Tài liệu định giá khi tiến hành cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tỉnh cần thơ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM NGUYỄN MINH THIỆN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2000 PHÁÖN MÅÍ ÂÁÖU W”X Cäø pháön hoïa mäüt bäü pháûn Doanh nghiãûp Nhaì næåïc laì mäüt chuí træång låïn cuía Âaíng vaì Nhaì næåïc nhàòm tàng cæåìng hiãûu quaí hoaût âäüng cuía doanh nghiãûp, goïp pháön thæûc hiãûn nhæîng muûc tiãu kinh tãú - xaî häüi, âáøy maûnh cäng cuäüc âäøi måïi vaì häüi nháûp våïi khu væûc vaì thãú giåïi. Nhçn chung, trong nhæîng nàm væìa qua pháön låïn caïc Doanh nghiãûp Nhaì næåïc åí næåïc ta hoaût âäüng keïm hiãûu quaí, dáúu hiãûu trç trãû vaì giaím suït âaî taûo ra mäüt gaïnh nàûng cho nãön kinh tãú. Chênh vç leî âoï, âãø khàõc phuûc tçnh traûng thua läù keïo daìi cuía mäüt bäü pháûn doanh nghiãûp nhaì næåïc cuîng nhæ sàõp xãúp vaì taûo laûi thãú chuí âaûo cuía Doanh nghiãûp Nhaì næåïc nhàòm giæî vë trê then chäút cho nãön kinh tãú. Nhaì næåïc âaî âãö ra nhiãöu giaíi phaïp âãø khäi phuûc laûi sæû phaït triãøn cuía caïc thaình pháön kinh tãú trong nãön kinh tãú noïi chung trong âoï coï Doanh nghiãûp Nhaì næåïc noïi riãng. Mäüt trong nhæîng biãûn phaïp caíi caïch âoï thç chênh saïch chuyãøn âäøi mäüt bäü pháûn Doanh nghiãûp Nhaì næåïc thaình Cäng ty Cäø pháön âaî ngaìy caìng âem laûi nhæîng hiãûu quaí roî neït. Chuí træång cäø pháön hoaï mäüt bäü pháûn Doanh nghiãûp Nhaì næåïc âaî âæåüc xaïc âënh vaìo nhæîng nàm âáöu cuía tháûp niãn 90, nhæng täúc âäü cuîng nhæ hçnh thæïc cäø pháön hoïa coìn gàûp khäng êt khoï khàn. Nháút laì trong pháön âënh giaï doanh nghiãûp âãø chuyãøn doanh nghiãûp nhaì næåïc sang cäng ty cäø pháön. Hån næîa, cäø pháön hoïa doanh nghiãûp nhaì næåïc coìn laì mäüt váún âãö quaï måïi meî, måïi meî caí trong suy nghé vaì thæûc tãú thæûc hiãûn. Båíi vç cäø pháön hoïa coìn liãn quan âãún mäüt thæûc thãø doanh nghiãûp coï quaï trçnh hçnh thaình vaì täön taûi láu daìi, coï nhiãöu mäúi quan hãû bãn trong vaì bãn ngoaìi phæïc taûp. Chênh vç leî âoï âaî giaíi thêch pháön naìo vç sao Âaíng vaì Nhaì næåïc âaî táûp trung nhiãöu näù læûc âãø chè âaûo thæûc hiãûn, nhæng 1 tiãún trçnh cäø pháön hoïa Doanh nghiãûp Nhaì næåïc åí næåïc ta váùn diãùn ra quaï cháûm vaì thæåìng khäng âaût âæåüc kãú hoaûch nhæ mong muäún haìng nàm. Âaûi häüi Âaíng toaìn quäúc láön thæï VII âaî xaïc âënh:” Triãøn khai têch cæûc vaì væîng chàõc viãûc cäø pháön hoïa Doanh nghiãûp Nhaì næåïc âãø huy âäüng thãm väún, taûo thãm âäüng læûc thuïc âáøy Doanh nghiãûp Nhaì næåïc laìm àn coï hiãûu quaí, laìm cho taìi saín nhaì næåïc ngaìy caìng tàng lãn, khäng phaíi âãø tæ nhán hoïa ...” âaî pháön naìo thãø hiãûn yï chê cuía Nhaì næåïc ta trong viãûc huy âäüng moüi nguäön læûc trong næåïc cho âáöu tæ vaì phaït triãøn nãön kinh tãú cuía âáút næåïc trong giai âoaûn tåïi. Xuáút phaït tæì yãu cáöu thæûc tiãùn, âäöng thåìi âãø thæûc hiãûn theo chuí træång cuía Âaíng vaì Nhaì næåïc, tènh Cáön thå trong thåìi gian qua âaî tæìng bæåïc nghiãn cæïu sàõp xãúp laûi mäüt säú Doanh nghiãûp Nhaì næåïc vaì chuyãøn mäüt bäü pháûn doanh nghiãûp nhaì næåïc thaình cäng ty cäø pháön. Tuy nhiãn säú læåüng coìn ráút haûn chãú, båíi vç tiãún trçnh cäø pháön hoïa coìn gàûp mäüt säú væåïng màõc nháút âënh. Âi sáu tçm hiãøu vaì nghiãn cæïu quaï trçnh cäø pháön hoïa cuía Tènh âaî näøi lãn váún âãö xaïc âënh giaï trë doanh nghiãûp sao cho håüp lyï laì mäüt váún âãö coìn gáy nhiãöu baìn caíi. Vç váûy, täi âaî choün cho mçnh âãö taìi :”Âënh giaï Doanh nghiãûp khi tiãún haình cäø pháön hoïa Doanh nghiãûp Nhaì næåïc taûi Tènh Cáön Thå” laìm âãö taìi baïo caïo täút nghiãûp. Vaì cuîng xem âáy laì mäüt sæû chuáøn bë täút nháút cho mçnh vaì cho âån vë mçnh khi chuyãøn âäøi thaình cäng ty cäø pháön sau naìy. Âäöng thåìi xin âæåüc xem âáy laì nhæîng yï kiãún âoïng goïp nhàòm goïp pháön âáøy nhanh tiãún âäü cäø pháön hoïa mäüt bäü pháûn Doanh nghiãûp Nhaì næåïc trãn âëa baìn Tènh Cáön Thå trong thåìi gian tåïi. W”X 2 Chæång 1: LYÏ LUÁÛN TÄØNG QUAN VÃÖ VIÃÛC ÂËNH GIAÏ DOANH NGHIÃÛP 1/. KHAÏI NIÃÛM VÃÖ CÄNG TY CÄØ PHÁÖN: 1.1/ Så læåüc vãö cäng ty cäø pháön: 1.1.1/ Khaïi Niãûm Vãö Cäng Ty Cäø Pháön: Cäng ty Cäø pháön laì doanh nghiãûp maì trong âoï caïc thaình viãn mua cäø pháön âæåüc hæåíng låüi nhuáûn vaì chè chëu traïch nhiãûm vãö caïc khoaín nåü vaì caïc nghéa vuû taìi saín khaïc cuía doanh nghiãûp trong phaûm vi säú väún âaî goïp vaìo doanh nghiãûp. Taûi kyì hoüp thæï 5, Quäúc häüi khoïa X ngaìy 12/06/1999 âaî quy âënh cäng ty cäø pháön åí næåïc ta seî hoaût âäüng theo Luáût Doanh nghiãûp kãø tæì ngaìy 01/01/2000. ÅÍ næåïc ta hiãûn nay, hçnh thæïc cäng ty cäø pháön âaî phaït triãøn maûnh, âàûc biãût laì caïc cäng ty cäø pháön cuía tæ nhán. Hån næîa, våïi säú læåüng Doanh nghiãûp Nhaì næåïc thuäüc daûng chuyãøn âäøi thaình cäng ty cäø pháön trong thåìi gian tåïi nhiãöu hån seî goïp pháön laìm cho loaûi hçnh cäng ty cäø pháön phaït triãøn maûnh hån theo xu hæåïng cuía nãön kinh tãú thë træåìng. Do âoï, sæû ra âåìi cuía Luáût Doanh nghiãûp keìm theo nhæîng quy âënh chi tiãút vãö caïc âiãöu khoaín quy phaûm phaïp luáût cho hoaût âäüng cuía cäng ty cäø pháön laì këp thåìi, âaïp æïng âæåüc yãu cáöu phaït triãøn táút yãúu cuía loaûi hçnh cäng ty cäø pháön hoaût âäüng theo cå chãú thë træåìng, coï sæû quaín lyï cuía Nhaì næåïc, theo âënh hæåïng Xaî häüi chuí nghéa. Nhçn chung, Luáût Doanh nghiãûp quy âënh ráút chàût cheî caïc âiãöu khoaín âäúi våïi hoaût âäüng cuía cäng ty cäø pháön. Qua âoï cho tháúy nãön Luáût phaïp cuía næåïc ta âaî chuyãøn dáön tæì hçnh thæïc doanh nghiãûp hoaût âäüng kinh doanh theo nhæîng gç âæåüc Nhaì næåïc cho pheïp sang hçnh thæïc âæåüc kinh doanh nhæîng gç maì luáût phaïp khäng cáúm. Âáy laì mäüt bæåïc tiãún ráút quan troüng trong hãû thäúng 3 luáût phaïp åí næåïc ta trong thåìi gian væìa qua, goïp pháön taûo ra mäüt khê thãú måïi cho sæû ra âåìi vaì phaït triãøn cuía nhiãöu loaûi hçnh cäng ty trong nãön kinh tãú. 1.1.2/ Mäüt säú âàûc âiãøm vãö Cäng ty Cäø pháön: ÅÍ næåïc ta caïc loaûi hçnh cäng ty traïch nhiãûm hæîu haûn, cäng ty håüp danh vaì cäng ty cäø pháön âãöu chëu sæû chi phäúi cuía Luáût Doanh nghiãûp âæåüc aïp duûng thæûc tãú vaìo ngaìy 01/01/2000. Trong âoï, Luáût Doanh nghiãûp âaî quy âënh chi tiãút vãö hçnh thæïc thaình láûp vaì näüi dung hoaût âäüng kinh doanh cuía cäng ty cäø pháön nhæ sau: - Cäng ty cäø pháön laì doanh nghiãûp trong âoï väún âiãöu lãû laì täøng säú väún do caïc cäø âäng âoïng goïp vaì âæåüc ghi vaìo âiãöu lãû cuía cäng ty. Väún âiãöu lãû âæåüc chia thaình nhiãöu pháön bàòng nhau goüi laì cäø pháön. Cäø pháön gäöm coï cäø pháön phäø thäng vaì cäø pháön æu âaîi. Cäng ty cäø pháön phaíi phaït haình cäø pháön phäø thäng vaì coï thãø phaït haình caïc loaûi cäø pháön æu âaîi nhæ cäø pháön æu âaîi biãøu quyãút, cäø pháön æu âaîi cäø tæïc, cäø pháön æu âaîi hoaìn laûi vaì caïc loaûi cäø pháön æu âaîi khaïc do Âiãöu lãû cäng ty quy âënh. Cäø pháön âæåüc thãø hiãûn dæåïi hçnh thæïc chæïng khoaïn goüi laì cäø phiãúu. Noïi caïch khaïc, cäø phiãúu laì nhæîng chæïng chè coï giaï do cäng ty cäø pháön phaït haình hoàûc buït toaïn xaïc nháûn quyãön såí hæîu mäüt hoàûc mäüt säú cäø pháön cuía cäng ty âoï. Cäø phiãúu coï thãø coï ghi tãn hoàûc khäng ghi tãn nhæng phaíi ghi âáöy âuí caïc näüi dung chuí yãúu theo quy âënh. Ngæåìi coï cäø phiãúu laì thaình viãn cuía cäng ty vaì âæåüc goüi laì cäø âäng, cäø âäng coï thãø laì täø chæïc, caï nhán, säú læåüng cäø âäng täúi thiãøu laì ba vaì khäng haûn chãú säú læåüng täúi âa. Trong quaï trçnh hoaût âäüng cuía mçnh, cäng ty cäø pháön chè âæåüc traí cäø tæïc cho cäø âäng khi cäng ty kinh doanh coï laîi, âaî hoaìn thaình nghéa vuû näüp thuãú vaì caïc nghéa vuû taìi chênh khaïc theo quy âënh cuía phaïp luáût vaì ngay khi traí hãút säú cäø tæïc âaî âënh, cäng ty váùn âaím baío thanh toaïn âuí caïc khoaín nåü vaì caïc nghéa vuû taìi saín khaïc âãún haûn phaíi traí. 4 Cäø tæïc laì mäüt pháön låüi nhuáûn sau thuãú cuía cäng ty âãø chia cho caïc cäø âäng theo väún goïp. Tyí lãû cäø tæïc phán phäúi cho tæìng cäø pháön seî âæåüc Häüi âäöng quaín trë quyãút âënh keìm theo danh saïch cuû thãø cuía tæìng cäø âäng trong cäng ty. - Trong ba nàm âáöu kãø tæì ngaìy cäng ty âæåüc cáúp giáúy chæïng nháûn âàng kyï kinh doanh, caïc cäø âäng saïng láûp phaíi cuìng nhau nàõm giæî êt nháút 20% säú cäø pháön phäø thäng âæåüc quyãön chaìo baïn, säú coìn laûi âæåüc huy âäüng tæì bãn ngoaìi. Sau thåìi haûn naìy thç nhæîng haûn chãú âäúi våïi cäø pháön phäø thäng cuía cäø âäng saïng láûp âãöu âæåüc baîi boí. - Chè coï täø chæïc âæåüc Chênh phuí uíy quyãön vaì cäø âäng saïng láûp âæåüc quyãön nàõm giæî cäø pháön æu âaîi biãøu quyãút. Æu âaîi biãøu quyãút cuía cäø âäng saïng láûp chè coï hiãûu læûc trong ba nàm. Sau thåìi haûn âoï, cäø pháön æu âaîi biãøu quyãút cuía cäø âäng saïng láûp chuyãøn âäøi thaình cäø pháön phäø thäng. - Thaình viãn våïi tæ caïch laì cäø âäng cuía cäng ty coï traïch nhiãûm thanh toaïn âuí säú cäø pháön cam kãút mua vaì chëu traïch nhiãûm vãö nåü vaì caïc nghéa vuû taìi saín khaïc cuía cäng ty trong phaûm vi säú väún âaî goïp vaìo cäng ty. - Cäng ty cäø pháön coï tæ caïch phaïp nhán kãø tæì ngaìy âæåüc cáúp giáúy chæïng nháûn âàng kyï kinh doanh. Cå cáúu täø chæïc cuía cäng ty cäø pháön gäöm coï Âaûi häüi âäöng cäø âäng, Häüi âäöng quaín trë vaì Giaïm âäúc (Täøng Giaïm âäúc), âäúi våïi cäng ty cäø pháön coï trãn mæåìi mäüt cäø âäng phaíi coï Ban Kiãøm soaït. - Âaûi häüi âäöng cäø âäng: Âaûi häüi âäöng cäø âäng gäöm táút caí caïc cäø âäng coï quyãön biãøu quyãút, laì cå quan quyãút âënh cao nháút cuía cäng ty cäø pháön. Quyãön vaì nghéa vuû cuía Âaûi häüi âäöng cäø âäng âæåüc quy âënh taûi âiãöu 70 cuía Luáût Doanh nghiãûp. Âaûi häüi âäöng cäø âäng hoüp êt nháút mäùi nàm mäüt láön. - Häüi âäöng quaín trë: 5 Häüi âäöng quaín trë laì cå quan quaín lyï cäng ty, coï toaìn quyãön nhán danh cäng ty âãø quyãút âënh moüi váún âãö liãn quan âãún muûc âêch, quyãön låüi cuía cäng ty, træì nhæîng váún âãö thuäüc tháøm quyãön cuía Âaûi häüi âäöng cäø âäng. Quyãön vaì nhiãûm vuû cuía Häüi âäöng quaín ttrë âæåüc quy âënh taûi âiãöu 80 cuía Luáût Doanh nghiãûp. - Giaïm âäúc (Täøng Giaïm âäúc) cäng ty: Häüi âäöng quaín trë bäø nhiãûm mäüt ngæåìi trong säú thaình viãn cuía Häüi âäöng quaín trë hoàûc ngæåìi khaïc laìm Giaïm âäúc. Chuí tëch Häüi âäöng quaín trë coï thãø kiãm Giaïm âäúc cäng ty. Træåìng håüp Âiãöu lãû cäng ty khäng quy âënh Chuí tëch Häüi âäöng quaín trë laì ngæåìi âaûi diãûn theo phaïp luáût, thç Giaïm âäúc laì ngæåìi âaûi diãûn theo phaïp luáût cuía cäng ty. Giaïm âäúc laì ngæåìi âiãöu haình hoaût âäüng haìng ngaìy cuía cäng ty vaì chëu traïch nhiãûm træåïc Häüi âäöng quaín trë vãö viãûc thæûc hiãûn caïc quyãön vaì nhiãûm vuû âæåüc giao theo quy âënh taûi khoaín 2, âiãöu 85 cuía Luáût Doanh nghiãûp. - Ban Kiãøm soaït: Ban Kiãøm soaït do Âaûi häüi âäöng cäø âäng báöu nãn, âäúi våïi cäng ty cäø pháön coï trãn mæåìi mäüt cäø âäng thç phaíi láûp Ban Kiãøm soaït gäöm tæì ba âãún nàm thaình viãn, trong âoï êt nháút phaíi coï mäüt thaình viãn coï chuyãn män vãö kãú toaïn. Kiãøm soaït viãn khäng nháút thiãút laì cäø âäng, nhæng Træåíng ban kiãøm soaït phaíi laì cäø âäng. Quyãön vaì nhiãûm vuû cuía Ban Kiãøm soaït âæåüc quy âënh taûi âiãöu 88 cuía Luáût Doanh nghiãûp. Toïm laûi, cäng ty cäø pháön laì mäüt täø chæïc kinh tãú do nhiãöu thaình viãn våïi vai troì laì cäø âäng cuìng goïp väún thãø hiãûn bàòng säú cäø pháön tæång æïng. Sæû âoïng goïp naìy theo nguyãn tàõc tæû nguyãûn vaì vç muûc âêch âáöu tæ. Cäng ty cäø pháön âæåüc xem laì mäüt loaûi hçnh kinh tãú phaït triãøn nháút åí caïc næåïc coï nãön kinh tãú thë træåìng vç noï âæåüc täø chæïc ráút chàût cheî, hoaût âäüng phuì håüp våïi caïc næåïc coï nãön cäng nghiãûp hiãûn âaûi. Táút nhiãn, cå chãú hoaût âäüng cuía cäng ty cäø pháön âæåüc quy âënh cuû thãø bàòng Luáût vaì hoaût âäüng phuì håüp våïi âiãöu kiãûn kinh tãú riãng cuía tæìng næåïc. Nhçn chung, åí næåïc ta loaûi hçnh cäng ty cäø pháön ngaìy caìng coï xu 6 hæåïng phaït triãøn maûnh meî, nháút laì trong caïc lénh væûc taìi chênh, ngán haìng, dëch vuû,... Sæû hiãûu quaí vaì tênh linh hoaût cuía cäng ty cäø pháön trong tæìng lénh væûc kinh doanh âaî goïp pháön âem laûi hiãûu quaí chung cho nãön kinh tãú trong nhæîng nàm gáön âáy. Vç váûy, chuïng ta coï thãø hy voüng ràòng sæû chuyãøn âäøi mäüt bäü pháûn Doanh nghiãûp Nhaì næåïc sang cäng ty cäø pháön laì mäüt chuí træång âuïng âàõn cuía Âaíng vaì Nhaì næåïc, goïp pháön âáøy nãön kinh tãú næåïc ta phaït triãøn maûnh hån trong thåìi gian tåïi. 2/. VAÌI NEÏT VÃÖ SÆÛ HÇNH THAÌNH VAÌ PHAÏT TRIÃØN CUÍA LOAÛI HÇNH CÄNG TY CÄØ PHÁÖN ÅÍ NHIÃÖU NÆÅÏC TRÃN THÃÚ GIÅÏI: Loaûi hçnh cäng ty cäø pháön ra âåìi vaìo thåìi kyì tiãön tæ baín. Màûc duì træåïc âáy caïc nhaì nghiãn cæïu lëch sæí âaî phaït hiãûn ra dáúu vãút cuía noï tæì thãú kyí XVIII. Nhæng phaíi âãún nhæîng nàm cuäúi thãú kyí XIX, âáöu thãú kyí XX thç cäng ty cäø pháön måïi phaït triãøn räüng raîi. Cuìng våïi cuäüc caïch maûng khoa hoüc vaì cäng nghãû âoìi hoíi caïc cäng ty coï sæïc caûnh tranh phaíi nhanh choïng âäøi måïi kyî thuáût vaì cäng nghãû nhàòm duy trç sæû täön taûi cuía mçnh trong nãön kinh tãú thë træåìng. Muäún váûy âoìi hoíi hoü phaíi coï nhiãöu väún nhæng mäüt âiãöu quan troüng luïc báúy giåì laì hãû thäúng ngán haìng chæa phaït triãøn maûnh meî vaì toaìn diãûn nhæ ngaìy nay. Do âoï baín thán tæìng ngán haìng âæïng træåïc âoìi hoíi mäüt læåüng väún låïn âãø cung cáúp cho caïc doanh nghiãûp âäøi måïi cäng nghãû laì væåt quaï khaí nàng cung æïng cuía tæìng ngán haìng. Våïi hoaìn caính nhæ váûy buäüc caïc cäng ty phaíi tæû tçm nguäön väún bäø sung cho mçnh thäng qua hçnh thæïc huy âäüng træûc tiãúp tæì cäng chuïng vaì noï chênh laì tiãön âãö cho loaûi hçnh cäng ty cäø pháön ra âåìi. Cäng ty cäø pháön luïc naìy laì mäüt hçnh thæïc cho pheïp coï thãø huy âäüng väún mäüt caïch nhanh choïng vaì coï hiãûu quaí, coï taïc âäüng maûnh âãún quaï trçnh taïi saín xuáút måí räüng cuía nãön kinh tãú tæ baín chuí nghéa. Trong nãön kinh tãú åí Myî, Nháût vaì caïc næåïc Táy Áu chàóng haûn, cao traìo têch tuû tæ baín vaì táûp trung saín xuáút phaït triãøn maûnh. Caïc cäng ty låïn dáön dáön saït nháûp vaì thän tênh láùn nhau âãún näùi khoï coï thãø kiãøm soaït âæåüc. Hån næîa caïc nhaì tæ baín âaî thoía hiãûp våïi 7 nhau bàòng hçnh thæïc thäng qua saït nháûp nhæîng cäng ty riãng reî laûi thaình nhæîng táûp âoaìn kinh tãú låïn, âiãöu âoï giuïp hoü coï âiãöu kiãûn huy âäüng väún nhaìn räùi trong xaî häüi thäng qua quy mä cuía caïc cäng ty xuyãn quäúc gia. Vç váûy, coï thãø noïi quy mä cuía loaûi hçnh cäng ty cäø pháön âaî dáön væåüt khoíi biãn giåïi cuía mäüt quäúc gia âãø måí räüng sang phaûm vi cuía nhiãöu næåïc trãn thãú giåïi. Ngaìy nay, cäng ty cäø pháön laì loaûi hçnh täø chæïc saín xuáút kinh doanh ráút phäø biãún taûi caïc næåïc coï nãön kinh tãú phaït triãøn. Cå chãú hoaût âäüng cuía noï ráút thêch håüp våïi nãön kinh tãú thë træåìng noïi chung, kãø caí nãön kinh tãú thë træåìng phaït triãøn theo âënh hæåïng xaî häüi chuí nghéa nhæ næåïc ta. 3/. KHAÏI NIÃÛM VÃÖ ÂËNH GIAÏ GIAÏ TRË DOANH NGHIÃÛP: Âënh giaï doanh nghiãûp laì viãûc âënh giaï giaï trë doanh nghiãûp åí mäüt mæïc giaï håüp lyï maì åí âoï ngæåìi mua cuîng nhæ ngæåìi baïn âãöu coï thãø cháúp nháûn âæåüc. Tuy nhiãn, âënh giaï doanh nghiãûp laì mäüt cäng viãûc hãút sæïc phæïc taûp chæï khäng hoaìn toaìn âån giaín nhæ viãûc âënh giaï mäüt loaûi haìng hoïa hay dëch vuû naìo âoï trãn thë træåìng. Båíi vç viãûc âënh giaï naìy liãn quan âãún quaï trçnh âaïnh giaï táút caí caïc màût hoaût âäüng saín xuáút kinh doanh cuía doanh nghiãûp cuîng nhæ tçnh hçnh taìi chênh cuía doanh nghiãûp. Vç váûy, viãûc âënh giaï doanh nghiãûp laì mäüt viãûc laìm væìa mang tênh nghãû thuáût, væìa mang tênh khoa hoüc nhæng tênh nghãû thuáût âæåüc thãø hiãûn cao hån. Vç cäø âäng vaì caïc nhaì âáöu tæ taìi chênh mua cäø pháön laì mua tæång lai cuía doanh nghiãûp, mua nhæîng doìng låüi tæïc dæû kiãún trong tæång lai chæï khäng phaíi mua quaï khæï hoaût âäüng cuía doanh nghiãûp. Do âoï, chuïng ta tháúy ràòng cäng viãûc âënh giaï doanh nghiãûp laì mäüt quaï trçnh mang tênh æåïc læåüng vãö kãút quaí hoaût âäüng kinh doanh cuía doanh nghiãûp trong hiãûn taûi vaì tæång lai, hay noïi âuïng hån laì mäüt quaï trçnh dæû âoaïn nhæîng triãùn voüng trong tæång lai vãö hoaût âäüng cuía doanh nghiãûp nhàòm âem âãún nhæîng låüi êch maì cuû thãø laì säú låüi tæïc cao maì hoü seî nháûn âæåüc trong tæång 8 lai. Vç thãú êt nhiãöu nhæîng dæû âoaïn naìy mang tênh chuí quan vaì mang tênh nghãû thuáût roî neït. Toïm laûi, viãûc âënh giaï giaï trë doanh nghiãûp laì dæûa vaìo caïc thuäüc tênh cuía doanh nghiãûp âãø âæa ra mæïc giaï håüp lyï maì ngæåìi baïn laì chuí såí hæîu doanh nghiãûp cuîng nhæ ngæåìi mua laì nhaì âáöu tæ taìi chênh âãöu coï thãø cháúp nháûn âæåüc. Nhæ váûy, âënh giaï giaï trë doanh nghiãûp cuîng phaíi dæûa vaìo thuäüc tênh cuía giaï trë sæí duûng âãø âæa ra giaï trë trao âäøi mäüt caïch håüp lyï. Bãn caûnh âoï, quaï trçnh âënh giaï coìn liãn quan âãún caïc quyãút âënh âáöu tæ cuía caïc nhaì âáöu tæ taìi chênh. Vç trong quaï trçnh âënh giaï, ngæåìi chuí såí hæîu doanh nghiãûp phaíi chæïng minh âæåüc sæû roî raìng vaì coï cå såí khoa hoüc mang tênh thuyãút phuûc cao cuía caïc doìng låüi nhuáûn dæû kiãún trong tæång lai, coï nhæ váûy måïi taûo khaí nàng thu huït âæåüc caïc nhaì âáöu tæ taìi chênh âáöu tæ väún vaìo doanh nghiãûp mçnh. 4/. MÄÜT SÄÚ PHÆÅNG PHAÏP ÂËNH GIAÏ GIAÏ TRË DOANH NGHIÃÛP: Hiãûn nay coï khaï nhiãöu mä hçnh coï thãø aïp duûng âãø xaïc âënh giaï trë cuía mäüt doanh nghiãûp. Tuy nhiãn, khäng coï mä hçnh naìo coï thãø âem laûi mäüt kãút quaí âaïnh giaï hoaìn toaìn chênh xaïc, maì chè coï mäüt mä hçnh phuì håüp nháút våïi nhæîng âàûc âiãøm cuía doanh nghiãûp maì thäi. Vç váûy, nãúu âæïng vãö giaïc âäü giaï trë vaì cho ràòng giaï trë taìi saín maì doanh nghiãûp coï âæåüc ngang bàòng våïi säú tiãön màût âæåüc sæí duûng ngay thç ta seî coï phæång phaïp âënh giaï theo giaï trë taìi saín thuáön. Ngæåüc laûi, nãúu âæïng åí giaïc âäü cuía nhaì âáöu tæ taìi chênh thç viãûc chuí såí hæîu baïn mäüt doanh nghiãûp tæïc laì baïn âi nhæîng doìng thu nháûp dæû kiãún phaït sinh trong tæång lai maì hoü âang nàõm giæî âãø âäøi láúy mäüt säú tiãön åí thåìi âiãøm hiãûn taûi. Nhæ váûy ta seî coï phæång phaïp âënh giaï doanh nghiãûp dæûa vaìo caïc chæïng khoaïn hiãûn coï åí cäng ty. Ngoaìi ra coìn coï phæång phaïp âënh giaï dæûa vaìo chiãút kháúu doìng læu kim, phæång phaïp âënh giaï doanh 9 nghiãûp bàòng väún hoïa låüi nhuáûn, phæång phaïp âënh giaï dæûa vaìo tyí säú giaï baïn/thu nháûp vaì phæång phaïp âënh giaï doanh nghiãûp theo mä hçnh hiãûu quaí kinh tãú. 4.1/ Phæång phaïp âënh giaï doanh nghiãûp theo giaï trë taìi saín thuáön: Phæång phaïp giaï trë taìi saín thuáön laì phæång phaïp âaïnh giaï giaï trë doanh nghiãûp theo giaï trë taìi saín maì doanh nghiãûp hiãûn âang nàõm giæî. Bàòng phæång phaïp kãú toaïn ta coï thãø nàõm âæåüc vãö giaï trë taìi saín naìy theo cäng thæïc: Taìi saín coï roìng = Taìi saín hiãûn âang nàõm giæî - Nåü phaíi traí. Trong thæûc tãú, giaï trë taìi saín cuía mäüt doanh nghiãûp âæåüc thãø hiãûn trãn säø kãú toaïn khäng phaíi laì giaï trë håüp lyï cuía doanh nghiãûp âoï, maì giaï trë håüp lyï chênh laì giaï trë cuía taìi saín tênh theo giaï thë træåìng. Do váûy, chuïng ta thæåìng tháúy coï sæû khaïc biãût giæîa giaï trë kãú toaïn vaì giaï trë thë træåìng. Tuy nhiãn, viãûc xaïc âënh giaï trë thë træåìng cuía caïc loaûi taìi saín laì mäüt cäng viãûc khaï phæïc taûp. Caïc bæåïc tênh toaïn cho phæång phaïp naìy gäöm hai bæåïc: - Phaíi xaïc âënh âæåüc taìi saín coï roìng thãø hiãûn trãn säø saïch kãú toaïn. - Xaïc âënh giaï trë cuía taìi saín theo giaï thë træåìng hay noïi khaïc âi laì thæûc hiãûn cäng viãûc âaïnh giaï laûi taìi saín theo giaï thæûc tãú. 4.1.1/ Tênh toaïn taìi saín coï roìng: Dæûa vaìo biãn baín kiãøm kã vaì giaï trë trãn säø kãú toaïn taûi thåìi âiãøm gáön nháút våïi viãûc âënh giaï nháút, ta seî coï âæåüc giaï trë taìi saín maì doanh nghiãûp hiãûn âang nàõm giæî vaì nåü phaíi traí trong baíng cán âäúi kãú toaïn. 4.1.2/ Âaïnh giaï laûi taìi saín: Theo quy âënh cuía Luáût Kãú toaïn thç giaï trë taìi saín âæåüc phaín aính trãn säø kãú toaïn våïi nguyãn giaï vaì sau âoï laì caïc pháön giaím træì nhæ kháúu hao, giaím giaï haìng täön kho... Do váûy, giaï trë säø saïch cuía caïc taìi saín khäng phaín aính âæåüc giaï trë kinh tãú, khaí nàng sinh låìi cuía noï cuîng nhæ giaï trë hiãûn taûi trãn thë træåìng. Do âoï, khi tiãún haình cäng viãûc âënh giaï ta 10 cáön phaíi âaïnh giaï laûi giaï trë caïc loaûi taìi saín dæûa vaìo caïc tiãu chuáøn quy âënh cuía Nhaì næåïc. 4.2/ Phæång phaïp âënh giaï doanh nghiãûp dæûa vaìo caïc chæïng khoaïn hiãûn coï åí cäng ty: Theo phæång phaïp naìy, giaï trë cuía doanh nghiãûp bàòng giaï trë hiãûn giaï cuía traïi phiãúu vaì hiãûn giaï cuía cäø phiãúu åí doanh nghiãûp. Ta coï cäng thæïc: Giaï trë doanh nghiãûp = Giaï trë traïi phiãúu + Giaï trë cäø phiãúu. Âãø xaïc âënh giaï trë cuía doanh nghiãûp ta phaíi tênh giaï trë cuía traïi phiãúu vaì giaï trë cuía cäø phiãúu. 4.2.1/ Âënh giaï traïi phiãúu: a/. Traïi phiãúu chiãút kháúu: Laì loaûi traïi phiãúu khäng phaíi traí laîi haìng nàm sau ngaìy phaït haình, maì càn cæï vaìo laîi suáút thë træåìng ngæåìi ta tênh ra toaìn bäü mæïc laîi maì nhaì âáöu tæ nháûn âæåüc haìng nàm vaì säú laîi naìy âæåüc træì mäüt láön vaìo giaï mua traïi phiãúu luïc âáöu. Do âoï giaï mua thæûc tãú cuía traïi phiãúu seî tháúp hån mãûnh giaï cuía traïi phiãúu vaì âæåüc goüi laì traïi phiãúu chiãút kháúu. Âãún kyì âaïo haûn, traïi chuí âæåüc traí laûi säú väún gäúc bàòng våïi mãûnh giaï cuía traïi phiãúu. Cäng thæïc tênh: PV = F/ (1+r)t Trong âoï: F: Mãûnh giaï cuía traïi phiãúu. r: Tyí suáút chiãút kháúu. t: Thåìi haûn cuía traïi phiãúu. PV: Giaï trë hiãûn taûi cuía traïi phiãúu. b/. Traïi phiãúu coï laîi suáút äøn âënh: 11 Laì loaûi traïi phiãúu maì laîi suáút cuía noï khäng thay âäøi trong suäút thåìi gian traïi phiãúu læu haình trãn thë træåìng. Cäng thæïc tênh: PV = C Σi=1t 1/ (1+r)i + F/ (1+r)t Trong âoï: C: Mæïc laîi traïi phiãúu haìng nàm (C = F x C%). C%: Laîi suáút haìng nàm cuía traïi phiãúu. F: Mãûnh giaï cuía traïi phiãúu. r: Tyí suáút chiãút kháúu. t: Säú nàm âaïo haûn cuía traïi phiãúu. PV: Giaï trë hiãûn taûi cuía traïi phiãúu. 4.2.2/ Âënh giaï cäø phiãúu: Viãûc âënh giaï cäø phiãúu phæïc taûp hån âënh giaï traïi phiãúu vç: - Chuïng ta khäng biãút chàõc chàõn caïc khoaín thu nháûp nháûn âæåüc trong tæång lai. - Khäng coï ngaìy âaïo haûn vaì giaï trë âaïo haûn. - Cäø phiãúu mang tênh ruíi ro cao nháút trong caïc loaûi chæïng khoaïn, vç váûy tyí suáút chiãút kháúu âãø phaín aïnh âæåüc âiãöu naìy laì khoï xaïc âënh chênh xaïc. Do váûy, ngoaûi træì caïc âënh chãú taìi chênh thç phæång phaïp âënh giaï cäø phiãúu naìy ráút khoï thæûc hiãûn, båíi trong pháön tênh toaïn caïc nguäön gäúc taûo ra giaï trë cho cäø phiãúu thç ráút khoï coï thäng tin vaì thæåìng mang tênh chuí quan, keïm chênh xaïc. Hån næîa noï khäng chè ra caïc cå häüi sinh låüi cho doanh nghiãûp. Vãö täøng quaït: Giaï trë cäø phiãúu laì täøng hiãûn giaï cuía táút caí caïc pháön chia låìi trong tæång lai. Cäng thæïc tênh täøng quaït: Po = Σi=1∞ Di / (1+r)i 12 Trong âoï: Di: Laì cäø tæïc chia låìi åí nàm thæï i. r: Tyí suáút chiãút kháúu. Po: Hiãûn giaï cuía cäø phiãúu. Khi âënh giaï cäø phiãúu laûi coï thãm mäüt säú træåìng håüp vãö låüi tæïc cuía cäø phiãúu nhæ: Låüi tæïc cäø pháön laì vä haûn vaì khäng âäøi, låüi tæïc cäø pháön tàng træåíng äøn âënh vaì låüi tæïc cäø pháön tàng khäng äøn âënh. a/. Låüi tæïc cäø pháön laì vä haûn vaì khäng âäøi: Trong træåìng håüp doìng læu kim låüi tæïc cäø pháön âæåüc dæû kiãún laì mäüt khoaín tiãön äøn âënh vaì cäng ty hay doanh nghiãûp coï khaí nàng hoaût âäüng äøn âënh láu daìi thç giaï trë cäø phiãúu cuía cäng ty âæåüc tênh nhæ sau: Cäng thæïc tênh: Po = D1/ (1+r) + D2/ (1+r)2 + ... + Di/ (1+r)i Trong âoï: D1, D2, ..., Di: Laì cäø tæïc chia låìi åí nàm thæï i. r: Tyí suáút chiãút kháúu. Po: Hiãûn giaï cuía cäø phiãúu. Træåìng håüp låüi tæïc cuía cäø phiãúu nháûn âæåüc haìng nàm laì bàòng nhau thç D1 = D2 = ... = Di, luïc âoï cäng thæïc trãn seî laì: Po = D1/ r b/. Låüi tæïc cäø pháön tàng træåíng äøn âënh: Trong træåìng håüp naìy, doìng læu kim låüi tæïc cäø pháön tæång lai cuía cäng ty seî coï tyí lãû tàng træåíng dæû kiãún haìng nàm laì äøn âënh vaì doanh nghiãûp âæåüc coi laì coï sæû täön taûi láu daìi. 13 Nãúu kyï hiãûu låüi tæïc cäø pháön chia cho táút caí cäø âäng åí thåìi âiãøm hiãûn taûi laì Do vaì tyí lãû tàng træåíng dæû kiãún haìng nàm laì g, thç låüi tæïc cäø pháön haìng nàm seî laì: D1 = Do (1+g) D2 = Do (1+g)2 ... Di = Do (1+g)i Do âoï, cäng thæïc xaïc âënh giaï trë cäø phiãúu cuía doanh nghiãûp âæåüc tênh nhæ sau: Po = D1/(1+r) + D1(1+g)/ (1+r)2 + .... + D1 (1+g)i-1/ (1+r)i + .... Hay: Po = D1/ r - g Våïi r > g. Âiãöu kiãûn cho mä hçnh tàng træåíng âãöu laì täúc âäü tàng træåíng g phaíi nhoí hån r. c/. Låüi tæïc cäø pháön tàng khäng äøn âënh: Trong thæûc tãú, nhiãöu cäng ty låïn coï tyí lãû tàng låüi tæïc cäø pháön haìng nàm laì äøn âënh, tuy nhiãn nhiãöu cäng ty khäng thãø duy trç âæåüc tyí lãû tàng låüi tæïc haìng nàm mäüt caïch âãöu âàûn. Vç váûy, khi xaïc âënh giaï trë cäø phiãúu cáön phaíi xaïc âënh låüi tæïc cäø pháön theo tyí lãû tàng træåíng trong tæìng giai âoaûn. Caïch tênh nhæ sau: . Goüi D laì låüi tæïc cuía cäø phiãúu. . Goüi g1 laì täúc âäü tàng træåíng cuía caïc nàm âáöu. . Goüi g2 laì täúc âäü tàng træåíng cuía caïc nàm sau. Tæì âoï, chuïng ta coï cäng thæïc tênh hiãûn giaï cuía cäø phiãúu laì: Po = Σi=1t D(1+g1)i (1+r)i + Dt+1 / (r - g2) (1 + r)t 14 4.3/ Phæång phaïp chiãút kháúu doìng læu kim: Mä hçnh doìng læu kim chiãút kháúu laì mäüt cäng cuû hæîu hiãûu vaì thêch håüp duìng âãø phán têch caïc hoaût âäüng daìi haûn vaì ra quyãút âënh cuía nhaì quaín trë vaì caïc nhaì âáöu tæ. Khi aïp duûng mä hçnh naìy, háöu nhæ toaìn bäü caïc yãúu täú aính hæåíng tåïi giaï trë cuía doanh nghiãûp âãöu âæåüc âæa vaìo xem xeït. Do váûy, trãn caïc thë træåìng taìi chênh mä hçnh doìng læu kim chiãút kháúu âæåüc aïp duûng ráút phäø biãún khi xaïc âënh giaï trë thæûc cuía doanh nghiãûp. 4.3.1/ Khaïi niãûm: Mä hçnh doìng læu kim chiãút kháúu laì kyî thuáût âënh giaï giaï trë hiãûn giaï cuía doanh nghiãûp hay caïc hoaût âäüng âáöu tæ. Trong phæång phaïp naìy caïc khoaín thu nháûp hay chi phê cuía doanh nghiãûp âæåüc chiãút kháúu vãö thåìi âiãøm tênh toaïn. Tyí lãû chiãút kháúu phaín aïnh mæïc âäü ruíi ro cuía doanh nghiãûp hoàûc cuía dæû aïn maì doanh nghiãûp muäún âáöu tæ. 4.3.2/ Cäng thæïc tênh: Po= Σi=1n CFi/ (1+r)i Trong âoï: CFi: Laì khoaín thu nháûp åí kyì thæï i vaì âæåüc tênh bàòng Låüi nhuáûn roìng - Âáöu tæ thuáön. r: Tyí suáút chiãút kháúu. Po: Giaï trë hiãûn giaï thu nháûp cuía dæû aïn hay doanh nghiãûp. 4.4/ Phæång phaïp âënh giaï doanh nghiãûp bàòng väún hoïa låüi nhuáûn: Mä hçnh âënh giaï naìy dæûa trãn khaí nàng sinh låìi cuía cäng ty trong tæång lai. Giaí sæí låüi tæïc haìng nàm cuía cäng ty laì D1, D2, ..., Dn vaì cuäúi chu kyì phán têch ta coï thãø thu laûi âæåüc thãm giaï trë Vn. Tyí suáút hoaìn väún cuía cäng ty laì r, ta coï cäng thæïc: Giaï trë doanh nghiãûp = Σt=1n Dt/ (1+r)t + Vn/(1+r)n Trong âoï: Dt: Låüi tæïc nàm thæï t. 15 r: Tyí suáút chiãút kháúu. n: Thåìi gian âënh giaï. Vn: Giaï trë cuía doanh nghiãûp vaìo cuäúi thåìi kyì phán têch. Vaì giaï trë Vn âæåüc tênh tæång tæû nhæ cäø phiãúu thæåìng vaì âæåüc quy vãö hiãûn giaï. Nãúu giaí sæí coï sæû tàng træåíng âãöu låüi tæïc haìng nàm laì g - Xem thêm -