Tài liệu Điều trị cắt cơn

®iÒu trÞ c¾t c¬n vµ qu¶n lý hen t¹i céng ®ång C¸c kh¸I niÖm chung vÒ hen phÕ qu¶n  Hen PQ lµ viªm m¹n tÝnh ®-êng thë, kÌm theo t¨ng ph¶n øng vµ t¾c nghÏn luång khÝ thë ra khi tiÕp xóc víi yÕu tè kÝch thÝch.  C¬n hen xuÊt hiÖn tõng ®ît, nh-ng tr¹ng th¸i viªm m¹n tÝnh ®-êng thë tån t¹i kÐo dµi, ®ßi hái ph¶i cã kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ ®iÒu trÞ l©u dµi.  Hen biÕn ®æi theo thêi gian, do ®ã viÖc ®iÒu trÞ ph¶i dùa vµo giai ®o¹n cña hen C¸c kh¸I niÖm chung vÒ hen phÕ qu¶n  Hen cã thÓ ch÷a vµ phßng ngõa ®-îc. §a sè ng-êi bÖnh cã thÓ dù phßng c¸c triÖu chøng vµ c¬n hen nÆng.  TrÎ em cã tiÒn sö gia ®×nh bÞ hen, hoÆc cã c¬ ®Þa dÞ øng cÇn hÕt søc tr¸nh khãi thuèc l¸, khãi, bôi c«ng nghiÖp… chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh TiÒn sö hen.  C¬n hen ®iÓn h×nh :  Viêm long đường hô hấp trên (hắt hơi, sổ mũi...) Tiền triệu Cơn hen - Ho từng cơn, nhất là nửa đêm về sáng. Khó thở ra (co kéo các cơ hô hấp), nghe tiếng cò cử. Nghe phổi có ran rít, ran ngáy, thông khí phổi giảm. Kết thúc cơn - Khạc đờm trắng dính, mệt mỏi. Đáp ứng tốt với thuốc giãn phế quản. chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh TiÒn sö hen.  C¬n hen ®iÓn h×nh : TiÒn triÖu  c¬n khã thë cã tiÕng rÝt  kÕt thóc c¬n  Kh¸m trong c¬n cã ran rÝt, ran ng¸y.  C¸c triÖu chøng xuÊt hiÖn khi tiÕp xóc víi dÞ nguyªn: vi khuÈn, vi rót, khãi, bôi, l«ng sóc vËt  RLTK: FEV1<80%; FEV1/FVC <70%; håi phôc ®-îc víi thuèc gi·n phÕ qu¶n (sau khÝ dung 400g salbutamol)  Test da t×m dÞ nguyªn; IgE toµn phÇn t¨ng.  chÈn ®o¸n ph©n biÖt  Hen tim  §ît cÊp BPTNMT  C¸c bÊt th-êng g©y chÌn Ðp khÝ phÕ qu¶n  Trµo ng-îc d¹ dµy-thùc qu¶n  Tho¸i ho¸ nhÇy nhít  Héi chøng t¨ng th«ng khÝ chÈn ®o¸n thÓ bÖnh  Hen ngo¹i sinh: TrÎ tuæi; tiÒn sö dÞ øng; c¬n hen x¶y ra khi tiÕp xóc víi dÞ nguyªn; test da d-¬ng tÝnh; IgE m¸u t¨ng.  Hen néi sinh: Ng-êi lín; kh«ng cã tiÒn sö dÞ øng; c¬n hen x¶y ra sau nhiÔm khuÈn h« hÊp  Hen hçn hîp: yÕu tè dÞ øng ®ãng vai trß quan träng, nh-ng c¬n hen xuÊt hiÖn do nhiÔm khuÈn, virus ®-êng h« hÊp  Hen phÕ qu¶n vµ polyp mòi ph©n lo¹i møc ®é nÆng C¸ch dïng l-u l-îng ®Ønh:  §øng dËy  KiÓm tra con trá vÒ vÞ trÝ 0 ë gÇn ®Çu ngËm miÖng C¸ch dïng l-u l-îng ®Ønh kÕ: Nếu con trá ch-a vÒ vÞ trÝ O th× dç hoÆc vÈy m¹nh  HÝt s©u  NgËm chÆt m«i quanh ®Çu LLD, l-ìi kh«ng bÝt t¾c lç thæi  C¸ch dïng l-u l-îng ®Ønh kÕ:  Thæi nhanh, m¹nh  NÕu ho, hoÆc thæi ch-a hÕt søc th× hÝt s©u råi lµm l¹i C¸ch dïng l-u l-îng ®Ønh kÕ  Ghi gi¸ trÞ ®o ®-îc, ®èi chiÕu víi trÞ sè lý thuyÕt, trÞ sè tèt nhÊt ph©n lo¹i møc ®é nÆng BËc BËc 1: Tõng lóc TriÖu chøng < 1 lÇn/ tuÇn. Gi÷a c¸c c¬n kh«ng cã TC BËc 2: nhÑ >1 lÇn/ tuÇn, kÐo dµi nh-ng < 1 lÇn/ ngµy TC vÒ ®ªm < 2 lÇn/ th¸ng > 2 lÇn/ th¸ng LL§ >80% trÞ sè lý thuyÕt. Dao ®éng <20% >80% trÞ sè lý thuyÕt Dao ®éng 20-30% •Khi cã mét tÝnh chÊt nÆng cña bËc nµo, lµ ®ñ xÕp bÖnh nh©n vµo bËc ®ã •BÊt kú bÖnh nh©n ë møc nµo, ngay c¶ hen rÊt nhÑ còng cã thÓ cã c¬n hen nÆng ph©n lo¹i møc ®é nÆng TriÖu chøng (TC) BËc 3: trung b×nh kÐo dµi BËc 4: nÆng kÐo dµi TC vÒ LL§ ®ªm Hµng ngµy. sö dông > 1 lÇn/ 60- 79% trÞ sè lý hµng ngµy thuèc tuÇn thuyÕt. c-êng2. H¹n chÕ ho¹t dao ®éng>30% ®éng thÓ lùc Dai d¼ng th-êng xuyªn Th-êng < 60% trÞ sè lý cã thuyÕt. H¹n chÕ ho¹t ®éng Dao ®éng >30% •Khi cã mét tÝnh chÊt nÆng cña bËc nµo, lµ ®ñ xÕp bÖnh nh©n vµo bËc ®ã •BÊt kú bÖnh nh©n ë møc nµo, ngay c¶ hen rÊt nhÑ còng cã thÓ cã c¬n hen nÆng KiÓm so¸t hen   §Ó kiÓm so¸t hen cÇn: • Chän thuèc thÝch hîp • Qu¶n lý l©u dµi ng-êi bÖnh • ĐiÒu trÞ c¾t c¬n hen • X¸c ®Þnh vµ tr¸nh c¸c yÕu tè lµm khëi ph¸t c¬n hen • Gi¸o dôc bÖnh nh©n vÒ hen • Theo dâi vµ thay ®æi c¸ch ch¨m sãc cã hiÖu qu¶ trong viÖc kiÓm so¸t l©u dµi. KiÓm so¸t hen l©u dµi ®ång nghÜa víi viÖc dïng thuèc mçi ngµy C¸c thuèc ch÷a hen       Thuèc gi·n phÕ qu¶n t¸c dông nhanh Thuèc gi·n phÕ qu¶n t¸c dông kÐo dµi Thuèc corticoide phun hÝt, khÝ dung Thuèc corticoide uèng, tÜnh m¹ch Cromones Antileucotrien Thuèc gi·n phÕ qu¶n t¸c dông ng¾n Nhãm thuèc Ho¹t chÊt C¬ chÕ C-êng 2 t¸c dông ng¾n Albuterol, bitolterol, Gi·n phÕ qu¶n. fenoterol, isoetharine, metaproterenol, pirbuterol, salbutamol, terbutaline Kh¸ng cholinergic ipratropium (Atrovent) Gi·n phÕ qu¶n. oxytropium (Tersigat) Theophylline aminophylline Gi·n phÕ qu¶n. Epinephrine/ adrenaline tiªm Gi·n phÕ qu¶n. Thuèc gi·n phÕ qu¶n c-êng beta 2 Lµ nh÷ng thuèc gi·n PQ hiÖu qu¶ nhÊt øc chÕ nh÷ng c¬ chÕ g©y co th¾t PQ trong hen T¸c ®éng trªn thô thÓ beta 2 t¹i c¬ tr¬n PQ g©y gi·n c¸c PQ ATP cAMP Adenyl cyclase C-êng bªta-2 ] Gi·n PQ Gi·n m¹ch øc chÕ c¸c Mediator T¨ng ho¹t ®éng c¸c l«ng chuyÓn gióp ®Èy chÊt nhÇy ra ngoµi Thuèc gi·n PQ kh¸ng cholinergic  øc chÕ c¹nh tranh t¸c dông cña acetylcholine t¹i receptor muscarinic C¸c thuèc nhãm kh¸ng cholinergic chØ øc chÕ sù co th¾t PQ vµ t¨ng tiÕt ®êm g©y ra do xung ®éng thÇn kinh phã giao c¶m Thuèc gi·n PQ kh¸ng cholinergic Sù tham gia cña thÇn kinh phã giao c¶m g©y giíi h¹n l-u l-îng thë kh«ng ph¶I lµ yÕu tè chinh trong c¬ chÕ bÖnh sinh cña HPQ, do vËy chóng cã t¸c dông yÕu h¬n thuèc c-êng beta 2 Thuèc gi·n PQ Theophylline  T¸c dông yÕu h¬n c¸c thuèc c-êng beta 2  LiÒu ĐT gÇn víi liÒu ®éc C¬ chÕ t¸c dông: øc chÕ men phosphodiesterase . 