Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Mầm non - Mẫu giáo đánh giá năng lực dạy học của giảng viên trẻ trong trường sĩ quan tăng thiết g...

Tài liệu đánh giá năng lực dạy học của giảng viên trẻ trong trường sĩ quan tăng thiết giáp

.PDF
82
67
112

Mô tả:

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC HOÀNG MINH TRƯỜNG ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC DẠY HỌC CỦA GIẢNG VIÊN TRẺ TRONG TRƯỜNG SĨ QUAN TĂNG - THIẾT GIÁP LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐO LƯỜNG VÀ ĐÁNH GIÁ HÀ NỘI - 2020 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC HOÀNG MINH TRƯỜNG ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC DẠY HỌC CỦA GIẢNG VIÊN TRẺ TRONG TRƯỜNG SĨ QUAN TĂNG - THIẾT GIÁP LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐO LƯỜNG VÀ ĐÁNH GIÁ CHUYÊN NGÀNH: ĐO LƯỜNG VÀ ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC Mã số: 8140115 Người hướng dẫn khoa học: TS. Nghiêm Xuân Huy HÀ NỘI - 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là kết quả nghiên cứu của bản thân tôi, luận văn chưa được công bố trong bất kỳ một công trình nghiên cứu nào khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính trung thực của số liệu và các nội dung khác trong luận văn của mình. Hà nội, ngày 20 tháng 5 năm 2020 TÁC GIẢ Hoàng Minh Trường i LỜI CẢM ƠN Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến: Lãnh đạo Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, các thầy giáo, cô giáo của Nhà trường và Khoa Quản trị chất lượng đã tận tình giảng dạy, tạo điều kiện, giúp đỡ cho tôi hoàn thành chương trình Thạc sĩ Đo lường và đánh giá trong giáo dục khoá QH-2017-S. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn đặc biệt của mình tới TS. Nghiêm Xuân Huy - Viện trưởng Viện Bảo đảm chất lượng giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, người thầy tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Ban Giám hiệu, cán bộ Phòng, Khoa, cán bộ Tiểu đoàn, giảng viên của Trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp, học viên khóa 39 đào tạo sĩ quan chỉ huy phân đội tăng thiết giáp đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Cuối cùng, xin đặc biệt cảm ơn gia đình, người thân đã luôn ủng hộ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tác giả nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sĩ. Hà nội, ngày 20 tháng 5 năm 2020 TÁC GIẢ Hoàng Minh Trường ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TT Tên viết đầy đủ Tên viết tắt 1 BQP Bộ Quốc Phòng 2 BTTM Bộ Tổng tham mưu 3 QĐND Quân đội nhân dân 4 TB Trung bình 5 ĐTB Điểm trung bình iii DANH MỤC BẢNG Bảng 2. 1. Hoạt động đào tạo của Trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp qua các năm .....27 Bảng 2. 2. Quá trình thực hiện nghiên cứu đề tài ..........................................................28 Bảng 3. 1. Đánh giá năng lực thiết kế hoạt động dạy học của giảng viên trẻ ...............36 Bảng 3. 2. Đánh giá năng lực tổ chức hoạt động dạy học của giảng viên trẻ ...............38 Bảng 3. 3. Đánh giá năng lực kiểm tra-đánh giá của giảng viên trẻ .............................41 Bảng 3. 4. Đánh giá năng lực chuyên môn của giảng viên trẻ ......................................42 Bảng 3. 5. Tổng hợp đánh giá năng lực dạy học của giảng viên trẻ .............................46 iv DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1. 1. Cấu trúc năng lực............................................................................................8 Hình 1. 2. Cấu trúc năng lực dạy học theo Trần Khánh Đức ........................................12 Hình 1. 3. Năng lực dạy học ..........................................................................................17 Hình 3. 1. Thực trang năng lực dạy học của giảng viên trẻ ..........................................46 v MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................... iii DANH MỤC BẢNG ..................................................................................................... iv DANH MỤC HÌNH VẼ ..................................................................................................v MỤC LỤC ..................................................................................................................... vi PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................................1 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ...............................................................................................2 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .........................................................................2 5. Giả thuyết khoa học .................................................................................................2 6. Thời gian nghiên cứu ...............................................................................................2 7. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................2 8. Cấu trúc của luận văn ...............................................................................................3 CHƯƠNG 1 .....................................................................................................................4 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC DẠY HỌC CỦA GIẢNG VIÊN TRẺ ..................................................................................................................................4 1.1. Tổng quan nghiên cứu về đánh giá năng lực dạy học ..............................................4 1.2. Các khái niệm cơ bản ...............................................................................................6 1.2.1. Khái niệm đo lường ...............................................................................................6 1.2.2 .Khái niệm đánh giá ................................................................................................6 1.2.3. Khái niệm kiểm tra đánh giá .................................................................................7 1.2.4. Khái niệm năng lực và năng lực dạy học ..............................................................7 1.2.5. Khái niệm giảng viên trẻ .......................................................................................9 1.3. Cấu trúc của năng lực dạy hoc ...............................................................................10 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ................................................................................................22 CHƯƠNG 2 ...................................................................................................................23 TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU ...........................................................................................23 vi 2.1. Khái quát về Trường sĩ quan tăng thiết giáp ..........................................................23 2.2. Quy trình thu thập số liệu .......................................................................................27 2.3. Khách thể nghiên cứu .............................................................................................29 2.4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .....................................................30 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ................................................................................................34 CHƯƠNG 3 ...................................................................................................................35 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC DẠY HỌC CỦA GIẢNG VIÊN TRẺ TRƯỜNG SĨ QUAN TĂNG THIẾT GIÁP ...............................................35 3.1. Thực trạng năng lực dạy học của giảng viên trẻ Trường sĩ quan Tăng thiết giáp..35 3.1.1. Năng lực thiết kế hoạt động dạy – học.............................................................35 3.1.2. Năng lực tổ chức các hoạt động dạy-học .........................................................38 3.1.3. Năng lực kiểm tra-đánh giá ..............................................................................40 3.1.4. Năng lực phát triển chuyên môn đáp ứng nhu cầu đổi mới đào tạo ................41 3.2. Một số ýkiến về đánh giá năng lực dạy học của giảng viên trẻ .............................43 3.3. Đánh giá chung về năng lực dạy học của giảng viên trẻ Trường sĩ quan Tăng thiết giáp ................................................................................................................................45 3.4. Biện pháp nâng cao năng lực dạy học của giảng viên trẻ trong Trường Sĩ quan Tăng thiết giáp ...............................................................................................................46 3.4.1. Thực hiện bồi dưỡng nâng cao nhận thức về đổi mới phương pháp dạy học cho giảng viên trẻ ..................................................................................................................47 3.4.2. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học............................................49 3.4.3. Nâng cao năng lực kiểm tra- đánh giá cho giảng viên trẻ ...................................51 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ................................................................................54 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................57 PHỤ LỤC ........................................................................................................................1 vii PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang mở ra nhiều cơ hội, song cũng đặt ra nhiều thách thức đối với hệ thống giáo dục nói chung và các trường quân đội nói riêng. Xây dựng nhà trường quân đội trước yêu cầu của cuộc cách mạng 4.0 là vấn đề cấp thiết, nhằm kịp thời nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức để không bị tụt hậu và có những phát triển mới đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quân đội hiện nay [2]. “Mục tiêu của việc đổi mới chương trình giáo dục quốc phòng là xây dựng nội dung chương trình, phương pháp giáo dục, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phù hợp với thực tiễn và truyền thống Quân đội nhân dân Việt Nam; tiếp cận trình độ giáo dục quân sự ở các nước phát triển trong khu vực và thế giới”. Để thực hiện được điều đó, các trường quân đội phải có đội ngũ giảng viên chất lượng cao cả về trình độ học vấn, kỹ năng sư phạm và kiến thức thực tiễn. Trên thực tế, đội ngũ giảng viên các nhà trường quân đội còn bất cập về hoạt động chuyên môn, đặc biệt trong lĩnh vực giảng dạy. Trước yêu cầu đổi mới hiện nay đòi hỏi nâng cao trình độ chuyên môn cho các giảng viên và áp dụng các phương pháp dạy học hiệu quả nhằm cải thiện chất lượng đào tạo, trong đó chú trọng đến đội ngũ giảng viên trẻ của nhà trường. Đây là đội ngũ cán bộ giảng viên nhiệt tình, giàu tâm huyết nhưng hạn chế về kinh nghiệm trong công tác. Muốn giúp họ phát triển năng lực dạy học thì cần tìm hiểu thực trạng vấn đề để từ đó đưa ra đề xuất phù hợp. Từ những lý do nêu trên, tôi đã lựa chọn đề tài “Đánh giá năng lực dạy học của giảng viên trẻ trong Trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp”. Đây là luận văn nghiên cứu mang tính chất đặc thù về năng lực dạy học của giảng viên trẻ trong Trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp. 2. Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu thực trạng năng lực dạy học của giảng viên trẻ trong Trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp, từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao năng lực dạy học của giảng viên trẻ trong Trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp nói riêng và các trường quân đội nói chung. 1 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Đề tài luận văn tập trung giải quyết các nhiệm vụ sau : - Nghiên cứu cơ sở lí luận của đề tài (khái niệm năng lực, năng lực dạy học, giảng viên trẻ…) - Nghiên cứu thực trạng năng lực dạy học của giảng viên trẻ trong Trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp. - Đề xuất biện pháp nâng cao năng lực dạy học cho các giảng viên trẻ Trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp nói riêng và trong các trường quân đội nói chung. 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Giảng viên trẻ đang tham gia công tác giảng dạy tại Trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp. 4.2. Đối tượng nghiên cứu Năng lực dạy học của giảng viên trẻ tại Trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp. 5. Giả thuyết khoa học Năng lực dạy học của giảng viên trẻ tại Trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp, đạt mức độ khá. Nếu đề xuất được biện pháp phù hợp sẽ góp phần nâng cao đến năng lực dạy học cho họ và nâng cao chất lượng dạy học. 6. Thời gian nghiên cứu Thời gian triển khai nghiên cứu từ tháng 01/2019 đến 12/2019. 7. Phương pháp nghiên cứu Luận văn nghiên cứu đánh giá năng lực giảng viên trẻ dựa trên phương pháp nghiên cứu sau đây: - Phương pháp điều tra phiếu hỏi: khảo sát thông tin qua phiếu trưng cầu ý kiến nhằm thu thập thông tin về thực trạng năng lực dạy học của giảng viên trẻ Trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp. 2 - Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn các cán bộ lãnh đạo khoa để làm rõ hơn thực trạng năng lực giảng viên trẻ về yêu cầu về năng lực đối với các giảng viên trẻ hiện nay. - Phương pháp phân tích sản phẩm: Thông qua việc đánh giá các sản phẩm của giảng viên như giáo án để hiểu về năng lực dạy học của giảng viên trẻ. - Phương pháp thống kế toán học: Số liệu thông tin thu thập qua phiếu trưng cầu ý kiến được xử lý bằng phần mềm SPSS. 8. Cấu trúc của luận văn - Phần mở đầu - Chương 1: Cơ sở lý luận về đánh giá năng lực dạy học của giảng viên - Chương 2: Tổ chức nghiên cứu - Chương 3: Kết quả nghiên cứu về đánh giá năng lực dạy học của giảng viên trẻ Trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp - Kết luận và khuyến nghị - Tài liệu tham khảo - Phụ lục 3 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC DẠY HỌC CỦA GIẢNG VIÊN TRẺ 1.1. Tổng quan nghiên cứu về đánh giá năng lực dạy học Vấn đề nghiên cứu đánh giá năng lực dạy học của người dạy được tiến hành bởi nhiều lĩnh vực khoa học khác nhau. Dưới đây là phần trình bày một số công trình nghiên cứu về lĩnh vực này. Hướng nghiên cứu về năng lực dạy học Một số nhà nghiên cứu quan tâm và nghiên cứu phát triển và nâng cao năng lực nghề nghiệp cho đội ngũ giáo viên như tài liệu nghiên cứu "Cẩm nang nâng cao năng lực và phẩm chất đội ngũ giáo viên" [18] của nhóm các tác giả Đặng Quốc Bảo, Đỗ Quốc Anh, Đinh Thị Kim Thoa. Bên cạnh đó còn có các công trình của các tác giả như Đinh Quang Báo [18], Trần Kiểm [18], các công trình này nghiên cứu phát triển đội ngũ theo các hướng: 1) Nghiên cứu phát triển đội ngũ giáo viên dưới góc độ phát triển nguồn nhân lực; 2) Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục; 3) nghiên cứu đề xuất hệ thống các giải pháp xây dựng phát triển đội ngũ giáo viên trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Một số tác giả có cách tiếp cận khác nhau về năng lực và năng lực nghề nghiệp trong quá trình đào tạo và bồi dưỡng giáo viên như tác giả Trần Khánh Đức [5] đã đề xuất một số biện pháp mới cho công tác đào tạo và bồi dưỡng giáo viên đáp ứng nhu cầu của thời đại mới; Trong bài viết “Đánh giá năng lực dạy học của giáo viên tốt nghiệp khoa Tiếng Anh, Trường Đại học Sư phạm Tp.HCM trong vòng 5 năm trở lại đây” (Từ 2007 2011), tác giả Nguyễn Kim Dung và Lê Thị Thu Liễu [6] đã đánh giá năng lực dạy học trên các mặt sau: năng lực chuyên môn, kĩ năng và phương pháp sư phạm, thái độ của giáo viên tiếng Anh. Trong đó, về năng lực chuyên môn được đánh giá ở hai tiêu chí là: mục tiêu bài giảng và nội dung bài giảng. Đối với kĩ năng và phương pháp sư phạm được đánh giá ở mặt sử dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học. Còn yếu tố thái độ được thể hiện ở tác phong sư phạm, sự công bằng của giáo viên. Dựa trên kết quả nghiên cứu, nhóm tác giả đi đến kết luận: giáo viên có kiến thức chuyên môn tốt, kĩ năng sư phạm của các GV cũng được đánh giá ở mức tương đối tốt. Còn tác phong sư 4 phạm của giáo viên cũng cho thấy phần lớn các GV đều thể hiện sự tự tin, truyền cảm hứng học tập cho HS và có thái độ thân thiện, tích cực trong quá trình giảng dạy. Một số tác giả nghiên cứu về nâng cao năng lực dạy học cho giảng viên trẻ như trong bài viết “Nâng cao năng lực giảng dạy các môn lí luận chính trị cho giảng viên trẻ của các trường đại học ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Đồng Thị Kim Xuyến và Phạm Công Thiện [22] đã chỉ ra rằng, nhìn chung, GV trẻ giảng dạy lí luận chính trị của các trường đại học ở Việt Nam hiện nay nắm chắc, hiểu sâu kiến thức chuyên ngành và liên ngành; hòa nhập nhanh hơn với cái mới, tiếp thu tốt hơn tri thức lí luận và thực tiễn. Ngoài ra, giảng viên trẻ còn tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy, tổ chức nhiều hình thức lên lớp đa dạng, phong phú… Tuy nhiên, các tác giả nghiệp vụ sư phạm của giảng viên trẻ còn không ít hạn chế. Cách dạy còn nặng về các kĩ thuật trình chiếu, xem nhẹ các ý tưởng sư phạm, thiếu cuốn hút, thiếu liên hệ sâu sắc giữa giờ giảng với thực tiễn nghề nghiệp và ít truyền cảm hứng sáng tạo đến người học. Cùng với sự hạn chế về kiến thức thực tiễn và kinh nghiệm sống, một bộ phận giảng viên trẻ vẫn còn nặng truyền đạt kiến thức, phương pháp giảng dạy chủ yếu là thuyết trình, ít chú ý đến sự phản hồi thông tin ngược chiều của sinh viên. Phương pháp này làm cho sinh viên trở thành đối tượng thụ động, không phát huy được tính tích cực, chủ động, Ngoài hướng nghiên cứu về năng lực dạy học, đề tài tìm hiểu hướng nghiên cứu về giảng viên trẻ trong các trường quân đội. Dưới đây sẽ trình bày nội dung này. Hướng nghiên cứu về giảng viên trẻ trong các trường quân đội Tác giả Nguyễn Văn Kiểm [11] trong bài viết “Bồi dưỡng tình yêu nghề cho giảng viên trẻ trong các trường Đại học Quân sự” đã chỉ ra rằng: đội ngũ giảng viên trẻ còn bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu; một bộ phận chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết, thậm chí vi phạm kỉ luật, pháp luật Nhà nước, làm giảm niềm tin của học viên với giảng viên trẻ. Đồng thời, trước tác động tiêu cực của mặt trái kinh tế thị trường, nhất là ảnh hưởng của lối sống thực dụng đã làm cho một số giảng viên trẻ bị dao động tư tưởng, dẫn đến hiện tượng “bỏ nghề”, “chuyển nghề”, “thiếu nhiệt huyết” trong công việc, xói mòn phẩm chất nhân cách người giảng viên. Từ kết quả nghiên cứu, tác giả đưa ra các biện pháp, trong đó có 5 biện pháp cần “Thường xuyên bồi dưỡng nâng cao năng lực, trình độ và phương pháp, tác phong công tác cho giảng viên trẻ”. Nghiên cứu của tác giả Phạm Đình Duyên [3] “Một số biện pháp phát triển định hướng giá trị nghề nghiệp sư phạm quân sự cho giảng viên trẻ ở các trường sĩ quan quân đội”, cũng chỉ rõ những hạn chế của đội ngũ giảng viên trẻ: cụ thể nhiều giảng viên trẻ chưa có nhận thức đúng đắn về nghề và các giá trị của nghề nghiệp sư phạm quan sự; chưa tự giác, tích cực tu dưỡng, rèn luyện nghề nghiệp; một số giảng viên trẻ còn thiếu tâm huyết, không có lí tưởng nghề nghiệp. Trên cơ sở thực trạng đã nêu, tác giả đề xuất 5 biện pháp phát triển nghề nghiệp cho giảng viên trẻ ở các trường sĩ quan quân đội, trong đó có biện pháp là: nâng cao trình độ chuyên môn và năng lực sư phạm cho giảng viên trẻ trong thực tiễn hoạt động nghề nghiệp. Các công trình nghiên cứu nêu trên đã đề cập đến năng lực chuyên môn, năng lực dạy học của các giảng viên nói chung và giảng viên các trường đại học quân sự nói riêng. Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu về năng lực dạy học cho giảng viên trẻ trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp. Vì thế, đây là khoảng trống cần nghiên cứu để đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên như Chiến lược phát triển GD-ĐT trong quân đội giai đoạn 2011-2020 đã xác định: “… đội ngũ nhà giáo quân đội hiện nay đã có sự phát triển mạnh cả về số lượng và chất lượng, bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, năng lực sư phạm tốt… Tuy nhiên, trình độ, năng lực của một bộ phận nhà giáo còn thấp so với yêu cầu, nhiệm vụ; chất lượng đội ngũ nhà giáo quân đội còn có khoảng cách so với Chuẩn quốc gia và thực tiễn phát triển GD-ĐT quân đội”[3]. 1.2. Các khái niệm cơ bản 1.2.1. Khái niệm đo lường Có nhiều quan điểm khác nhau về đo lường trong giáo dục, theo tác giả Lê Đức Ngọc: Đo lường (Measurement) là quá trình thu thập thông tin một cách định lượng (số đo) về các đại lượng đặc trưng của đào tạo năng lực (nhận thức, tư duy, kỹ năng và phẩm chất nhân văn) trong quá trình giáo dục. 1.2.2. Khái niệm đánh giá Khái niệm “Đánh giá” (Evaluation) theo tác giả Lê Đức Ngọc [14] là việc căn cứ 6 vào các số đo và các tiêu chí xác định, đánh giá năng lực và phẩm chất của sản phẩm đào tạo để nhận định, phán đoán và đề xuất các quyết định nhằm nâng cao không ngừng chất lượng đào tạo. Đánh giá có thể là định lượng dựa vào các con số hoặc định tính dựa vào các ý kiến và giá trị. 1.2.3. Khái niệm kiểm tra đánh giá Trong lịch sử ngành đo lường và đánh giá trong dạy học có rất nhiều khái niệm, cách tiếp cận khác nhau, theo tác giả Lê Đức Ngọc [14], kiểm tra/lượng giá (Assessment) là việc đánh giá năng lực hoặc phẩm chất của sản phẩm đào tạo trong quá trình giáo dục theo các hệ thống quy tắc hoặc tiêu chuẩn nào đó, căn cứ vào các thông tin định tính hoặc định lượng (số đo). Lượng giá có thể thực hiện đầu quá trình giảng dạy để giúp tìm hiểu và chẩn đoán (diagnostic) về đối tượng giảng dạy, có thể triển khai trong tiến trình (formative) giảng dạy để tạo những thông tin phản hồi giúp điều chỉnh quá trình dạy và học, cũng có thể thực hiện lúc kết thúc (summative) để tổng kết. Trong giảng dạy ở nhà trường, các đo lường trong tiến trình thường gắn chặt với người dạy, tuy nhiên các đo lường kết thúc thường bám sát vào mục tiêu dạy học đã được đề ra, và có thể tách khỏi người dạy. 1.2.4. Khái niệm năng lực và năng lực dạy học 1.2.4.1. Khái niệm năng lực: Trong những năm gần đây, khái niệm năng lực được sử dụng rất nhiều theo tính chất, yêu cầu nhiệm vụ công việc, được thể hiện bằng kết quả công việc. Năng lực còn được hiểu là sự kết hợp giữa khả năng cá nhân, thông qua sự hiểu biết với kỹ năng tốt và thái độ bản thân. Nói đến năng lực là việc cá nhân hay nhóm làm được việc, hoàn thành được nhiệm vụ được giao. Theo tác giả Trần Khánh Đức [5] đã nêu rõ năng lực là: “Khả năng tiếp nhận và vận dụng tổng hợp, có hiệu quả mọi tiềm năng của con người (tri thức, kỹ năng, thái độ, thể lực, niềm tin,...) để thực hiện công việc hoặc đối phó với một tình huống, trạng thái nào đó trong cuộc sống và lao động nghề nghiệp”. Tác giả Vũ Dũng [4] coi năng lực là “tổ hợp các thuộc tính tâm lí độc đáo hay các phẩm chất tâm lý của cá nhân, đóng vai trò là điều kiện bên trong, tạo thuận lợi cho việc thực hiện tốt một dạng hoạt động nhất định”. Năng lực có những biểu hiện như tính nhạy bén, chắc chắn, sâu sắc và dễ dàng trong quá trình lĩnh hội một hành 7 động mới nào đó. Người có năng lực là người đạt hiệu suất và chất lượng hoạt động cao trong các hoàn cảnh khách quan và chủ quan như nhau (điều kiện hoạt động, vốn kiến thức ban đầu, kinh nghiệm…). Điều kiện bên trong ở đây được hiểu, bao gồm: tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, kinh nghiệm và sự sẵn sàng hành động với ý thức trách nhiệm cao của cá nhân. Theo quan điểm của một số nhà nhà tâm lí học thì năng lực được hiểu là tổ hợp những thuộc tính tâm lý độc đáo của mỗi cá nhân đáp ứng yêu cầu đặc trưng của hoạt động và đảm bảo cho nó đạt kết quả cao [21]. Cách hiểu này cho thấy năng lực là sự kết hợp của nhiều thuộc tính tâm lí. Song, chúng ta chưa thấy rõ được những thuộc tính nào sẽ tạo nên năng lực cá nhân. Điều này rất khó nếu chúng ta muốn tác động nâng cao năng lực cho một cá nhân nào đó. Dựa trên cơ sở phân tích các quan niệm khác nhau về năng lực, trong luận văn này, khái niệm năng lực được hiểu như sau: Năng lực là sự vận dụng hợp lí kiến thức, kĩ năng kết hợp thái độ tích cực của cá nhân trong một hoạt động cụ thể để mang lại hiệu quả mong muốn. Theo đó, năng lực sẽ gồm các thành tố là kiến thức, kĩ năng và thái độ của cá nhân. Ba yếu tố này kết hợp với nhau không phải theo phép cộng giản đơn mà sự kết hợp có ý thức, có chủ định. Trong đó kiến thức có vai trò quan trọng làm nền tảng, là cơ sở ban đầu của năng lực; kỹ năng là sự thể hiện mặt hành động, mặt thao tác của năng lực trong một lĩnh vực cụ thể; thái độ tích cực giúp cá nhân sẵn sàng, chủ động và linh hoạt vận dụng sự hiểu biết đã có và kỹ năng để giải quyết công việc nhằm đem lại hiệu quả mong muốn. Hình 1. 1. Cấu trúc năng lực 8 Từ khái niệm chung về năng lực nêu trên, suy ra năng lực của giảng viên quân sự là khả năng hoàn thành nhiệm vụ của mình, đó là nhiệm vụ đào tạo ra những sĩ quan, cán bộ chuyên môn kỹ thuật có chất lượng cao, thể hiện qua phẩm chất và năng lực của người được đào tạo, trong đó đặc biệt nhấn mạnh năng lực hoạt động thực tiễn, năng lực tư duy sáng tạo gắn liền với năng lực giải quyết vấn đề. 1.2.4.2. Năng lực dạy học Nhiệm vụ cơ bản của công tác Giáo dục – Đào tạo là hình thành năng lực cho người học để có thể đáp ứng yêu cầu mới của xã hội. Khi nói đến năng lực là chỉ đến khả năng của cá nhân phù hợp với từng ngành nghề trong lĩnh vực hoạt động cụ thể, những khả năng này giúp cho con người hoạt động có hiệu quả và đạt được kết quả cao như mong muốn của bản thân hoặc do cơ quan, tổ chức đặt ra. Năng lực được hình thành và phát triển thông qua đào tạo, bồi dưỡng và trải nghiệm qua thực tiễn. Theo tác giả Nguyễn Thị Hương [7], năng lực dạy học là khả năng thực hiện các hoạt động dạy học với chất lượng cao, được bộc lộ trong hoạt động dạy học và gắn liền với một số kĩ năng tương ứng. Hiện nay, có các nghiên cứu về năng lực của giáo viên; trong đó, có nghiên cứu đưa ra 4 năng lực: thiết kế dạy học, tiến hành dạy học, kiểm tra – đánh giá, quản lí dạy học; có nghiên cứu đưa ra 6 năng lực: chuẩn bị giảng dạy, thực hiện giảng dạy, sử dụng ngôn ngữ của giáo viên, sử dụng các thiết bị và phương tiện dạy học, đánh giá, hoạt động xã hội trong và ngoài trường. Như vậy, năng lực dạy học của giáo viên được chi tiết hóa thành các tiêu chí cụ thể tùy theo cấp học hoặc lĩnh vực dạy học mà giáo viên phụ trách Trong bài viết: “Thực trạng kiểm tra, đánh giá năng lực dạy học của sinh viên ngành sư phạm”, tác giả Phạm Thị Hương [8] nêu lên: năng lực dạy học là một trong tiêu chuẩn quan trọng của người giáo viên, là năng lực tổng hợp của nhiều năng lực, là năng lực quan trọng cần thiết, một thành tố của năng lực nghề nghiệp. Như vậy năng lực dạy học được hiểu là thuộc năng lực chuyên môn, là việc giáo viên vận dụng các tri thức chuyên môn kết hợp với kĩ năng nghề nghiệp và thái độ tích cực để hoàn thành nhiệm vụ dạy học được giao. 1.2.5. Khái niệm giảng viên trẻ Theo Điều 54, Luật Giáo dục đại học, giảng viên trong cơ sở giáo dục đại học là người có nhân thân rõ ràng; có phẩm chất, đạo đức tốt; có sức khỏe theo yêu cầu nghề 9
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan