Tài liệu Đề tài Hoàn thiện công tác kế toán tiền lương và các khoản trích phải nộp theo lương ở Công ty Tư vấn Xây dựng Công trình Thủy 1

Lêi më ®Çu Trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay, ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®Òu híng tíi môc tiªu lîi nhuËn. Mét trong c¸c biÖn ph¸p ®Ó t¨ng lîi nhuËn lµ t×m mäi c¸ch ®Ó c¾t gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ë møc cã thÓ thùc hiÖn ®îc. ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng lµ mét bé phËn cña h¹ch to¸n chÝ phÝ s¶n xuÊt doanh nghiÖp. Nã cã vÞ trÝ quan träng kh«ng chØ lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mµ cßn lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh c¸c kho¶n nép vÒ BHXH, BHYT, KPC§. TiÒn l¬ng lµ nguån thu nhËp chñ yÕu cña ngêi lao ®éng, do ®ã ph¶i ®¶m b¶o bï ®¾p søc lao ®éng mµ hä ®· bá ra vµ ®¸p øng ® îc nhu cÇu cÇn thiÕt yÕu cña hä. V× vËy ®èi víi mçi doanh nghiÖp, lùa chän h×nh thøc tr¶ l¬ng nµo cho phï hîp, ®Ó tháa m·n lîi Ých ngêi lao ®éng vµ thùc sù lµ ®ßn bÈy kinh tÕ, khuyÕn khÝch, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµ hÕt søc quan träng. Tïy theo ®Æc ®iÓm cña mçi doanh nghiÖp mµ tæ chøc h¹ch to¸n tiÒn l¬ng cho hîp lý, ®¶m b¶o tÝnh khoa häc vµ tu©n thñ ®óng nh÷ng chuÈn mùc cña kÕ to¸n tiÒn l¬ng, ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng ®¾n chÕ ®é tiÒn l¬ng vµ quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng, ®Æc biÖt lµ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch népt heo l¬ng cho ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp. XÐt trong mèi quan hÖ víi gi¸ thµnh s¶n phÈm, tiÒn l¬ng lµ mét bé phËn ban träng cña chi phÝ s¶n xuÊt. V× vËy, viÖc thanh to¸n, ph©n bæ hîp lý tiÒn l¬ng vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, tÝnh ®ñ vµ thanh to¸n kÞp thêi tiªn l¬ng cho mäi ngêi lao ®éng sÏ gãp phÇn hoµn thµnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng tÝch lòy vµ c¶i thiÖn ®êi sèng ngêi lao ®éng. TiÒn l¬ng lµ mét trong nh÷ng “®ßn bÈy kinh tÕ” quan träng. X· héi kh«ng ngõng ph¸t triÓn nhu cÇu cña con ngêi kh«ng ngõng t¨ng lªn ®ßi hái chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng còng ph¶i cã nh÷ng ®æi míi cho phï hîp. §©y lµ vÊn ®Ò Nhµ níc lu«n lu«n quan t©m, bëi nã liªn quan trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng, ®Õn sù ph©n phèi thu nhËp trong x· héi. G¾n chÆt víi tiÒn l¬ng lµ c¸c kho¶n trÝch ph¶i nép theo l¬ng gåm BHXH, BHYT, KPC§ nã cã liªn quan ®Õn mäi ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp. C«ng ty T vÊn X©y dùng C«ng tr×nh Thñy 1 víi nhiÖm vô b¶o toµn vµ ph¸t triÓn nguån vèn do Ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp còng nh nguån vèn chñ qu¶n, ®ång thêi ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, n©ng cao chÊt lîng ®êi sèng cho ngêi lao ®éng vµ hoµn thµnh nghÜa vô ®ãng gãp víi Nhµ níc nªn viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l¬ng phï hîp, h¹ch to¸n ®óng, ®ñ vµ thanh to¸n kÞp thêi cã mét ý nghÜa to lín vÒ mÆt kinh tÕ x· héi còng nh vÒ mÆt chÝnh trÞ. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò trªn, víi sù gióp ®ì cña c¸c c¸n bé phßng Tµi chÝnh - KÕ to¸n cña C«ng ty T vÊn X©y dùng C«ng tr×nh Thñy 1, cïng víi sù híng dÉn chu ®¸o cña c« gi¸o híng dÉn NguyÔn ThÞ §«ng, em ®· lùa chän ®Ò tµi “ Hoµn thiÖn 1 c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch ph¶i nép theo l¬ng t¹i C«ng ty T vÊn X©y dùng C«ng tr×nh Thñy 1” ®Ó viÕt chuyªn ®Ò thùc tËp. Chuyªn ®Ò thùc tËp ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn gåm cã c¸c néi dung sau: Ch¬ng 1: C¬ së lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch ph¶i nép theo l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch ph¶i nép theo l¬ng ë C«ng ty T vÊn X©y dùng C«ng tr×nh Thñy 1. Ch¬ng 3: Hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch ph¶i nép theo l¬ng t¹i C«ng ty T vÊn X©y dùng C«ng tr×nh Thñy 1. 2 Ch¬ng 1 C¬ së lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch ph¶i nép theo l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt §Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cÇn ph¶i cã ba yÕu tè c¬ b¶n: T liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ lao ®éng. Trong ®ã lao ®éng lµ yÕu tè cã tÝch chÊt quyÕt ®Þnh. MÆt kh¸c tiÒn l¬ng l¹i lµ mét ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi lao ®éng, tiÒn tÖ vµ nÒn s¶n xuÊt hµng hãa. Do vËy ®Ó hiÓu râ h¬n vÒ vÊn ®Ò lao ®éng, tiÒn l¬ng trong c¬ chÕ thÞ trêng ta sÏ ®i nghiªn cøu môc 1.1. 1.1 C¬ chÕ thÞ trêng vµ vÊn ®Ò lao ®éng, tiÒn l¬ng trong c¬ chÕ thÞ trêng. 1.1.1 C¬ chÕ thÞ trêng vµ sù t¸c ®éng tíi vÊn ®Ò lao ®éng tiÒn l¬ng vµ c¸c Quü liªn quan ®Õn ngêi lao ®éng . HiÖn nay ®Êt níc ta ®ang thùc hiÖn chñ tr¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng, cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc. Tõ ®ã, nhu cÇu lao ®éng lµ rÊt lín song vÊn ®Ò ®Æt ra lµ tr×nh ®é vµ tay nghÒ cña ngêi lao ®éng ph¶i ®îc n©ng cao ®Ó ®¸p øng ®îc yªu cÇu c«ng viÖc. §ã còng lµ m«i trêng tèt cho ngêi lao ®éng ph¸t huy vµ ®ãng gãp tµi n¨ng, søc lao ®éng cña m×nh vµo c«ng cuéc x©y dùng, ph¸t triÓn ®Êt níc. H¬n n÷a, ViÖt Nam ta ®ang ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa nªn vÊn ®Ò ch¨m lo, båi dìng, ®µo t¹o vµ ph¸t huy nh©n tè con ngêi, nh©n tè lao ®éng ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu. Con ngêi gi÷ mét vai trß v« cïng quan träng trong viÖc dùng x©y ®Êt níc v× thÕ con ngêi võa ®îc coi lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn. Do vËy, ®Êt níc ph¸t triÓn nghÜa lµ ®êi sèng cña con ngêi, cña ngêi lao ®éng ph¶i ®îc c¶i thiÖn, n©ng cao. V× vËy, thï lao tøc tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng còng ph¶i ®îc tr¶ tháa ®¸ng víi søc lao ®éng hä bá ra. Díi t¸c ®éng cña c¸c quy luËt thÞ trêng vµ yªu cÇu cña ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh nhiÒu lo¹i h×nh lao ®éng ® · ra ®êi vµ song song tån t¹i nh lao ®éng ch©n tay, lao ®éng trÝ ãc, lao ®éng trùc tiÕp, lao ®éng gi¸n tiÕp... §Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng x · héi cho mçi lo¹i h×nh lao ®éng, Nhµ níc ®· ban hµnh hÖ thèng chÕ ®é chÝnh s¸ch tiÒn l ¬ng ¸p dông cho mäi ngêi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ quèc d©n. C¸c vÊn ®Ò cô thÓ vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch ph¶i nép theo l¬ng sÏ ®îc tr×nh bµy ë c¸c phÇn sau. 1.1.2 Lao ®éng, tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch ph¶i nép theo l¬ng. Lao ®éng lµ ho¹t ®éng ch©n tay vµ ho¹t ®éng trÝ ãc cña con ngêi nh»m biÕn ®æi c¸c vËt thÓ tù nhiªn thµnh nh÷ng vËt phÈm cÇn thiÕt ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña x· héi. Trong mét chÕ ®é x· héi, viÖc s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt kh«ng thÓ t¸ch rêi khái lao ®éng, lao ®éng lµ tiÒn ®Ò, lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn, cÇn thiÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi. X· héi cµng ph¸t triÓn tÝch chÊt quyÕt ®Þnh cña lao ®éng con ngêi ®èi víi qu¸ tr×nh t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi cµng biÓu hiÖn râ rÖt. 3 §Ó b¶o ®¶m tiÕn hµnh liªn tôc qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, tríc hÕt ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, nghÜa lµ søc lao ®éng mµ con ngêi bá ra ph¶i ®îc båi hoµn díi d¹ng thï lao lao ®éng. TiÒn l¬ng (tiÒn c«ng) lµ phÇn phï lao lao ®éng ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn mµ doanh nghiÖp hay ngêi sö dông søc lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng c¨n cø vµo thêi gian, khèi lîng vµ chÊt lîng c«ng viÖc hä lµm, ®ång thêi chÞu sù chi phèi cña c¸c quy luËt kinh tÕ trong ®ã cã quy luËt cung cÇu. VÒ b¶n chÊt tiÒn l¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ c¶ søc lao ®éng. Trong ®iÒu kiÖn tån t¹i nÒn s¶n xuÊt hµng hãa vµ tiÒn tÖ, tiÒn l¬ng lµ mét yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô. MÆt kh¸c, tiÒn l¬ng lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng ®Ó khuyÕn khÝch tinh thÇn h¨ng h¸i lao ®éng, kÝch thÝch vµ t¹o mèi quan t©m cña ngêi lao ®éng ®Õn kÕt qu¶ c«ng viÖc cña hä. Nãi c¸ch kh¸c tiÒn l¬ng lµ mét nh©n tè thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Ngoµ i tiÒn l¬ng mµ ngêi lao ®éng ®îc hëng theo sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng cña m×nh, hä cßn ®îc h¬ng c¸c kho¶n tiÒn thëng theo quy ®Þnh cña ®¬n vÞ nh thëng do cã c¸c ph¸t minh, s¸ng kiÕn ®éc ®¸o, thëng do thi ®ua, do t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ c¸c kho¶n tiÒn thëng kh¸c. Trêng hîp ngêi lao ®éng t¹m thêi hay vÜnh viÔn mÊt søc lao ®éng nh khi èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, hu trÝ, mÊt søc hay tö tuÊt... sÏ ®îc hëng c¸c chÝnh s¸ch ®·i ngé tháa ®¸ng tõ doanh nghiÖp. §ã chÝnh lµ c¸c kho¶n BHXH, BHYT, KPC§ trÝch theo l¬ng mµ ngêi lao ®éng ®îc hëng. Trong c¬ chÕ míi, còng nh toµn bé c¸c lo¹i gi¸ c¶ kh¸c trªn thÞ trêng, tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng ë khu vùc s¶n xuÊt kinh doanh do thÞ trêng quyÕt ®Þnh vµ phô thuéc vµo hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp. Nhng díi sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc th× buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i b¶o ®¶m cho ngêi lao ®éng cã thu nhËp thÊp nhÊt b»ng møc l¬ng tèi thiÓu do Nhµ níc ban hµnh ®Ó ngêi lao ®éng cã thÓ ¨n, ë, sinh ho¹t vµ häc tËp ë møc cÇn thiÕt. §ã lµ mét sè c¸c quan ®iÓm, c¸c vÊn ®Ò xung quanh lao ®éng, tiÒn l¬ng. Nhng viÖc h¹ch to¸n lao ®éng, tiÒn l¬ng kh«ng ph¶i ®¬n gi¶n. VËy c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n lao ®éng, tiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o ®îc gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng nhiÖm vô g×? 1.1.3 NhiÖm vô h¹ch to¸n kÕ to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. §Ó thùc hiÖn chøc n¨ng cña kÕ to¸n trong viÖc ®iÒu hµnh qu¶n lý ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. KÕ to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cÇn thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô sau: - Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh, tæng hîp mét c¸ch trung thùc kÞp thêi, ®Çy ®ñ t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng vÒ sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng, t×nh h×nh sö dông thêi gian lao ®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng. - TÝnh to¸n c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, tiÒn thëng, c¸c kho¶n trî cÊp ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng. Ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c t×nh h×nh thanh to¸n c¸c kho¶n trªn cho ngêi lao ®éng. 4 - Thùc hiÖn viÖc kiÓm tra t×nh h×nh huy ®éng vµ sö dông lao ®éng, t×nh h×nh chÊp hµnh c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é vÒ lao ®éng tiÒn l¬ng BHXH, BHYT, KPC§. T×nh h×nh sö dông Quü tiÒn l¬ng, Quü BHXH, BHYT, KPC§. - TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c, ®óng ®èi tîng c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, kho¶n trÝch theo l¬ng vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. §ång thêi híng dÉn vµ kiÓm tra c¸c bé phËn trong ®¬n vÞ thùc hiÖn ®Çy ®ñ, ®óng ®¾n chÕ ®é ghi chÐp ban ®Çu vÒ lao ®éng tiÒn l¬ng BHXH, BHYT. Më sæ kÕ to¸n vµ h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng, tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ®óng chÕ ®é, ®óng ph¬ng ph¸p kÕ to¸n. - LËp c¸c b¸o c¸o vÒ lao ®éng tiÒn l¬ng BHXH, BHYT, KPC§ thuéc ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña kÕ to¸n. Tæ chøc ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng, Quü tiÒn l¬ng, Quü BHXH, BHYT, KPC§ ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng lao ®éng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. §Êu tranh chèng nh÷ng hµnh vi v« tr¸ch nhiÖm, vi ph¹m kû luËt lao ®éng, vi ph¹m chÝnh s¸ch chÕ ®é vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng, BHXH, BHYT, chÕ ®é sö dông chi tiªu KPC§, chÕ ®é ph©n phèi theo lao ®éng. KÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn c«ng t¸c h¹ch to¸n ban ®Çu c¸c chØ tiªu lao ®éng v× kh©u c«ng viÖc nµy cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn tÝnh ®óng ®¾n chuÈn x¸c cña c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l¬ng. 1.2 Lao ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ h¹ch to¸n ban ®Çu c¸c chØ tiªu lao ®éng. 1.2.1 Lao ®éng vµ c¸c chØ tiªu h¹ch to¸n. Muèn thµnh c«ng trong kinh doanh, mçi doanh nghiÖp kh«ng chØ cÇn cã vèn mµ cßn ph¶i cã ®éi ngò lao ®éng tèt, cïng c¸ch qu¶n lý khoa häc. Nh vËy, nh©n tè con ngêi, nh©n tè lao ®éng mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh rÊt lín ®èi víi sù thµnh b¹i cña mét doanh nghiÖp. Cho nªn vÊn ®Ò h¹ch to¸n lao ®éng vÒ c¸c chØ tiªu: sè lîng, thêi gian còng nh kÕt qu¶ lao ®éng ph¶i ®îc ®a lªn hµng ®Çu, vµ tiÕn hµnh nghiªm tóc, chÝnh x¸c, kÞp thêi míi cã thÓ khuyÕn khÝch ®îc ngêi lao ®éng lµm viÖc cã tr¸ch nhiÖm vµ hiÖu qu¶. §Ó qu¶n lý lao ®éng vÒ mÆt sè lîng, c¸c doanh nghiÖp sö dông sæ Danh s¸ch lao ®éng. Sæ nµy do phßng lao ®éng tiÒn l¬ng (hay phßng nh©n chÝnh) lËp (lËp chung cho toµn doanh nghiÖp vµ riªng cho tõng bé phËn) nh»m n¾m ch¾c t×nh h×nh ph©n bæ vµ sö dông lao ®éng trong doanh nghiÖp. H¬n n÷a doanh nghiÖp cßn c¨n cø vµo sæ lao ®éng (më riªng cho tõng ngêi, ®Ó qu¶n lý nh©n sù c¶ vÒ sè lîng, vµ chÊt lîng lao ®éng, vÒ biÕn ®éng vµ chÊp hµnh chÕ ®é víi lao ®éng. Muèn qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng cÇn ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n viÖc sö dông thêi gian vµ kÕt qu¶ lao ®éng. Chøng tõ sö dông cã liªn quan lµ b¶ng chÊm c«ng, nã ®îc lËp riªng cho tõng bé phËn, tæ, ®éi lao ®éng s¶n xuÊt, trong ®ã ghi râ ngµy lµm viÖc, ngµy nghØ viÖc cña mçi ngêi lao ®éng vµ tÝnh l¬ng cho tõng tæ, ®éi, bé phËn s¶n xuÊt vµo cuèi th¸ng vµ do tæ trëng trùc tiÕp theo dâi vµ ghi chÐp. §Ó h¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng, kÕ to¸n sö dông c¸c lo¹i chøng tõ ban ®Çu kh¸c nhau tïy theo tõng lo¹i h×nh vµ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt ë mçi doanh nghiÖp. Nh÷ng chøng tõ nµy ®Òu bao gåm c¸c néi dung cÇn thiÕt nh: tªn c«ng nh©n, tªn c«ng viÖc hoÆc s¶n phÈm, thêi gian 5 lao ®éng, sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh nghiÖm thu, kú h¹n vµ chÊt lîng c«ng viÖc hoµn thµnh... §ã chÝnh lµ c¸c b¸o c¸o vÒ kÕt qu¶ lao ®éng nh “PhiÕu giao, nhËn s¶n phÈm”, “Hîp ®ång giao kho¸n”, “PhiÕu b¸o lµm thªm giê”, “PhiÕu x¸c nhËn s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc hoµn thµnh”, “B¶ng kª s¶n lîng tõng ngêi”... Chøng tõ h¹ch to¸n lao ®éng ph¶i ®îc ký, x¸c nhËn vµ ®îc l·nh ®¹o duyÖt y. Sau ®ã ®îc chuyÓn cho nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n xëng hoÆc kÕ to¸n ®Ó tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng tõng ®¬n vÞ, råi chuyÓn vÒ phßng lao ®éng tiÒn l¬ng x¸c nhËn, tÝnh l¬ng, tÝnh thëng. Cuèi cïng chuyÓn vÒ phßng kÕ to¸n doanh nghiÖp ®Ó ghi vµo sæ kÕ to¸n. §Ó tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng, nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n xëng ph¶i më sæ tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng, lËp b¸o c¸o kÕt qu¶ lao ®éng göi cho c¸c bé phËn qu¶n lý cã liªn quan. Phßng kÕ to¸n doanh nghiÖp còng ph¶i më sæ nµy ®Ó tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng chung toµn doanh nghiÖp. C¸c chØ tiªu h¹ch to¸n lao ®éng nµy cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi viÖc qu¶n lý lao ®éng, qu¶n lý nh©n c«ng trong mçi doanh nghiÖp. §Ó phôc vô nh¹y bÐn viÖc chØ ®¹o vµ qu¶n lý lao ®éng cÇn ph¶i sö dông c¸c lo¹i h¹ch to¸n kh¸c nhau. 1.2.2 H¹ch to¸n thèng kÕ vµ h¹ch to¸n nghiÖp vô c¸c chØ tiªu lao ®éng. *H¹ch to¸n thèng kª: T¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, h¹ch to¸n chi phÝ vÒ lao ®éng lµ mét bé phËn c«ng viÖc phøc t¹p trong h¹ch to¸n chi phÝ kinh doanh, bëi v× c¸ch tr¶ thï lao lao ®éng thêng kh«ng thèng nhÊt gi÷a c¸c bé phËn, c¸c ®¬n vÞ, c¸c thêi kú kinh doanh... ViÖc h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ vÒ lao ®éng cã vÞ trÝ quan träng, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ gi¸ b¸n s¶n phÈm. §ång thêi nã cßn lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh c¸c kho¶n ph¶i nép cho Ng©n s¸ch, cho c¸c c¬ quan phóc lîi x· héi. V× thÕ, ®Ó ®¶m b¶o cung cÊp th«ng tin kÞp thêi cho c¸c nhµ qu¶n lý vÒ vÊn ®Ò lao ®éng, ngêi ta ®· ®a ph¬ng ph¸p ph©n tæ thèng kª kÕt hîp víi ph¬ng ph¸p sè tuyÖt ®èi, sè t¬ng ®èi còng nh sè b×nh qu©n vµo sö dông. Do lao ®éng trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau nªn ®Ó thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n, cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i, ph©n tæ thèng kª, tøc lµ s¾p xÕp lao ®éng vµo c¸c nhãm kh¸c theo nh÷ng ®Æc trng nhÊt ®Þnh ®Ó tiÖn theo dâi thêi gian, sè lîng, kÕt qu¶ lao ®éng cña hä . VÝ dô nh ph©n tæ theo tiªu thøc: lao ®éng nam hay n÷, lao ®éng dµi h¹n hay ng¾n h¹n, lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt hay gi¸n tiÕp, lao ®éng thùc hiÖn chøc n¨ng s¶n xuÊt, chÕ biÕn hay b¸n hµng hoÆc qu¶n lý. Mçi tiªu thøc, c¸ch thøc ph©n tæ ®Òu cã nh÷ng t¸c dông riªng ®èi víi viÖc s¾p xÕp c¬ cÊu lao ®éng, tæ chøc, bè trÝ lao ®éng trong doanh nghiÖp. Th«ng thêng khi tiÕn hµnh h¹ch to¸n thèng kª lao ®éng ngêi ta thêng sö dông ®éc lËp c¸c ph¬ng ph¸p khoa häc ®Ó thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ mong muèn khi nghiªn cøu mÆt nµo ®ã cña vÊn ®Ò lao ®éng. §ång thêi mçi ph¬ng ph¸p l¹i cã nh÷ng u nhîc ®iÓm riªng: ph¬ng ph¸p sè tuyÖt ®èi ph¶n ¸nh chÝnh x¸c vÒ mÆt sè lîng lao ®éng nhng l¹i kh«ng gi÷ ®îc bÝ mËt con sè. Ph¬ng ph¸p sè t¬ng ®èi ph¶n ¸nh ®îc mèi t¬ng quan, sù biÕn ®éng cña lao ®éng, gi÷ ®îc bÝ mËt sè liÖu nhng møc ®é chÝnh x¸c kh«ng cao. Ph¬ng ph¸p sè b×nh qu©n ph¶n 6 ¸nh møc ®é trung b×nh vÒ mÆt lîng cña tiÒn l¬ng. ChØ cÇn mét trÞ sè nhng cã thÓ ®¹i diÖn cho nhiÒu gi¸ trÞ kh¸c nhau vÒ lao ®éng ... §«i khi chØ sö dông mét ph¬ng ph¸p ®Ó nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ nãi chung còng nh vÊn ®Ò lao ®éng tiÒn l¬ng nãi riªng sÏ kh«ng mang l¹i kÕt qu¶ chÝnh x¸c. Mµ ph¶i sö dông kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p míi thu ®îc c¸i nh×n tæng qu¸t vµ ®¸nh gi¸ ®îc ®óng lîng vµ chÊt cña hiÖn tîng. Trong qu¶n lý h¹ch to¸n, c¸c chØ tiªu lao ®éng, ngoµi h¹ch to¸n thèng kª ngêi ta cßn sö dông h¹ch to¸n nghiÖp vô *H¹ch to¸n nghiÖp vô: H¹ch to¸n nghiÖp vô tøc lµ sù quan s¸t, ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc trùc tiÕp tõng chØ tiªu lao ®éng mét c¸ch thêng xuyªn vµ kÞp thêi. Lo¹i h¹ch to¸n nµy ®em l¹i nh÷ng th«ng tin nhanh chãng, kÞp thêi cho c¸c nhµ qu¶n trÞ vÒ sè lîng, thêi gian vµ hiÖu qu¶ lao ®éng cña c«ng nh©n viªn. Song cã ®iÒu th«ng tin ®a ra chØ lµ nh÷ng th«ng tin thu thËp ban ®Çu, cha qua qu¸ tr×nh tæng hîp, chän läc nµo, l¹i do yªu cÇu th«ng tin nhanh nªn ®é tin cËy kh«ng cao vµ kh«ng ph¶n ¸nh ®îc qu¸ tr×nh vËn ®éng cña c¸c chØ tiªu nghiªn cøu. KÕt qu¶ thu ®îc tõ hai lo¹i h¹ch to¸n trªn sÏ lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh møc l¬ng tr¶ cho tõng c«ng nh©n lµ bao nhiªu vµ tr¶ nh thÕ nµo cho hîp lý. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ viÖc ghi chÐp, ph¶n ¸nh t×nh h×nh vµ sù biÕn ®éng vÒ lao ®éng tiÒn l¬ng ®îc biÓu hiÖn díi d¹ng tiÒn tÖ, ®îc tiÕn hµnh ra sao? 1.3 KÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch nép theo l¬ng BÊt cø doanh nghiÖp nµo còng cÇn sö dông mét lùc lîng lao ®éng nhÊt ®Þnh tïy theo quy m« vµ yªu cÇu s¶n xuÊt cô thÓ, chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh c¬ b¶n cña doanh nghiÖp. Do ®ã c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch ph¶i nép theo l¬ng ®îc ®Æc biÖt quan t©m. 1.3.1 KÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c thu nhËp kh¸c ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng 1.3.1.1 C¸c h×nh thøc tr¶ tiÒn l¬ng C¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng sö dông nhiÒu lo¹i h×nh lao ®éng kh¸c nhau. TÝnh chÊt, vai trß cña tõng lo¹i lao ®éng ®èi víi mçi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng kh¸c nhau. V× thÕ mçi doanh nghiÖp ph¶i lùa chän h×nh thøc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng sao cho hîp lý, phï hîp víi ®Æc ®iÓm c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña m×nh. HiÖn nay, viÖc tr¶ l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp ®îc thùc hiÖn theo luËt lao ®éng vµ theo NghÞ ®Þnh N§ 197 CP ngµy 31-12-1994 cña Thñ tíng ChÝnh phñ. Híng dÉn thi hµnh cô thÓ ®îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 58 Bé luËt Lao ®éng níc ta. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông 3 h×nh thøc tr¶ l¬ng sau: - H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian. - H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm - H×nh thøc tr¶ l¬ng kho¸n *H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian Theo h×nh thøc nµy c¬ së ®Ó tÝnh l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng lµ thêi gian lao ®éng thùc tÕ, cÊp bËc c«ng viÖc vµ thang l¬ng cña ngêi 7 lao ®éng. TiÒn l¬ng theo thêi gian cã thÓ thùc hiÖn tÝnh theo th¸ng, tuÇn, ngµy hoÆc giê lµm viÖc cña ngêi lao ®éng tïy thuéc yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý thêi gian lao ®éng cu¶ doanh nghiÖp. C«ng thøc tÝnh: .Møc l¬ng th¸ng = Møc l¬ng c¬ b¶n * (HÖ sè l¬ng + Tæng hÖ sè c¸c kho¶n phô cÊp) Møc l¬ng th¸ng * 12 th¸ng .Møc l¬ng tuÇn = Sè tuÇn lµm viÖc theo chÕ ®é Møc l¬ng th¸ng .Møc l¬ng ngµy = .Møc l¬ng giê = Sè ngµy lµm viÖc theo chÕ ®é Møc l¬ng ngµy Sè giê lµm viÖc theo chÕ ®é H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian cã nhîc ®iÓm lµ kh«ng ph¸t huy ®Çy ®ñ nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng v× nã kh«ng xÐt ®Õn th¸i ®é lao ®éng, cha chó ý ®Õn kÕt qu¶ vµ chÊt lîng c«ng t¸c thùc tÕ cña ngêi lao ®éng. *H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm TiÒn l¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng c¨n cø vµo sè lîng, chÊt lîng s¶n phÈm hä lµm ra. ViÖc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh : + Tr¶ theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ. C«ng thøc: .TiÒn l¬ng ®îc lÜnh = Sè lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc hoµn thµnh * §¬n gi¸ tiÒn l¬ng +TiÒn l¬ng tÝnh theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp: .TiÒn l¬ng ®îc lÜnh = TiÒn l¬ng cña bé phËn trùc tiÕp * Tû lÖ l¬ng gi¸n tiÕp + Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thëng: ngoµi tiÒn l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ ngêi lao ®éng cßn ®îc hö¬ng mét kho¶n tiÒn thëng theo qui ®Þnh cña ®¬n vÞ. +TiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm luü tiÕn lµ tiÒn l¬ng tÝnh theo s¶n phÈm trùc tiÕp kÕt hîp víi kho¶n tiÒn thëng luü tiÕn theo møc ®é hoµn thµnh vît møc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt s¶n phÈm . H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm ®¶m b¶o thùc hiÖn ®Çy ®ñ nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng, g¾n chÆt sè lîng víi chÊt lîng lao ®éng, ®éng viªn ngêi lao ®éng s¸ng t¹o, h¨ng say trong c«ng viÖc. 8 *H×nh thøc tr¶ l¬ng kho¸n C¨n cø vµo khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc hoµn thµnh ®Õn giai ®o¹n cuèi vµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc cÇn ph¶i hoµn thµnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh nh»m khuyÕn khÝch lao ®éng, c¶i tiÕn kü thuËt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. C¸ch tÝnh l¬ng nµy lµ tiÕn bé nhÊt v× nã g¾n tr¸ch nhiÖm cña c¸ nh©n hoÆc tËp thÓ ngêi lao ®éng víi chÝnh SP mµ hä lµm ra. Cã hai ph¬ng ph¸p kho¸n ®ã lµ kho¸n c«ng viÖc vµ kho¸n quü l¬ng. §iÒu kiÖn ®Ó sö dông ph¬ng ph¸p nµy mµ kh«ng g©y ra hiÖn tîng lµm bõa, lµm Èu th× c«ng t¸c kiÓm nghiÖp chÊt lîng s¶n phÈm tríc khi giao nhËn ph¶i ®îc coi träng, thùc hiÖn chÆt chÏ. Th«ng thêng ë mét doanh nghiÖp th× c¸c phÇn viÖc ph¸t sinh ®a d¹ng víi quy m« lín nhá kh¸c nhau, nªn c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng ®îc c¸c doanh nghiÖp ¸p dông linh ho¹t, phï hîp víi hoµn c¶nh cô thÓ ®Ó cã ®îc tÝnh kinh tÕ cao nhÊt. 1.3.1.2 KÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng. H¹ch to¸n kÕ to¸n ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng sö dông tµi kho¶n 334 (TK 334). Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vµ t×nh h×nh thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n vµ nh÷ng ngêi lao ®éng ®· ký hîp ®ång víi doanh nghiÖp vÒ tiÒn l ¬ng, tiÒn c«ng... tiÒn thëng, BHXH vµ c¸c kho¶n kh¸c thuéc vÒ thu nhËp cña c«ng nh©n vµ ngêi lao ®éng. KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 334 - Ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng Nî Tk 334 - SD§K(nÕu cã): ph¶n ¶nh sè tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n kh¸c tr¶ thõa cho CBCNV hiÖn cã lóc ®Çu kú - PS gi¶m: ph¶n ¸nh + C¸c kho¶n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn thëng, ¨n tra vµ c¸c kho¶n tr¶ øng tríc cho ngêi lao ®éng. + C¸c kho¶n khÊu trõ vµo l¬ng cña c«ng nh©n - SDCK( nÕu cã): ph¶n ¸nh sè tiÒn l¬ng ®· tr¶ thõa cho CNV lóc cuèi kú Cã SD§K: ph¶n ¸nh c¸c kho¶n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ 1 ngêi lao ®éng lóc ®Çu kú PS t¨ng: ph¶n ¸nh c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n ¨n ca, phô cÊp , trî cÊp vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho CBCNV trong kú SDCK: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cßn ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng lóc cuèi kú §èi víi c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p, TK 334 cã 2 TK cÊp 2:  TK 3341: Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn thuéc biªn chÕ cña doanh nghiÖp.  TK 3342: Ph¶i tr¶ lao ®éng thuª ngoµi: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho c¸c lao ®éng thuª ngoµi kh«ng thuéc biªn chÕ cña doanh nghiÖp x©y l¾p. *Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng 9 Mçi nghiÖp vô kÕ to¸n tiÒn l¬ng ph¸t sinh ®Òu ®îc h¹ch to¸n ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi. - TÝnh tiÒn l¬ng; tiÒn c«ng vµ phô cÊp ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng ghi: Nî TK 241 Nî TK 154 Nî TK 642 Cã TK 334 - TÝnh tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng ghi: Nî TK 415, 4311, 4312 Cã TK 334 - C¸c kho¶n b¶o hiÓm x· héi (èm ®au, thai s¶n, tai n¹n...) ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng ghi: Nî TK 338 Cã TK 334 - TÝnh c¸c kho¶n ph¶i khÊu trõ vµo l¬ng vµ thu nhËp cña ngêi lao ®éng nh tiÒn t¹m øng, BHYT, tiÒn båi thêng... ghi: Nî TK 334 Cã TK 141 Cã TK 138 Cã TK 338 - X¸c ®Þnh sè tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô, phô cÊp l¬ng, tiÒn ¨n ca, thëng... tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c bé phËn, ®¬n vÞ, ®èi tîng sö dông lao ®éng kÕ to¸n ghi: Nî TK 622 Nî TK 623 (6231) Nî TK 627 (6271) Nî TK 641 (6411) Nî TK 642 (6421) Cã TK 334 - Riªng tiÒn ¨n ca c«ng nh©n x©y l¾p trong c¸c Doanh nghiÖp x©y l¾p kh«ng tÝnh vµo TK 622 nh c¸c doanh nghiÖp kh¸c mµ tÝnh vµo TK 627 (6271) - Trong c¸c Doanh nghiÖp x©y l¾p, trêng hîp cã sö dông lao ®éng thuª ngoµi kh«ng thuéc biªn chÕ cña Doanh nghiÖp x©y l¾p, kÕ to¸n ghi: Nî TK 622, 623 Cã TK 334 (3342) - TÝnh thuÕ thu nhËp cña ngêi lao ®éng ph¶i nép cho Nhµ níc (khi doanh nghiÖp nép thay cho ngêi lao ®éng) ghi: Nî TK 334 Cã TK 333 - Khi thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng ghi: Nî TK 334 Cã TK 111, 112 10 TÊt c¶ c¸c kho¶n thu nhËp trªn cña ngêi lao ®éng sÏ ®îc doanh nghiÖp trÝch tõ quü tiÒn l¬ng ra ®Ó tr¶. *Quü tiÒn l¬ng Quü tiÒn l¬ng cña Doanh nghiÖp lµ toµn bé sè tiÒn l¬ng tÝnh theo sè c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp do doanh nghiÖp trùc tiÕp qu¶n lý vµ chi tr¶ l¬ng, bao gåm c¶ tiÒn l¬ng cÊp bËc, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn l¬ng chÝnh, tiÒn l¬ng phô, tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng khi ®i häc, nghØ phÐp… theo chÕ ®é. Quü tiÒn l¬ng ph¶i lu«n ®îc qu¶n lý chÆt chÏ ®Ó ®¶m b¶o sö dông cã hiÖu qu¶. Bªn c¹nh c¸c kho¶n tiÒn l¬ng ®îc hëng ngêi lao ®éng cßn ®îc hëng c¸c kho¶n trî cÊp BHXH, BHYT, KPC§. 1.3.2 KÕ to¸n c¸c kho¶n trÝch ph¶i nép theo l¬ng. C¸c kho¶n trÝch ph¶i nép theo l¬ng bao gåm c¸c kho¶n BHXH, BHYT, KPC§. C¸c kho¶n nµy ®îc trÝch ra trªn c¬ së tiÒn l¬ng c¬ b¶n. ViÖc chi tr¶ sÏ do c¸c Quü BHXH, BHYT, KPC§ ®¶m nhiÖm. 1.3.2.1 Quü BHXH, BHYT, KPC§ *Quü BHXH. Ngêi lao ®éng khi gÆp khã kh¨n, bÊt lîi nh ®au èm, thai s¶n, hu trÝ hay tai n¹n sÏ ®îc cÊp BHXH tÝnh trªn c¬ së sè lîng, chÊt lîng lao ®éng vµ thêi gian mµ hä ®· cèng hiÕn cho x· héi tr íc ®ã. T¹i doanh nghiÖp Quü BHXH ®îc t¹o ra ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n BHXH cho ngêi lao ®éng. Quü ®îc thµnh lËp b»ng c¸ch trÝch theo tû lÖ phÇn tr¨m trªn tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn chøc ®Ó tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ khÊu trõ vµo tiÒn l¬ng c«ng nh©n. Theo quy ®Þnh hiÖn nay th× tû lÖ nµy lµ 20% trong ®ã tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh 15% vµ khÊu trõ 5% vµo tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n. Møc BHXH tÝnh vµo chÝ phÝ SXKD ®îc quy ®Þnh: 10% doanh nghiÖp ph¶i nép cho c¬ quan qu¶n lý ®Ó chi cho 2 néi dung: hu trÝ vµ tö tuÊt, cßn 5% ®îc dïng ®Ó chi cho 3 néi dung: èm ®au, thai s¶n vµ tai n¹n lao ®éng. PhÇn khÊu trõ 5% vµo l¬ng cña ngêi lao ®éng ®îc Doanh nghiÖp nép hé lªn c¬ quan qu¶n lý (Bé Lao ®éng -Th¬ng binh vµ X· héi). Quü BHXH ho¹t ®éng nh»m b¶o ®¶m cho ngêi lao ®éng ®îc hëng thô c¸c chÝnh s¸ch x· héi, ®ång thêi gãp phÇn båi d ìng vµ ph¸t triÓn lùc lîng lao ®éng. * Quü BHYT. Quü BHYT lµ mét h×nh thøc b¶o hiÓm dùa trªn ph¬ng thøc t¸i ph©n phèi thu nhËp tiÒn tÖ, nh»m tËp trung nguån lùc tµi chÝnh céng ®ång ®Ó ch¨m sãc søc khoÎ cho mäi ngêi. V× vËy BHYT thùc chÊt lµ sù b¶o trî vÒ y tÕ cho ngêi tham gia b¶o hiÓm, gióp hä trang tr¶i mét phÇn nµo chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh vµ thuèc men khi ®au èm. Sè tiÒn ®ã ®îc trÝch ra tõ Quü BHYT. Theo quy ®Þnh hiÖn nay BHYT ®îc trÝch theo tû lÖ 3% trªn l¬ng ph¶i thanh to¸n cho c«ng nh©n. Trong ®ã tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ 2% vµ khÊu trõ vµo tiÒn l¬ng c«ng nh©n lµ 1%. Nay theo quy chÕ míi BHYT ®îc chuyÓn sang BHXH vµ chÞu sù qu¶n lý cña Bé Lao ®éng - Th¬ng binh vµ X· héi. 11 * Quü KPC§ Ngêi lao ®éng ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh tríc giíi chñ, hä lËp ra tæ chøc C«ng ®oµn. Tæ chøc nµy chuyªn tr¸ch viÖc ®¹i diÖn cho ngêi lao ®éng th¬ng thuyÕt víi giíi chñ ®ßi quyÒn lîi cho c«ng nh©n vµ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp bÊt c«ng gi÷a chñ vµ c«ng nh©n. Nguån kinh phÝ cho c¸c ho¹t ®éng cña tæ chøc nµy lÊy tõ quü KPC§. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh tû lÖ trÝch KPC§ lµ 2% trªn tæng quü tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng ph¶i chÞu kh¶o chi phÝ nµy.2% nµy còng ®îc tÝnh vµo chiphÝ kinh doanh . Trong ®ã 1% dµnh cho häat ®éng c«ng ®oµn c¬ së vµ 1% cho ho¹t ®éng cña c«ng ®oµn cÊp trªn. Tãm l¹i c¸c quü BHXH, BHYT, KPC§ ho¹t ®éng ®Òu cã t¸c dông chung lµ hç trî cho ho¹t ®éng kinh tÕ vµ ®êi sèng ngêi lao ®éng, ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, gãp phÇn thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi, thóc ®Èy viÖc n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l îng vµ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. VËy h¹ch to¸n c¸c kho¶n BHXH, BHYT, KPC§ còng ph¶i ®îc ®Æc biÖt chó träng ®Ó ®¶m b¶o ®îc quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng. 1.3.2.2 l¬ng. H¹ch to¸n kÕ to¸n c¸c kho¶n trÝch ph¶i nép theo l¬ng KÕ to¸n sö dông TK 338 ®Ó h¹ch to¸n c¸c kho¶n ph¶i nép theo KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK334-Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c NO TK334 CO +Sè d ®Çu kú: +Sè d ®Çu kú: - Ph¶n ¸nh sè nép thõa, tr¶ -Ph¶n ¸nh sè ph¶i nép kh¸c thõa hiÖn cã lóc ®Çu kú. hiÖn cã lóc ®Çu kú. +Ph¸t sinh trong kú: + Ph¸t sinh trong kú: - Ph¶n ¸nh sè tiÒn ph¶i tr¶ -TrÝch BHYT, BHXH, KPC§ kh¸c ®· tr¶ cho CNV theo tû lÖ qui ®Þnh - KPC§ ®· chi t¹i ®¬n vÞ - Gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö - Sè BHYT, BHXH, KPC§ ®· lý. nép cho c¬ quan qu¶n lý, ®· -Doanh thu nhËn tríc ®ãng c¸c quü BHYT, BHXH, - C¸c kho¶n ph¶i nép, ph¶i KPC§ tr¶ hay thu hé. - KÕt chuyÓn gi¸ trÞ tµi s¶n -C¸c kho¶n ph¶i nép, ph¶i tr¶ thõa vµo tµi kho¶n cã liªn kh¸c. quan theo qui ®Þnh - KÕt chuyÓn doanh thu nhËn tríc vµo doanh thu b¸n hµng t¬ng øng tõng kú 12 - C¸c kho¶n ®· tr¶, ®· nép kh¸c +Sè d cuèi kú: +Sè d cuèi kú: -Ph¶n ¸nh sè tr¶ thõa, vît -Ph¶n ¸nh sè tiÒn cßn ph¶i chi cha ®îc thanh to¸n cuèi tr¶, ph¶i nép vµ gi¸ trÞ thõa kú chê xö lý lóc cuèi kú. 13 +TK 338 ®îc chi tiÕt thµnh 6 TK cÊp 2 : . TK 3381 : Tµi s¶n thõa chê gi¶i quyÕt . TK 3382 : KPC§ . TK 3383 : BHXH . TK 3384 : BHYT . TK 3387 : Doanh thu nhËn tríc . TK 3388 : Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c *Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¸c kho¶n trÝch nép theo l¬ng - C¨n cø vµo tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c bé phËn, c¸c ®èi tîng vµ tû lÖ trÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo quy ®Þnh, kÕ to¸n tÝnh sè BHXH, BHYT, KPC§ ph¶i nép, ph¶i tr¶ ghi: Nî TK 622 Nî TK 627 (6271) Nî TK 641 (6411) Nî TK 642 (6421) Nî TK 334,241 Cã TK 338 -§èi víi c¸c Doanh nghiÖp X©y l¾p kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n x©y l¾p kh«ng tÝnh vµo TK 622, cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng vµ phôc vô m¸y thi c«ng kh«ng ®îc tÝnh vµo Tµi kho¶n 632, mµ ®îc tÝnh hÕt vµo Tµi kho¶n 627 (6271). Nhng chØ kh«ng tÝnh vµo Tµi kho¶n 622 kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n x©y l¾p trong DNXL, cßn khi DNXL cã c¸c ho¹t ®éng SXSP c«ng nghiÖp hoÆc ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô th× vÉn tÝnh c¸c kho¶n trªn vµo TK 622 nh c¸c ngµnh kh¸c. - TÝnh BHXH ph¶i tr¶ thay l¬ng cho c«ng nh©n viªn Nî TK 338 (3383) Cã TK 334 - Nép BHXH, BHYT, KPC§ cho c¸c c¬ quan qu¶n lý hoÆc khi chi tr¶ BHXH, KPC§ t¹i ®¬n vÞ, kÕ to¸n ghi: Nî TK 338 ( 3382, 3383, 3384) Cã TK 111, 112 - KhÊu trõ 6% tiÒn l¬ng cña CNV, kho¶n nép hé BHXH, BHYT cho hä ghi: Nî TK 334 Cã TK 338 - Kho¶n BHXH, doanh nghiÖp ®· chi theo chÕ ®é ® îc c¬ quan BHXH hoµn l¹i khi thùc hiÖn kÕ toµn ghi: Nî TK 111,112. Cã TK 338 14 *) S¬ ®å h¹ch to¸n kÕ to¸n c¸c kho¶n trÝch ph¶i nép theo kú: TK 334 TK 338 (2,3,4) TK 622, 623, 627, 641, 642 BHXH ph¶i tr¶ thay TrÝch BHXH, BHYT,KPC§ cho CNV tÝnh vµo chi phÝ SXKD TK 334 TK 111, 112 KhÊu trõ vµo l¬ng CNV Nép (chi) BHXH, BHYT, KPC§ theo ®óng quy ®Þnh kho¶n nép hé BHXH, BHYT TK 111,112 NhËn kho¶n hoµn tr¶ Cña c¬ quan BHXH vÒ kho¶n doanh nghiÖp ®· chi BHXH, BHYT, KPC§ tÝnh theo l¬ng cña CNXL, CN ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng vµ phôc vô MTC 15 TK 6271 Nh vËy, cã thÓ nãi viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch ph¶i nép theo l¬ng lµ mét c«ng viÖc hÕt søc quan träng, ®ßi hái tÝnh chÝnh x¸c cao v× nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ngêi ®éng . Yªu cÇu cña viªc h¹ch to¸n kÕ to¸n lµ vËy cßn c¸ch thøc tæ chøc hÖ thèng sæ kÕ to¸n tµi chÝnh ®îc tiÕn hµnh nh thÕ nµo? 1.4 Tæ chøc hÖ thèng sæ kÕ to¸n tiÒn l¬ng ViÖc tæ chøc h¹ch to¸n vµ ghi sæ c¸c nghiÖp vô tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng lµ phô thuéc vµo h×nh thøc ghi sæ mµ doanh nghiÖp chän. Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh, cã 4 h×nh thøc sæ kÕ to¸n ®ang ®îc ¸p dông thèng nhÊt t¹i c¸c doanh nghiÖp. - NhËt ký - chøng tõ - NhËt ký chung - Chøng tõ ghi sæ Mçi h×nh thøc sæ kÕ to¸n cã mét ®¨c ®iÓm riªng. Doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng qui m«, tÝnh chÊt SXKD cña ®¬n vÞ m×nh ®Ó lùa chän h×nh thøc phï hîp. * NÕu Doanh nghiÖp lùa chän ¸p dông h×nh thøc sæ NhËt ký chøng tõ th× ®Æc ®iÓm h¹ch to¸n kÕ to¸n theo h×nh thøc nµy nh sau: H×nh thøc sæ kÕ to¸n nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp lín, sè lîng nghiÖp vô nhiÒuChøng vµ ®iÒu kÕ to¸n thñ c«ng, dÔ chuyªn m«n tõ kiÖn kÕ to¸n ho¸ c¸n bé kÕ to¸n. Tuy nhiªn nã ®ßi hái tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé kÕ to¸n ph¶i cao. MÆt kh¸c kh«ng phïhîp hîpchøng víi kÕ B¶ng tæng tõ to¸n b»ng m¸y. gèc cïng lo¹i Trong h×nh thøc kÕ to¸n nµy, kÕt hîp tr×nh tù ghi sæ theo trËt tù Sè to¸n chi thêi gian víi SèkÕkÕtiÕt to¸ntr×nh chi tù sæ ghi ph©n lo¹i theo hÖ th«ng c¸c nghiÖp vô tiÕt lo¹i ®Ó ghi vµo mét sæ kÕ to¸n tæng hîp lµ sæ NhËt ký kinh tÕ cïng chøng tõ. C¸c b¶ng kª, Thùc tÕ cã thÓ kÕt hîp mét phÇn to¸nbæchi tiÕt víi kÕ to¸n tæng b¶ngkÕ ph©n hîp ngay trong sæ NhËt ký - chøng tõ nhng xu híng chung lµ vÉn t¸ch rêi kÕ to¸n tæng hîp víi kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó ghi vµo hai lo¹i sæ kÕ to¸n riªng lµ Sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ Sæ kÕ to¸n chi tiÕt. B¸o c¸o NhËt ký – chøng tõ NhËt ký – chøng tõ B¶ng B¶ngchi chitiÕt tiÕtsè sè ph¸t sinh S¬ sinh ®å sè 3 ph¸t quü hµng ngµy Sæ c¸i S¬ ®å tr×nh tù hÖ thèng ho¸ th«ng tin kÕ to¸n theo h×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký – Chøng tõ B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n kh¸c 16 Ghi chó: Ghi hµng ngµy Ghi cuèi kú KiÓm tra, ®èi chiÕu sè lîng cuèi kú *NÕu Doanh nghiÖp lùa chän ¸p dông h×nh thøc sæ NhËt ký chung th× ®Æc ®iÓm h¹ch to¸n kÕ to¸n theo h×nh thøc nµy nh sau: H×nh thøc NhËt ký chung cã thÓ thÝch hîp víi mäi doanh nghiÖp. H×nh thøc nµy t¸ch rêi tr×nh tù ghi sæ theo trËt tù thêi gian víi tr×nh tù ghi sæ ph©n lo¹i theo hÖ thèng ®Ó ghi c¸c nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh ph¸t sinh vµo hai sæ kÕ to¸n tæng hîp lµ NhËt ký chung vµ Sæ C¸i. ViÖc ghi chÐp kÕ to¸n tæng hîp ®îc t¸ch rêi víi ghi chÐp chi tiÕt ®Ó ghi vµo hai lo¹i sæ kÕ to¸n: Sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ Sæ kÕ to¸n chi tiÕt. §Ó kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc ghi sæ kÕ to¸n c¸c doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc sæ NhËt ký chung b¾t buéc ph¶i lËp B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n vµ c¸c B¶ng chi tiÕt sè ph¸t sinh. 17 S¬ ®å sè 4 S¬ ®å tr×nh tù hÖ thèng ho¸ th«ng tin kÕ to¸n theo h×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký chung Chøng tõ kÕ to¸n B¶ng tæng hîp chøng tõ gèc cïng lo¹i Sæ kÕkÕto¸n Sæ to¸n chi chitiÕt tiÕt NhËt ký NhËt ký ®Æc biÖt ®Æc biÖt NhËt ký chung B¸o c¸o quü hµng ngµy Sæ c¸i B¶ng B¶ngchi chi tiÕt tiÕtsè sèph¸t ph¸t sinh sinh Ghi chó: B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n Ghi hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú ng¾n h¹n B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ Ghi cuèi kú c¸c b¸okúc¸o kÕ to¸n kh¸c KiÓm tra, ®èi chiÕu sè liÖu cuèi 18 *NÕu Doanh nghiÖp lùa chän ¸p dông h×nh thøc sæ Chøng tõ ghi sæ th× ®Æc ®iÓm h¹ch to¸n kÕ to¸n theo h×nh thøc nµy nh sau: H×nh thøc sæ Chøng tõ ghi sæ thÝch hîp víi mäi lo¹i h×nh Doanh nghiÖp, thuËn tiÖn cho viÖc ¸p dông c¸c phÇn mÒm kÕ to¸n. Tuy nhiªn viÖc ghi chÐp bÞ trïng lÆp nhiÒu nªn viÖc lËp b¸o c¸o dÔ bÞ chËm trÔ nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn kÕ to¸n thñ c«ng. Tr×nh tù ghi sæ theo trËt tù thêi gian ®îc t¸ch rêi víi tr×nh tù ghi sæ ph©n lo¹i theo hÖ thèng c¸c nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh ph¸t sinh ®Ó ghi vµo hai sæ kÕ to¸n tæng hîp lµ sæ §¨ng ký chøng tõ ghi sæ vµ sæ C¸i. C¸n bé kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo chøng tõ gèc hoÆc B¶ng tæng hîp chøng tõ gèc cïng lo¹i ®Ó lËp Chøng tõ ghi sæ. Theo h×nh thøc nµy viÖc ghi chÐp kÕ to¸n tæng hîp còng ®îc t¸ch rêi víi ghi chÐp kÕ to¸n chi tiÕt ®Î ghi vµo hai lo¹i sæ kÕ to¸n: Sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ Sæ kÕ to¸n chi tiÕt. C¸n bé kÕ to¸n ph¶i lËp b¶ng c©n ®èi tµi kho¶n ®Î kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc ghi chÐp kÕ to¸n tæng hîp. HiÖn nay chØ c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n vµ tËp thÓ, c¸c ®¬n vÞ nhá sö dông Ýt Tµi kho¶n cÊp 1 míi sö dông h×nh thøc kÕ to¸n nµy. S¬ ®å sè 5 S¬ ®å tr×nh tù hÖ thèng ho¸ th«ng tin kÕ to¸n theo h×nh thøc kÕ to¸n Chøng tõ ghi sæ 19 Chøng tõ gèc B¶ng tæng hîp chøng tõ gèc cïng lo¹i Sæ kÕkÕto¸n Sæ to¸n chi chitiÕt tiÕt Chøng tõ ghi sæ Sæ §¨ng ký CTGS B¸o c¸o quü hµng ngµy Sæ c¸i B¶ng B¶ngchi chi tiÕt sè ph¸t tiÕt sè ph¸t Ghi chó: B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n sinh sinh Ghi hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú (3 ®Õn 5 ngµy) Ghi cuèi kú KiÓm tra, ®èi chiÕu sè liÖu cuèi kú B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n kh¸c * H×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký sæ c¸i H×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký sæ c¸i kÕt hîp tr×nh tù ghi sæ theo trËt tù thêi gian víi tr×nh tù ghi sæ ph©n lo¹i theo hÖ thèng toµn bé c¸c nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh ph¸t sinh ®Ó ghi vµo Sæ kÕ to¸n tæng hîp duy nhÊt lµ NhËt ký – sæ c¸i. Trong h×nh thøc nµy ngêi ta t¸ch rêi viÖc ghi chÐp kÕ to¸n tæng hîp vµ viÖc ghi chÐp kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó ghi vµo hai sæ kÕ to¸n: sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ sè kÕ to¸n chi tiÕt. S¬ ®å sè S¬ ®å tr×nh tù hÖ thèng ho¸ th«ng tin kÕ to¸n theo h×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký - sæ c¸i Chøng tõ gèc B¶ng tæng hîp chøng tõ gèc cïng lo¹i Sæ kÕ to¸n chi tiÕt 20