Tài liệu ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP GIẢI PHẪU NGƯỜI

§Ò c−¬ng «n tËp gi¶i phÉu ng−êi Ha néi 2004 Môc lôc STT Trang 1 §éng m¹ch n¸ch. 1 2 §éng m¹ch c¸nh tay. 3 3 §éng m¹ch trô. 5 4 §éng m¹ch quay. 7 5 §¸m rèi c¸nh tay. 9 6 ThÇn kinh quay. 11 7 ThÇn kinh gi÷a. 13 8 ThÇn kinh trô. 15 9 §éng m¹ch ®ïi. 17 10 §éng m¹ch khoeo. 19 11 §éng m¹ch chµy sau. 20 12 §éng m¹ch chµy tr−íc. 22 13 §¸m rèi th¾t l−ng. 23 14 §¸m rèi cïng. 25 15 ThÇn kinh ngåi. 27 16 §éng m¹ch c¶nh chung. 29 17 §éng m¹ch c¶nh ngoµi. 31 18 §éng m¹ch c¶nh trong. 32 19 C¸c xoang tÜnh m¹ch mµng cøng nhãm sau trªn. 34 20 C¸c xoang tÜnh m¹ch mµng cøng nhãm tr−íc d−íi. 35 21 CÊu t¹o tim. 37 22 H×nh thÓ ngoµi cña tim. 39 23 C¸c ®éng m¹ch nu«i tim vµ thÇn kinh chi phèi tim. 41 24 Thùc qu¶n. 43 25 TÜnh m¹ch ®¬n. 45 26 èng ngùc. 46 27 Trung thÊt sau. 47 28 Buång trøng. 49 29 H×nh thÓ ngoµi vµ liªn quan cña tö cung. 51 30 Ph−¬ng tiÖn cè ®Þnh tö cung t¹i chç. 54 31 §éng m¹ch tö cung. 56 32 NiÖu qu¶n. 57 33 Liªn quan cña thËn. 60 34 M¹c thËn vµ thiÕt ®å ®øng däc qua thËn ph¶i. 61 35 Khèi t¸ tuþ. 63 36 §éng m¹ch d¹ dµy. 65 37 Liªn quan cña d¹ dµy. 66 38 ThiÕt ®å ®øng däc qua tói m¹c nèi vµ kÓ tªn c¸c ®−êng vµo. 68 39 M« t¶ tói m¹c nèi. 69 40 M¹c nèi nhá. 71 41 C¸c thµnh vµ c¸c lç cña èng bÑn. 73 42 ThiÕt ®å ngang èng bÑn vµ song song d/c bÑn. Ph©n lo¹i tho¸t vÞ bÑn. 77 43 VÞ trÝ vµ h×nh thÓ ngoµi cña tuû sèng. 78 44 ThiÕt ®å c¾t ngang tuû sèng. 79 45 Bã th¸p. 80 46 Bã gèi. 81 47 Bã thon, bã chªm. 82 48 Bã gai - ®åi thÞ tr−íc vµ gai - ®åi thÞ bªn. 83 49 So s¸nh hÖ thÇn kinh ®éng vËt vµ thÇn kinh thùc vËt. 84 50 So s¸nh hÖ thÇn kinh giao c¶m vµ hÖ thÇn kinh phã giao c¶m. 85 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu §Ó c−¬ng «n tËp gi¶i phÉu C©u 1: nguyªn uû, ®−êng ®i, tËn cïng, liªn quan, nh¸nh bªn, tiÕp nèi vµ ¸p dông cña §éng m¹ch n¸ch. I. Nguyªn uû: §m n¸ch ch¹y tiÕp theo ®m d−íi ®ßn, tõ sau ®iÓm gi÷a mÆt d−íi x−¬ng ®ßn. II. §−êng ®i, tËn cïng: 1. §Ó tay xu«i theo th©n m×nh: - §m ch¹y chÕch xuèng d−íi, ra ngoµi qua hè n¸ch. 2. §Ó tay vu«ng gãc víi th©n m×nh, bµn tay ®Ó ngöa: - §m n»m trªn ®.th¼ng kÎ tõ ®iÓm gi÷a x.®ßn tíi ®iÓm gi÷a nÕp gÊp khuûu. - §m n¸ch ®i ®Õn bê d−íi c¬ ngùc lín th× ®æi tªn lµ ®m c¸nh tay. III. Liªn quan: 1. C¸c c¬ quanh hè n¸ch: - C¬ qu¹ c¸nh tay lµ c¬ tuú hµnh cña ®m n¸ch. - §m n¸ch ch¹y däc bê trong c¬ qu¹ c¸nh tay. 2. Tm n¸ch: - §i kÌm vµ n»m phÝa trong ®m n¸ch. 3. §¸m rèi c¸nh tay: C¬ ngùc bÐ b¾t chÐo tr−íc ®m n¸ch vµ chia ®m thµnh 3 ®o¹n cã liªn quan víi §RCT: ®o¹n trªn, ®o¹n sau, ®o¹n d−íi c¬ ngùc bÐ. - §o¹n trªn: th©n cña ®¸m rèi c¸nh tay n»m ngoµi ®m. - §o¹n sau: c¸c bã cña ®¸m rèi c¸nh tay v©y quanh ®m. - §o¹n d−íi: cßn 3 nh¸nh tËn cña §RCT (quay, trô, gi÷a) v©y quanh ®m n¸ch. IV. C¸c nh¸nh bªn: §m n¸ch t¸ch ra 5 hoÆc 6 nh¸nh bªn, theo thø tù tõ trªn xuèng d−íi lµ: 1. §m ngùc trªn: - Lµ mét nh¸nh nhá t¸ch ra ë mÆt tr−íc ®m n¸ch, ngay d−íi x−¬ng ®ßn. - CÊp m¸u cho phÇn trªn ngùc vµ vó. §.D.V (1998 – 2004) 1 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu 2. §m cïng vai ngùc: T¸ch ra ë mÆt tr−íc §M, ngang møc bê trªn c¬ ngùc bÐ, xuyªn qua m¹c ®ßn ngùc, chia ra 4 nh¸nh nhá: - Nh¸nh cïng vai: ph©n nh¸nh cho nhãm c¬ cïng vai vµ khíp vai, tham gia vµo ®m cïng vai. - Nh¸nh delta: ch¹y xuèng trong r·nh delta, ph©n nh¸nh cho c¬ delta. - Nh¸nh ®ßn: cÊp m¸u cho c¬ d−íi ®ßn vµ khíp øc ®ßn. - Nh¸nh ngùc: ®i vµo c¬ ngùc lín vµ c¬ ngùc bÐ. 3. §m ngùc ngoµi: - T¸ch tõ mÆt trong ®m n¸ch, sau c¬ ngùc bÐ. - Ch¹y däc bê ngoµi c¬ nµy vµ cho c¸c nh¸nh ®i vµo c¬ ngùc lín, c¬ r¨ng tr−íc vµ c¸c c¬ gian s−ên. 4. §m d−íi vai: T¸ch tõ mÆt trong ®m n¸ch, chui qua tam gi¸c b¶ vai - tam ®Çu, chia hai nh¸nh tËn: - §m ngùc l−ng: ph©n nh¸nh c¬ l−ng réng, c¬ r¨ng tr−íc, c¬ gian s−ên ë thµnh bªn ngùc. - §m mò vai: ®i ra mÆt sau x. vai ®Ó nèi víi ®m vai trªn cña ®m d−íi ®ßn. 5. §m mò c¸nh tay sau: - T¸ch ra tõ phÝa sau ®m n¸ch. - Chui qua lç tø gi¸c cïng víi tk n¸ch, vßng ra sau cæ phÉu thuËt x−¬ng c¸nh tay ®Ó tíi vïng delta vµ nèi víi ®m mò c¸nh tay tr−íc. 6. §m mò c¸nh tay tr−íc: - Th−êng t¸ch ra tõ mét th©n chung víi ®m mò c¸nh tay sau - Ch¹y vßng ra tr−íc cæ phÉu thuËt x−¬ng c¸nh tay, tíi r·nh gian cñ th× chia lµm hai nh¸nh. Mét nh¸nh ®i vµo khíp vai, mét nh¸nh ®i tíi c¬ delta vµ nèi víi ®m mò c¸nh tay sau. §.D.V (1998 – 2004) 2 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu V. TiÕp nèi: 1. Víi ®m d−íi ®ßn: cã 2 vßng nèi * Vßng nèi quanh ngùc: §m ngùc ngoµi, ®m ngùc trªn vµ nh¸nh ngùc cña ®m ngùc - cïng vai thuéc ®m n¸ch tiÕp nèi víi nh¸nh gian s−ên cña ®m ngùc trong thuéc ®m d−íi ®ßn. * Vßng nèi quanh vai: Ngµnh d−íi vai thuéc ®m n¸ch tiÕp nèi víi ngµnh vai trªn vµ vai sau thuéc ®m d−íi ®ßn. 2. Víi ®m c¸nh tay: t¹o vßng nèi quanh c¸nh tay Vßng nèi quanh c¸nh tay do 2 ®m mò c¸nh tay tr−íc vµ sau thuéc ®m n¸ch nèi tiÕp víi nhau vµ nèi víi nh¸nh Delta cña ®m c¸nh tay s©u thuéc ®m c¸nh tay. VI. ¸p dông: Do cã nhiÒu vßng nèi nªn ®m n¸ch cã thÓ th¾t ®−îc, trõ ®o¹n nguy hiÓm lµ ®o¹n gi÷a nguyªn uû cña ®m d−íi vai vµ ®m mò, hay nãi chung lµ ë d−íi nguyªn uû cña ®m d−íi vai. C©u 2: nguyªn uû, ®−êng ®i, tËn cïng, liªn quan, nh¸nh bªn, tiÕp nèi vµ ¸p dông cña §éng m¹ch c¸nh tay. I. Nguyªn uû: §m c¸nh tay ch¹y tiÕp theo ®m n¸ch kÓ tõ bê d−íi c¬ ngùc lín. II. §−êng ®i, tËn cïng: * §m ch¹y xuèng d−íi, ra ngoµi qua vïng c¸nh tay tr−íc vµ vïng khuûu tr−íc * §−êng ®Þnh h−íng: lµ ®−êng kÎ nèi ®iÓm gi÷a x−¬ng ®ßn víi ®iÓm gi÷a nÕp gÊp khuûu khi c¸nh tay d¹ng vu«ng gãc víi th©n m×nh, bµn tay ®Ó ngöa. * Khi ch¹y xuèng d−íi nÕp gÊp khuûu 3 cm th× ®m c¸nh tay chia thµnh 2 ®m lµ ®m quay vµ ®m trô. §.D.V (1998 – 2004) 3 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu III. Liªn quan: 1. Vïng c¸nh tay tr−íc: - §m ®i trong èng c¸nh tay, lµ 1 èng ®−îc giíi h¹n bëi c¸c c¬ vµ m¹c. vµ ch¹y däc bê trong c¬ nhÞ ®Çu. C¬ nhÞ ®Çu lµ c¬ tuú hµnh cña ®m c¸nh tay. - ThÇn kinh gi÷a ®i cïng ®m trong èng c¸nh tay, ®i xuèng vµ b¾t chÐo tr−íc ®m theo h−íng tõ ngoµi vµo trong theo h×nh ch÷ X kÐo dµi. 2. Vïng khuûu tr−íc: §m cïng thÇn kinh gi÷a ®i ë r·nh nhÞ ®Çu trong, tk n»m trong ®m. IV. Nh¸nh bªn: 1. §m c¸nh tay s©u: Lµ nh¸nh bªn lín nhÊt cña ®m c¸nh tay, t¸ch ra ë d−íi c¸c ®m mò c¸nh tay. Cïng tk quay chui qua tam gi¸c c¸nh tay – tam ®Çu ®Ó ra vïng c¸nh tay sau ®i trong r·nh tk quay cña x−¬ng c¸nh tay. §m c¸nh tay s©u t¸ch ra c¸c nh¸nh bªn vµ 2 nh¸nh cïng lµ: * C¸c nh¸nh bªn: - Nh¸nh ®m c¬ tam ®Çu. - Nh¸nh nu«i x−¬ng c¸nh tay. - Nh¸nh delta: ®i lªn cÊp m¸u cho phÇn d−íi c¬ delta vµ nèi víi ®m mò c¸nh tay sau. * C¸c nh¸nh cïng: - Nh¸nh bªn quay: xuèng r·nh nhÞ ®Çu ngoµi, nèi víi ®m quÆt ng−îc quay. - Nh¸nh bªn gi÷a: xuèng sau mám trªn LCN, nèi víi ®m quÆt ng−îc gian cèt. 2. §m bªn trô trªn: §i cïng ®©y TK trô, chäc qua v¸ch gian c¬ trong ra vïng c¸nh tay sau, nèi víi ®m quÆt ng−îc trô sau ë phÝa sau mám trªn LCT. 3. §m bªn trô d−íi: - T¸ch ra ë thÊp h¬n, ®i xuèng d−íi th× chia lµm 2 ngµnh. - Ngµnh tr−íc nèi víi ®m quÆt ng−îc trô tr−íc ë trong r·nh nhÞ ®Çu trong. - Ngµnh sau nèi víi ®m bªn trô trªn vµ ®m quÆt ng−îc trô sau ë MT LCT. Ngoµi c¸c nh¸nh bªn, ®m c¸nh tay cßn cho c¸c nh¸nh nu«i c¬ vïng c¸nh tay tr−íc. §.D.V (1998 – 2004) 4 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu V. TiÕp nèi: 1. §m n¸ch: Nh¸nh delta cña ®m c¸nh tay s©u thuéc ®m c¸nh tay nèi víi c¸c ®m mò c¸nh tay tr−íc, mò c¸nh tay sau thuéc ®m n¸ch. 2. §m quay vµ trô: - C¸c nh¸nh bªn trô trªn vµ bªn trô d−íi thuéc ®m c¸nh tay tiÕp nèi víi ®m quÆt ng−îc trô quanh mám trªn låi cÇu trong. - Nh¸nh bªn quay tiÕp nèi víi ®m quÆt ng−îc quay cña ®m quay. - Nh¸nh bªn gi÷a tiÕp nèi víi ®m quÆt ng−îc gian cèt cña ®m gian cèt chung thuéc ®m trô. TÊt c¶ c¸c tiÕp nèi ®ã t¹o nªn vßng nèi quanh khíp khuûu. VI. ¸p dông: - §m c¸nh tay cã thÓ th¾t ®−îc ë d−íi nguyªn uû cña ®m c¸nh tay s©u vµ nÕu d−íi nguyªn uû cña ®m bªn trô trªn th× cµng tèt do cã nhiÒu vßng nèi víi c¸c ®m phÝa d−íi. - §o¹n nguy hiÓm lµ ®o¹n trªn nguyªn uû cña ®m c¸nh tay s©u. C©u 3: nguyªn uû, ®−êng ®i, tËn cïng, liªn quan, nh¸nh bªn, tiÕp nèi vµ ¸p dông cña §éng m¹ch trô. I. Nguyªn uû: Lµ mét trong 2 nh¸nh tËn ®−îc t¸ch ra tõ ®m c¸nh tay, d−íi nÕp gÊp khuûu 3 cm. II. §−êng ®i, tËn cïng: 1. ë 1/3 trªn c¼ng tay: §m ®i chÕch xuèng d−íi vµ vµo trong, sau c¬ sÊp trßn vµ cung c¬ gÊp c¸c ngãn n«ng. 2. Tíi chç nèi 1/3 trªn vµ 2/3 d−íi: §m ®i th¼ng xuèng d−íi ë gi÷a c¬ gÊp cæ tay trô vµ c¬ gÊp c¸c ngãn s©u vµ tËn hÕt ë gan tay b»ng c¸ch nèi víi nh¸nh gan tay n«ng cña ®m quay t¹o nªn cung gan tay n«ng. §.D.V (1998 – 2004) 5 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu III. Liªn quan: §m trô cã nh÷ng ®o¹n liªn quan sau: 1. §o¹n chÕch: - N»m ë 1/3 trªn c¼ng tay. - Tk gi÷a b¾t chÐo tr−íc ®m. - §m n»m rÊt s©u, phÝa sau c¬ sÊp trßn vµ c¬ gÊp n«ng c¸c ngãn tay, phÝa tr−íc c¬ gÊp s©u c¸c ngãn tay. 2. §o¹n th¼ng: - N»m ë 2/3 d−íi c¼ng tay. - Ch¹y däc theo c¬ gÊp cæ tay trô lµ c¬ tuú hµnh cña ®m trô. - §−êng ®Þnh h−íng lµ ®−êng th¼ng nèi mám trªn låi cÇu trong x−¬ng c¸nh tay tíi bê ngoµi x−¬ng ®Ëu. - ThÇn kinh trô ®i cïng ®m vµ n»m phÝa trong ®m. 3. §o¹n ë cæ tay: §m trô cïng thÇn kinh trô ®i tr−íc mÆt h·m c¸c g©n gÊp vµ ë phÝa ngoµi x−¬ng ®Ëu xuèng gan tay. IV. Nh¸nh bªn: §m trô t¸ch ra 5 nh¸nh bªn: 1. §m quÆt ng−îc trô: T¸ch ra ë d−íi khíp c¸nh tay – trô kho¶ng 2 - 3 cm, chia lµm 2 ngµnh - Ngµnh tr−íc: ®i lªn r·nh nhÞ ®Çu trong, tiÕp nèi víi ®m bªn trô d−íi thuéc ®m c¸nh tay. - Ngµnh sau: ®i ra sau MT LCT, nèi víi ®m bªn trô trªn thuéc ®m c¸nh tay. C¸c nh¸nh nµy t¹o nªn m¹ng m¹ch quanh mám trªn LCT x−¬ng c¸nh tay. 2. §m gian cèt chung: T¸ch ra ë kho¶ng gi÷a 1/3 trªn c¼ng tay, chia lµm 3 ngµnh: - §m gian cèt tr−íc: ®i tr−íc mµng gian cèt, cÊp m¸u cho c¸c c¬ ë líp s©u c¼ng tay vµ mét nh¸nh nhá cho tk gi÷a. - §m gian cèt sau: ®i qua bê trªn mµng gian cèt ®Ó ra vïng c¼ng tay sau. - §m quÆt ng−îc gian cèt: t¸ch ra tõ ®m gian cèt chung hoÆc tõ ®m gian cèt sau, ch¹y ng−îc lªn trªn ®Ó nèi víi ®m bªn gi÷a thuéc ®m c¸nh tay s©u ë phÝa sau mám trªn LCN. C¸c m¹ch nµy gãp phÇn t¹o nªn m¹ng m¹ch mám trªn LCN. §.D.V (1998 – 2004) 6 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu 3. Nh¸nh gan cæ tay: nèi víi nh¸nh gan cæ tay cña ®m quay. 4. Nh¸nh mu cæ tay: nèi víi nh¸nh mu cæ tay cña ®m quay. 5. Nh¸nh gan tay s©u: nèi víi phÇn tËn cña ®m quay, t¹o nªn cung ®m gan tay s©u. Ngoµi ra, ®m trô cßn cho c¸c nh¸nh nu«i c¬ vµ x−¬ng. V. TiÕp nèi: §m trô nèi tiÕp víi ®m c¸nh tay vµ ®m quay bëi c¸c m¹ng m¹ch ë quanh khíp khuûu - c¸c m¹ng m¹ch gan cæ tay, mu cæ tay - c¸c cung gan tay ë bµn tay. VI. ¸p dông: Do cã nhiÒu vßng nèi nªn ®m trô cã thÓ th¾t ®−îc mµ kh«ng nguy hiÓm. C©u 4: nguyªn uû, ®−êng ®i, tËn cïng, liªn quan, nh¸nh bªn, tiÕp nèi vµ ¸p dông cña §éng m¹ch quay. I. Nguyªn uû: §m quay lµ mét trong hai nh¸nh cña ®m c¸nh tay, t¸ch ra ë trong r·nh nhÞ ®Çu trong, d−íi nÕp gÊp khuûu 3 cm. II. §−êng ®i, tËn cïng: * ë c¼ng tay, ®m quay ch¹y chÕch theo h−íng cña ®m c¸nh tay, tíi gãc bê ngoµi x−¬ng quay, råi ch¹y th¼ng xuèng däc theo phÝa ngoµi vïng c¼ng tay tr−íc. * §Õn cæ tay, ®m luån d−íi mám tr©m quay ra mu tay. Tõ ®ã ®m chui qua khoang gi÷a c¸c x−¬ng ®èt bµn tay I, II ®Ó vµo gan tay vµ tËn hÕt b»ng c¸ch nèi víi ®m gan tay s©u thuéc ®m trô t¹o thµnh cung ®m gan tay s©u. III. Liªn quan: cã 3 vïng 1. ë 1/3 trªn c¼ng tay: - §m ®i däc bê trªn c¬ sÊp trßn, lÇn l−ît b¾t chÐo tr−íc c©n c¬ nhÞ ®Çu c¸nh tay, c¬ ngöa, phÇn tËn c¬ sÊp trßn. 2. ë 1/3 gi÷a c¼ng tay: - §m ch¹y th¼ng xuèng däc bê trong c¬ c¸nh tay quay. §©y lµ c¬ tuú hµnh cña ®m quay. - §−êng ®Þnh h−íng cña ®m quay lµ ®−êng v¹ch tõ gi÷a nÕp gÊp khuûu ®Õn r·nh m¹ch. §.D.V (1998 – 2004) 7 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu 3. ë 1/3 d−íi c¼ng tay: - §m ®i trong r·nh quay, lµ r·nh ®−îc t¹o thµnh gi÷a g©n c¬ gÊp cæ tay quay vµ g©n c¬ c¸nh tay quay. §©y lµ vïng b¾t m¹ch quay. 4. ë cæ tay vµ mu tay: - §m vßng d−íi mám tr©m quay ®Ó ra sau råi ch¹y qua hâm lµo gi¶i phÉu. §©y lµ hâm ®−îc giíi h¹n bëi 2 g©n c¬ duçi ng¾n vµ duçi dµi ngãn c¸i. - Sau ®ã ®m chäc qua c¸c c¬ gian cèt gan tay vµ mu tay råi qua khe gi÷a 2 ®Çu cña c¬ khÐp ngãn c¸i ®Ó xuèng gan tay. IV. Nh¸nh bªn: 1. §m quÆt ng−îc quay: - T¸ch ra tõ ®m quay ë 1/3 trªn c¼ng tay. - §i ng−îc lªn r·nh nhÞ ®Çu ngoµi ®Ó nèi víi ®m bªn quay cña ®m c¸nh tay s©u. 2. Nh¸nh gan cæ tay: - T¸ch ra ngang møc phÇn trªn ®Çu d−íi x−¬ng quay - Nèi víi nh¸nh gan cæ tay thuéc ®m trô. 3. Nh¸nh mu cæ tay: - T¸ch ra ngang møc ®Çu trªn mám tr©m quay - Nèi víi nh¸nh mu cæ tay thuéc ®m trô. 4. Nh¸nh gan tay n«ng: - T¸ch ra cïng chç nh¸nh mu cæ tay. - §i xuèng gan tay ®Ó gãp phÇn t¹o thµnh cung gan tay n«ng. 5. C¸c nh¸nh nu«i c¸c nhãm c¬. V. TiÕp nèi: 1. §m c¸nh tay: - §m quÆt ng−îc quay thuéc ®m quay nèi víi nh¸nh bªn quay cña ®m c¸nh tay s©u thuéc ®m c¸nh tay, gãp phÇn t¹o nªn m¹ng m¹ch quanh låi cÇu ngoµi. 2. §m trô: - Nh¸nh gan cæ tay vµ nh¸nh mu cæ tay thuéc ®m quay nèi víi c¸c nh¸nh cïng tªn thuéc ®m trô. - Nh¸nh gan tay n«ng thuéc ®m quay nèi víi phÇn tËn cña ®m trô, t¹o thµnh cung gan tay n«ng. §.D.V (1998 – 2004) 8 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu - PhÇn tËn cña ®m quay nèi víi nh¸nh gan tay s©u thuéc ®m trô, t¹o thµnh cung gan tay s©u. VI. ¸p dông: Do cã nhiÒu vßng nèi nªn ®m quay cã thÓ th¾t ®−îc mµ kh«ng nguy hiÓm C©u 5: M« t¶ cung ®m gan tay n«ng. 1. CÊu t¹o: Nh¸nh tËn cña ®m trô tiÕp nèi víi nh¸nh gan tay n«ng cña ®m quay. 2. §−êng ®i: * PhÇn tËn ®m trô: - §m trô ®i tr−íc m¹c h·m c¸c g©n gÊp, ë bê ngoµi x−¬ng ®Ëu ®Ó xuèng gan tay. - ë gan tay, ®m ch¹y chÕch ra ngoµi, xuèng d−íi ®Ó tiÕp nèi víi nh¸nh cung gay tay n«ng cña ®m quay. * Nh¸nh gan tay n«ng cña ®m quay: - T¸ch ra ë ngang møc mám ch©m quay. - §i xuyªn qua c¸c c¬ m« c¸i ®Ó vµo trong nèi víi phÇn tËn ®m trô. * §−êng ®Þnh h−íng: gåm 2 ®o¹n - §o¹n 1: ®−êng th¼ng nèi tõ bê ngoµi x−¬ng ®Ëu ®Õn kÏ ngãn 2-3. - §o¹n 2: ®−êng kÎ däc bê d−íi ngãn 1 k hi ngãn nµy d¹ng hÕt cì. 3. Liªn quan: Cung gan tay n«ng n»m ngay sau c©n gan tay n«ng, tr−íc c¸c g©n gÊp cña c¬ gÊp c¸c ngãn n«ng vµ c¸c nh¸nh tËn cña tk gi÷a. 4. Ph©n nh¸nh: Cung gan tay n«ng ph©n nh¸nh cÊp m¸u cho 3 ngãn r−ìi kÓ tõ ngãn 5. - Nh¸nh riªng bê trong ngãn 5. - Nh¸nh gan ngãn tay chung: cã 3 ®m gan ngãn tay chung, ®i xuèng phÝa d−íi ®Ó tíi kho¶ng kÏ gi÷a c¸c ngãn 2-3, 3-4, 4-5. Mçi ®m gan ngãn tay chung l¹i t¸ch thµnh 2 ®m gan ngãn tay riªng, ®i vµo bê bªn c¸c ngãn t−¬ng øng. - C¸c nh¸nh gan ngãn tay chung cßn nhËn thªm c¸c ®m gan ®èt bµn tay cña cung gan tay s©u. §.D.V (1998 – 2004) 9 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu C©u 6: M« t¶ cung ®éng m¹ch gan tay s©u. 1. CÊu t¹o: Do nh¸nh tËn cña ®m quay tiÕp nèi víi nh¸nh gan tay s©u cña ®m trô. 2. §−êng ®i: * PhÇn tËn ®m quay: - Sau khi ®m quay ®i qua hâm lµo gi¶i phÉu th× ch¹y vµo ®Çu gÇn cña c¸c khoang gian cèt bµn tay 1 (gi÷a ®èt bµn 1 vµ 2). - §m l¸ch gi÷a 2 ®Çu cña c¬ gian cèt mu tay1 ®Ó vµo trong gan tay. - ë gan tay, ®m ®i ngang vµo trong, ngay tr−íc nÒn cña c¸c ®èt bµn tay 2-3-4 ®Ó nèi víi nh¸nh gan tay s©u thuéc ®m trô. * Nh¸nh gan tay s©u cña ®m trô: - T¸ch ra ë ngang møc x−¬ng mãc. - Ch¹y vµo s©u, l¸ch gi÷a c¸c c¬ m« ót råi ®i ngang ra ngoµi ®Ó nèi víi phÇn tËn ®m quay. 3. Liªn quan: - Cung gan tay s©u n»m trong « m« gian cèt gan tay, phÝa sau c©n gan tay n«ng, ngay tr−íc nÒn c¸c x−¬ng bµn tay vµ c¬ gian cèt bµn tay. - §i cïng gan tay s©u cã nh¸nh s©u tk trô (tk trô cho 2 nh¸nh tËn ë bµn tay lµ nh¸nh n«ng vµ nh¸nh s©u). 4. Ph©n nh¸nh: - §m chÝnh ngãn c¸i: t¸ch ra tõ ®m quay ë ®Çu gÇn khoang gian cèt bµn tay 1, ®i xuèng tíi ®Çu xa x−¬ng ®èt bµn tay 1 th× chia lµm 2 ngµnh cïng ch¹y theo 2 bê bªn ngãn c¸i. - §m quay ngãn trá: t¸ch ra ë ngay d−íi nguyªn uû ®m chÝnh ngãn c¸i hoÆc tõ ®m chÝnh ngãn c¸i, ®i xuèng däc bê ngoµi ngãn trá. Khi tíi ®Çu xa x−¬ng ®èt bµn tay 2 th× t¸ch ra mét nh¸nh nèi víi cung gan tay n«ng. - §m gan bµn bµn tay: gåm 3 ®m gian ®èt bµn tay, t¸ch ra tõ bê låi cña cung gan tay s©u, ®i xuèng d−íi trong c¸c khoang gian cèt bµn tay 2-3-4. Trªn ®−êng ®i, c¸c ®m m¹ch nµy cho c¸c nh¸nh xiªn ®i ra sau ®Ó nèi víi c¸c ®m mu bµn tay. Cuèi cïng tËn hÕt §.D.V (1998 – 2004) 10 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu b»ng c¸ch quÆt ng−îc ra tr−íc ®Ó nèi víi 3 ®m gan ngãn tay chung cña cung gan tay n«ng. - §m xiªn: gåm 3 nh¸nh xiªn, t¸ch ra tõ bê lâm cña cung gan tay s©u ë phÝa ®Çu gÇn cac x−¬ng bµn tay, chäc qua c¸c khoang gian cèt bµn tay 2-3-4 ®Ó nãi víi 3 ®m mu ®èt bµn tay. - C¸c nh¸nh nhá ®i ng−îc lªn phÝa trªn ®Ó tham gia vµo m¹ng m¹ch gan cæ tay. C©u 7: vÏ s¬ ®å, m« t¶ cÊu t¹o vµ kÓ tªn c¸c nh¸nh tËn cña §¸m rèi thÇn kinh c¸nh tay. I. CÊu t¹o: §RCT do ngµnh tr−íc cña c¸c d©y tk sèng cæ C5 – C6 – C7 – C8 vµ T1 t¹o thµnh. 1. C¸c th©n: C¸c ngµnh tr−íc nµy t¹o thµnh 3 th©n: - Th©n trªn: ngµnh tr−íc cña C5 vµ C6, trong ®ã C5 nhËn thªm mét nh¸nh nhá cña C4. - Th©n gi÷a: riªng ngµnh tr−íc cña C7 - Th©n d−íi: ngµnh tr−íc cña C8 vµ T1 2. C¸c bã: Mçi th©n l¹i chia lµm 2 ngµnh tr−íc vµ sau, c¸c ngµnh tr−íc vµ sau l¹i hîp víi nhau t¹o thµnh 3 bã: - Bã ngoµi: ngµnh tr−íc cña th©n trªn vµ th©n gi÷a t¹o thµnh. - Bã trong: riªng ngµnh tr−íc cña th©n d−íi t¹o thµnh. - Bã sau: ngµnh sau cña 3 th©n trªn, gi÷a, d−íi hîp thµnh. II. VÞ trÝ vµ liªn quan: C¸c th©n vµ bã cña §RCT phÇn lín n»m ë cæ (phÇn trªn ®ßn) vµ mét phÇn nhá ë n¸ch (phÇn d−íi ®ßn). ChØ cã phÇn cuèi cña c¸c bã xuèng tíi n¸ch vµ ph©n chia thµnh c¸c ngµnh cïng ë sau c¬ ngùc bÐ. §.D.V (1998 – 2004) 11 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu III. Nh¸nh tËn: 1. Bã ngoµi: cã 2 nh¸nh tËn - TK c¬ b×. - RÔ ngoµi TK gi÷a. 2. Bã trong: cã 4 nh¸nh tËn - RÔ trong Tk gi÷a. - Tk trô. - Tk b× c¼ng tay trong. - Tk b× c¸nh tay trong. 3. Bã sau: cã 2 nh¸nh tËn - Tk mò. - Tk quay. Trong sè c¸c ngµnh cïng nµy, cã 2 ngµnh hoµn toµn c¶m gi¸c lµ d©y b× c¼ng tay trong vµ d©y b× c¸nh tay trong. C¸c d©y cßn l¹i võa vËn ®éng, võa c¶m gi¸c. IV. Nh¸nh bªn: 1. Tk l−ng vai: t¸ch ra tõ C5, chi phèi 2 c¬ tr¸m. 2. Tk trªn vai: t¸ch ra tõ th©n trªn, chi phèi c¸c c¬ trªn gai, d−íi gai. 3. Tk ngùc dµi: t¸ch ra tõ C5, C6, C7, chi phèi c¬ r¨ng tr−íc. 4. Tk d−íi ®ßn: t¸ch ra tõ th©n trªn, chi phèi c¬ d−íi ®ßn. 5. Tk ngùc trong: t¸ch tõ bã trong, chi phèi c¬ ngùc bÐ vµ 1 phÇn c¬ ngùc lín. 6. Tk ngùc ngoµi: t¸ch tõ bã ngoµi, chi phèi phÇn cßn l¹i c¬ ngùc lín. Tk ngùc trong nèi víi tk ngùc ngoµi t¹o nªn quai tk ngùc. 7. Tk d−íi vai trªn, Tk d−íi vai d−íi: t¸ch ra tõ bã sau, chi phèi c¬ d−íi vai. 8. Tk ngùc l−ng: t¸ch tõ bã sau, ®i cïng ®m ngùc l−ng, chi phèi c¬ l−ng réng. §.D.V (1998 – 2004) 12 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu C©u 8: Nguyªn uû, ®−êng ®i, liªn quan chÝnh, nh¸nh bªn, nh¸nh tËn vµ ¸p dông cña ThÇn kinh quay. I. Nguyªn uû: Lµ nh¸nh tËn t¸ch ra tõ bã sau §RCT II. §−êng ®i, liªn quan, tËn cïng: Tk quay lµ 1 trong 3 d©y lín cña chi trªn, kÐo dµi tõ n¸ch xuèng tËn cïng ë bµn tay. 1. Vïng n¸ch: - N»m sau ®m n¸ch. - Chui qua tam gi¸c c¸nh tay – tam ®Çu ®Ó cïng ®m c¸nh tay s©u ®Ó ra vïng c¸nh tay sau. 2. Vïng c¸nh tay: - Tk kinh ch¹y chÕch xuèng d−íi vµ ra ngoµi trong r·nh tk quay ë mÆt sau x−¬ng c¸nh tay. - Sau ®ã chäc xuyªn qua v¸ch gian c¬ ngoµi ®Ó vµo r·nh nhÞ ®Çu ngoµi. 3. Vïng khuûu tr−íc: - Tk quay n»m trong r·nh nhÞ ®Çu ngoµi. - Khi tk quay tíi ngang møc nÕp gÊp khuûu th× chia ra lµm 2 ngµnh tËn lµ ngµnh n«ng vµ ngµnh s©u, tiÕp tôc ®i xuèng c¼ng tay vµ bµn tay. III. Nh¸nh bªn: 1. Vïng n¸ch: kh«ng cho nh¸nh bªn nµo 2. Vïng c¸nh tay sau: cho 2 nh¸nh vËn ®éng vµ 3 nh¸nh c¶m gi¸c * VËn ®éng: c¬ tam ®Çu, c¬ khuûu * C¶m gi¸c: lµ 3 nh¸nh b× - Tk b× c¸nh tay sau: c.gi¸c da mÆt sau c¸nh tay (d−íi c¬ delta). - Tk b× c¸nh tay ngoµi d−íi: c.gi¸c da phÇn d−íi mÆt ngoµi c¸nh tay. - Tk b× c¼ng tay sau: ®i qua líp n«ng vïng khuûu sau ®Ó xuèng c¶m gi¸c da ë phÇn gi÷a mÆt sau c¼ng tay. 3. Vïng r·nh nhÞ ®Çu ngoµi: Tõ phÇn cuèi d©y quay hoÆc tõ ngµnh s©u d©y quay, t¸ch ra c¸c nh¸nh vËn ®éng cho 3 c¬: c¸nh tay quay - duçi cæ tay quay dµi - duçi cæ tay quay ng¾n. §.D.V (1998 – 2004) 13 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu IV. Nh¸nh tËn: gåm 2 ngµnh 1. Ngµnh n«ng: - Tõ r·nh nhÞ ®Çu ngoµi ch¹y th¼ng xuèng vïng c¼ng tay d−íi sù che phñ cña c¬ c¸nh tay quay vµ n»m trong bao c¬. - Tíi chç nèi 1/3 gi÷a vµ 1/3 d−íi c¼ng tay th× luån d−íi g©n c¬ c¸nh tay quay ®Ó ra vïng c¼ng tay sau, ®i xuèng mu bµn tay. - Ngµnh n«ng t¸ch ra c¸c nh¸nh tk mu ngãn tay, c¶m gi¸c cho nöa ngoµi mu bµn tay vµ mu 2 ngãn r−ìi ë nöa ngoµi (mu ngãn c¸i, ®èt I ngãn trá, nöa ngoµi mu ®èt I ngãn gi÷a). 2. Ngµnh s©u: - Tõ r·nh nhÞ ®Çu ngoµi ®i xuèng, ch¹y vßng quay ®Çu trªn x−¬ng quay, gi÷a 2 bã c¬ ngöa ®Ó ra vïng c¼ng tay sau, ®i gi÷a 2 líp c¬ cña vïng nµy (líp n«ng vµ líp s©u) ph©n nh¸nh vËn ®éng cho c¸c c¬ ë ®©y. - PhÇn d−íi c¬ ngöa, ngµnh s©u tk quay ®i cïng ®m gian cèt sau vµ mang tªn tk gian cèt sau, tiÕp tôc ®i tíi c¸c c¬ d−íi cïng ë líp s©u vµ tËn cïng ë khíp cæ tay. - Ngµnh s©u chi phèi vËn ®éng c¸c c¬ vïng c¼ng tay sau: C¬ ngöa C¬ c¸nh tay quay C¬ duçi cæ tay quay dµi C¬ duçi cæ tay quay ng¾n C¬ duçi c¸c ngãn tay C¬ duçi ngãn ót C¬ d¹ng ngãn c¸i dµi C¬ duçi ngãn c¸i dµi C¬ duçi ngãn c¸i ng¾n C¬ duçi cæ tay trô C¬ duçi ngãn trá V. ¸p dông: Khi tk quay bÞ ®øt, tuú theo vÞ trÝ tæn th−¬ng mµ sÏ g©y Ýt nhiÒu c¸c biÓu hiÖn kh¸c nhau: liÖt c¸c c¬ duçi c¼ng tay, liÖt c¸c c¬ duçi vµ c¬ ngöa bµn tay, ngãn tay, bµn tay bÞ kÐo rñ xuèng (bµn tay cæ cß, bµn tay r¬i). §.D.V (1998 – 2004) 14 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu C©u 9: Nguyªn uû, ®−êng ®i, liªn quan chÝnh, nh¸nh bªn, nh¸nh tËn vµ ¸p dông cña thÇn kinh gi÷a. I. Nguyªn uû: ®−îc t¹o nªn bëi 2 rÔ - RÔ ngoµi: t¸ch ra tõ bã ngoµi §RCT. - RÔ trong: t¸ch ra tõ bã trong §RCT. II. §−êng ®i, liªn quan, tËn cïng: Tk gi÷a lµ d©y tk lín cña chi trªn, ch¹y dµi tõ n¸ch ®Õn tËn cïng bµn tay. 1. Vïng n¸ch: - Tk gi÷a ch¹y chÕch xuèng d−íi vµ ra ngoµi ë tr−íc ®m n¸ch. 2. Vïng c¸nh tay tr−íc: - Tk gi÷a ®i trong èng c¸nh tay cïng ®m c¸nh tay. - B¾t chÐo phÝa tr−íc ®m c¸nh tay theo h−íng tõ ngoµi vµo trong (h×nh ch÷ X kÐo dµi). 3. Vïng khuûu tr−íc: - Tk n»m trong ®m c¸nh tay ë trong r·nh nhÞ ®Çu trong. 4. Vïng c¼ng tay tr−íc: - Tk ®i theo trôc däc gi÷a c¼ng tay, lóc ®Çu ®i gi÷a 2 bã cña c¬ sÊp trßn vµ b¾t chÐo gi¸n tiÕp tr−íc ®m trô, sau ®ã ®i sau c¬ gÊp c¸c ngãn n«ng. - §Õn vïng 1/3 d−íi c¼ng tay, khi c¬ gÊp c¸c ngãn n«ng thu l¹i thµnh 4 g©n gÊp th× tk gi÷a luån ra tr−íc g©n gÊp n«ng ngãn trá, ngoµi g©n gÊp n«ng ngãn gi÷a. 5. Vïng cæ tay: - Tk gi÷© ®i sau m¹c h·m c¸c g©n gÊp, xuèng bê d−íi th× chia thµnh c¸c nh¸nh tËn ë gan tay. III. Nh¸nh bªn: Khi qua vïng n¸ch vµ vïng c¸nh tay tr−íc, kh«ng cho nh¸nh bªn nµo. §Õn vïng khuûu tr−íc (trong r·nh nhÞ ®Çu trong) vµ vïng c¼ng tay th× tk gi÷a cho c¸c nh¸nh: §.D.V (1998 – 2004) 15 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu 1. C¸c nh¸nh c¬: §i tíi c¸c c¬ líp n«ng vµ líp gi÷a vïng c¾ng tay tr−íc, bao gåm: C¬ sÊp trßn C¬ gÊp cæ tay quay C¬ gan tay dµi C¬ gÊp c¸c ngãn n«ng 2. Tk gian cèt c¼ng tay tr−íc: §i cïng ®m gian cèt tr−íc, chi phèi vËn ®éng cho c¸c c¬ líp s©u vïng c¼ng tay tr−íc, bao gåm: C¬ gÊp dµi ngãn c¸i C¬ gÊp s©u c¸c ngãn C¬ sÊp vu«ng 3. Nh¸nh gan tay cña tk gi÷a: Lµ mét nh¸nh nhá t¸ch ra ë trªn m¹c h·m c¸c g©n gÊp, chi phèi c¶m gi¸c cho da phÇn trªn ngoµi gan tay. IV. Ngµnh cïng: Sau khi ®i qua èng cæ tay ®Ó xuèng bµn tay, tk gi÷a chia thµnh 5 ngµnh cïng: 1. Nh¸nh m« c¸i: vËn ®éng c¸c c¬ m« c¸i - C¬ d¹ng ng¾n ngãn c¸i - C¬ ®èi chiÕu ngãn c¸i - Bã n«ng c¬ gÊp ng¾n ngãn c¸i 3. Tk ngãn tay chung: * Gåm 3 nh¸nh, ch¹y tr−íc c¸c khoang gian cèt bµn tay I, II, III. * Tk ngãn tay chung ë khoang gian cèt bµn tay I l¹i t¸ch ra 3 tk gan ngãn tay riªng, ®i vµo 2 bªn ngãn c¸i vµ bê ngoµi ngãn trá. * Mçi Tk ngãn tay chung ë khoang gian cèt bµn tay II, III t¸ch ra 2 nh¸nh tk gan ngãn tay riªng ®i vµo 2 bªn c¸c ngãn tay t−¬ng øng: - Nh¸nh ngãn chung 1 chia vµo 2 bê ngãn c¸i vµ bê ngoµi ngãn trá. - Nh¸nh ngãn chung 2 chia vµo bê trong ngãn trá vµ bê ngoµi ngãn gi÷a. - Nh¸nh ngãn chung 3 chia vµo bê trong ngãn gi÷a vµ bê ngoµi ngãn nhÉn. Nh÷ng tk gan ngãn tay riªng cña ngãn trá, ngãn gi÷a vµ ngãn nhÉn cßn cho nh¸nh ®i vµo mu ®èt 2, ®èt 3 cña c¸c ngãn t−¬ng øng ®Ó c¶m gi¸c cho mÆt gan tay 3 ngãn r−ìi kÓ tõ ngãn c¸i vµ mÆt mu ®èt 2, ®èt 3 cña c¸c ngãn t−¬ng øng. 4. Nh¸nh trong cïng lµ mét nh¸nh nèi víi d©y tk trô. §.D.V (1998 – 2004) 16 §Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu IV. ¸p dông: Khi tk gi÷a bÞ tæn th−¬ng, c¸c c¬ gÊp vµ sÊp bÞ liÖt, bµn tay bÞ c¸c c¬ duçi kÐo ra sau, m« c¸i bÞ teo ®Ðt vµ lu«n ë t− thÕ ngöa (bµn tay khØ). C©u 10: Nguyªn uû, ®−êng ®i, liªn quan chÝnh, nh¸nh bªn, nh¸nh tËn vµ ¸p dông cña ThÇn kinh trô. I. Nguyªn uû: Lµ nh¸nh tËn t¸ch ra tõ bã trong cña §RCT, gi÷a rÔ trong tk gi÷a vµ tk b× c¼ng tay trong. II. §−êng ®i, liªn quan, tËn cïng: Tk trô lµ mét d©y lín cña chi trªn, ®i tõ n¸ch xuèng bµn tay. 1. Vïng n¸ch: - Ch¹y däc phÝa trong ®m n¸ch, ë tr−íc khe gi÷a ®m vµ tm n¸ch. 2. Vïng c¸nh tay: - 1/3 trªn: Tk trô n»m phÝa trong ®m c¸nh tay ë trong èng c¸nh tay. - 1/3 gi÷a: Tk trô chäc qua v¸ch gian c¬ trong (cïng ®m bªn trô trªn) ®Ó ra vïng c¸nh tay sau råi ®i th¼ng xuèng vïng khuûu sau. 3. Vïng khuûu: - Tk trô n»m trong r·nh gi÷a mám trªn låi cÇu trong vµ mám khuûu. - L¸ch gi÷a 2 ®Çu c¬ gÊp cæ tay trô vµ theo c¬ nµy ®i vµo vïng c¼ng tay tr−íc. 4. Vïng c¼ng tay tr−íc: - Tk trô ch¹y däc theo c¬ gÊp cæ tay trô, gi÷a c¬ gÊp cæ tay trô vµ c¬ gÊp c¸c ngãn n«ng, song song phÝa trong ®m trô. - §−êng ®Þnh h−íng lµ ®−êng nèi mám trªn låi cÇu trong x−¬ng c¸nh tay ®Õn bê ngoµi x−¬ng ®Ëu. 5. Vïng cæ tay: - Tk trô ch¹y tr−íc m¹c h·m c¸c g©n gÊp, ë phÝa ngoµi x−¬ng ®Ëu ®Ó xuèng gan tay, tËn cïng b»ng 2 ngµnh n«ng vµ s©u. §.D.V (1998 – 2004) 17