Tài liệu Đề thi thử thpt quốc gia môn ngữ văn lần 1 năm 2015 trường thpt lý tự trọng, bình định

SỞ GD VÀ ðT BÌNH ðỊNH Trường THPT Lý Tự Trọng ðỀ THI THỬ TN.THPTQG – XÉT ðẠI HỌC Môn: NGỮ VĂN. NĂM HỌC 2014-2015 Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian phát ñề PHẦN I. ðọc hiểu (3,0 ñiểm) ðọc ñoạn trích và trả lời các câu hỏi sau: Tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ ; từng tiếng một vang ra ñể gọi buổi chiều. Phương tây ñỏ rực như lửa cháy và những ñám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn. Dãy tre làng trước mặt ñen lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời. Chiều, chiều rồi. Một buổi chiều êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài ñồng ruộng theo gió nhẹ ñưa vào. Trong cửa hàng hơi tối, muỗi ñã bắt ñầu vo ve. Liên ngồi yên lặng bên mấy quả thuốc sơn ñen ; ñôi mắt chị bóng tối ngập ñầy dần và cái buồn của buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn thơ ngây của chị ; Liên không sao hiểu, nhưng chị thấy lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn. (Trích “Hai ñứa trẻ”- Thạch Lam, Ngữ văn 11, tập 1, NXB giáo dục Việt Nam 2011) 1. Cho biết văn bản trên nói về ñiều gì? 2. Hãy xác ñịnh và nêu ý nghĩa tác dụng của biện pháp tu từ trong ñoạn một của văn bản. 3. Cho biết các phương thức biểu ñạt trong văn bản và phương thức biểu ñạt nào là chủ yếu? 4. Giải thích cách sử dụng dấu chấm phẩy “;” trong câu cuối của văn bản. 5. Nhận xét gì về nét ñặc sắc nghệ thuật trong văn bản trên? PHẦN II. Làm văn ( 7 ñiểm) Câu 1. (3 ñiểm) ðể sống ñược hàng ngày tất nhiên phải dựa vào những “giá trị tức thời”, nhưng ñể có phẩm chất, cốt cách nhất ñịnh phải dựa vào “giá trị bền vững”. Suy nghĩ của anh/chị như thế nào về vấn ñề trên? Câu 2. (4 ñiểm) Phân tích cảm hứng về ñất nước qua hai ñoạn thơ: “Quân ñi ñiệp ñiệp trùng trùng Ánh sao ñầu súng bạn cùng mũ nan Dân công ñỏ ñuốc từng ñoàn Bước chân nát ñá, muôn tàn lửa bay. Nghìn ñêm thăm thẳm sương dày Ðèn pha bật sáng như ngày mai lên” (“Việt Bắc”, Ngữ văn 12, tập 1, NXB giáo dục Việt Nam 2011) “Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồng Họ chuyền lửa qua mỗi nhà, từ hòn than qua con cúi Họ truyền giọng ñiệu mình cho con tập nói Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân Họ ñắp ñập be bờ cho người sau trồng cây hái trái” (“ðất nước- Nguyễn Khoa ðiềm” , Ngữ văn 12, tập 1, NXB giáo dục Việt Nam 2011) ......................... Hết ........................ Thí sinh không ñược sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm. Họ và tên thí sinh: .......................................................; Số báo danh: .............. SỞ GD VÀ ðT BÌNH ðỊNH Trường THPT Lý Tự Trọng ðÁP ÁN ðỀ THI THỬ TN.THPTQG – XÉT ðẠI HỌC Môn: NGỮ VĂN. NĂM HỌC 2014-2015 Phần I 1 2 3 4 5 Phần II Cân 1 Ý1 Ý2 ðọc – Hiểu Cho biết văn bản trên nói về ñiều gì? Văn bản miêu tả bức tranh thiên nhiên tươi ñẹp, thơ mộng vào buổi chiều tàn qua cảm nhận của Liên. Hãy xác ñịnh và nêu ý nghĩa tác dụng của biện pháp tu từ trong ñoạn một của văn bản. - Nhân hóa: “Tiếng trống thu không …… gọi buổi chiều.” - So sánh: “Phương tây ñỏ rực như lửa cháy và những ñám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn.” Tác dụng: hình ảnh miêu tả trong ñoạn văn có tính gợi hình, gợi cảm. Thiên nhiên trở nên tươi ñẹp thơ mộng trong thời khắc của ngày tàn. Cho biết các phương thức biểu ñạt trong văn bản và phương thức biểu ñạt nào là chủ yếu? - Phương trức biểu ñạt trong văn bản: miêu tả, biểu cảm. - Phương trức biểu ñạt chủ yếu trong văn bản: miêu tả. Giải thích cách sử dụng dấu chấm phẩy “;” trong câu cuối của văn bản. - Dấu chấm phẩy là một dấu câu thông dụng, có tác dụng ngắt quãng câu hoặc dùng ñể liệt kê. - Dấu chấm phẩy dùng trong câu cuối của văn bản ñể chỉ ranh giới giữa các vế trong câu ghép song song, giữa các vế có sự liệt kê, bổ sung về nghĩa. Nhận xét gì về nét ñặc sắc nghệ thuật trong văn bản trên? - Nghệ thuật ñặc sắc trong văn bản trên là nghệ thuật miệu tả, Biểu hiện: + quan sát tinh tế: không gian tĩnh lặng, màu sắc hài hòa nhưng có tính ñối lập giữa sáng và tối, âm thanh ña dạng nhưng gần gũi. + dùng từ ngữ, hình ảnh có tính hình tượng và ñầy chất thơ thông qua lối nhân hóa, so sánh, miêu tả cảnh và tâm trạng bâng khuâng, man mác. Làm văn ðể sống ñược hàng ngày tất nhiên phải dựa vào những “giá trị tức thời”, nhưng ñể có phẩm chất, cốt cách nhất ñịnh phải dựa vào “giá trị bền vững”. Suy nghĩ của anh/chị như thế nào về vấn ñề trên? Yêu cầu chung: ðảm bảo yêu cầu của bài nghị luận xã hội với vấn ñề: nghệ thuật ứng xử ñể ñạt ñược thành công của con người trong cuộc sống. Cụ thể: Giới thiệu vấn ñề và dẫn ñề: trong cuộc sống ai cũng mong muốn ñạt ñược thành công trong công việc và khẳng ñịnh giá trị nhân cách của mình. Giao tiếp và ứng xử có nghệ thuật là một trong những ñiều quan trọng giúp ta thực hiện ñiều ñó. Giải thích: - “Giá trị tức thời”: là những giá trị vật chất và tinh thần chưa trải qua thử thách, sàng lọc của thời gian. Nó có ý nghĩa trong thời ñiểm hiện tại, thoả mãn những nhu cầu cuộc sống sinh hoạt hàng ngày như: cơm, áo, gạo, tiền, vui chơi, giải trí, 3,0 ð 0,5 0,5 0,5 0,5 1,0 3,0 0,25 0,5 Ý3 Ý4 Ý5 Câu 2 Ý1 các mối quan hệ...ðây là những giá trị rất cần thiết vì thiếu nó con người không thể tồn tại trong hiện tại. - “Giá trị bền vững”: “Giá trị bền vững” chỉ những giá trị tinh thần ñã trải qua thử thách, sàng lọc của thời gian, có ý nghĩa lâu bền, trở thành nền tảng văn hoá, ñạo lí của dân tộc và nhân loại như: tinh thần yêu nước, lòng nhân ái, tình cảm tri ân, sự ngay thẳng trong sạch, thẩm mỹ tinh tế. ðây là những giá trị quan trọng giúp con người sống có phẩm hạnh, cốt cách. 1,0 Bàn luận * Giá trị tức thời - Muốn tồn tại con người cần phải tạo ra và nhờ vào những giá trị tức thời (dẫn chứng). - Tuy nhiên nếu quá coi trọng những giá trị ñó, con người sẽ bị chi phối bởi lối sống thực dụng, coi trọng vật chất, chỉ nhìn thấy những lợi ích trước mắt (dẫn chứng). * Giá trị bền vững - ðể cuộc sống thật sự có ý nghĩa, con người nhất ñịnh phải vươn tới những giá trị tinh thần tốt ñẹp (dẫn chứng). - Tuy nhiên, cốt cách, phẩm giá con người không thể có tức thời trong ngày một ngày hai, mà ñó là kết quả của quá trình học tập, rèn luyện, bồi ñắp lâu dài về tâm hồn, trí tuệ, hành ñộng...ðó cũng là cách ñể con người có một cuộc sống bền vững, không chỉ giới hạn trong thời gian ñời người mà còn trong sự ghi nhận lâu dài của cộng ñồng (dẫn chứng). 0,75 Quan ñiểm của bản thân về vấn ñề - Mối quan hệ giữa hai giá trị: Vừa ñối lập vừa thống nhất. Con người cần có những giá trị tức thời ñể duy trì cuộc sống, cũng rất cần những giá trị bền vững ñể sống có ý nghĩa. - Những giá trị tức thời, nếu có ý nghĩa tích cực, ñược xã hội ñón nhận, gìn giữ, lưu truyền sẽ trở thành những giá trị bền vững (dẫn chứng). Trong khi ñó, có những giá trị ñã ñược hình thành từ lâu, qua thực tiễn không còn phù hợp, trở nên lạc hậu, lỗi thời sẽ bị ñào thải (dẫn chứng). Cứ thế, các giá trị ñược sàng lọc, chuyển hoá, làm cho cuộc sống con người ngày càng tốt ñẹp hơn. 0,5 Bài học nhận thức và hành ñộng: - Nhận thức ñược vai trò, ý nghĩa của mỗi giá trị. - Hình thành kĩ năng sống, biết tiếp nhận hợp lí trước các giá trị của cuộc sống. - Phải có bản lĩnh ñể sống có phẩm giá, cốt cách dựa theo nền tảng những giá trị bền vững về văn hóa, ñạo lí...của dân tộc và nhân loại. 4,0 Phân tích cảm hứng về ñất nước qua hai ñoạn thơ: 0,5 Khái quát về hai tác phẩm và ñoạn trích - Tố Hữu (1920- 2002) là nhà thơ rất nổi tiếng, là cánh chim ñầu ñàn của thơ ca Cách mạng Việt Nam hiện ñại. Thơ ông ñược nhiều người ưa thích bởi ở ñó ta nhận thấy chất say mê lí tưởng, ñậm chất sử thi và cảm hứng lãng mạn. Bài thơ “Việt Bắc” là bản tình ca về quê hương, ñất nước ñược nhà thơ cảm nhận trong một thời kì gian lao mà anh dũng của ñất nước. - Nguyễn Khoa ðiềm (1943) là nhà thơ nổi bật trong thế hệ nhà thơ trẻ, trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước với nhiều ñóng góp nổi bật Ý2 vào thơ ca VN. Thơ ông có sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng về ñất nước và con người, kết hợp giữa trữ tình chính luận với tri thức văn hóa dân gian trong tư duy nghệ thuật hiện ñại. ðoạn thơ sau là những cảm nhận sâu sắc về trầm tích văn hóa của ñất nước trong thời kháng chiến chống Mĩ ñầy cam go thử thách của dân tộc. Cảm nhận nét ñẹp riêng từng ñoạn thơ a. ðoạn bài Việt Bắc: Tác giả ñã ghi lại hình ảnh quân dân ra trận ñánh Pháp 1,0 trong một khí thế hào hùng: “Quân ñi ñiệp ñiệp trùng trùng ……………………………….. Ðèn pha bật sáng như ngày mai lên” * ðoàn quân ra trận với niềm tin, khí thế oai hùng cùng với nét lãng mạn yêu ñời: “ Quân ñi ñiệp ñiệp trùng trùng. Ánh sao ñầu súng, bạn cùng mũ nan” - Có lẽ chẳng còn từ nào diễn tả ñược sức mạnh, khí thế hùng dũng của ñoàn quân ra trận hay bằng từ “trùng trùng, ñiệp ñiệp”. Hai từ láy này làm ta hình dung những ñoàn quân “lớp lớp ào ào” nối tiếp nhau trên ñường ra trận. - Câu thơ “ánh sao ñầu súng, bạn cùng mũ nan” gợi chất hào hùng và nét thơ mộng lãng mạn của người lính cụ Hồ. Trăng sao là “bạn” với các anh, chia sẻ với các anh những tâm sự tình cảm giữa cái bỏng rát của chiến tranh. Giữa những ñêm hành quân gian khổ người lính như lặng ñi trước cảnh ñẹp của ñất trời. Ta từng gặp hình ảnh “ñầu súng trăng treo” của nhà thơ Chính Hữu và ở ñây có sự hòa quyện giữa hiện thực và lãng mạn trong tâm hồn người lính. * Bên cạnh ñội ngũ “trùng trùng, ñiệp ñiệp” là những ñoàn dân công xung phong phục vụ cho mặt trận cũng rất khí thế: Dân công ñỏ ñuốc từng ñoàn. Bước chân nát ñá muôn tàn lửa bay - “Ánh ñuốc” sáng bừng trong ñêm tối soi ñường cho dân công vận chuyển những chuyến hàng tình nghĩa ra tiền tuyến. Từ chỉ số lượng “từng ñoàn, muôn tàn” nhằm diễn tả sự hùng hậu, mạnh mẽ của ñội ngũ dân công. Họ muốn ñem sức lực của mình góp chung vào cuộc chiến của dân tộc ñể ñánh tháng kẻ thù. - Bước chân ra trận của họ ñược so sánh “bước chân nát ñá”. ðây là cách nói cường ñiệu ñể diễn tả sức mạnh phi thường của từng ñoàn quân. ðây cũng là hình ảnh rất hiện thực. * Với sức mạnh phi thường, ta có quyền tin tưởng vào chiến thắng, vào tương lai tươi sáng của ñất nước “Nghìn ñêm thăm thẳm sương dày. ðèn pha bật sáng như ngày mai lên”. - ðể chỉ tiền ñồ thắng lợi phía trước, nhà thơ dùng thủ pháp ñối lập “ñêm thăm thẳm” sương giá bao phủ của cảnh ñời nô lệ với “ngày mai” ánh sáng bừng lên. Những ñêm dài nô lệ và ñau thương sẽ qua và chúng ta có quyền tin tưởng vào ngày mai tươi sáng.
vì vậy ñoàn quân bước ñi trong niềm tin và hi vọng, họ dồn tâm sức vì ngày mai. Câu thơ là niềm lạc quan dự cảm về thắng lợi của dân tộc Tóm lại: Cảm nhận về ñất nước trong những ngày chống Pháp với khí thế hào hùng, niềm lạc quan về một ñất nước trong ngày ñại thắng nên hình ảnh, giọng thơ hào hùng, sảng khoái. b. ðoạn thơ trong bài ðất nước: nhà thơ ghi lại những trầm tích văn hóa về vật 1,0 chất và tinh thần của ñất nước ñược lưu giữ như những báu vật và truyền lại cho con cháu muôn ñời: “ Họ ñã truyền lửa qua mỗi nhà ……. hái trái” - Họ giữ và “truyền cho ta hạt lúa”- truyền lại nền văn minh nông nghiệp, văn minh lúa nước mà bao ñời nay con cháu tự hào. - Họ ñã “truyền lửa” – văn hóa lửa cho mỗi nhà bằng hình thức “ủ lửa, rơm con cúi”. - Họ “truyền giọng ñiệu” – truyền lại văn hóa ngôn ngữ, thứ tiếng Việt trong trẻo “cho con tập nói” ñến tận hôm nay. - Họ ñã lập nên các thôn bản với các ñịa danh trong hành trình mở cõi với các tên xã, tên làng ñể hôm nay ta tự hào cất lên các tên gọi Mục Nam Quan, Mũi Cà Mau ñầy thân thương khi nói về ñất nước. - Họ bày cho cháu con cách dẫn thủy, trị thủy như “ñắp ñập be bờ” ñể phát triển nông nghiệp, ñể cho người sau trồng cây hái trái. Tóm lại: - Dùng nghệ thuật ñiệp từ “họ”, ñiệp cấu trúc và mật ñộ lớn của các ñộng từ “giữ, truyền, chuyền”….gợi lên tầng tầng lớp lớp những con người nối tiếp nhau tạo dựng lên tầm vóc kì vĩ của ðất nước. - Tác giả khẳng ñịnh công sức trí tuệ, tâm huyết của bao thế hệ con người Việt trong quá trình dựng nước và giữ nước. 1,5 ðánh giá chung về hai ñoạn thơ a. Giống nhau: - Cả hai ñoạn ñều nói về cảm hứng ñất nước trong những ngày kháng chiến khốc liệt và hào hùng của dân tộc. - Thể hiện tình yêu, niềm lạc quan của các nhà thơ của con người Việt Nam. b. Khác nhau: - ðoạn bài Việt Bắc: + Cảm hứng về ñất nước nghiêng về ca ngợi sức mạnh hào hùng, khí thế tiến công và niềm lạc quan về một ñất nước trong ngày thắng lợi. + Thể thơ lục bát truyền thống nhưng giọng ñiệu, nhịp ñiệu hào hùng. Từ ngữ sử dụng ñộc ñáo, linh hoạt với nhiều biện pháp tu từ, liên tưởng như nhân hóa, từ láy, nói quá, ñối lập. Giọng ñiệu say sưa, tươi vui mang cảm hứng sử thi và lãng mạn cách mạng. + Thể hiện phong cách ñộc ñáo của một nhà thơ trữ tình-chính trị. - ðoạn thơ trong bài ðất nước: + Cảm hứng về ñất nước lắng ñọng ở chiều sâu văn hóa với những giá trị truyền thống ñược khái quát sâu sắc, bền vững. + Thể thơ tự do với những biến ñổi câu linh hoạt ñể diễn ñạt những cảm xúc tâm tình. Từ ngữ sử dụng ñộc ñáo, linh hoạt với nhiều biện pháp tu từ như lặp cấu trúc, liên tưởng, ñiệp từ, ñộng từ. Giọng ñiệu ñối thoại, tâm tình dễ ñi vào lòng người, Ý3 có tính thuyết phục cao. + Thể hiện phong cách ñộc ñáo của một nhà thơ trữ tình-chính luận. Thí sinh có thể có những cách làm khác nhau, miễn sao ñảm bảo các ý thì ghi ñiểm cho thí sinh.