Tài liệu đề thi học sinh giỏi ngữ văn 9 có đáp án số 5

Trêng THCS §Þnh Liªn M«n thi: Ng÷ v¨n 9 Thêi gian: 150 phót Gi¸o viªn ra ®Ò: TrÇn ThÞ Hoa Gi¸o viªn thÈm ®Þnh: Lª ThÞ BÝch Hêng §Ò thi: C©u 1: ( 2 ®iÓm) Trong 2 trêng hîp sau, tõ “mµy r©u” ®îc dïng cã gièng nhau kh«ng? V× sao? a. Qóa niªn tr¹c ngo¹i tø tuÇn Mµy r©u nh½n nhôi ¸o quÇn b¶nh bao . < NguyÔn Du- TruyÖn KiÒu> b. O du kÝch nhá gi¬ng cao sóng Th»ng Mü lªnh khªnh bíc cói ®Çu Ra thÕ! To gan h¬n bÐo bông Anh hïng ®©u cø ph¶i mµy r©u ! < Tè H÷u – TÊm ¶nh> C©u 2: ( 2 ®iÓm) §äc truyÖn sau vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái nªu ë díi: Tæ quèc lµ g×? Mét §¹i t¸ hái c¸c binh lÝnh: - Gi«n, Tæ quèc lµ g×? - Tha, Tæ quèc lµ mÑ t«i ! - RÊt tèt, rÊt ®¸ng khen v× anh ®· nãi. VËy cßn Gi¨ng, Tæ quèc lµ g×? - Tha, Tæ quèc lµ mÑ cña Gi«n! (Theo chuyÖn vui Th gi¶n bèn ph¬ng – NXB – VH – Th«ng tin Hµ Néi n¨m 1997 a.Theo em khi tr¶ lêi “ Tæ quèc lµ mÑ t«i!” Gi«n muèn nãi ®iÒu g×? b. Trong c©u tr¶ lêi : “Tæ quèc lµ mÑ cña Gi«n!” Gi¨ng ®· hiÓu “ Tæ quèc” cã nghÜa nh thÕ nµo? C©u 3: ( 2 ®iÓm) Tõ v¨n b¶n “Bµn vÒ ®äc s¸ch” cña Chu Quang TiÒm h·y viÕt ®o¹n v¨n tæng ph©n hîp ( tõ 10 -> 12 c©u) ®Ó ph©n tÝch luËn ®iÓm “Häc vÊn kh«ng chØ lµ chuyÖn ®äc s¸ch nhng ®äc s¸ch vÉn lµ mét con ®êng quan träng cña häc vÊn” C©u 4: ( 6 ®iÓm) Ph©n tÝch ®o¹n th¬ sau trong bµi “ BÕp löa” cña B»ng ViÖt: “Mét bÕp löa chên vên s¬ng sím Mét bÕp löa Êp iu nång ®îm Ch¸u th¬ng bµ biÕt mÊy n¾ng ma. Lªn bèn tuæi, ch¸u ®· quen mïi khãi N¨m Êy lµ n¨m ®ãi mßn ®ãi mái Bè ®i ®¸nh xe, kh« r¹c ngùa gÇy ChØ nhí khãi hun nhÌm m¾t ch¸u NghÜ l¹i ®Õn giê sèng mòi cßn cay! T¸m n¨m rßng ch¸u cïng bµ nhãm löa Tu hó kªu trªn nh÷ng c¸nh ®ång xa Khi tu hó kªu, bµ cßn nhí kh«ng bµ Bµ hay kÓ chuyÖn nh÷ng ngµy ë HuÕ TiÕng tu hó sao mµ tha thiÕt thÕ! MÑ cïng cha c«ng t¸c bËn kh«ng vÒ Ch¸u ë cïng bµ , bµ b¶o ch¸u nghe Bµ d¹y ch¸u lµm, bµ ch¨m ch¸u häc Nhãm bÕp löa nghÜ th¬ng bµ khã nhäc, Tu hó ¬i! Ch¼ng ®Õn cïng bµ Kªu chi hoµi trªn nh÷ng c¸nh ®ång xa? ” C©u 5: ( 8 ®iÓm) Tëng tîng m×nh lµ nh©n vËt tr÷ t×nh trong bµi th¬ “ ¸nh tr¨ng” ( NguyÔn Duy), em h·y kÓ l¹i c©u chuyÖn riªng vµ nh÷ng suy t cña ngêi lÝnh sau chiÕn tranh. Híng dÉn chÊm Ng÷ v¨n 9 HSG cÊp huyÖn 2010-2011 C©u1: Tõ “ mµy r©u” trong 2 trêng hîp ®îc dïng kh«ng gièng nhau : ( 0,5 ®iÓm) a. “ Mµy r©u” dïng theo nghÜa gèc – chØ mét bé phËn trªn khu«n mÆt cña M· Gi¸m Sinh. ( 0,75 ®iÓm) b. “ Mµy r©u” ®îc dïng víi nghÜa chuyÓn theo ph¬ng thøc ho¸n dô lµm nçi bËt ý c¶ c©u ®ã lµ anh hïng ®©u cø ph¶i lµ ®Êng nam nhi. ( 0,75 ®iÓm) C©u2: a.Khi tr¶ lêi “ Tæ quèc lµ mÑ t«i !” Gi«n muèn nãi Tæ quèc lµ mét kh¸i niÖm gÇn gòi mµ thiªng liªng Tæ quèc nh mét ngêi mÑ hiÒn yªu th¬ng, ®ïm bäc, che chë. ( 1 ®iÓm) b.Trong c©u tr¶ lêi Tæ quèc lµ mÑ cña Gi«n, “Gi¨ng ®· hiÓu” Tæ quèc lµ mét ngêi mÑ cô thÓ, ngêi mÑ cña anh ngêi ®· mang nÆng ®Î ®au vµ sinh ra anh. (1 ®iÓm) C©u 3: VÒ h×nh thøc: ®o¹n v¨n ®¶m b¶o h×nh thøc cña ®o¹n v¨n Tæng - ph©n - hîp.( 0,5 ®iÓm) VÒ néi dung: Khi ph©n tÝch ®o¹n v¨n ®¶m b¶o ®îc c¸c néi dung sau: + Häc vÊn lµ thµnh qu¶ tÝch luü cña nh©n lo¹i ®îc lu gi÷ vµ truyÒn l¹i cho ®êi sau. ( 0,5 ®iÓm) + BÊt kú ai muèn ph¸t triÓn häc thuËt còng b¾t ®Çu tõ “kho tµng quÝ b¸u” ®îc lu gi÷ trong s¸ch nÕu kh«ng mäi sù b¾t ®Çu sÏ lµ con sè kh«ng thËm chÝ lµ l¹c hËu giËt lïi. ( 0,5 ®iÓm) + §äc s¸ch lµ “hëng thô” thµnh qu¶ vÒ tri thøc vµ kinh nghiÖm hµng ngh×n n¨m cña nh©n lo¹i, ®ã lµ tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn häc thuËt cña mçi ngêi. ( 0,5 ®iÓm) C©u 4: Bµi lµm ®¶m b¶o c¸c ý sau: A. VÒ h×nh thøc: ( 1 ®iÓm) - Lêi v¨n sinh ®éng, gîi c¶m, viÕt theo lèi v¨n nghÞ luËn ph©n tÝch ®o¹n th¬, ch÷ viÕt kh«ng sai lçi chÝnh t¶, lçi tõ, c©u. - Bè côc 3 phÇn chÆt chÏ, râ rµng m¹ch l¹c, l«gic. B. Néi dung : ( 5 ®iÓm) I. Më bµi: ( 0,5 ®iÓm) - DÉn d¾t. - Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm, bµi th¬ “BÕp löa” - Giíi thiÖu kh¸i qu¸t ®o¹n trÝch II. Th©n bµi: 1. Ba c©u th¬ ®Çu nãi vÒ 2 nçi nhí: nhí bÕp löa vµ nhí th¬ng bµ cña ngêi ch¸u xa quª ( cña t¸c gi¶). ( 1 ®iÓm) C. BÕp löa ®îc nhãm lªn trong s¬ng sím, ngän löa “ chên vên” rung rinh h¾t s¸ng... D. BÕp löa Êm ¸p “ nång ®îm” mang t×nh th¬ng chë che, «m Êp, “ Êp iu” cña lßng bµ. E. BÕp löa cña bµ lµ bÕp löa cña 1 cuéc ®êi vµ tr·i qua “ biÕt mÊy n¾ng ma” nghÌo khæ vµ vÊt v¶.  NghÜ vÒ bÕp löa, nhí vÒ bÕp löa gia ®×nh, mµ ®øa ch¸u th¬ng bµ kh«n kÓ xiÕt. F. Hai c©u ®Çu cÊu tróc song hµnh lµm hiÖn lªn h×nh ¶nh bÕp löa cña bµ, “ ®iÖp ng÷” “ mét bÕp löa” c¸c tõ “ Êp iu’ “ nång ®îm”, “ chên vên” gîi h×nh tîng, gîi t¶. Ch÷ “th¬ng” ®îc dïng thËt qu¸ ®¾t qua vÇn th¬ giµu c¶m xóc lµm cho t×nh th¬ng cña ngêi ch¸u lan to¶ Êm ¸p thÊm s©u vµo hån ngêi giäng th¬ båi håi xóc ®éng “ Mét bÕp löa chên vên s¬ng sím Mét bÕp löa Êm iu nång ®îm Ch¸u th¬ng bµ biÕt mÊy n¾ng ma” 2. N¨m c©u th¬ tiÕp theo nãi vÒ kû niÖm tuæi th¬, kû niÖm buån khã quªn ®ã lµ “ N¨m ®ãi mßn ®ãi mái”, “ Kh« r¹c ngùa gÇy”, “ Khãi hun nhÌm m¾t ch¸u”, “ Sèng mòi cßn cay”. (1 ®iÓm) §ã lµ n¨m nhµ th¬ lªn 4 tuæi ( n¨m 1944 - ®Çu 1945) n¹n ®ãi kinh khñng ®· x¶y ra h¬n 2 triÖu ngêi d©n ®· chÕt ®ãi. §ã lµ mét c¶nh ®êi nghÌo khæ g¾n lÒn víi bÕp löa, gia ®×nh tríc c¸ch m¹ng: “ mïi khãi” “ khãi hun”. VÇn th¬ lµ tiÕng lßng thêi th¬ Êu, ch©n thùc c¶m ®éng. G. NghÜ l¹i ®Õn giê: ( 1963) tr·i qua 19 n¨m mµ ®øa ch¸u vÉn c¶m thÊy “ Sèng mòi cßn cay”. Giäng th¬ trÜu nÆng, nao lßng.  Kû niÖm buån, khã quªn h»n s©u trong t©m trÝ. “ Lªn bèn tuæi..........cay” 3. N¨m c©u tiÕp theo: Nãi vÒ viÖc nhãm löa suèt mét htêi gian dµi 8 n¨m cña hai bµ ch¸u. ( 1 ®iÓm) H. Cã tiÕng chim tu hó kªu gäi mïa lóa chÝn. ¢m thanh “ tu hó kªu” ®îc nh¾c l¹i nhiÒu lÇn trë nªn tha thiÕt, båi håi. I. Nh÷ng chuyÖn kÓ cña bµ vÒ HuÕ th©n yªu.  Gîi lªn nh÷ng kû niÖm vÒ gia ®×nh (BÕp löa) vÒ quª h¬ng ( tiÕng chim tu hó). Yªu th¬ng, s©u nÆng nghÜa t×nh. Ch¸u thÇm hái bµ hay tõ hái lßng m×nh vÒ mét thêi xa v¾ng “ T¸m n¨m rßng....... ......................tha thiÕt thÕ” 4. N¨m c©u tiÕp: Ch¸u lín lªn trong t×nh th¬ng vµ sù ch¨m sãc cña bµ.(1 ®iÓm) §iÖp tõ “ ch¸u” , “ bµ” t¸m ch÷/ 16 ch÷/ 2 c©u th¬. “ Ch¸u ë cïng bµ......ch¨m ch¸u häc” Héi tô tÊt c¶ t×nh th¬ng cña bµ dµnh cho ch¸u, 1 t×nh th¬ng Êp ñ, chë che, c¸c tõ: “ ch¸u ë cïng bµ”, “ bµ b¶o”, “ bµ d¹y”, “ bµ ch¨m”, -> thËt hµm xóc. Vai trß cña ngêi bµ trong mçi gia ®×nh VÞªt Nam thËt to lín N¨m th¸ng tr«i qua thÕ mµ bµ vÉn “ khã nhäc” vÊt v¶ “ nhãm bÕp löa” nghÜ vÒ ngän löa hång cña bÕp löa, nghÜ vÒ tiÕng chim tu hó gäi bÇy ®øa ch¸u gäi nh¾n thiÕt tha chim tu hó: Tu hó ¬i!..........“kªu chi hoµi” C©u th¬ c©u th¸n, c©u hái tu tõ ë cuèi ®o¹n th¬ t¶ nçi th¬ng nhí bµ chµo d©ng tha thiÕt. “ Nhãm bÕp löa nghÜ th¬ng bµ Tu hó ¬i!..................kªu chi hoµi trªn nh÷ng c¸nh ®ång xa? Lßng biÕt ¬n bµ cña ngêi ch¸u ®· vµ ®ang mang nÆng trong tr¸i tim m×nh t×nh th¬ng cñ bµ dµnh cho “ nghÜ th¬ng bµ khã nhäc” III. KÕt luËn: ( 0,5 ®iÓm) - §o¹n th¬ ®Çy ¾p kû niÖm tuæi th¬ vµ d¹t dµo xóc c¶m. - Ch¸u v« cïng th¬ng nhí vµ biÕt ¬n bµ -B»ng thÓ th¬ tù do => ®o¹n th¬ tha thiÕt, chÊt th¬ truyÒn c¶m, h×nh tîng ®Ñp, BÕp löa, tiÕng chim tu hó, ngêi bµ lµ 3 h×nh tîng hoµ quÖn trong t©m hån ®øa ch¸u xa quª. - TÝnh nhí th¬ng bµ g¾n liÒn víi t×nh yªu quª h¬ng. - §o¹n th¬ thËt xóc ®éng, tha thiÕt. C©u 5: Bµi lµm ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau: A. H×nh thøc: ( 2 ®iÓm) - Lêi v¨n sinh ®éng, gîi c¶m, giäng t©m t×nh tha thiÕt ch©n thµnh s©u l¾ng mang tÝnh triÕt lÝ. Ch÷ viÕt ®óng, ®Ñp kh«ng sai lçi chÝnh t¶, lçi tõ, c©u (1®iÓm) - Bµi viÕt cã bè côc 3 phÇn theo thÓ nghÞ luËn kÕt hîp víi tù sù, chÆt chÏ m¹ch l¹c, l«gÝc dïng ng«i thø nhÊt sè Ýt (xng T«i) lµ nh©n vËt tr÷ t×nh trong bµi th¬ “ ¸nh tr¨ng” ( NguyÔn Duy ) kÓ l¹i c©u chuyÖn riªng vµ nh÷ng suy t cña ngêi lÝnh sau chiÕn tranh . (1®iÓm) B. Néi dung: ( 6 ®iÓm) I. C©u chuyÖn riªng cña nh©n vËt tr÷ t×nh ®¶m b¶o néi dung sau: (2®iÓm)  ë qu·ng thêi gian qu¸ khø ®· cã 1 biÕn ®æi, mét sù thùc ®¸ng chó ý: Håi nhá råi thêi chiÕn tranh sèng hån nhiªn, gÇn gòi víi thiªn nhiªn ®Õn tëng kh«ng bao giê quªn “c¸i vÇng tr¨ng t×nh nghÜa” Êy thÕ mµ “ tõ håi vÒ thµnh phè quen sèng cïng víi ph¬ng tiÖn hiÖn ®¹i vÇng tr¨ng t×nh nghÜa ®· “ nh ngêi dng qua ®êng”.  Trong dßng diÔn biÕn theo thêi gian sù viÖc bÊt thêng x¶y ra: “th×nh l×nh ®Ìn ®iÖn t¾t, “ phßng buyn- ®inh tèi om”, “ véi lËt tung cöa sæ”, ®ét ngét gÆp “ vÇng tr¨ng trßn”. §ã chÝnh lµ bíc ngoÆt trong cuéc ®êi. ChÝnh v× xuÊt hiÖn ®ét ngét trong bèi c¶nh Êy vÇng tr¨ng bÊt ngê mµ tù nhiªn gîi l¹i bao kû niÖm nghÜa t×nh. II. Nh÷ng suy t cña ngêi lÝnh trong chiÕn tranh. ( 3 ®iÓm) 1- Tõ c©u chuyÖn riªng ®ã, nh©n vËt “t«i” tr÷ t×nh ®· cÊt lªn lêi tù nh¾c nhë thÊm thÝa vÒ th¸i ®é, t×nh c¶m ®èi víi nh÷ng n¨m th¸ng qu¸ khø gian lao, nghÜa t×nh ®èi víi thiªn nhiªn ®Êt níc b×nh dÞ, hiÒn hËu. (1®iÓm) Bãng ®ªm ®· lïi xa, ®Êt níc ®· hoµ b×nh ngêi lÝnh vÒ sèng n¬i thµnh phè hiÖn ®¹i l¾m ¸nh ®iÖn cöa g¬ng trë vÒ víi cuéc sèng ®êi thêng ngêi lÝnh ch¼ng mÊy lóc cÇn vµ Ýt khi chó ý ®Õn ¸nh tr¨ng. Sù xuÊt hiÖn ®ét ngét cña vÇng tr¨ng ë t×nh huèng ®Æc biÖt míi tù nhiªn g©y Ên tîng m¹nh. “§ét ngét vÇng tr¨ng trßn”. VÇng tr¨ng lµ mét h×nh ¶nh cña thiªn nhiªn, t¬i m¸t lµ ngêi b¹n tri kû suèt thêi tuæi nhá råi thêi chiÕn tranh ë rõng. Trong phót chèc sù xuÊt hiÖn ®ét ngét cña vÇng tr¨ng lµm ïa dËy ë t©m trÝ “t«i” bao kû niÖm cña nh÷ng n¨m th¸ng gian lao, bao h×nh ¶nh cña thiªn nhiªn ®Êt níc th©n yªu, b×nh dÞ “ Nh lµ ®ång, lµ bÓ... Nh lµ s«ng, lµ rõng” - HiÖn h×nh trong nçi nhí, trong c¶m xóc “ riªng riªng” cña “ t«i” ®ang sèng gi÷a phè ph¬ng hiÖn ®¹i ®ã lµ c¶m xóc thiÕt tha trÇm t suy nghÜ thÇm lÆng, thiÕt tha mµ s©u s¾c v« cïng. “Ngöa mÆt lªn nh×n mÆt Cã c¸i g× rng rng cho qu¸ khø nghÜa t×nh” 2. VÇng tr¨ng biÓu tîng, lµ vÎ ®Ñp b×nh dÞ va vÜnh h»ng cña ®êi sèng. “ Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh” nh mét triÕt lÝ cuéc sèng tîng trng cho qu¸ khø ®Ñp ®Ï nguyªn vÑn ch¼ng phai mê. “¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c” chÝnh lµ ngêi b¹n lµ nh©n chøng nghÜa t×nh mµ nghiªm kh¾c ®ang nh¾c nhë “ t«i” vµ mçi chóng ta. Con ngêi cã thÓ l·ng quªn v« t×nh nhng thiªn nhiªn nghÜa t×nh qu¸ khø thi lu«n trßn ®Çy, bÊt diÖt. (1 ®iÓm). 3.¸nh tr¨ng kh«ng chØ lµ chuyÖn riªng cña “ t«i”, chuyÖn riªng cña mét ngêi mµ ý nghÜa víi c¶ mét thÕ hÖ ( thÕ hÖ tõng tr·i qua nh÷ng n¨m th¸ng dµi gian khæ chiÕn tranh, tõng g¾n bã víi thiªn nhiªn, sèng víi nh©n d©n nghÜa t×nh giê ®îc sèng hoµ b×nh, ®îc sèng víi cuéc sèng hiÖn ®¹i. Qua ®©y t«i muèn göi tíi c¸c b¹n mét lêi nh¾n nhñ: Mçi ngêi h·y x¸c ®Þnh cho m×nh mét quan ®iÓm sèng, mét lÏ sèng phï hîp víi ®¹o lÝ nghÜa t×nh trän vÑn. .(1 ®iÓm). - H·y tù ®Æt ra cho m×nh th¸i ®é ®èi víi qu¸ khø lÞch sö cha «ng, ®èi víi thiªn nhiªn, ®èi víi cuéc sèng b×nh d× ®¸ng yªu vµ ®èi víi c¶ chÝnh m×nh... - Phª ph¸n lèi sèng, quan ®iÓm sèng v« ¬n, béi nghÜa l·ng quªn qu¸ khø cã nh÷ng biÓu hiÖn xÊu, tiªu cùc lµm tæn th¬ng ®Õn ®¹o ®øc con ngêi. - Lµ ngêi häc sinh cßn ngåi trªn ghÕ nhµ trêng b¶n th©n em rót ra bµi häc g× qua c©u chuyÖn vµ nh÷ng suy nghÜ cña “t«i” vµ x¸c ®Þnh cho m×nh mét híng ®i trong t¬ng lai.... III. ý nghÜa bµi häc kh¸i qu¸t ®îc rót ra: (1 ®iÓm) C©u chuyÖn gîi lªn m¹ch c¶m xóc “ uèng níc nhí nguån” ®¹o lÝ thuû chung ®· trë thµnh truyÒn thèng tèt ®Ñp cña nh©n d©n ViÖt Nam ta .Nh¾c nhë c¸c thÕ hÖ con ch¸u vÒ sau h·y híng vÒ céi nguån vÒ lÞch sö dùng níc, gi÷ níc, x©y dùng ®Êt níc vÒ qu¸ khø cuéc sèng ®Ó b¶o vÖ, ph¸t huy nh÷ng qu¸ khø qói b¸u vµ ®¸ng tr©n träng ®ã lµm cho cuéc sèng ngµy tèt ®Ñp h¬n...  Chó ý: - Bµi lµm ®Çy ®ñ c¸c ý trªn cho ®iÓm tèi ®a. Tr©n träng nh÷ng s¸ng t¹o vµ ph¸t hiÖn míi cña thÝ sinh. - C¸c thang ®iÓm cßn l¹i gi¸m kh¶o linh ho¹t cho ®iÓm.