B12 ở các nồng độ 0,1  50,0g/mL ... 46 TO Hình 3.7. Đường hồ i quy tuyế n tính biể u diễn sự phu ̣ thuô ̣c của đô ̣ hấ p thu ̣ Đ IỄ N D quang A vào nồ ng đô ̣ của vitamin B12 ............................................ 47 Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ ẠO Hình 1.7. Thời gian lưu của cấu tử phân tích .................................................... 23 ÀN http://daykemquynhon.ucoz.com Hình 1.5. Công thức cấu tạo của vitamin B12 .................................................. 11 DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN U Y N Hình 1.4. Các dạng bào chế của vitamin B6 ..................................................... 10 Hình 3.8. Sắc ký đồ của vitamin B1 400 µg/mL tại bước sóng λ = 278 nm ..... 65 Hình 3.9. Sắc ký đồ của vitamin B6 800 µg/mL tại bước sóng λ = 278 nm ..... 65 Hình 3.10. Sắc ký đồ của vitamin B12 800 µg/mL tại bước sóng λ = 278nm....... 66 Hình 3.11. Sắc ký đồ của vitamin B1 (1), vitamin B6 (2) và vitamin B12 (3) .... 67 vi Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com Hình 3.12. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B1 ..................................................................... 70 tích pic của vitamin B6 ..................................................................... 71 H Ơ Hình 3.14. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện N Hình 3.13. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN .Q D IỄ N Đ ÀN TO ÁN -L Í- H Ó A 10 00 B TR ẦN H Ư N G Đ ẠO TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định http://daykemquynhon.ucoz.com U Y N tích pic của vitamin B12 ................................................................... 71 vii Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com MỞ ĐẦU Những năm gần đây, ở nước ta thuốc tân dược được bán rộng rãi trên H Ơ nước. Công tác kiểm nghiệm chất lượng sản phẩm và xác định thành phần của N thi trường với nhiều loại khác nhau, được sản xuất tại các cở sở trong và ngoài ̣ .Q xác cao đã được ứng dụng như: phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử, TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định Đ cao,... G Trên thế giới và ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu theo H Ư N phương pháp UV-Vis để xác định đồng thời hỗn hợp nhiều cấu tử có phổ hấp thụ TR ẦN quang phân tử xen phủ nhau mà không phải tách chúng khỏi nhau như: phương pháp bình phương tối thiểu, phương pháp phổ đạo hàm, phương pháp lọc Kalman,... Sử dụng phương pháp UV-Vis dùng phổ toàn phần kết hợp với kĩ 10 00 B thuật tính toán và ứng dụng phần mềm máy tính cho những ưu điểm: quy trình phân tích đơn giản, tốn ít thời gian, tiết kiệm hóa chất và đạt độ chính xác cao Ó A [3, 8, 9, 16, 18, 22, 25, 30]. H Hiện nay, người ta thường dùng phương pháp sắc lý lỏng hiệu năng cao -L Í- HPLC để định lượng các thuốc đa thành phần vì: phương pháp này có độ nhạy ÁN tương đối cao, có khả năng định lượng tốt, tiết kiệm thời gian, thích hợp cho việc tách các chất bay hơi hoặc dễ bị phân hủy bởi nhiệt, cho kết quả nhanh và chính D IỄ N Đ ÀN xác...[17, 20, 23, 24, 26, 27, 28, 29]. Hai phép phân tích trên có thể dùng để kiểm tra hàm lượng các biệt dược Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ ẠO phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử, phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng TO http://daykemquynhon.ucoz.com U Y hiện đại và cho kết quả nhanh nên nhiều phương pháp có độ lặp và độ chính DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N thuốc được chú trọng. Do công tác kiểm nghiệm đòi hỏi kĩ thuật chính xác, một cách tương đối đơn giản và nhanh chóng. Xuấ t phát từ những lý do trên chúng tôi lựa chọn đề tài: "Đinh ̣ lượng đồ ng thời vitamin B1, B6 và B12 trong thuốc Neurobion, Scanneuron bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao và quang phổ hấp thụ phân tử”. 1 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU Ơ N 1.1. Tổng quan về vitamin B1, B6 và B12 H 1.1.1. Vitamin B1 .Q 2–[3–[(4–amino–2–metyl–pyrimidin–5–yl)metyl]–4– ẠO metyl–thiazol–5–yl]etanol. N TR ẦN H Ư - Khối lượng mol phân tử: 265,35g/mol G Đ - Công thức phân tử: C12H17SON4 B - 10 00 Hình 1.1. Công thức cấu tạo của vitamin B1 A Công thức cấu tạo của vitamin B1 cho thấy nó là một dẫn xuất pyrimidin H Ó gắn với dẫn xuất thiazol qua nhóm metylen [12]. -L Í- 1.1.1.2. Tính chất vật lý ÁN Vitamin B1 là những tinh thể trắng nhỏ hay bột kết tinh, có mùi đặc trưng. TO Khi tiếp xúc với không khí, chế phẩm khan nhanh chóng hút ẩm (khoảng 4% ÀN nước). Dung dịch trong nước có môi trường axit, nóng chảy ở 248 0C và phân D IỄ N Đ hủy. Dễ tan trong nước và axit axetic nhưng khó tan trong etanol 96% và metanol, Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ IUPAC: TP - Tên Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định http://daykemquynhon.ucoz.com - Tên thông thường: vitamin B1 hay thiamine DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN U Y N 1.1.1.1. Giới thiệu chung không tan trong ete, benzen hay clorofom và chịu nhiệt khá nên không bị phân huỷ khi nấu nướng. Trong môi trường không phân cực vitamin B1 hấp thụ tại 2 bước sóng λmax1= 246,9 nm và λmax2= 264,5 nm. 2 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com Vitamin B1 không ổn định với ánh sáng và độ ẩm. Mất hoạt tính trong môi trường trung tính và bazơ. Ổn định tính chất ở pH = 4. Dạng chế phẩm của vitamin B1 có thể tồn tại ở dạng thiamin N monohydroclorua, thiamin mononitrat… [12]. H Ơ 1.1.1.3. Tính chất hóa học .Q Do có 3 nguyên tử N nên mang lại cho vitamin B1 tính bazơ. Tuy nhiên 2 TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định H Ư Do nguyên tử N bậc 4 nên vòng thiazol trong thiamin kém vững bền đặc TR ẦN biệt trong môi trường kiềm. Trong môi trường này vòng bị mở và lúc đó dễ bị oxi hóa thành các sản phẩm không có hoạt tính vitamin. Do vậy khi pha chế dung B dịch thiamin phải đựng trong cốc thủy tinh trung tính, pH của dung dịch phải 10 00 axit. Vitamin B1 bị oxy hóa bởi K3[Fe(CN)6] trong môi trường kiềm tạo thành Ó A thiocrom màu vàng phát huỳnh quang màu xanh da trời. Phản ứng này được Í- H dùng để định tính vitamin B1 và định lượng vitamin B1 bằng phương pháp đo TO ÁN -L huỳnh quang [8]. Đ IỄ N D G N tan trong nước và vững bền hơn thiamin bazơ. Đ monohydroclorua, dung dịch của chúng trong nước có môi trường axit, chúng dễ Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ ẠO nguyên tử N có tính bazơ yếu. Vì vậy chế phẩm được dùng loại thiamin ÀN http://daykemquynhon.ucoz.com metylen. DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN U Y N Vitamin B1 là dẫn xuất pyrimidin gắn với dẫn xuất thiazol qua nhóm Nhóm -OH trong phân tử làm cho vitamin B1 có thể ete hóa hay este hóa tạo thiamin panmitat, thiamin stearat, thiamin phtalat… song quan trọng nhất là tạo với H3PO4 thiamin pyrophotphat (TPP) – là coenzym xúc tác nhiều quá trình chuyển hóa trong cơ thể. 3 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com Tổng hợp thiamin pyrophotphat (TPP): Vitamin B1 phản ứng với HBr để tạo thành hợp chất thiamin – bromo. Các hợp chất bromo lần lượt phản ứng với dung B  TPP đóng vai trò vô cùng quan trong trong việc chuyển hóa axit pyruvic thành 10 00 axit oxaloaxetic. TPP HOOC-CH2-CO-COOH Ó A CO2 + CH3-CO-COOH Í- H  Axit pyruvic tác dụng với axit oxaloaxetic dưới tác dụng của xúc tác là oxi và TO ÁN -L TPP tạo thành axit xitric và cacbon dioxit. D IỄ N Đ ÀN  TPP chuyển hóa axit pyruvic thành andehit axetic. Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ Chức năng sinh học của TPP DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN .Q TR ẦN H Ư N G Đ ẠO TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định http://daykemquynhon.ucoz.com U Y N H Ơ N dịch pyrophotphat bạc trong axit photphoric và axit clohidric để tạo thành TPP. TPP CH3-CO-COOH CH3-CHO + CO2  TPP chuyển hóa axit pyruvic thành axit axetic. CH3-CO-COOH TPP CH3-COOH 4 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com Thiamin pyrophotphat là coenzym xúc tác cho quá trình phân giải các xeto axit như axit pyruvic, axit oxaloaxetic…Vì vậy khi thiếu vitamin B1, sự chuyển hóa các xeto axit bị ngừng trệ làm cho cơ thể tích lũy một lượng lớn các xeto axit N làm rối loạn trao đổi chất và gây nên trạng thái bệnh lí nguy hiểm. Vì thế nhu .Q bromo–methyl–pyrimidine–hydrobromide (A) và 4–methyl–5–β–oxy–ethyl- TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 1.1.1.5. Chức năng của vitamin B1 Ó A Vitamin B1 là thành phần của men thiamin pyrophotphat (TPP) có vai trò Í- H rất quan trọng trong chuyển hoá chất bột, đường (gluxit). Vitamin B1 cần cho -L quá trình tổng hợp axit ribonucleic (RNA), axit deoxyribonuleic (DNA) là những ÁN axit liên quan đến quá trình di truyền, vitamin B1 cũng cần cho quá trình tổng TO hợp nicotinamit adenin dinucleotit photphat khử (NADP) cần cho tổng hợp axit béo mà các axit béo không no lại có rất nhiều vai trò quan trọng trong cơ thể (là D IỄ N Đ thành phần của nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học cao như lipoprotein, là yếu Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 10 00 B TR ẦN H Ư N G Đ ẠO thiazole (B). Sau đó cho sản phẩm thu được qua axit clohidric 10% [12]. ÀN http://daykemquynhon.ucoz.com U Y Vitamin B1 có thể được tổng hợp từ phản ứng giữa 2–methyl–4–amino–5– DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N H 1.1.1.4. Tổng hợp vitamin B1 Ơ cầu vitamin B1 đối với cơ thể tỉ lệ thuận với nhu cầu năng lượng [8]. tố cần thiết của màng tế bào, các tổ chức liên kết, tổ chức thần kinh...). Vitamin B1 còn tham gia vào quá trình sản xuất và giải phóng chất dẫn truyền thần kinh axetylcolin, chuyển hoá một số axit amin cần thiết như leucin, isoleucin và valin (các axit amin này có nhiều vai trò rất quan trọng trong cơ thể). 5 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com Khi thiếu vitamin B1 kéo dài sẽ bị mắc bệnh Beri - beri. Ở người trưởng thành, bệnh Beri - beri thể hiện dưới 2 dạng: chân, thường bắt đầu ở vùng bàn chân rồi lan dần lên cao và gây khó đi lại. Khi H Ơ tích tụ dịch ở vùng cơ tim có thể gây suy tim và tử vong. N  Thể ướt hay còn gọi là thể phù: bệnh nhân có ứ nước ở vùng bắp .Q Vitamin B1 cần thiết cho việc tạo ra một loại men (enzyme) quan trọng TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định Đ của cơ thể. Ngoài ra, vitamin B1 kích thích sự tạo thành một loại men tham gia N G vào quá trình tiêu hóa thức ăn, kích thích cảm giác thèm ăn. Khi thiếu vitamin H Ư B1, trẻ thường biếng ăn, mệt mỏi, nhất là những trẻ lười ăn chất bột đường như: TR ẦN bột, cháo, cơm… thì việc bổ sung vitamin B1 là cần thiết [8]. 1.1.1.6. Dạng bào chế của vitamin B1 B - Dạng viên nén : 10 mg; 50 mg; 100 mg; 250 mg; 300 mg. 1.1.1.7. Nhu cầu vitamin B1 và nguồn thực phẩm Đ IỄ N D Hình 1.2. Các dạng bào chế của vitamin B1 TO ÁN -L Í- H Ó A 10 00 - Dạng thuốc tiêm: 50mg/mL; 100mg/mL. Với nồng độ cao vitamin B1 được hấp thụ bằng cơ chế thụ động nhưng ở Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ ẠO tham gia vào quá trình chuyển hoá chất bột, đường (gluxit) và quá trình phát triển ÀN http://daykemquynhon.ucoz.com nên gầy mòn, suy kiệt. DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN U Y N  Thể khô hay thể gầy mòn: có sự mất dần các khối cơ, bệnh nhân trở nồng độ thấp nó được hấp thụ bằng hệ thống vận chuyển chủ động qua trung gian một số chất mang và bị photphonyl hóa. Vitamin B1 sau khi được hấp thụ trong ruột non và tá tràng, nó chuyển vào gan liên kết với photpho thành dạng hoạt động, rồi vào máu để phân bố đi khắp cơ thể. Trong máu, vitamin B1 gắn với protein huyết tương mà chủ yếu là albumin và hồng cầu. Các cơ quan dự trữ 6 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com vitamin B1 bao gồm cơ, tim, gan, thận và não, trong đó cơ là nơi dự trữ chính. Hàm lượng vitamin B1 trong các mô là rất ít, vì thế hàm lượng vitamin B1 trong cơ thể phụ thuộc vào lượng đưa vào qua thức ăn. H Ơ 0,7 – 1,2mg; trẻ trên 12 tuổi là 1,3 – 1,5mg; người lớn nam là 1,5mg và nữ là N Lượng vitamin B1 cần cung cấp hằng ngày cho cơ thể: trẻ em 1 – 12 tuổi .Q 3,10 Bánh mì từ bột thô Đậu nành khô 1,10 Lòng đỏ trứng gà 0,32 Đỗ xanh hạt 0,72 Thịt bò 0,20 Thịt lợn 0,53 Thịt gà 0,15 Gạo 0,41 G Đ Cao men bia N (mg/100g) H Ư ẠO (mg/100g) Hàm lượng B 10 00 1.1.2. Vitamin B6 Ó A 1.1.2.1. Giới thiệu chung H - Tên thông thường: vitamin B6 hay pyridoxine -L Í- - Tên IUPAC: 4,5 – di(hydroxymethyl) – 2 – methylpyridin – 3- ol ÁN - Công thức phân tử: C8H10NO3 D IỄ N Đ ÀN TO - Khối lượng mol phân tử: 169,18g/mol 0,34 Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ Thực phẩm TP Hàm lượng Thực phẩm TR ẦN Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định http://daykemquynhon.ucoz.com Bảng 1.1. Hàm lượng vitamin B1 trong một số thực phẩm DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN U Y N 1,3mg; phụ nữ mang thai và nuôi con bú là 1,8mg. Hình 1.3. Công thức cấu tạo của vitamin B6 7 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com - Vitamin B6 tồn tại ở 3 dạng: pyridoxine, pyridoxal và pyridoxamine. Cả 3 dạng này đều có trong các thực phẩm từ động thực vật và có hoạt tính tương H Ư N trong nước. Pyridoxin bazơ nóng chảy ở 204-208oC, rất dễ tan trong nước và tan dược TR ẦN trong etanol. Bền khi đun sôi trong dung dịch axit, kiềm nhưng không bền khi có mặt các 10 00 B chất oxy hóa. Cả 3 chất đều hấp thụ bức xạ tử ngoại vì vậy có thể đo phổ hấp thụ vùng tử Ó A ngoại để định tính và định lượng vitamin B6 [8]. H 1.1.2.3. Tính chất hóa học -L Í- Cả 3 hợp chất pyridoxine, pyridoxal và pyridoxamine đều là dẫn xuất của ÁN pyridin, vị trí số 3 có nhóm hydroxyl phenyl, vị trí số 5 có nhóm hydrometyl. TO Chúng chỉ khác nhau nhóm thế ở vị trí số 4. Do vậy: Đ ÀN Cả 3 chất đều có tính bazơ (nhân pyridin) nên: - Tác dụng với các axit tạo muối. Chế phẩm được dùng là pyridin Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ G Đ Pyridoxin bazơ là những tinh thể không màu nóng chảy ở 160oC, tan được DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN .Q 1.1.2.2. Tính chất vật lý IỄ N D ẠO TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định http://daykemquynhon.ucoz.com U Y N H Ơ N đương nhau. Cấu trúc hóa học của 3 dạng vitamin B6 như sau: hydroclorit dễ tan trong nước, tạo muối, kết tủa với axit silicovolframic, axit photphovolframic. - Định lượng chúng bằng phương pháp đo axit trong môi trường khan. Do có nhóm hydroxyl phenyl mà cả 3 chất đều có tính chất: 8 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial