Lêi më ®Çu
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ®Ó tån t¹i ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn mçi doanh nghiÖp
ph¶i tù t×m ra híng ®i,tù tæ chøc thùc hiÖn s¶n xuÊt-kinh doanh mét c¸ch phï hîp sao
cho tõ khi doanh nghiÖp bá vèn ra cho ®Õn khi thu ®îc vèn vÒ chi phÝ bá ra lµ Ýt nhÊt
nhng l¹i cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. Cã nh vËy doanh nghiÖp míi bï ®¾p ®îc tÊt c¶ c¸c chi
phÝ bá ra, ®¶m b¶o thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ Níc, c¶i thiÖn ®êi
sèng cho ngêi lao ®éng vµ thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng gãp phÇn x©y dùng vµ ph¸t
triÓn nÒn kinh tÕ. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m vµ qu¶n
lý chi phÝ mét c¸ch chÆt chÏ ë tÊt c¶ c¸c kh©u tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Õn qu¸ tr×nh kinh
doanh.
Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chi phÝ vËt liÖu thêng chiÕm mét tû träng rÊt lín
trong gi¸ thµnh s¶n phÈm còng nh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, v× vËy c¸c
doanh nghiÖp ph¶i lu«n quan t©m ®Õn viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ nguyªn vËt liÖu, gi¶m møc
tiªu hao nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mét c¸ch tèi ®a song vÉn ®¶m b¶o chÊt
lîng s¶n phÈm mét c¸ch tèt nhÊt. ViÖc tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu sÏ
gióp cho nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cã ®îc nh÷ng th«ng tin kÞp thêi vµ chÝnh x¸c ®Ó lùa
chän ph¬ng ¸n s¶n xuÊt- kinh doanh mét c¸ch tèt nhÊt; lËp dù to¸n chi phÝ nguyªn vËt
liÖu ®¶m b¶o cung cÊp ®ñ, ®óng chÊt lîng vµ kÞp thêi cho s¶n xuÊt, gióp cho qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt diÔn ra nhÞp nhµng ®óng kÕ ho¹ch ®ång thêi x¸c ®Þnh ®îc nhu cÇu nguyªn vËt
liÖu dù tr÷ (tån kho) hîp lý, tr¸nh g©y ø ®éng vèn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn l u
®éng.
C«ng ty giÇy Thîng §×nh lµ mét c«ng ty cã qui m« lín, mÆt hµng s¶n xuÊt kinh
doanh chñ yÕu lµ giÇy v¶i nªn sè lîng c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu hµng n¨m c«ng ty nhËp
vÒ võa lín, võa phong phó vµ ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i. ChÝnh v× vËy c«ng t¸c kÕ to¸n
nguyªn vËt liÖu ë c«ng ty rÊt ®îc chó träng vµ ®îc xem lµ mét bé phËn qu¶n lý kh«ng
thÓ thiÕu ®uîc trong toµn bé c«ng t¸c qu¶n lý cña c«ng ty.
Trong thêi gian thùc tËp t¹i phßng KÕ to¸n- Tµi chÝnh c«ng ty giÇy Thîng §×nh,
nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt, ®îc sù híng ®Én nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o TrÇn QuÝ Liªn vµ sù gióp ®ì cña c¸c c¸n
bé nh©n viªn phßng KÕ to¸n, em ®· ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi " H¹ch to¸n nguyªn vËt
liÖu t¹i c«ng ty giÇy Thîng ®×nh -Hµ Néi" ®Ó hiÓu râ h¬n vÒ thùc tiÔn c«ng t¸c kÕ
to¸n NVL t¹i c«ng ty, kÕt hîp víi nh÷ng lý luËn ®· ®îc häc nh»m t×m ra nh÷ng biÖn
ph¸p gãp phÇn hoµnh thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu cña c«ng ty.
Néi dung cña luËn v¨n, ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, gåm 3 phÇn:
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu ë c«ng ty giÇy Thîng §×nh-Hµ
Néi.
PhÇn III: Mét sè nhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ vÒ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu ë c«ng ty giÇy Thîng §×nh- Hµ Néi.
Do thêi gian còng nh tr×nh ®é nhËn thøc vµ kh¶ n¨ng ngiªn cøu cña b¶n th©n cã
h¹n nªn ch¾c ch¾n chuyªn ®Ò cßn nhiÒu thiÕu sãt. Em rÊt mong ®îc sù gãp ý cña thÇy
gi¸o, c¸c c« chó, anh chÞ phßng KÕ to¸n-Tµi chÝnh trong c«ng ty cïng toµn thÓ c¸c b¹n
bÌ ®Ó luËn v¨n nµy ®îc hoµn chØnh h¬n.
1
PhÇn I.
Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu
trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
I. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu
trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt .
1.Kh¸i niÖm, ®Æc diÓm cña nguyªn vËt liÖu (NVL) trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt.
a. Kh¸i niÖm.
NVL lµ ®èi tîng lao ®éng, mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ
c¬ së vËt chÊt cÊu thµnh nªn thùc thÓ s¶n phÈm.
Trong ®ã:
Nguyªn liÖu: Lµ nh÷ng ®èi tîng lao ®éng cha qua chÕ biÕn c«ng nghiÖp
VËt liÖu: Lµ nh÷ng ®èi tîng lao ®éng ®· qua chÕ biÕn.
b.§Æc diÓm.
NVL cã mét sè ®Æc ®iÓm sau:
NVL cã h×nh th¸i biÓu hiÖn ë d¹ng vËt chÊt ho¸ nh s¾t thÐp trong doanh nghiÖp
c¬ khÝ, b«ng trong xÝ nghiÖp dÖt, v¶i trong xÝ nghiÖp may mÆc...
2
NVL chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh.
Khi tham gia vµo mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, díi t¸c ®éng cña lao ®éng, NVL bÞ
tiªu hao toµn bé hoÆc bÞ thay ®æi h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu ®Ó t¹o ra h×nh th¸i vËt chÊt
cña s¶n phÈm.
NVL lµ mét bé phËn thuéc tµi s¶n lu ®éng, gi¸ trÞ NVL tån kho lµ vèn lu ®éng
dù tr÷ cho s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
2.Vai trß cña nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Lµ yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ c¬ së vËt chÊt cÊu thµnh nªn thùc thÓ
s¶n phÈm nªn NVL ®ãng mét vÞ trÝ quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt : SÏ kh«ng thÓ
tiÕn hµnh s¶n xuÊt nÕu kh«ng cã NVL, thªm vµo ®ã viÖc cung cÊp NVL cã ®Çy ®ñ, kÞp
thêi vµ ®¶m b¶o chÊt lîng ¶nh hëng rÊt lín ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp...V×
vËy c«ng t¸c qu¶n lý NVL ®Òu ®îc c¸c doanh nghiÖp hÕt søc quan t©m.
Trªn c¸c ph¬ng diÖn kh¸c nhau, NVL ®Òu gi÷ mét vÞ trÝ quan träng trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt :
VÒ mÆt chi phÝ:
Do gi¸ trÞ NVL chuyÓn dÞch toµn bé mét lÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm míi t¹o ra nªn
chi phÝ NVL thêng chiÕm tû träng lín trong toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n
phÈm. V× vËy chØ cÇn mét sù biÕn ®éng nhá cña NVL còng ¶nh hëng trùc tiÕp dÕn
nh÷ng chØ tiªu quan träng cña doanh nghiÖp nh chØ tiªu doanh thu, lîi nhuËn, gi¸ thµnh
s¶n phÈm...
VÒ mÆt hiÖn vËt:
Do lµ c¬ së vËt chÊt ®Ó h×nh thµnh nªn s¶n phÈm do ®ã NVL lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh
®Õn chØ tiªu chÊt lîng s¶n phÈm.
VÒ mÆt vèn:
NVL lµ mét thµnh phÇn quan träng cña vèn lu ®éng trong doanh nghiÖp. §Ó n©ng
cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng cÇn t¨ng tèc ®é lu chuyÓn cña vèn vµ ®iÒu ®ã kh«ng
thÓ t¸ch rêi viÖc dù tr÷ vµ sö dông NVL mét c¸ch hîp lý, tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu qu¶.
3.Yªu cÇu qu¶n lý nguyªn vËt liÖu .
Trong c¬ chÕ thÞ trêng, ®Ó t¹o ra s¶n phÈm ngµy cµng nhiÒu, phong phó ®a d¹ng
vÒ chñng lo¹I, ®ßi hái khèi lîng NVL ngµy cµng t¨ng, trong khi ®ã NVL s¶n xuÊt
trong níc cha ®ñ ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt, nhiÒu NVL cßn ph¶i nhËp ngo¹i. V× vËy,
cÇn ph¶i qu¶n lý tèt NVL, t×m biÖn ph¸p sö dông NVL tiÕt kiÖm hîp lý nhng vÉn ®¶m
b¶o chÊt lîng s¶n phÈm dîc s¶n xuÊt ra.
Qu¶n lý tèt NVL sÏ h¹n chÕ dîc nh÷ng mÊt m¸t, h háng, gi¶m bít nh÷ng rñi ro
thiÖt h¹i x¶y ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, gãp phÇn gi¶m
bít chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh. Qu¶n lý tèt NVL cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh doanh vµ ®¸nh gi¸
tµi s¶n cña doanh nghiÖp mét c¸ch ®Çy ®ñ, x¸c thùc vµ ®¶m b¶o tÝnh trung thùc kh¸ch
quan cña th«ng tin tr×nh bµy trªn c¸c b¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
Víi ý nghÜa ®ã, viÖc qu¶n lý NVL trong c¸c doanh nghiÖp ®ßi hái ph¶i ®îc tæ
chøc chÆt chÏ ë nhiÒu kh©u kh¸c nhau tõ kh©u thu mua, b¶o qu¶n tíi kh©u dù tr÷ vµ sö
dông.
3
ë kh©u thu mua : NVL lµ tµi s¶n dù tr÷ s¶n xuÊt , thêng xuyªn biÕn ®éng, c¸c
doanh nghiÖp thêng xuyªn ph¶i tiÕn hµnh thu mua NVL ®Ó ®¸p øng kÞp thêi cho qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm vµ phôc vô cho nh÷ng nhu cÇu kh¸c cña doanh nghiÖp.
Kh©u thu mua ph¶i qu¶n lý vÒ sè lîng, qui c¸ch, chñng lo¹i, gi¸ mua vµ chi phÝ thu
mua, thùc hiÖn kÕ ho¹ch thu mua ®óng tiÕn ®é thêi gian, phï hîp vãi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp.
ë kh©u sö dông : Sö dông NVL hîp lý, tiÕt kiÖm trªn c¬ së ®Þnh møc vµ dù
to¸n chi phÝ cã ý nghÜa quan träng trong viÖc h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n
phÈm, t¨ng thu nhËp tÝch luü cña doanh nghiÖp. Do vËy, trong kh©u nµy cÇn ph¶i tæ
chøc tèt c¸c viÖc ghi chÐp ph¶n ¸nh t×nh h×nh xuÊt dïng NVL trong s¶n xuÊt kinh
doanh.
ë kh©u b¶o qu¶n : CÇn ph¶i tæ chøc tèt kho tµng, bÕn b·i, thùc hiÖn dóng chÕ
dé b¶o qu¶n ®èi víi tõng lo¹i NVL, ®¶m b¶o an toµn, tr¸nh h háng, mÊt m¸t.
ë kh©u dù tr÷ : §ßi hái doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc dù tr÷ tèi ®a, tèi
thiÓu cho tõng lo¹i NVL ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh tiÕn hµnh b×nh thêng, kh«ng bÞ ngõng trÖ hay gi¸n ®o¹n do viÖc mua vµ cung øng kh«ng kÞp thêi hoÆc
l©m vµo t×nh tr¹ng ø ®äng vèn do dù tr÷ qu¸ nhiÒu.
4. Vai trß vµ nhiÖm vô cña kÕ to¸n ®èi víi viÖc qu¶n lý nguyªn vËt liÖu.
Tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n NVL lµ ®iÒu kiÖn quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong
viÖc qu¶n lý NVL, gióp cho nhµ qu¶n lý cã ®îc nh÷ng th«ng tin kÞp thêi vµ chÝnh x¸c,
tõ ®ã cung cÊp ®Çy ®ñ kÞp thêi, ®ång bé nh÷ng vËt liÖu cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt, còng nh
dù tr÷ vµ sö dông NVL hîp lý, tiÕt kiÖm, ng¨n ngõa c¸c hiÖn tîng h háng, mÊt m¸t vµ
l·ng phÝ NVL trong tÊt c¶ c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
§Ó thùc hiÖn tèt vai trß cña m×nh c«ng t¸c kÕ to¸n NVL cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c
nhiÖm vô sau:
Ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, kÞp thêi, trung thùc sè lîng, chÊt lîng vµ gi¸ thµnh thùc tÕ
NVL thu mua. Tõ ®ã kiÓm tra vµ gi¸m s¸t ®îc t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch cung øng
vËt t kü thuËt phôc vô cho s¶n xuÊt vµ c¸c kho¶n chi phÝ thu mua kh¸c.
TËp hîp ®Çy ®ñ chÝnh x¸c sè lîng, gi¸ trÞ NVL xuÊt kho, NVL thùc tÕ tiªu hao
cho s¶n xuÊt, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc tiªu hao sö dông NVL cã phï
hîp víi nguyªn t¾c yªu cÇu qu¶n lý thèng nhÊt vµ yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp hay
kh«ng.
Tæ chøc chøng tõ, tµi kho¶n kÕ to¸n, sæ kÕ to¸n phï hîp víi ph¬ng thøc kÕ to¸n
hµng tån kho ¸p dông trong doanh nghiÖp ®Ó ghi chÐp, ph©n lo¹i, tæng hîp sè liÖu vÒ
t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m NVL trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
TiÕn hµnh kiÓm kª, ph©n tÝch, d¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch mua, t×nh
h×nh thanh to¸n víi ngêi b¸n vµ t×nh h×nh sö dông NVL trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh.
II. Ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu.
1. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu.
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, NVL bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i, thø kh¸c nhau,
cã vai trß c«ng dông vµ tÝnh n¨ng lý, ho¸ kh¸c nhau. §Ó cã thÓ qu¶n lý vµ tæ chøc h¹ch
4
to¸n mét c¸ch chÆt chÏ tõng lo¹i, thø NVL phôc vô cho nhu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp,
cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chóng theo nh÷ng tiªu thøc thÝch hîp.
Ph©n lo¹i vËt liÖu lµ s¾p xÕp c¸c lo¹i, thø vËt liÖu cïng lo¹i víi nhau theo mét
®Æc trng (tiªu thøc) nhÊt ®Þnh nµo ®ã thµnh tõng nhãm ®Ó thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ
h¹ch to¸n.
Tuú theo tõng doanh nghiÖp, tuú theo c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i mµ NVL dîc ph©n
lo¹i kh¸c nhau. Nh×n chung NVL ®îc ph©n lo¹i theo mét sè tiªu thøc chÝnh sau:
C¨n cø vµo vai trß vµ c«ng dông cña NVL
NVL chÝnh (bao gåm c¶ b¸n thµnh phÈm mua ngoµi ®Ó tiÕp tôc chÕ biÕn): lµ
nh÷ng nguyªn liÖu, vËt liÖu sau qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ biÕn sÏ lµ c¬ së vËt chÊt chñ yÕu
cÊu thµnh nªn thùc thÓ vËt chÊt cña s¶n phÈm.
NVL phô: lµ nh÷ng NVL cã t¸c dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®îc sö dông kÕt
hîp víi NVL chÝnh ®Ó hoµn thiÖn vµ n©ng cao tÝnh n¨ng chÊt lîng cña s¶n phÈm hoÆc
®îc sö dông ®Ó duy tr× cho c«ng cô lao ®éng ho¹t ®éng b×nh thêng, hoÆc ®îc dïng ®Ó
phôc vô cho nhu cÇu kü thuËt hay nhu cÇu qu¶n lý.
Nhiªn liÖu: lµ nh÷ng lo¹i vËt liÖu dïng ®Ó t¹o ra nhiÖt n¨ng nh than ®¸, than
bïn, cñi, x¨ng, dÇu,... Nhiªn liÖu tån t¹i ë c¶ ba d¹ng láng, khÝ, r¾n. Thùc chÊt nhiªn
liÖu lµ mét lo¹i vËt liÖu phô, tuy nhiªn nã ®îc t¸ch ra thµnh mét lo¹i riªng v× viÖc s¶n
xuÊt vµ tiªu dïng nhiªn liÖu chiÕm mét tû träng lín vµ ®ãng mét vai trß quan träng
trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nhiªn liÖu còng cã yªu cÇu vµ kü thuËt qu¶n lý hoµn toµn
kh¸c víi vËt liÖu th«ng thêng.
Phô tïng thay thÕ: lµ lo¹i vËt t ®îc sö dông cho ho¹t ®éng b¶o dìng, söa ch÷a
TSC§ cña doanh nghiÖp. Trong c¸c doanh nghiÖp ®Ó b¶o qu¶n, b¶o dìng, söa ch÷a
kh«i phôc n¨ng lùc h¹ot ®éng cña TSC§ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i mua s¾m, dù tr÷
c¸c lo¹i phô tïng thay thÕ.
ThiÕt bÞ vµ vËt liÖu XDCB : lµ c¸c lo¹i vËt liÖu thiÕt bÞ phôc vô cho ho¹t ®éng
XDCB, t¸i t¹o TSC§.
PhÕ liÖu thu håi: lµ nh÷ng lo¹i vËt liÖu thu håi tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
®Ó sö dông l¹i hoÆc b¸n ra ngoµi.
C¸ch ph©n lo¹i nh trªn lµ dùa vµo vai trß cña chóng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh. tuy nhiªn, còng cã trêng hîp cïng mét lo¹i vËt liÖu ë mét doanh nghiÖp cã lóc
®îc sö dông nh vËt liÖu chÝnh, cã lóc l¹i ®îc sö dông nh vËt liÖu phô. Do ®ã, khi ph©n
lo¹i vËt liÖu cÇn ph¶i c¨n cø vµo vai trß, t¸c dông chÝnh cña chóng. H¹ch to¸n theo c¸ch
ph©n lo¹i nãi trªn ®¸p øng ®îc yªu cÇu ph¶n ¸nh tæng qu¸t vÒ mÆt gi¸ trÞ ®èi víi mçi
lo¹i vËt liÖu.
C¨n cø vµo chøc n¨ng cña NVL ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
NVL sö dông cho s¶n xuÊt: lµ c¸c lo¹i NVL tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
s¶n phÈm. Gåm cã:
NVL trùc tiÕp: lµ c¸c lo¹i NVL trùc tiÕp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm.
NVL gi¸n tiÕp: lµ c¸c lo¹i NVL tiªu hao gi¸n tiÕp trong qu¸ tr×nh phôc vô s¶n
xuÊt s¶n phÈm ( Thêng lµ chi phÝ cè ®Þnh nh chi phÝ dÇu mì b¶o dìng m¸y mãc).
NVL sö dông cho b¸n hµng.
NVL sö dông cho qu¶n lý DN.
C¨n cø vµo nguån h×nh thµnh.
5
NVL mua ngoµi: Lµ nh÷ng NVL sö dông cho s¶n xu¸t kinh doanh dîc DN
mua ngoµi thÞ trêng. Mua ngoµi lµ ph¬ng thøc cung øng NVL thêng xuyªn cña mçi
DN.
NVL tù s¶n xuÊt:Lµ nh÷ng NVL do DN tù chÕ biÕn hay thuª ngoµi chÕ biÕn
®Ó sö dông cho s¶n xuÊt ë giai ®o¹n sau.
NVL nhËn ghãp vèn liªn doanh hoÆc ®îc biÕu tÆng, cÊp ph¸t.
PhÕ liÖu thu håi:Lµ nh÷ng NVL bÞ th¶i ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cã thÓ ®îc
t¸i sö dông hoÆc ®em b¸n.
C¨n cø vµo quyÒn së h÷u .
NVL thuéc së h÷u cña DN.
NVL kh«ng thuéc së h÷u cña DN.
§Ó ®¶m b¶o thuËn tiÖn, tr¸nh nhÇm lÉn cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ ®èi víi tõng thø, lo¹i vËt liÖu, trªn c¬ së ph©n lo¹i vËt liÖu, DN ph¶i x©y
dùng "Sæ danh ®iÓm vËt liÖu", x¸c ®Þnh thèng nhÊt tªn gäi cña tõng thø vËt liÖu, m·
hiÖu, qui c¸ch cña vËt liÖu, sè hiÖu cña mçi thø vËt liÖu, ®¬n vÞ tÝnh vµ gi¸ h¹ch to¸n
cña vËt liÖu. Sè hiÖu ®Ó chØ tõng thø vËt liÖu gäi lµ sè danh ®iÓm vËt liÖu. HÖ thèng sè
danh ®iÓm vËt liÖu ®îc x©y dùng theo nguyªn t¾c ph©n lo¹i. Mçi sè danh ®iÓm bao gåm
nhiÒu ch÷ sè s¾p xÕp theo mét thø tù nhÊt ®Þnh ®Ó chØ lo¹i, nhãm vµ thø vËt liÖu.
Sæ danh ®iÓm vËt liÖu cã t¸c dông trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n ®Æc biÖt
trong ®iÒu kiÖn c¬ giíi ho¸ c«ng t¸c t¸c h¹ch to¸n, nã cung cÊp th«ng tin cho qu¶n lý,
trong ®ã thÓ hiÖn qui c¸ch ®¬n vÞ, m· sè, lµ c¨n cø ®Ó më thÎ kho, sæ chi tiÕt h¹ch to¸n
ë DN.
Sæ danh ®iÓm vËt liÖu.
Ký hiÖu
Tªn, nh·n
§¬n vÞ tÝnh
hiÖu, qui c¸ch
§¬n gi¸
Ghi chó
Nhãm vËt liÖu Danh ®iÓm
2.TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu.
TÝnh gi¸ vËt liÖu lµ mét vÊn ®Ò quan träng trong viÖc tæ chøc h¹ch to¸n vËt liÖu.
TÝnh gi¸ vËt liÖu lµ dïng thíc ®o tiÒn tÖ ®Ó biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña chóng theo nh÷ng
nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh, ®¶m b¶o yªu cÇu ch©n thùc thèng nhÊt.
§¸nh gi¸ vËt liÖu trong c¸c DN s¶n xuÊt cã ý nghÜa quan träng trong c«ng t¸c
h¹ch to¸n vµ qu¶n lý vËt liÖu. Th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ vËt liÖu kÕ to¸n míi ghi chÐp
®Çy ®ñ cã hÖ thèng c¸c chi phÝ cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ vËt liÖu mua vµo, gi¸ trÞ vËt liÖu
tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt-kinh doanh, tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc chÝnh x¸c gi¸ trÞ s¶n
phÈm s¶n xuÊt trong kú, cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi th«ng tin cho ngêi qu¶n lý, gãp phÇn
qu¶n lý cã hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng vÒ thu mua vËt liÖu vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm
cña DN.
Nguyªn t¾c c¬ b¶n ®¸nh gi¸ vËt liÖu lµ theo gi¸ thùc tÕ, nhng do ®Æc ®iÓm cña
NVL lµ thêng xuyªn biÕn ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, vµ yªu cÇu cña kÕ
to¸n lµ ph¶i ph¶n ¸nh kÞp thêi t×nh h×nh nhËp xuÊt hµng ngµy cña vËt liÖu, nªn ngoµi
viÖc dïng gi¸ thùc tÕ viÖc ®¸nh gi¸ vËt liÖu cßn cã thÓ sö dông gi¸ h¹ch to¸n.
6
Gi¸ thùc tÕ cña NVL lµ lo¹i gi¸ ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn nh÷ng c¨n cø kh¸ch quan,
®îc h×nh thµnh trªn c¬ së c¸c chøng tõ hîp lÖ chøng minh c¸c kho¶n chi hîp ph¸p cña
DN ®Ó t¹o ra NVL. Gi¸ thùc tÕ cña NVL lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh lu©n
chuyÓn NVL vµ nã ®îc dïng ®Ó ghi nhËn NVL tån kho vµo c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n.
Gi¸ h¹ch to¸n lµ lo¹i gi¸ æn ®Þnh, ®îc x¸c ®Þnh ngay ë ®Çu kú h¹ch to¸n, thêng
dùa trªn gi¸ thùc tÕ cuèi kú tríc hay gi¸ kÕ ho¹ch kú nµy. Nh vËy, gi¸ h¹ch to¸n lµ lo¹i
gi¸ cã tÝnh chñ quan nªn chØ sö dông ®Ó theo dâi viÖc lu©n chuyÓn hµng ngµy. Cuèi kú
h¹ch to¸n, kÕ to¸n ph¶i ®iÒu chØnh gi¸ h¹ch to¸n thµnh gi¸ thùc tÕ.
a.X¸c ®Þnh gi¸ NVL nhËp kho.
NVL nhËp kho chñ yÕu ®îc tÝnh b»ng gi¸ thµnh thùc tÕ. C¸ biÖt chØ cã mét vµi
sè Ýt trêng hîp ph¶i sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó ghi nhËn nhËp kho NVL. Ch¼ng h¹n, khi
NVL nhËp kho nhng cha cã chøng tõ ho¸ ®¬n, kÕ to¸n cã thÓ sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó
ghi sæ, ®Õn khi cã chøng tõ ho¸ ®¬n th× kÕ to¸n tiÕn hµnh ®iÒu chØnh gi¸ h¹ch to¸n
thµnh gi¸ thùc tÕ cho l« NVL ®ã.
Gi¸ thùc tÕ cña NVL nhËp vµo ®îc x¸c ®Þnh tuú theo tõng nguån nhËp nh sau:
§èi víi NVL mua ngoµi.
Gi¸ thùc tÕ
Gi¸ ghi trªn ho¸
Chi phÝ
C¸c kho¶n gi¶m
=
+
vËt liÖu nhËp
®¬n ngêi b¸n
thu mua
gi¸(nÕu cã)
Trong ®ã:
Gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n (bao gåm c¶ thuÕ nhËp khÈu, nÕu cã):
NÕu DN tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× gi¸ mua lµ gi¸ cha tÝnh
thuÕ.
NÕu DN tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× gi¸ mua lµ gi¸ cã thuÕ.
Chi phÝ thu mua thêng bao gåm:
Chi phÝ vËn chuyÓn b¶o qu¶n.
Chi phÝ thuª kho , b·i.
Chi phÝ b¶o hiÓm hµng ho¸ khi mua.
Hao hôt trong ®Þnh møc khi mua.
C«ng t¸c phÝ cña ngêi ®i mua.
§èi víi NVL s¶n xuÊt:
Gi¸ thùc tÕ
vËt liÖu nhËp
=
Gi¸ vËt liÖu
+
xuÊt ®Ó chÕ biÕn
Chi phÝ chÕ
biÕn kh¸c
§èi víi NVL do Nhµ Níc cÊp hoÆc cÊp trªn cÊp:
Gi¸ thùc tÕ
vËt liÖu nhËp
=
Gi¸ trÞ vËt liÖu ghi trªn
+
biªn b¶n bµn giao
Chi phÝ tiÕp
nhËn (nÕu cã)
§èi víi NVL nhËn gãp vèn liªn doanh:
Gi¸ thùc tÕ
vËt liÖu nhËp
=
Gi¸ trÞ gãp vèn
tho¶ thuËn
+
Chi phÝ liªn quan ®Õn
viÖc tiÕp nhËn(nÕu cã)
§èi víÝ NVL nhËn do tÆng thëng, viªn trî:
Gi¸ thùc tÕ
=
Gi¸ trÞ do héi ®ång bµn
+
Chi phÝ liªn
7
giao x¸c ®Þnh trªn c¬ së
quan (nÕu cã)
gi¸ thÞ trêng
§èi víi phÕ liÖu thu håi: gi¸ thùc tÕ lµ gi¸ íc tÝnh thùc tÕ cã thÓ sö dông ®îc hay gi¸
thu håi tèi thiÓu.
vËt liÖu nhËp
b. X¸c ®Þnh gi¸ NVL xuÊt kho.
ViÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho ®îc c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña
tõng DN, vµo yªu cÇu qu¶n lý vµ tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé kÕ to¸n.
Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ NVL xuÊt dïng. DN cã thÓ lùa
chän mét trong c¸c ph¬ng ph¸p sau nhng ph¶i tu©n thñ chÆt chÏ nguyªn t¾c nhÊt qu¸n
trong h¹ch to¸n (nÕu cã thay ®æi ph¶i gi¶i thÝch râ rµng).
b1. Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh:
Ph¬ng ph¸p nµy dùa trªn c¬ së thùc tÕ xuÊt vËt liÖu ë l« nµo th× dïng gi¸ mua
thùc tÕ cña l« ®ã ®Ó tÝnh gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu xuÊt dïng cho ®èi tîng sö dông.
¦u ®iÓm: TÝnh gi¸ vËt liÖu ®îc chÝnh x¸c.
Nhîc ®iÓm: Thùc hiÖn rÊt khã, vËt liÖu ph¶i ®îc chi tiÕt theo tõng l« hµng theo
tõng lÇn nhËp mµ trªn thùc tÕ kh«ng ph¶i DN nµo lµm còng ®îc.
¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông ®èi víi vËt t ®Æc chñng cã gÝa trÞ
lín hoÆc ®èi víi nh÷ng ®¬n vÞ x©y dùng ®îc hÖ thèng b¶o qu¶n vËt liÖu sau mçi lÇn
nhËp kho riªng.
b.2.Ph¬ng ph¸p NhËp tríc-XuÊt tríc (FIFO):
Theo ph¬ng ph¸p nµy, NVL xuÊt kho ®îc tÝnh gi¸ trªn c¬ së gi¶ ®Þnh lµ l« NVL
nµo nhËp vµo kho tríc sÏ xuÊt dïng tríc, l« NVL nµo nhËp sau sÏ xuÊt dïng sau. NÕu
gi¸ c¶ cã xu híng t¨ng th× gi¸ trÞ hµng tån kho sai víi gi¸ thùc tÕ t¹i thêi ®iÓm cuèi kú:
gi¸ trÞ hµng xuÊt trong kú thÊp, gi¸ trÞ hµng tån kho cao, dÉn ®Õn chi phÝ kinh doanh
gi¶m, lîi nhuËn t¨ng. Ngîc l¹i, nÕu gi¸ c¶ NVL cã xu híng gi¶m th× gi¸ trÞ hµng tån
kho thÊp, lîi nhuËn gi¶m.
¦u ®iÓm:
Cho phÐp kÕ to¸n cã thÓ tÝnh gi¸ xuÊt kho kÞp thêi.
ViÖc tÝnh to¸n ®¬n gi¶n, dÔ lµm.
Nhîc ®iÓm:
Ph¶i tÝnh gi¸ theo tõng danh ®iÓm cña NVL vµ ph¶i h¹ch to¸n chi tiÕt NVL tån
kho theo tõng lo¹i nªn rÊt tèn c«ng søc.
Lµm cho chi phÝ kinh doanh cña DN kh«ng ph¶n øng kÞp víi gi¸ c¶ thÞ trêng
NVL.
¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng DN cã Ýt danh ®iÓm NVL, sè lÇn
nhËp, xuÊt kho cña mçi danh ®iÓm NVL kh«ng nhiÒu.
b.3. Ph¬ng ph¸p NhËp sau xuÊt tríc (LIFO)
Ph¬ng ph¸p nµy gi¶ ®Þnh NVL mua sau sÏ ®îc xuÊt kho tríc (cã nghÜa lµ ngîc
víi ph¬ng ph¸p FIFO ë trªn) do vËy gi¸ thùc tÕ cña NVL xuÊt dïng chÝnh lµ gi¸ cña l«
NVL mua sau cïng vµ gi¸ trÞ NVL tån kho chÝnh lµ gi¸ trÞ cña l« NVL mua tríc tiªn.
Ph¬ng ph¸p nµy phï hîp khi gi¸ c¶ cã xu híng gi¶m, v× khi ®ã gi¸ trÞ l« hµng xuÊt kho
thÊp, chi phÝ gi¶m dÉn ®Õn lîi nhuËn t¨ng.
¦u ®iÓm:
8
TÝnh to¸n ®¬n gi¶n, dÔ lµm.
C«ng viÖc tÝnh gi¸ ®îc tiÕn hµnh thêng xuyªn trong kú.
Ph¶n ¸nh chi phÝ kinh doanh cña DN phï hîp víi sù biÕn ®éng gi¸ c¶ cña
thÞ trêng NVL.
Nhîc ®iÓm: Còng nh ph¬ng ph¸p FIFO, trong trêng hîp gi¸ c¶ NVL biÕn ®éng
m¹nh th× viÖc tÝnh gi¸ l¹i Ýt chÝnh x¸c vµ bÊt hîp lý.
¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy nµy thÝch hîp ®èi víi nh÷ng DN Ýt danh ®iÓm vËt
liÖu, gi¸ c¶ NVL t¬ng ®èi æn ®Þnh, sè lÇn nhËp- xuÊt cña mçi lo¹i lín.
b.4. Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n:
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt dïng trong kú ®îc tÝnh theo gi¸
trÞ b×nh qu©n (cã thÓ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷ hoÆc b×nh qu©n cuèi kú tríc hoÆc b×nh qu©n
sau mçi lÇn nhËp kho)
Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷:
Theo ph¬ng ph¸p nµy, c¨n cø vµo t×nh h×nh tån ®©u kú vµ nhËp trong kú, cuèi th¸ng kÕ
to¸n tÝnh gi¸ b×nh qu©n cña NVL , sau ®ã c¨n cø vµo gi¸ b×nh qu©n tÝnh ra gi¸ trÞ thùc tÕ
NVL xuÊt dïng trong kú:
Gi¸ thùc tÕ NVL
Gi¸ thùc tÕ NVL
Gi¸ thùc tÕ b×nh
+
tån §K
nhËp trong kú
qu©n ®¬n vÞ
=
Sè lîng thùc tÕ
Sè lîng thùc tÕ NVL
+
NVL (Pbq)
NVL tån §K
nhËp trong kú
Gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt dïng = Pbq x Sè lîng NVL xuÊt dïng
¦u ®iÓm: ViÖc tÝnh gi¸ NVL xuÊt kho t¬ng ®¬n gi¶n, dÔ lµm, kh«ng phô thuéc
vµo sè lÇn nhËp kho NVL nhiÒu hay Ýt.
Nhîc ®iÓm:
ChØ tiÕn hµnh ph¬ng ph¸p nµy vµo cuèi kú h¹ch to¸n, do ®ã khèi lîng c«ng viÖc
thêng dån vµo cuèi kú, lµm chËm qu¸ tr×nh quyÕt to¸n.
Kh«ng ph¶n ¸nh ®uîc sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶.
¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm
NVL nhng sè lÇn nhËp, xuÊt nhiÒu, vµ gi¸ c¶ kh«ng biÕn ®æi ®ét ngét.
Ph¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cuèi kú tríc:
Gi¸ b×nh qu©n ®¬n vÞ
NVL cuèi kú tríc
=
(Pck)
Gi¸ thùc tÕ NVL tån §K
Sè lîng thùc tÕ NVL tån §K
Gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt dïng = Pck x Sè lîng NVL xuÊt dïng
¦u ®iÓm:
§¬n gi¶n, dÔ lµm, gi¶m nhÑ khèi lîng tÝnh to¸n.
Ph¶n ¸nh thêng xuyªn t×nh h×nh biÕn ®éng NVL trong kú.
Nhîc ®iÓm: ph¶n ¸nh kh«ng chÝnh x¸c t×nh h×nh biÕn ®éng gi¸ c¶ NVL .
Ph¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp:
Theo ph¬ng ph¸p nµy, sau mçi lÇn nhËp kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ ®¬n vÞ b×nh
qu©n cña tõng danh ®iÓm vËt liÖu. KÕ to¸n c¨n cø vµo gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n vµ lîng
9
NVL xuÊt kho gi÷a hai lÇn nhËp kÕ tiÕp nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu xuÊt
kho.
Gi¸ thùc tÕ NVL tån
Gi¸ thùc tÕ NVL
Gi¸ b×nh qu©n
+
tríc
khi
nhËp
nhËp
®¬n vÞ NVL sau =
Sè lîng thùc tÕ NVL
Sè lîng thùc tÕ
+
mçi lÇn nhËp
tån tríc khi nhËp
NVL nhËp
Gi¸ thùc tÕ NVL
=
xuÊt dïng
Sè lîng NVL
xuÊt dïng
x
Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n
sau mçi lÇn nhËp
¦u ®iÓm:
Cho phÐp kÕ to¸n tÝnh gi¸ NVL chÝnh x¸c, ph¶n ¸nh kÞp thêi sù biÕn ®éng gi¸
c¶.
ViÖc tÝnh gi¸ ®îc thùc hiÖn ®Òu ®Æn trong kú.
Nhîc ®iÓm: Khèi lîng tÝnh to¸n nhiÒu vµ ph¶i tiÕn hµnh tÝnh theo tõng danh
®iÓm NVL.
¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy chØ thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt danh
®iÓm NVL, sè lÇn nhËp cña mçi lo¹i kh«ng nhiÒu vµ thùc hiÖn kÕ to¸n b»ng m¸y vi
tÝnh.
b.5. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ NVL tån kho theo gi¸ mua lÇn cuèi.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ cña NVL tån kho ®îc tÝnh theo gi¸ mua lÇn cuèi cïng vµ
gi¸ trÞ cña NVL xuÊt dïng trong kú ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
Gi¸ trÞ NVL xuÊt
Gi¸ trÞ NVL
Gi¸ trÞ NVL mua
Gi¸ trÞ NVL
=
+
dïng trong kú
tån ®Çu kú
vµo trong kú
tån cuèi kú
Trong ®ã gi¸ trÞ NVL tån cuèi kú ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
Gi¸ trÞ NVL tån
Sè lîng NVL
®¬n gi¸ NVL mua
=
x
cuèi kú
tån cuèi kú
lÇn cuèi cïng
¦u ®iÓm:
§¬n gi¶n, dÔ tÝnh to¸n.
Nhîc ®iÓm: Ph¶n ¸nh kh«ng kÞp thêi t×nh h×nh nhËp xuÊt NVL trong kú, mµ chi
tÝnh ®îc vµo cuèi kú.
¸p dông:
Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c DN sö dông ph¬ng
ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
b.6. Ph¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n.
Gi¸ h¹ch to¸n lµ gi¸ trÞ do DN qui ®Þnh cã tÝnh chÊt æn ®Þnh vµ nã chØ dïng
®Ó ghi sæ vËt liÖu kÕ to¸n hµng ngµychø kh«ng cã ý nghÜa trong thanh to¸n. Gi¸ h¹ch
to¸n ph¶i ®îc qui ®Þnh thèng nhÊt trong mçi kú h¹ch to¸n vµ ®îc qui ®Þnh cô thÓ cho
tõng lo¹i vËt liÖu.
Khi sö dông gi¸ h¹ch to¸n, hµng ngµy kÕ to¸n ghi sæ t×nh h×nh nhËp xuÊt tån
kho vËt liÖu theo gÝa h¹ch to¸n :
TrÞ gi¸ h¹ch to¸n
vËt t nhËp xuÊt
=
Sè lîng v©t liÖu
x
nhËp - xuÊt
®¬n gi¸
h¹ch to¸n
§Õn cuèi kú h¹ch to¸n, kÕ to¸n tiÕn hµnh bíc ®iÒu chØnh gi¸ h¹ch to¸n thµnh gi¸ thùc tÕ
theo c¸c bíc sau:
10
X¸c ®Þnh hÖ sè gi¸ cña tõng lo¹i vËt liÖu:
Gi¸ thùc tÕ NVL tån
HÖ sè gi¸
®Çu kú
=
Gi¸ trÞ h¹ch to¸n
(K)
NVL tån ®Çu kú
+
+
Gi¸ thùc tÕ NVL
nhËp trong kú
Gi¸ h¹ch to¸n NVL
nhËp trong kú
X¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt trong kú:
TrÞ gi¸ thùc tÕ vËt
Gi¸ h¹ch to¸n vËt
=
x HÖ sè gi¸
liÖu xuÊt trong kú
liÖu xuÊt trong kú
HÖ sè gi¸ ®îc tÝnh chi tiÕt cho tøng nhãm, tõng lo¹i NVL .
Khi K=1: gi¸ thùc tÕ b»ng gi¸ h¹ch to¸n.
Khi K>1: gi¸ thùc tÕ lín h¬n gi¸ h¹ch to¸n.
Khi K<1: gi¸ thùc tÕ nhá h¬n gi¸ h¹ch to¸n.
¦u ®iÓm: Ph¬ng ph¸p nµy kÕt hîp ®uîc h¹ch to¸n chi tiÕt vµ h¹ch to¸n tæng hîp
®Ó tÝnh gi¸ vËt liÖu, kh«ng phô thuéc vµo c¬ cÊu vËt liÖu nhiÒu hay Ýt.
Nhîc ®iÓm: Ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n tØ mØ, sè lîng c«ng viÖc dån nhiÒu vµo cuèi
kú h¹ch to¸n.
¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng DN cã nhiÒu danh ®iÓm vËt liÖu
vµ cã tr×nh ®é kÕ to¸n t¬ng ®èi tèt.
III. KÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu.
Nguyªn vËt liÖu trong mét DN thêng cã nhiÒu chñng lo¹i kh¸c biÖt nhau, nÕu
thiÕu mét lo¹i nµo ®ã cã thÓ g©y ra ngõng s¶n xuÊt, chÝnh v× vËy h¹ch to¸n chi tiÕt vËt
liÖu kh«ng chØ theo dâi t×nh h×nh biÕn ®éng vËt liÖu vÒ mÆt gi¸ trÞ mµ cßn c¶ vÒ hiÖn
vËt, kh«ng chØ theo tõng kho mµ ph¶i theo tõng lo¹i, nhãm thø...vµ ph¶i ®îc tiÕn hµnh
®ång thêi ë c¶ kho vµ phßng kÕ to¸n trªn cïng c¬ së c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt kho.
C¸c DN ph¶i tæ chøc hÖ thèng chøng tõ, më c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt vµ lùa
chän vËn dông ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt
còng nh tr×nh ®é kÕ to¸n vµ qu¶n lý cña DN.
Trong thùc tÕ, c«ng t¸c kÕ to¸n hiÖn nay ë níc ta ®ang ¸p dông ba ph¬ng
ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt NVL:
+ Ph¬ng ph¸p thÎ song song.
+ Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
+ Ph¬ng ph¸p sæ sè d.
1. HÖ thèng chøng tõ vµ sæ s¸ch kÕ to¸n chi tiÕt NVL .
a. HÖ thèng chøng tõ.
Theo chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n qui ®Þnh ban hµnh theo Q§
1141/TC/Q§/C§KT ngµy 1/1/1995 cña bé trëng bé Tµi ChÝnh, c¸c chøng tõ kÕ to¸n vÒ
vËt liÖu bao gåm:
PhiÕu nhËp kho (mÉu 01-VT).
PhiÕu xuÊt kho (mÉu 01-VT).
PhiÕu xuÊt kho kiªm v©n chuyÓn néi bé (mÉu 03-VT).
Biªn b¶n kiÓm kª vËt t, s¶n phÈm, hµng hãa.
Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho.
Ho¸ ®¬n cíc phÝ vËn chuyÓn.
Ho¸ ®¬n thuÕ GTGT.
11
Ngoµi c¸c chøng tõ b¾t buéc sö dông thèng nhÊt theo qui ®Þnh cña NN, c¸c
DN cã thÓ sö dông thªm c¸c chøng tõ kÕ to¸n híng dÉn nh :
PhiÕu xuÊt vËt t theo h¹n møc.
Biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt t.
PhiÕu b¸o vËt t cßn l¹i cuèi kú.
................
tuú theo ®Æc ®iÓm vµ t×nh h×nh cô thÓ cña c¸c DN thuéc c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng, thµnh
phÇn kinh tÕ, h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau.
C¸c chøng tõ kÕ to¸n thèng nhÊt b¾t buéc ph¶i ®îc lËp kÞp thêi ®Çy ®ñ theo qui
®Þnh cña biÓu mÉu, néi dung ph¬ng ph¸p lËp. Nguêi lËp chøng tõ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm
toµn bé vÒ viÖc ghi chÐp, tÝnh chÝnh x¸c vÒ sè liÖu cña nghiÖp vô kinh tÕ.
Mäi chøng tõ vÒ vËt liÖu ph¶i ®uîc tæ chøc, lu©n chuyÓn theo tr×nh tù do kÕ
to¸n trëng qui ®Þnh phôc vô cho viÖc ph¶n ¸nh, ghi chÐp, tæng hîp kÞp thêi sè liÖu cña
tõng bé phËn, c¸ nh©n cã liªn quan.
b. Sæ kÕ to¸n chi tiÕt kÕ to¸n vËt liÖu.
Sæ kÕ to¸n lµ sæ theo mÉu qui ®Þnh, dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô kinh tÕ
theo ®óng ph¬ng ph¸p cña kÕ to¸n trªn c¬ së c¸c chøng tõ hîp ph¸p. sæ kÕ to¸n chi tiÕt
phôc vô cho viÖc h¹ch to¸n chi tiÕt c¸c nghiÖp vô kinh tÕ liªn quan ®Õn ®èi tîng kÕ to¸n
cÇn h¹ch to¸n chi tiÕt.
§Ó kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, tuú theo ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt ¸p dông mµ
c¸c DN sö dông c¸c sæ (thÎ) chi tiÕt sau:
Sæ thÎ kho.
Sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu.
Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
Sæ sè d.
Trong ®ã:
Sæ (thÎ) kho ®îc sö dông ®Ó theo dâi sè lîng nhËp - xuÊt - tån kho cña tõng
thø, lo¹i vËt liÖu theo tõng kho. ThÎ kho do phßng kÕ to¸n lËp vµ giao cho thñ kho ®Ó
h¹ch to¸n nghiÖp vô ë kho, kh«ng ph©n biÖt kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu theo ph ¬ng ph¸p
nµo.
C¸c sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt, sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, sæ sè d vËt liÖu ®îc sö
dông ®Ó h¹ch to¸n t×nh h×nh nhËp - xuÊt - tån kho vËt liÖu vÒ mÆt gi¸ trÞ hoÆc c¶ sè lîng
vµ gi¸ trÞ tuú theo ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt ¸p dông trong DN.
Ngoµi c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt trªn, kÕ to¸n NVL cßn cã thÓ më thªm c¸c b¶ng
kª nhËp - b¶ng kª xuÊt, b¶ng kª luü kÕ tæng hîp nhËp - xuÊt - tån kho vËt liÖu,...phôc
vô cho viÖc ghi sæ kÕ to¸n chi tiÕt ®îc ®¬n gi¶n, nhanh chãng kÞp thêi.
2. C¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu.
Trong DN s¶n xuÊt, viÖc qu¶n lý vËt liÖu do nhiÒu bé phËn tham gia. viÖc
qu¶n lý t×nh h×nh nhËp xuÊt tån kho hµng ngµy ®îc thùc hiÖn chñ yÕu ë bé phËn kho vµ
phßng kÕ to¸n DN trªn c¬ së c¸c chøng tõ nhËp xuÊt vËt liÖu hµng ngµy theo tõng lo¹i
vËt liÖu.
Sù liªn hÖ vµ phèi hîp víi nhau trong viÖc ghi chÐp vµo thÎ kho còng nh viÖc
kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n ®· h×nh thµnh c¸c ph¬ng ph¸p
h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu.
12
HiÖn nay, trong c¸c DN s¶n xuÊt, viÖc h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu gi÷a kho vµ
phßng kÕ to¸n cã thÓ thùc hiÖn theo 3 ph¬ng ph¸p sau:
Ph¬ng ph¸p thÎ song song.
Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
Ph¬ng ph¸p sæ sè d.
2.1 Ph¬ng ph¸p thÎ song song.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, ®Ó h¹ch to¸n chi tiÕt nghiÖp vô nhËp, xuÊt, tån kho
NVL, t¹i kho thñ kho ph¶i më thÎ kho ®Ó ghi chÐp vÒ mÆt sè lîng vµ phßng kÕ to¸n
ph¶i më thÎ chi tiÕt NVL ®Ó ghi chÐp vÒ mÆt sè lîng lÉn gi¸ trÞ.
a. T¹i kho:
Hµng ngµy, c¨n cø vµo c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt vËt liÖu, thñ kho ghi sè lîng
NVL nhËp xuÊt kho theo tõng chøng tõ vµo thÎ kho. ThÎ kho ®îc më theo tõng danh
®iÓm NVL , mçi chøng tõ ®îc ghi vµo mét dßng trªn thÎ kho. Hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú
3 ®Õn 5 ngµy mét lÇn, sau khi ghi thÎ kho, thñ kho ph¶i chuyÓn toµn bé chøng tõ nhËp
xuÊt kho vÒ phßng kÕ to¸n.
Cuèi th¸ng, thñ kho ph¶i tÝnh ra lîng NVL nhËp -xuÊt kho trªn tõng thÎ kho
theo danh ®iÓm vËt liÖu. Thñ kho ph¶i thêng xuyªn ®èi chiÕu sè tån kho ghi trªn thÎ
kho víi sè thùc tÕ cßn l¹i ë kho ®Ó ®¶m b¶o sæ s¸ch vµ hiÖn vËt lu«n lu«n khíp víi
nhau.
b. T¹i phßng kÕ to¸n.
KÕ to¸n vËt t sö dông thÎ kÕ to¸n chi tiÕt NVL ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn
®éng cña NVL ë tõng kho theo tõng danh ®iÓm NVL . ThÎ chi tiÕt ®îc më t¬ng øng
theo tõng danh ®iÓm mµ thñ kho ®· ghi thÎ kho, mçi chøng tõ ghi mét dßng. ThÎ kÕ
to¸n chi tiÕt NVL cã néi dung nh thÎ kho, chØ kh¸c lµ theo dâi c¶ vÒ mÆt gi¸ trÞ cña
NVL .
Hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú 3 ®Õn 5 ngµy, khi nhËn ®îc c¸c chøng tõ nhËp xuÊt
kho do thñ kho chuyÓn ®Õn, nh©n viªn kÕ to¸n ph¶i kiÓm tra chøng tõ, ®èi chiÕu c¸c
chøng tõ nhËp - xuÊt kho víi c¸c chøng tõ kh¸c cã liªn quan nh ho¸ ®¬n b¸n hµng,
phiÕu mua hµng, hîp ®ång, vËn chuyÓn,... ghi ®¬n gi¸ h¹ch to¸n vµo phiÕu vµ tÝnh thµnh
tiÒn trªn tõng phiÕu nhËp - xuÊt. C¨n cø vµo c¸c chøng tõ nhËp - xuÊt ®· kiÓm tra vµ
tÝnh thµnh tiÒn, kÕ to¸n lÇn lît ghi c¸c nghiÖp vô nhËp - xuÊt kho vµo thÎ kÕ to¸n vËt
liÖu liªn quan gièng nh tr×nh tù ghi trªn thÎ kho cña thñ kho.
Cuèi th¸ng, sau khi ghi chÐp toµn bé c¸c nghiÖp vô biÕn ®éng NVL vµo thÎ
kÕ to¸n chi tiÕt, kÕ to¸n tiÕn hµnh céng thÎ, tÝnh ra tæng nhËp, tæng xuÊt, vµ tæng tån cña
cña tõng danh ®iÓm NVL . Sau khi ®èi chiÕu víi thÎ kho, kÕ to¸n tiÕn hµnh lËp b¶ng
tæng hîp nhËp - xuÊt - tån NVL lµm c¨n cø ®Ó ®èi chiÕu víi phÇn kÕ to¸n tæng hîp.
Mäi sai sãt ph¸t hiÖn khi ®èi chiÕu ph¶i ®îc kiÓm tra, x¸c minh vµ ®iÒu chØnh kÞp thêi.
u ®iÓm: ViÖc ghi chÐp ®¬n gi¶n, ®Ô kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu, dÔ ph¸t hiÖn sù
sai sãt trong viÖc ghi chÐp, qu¶n lý chÆt chÏ t×nh h×nh biÕn ®éng vÒ sè hiÖn cã cña tõng
vËt liÖu theo sè lîng vµ gi¸ trÞ.
Nhîc ®iÓm: ViÖc ghi chÐp gi÷a thñ kho vµ phßng kÕ to¸n cßn cã trïng l¾p vÒ
chØ tiªu sè lîng; khèi lîng c«ng viÖc ghi chÐp qu¸ lín, viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu chñ yÕu
tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng, nªn h¹n chÕ chøc n¨ng kiÓm tra cña kÕ to¸n.
13
Ph¬ng ph¸p thÎ song song ®îc ¸p dông thÝch hîp trong c¸c DN cã Ýt chñng
lo¹i vËt liÖu, khèi lîng c¸c nghiÖp vô (chøng tõ ) nhËp xuÊt Ýt, kh«ng thêng xuyªn vµ
tr×nh ®é chuyªn m«n cña c¸n bé kÕ to¸n cßn h¹n chÕ.
S¬ ®å1:S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt NVL theo ph¬ng ph¸p thÎ song song
PhiÕu nhËp
kho
ThÎ kho
Sæ (thÎ) kÕ to¸n
chi tiÕt
B¶ng kª tæng
hîp nhËp -xuÊt
- tån
Ghi hµng ngµy:
Ghi cuèi kú :
§èi chiÕu
:
PhiÕu xuÊt kho
2.2 Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së c¶i tiÕn mét
bíc ph¬ng ph¸p thÎ song song.
a. T¹i kho:
§Ó h¹ch to¸n chi tiÕt NVL , thñ kho vÉn më thÎ kho ®Ó theo dâi vÒ mÆt sè lîng cña tõng danh ®iÓm vËt liÖu nh trêng hîp h¹ch to¸n chi tiÕt theo ph¬ng ph¸p thÎ
song song.
b. T¹i phßng kÕ to¸n:
KÕ to¸n kh«ng më thÎ chi tiÕt NVL mµ thay vµo ®ã chØ më mét sæ gäi lµ "sæ
®èi chuyÓn lu©n chuyÓn" ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh nhËp, xuÊt vµ tån kho theo tõng danh
®iÓm c¶ vÒ mÆt sè lîng vµ gi¸ trÞ.
Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn kh«ng ghi theo chøng tõ nhËp - xuÊt mµ chØ ghi
mét lÇn vµo cuèi th¸ng trªn c¬ së tæng hîp nhøng chøng tõ nhËp - xuÊt ph¸t sinh trong
th¸ng cu¶ tõng NVL , mçi thø chØ ghi mét dßng trong sæ vµ ®îc dïng cho c¶ n¨m.
Cuèi th¸ng, kÕ to¸n ®èi chiÕu sè lîng NVL trªn sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn víi
thÎ kho vµ ®èi chiÕu sè tiÒn víi kÕ to¸n tæng hîp
¦u ®iÓm: Gi¶m ®îc khèi lîng ghi chÐp do chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng.
14
Nhîc ®iÓm: ViÖc ghi sæ vÉn cßn trïng l¾p, c«ng viÖc kÕ to¸n dån vµo cuèi
th¸ng, vµ viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n chØ ®îc tiÕn hµnh vµo cuèi
th¸ng do kÕ to¸n kh«ng ghi sæ.
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c DN s¶n xuÊt cã khèi lîng nghiÖp vô nhËp
xuÊt kh«ng nhiÒu, kh«ng bè trÝ riªng nh©n viªn kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu (do vËy kh«ng
cã ®iÒu kiÖn ghi chÐp t×nh h×nh kÕ to¸n nhËp - xuÊt hµng ngµy).
S¬ ®å2:S¬ ®å kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
PhiÕu nhËp
B¶ng kª nhËp
ThÎ kho
Sæ ®èi chiÕu
lu©n chuyÓn
KÕ to¸n
tæng hîp
Ghi hµng ngµy:
Ghi cuèi kú.
Quan hÖ ®èi chiÕu
PhiÕu xuÊt
B¶ng kª xuÊt
2.3. Ph¬ng ph¸p sæ sè d.
Ph¬ng ph¸p sæ sè d cã nhiÒu c¶i tiÕn trong viÖc tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt vËt
liÖu. Nã cã ®Æc ®iÓm lµ xo¸ bá ®îc sù ghi chÐp trïng l¾p gi÷a thñ kho vµ phßng kÕ to¸n,
t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn kiÓm tra thêng xuyªn vµ cã hÖ thèng cña kÕ to¸n víi thñ kho,
®¶m b¶o sè liÖu kÕ to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi. Ph¬ng ph¸p nµy kÕt hîp chÆt chÏ viÖc h¹ch
to¸n nghiÖp vô cña thñ kho víi viÖc ghi chÐp cña phßng kÕ to¸n. trªn c¬ së ®ã, ë kho
chØ h¹ch to¸n vÒ sè lîng vµ ë phßng kÕ to¸n chØ h¹ch to¸n vÒ mÆt gi¸ trÞ cña NVL .
Theo ph¬ng ph¸p nµy c«ng t¸c h¹ch to¸n ®îc tiÕn hµnh cô thÓ nh sau:
a. T¹i kho:
Ngoµi nh÷ng c«ng viÖc gièng nh hai ph¬ng ph¸p trªn, ®Þnh kú sau khi ghi
thÎ kho xong, thñ kho ph¶i tËp hîp toµn bé c¸c chøng tõ nhËp - xuÊt kho ph¸t sinh
trong ngµy (hoÆc trong kú) theo tõng danh ®iÓm vËt liÖu ®Ó tiÕn hµnh ph©n lo¹i chøng
tõ nhËp riªng, xuÊt riªng. Sau ®ã, lËp phiÕu giao nhËp chøng tõ nép cho kÕ to¸n. PhiÕu
giao nhËn chøng tõ ph¶i lËp riªng cho phiÕu nhËp kho mét b¶n, xuÊt kho mét b¶n, trong
®ã ghi râ sè lîng chøng tõ cña tõng danh ®iÓm NVL .
Ngoµi ra, cuèi th¸ng thñ kho c¨n cø vµo c¸c thÎ kho ®· ®îc kÕ to¸n kiÓm tra,
ghi sè lîng NVL tån kho cuèi th¸ng cña tõng danh ®iÓm NVL vµo sæ sè d cho phßng
kÕ to¸n kiÓm tra vµ tÝnh thµnh tiÒn.
b. T¹i phßng kÕ to¸n:
§Þnh kú, sau khi nhËn ®îc c¸c chøng tõ nhËp - xuÊt NVL vµ phiÕu giao nhËn
chøng tõ do thñ kho nép, kÕ to¸n ph¶i kiÓm tra viÖc ph©n lo¹i vµ ghi chÐp cña thñ kho
15
®ång thêi tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÕu víi c¸c chøng tõ cã liªn quan. Sau ®ã, kÕ to¸n
tÝnh thµnh tiÒn theo gÝa h¹ch to¸n ®Ó ghi vµo phiÕu giao nhËn chøng tõ.
Cuèi th¸ng c¨n cø vµo sè liÖu trªn phiÕu giao nhËn chøng tõ, kÕ to¸n ghi vµo
b¶ng luü kÕ nhËp - xuÊt - tån kho ë cét nhËp vµ cét xuÊt sau ®ã tÝnh ra sè tån kho cña
tõng nhãm vËt t ®Ó ghi vµo cét tån kho trªn b¶ng luü kÕ nhËp - xuÊt - tån kho. Sau khi
nhËn ®îc sæ sè d do thñ kho göi lªn, kÕ to¸n c¨n cø vµo sè lîng mµ thñ kho ®· ghi vµ
c¨n cø vµo ®¬n gi¸ cña tõng thø vËt t ®Ó tÝnh gi¸ trÞ vµ ghi vµo cét thµnh tiÒn. Sè liÖu
cña chØ tiªu thµnh tiÒn trªn sæ sè d theo tõng nhãm lo¹i vËt t ®îc dïng ®Ó ®èi chiÕu víi
sè liÖu t¬ng øng trªn b¶ng luü kÕ nhËp - xuÊt - tån kho vËt liÖu.
¦u ®iÓm: Ph¬ng ph¸p nµy gi¶m bít khèi lîng ghi chÐp, n©ng cao hiÖu suÊt kÕ
to¸n. viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu ®îc tiÕn hµnh ®Þnh kú nªn b¶o ®¶m chÝnh x¸c, c«ng viÖc
®îc dµn ®Òu trong th¸ng.
Nhîc ®iÓm: Do phßng kÕ to¸n chØ theo dâi chØ tiªu gi¸ trÞ cña nhãm vµ lo¹i vËt
t nªn khi muèn n¾m b¾t t×nh h×nh nhËp xuÊt cña mét vËt t nµo ®ã th× sæ kÕ to¸n kh«ng
thÓ hiÖn ®îc mµ ph¶i trùc tiÕp xem trªn thÎ kho. Khi kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a sæ
sè d víi b¶ng kª luü kÕ nhËp-xuÊt-tån (ë cét tån kho) mµ cã sù chªnh lÖch th× viÖc t×m
kiÕm tra cøu rÊt phøc t¹p.
Ph¬ng ph¸p sæ sè d ¸p dông thÝch hîp ®èi víi DN sö dông nhiÒu chñng lo¹i
vËt t, t×nh h×nh biÕn ®éng cña c¸c lo¹i vËt t x¶y ra thêng xuyªn. DN ®· x©y dùng ®îc hÖ
thèng danh ®iÓm vËt t, hÖ thèng gi¸ h¹ch to¸n, tr×nh ®é kÕ to¸n cña DN ph¶i cao vµ thñ
kho ph¶i x¸c ®Þnh ®îc tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong viÖc qu¶n lý vËt t vµ ghi chÐp trªn sæ
sè d.
S¬ ®å 3:S¬ ®å kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p sæ sè d
PhiÕu giao nhËn
chøng tõ nhËp
PhiÕu nhËp
kho
ThÎ kho
PhiÕu xuÊt
kho
Sè sè d
Ghi hµng ngµy:
Ghi cuèi kú.
Quan hÖ ®èi chiÕu
B¶ng luü kÕ nhËp
xuÊt tån NVL
PhiÕu giao nhËn
chøng tõ xuÊt
16
IV. H¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu trong c¸c DN
h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn
Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn lµ ph¬ng ph¸p ghi chÐp ph¶n ¸nh thêng
xuyªn, liªn tôc t×nh h×nh nhËp xuÊt tån kho c¸c lo¹i vËt liÖu trªn TK vµ sæ kÕ to¸n tæng
hîp khi cã c¸c chøng tõ nhËp xuÊt vËt liÖu.
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông chñ yÕu trong DNSX hoÆc DN kinh doanh th¬ng m¹i, kinh doanh c¸c mÆt hµng s¶n xuÊt kh¸c cã gi¸ trÞ lín, kü thuËt cao.
1.Tµi kho¶n sö dông.
§Ó tiÕn hµnh h¹ch to¸n NVL kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau:
TK 152: NVL
Tµi kho¶n nµy dïng theo dâi gi¸ trÞ hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng gi¶m cña c¸c lo¹i
NVL cña DN theo gi¸ thùc tÕ.
KÕt cÊu tµi kho¶n 152:
Bªn nî:
Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm t¨ng NVL trong kú ( mua ngoµi, tù
s¶n xuÊt, nhËn vèn gãp, ph¸t hiÖn thõa, ®¸nh gi¸ t¨ng).
Bªn cã:
Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm gi¶m NVL trong kú ( xuÊt dïng, xuÊt
b¸n, xuÊt gãp vèn liªn doanh, thiÕu hôt, gi¶m gi¸ ®îc hëng...)
D nî:
Gi¸ thùc tÕ cña NVL tån kho (®Çu kú vµ cuèi kú)
Tµi kho¶n 152 cã thÓ më chi tiÕt thµnh c¸c TK cÊp 2, cÊp 3 ®Ó kÕ to¸n chi
tiÕt cho tõng nhãm, thø vËt t. Tuú theo yªu cÇu qu¶n lý cña DN, TK 152 ®îc chi tiÕt
thµnh c¸c tiÓu kho¶n sau:
TK 152.1: NVL chÝnh
TK 152.2: NVL phô
TK 152.3: Nhiªn liÖu
TK 152.4: Phô tïng thay thÕ
TK 152.5: VËt liÖu vµ thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n
TK 152.8: VËt liÖu kh¸c(phÕ liÖu, vËt t ®Æc chñng...)
TK 151: Hµng mua ®ang ®i ®êng
TK nµy ®îc sö dông ®Ó theo dâi c¸c lo¹i NVL, c«ng cô dông cô, hµng ho¸
mµ DN ®· mua hay chÊp nhËn mua, ®· thuéc quyÒn së h÷u cña DN nhng cuèi th¸ng cha vÒ nhËp kho (kÕ c¶ sè ®ang göi t¹i kho ngêi b¸n).
KÕt cÊu cña TK 151
Bªn nî
Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ NVL, c«ng cô dông cô, hµng ho¸ ®ang ®i ®êng, cuèi th¸ng
cha vÒ hoÆc ®· vÒ tíi DN nhng ®ang lµm thñ tôc nhËp kho.
Bªn cã
Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ®ang ®i ®êng kú tríc vÒ ®· nhËp kho hay ®· chuyÓn
giao toµn bé cho c¸c bé phËn sö dông hoÆc giao cho kh¸ch hµng
17
D nî: Gi¸ trÞ hµng ®ang ®i ®êng (§K vµ CK).
TK 331: Ph¶i tr¶ ngêi b¸n.
TK nµy ®îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh mèi quan hÖ thanh to¸n gi÷a DN víi ngêi
b¸n, ngêi nhËn thÇu vÒ c¸c kho¶n vËt t, hµng ho¸, lao vô dÞch vô theo hîp ®ång kinh tÕ
®· ký kÕt.
KÕt cÊu TK 331:
Bªn nî:
Ph¶n ¸nh sè tiÒn ®· thanh to¸n hay chÊp thuËn thanh to¸n víi ngßi cung cÊp vËt
t.
Ph¶n ¸nh sè tiÒn DN øng tríc cho ngêi b¸n.
Ph¶n ¸nh sè tiÒn DN thanh to¸n thõa cho ngêi b¸n.
Bªn cã:
Ph¶n ¸nh sè tiÒn ph¶i tr¶ cho ngßi cung cÊp vËt t.
Sè d nî: Ph¶n ¸nh sè tiÒn DN øng tríc cho ngêi b¸n, sè tiÒn DN thanh to¸n thõa
cho ngêi b¸n.
Sè d cã: Ph¶n ¸nh sè tiÒn cßn ph¶i tr¶ cho ngßi cung cÊp vËt t.
TK 133: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.
TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ, ®· khÊu trõ,
vµ cßn ®îc khÊu trõ (chØ ¸p dông víi ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ).
KÕt cÊu TK 133:
Bªn nî: Ph¶n ¸nh thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ.
Bªn cã:
Ph¶n ¸nh thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· khÊu trõ.
Ph¶n ¸nh thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· ®îc hoµn l¹i.
Ph¶n ¸nh thuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng mua bÞ tr¶ l¹i.
KÕt chuyÓn thuÕ GTGT ®Çu vµo gi¸ vèn hµng b¸n.
Sè d nî: ph¶n ¸nh thuÕ GTGT cßn ®îc khÊu trõ vµ thuÕ GTGT ®Çu vµo cßn ®îc
hoµn l¹i nhng cha nhËn ®îc.
TK 133 ®îc më chi tiÕt thµnh 2 TK cÊp 2:
TK 133.1: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña hµng ho¸ dÞch vô.
TK 133.2: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña TSC§.
Ngoµi ra, kÕ to¸n vËt liÖu cßn sö dông mét sè TK liªn quan kh¸c nh:
TK 111, 112, 141, 241, 621, 627, 641, 642,...
2. H¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng nguyªn vËt liÖu .
a.Hach to¸n t×nh h×nh t¨ng NVL trong c¸c DN tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p
khÊu trõ.
Trêng hîp hµng vµ ho¸ ®¬n cïng vÒ:
C¨n cø vµo ho¸ ®¬n mua hµng, biªn b¶n kiÓm nghiÖm vµ phiÕu nhËp kho kÕ
to¸n ghi:
Nî TK 152 (chi tiÕt tõng lo¹i): Gi¸ mua thùc tÕ NVL
Nî TK 133(1331): ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ
Cã TK liªn quan (331,111,112.141...): Tæng gi¸ thanh to¸n
18
Trêng hîp DN ®îc hëng chiÕt khÊu mua hµng
Theo TT sè 120/1999/TT- BTC ngµy 7/10/1999 híng dÉn söa ®æi bæ sung chÕ ®é kÕ
to¸n DN ghi:
Nî TK 111,112, 1388: Sè tiÒn chiÕt khÊu ®îc ngêi b¸n tr¶ l¹i hoÆc chÊp
nhËn tr¶
Nî TK 331: Sè tiÒn chiÕt khÊu ®îc ngêi b¸n trõ vµo sè nî ph¶i tr¶
Cã TK 711: Sè tiÒn chiÕt khÊu ®îc hëng theo gi¸ kh«ng cã thuÕ
GTGT
Trêng hîp ®îc gi¶m gi¸ hµng mua hay tr¶ l¹i hµng mua ghi:
Nî TK 111,112: Sè tiÒn hµng ®îc ngêi b¸n tr¶ l¹i
Nî TK 331: Ngêi b¸n trõ vµo sè tiÒn hµng ph¶i tr¶
Cã TK 152: Sè tiÒn hµng mua kh«ng cã thuÕ GTGT
Cã TK 133: Sè thuÕ GTGT kh«ng ®îc khÊu trõ
Trêng hîp hµng thõa so víi ho¸ ®¬n.
VÒ nguyªn t¾c khi ph¸t hiÖn hµng thõa cÇn lµm biªn b¶n b¸o c¸o cho c¸c
bªn liªn quan biÕt ®Ó cïng xö lý. VÒ mÆt kÕ to¸n ghi nh sau:
NÕu nhËp toµn bé
Nî TK 152( chi tiÕt vËt liÖu): TrÞ gi¸ toµn bé hµng( gi¸ kh«ng cã thuÕ)
Nî TK 133(133.1): ThuÕ GTGT tÝnh theo sè ho¸ ®¬n
Cã TK 331: TrÞ gi¸ thanh to¸n tÝnh theo sè ho¸ ®¬n
Cã TK 338(3381): Tæng trÞ gi¸ hµng thõa( gi¸ cha cã thuÕ GTGT)
C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh xö lý ghi:
NÕu tr¶ l¹i cho ngêi b¸n:
Nî TK 338(3381): TrÞ gi¸ hµng thõa ®· xö lý
Cã TK 152( chi tiÕt vËt liÖu): TrÞ gi¸ thõa tr¶ l¹i
NÕu ®ång ý mua tiÕp sè thõa:
Nî TK 338(3381): TrÞ gi¸ hµng thõa ®· xö lý
Nî TK 133(1331): ThuÕ GTGt cña sè hµng thõa
Cã TK 331: Tæng gi¸ thanh to¸n cña sè hµng thõa
NÕu thõa kh«ng râ nguyªn nh©n ghi t¨ng thu nhËp
Nî TK 338(3381): TrÞ gi¸ hµng thõa ®· xö lý
Cã TK 721: Sè thõa kh«ng râ nguyªn nh©n
NÕu chØ nhËp ®óng theo sè ho¸ ®¬n
Ghi nhËn sè nhËp nh trêng hîp trªn. Sè thõa coi nh gi÷ hé ngêi b¸n ghi Nî TK
002. §ång thêi, c¨n cø vµo c¸ch xö lý cô thÓ ghi:
NÕu ®ång ý mua hÕt sè thõa:
Nî TK 152( chi tiÕt vËt liÖu): TrÞ gi¸ thõa
Nî TK 133(1331): ThuÕ GTGT cña sè thõa
Cã TK 331: Tæng gi¸ thanh to¸n cña sè thõa
§ång thêi:
Cã TK 002: TrÞ gi¸ thõa
NÕu kh«ng râ nguyªn nh©n ghi t¨ng thu nhËp:
Nî TK 152( chi tiÕt vËt liÖu): TrÞ gi¸ hµng thõa( kh«ng thuÕ GTGT)
19
Cã TK 721: Sè thõa kh«ng râ nguyªn nh©n
Trêng hîp hµng thiÕu so víi ho¸ ®¬n
KÕ to¸n chØ ph¶n ¸nh sè hµng thùc nhËn, sè thiÕu c¨n cø vµo “ Biªn b¶n
kiÓm nghiÖm” th«ng b¸o cho bªn b¸n biÕt vµ ghi sæ nh sau:
Khi nhËp kho:
Nî TK 152 (Chi tiÕt vËt liÖu): TrÞ gi¸ sè thùc nhËp kho theo gi¸ kh«ng
thuÕ
Nî TK 138(1381): TrÞ gi¸ thiÕu( kh«ng cã thuÕ GTGT)
Nî TK 133(1331): ThuÕ GTGT theo sè ho¸ ®¬n
Cã TK 331: TrÞ gi¸ thanh to¸n theo sè ho¸ ®¬n
Khi cã quyÕt ®Þnh xö lý:
NÕu ngêi b¸n giao nèt sè hµng cßn thiÕu
Nî TK 152 (Chi tiÕt vËt liÖu): TrÞ gi¸ thiÕu
Cã TK 138(1381)
NÕu ngêi b¸n kh«ng cßn hµng:
Nî TK 331: Ghi gi¶m sè tiÒn ph¶i tr¶ ngêi b¸n
Cã TK 133(1331): Ghi gi¶m thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ
Cã TK 138(1381): Gi¸ trÞ hµng thiÕu
NÕu hµng thiÕu do c¸ nh©n lµm mÊt ph¶i båi thêng
Nî TK 334, 138(1388): C¸ nh©n ph¶i båi thêng
Cã TK 138(1381): TrÞ gi¸ thiÕu ®· ®îc xö lý
NÕu sè thiÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc nguyªn nh©n
Nî TK 821: Chi phÝ bÊt thêng
Cã TK 138(1381): Xö lý sè thiÕu
Trêng hîp hµng vÒ cha cã ho¸ ®¬n:
KÕ to¸n lu phiÕu nhËp kho vµo tËp hå s¬ “Hµng mua cha cã ho¸ ®¬n”.
NÕu trong th¸ng ho¸ ®¬n vÒ th× ghi sæ b×nh thêng.
NÕu cuèi th¸ng, ho¸ ®¬n cha vÒ th× kÕ to¸n sÏ ghi sæ theo gi¸ t¹m tÝnh b»ng bót
to¸n
Nî TK 152 (Chi tiÕt vËt liÖu): Gi¸ trÞ vËt liÖu theo gi¸ t¹m tÝnh
Cã TK 331: Gi¸ trÞ vËt liÖu theo gi¸ t¹m tÝnh
Sang th¸ng sau, khi ho¸ ®¬n vÒ sÏ ®iÒu chØnh gi¸ h¹ch to¸n sang gi¸ thùc
tÕ b»ng 1 trong 3 c¸ch sau:
C¸ch 1: Xo¸ gi¸ t¹m tÝnh b»ng bót to¸n ®á, råi ghi gi¸ thùc tÕ b»ng bót to¸n
thêng
C¸ch 2: Ghi sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ t¹m tÝnh víi gi¸ thùc tÕ b»ng bót to¸n ®á
(nÕu gi¸ t¹m tÝnh lín h¬n gi¸ thùc tÕ) vµ ngîc l¹i ghi bót to¸n thêng (nÕu gi¸ t¹m tÝnh
nhá h¬n gi¸ thùc tÕ)
C¸ch 3: Dïng bót to¸n ®¶o ngîc ®Ó xo¸ bót to¸n t¹m tÝnh råi ®Þnh kho¶n theo
gi¸ thùc tÕ nh b×nh thêng.
Trêng hîp ho¸ ®¬n vÒ nhng hµng cha vÒ:
KÕ to¸n lu ho¸ ®¬n vµo tÖp hå s¬ “Hµng mua ®ang ®i ®êng”.
NÕu trong th¸ng, hµng vÒ th× ghi sæ b×nh thêng.
NÕu cuèi th¸ng hµng vÉn cha vÒ th× ghi:
20
- Xem thêm -