Lêi c¶m ¬n
Trong qu¸ tr×nh lµm c«ng t¸c qu¶n lÝ chuyªn m«n cÊp häc tiÓu häc
tØnh Lµo Cai t«i nhËn thÊy m×nh cßn lóng tóng trong chØ ®¹o d¹y häc h×nh
häc cho häc sinh vïng khã kh¨n. §îc sù ®éng viªn, khuyÕn khÝch cña
thÇy gi¸o NguyÔn N¨ng T©m t«i ®· chän nghiªn cøu ®Ò tµi “D¹y häc h×nh häc
cho häc sinh tiÓu häc vïng khã kh¨n tØnh Lµo Cai”.
T«i xin c¶m ¬n Ban Gi¸m hiÖu, Héi ®ång khoa häc, Phßng Sau §¹i häc,
tËp thÓ c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸n bé c«ng nh©n viªn Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ
Néi 2, ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho t«i trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu
t¹i trêng, ®· cho t«i ®îc häc tËp trong m«i trêng th©n thiÖn, ®îc tiÕp cËn víi
nh÷ng tri thøc khoa häc míi, ®îc lµm quen víi øng dông c«ng nghÖ th«ng tin
vµo qu¸ tr×nh d¹y häc vµ ®îc häc c¸ch nghiªn cøu khoa häc.
Víi t×nh c¶m ch©n thµnh, t«i bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi
thÇy gi¸o NguyÔn N¨ng T©m ®· gióp ®ì t«i rÊt tËn t×nh trong qu¸ tr×nh nghiªn
cøu lµm luËn v¨n. T«i còng xin c¶m ¬n Ban Gi¸m ®èc Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o
tØnh Lµo Cai, c¸c thÇy c« gi¸o cña c¸c trêng tiÓu häc A Mó Sung, Xu©n
Giao, T©n TiÕn, B¶n Phè, T¶ Gia Kh©u, Trung Ch¶i, S¸n Ch¶i, ChiÒng Ken sè
2 ®· gióp t«i thùc hiÖn thö nghiÖm thµnh c«ng ®Ò tµi nµy.
T«i còng xin göi lêi c¶m ¬n tíi b¹n bÌ ®ång nghiÖp ®· ®éng viªn, gióp
®ì t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy.
1
Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan luËn v¨n nµy lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i.
C¸c sè liÖu, kÕt qu¶ ®îc tr×nh bµy trong luËn v¨n lµ hoµn toµn trung
thùc vµ cha ®îc c«ng bè trong bÊt cø c«ng tr×nh khoa häc nµo kh¸c.
T¸c gi¶
NguyÔn ThÞ Thóy
2
Môc lôc
PhÇn më ®Çu
1. Lý do chän ®Ò tµi
5
2. Môc ®Ých nghiªn cøu
7
3. §èi tîng nghiªn cøu
7
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
7
5. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh ®îc nghiªn cøu
8
6. CÊu tróc cña luËn v¨n
8
PhÇn néi dung
10
Ch¬ng 1. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn
10
1. C¬ së lý luËn
10
2. C¬ së thùc tiÔn
13
2.1. Ch¬ng tr×nh vµ néi dung d¹y häc h×nh häc ë tiÓu häc
13
2.2. Thùc tr¹ng viÖc d¹y häc h×nh häc cho häc sinh tiÓu häc vïng khã kh¨n
tØnh Lµo Cai
16
3. KÕt luËn ch¬ng 1
23
Ch¬ng 2. D¹y häc h×nh häc cho häc sinh tiÓu häc vïng khã kh¨n
24
1. H×nh thµnh mét sè biÓu tîng, kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ mét sè h×nh h×nh häc
24
cho häc sinh tiÓu häc
3
2. RÌn luyÖn mét sè kÜ n¨ng thùc hµnh: vÏ, ®o lêng vµ tÝnh to¸n h×nh häc
33
3. D¹y häc c¸c ®¹i lîng h×nh häc
45
4. D¹y häc c¸c bµi to¸n cã néi dung h×nh häc
49
5. HÖ thèng bµi tËp phï hîp víi häc sinh vïng khã kh¨n nh»m ph¸t triÓn trÝ
tëng tîng kh«ng gian, ph¸t triÓn vèn tõ vùng vÒ h×nh häc, t duy logic, g¾n 57
kiÕn thøc víi ®êi sèng thùc tÕ
6. KÕt luËn ch¬ng 2
63
Ch¬ng 3. Thö nghiÖm s ph¹m
64
1. Môc ®Ých thö nghiÖm
64
2. §èi tîng thö nghiÖm
64
3. Néi dung thö nghiÖm
66
4. Tæ chøc thùc nghiÖm
68
5. KÕt qu¶ thö nghiÖm
69
6. KÕt luËn ch¬ng 3
73
PhÇn kÕt luËn
74
Tµi liÖu tham kh¶o
76
phô lôc
78
4
Më §Çu
1. Lý do chän ®Ò tµi
Trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, nhµ trêng cÇn
ph¶i ®µo t¹o ra nh÷ng con ngêi lao ®éng tù chñ, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, cã
n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thùc tÕ, gãp phÇn x©y dùng ®Êt níc giµu m¹nh vÒ
kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ mét x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh.
V× vËy, nhiÖm vô hµng ®Çu cña gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ n©ng cao chÊt lîng
gi¸o dôc toµn diÖn, trong ®ã gi¸o dôc tiÓu häc gi÷ vai trß quan träng, lµ cÊp
häc nÒn mãng v÷ng ch¾c cho gi¸o dôc phæ th«ng. Gi¸o dôc tiÓu häc gióp häc
sinh h×nh thµnh nh÷ng c¬ së ban ®Çu cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn toµn
diÖn nh©n c¸ch con ngêi.
Trong ch¬ng tr×nh tiÓu häc hiÖn hµnh, m«n To¸n lµ m«n häc chiÕm mét
vÞ trÝ quan träng. M«n häc nµy gióp häc sinh cã ®îc nh÷ng biÓu tîng vµ
kh¸i niÖm c¬ b¶n, s¬ ®¼ng vÒ to¸n häc. H¬n thÕ, nã cßn gióp häc sinh h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc trõu tîng hãa, kh¸i qu¸t hãa vµ suy luËn l«gic.
C¸c m¹ch kiÕn thøc chñ yÕu trong ch¬ng tr×nh m«n To¸n lµ sè häc, h×nh häc,
®¹i lîng vµ ®o ®¹i lîng, gi¶i to¸n cã lêi v¨n ®îc s¾p xÕp ®an xen nhng
còng ®îc h×nh thµnh t¬ng ®èi râ rµng theo kiÓu ®ång t©m më réng vµ cã
quan hÖ g¾n bã, hç trî lÉn nhau trªn c¬ së sè häc lµm h¹t nh©n. C¸c yÕu tè
h×nh häc lµ mét m¹ch kiÕn thøc trong ch¬ng tr×nh to¸n ë TiÓu häc nh»m
cung cÊp mét sè kiÕn thøc g¾n víi thùc hµnh trong ®êi sèng thùc tÕ vµ ®îc
®a vµo tõ líp 1.
Do ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn trÝ tuÖ cña häc sinh tiÓu häc, viÖc d¹y häc c¸c yÕu
tè h×nh häc cha thÓ dùa trªn phÐp suy diÔn, mµ chñ yÕu dùa trªn sù quan s¸t,
thùc hµnh, gióp häc sinh bíc ®Çu tiÕp xóc víi c¸c biÓu tîng h×nh häc c¬
b¶n, mét sè tÝnh chÊt cña c¸c h×nh h×nh häc. M¶ng kiÕn thøc nµy t¬ng ®èi
5
trõu tîng, trong khi ®ã nhËn thøc cña häc sinh tiÓu häc vïng khã kh¨n mang
®Ëm tÝnh trùc quan, c¶m tÝnh vµ cô thÓ nªn häc sinh gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n
trong qu¸ tr×nh nhËn thøc. V× vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i d¹y yÕu tè h×nh häc
cho häc sinh tiÓu häc vïng khã nh thÕ nµo ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao.
D¹y häc yÕu tè h×nh häc ë tiÓu häc vïng khã kh¨n cã vai trß rÊt quan
träng, lµ c¬ së gióp häc sinh tiÕp thu ®îc nh÷ng kiÕn thøc h×nh häc ë nh÷ng
bËc häc tiÕp theo. §ång thêi nã gióp häc sinh tiÓu häc rÌn luyÖn kü vÏ, c¾t,
ghÐp h×nh, cñng cè kiÕn thøc to¸n häc kh¸c cã liªn quan nh sè häc, gi¶i to¸n
cã lêi v¨n... Trªn c¬ së ®ã, trÎ cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn s¸ng t¹o, n¨ng ®éng, biÕt
vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vµo trong ®êi sèng thùc tiÔn cña c¸c em.
MÆc dÇu ®· ®îc nhiÒu t¸c gi¶ quan t©m nghiªn cøu song cho ®Õn nay vÉn
cßn nhiÒu vÊn ®Ò khã kh¨n trong d¹y häc c¸c yÕu tè h×nh häc cho häc sinh
tiÓu häc, nhÊt lµ häc sinh vïng khã kh¨n trong c¶ níc nãi chung vµ vïng khã
kh¨n tØnh Lµo Cai nãi riªng. Thùc tiÔn trong nhµ trêng tiÓu häc vïng khã
kh¨n tØnh Lµo Cai, néi dung vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc h×nh häc lµ vÊn ®Ò nhiÒu
gi¸o viªn cßn lóng tóng trong viÖc lùa chän néi dung vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc
phï hîp víi ®èi tîng häc sinh; nhiÒu gi¸o viªn chØ tró träng ®Õn môc tiªu
cung cÊp kiÕn thøc, d¹y cho hÕt bµi, hÕt giê häc mµ cha ph¸t huy ®îc tÝnh
tÝch cùc trong ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh. §iÒu ®ã chøng tá ph¬ng ph¸p
d¹y häc h×nh häc ë tiÓu häc vïng khã kh¨n tØnh Lµo Cai cÇn ®îc nghiªn cøu.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lÝ do trªn vµ ®îc sù ®éng viªn khuyÕn khÝch cña
PGS. TS. NguyÔn N¨ng T©m, t«i ®· chän nghiªn cøu ®Ò tµi “ D¹y häc mét sè
yÕu tè h×nh häc cho häc sinh tiÓu häc vïng khã kh¨n tØnh Lµo Cai” nh»m gãp
phÇn n©ng cao chÊt lîng d¹y häc m«n To¸n vïng khã kh¨n.
6
2. Môc ®Ých nghiªn cøu
X¸c ®Þnh mét sè biÖn ph¸p kh¶ thi nh»m chñ ®éng gãp phÇn n©ng cao
chÊt lîng d¹y häc mét sè yÕu tè h×nh häc ë tiÓu häc vïng khã kh¨n tØnh Lµo
Cai nãi riªng vµ nh»m gãp phÇn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc, gióp häc sinh
thao t¸c trªn ®å dïng, biÕt c¸ch tù häc vµ hîp t¸c trong häc tËp, tÝch cùc, chñ
®éng, s¸ng t¹o trong ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Ó tù chiÕm lÜnh tri thøc
míi, t¨ng cêng c¸c ho¹t ®éng trß ch¬i häc tËp gióp häc sinh tù ®¸nh gi¸
nh÷ng n¨ng lùc häc tËp m«n To¸n cña b¶n th©n.
3. §èi tîng nghiªn cøu
D¹y häc mét sè yÕu tè h×nh häc ë tiÓu häc.
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
* Nghiªn cøu lÝ luËn
Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu liªn quan ®Õn ®Ò tµi vµ cÊp häc nh: Tµi liÖu vÒ lÝ
luËn d¹y häc, nghiªn cøu s¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn, v¨n b¶n chØ ®¹o cña
Bé Gi¸o Dôc vµ §µo t¹o, s¸ch tham kh¶o ë tiÓu häc, T¹p chÝ tiÓu häc.
* §iÒu tra, quan s¸t
Th«ng qua kiÓm tra, dù giê vµ kh¶o s¸t chÊt lîng häc sinh ®Çu n¨m häc
vµ kiÓm tra ®Þnh k× vµ héi th¶o chia sÎ kinh nghiÖm d¹y häc to¸n vïng khã
kh¨n cña 162 trêng tiÓu häc tØnh Lµo Cai; T×m hiÓu thùc tr¹ng d¹y häc h×nh
häc ë 9 trêng tiÓu häc víi 28 ®iÓm trêng cña 9 huyÖn, thµnh phè vµ th«ng
qua 1800 phiÕu ®iÒu tra häc sinh tõ líp 1 ®Õn líp 5.
* Tæng kÕt kinh nghiÖm: §óc rót kinh nghiÖm cña b¶n th©n vµ cña nh÷ng
nhµ gi¸o giái trong vïng khã kh¨n.
7
* Thùc nghiÖm s ph¹m: KiÓm nghiÖm tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ bíc ®Çu
cña nh÷ng biÖn ph¸p ®Ò xuÊt.
5. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh ®îc nghiªn cøu
Nghiªn cøu thùc tr¹ng d¹y häc mét sè yÕu tè h×nh häc ë vïng khã kh¨n
tØnh Lµo Cai vµ x¸c ®Þnh mét sè biÖn ph¸p kh¶ thi gióp gi¸o viªn d¹y häc h×nh
häc ë vïng khã kh¨n cã quy tr×nh d¹y häc thèng nhÊt tõ líp 1 ®Õn líp 5 trong
ch¬ng tr×nh m«n To¸n.
6. CÊu tróc luËn v¨n
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc c¸c tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n
®îc cÊu tróc thµnh 3 ch¬ng.
Ch¬ng 1. C¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÔn
1. C¬ së lÝ luËn
Mét sè ®Æc ®iÓm t©m lÝ cña häc sinh tiÓu häc
2. C¬ së thùc tiÔn
2.1. Ch¬ng tr×nh vµ néi dung d¹y häc h×nh häc ë tiÓu häc
2.2. Thùc tr¹ng viÖc d¹y häc h×nh häc cho häc sinh tiÓu häc vïng khã
kh¨n tØnh Lµo Cai
3. KÕt luËn ch¬ng 1
Ch¬ng 2. D¹y häc h×nh häc cho häc sinh tiÓu häc vïng khã kh¨n
1. H×nh thµnh mét sè biÓu tîng, kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ mét sè h×nh h×nh
häc cho häc sinh tiÓu häc.
2. RÌn luyÖn mét sè kÜ n¨ng thùc hµnh: vÏ, ®o lêng vµ tÝnh to¸n h×nh häc
3. D¹y häc c¸c ®¹i lîng h×nh häc
4. D¹y häc c¸c bµi to¸n cã néi dung h×nh häc
8
5. HÖ thèng bµi tËp phï hîp víi häc sinh vïng khã kh¨n nh»m ph¸t triÓn
trÝ tëng tîng kh«ng gian, ph¸t triÓn vèn tõ vùng vÒ h×nh häc, t duy
logic, g¾n kiÕn thøc víi ®êi sèng thùc tÕ.
6. KÕt luËn ch¬ng 2
Ch¬ng 3. Thö nghiÖm s ph¹m
1. Môc ®Ých thö nghiÖm
2. §èi tîng thö nghiÖm
3. Néi dung thö nghiÖm
4. Tæ chøc thö nghiÖm
5. KÕt qu¶ thö nghiÖm
6. KÕt luËn ch¬ng 3
9
PhÇn néi dung
Ch¬ng 1. C¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÔn
1. C¬ së lÝ luËn
CÊp tiÓu häc cã tõ líp 1 ®Õn líp 5 dµnh cho trÎ em tõ 6 ®Õn 11 tuæi (®èi víi
mét sè trÎ em kh«ng cã ®iÒu kiÖn b×nh thêng ®Ó ®i häc ®óng tuæi cã thÓ cã
trÎ em ë ®é tuæi 13 ®Õn 14 tuæi). Nh×n tæng thÓ häc sinh tiÓu häc cã 3 ®Æc
trng sau:
Thø nhÊt, lµ thùc thÓ hån nhiªn tiÒm tµng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ( kh¶ n¨ng hiÖn
thùc vµ kh¶ n¨ng tiÒm Èn). Lµ thùc thÓ hån nhiªn nªn trÎ em ng©y th¬ trong s¸ng.
B¶n tÝnh cña trÎ em lu«n ®îc thÓ hiÖn ra bªn ngoµi kh«ng cã sù che giÊu, kh«ng
hÒ ®ãng kÞch. V× vËy cÇn t¹o cho c¸c em mét m«i trêng gi¸o dôc ®Ó gi÷ g×n vµ
t«n träng b¶n tÝnh hån nhiªn vµ kh¬i d¹y kh¶ n¨ng ph¸t triÓn tiÒm tµng ë mçi trÎ
em. Tuy nhiªn, kh«ng v× thÕ mµ nhµ trêng ®em ®Õn cho trÎ ch¬ng tr×nh häc
qu¸ t¶i, kh«ng phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ cña c¸c em.
Thø 2, lµ nh©n c¸ch ®ang h×nh thµnh: ë løa tuæi nµy häc sinh ®ang ph¸t
triÓn vµ hoµn thiÖn vÒ c¬ thÓ (sinh lÝ) vµ ®ang ph¸t triÓn vÒ t©m hån (t©m lÝ),
cha ®ñ ý thøc, cha ®ñ phÈm chÊt vµ n¨ng lùc ®Ó tån t¹i nh mét c«ng d©n
trong x· héi, mµ c¸c em lu«n cÇn sù b¶o trî, gióp ®ì cña ngêi lín, cña nhµ
trêng, gia ®×nh vµ x· héi.
Thø 3, ho¹t ®éng häc lµ ho¹t ®éng chñ ®¹o: Häc sinh tiÓu häc chuyÓn tõ
ho¹t ®éng vui ch¬i lµ ho¹t ®éng chñ ®¹o sang ho¹t ®éng häc lµ ho¹t ®éng chñ
®¹o. Ho¹t ®éng häc cã vai trß vµ ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng víi sù ph¸t triÓn
t©m lÝ cña häc sinh tiÓu häc.
V× vËy, häc sinh tiÓu häc mang mét sè ®Æc ®iÓm t©m lÝ sau:
10
Tri gi¸c: Häc sinh tiÓu häc thêng tri gi¸c trªn tæng thÓ. Häc sinh c¸c líp
®Çu cÊp tiÓu häc khi tri gi¸c thêng g¾n víi hµnh ®éng, víi ho¹t ®éng thùc
tiÔn cña b¶n th©n. VÒ sau, c¸c ho¹t ®éng tri gi¸c ph¸t triÓn vµ ®îc híng dÉn
bëi c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc kh¸c nªn chÝnh x¸c h¬n. Tuy nhiªn, mét sè c«ng
tr×nh nghiªn cøu chuyªn biÖt ®· kÕt luËn: Tri gi¸c vÒ thêi gian vµ kh«ng gian
còng nh íc lîng vÒ thêi gian vµ kh«ng gian cña häc sinh tiÓu häc cßn h¹n
chÕ. V× vËy, gi¸o viªn cÇn d¹y häc sinh c¸ch nh×n, híng dÉn häc sinh c¸ch
xem xÐt, nghe vµ l¾ng nghe, chó ý tæ chøc mét c¸ch ®Æc biÖt ho¹t ®éng cña
häc sinh ®Ó tri gi¸c mét ®èi tîng nµo ®ã, nh»m ph¸t hiÖn nh÷ng dÊu hiÖu b¶n
chÊt cña sù vËt vµ hiÖn tîng.
Chó ý: Chó ý cã chñ ®Þnh ë häc sinh tiÓu häc cßn yÕu, kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh
chó ý mét c¸ch cã ý chÝ cha m¹nh. Chó ý kh«ng chñ ®Þnh ph¸t triÓn m¹nh
khi gi¸o viªn sö dông ®å dïng ®Ñp, míi l¹ gîi cho c¸c em c¶m xóc tÝch cùc.
Sù chó ý cña häc sinh tiÓu häc cßn ph©n t¸n, dÔ bÞ l«i cuèn vµo c¸c trùc quan,
gîi c¶m, thêng híng ra bªn ngoµi hµnh ®éng, cha cã kh¶ n¨ng híng vµo
bªn trong, vµo t duy.
TrÝ nhí: TrÝ nhí trùc quan - h×nh tîng vµ trÝ nhí m¸y mãc ph¸t triÓn h¬n trÝ
nhí logic, hiÖn tîng h×nh ¶nh cô thÓ dÔ nhí h¬n c¸c c¸c c©u ch÷ trõu tîng.
Tëng tîng: Lµ mét trong nh÷ng qu¸ tr×nh nhËn thøc quan träng cña häc
sinh tiÓu häc, nã ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong ho¹t ®éng häc vµ c¸c
ho¹t ®éng kh¸c. TrÝ tëng tîng cßn chÞu t¸c ®éng nhiÒu cña høng thó, kinh
nghiÖm sèng, mÉu vËt ®· biÕt. Cuèi cÊp tiÓu häc, tëng tîng cña häc sinh
cµng hiÖn thùc h¬n, bëi c¸c em cã nhiÒu kinh nghiÖm phong phó h¬n, lÜnh héi
®îc nhiÒu kiÕn thøc khoa häc h¬n, c¸c em biÕt dùa vµo ng«n ng÷ ®Ó x©y
dùng h×nh tîng mang tÝnh kh¸i qu¸t vµ trõu tîng h¬n.
T duy: Løa tuæi tiÓu häc (6 ®Õn 11-12 tuæi) lµ giai ®o¹n míi cña ph¸t triÓn
t duy - giai ®o¹n t duy cô thÓ. Trong mét chõng mùc nµo ®ã, hµnh ®éng trªn
c¸c ®å vËt, sù kiÖn bªn ngoµi cßn lµ chç dùa hay ®iÓm xuÊt ph¸t cho t duy.
11
C¸c thao t¸c t duy ®· liªn kÕt víi nhau thµnh tæng thÓ nhng sù liªn kÕt ®ã
cha hoµn toµn tæng qu¸t. Häc sinh cã kh¶ n¨ng nhËn thøc vÒ c¸i bÊt biÕn vµ
h×nh thµnh kh¸i niÖm b¶o toµn, t duy cã bíc tiÕn rÊt quan träng ph©n biÖt
®îc ph¬ng diÖn ®Þnh tÝnh víi ®Þnh lîng - ®iÒu kiÖn ban ®Çu cÇn thiÕt ®Ó
h×nh thµnh kh¸i niÖm "sè".
Häc sinh cuèi cÊp häc cã nh÷ng tiÕn bé vÒ nhËn thøc kh«ng gian nh phèi
hîp c¸ch nh×n mét h×nh hép tõ c¸c phÝa kh¸c nhau, nhËn thøc ®îc c¸c quan
hÖ gi÷a c¸c h×nh víi nhau ngoµi c¸c quan hÖ trong néi bé mét h×nh.
Häc sinh tiÓu häc bíc ®Çu cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn viÖc ph©n tÝch tæng hîp,
trõu tîng ho¸ - kh¸i qu¸t ho¸ vµ nh÷ng h×nh thøc ®¬n gi¶n cña sù suy luËn,
ph¸n ®o¸n. ë häc sinh tiÓu häc, ph©n tÝch vµ tæng hîp kh«ng ph¸t triÓn ®ång
®Òu, tæng hîp cã khi kh«ng ®óng hoÆc kh«ng ®Çy ®ñ dÉn ®Õn kh¸i qu¸t sai
trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh kh¸i niÖm.
C¸c kh¸i niÖm to¸n häc ®îc h×nh thµnh qua trõu tîng ho¸ vµ kh¸i qu¸t
ho¸ nhng thÕ chØ dùa vµo tri gi¸c bëi kh¸i niÖm to¸n häc cßn lµ kÕt qu¶ cña
c¸c thao t¸c t duy ®Æc thï. Cã hai d¹ng trõu tîng ho¸: sù trùu tîng ho¸ tõ
c¸c ®å vËt, hiÖn tîng c¶m tÝnh vµ sù trîng ho¸ tõ c¸c hµnh ®éng. Khi thùc
hiÖn trõu tîng ho¸ nh»m rót ra nh÷ng dÊu hiÖu b¶n chÊt.
Häc sinh tiÓu häc, nhÊt lµ c¸c líp ®Çu cÊp thêng ph¸n ®o¸n theo c¶m
nhËn riªng nªn suy luËn thêng mang tÝnh tuyÖt ®èi. Trong häc to¸n häc sinh
khã nhËn thøc vÒ quan hÖ kÐo theo trong suy diÔn.
12
2. C¬ së thùc tiÔn
2.1. Ch¬ng tr×nh vµ néi dung d¹y häc h×nh häc ë tiÓu häc
2.1.1. Ch¬ng tr×nh vµ néi dung m«n To¸n ë tiÓu häc
To¸n häc hiÖn ®¹i gièng nh mét tßa l©u ®µi ®îc x©y dùng ë trªn ba cét
trô lµ ba cÊu tróc lín lµ: CÊu tróc ®¹i sè (cÊu tróc cña quan hÖ hîp thµnh), cÊu
tróc thø tù (cÊu tróc cña quan hÖ tríc sau), cÊu tróc cña t«-p« (cÊu tróc cña
quan hÖ gÇn, xa).
Trong ch¬ng tr×nh to¸n tiÓu häc, c¸c vÊn ®Ò vÒ 4 phÐp tÝnh (céng, trõ,
nh©n, chia) liªn quan ®Õn cÊu tróc ®¹i sè; c¸c vÊn ®Ò vÒ so s¸nh (<, >, =) liªn
quan ®Õn cÊu tróc s¾p thø tù; mét vµi nÐt chÊm ph¸ cña cÊu tróc t« p« liªn
quan ®Õn d¹y vÒ ®iÓm ë trong vµ ngoµi mét h×nh vµ hÖ tiªn ®Ò Euclide (m«n
h×nh häc trong kh«ng gian th«ng thêng ë tiÓu häc) liªn quan ®Õn viÖc d¹y
®iÓm ë gi÷a hai ®iÓm.
ViÖc d¹y vµ häc m«n To¸n lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô hµng ®Çu ë tiÓu
häc, nã mang l¹i nh÷ng kiÕn thøc to¸n häc s¬ ®¼ng cÇn thiÕt, lµ bíc chuÈn bÞ
quan träng cho qu¸ tr×nh d¹y häc to¸n häc ë c¸c cÊp häc tiÕp theo. G24
Môc tiªu chñ yÕu lµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng tÝnh to¸n, ph¸t triÓn t duy khoa
häc cho häc sinh tiÓu häc. To¸n häc lµ m«n häc bæ trî rÊt cÇn thiÕt ®Ó
tiÕp thu c¸c m«n häc kh¸c, gióp häc sinh øng dông khoa häc c¬ b¶n vµo
cuéc sèng thêng ngµy.
M«n To¸n ë tiÓu häc lµ m«n häc thèng nhÊt, cÊu tróc theo kiÓu ®ång t©m
víi h¹t nh©n cña m«n To¸n lµ sè häc (sè tù nhiªn, ph©n sè, sè thËp ph©n), ®¹i
lîng vµ ®o ®¹i lîng, c¸c yÕu tè thèng kª, c¸c yÕu tè h×nh häc, gi¶i c¸c bµi
to¸n cã lêi v¨n ®îc s¾p xÕp g¾n bã víi h¹t nh©n sè häc t¹o ra sù hç trî lÉn
nhau gi÷a c¸c néi dung ®ã cña m«n To¸n.
13
2.1.2. Ch¬ng tr×nh vµ néi dung d¹y häc h×nh häc ë tiÓu häc
KiÕn thøc h×nh häc trong ch¬ng tr×nh tiÓu häc ®îc s¾p xÕp xen kÏ víi
c¸c néi dung vÒ sè häc, ®¹i lîng vµ ®o ®¹i lîng, mét sè yÕu tè ®¹i sè vµ gi¶i
to¸n cã lêi v¨n nh»m t¹o ra mèi quan hÖ g¾n bã, hç trî gi÷a c¸c tuyÕn kiÕn
thøc víi nhau, thÓ hiÖn quan ®iÓm thèng nhÊt, tÝch hîp víi c¸c m«n häc kh¸c.
Sù lùa chän néi dung yÕu tè h×nh häc lµ c¬ b¶n, thiÕt thùc, phï hîp víi tõng
giai ®o¹n ph¸t triÓn t duy h×nh häc cña häc sinh tiÓu häc. C¸ch thÓ hiÖn néi
dung c¸c yÕu tè h×nh häc ®a d¹ng, phong phó hç trî ®èi víi ®æi míi ph¬ng
ph¸p d¹y häc, gióp häc sinh ph¸t triÓn tèt nhÊt n¨ng lùc c¸ nh©n. §iÒu nµy phï
hîp víi tÝnh thèng nhÊt cña to¸n häc hiÖn ®¹i. Ch¼ng h¹n, ë líp 3 cïng víi
viÖc häc sinh häc b¶ng nh©n, b¶ng chia th× vÊn ®Ò diÖn tÝch b¾t ®Çu ®îc ®a
vµo gióp c¸c em vËn dông kiÕn thøc kÜ n¨ng võa häc cña bµi phÐp nh©n vµ
phÐp chia ®Ó tÝnh to¸n trªn sè ®o diÖn tÝch.
Néi dung h×nh häc ë tiÓu häc còng ®îc cÊu tróc theo kiÓu ®ång t©m, ®îc
ph©n chia thµnh 2 giai ®o¹n. Giai ®o¹n ®Çu chñ yÕu d¹y häc sinh nhËn d¹ng
®óng c¸c h×nh vµ giai ®o¹n sau d¹y häc sinh c¸ch nhËn biÕt h×nh th«ng qua ®o
®¹c, tÝnh to¸n, nhËn biÕt h×nh th«ng qua ®Æc ®iÓm vÒ c¹nh vµ gãc cña h×nh ®ã.
Giai ®o¹n 1: Gåm c¸c líp 1, 2, 3 chñ yÕu d¹y nh÷ng kiÕn thøc gÇn gòi víi
trÎ em, sö dông kinh nghiÖm sèng cña c¸c em, chuÈn bÞ nh÷ng ph¬ng tiÖn
trùc quan, cô thÓ cha têng minh ®Ó nhËn thøc nh÷ng tri thøc to¸n häc ë
d¹ng tæng thÓ. KÕt thóc giai ®o¹n häc to¸n nµy, häc sinh ®· cã nh÷ng kÜ n¨ng
c¬ b¶n nhÊt.
Giai ®o¹n 2: Néi dung d¹y häc c¸c yÕu tè h×nh häc ë líp 4, 5 kÕ thõa vµ
ph¸t triÓn néi dung d¹y häc c¸c yÕu tè h×nh häc ë giai ®o¹n c¸c líp 1, 2, 3
nhng ë møc s©u h¬n, kh¸i qu¸t h¬n, têng minh h¬n. Ch¼ng h¹n, ë líp 3 chØ
yªu cÇu häc sinh nhËn biÕt vÒ gãc, ph©n biÖt gãc vu«ng vµ gãc kh«ng vu«ng.
Nhng ë líp 4 dùa trªn c¬ së so s¸nh trùc quan víi gãc vu«ng, häc sinh nhËn
14
biÕt thªm vÒ gãc nhän, gãc tï, gãc bÑt. KÐo dµi hai c¹nh cña h×nh ch÷ nhËt sÏ
®îc h×nh ¶nh vÒ hai ®êng th¼ng vu«ng gãc hoÆc song song víi nhau, ®ång
thêi qua ®ã häc sinh hiÓu s©u h¬n vÒ ®Æc ®iÓm cña h×nh ch÷ nhËt. Ngoµi ra,
häc sinh cßn ®îc giíi thiÖu vÒ h×nh b×nh hµnh, h×nh thoi vµ ®Æc ®iÓm cña c¸c
h×nh ®ã.
C¸c yÕu tè h×nh häc ë líp 4, 5 kh«ng bè trÝ thµnh ch¬ng riªng mµ ®îc bè
trÝ xen kÏ víi viÖc d¹y sè häc vµ c¸c m¹ch kiÕn thøc kh¸c. Ch¼ng h¹n, diÖn
tÝch c¸c h×nh liªn quan mËt thiÕt víi phÐp nh©n vµ phÐp chia víi (cho) sè cã
mét hoÆc hai ch÷ sè. ViÖc h×nh thµnh c¸c c«ng thøc tæng qu¸t tÝnh chu vi h×nh
vu«ng, h×nh ch÷ nhËt, h×nh b×nh hµnh, h×nh tam gi¸c; c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch
h×nh b×nh hµnh, h×nh thoi ®Òu dùa trªn hiÓu biÕt vÒ c¸c biÓu thøc cã chøa mét
ch÷, hai ch÷ hoÆc ba ch÷. ViÖc d¹y häc c¸c ®¹i lîng h×nh häc vµ c¸c bµi to¸n
cã néi dung h×nh häc g¾n víi c¸c h×nh cô thÓ. Ch¼ng h¹n, häc vÒ c¸c ®¬n vÞ ®o
diÖn tÝch g¾n víi viÖc tÝnh diÖn tÝch c¸c h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng, h×nh b×nh
hµnh hoÆc h×nh thoi.
T¨ng cêng rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng thùc hµnh nh: NhËn d¹ng h×nh; VÏ
h×nh; GÊp h×nh; §o ®¹c vµ tÝnh to¸n víi c¸c ®¹i lîng h×nh häc; Gi¶i c¸c d¹ng
bµi tËp, luyÖn tËp thùc hµnh... ®îc t¨ng cêng nh»m rÌn luyÖn, ph¸t triÓn t
duy, trÝ tëng tîng cho häc sinh.
Ch¬ng tr×nh vµ néi dung d¹y häc h×nh häc ë tõng líp nh sau:
Líp 1: NhËn biÕt bíc ®Çu vÒ h×nh vu«ng, h×nh tam gi¸c, h×nh trßn; Giíi
thiÖu vÒ ®iÓm, ®iÓm ë trong, ®iÓm ë ngoµi mét h×nh; §o¹n th¼ng, thùc hµnh vÏ
®o¹n th¼ng, vÏ h×nh trªn giÊy kÎ « vu«ng; gÊp, c¾t h×nh.
Líp 2: Giíi thiÖu vÒ ®êng th¼ng; Ba ®iÓm th¼ng hµng; Giíi thiÖu vÒ
®êng gÊp khóc; TÝnh ®é dµi ®êng gÊp khóc; Giíi thiÖu h×nh tø gi¸c, h×nh
ch÷ nhËt; VÏ h×nh trªn giÊy « vu«ng; Giíi thiÖu vÒ kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ chu
vi cña mét h×nh ®¬n gi¶n; TÝnh chu vi h×nh tam gi¸c, h×nh tø gi¸c.
15
Líp 3: Giíi thiÖu vÒ gãc vu«ng vµ gãc kh«ng vu«ng; Giíi thiÖu eke; VÏ
gãc b»ng thíc th¼ng vµ eke; Giíi thiÖu ®Ønh, gãc, c¹nh cña c¸c h×nh ®· häc;
TÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng; Giíi thiÖu compa; Giíi thiÖu t©m vµ
b¸n kÝnh, ®êng kÝnh cña h×nh trßn; VÏ ®êng trßn b»ng compa; Thùc hµnh vÏ
trang trÝ h×nh trßn; Giíi thiÖu diÖn tÝch cña mét h×nh; TÝnh diÖn tÝch h×nh ch÷
nhËt vµ diÖn tÝch h×nh vu«ng.
Líp 4: Gãc nhän, gãc tï, gãc bÑt; NhËn d¹ng gãc trong c¸c h×nh ®· häc;
Giíi thiÖu hai ®êng th¼ng c¾t nhau, vu«ng gãc víi nhau, song song víi nhau;
Giíi thiÖu vÒ h×nh b×nh hµnh vµ h×nh thoi; Giíi thiÖu c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch
h×nh b×nh hµnh (®¸y, chiÒu cao) h×nh thoi; Thùc hµnh vÏ h×nh b»ng thíc vµ
eke; c¾t, ghÐp, gÊp h×nh.
Líp 5: TÝnh diÖn tÝch tam gi¸c, h×nh thoi, h×nh thang; TÝnh chu vi vµ diÖn
tÝch h×nh trßn; Giíi thiÖu h×nh hép ch÷ nhËt, h×nh lËp ph¬ng, h×nh trô, h×nh
cÇu; TÝnh diÖn tÝch xung quanh, diÖn tÝch toµn phÇn, thÓ tÝch h×nh hép ch÷
nhËt, h×nh lËp ph¬ng; Giíi thiÖu c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh, diÖn
tÝch toµn phÇn vµ thÓ tÝch h×nh trô, h×nh cÇu.
2.2. Thùc tr¹ng d¹y häc h×nh häc cho häc sinh tiÓu häc vïng khã kh¨n tØnh
Lµo Cai
2.2.1. §Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ, v¨n hãa vµ x· héi cña tØnh Lµo Cai
§Æc ®iÓm tù nhiªn: Lµo Cai lµ mét tØnh miÒn nói n»m chÝnh gi÷a vïng
§«ng B¾c vµ vïng T©y B¾c cña ViÖt Nam, c¸ch Hµ Néi 350 km, diÖn tÝch tù
nhiªn 6.357,08 km2, lµ tØnh cã diÖn tÝch ®øng thø 19/63 tØnh, thµnh phè c¶ níc,
cã 203 km ®êng biªn giíi víi níc l¸ng giÒng Trung Quèc. §Þa h×nh cña tØnh
ph©n tÇng ®é cao lín, s«ng vµ nói chia c¾t ®Þa h×nh. Do ®Þa h×nh phøc t¹p nªn khÝ
hËu cã phÇn thay ®æi, kh¾c nghiÖt víi mïa ®«ng l¹nh gi¸: NhiÖt ®é trung b×nh
n¨m thÊp, mét sè vïng nhiÖt ®é trung b×nh phæ biÕn kho¶ng 15-200 C; cã n¬i
16
díi 100C, s¬ng mï dµy ®Æc, ë nh÷ng vïng nói cao rÐt ®Ëm, kÌm theo s¬ng
muèi, thËm chÝ níc ®ãng b¨ng, cã tuyÕt r¬i vµo mïa ®«ng. Víi gÇn 60 v¹n
ngêi (sè liÖu tæng hîp s¬ bé tæng ®iÒu tra d©n sè th¸ng 5/2005), gåm 25
nhãm ngµnh d©n téc (64,09% d©n sè toµn tØnh, trong ®ã d©n téc M«ng chiÕm
®a sè, tiÕp ®Õn lµ d©n téc Tµy, Dao, Th¸i…), d©n c sèng tha thít, mËt ®é
d©n c: 91 ngêi/km2. TØnh Lµo Cai gåm 8 huyÖn vµ 01 thµnh phè víi 164 x·,
phêng, thÞ trÊn.
§Æc ®iÓm chung vÒ kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi: Thiªn nhiªn u ®·i cho Lµo
Cai cã nhiÒu nhiÒu rõng ®Ó trång vµ khai th¸c l©m nghiÖp; Cã phï sa båi ®¾p
tõ c¸c con s«ng ®Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp; Tµi nguyªn kho¸ng s¶n víi tr÷ lîng
lín ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp (Má quÆng Apatit, má ®ång Sin
QuyÒn…), hÖ thèng s«ng ngßi dµy ®Æc phï hîp ph¸t triÓn ®iÖn n¨ng (Nhµ m¸y
thñy ®iÖn Cèc Ly, nhµ m¸y thñy ®iÖn Minh L¬ng…); Vïng kinh tÕ cöa khÈu
còng kh¸ ph¸t triÓn, n¬i giao th¬ng víi níc l¸ng giÒng Trung Quèc, lµ
nguån thu chñ yÕu cña tØnh; Du lÞch bíc ®Çu còng thu hót ®îc kh¸ch
trong níc vµ níc ngoµi ®Õn tham quan; giao th«ng ®êng bé, ®êng s¾t
vµ ®êng thñy ph¸t triÓn trªn nh÷ng tuyÕn chÝnh. Thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi
míi cña §¶ng, §¶ng bé vµ ñy ban nh©n nh©n c¸c cÊp, nh©n d©n c¸c d©n
téc cña Lµo Cai ®· vµ ®ang thùc hiÖn 5 ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x·
héi híng vÒ c¬ së cña tØnh, ®Èy m¹nh xãa ®ãi, gi¶m nghÌo. HiÖn t¹i tØnh
cã nhiÒu khã kh¨n, ng©n s¸ch Trung ¬ng cßn ph¶i trî cÊp cho tØnh míi
®¶m b¶o tèi thiÓu chi cho c¸c ho¹t ®éng.
§èi víi sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, bíc vµo thêi k× ®æi míi vµ ph¸t
triÓn c¶ vÒ quy m« trêng, líp vµ chÊt lîng gi¸o dôc. Toµn tØnh ®· ®¹t chuÈn
phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc ®óng ®é tuæi th¸ng 12/2005, ®¹t chuÈn phæ cËp
trung häc c¬ së th¸ng 6/2007. ChÊt lîng gi¸o dôc ngµy cµng ®îc n©ng lªn ë
vïng thuËn lîi, ë vïng khã kh¨n chuyÓn biÕn chËm, sè häc sinh giái thi cÊp
tØnh, cÊp quèc gia ®îc t¨ng lªn; ChÊt lîng ®µo t¹o cña c¸c trêng trung häc
17
chuyªn nghiÖp còng cã chuyÓn biÕn tÝch cùc, ®¸p øng c¬ b¶n vÒ nh©n lùc,
phôc vô cho c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña tØnh.
Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi, tØnh Lµo Cai vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n, th¸ch
thøc: §êi sèng kinh tÕ - x· héi cña ®ång bµo c¸c d©n téc trong tØnh hÕt søc
khã kh¨n, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp lµ chñ yÕu víi ph¬ng thøc
canh t¸c truyÒn thèng, t×nh tr¹ng thiÕu ®ãi khi gi¸p vô kh¸ phæ biÕn. Giao
th«ng ®i l¹i trong x· cßn nhiÒu khã kh¨n, cã x· cã th«n xa nhÊt ph¶i ®i bé 10
tiÕng míi vÒ ®îc trung t©m x·, nh÷ng ngµy ma lò s¹t lë ®åi nói th× giao
th«ng cßn khã kh¨n gÊp béi gi÷a c¸c th«n b¶n, gi÷a c¸c x·, gi÷a c¸c huyÖn vµ
víi tØnh b¹n. C¸c dÞch vô x· héi cßn nhiÒu h¹n chÕ… nªn c¸c gia ®×nh sèng ë
vïng khã kh¨n nµy kh«ng cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó chi phÝ cho gi¸o dôc nh:
b¶o dìng vµ tu söa nhµ trêng, ch¨m sãc dinh dìng cho con em hä, thiÕu
quÇn ¸o Êm vÒ mïa ®«ng…; mét sè phong tôc, tËp qu¸n l¹c hËu cha xãa bá
®îc nªn ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn gi¸o dôc nh: tËp tôc kiªng giã, xuèng
®ång... Cã nhiÒu th«n b¶n chØ cã 7 ®Õn 10 hé d©n sèng r¶i r¸c nªn ®ång bµo
d©n téc Ýt cã sù giao lu kinh tÕ víi c¸c d©n téc kh¸c trªn cïng ®Þa bµn.
Nh÷ng khã kh¨n trong lÜnh vùc ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi vµ gi¸o dôc dùa
vµo chØ sè ph¸t triÓn con ngêi (HDI) ®îc tÝnh b»ng c¸ch tæng hîp c¸c møc
thu nhËp, søc kháe vµ gi¸o dôc cña mçi ®Þa ph¬ng. TØnh Lµo Cai xÕp vµo
nhãm c¸c tØnh cã chØ sè thÊp nhÊt trong c¶ níc (®øng thø 6), n¨m 2007 cã
146 x· thuéc vïng khã kh¨n vµ ®Æc biÖt khã kh¨n (Theo QuyÕt ®Þnh sè
30/2007/Q§-TTg ngµy 05/03/2007 cña Thñ tíng ChÝnh phñ ban hµnh danh
môc c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh thuéc vïng khã kh¨n).
2.2.2. Thùc tr¹ng gi¸o dôc tiÓu häc vïng khã kh¨n tØnh Lµo Cai
* ThuËn lîi
Lµo Cai ®· chó träng më réng m¹ng líi trêng, líp cÊp gi¸o dôc tiÓu häc,
x©y dùng ®Ò ¸n phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc vµ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc ®óng
®é tuæi. TÊt c¶ c¸c x·, phêng cña Lµo Cai cã trêng líp tõ mÇm non ®Õn
trung häc c¬ së, c¸c ®iÓm trêng lÎ cã líp mÇm non, líp tiÓu häc; hÖ thèng
18
trêng líp ®· b¸m chÆt vµo c¸c khu d©n c ®Ó ®¸p øng nhu cÇu häc tËp cña
nh©n d©n; t¹o c¬ héi cho ngêi d©n téc thiÓu sè ®îc häc tËp, giao lu v¨n
hãa.
N¨m häc 2007 -2008, toµn tØnh cã 236 trêng tiÓu häc; Tæng sè 491 c¸n
bé qu¶n lÝ, n÷: 273, d©n téc: 62 chiÕm tØ lÖ 24,2%, n÷ d©n téc: 24; tr×nh ®é ®¹i
häc: 88 chiÕm 18,3%, tr×nh ®é chuÈn chiÕm: 398 chiÕm 81%, cha chuÈn
chiÕm 0,7%; Tæng sè 3956 gi¸o viªn, n÷: 3052, d©n téc: 955 chiÕm tØ lÖ
24,2%, n÷ d©n téc: 542; tr×nh ®é ®¹i häc chiÕm 30%, tr×nh ®é chuÈn chiÕm
60%, cha chuÈn chiÕm 10%; Víi tæng sè 62790 häc sinh, trong ®ã häc sinh
d©n téc lµ 48113, tû lÖ 76,62%, häc sinh n÷ d©n téc 23198, tû lÖ 48,2%. ë
vïng khã kh¨n, c¸c trêng tæ chøc ë néi tró d©n nu«i ®Ó ®¶m b¶o häc 2 buæi/
ngµy, 6 ®Õn 9 buæi/tuÇn, gi¸o viªn t×nh nguyÖn d¹y buæi thø 2 kh«ng thu tiÒn
cña häc sinh, víi tæng sè 100 trêng, 1332 líp, 26245 häc sinh, häc sinh n÷
d©n téc lµ 7530 häc sinh. Sè trêng cã lo¹i h×nh líp ghÐp phæ biÕn réng r·i
nh»m t¹o c¬ héi häc tËp cho tÊt c¶ trÎ em ë c¸c th«n b¶n vïng ®Æc biÖt khã
kh¨n lµ 160 trêng, 807 líp víi 12730 häc sinh. Nh vËy, tÊt c¶ c¸c th«n b¶n
®Òu cã ®iÓm trêng lÎ ®Ó trÎ em ®i häc kh«ng ph¶i ®i bé qu¸ 3 km (702 ®iÓm
trêng lÎ) nh»m ®¶m b¶o ®óng quyÒn lîi häc tËp cña c¸c em.
N¨m 2005, Lµo Cai ®îc c«ng nhËn ®¹t chuÈn Quèc gia phæ cËp gi¸o dôc
tiÓu häc ®óng ®é tuæi ®Õn nay toµn tØnh cã 164/164 x·, phêng duy tr× ®¹t
chuÈn phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc chèng mï ch÷; 164/164 x·, phêng duy tr×
®¹t chuÈn phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc ®óng ®é tuæi.
Cã ®îc nh÷ng kÕt qu¶ trªn, Lµo Cai ®· x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn gi¸o
dôc tiÓu häc bÒn v÷ng cho tõng giai ®o¹n vµ chØ sè cô thÓ cho tõng n¨m. T¨ng
cêng c¬ së vËt chÊt; ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lÝ, gi¸o viªn cã chÊt lîng; ph¸t
triÓn m« h×nh trêng líp néi tró d©n nu«i, ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh trêng líp
(trêng chuÈn Quèc gia, trêng ®¹t møc chÊt lîng tèi thiÓu, trêng tiÓu häc
th©n thiÖn, …), ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh líp häc (líp ®¬n, líp ghÐp 2 tr×nh ®é,
líp häc hßa nhËp, líp häc th©n thiÖn…); Bªn c¹nh ®ã, Së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Lµo Cai thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc triÖt ®Ó vµ cã hiÖu qu¶ nh: x©y
19
dùng ®îc ®éi ngò cèt c¸n tiÓu häc gåm 104 ngêi, phô tr¸ch c¸c m«n häc;
lµm tèt c«ng t¸c chØ ®¹o, thanh tra, kiÓm tra; c«ng t¸c x· héi hãa gi¸o dôc; d¹y
häc t¨ng cêng tiÕng ViÖt, líp häc tiÕng d©n téc, häc 2 buæi/ngµy…
* Khã kh¨n
Trong thùc tÕ, bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n
tham gia vµo gi¸o dôc tiÓu häc nh: Trêng cã nhiÒu ®iÓm lÎ, c¬ së vËt chÊt
thiÕu thèn, ®éi ngò c¸n bé qu¶n lÝ vµ gi¸o viªn Ýt cã kinh nghiÖm trong c«ng
t¸c gi¸o dôc vïng khã kh¨n… Nh÷ng ngµy ma rÐt ë vïng khã kh¨n th× tØ lÖ
chuyªn cÇn chØ ®¹t 40-50%; tØ lÖ lu ban, bá häc còng ¶nh hëng kh«ng nhá
tíi sù duy tr× v÷ng ch¾c cña c«ng t¸c phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc, mét sè x·
vïng khã kh¨n tØ lÖ lu ban chiÕm 7%, bá häc 3%.
Sau 5 n¨m thùc hiÖn ch¬ng tr×nh thay s¸ch gi¸o khoa tiÓu häc (20022007), nh÷ng bÊt cËp chung vÒ néi dung s¸ch gi¸o khoa m«n To¸n ®èi víi c¸c
vïng miÒn trong c¶ níc rÊt khã thèng nhÊt vÒ môc tiªu ch¬ng tr×nh m«n
To¸n cÇn ®¹t sau 5 n¨m hoµn thµnh ch¬ng tr×nh tiÓu häc. Hay mét ch¬ng
tr×nh mét bé s¸ch gi¸o khoa chung cho toµn quèc lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù
kh«ng ®ång ®Òu vÒ chÊt lîng häc tËp cña häc sinh c¸c d©n téc sinh sèng ë
c¸c vïng miÒn kh¸c nhau. V× theo c«ng v¨n sè 9890/BGD§T - GDTH ngµy
17/9/2007 cña Bé trëng Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o vÒ viÖc híng dÉn néi dung,
ph¬ng ph¸p gi¸o dôc cho häc sinh cã hoµn c¶nh khã kh¨n cho c¸c tØnh, thµnh
phè trong c¶ níc viÕt: "§èi víi häc sinh khã kh¨n cÇn tËp trung gi¶ng d¹y
vµo 2 m«n tiÕng ViÖt vµ To¸n. ViÖc lùa chän néi dung chÝnh trong mét tiÕt d¹y
®Ó d¹y cho tõng ®èi tîng häc sinh trong mét líp do gi¸o viªn quyÕt ®Þnh".
NhiÒu hiÖu trëng cßn lóng tóng trong qu¸ tr×nh chØ ®¹o chuyªn m«n vµ
híng dÉn gi¸o viªn thùc hiÖn ®óng quy tr×nh ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc
phï hîp víi ®èi tîng häc sinh, lùa chän néi dung tõng tiÕt d¹y, tõng m«n häc
®Ó ®¶m b¶o tÝnh võa søc víi häc sinh.
Tr×nh ®é gi¸o viªn kh«ng ®ång ®Òu, ®a sè gi¸o viªn cã ®ñ tr×nh ®é häc vÊn,
gi¸o viªn ®îc tËp huÊn thay s¸ch nhng cha thùc sù ®æi míi ph¬ng ph¸p
d¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m. Khi d¹y häc sinh vïng khã kh¨n, vïng
20
- Xem thêm -
.PDF 
91 
182 
59 
