ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
----------
PHẠM THỊ HỒNG THẮM
ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ẢNH HƯỞNG MỘT SỐ YẾU TỐ
ĐẾN KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN NĂM THỨ NHẤT
TẠI ĐẠI HỌC NÔNG LÂM BẮC GIANG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH: ĐO LƯỜNG
VÀ ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC
HÀ NỘI – 2017
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
----------
PHẠM THỊ HỒNG THẮM
ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ẢNH HƯỞNG MỘT SỐ YẾU TỐ
ĐẾN KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN NĂM THỨ NHẤT
TẠI ĐẠI HỌC NÔNG LÂM BẮC GIANG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH: ĐO LƯỜNG
VÀ ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC
MÃ SỐ 60140120
Người hướng dẫn khoa học: TS Sái Công Hồng
LỜI CAM
HÀ NỘIĐOAN
– 2017
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện.
Toàn bộ dữ liệu, kết quả và kết luận nghiên cứu trình bày trong luận
văn này là trung thực và chưa được công bố ở các nghiên cứu khác.
Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.
HỌC VIÊN
PHẠM THỊ HỒNG THẮM
LỜI CẢM ƠN
Nghiên cứu này được thực hiện với niềm say mê với chuyên ngành
Đo lường và đánh giá trong giáo dục, cùng với sự làm việc hết sức nghiêm
túc của tác giả với khoa học. Bên cạnh sự nỗ lực của bản thân, tôi luôn
nhận được sự hướng dẫn khoa học của giảng viên; sự tạo điều kiện ở cơ sở
đào tạo, cơ quan công tác và sự cổ vũ tinh thần từ gia đình và bạn bè đồng
nghiệp.
TS. Sái Công Hồng, Thầy là người hướng dẫn khoa học, truyền đạt
kiến thức, kinh nghiệm về khoa học Đo lường và đánh giá trong giáo dục
cho tôi; Thầy luôn theo sát từng bước tiến của tôi trong nghiên cứu này và
tiến bộ trong nghiên cứu khoa học đo lường đánh giá. Tôi xin được tỏ lòng
biết ơn sâu sắc và dành tình cảm cao quý đến thầy!
Tôi xin được gửi lời cảm ơn Ban Giám hiệu, Bộ môn Đo lường và
Đánh giá trường ĐH Giáo dục – ĐH Quốc Gia Hà Nội; Ban Giám hiệu,
Phòng KT&ĐBCLĐT, phòng CT&QLSV và các em SV khóa 5 tại ĐH
Nông – Lâm Bắc Giang đã tạo điều kiện về mọi mặt, giúp tôi hoàn thành
luận văn này.
Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình, quý Thầy/Cô trực tiếp
giảng dạy lớp QH-2014-S, đồng nghiệp và bạn bè tôi đã cổ vũ, giúp đỡ tôi
trong quá trình học tập và thực hiện nghiên cứu.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
ACT
American College Test (Thi trắc nghiệm đại học Mỹ)
CSVC
Cơ sở vật chất
CT&QLSV
Chính trị và Quản lý sinh viên
ĐH NLBG
Đại học Nông – Lâm Bắc Giang
FYGPA
GPA
First Year Grade Point Average (Điểm trung bình ở
năm thứ nhất)
Grade Point Average (Điểm trung bình đánh giá sinh
viên theo hệ thống giáo dục Mỹ)
GV
Giảng viên
KQHT
Kết quả học tập
KT&ĐBCLĐT Khảo thí và Đảm bảo chất lượng đào tạo
Programme d’anlyse des systèmes éducatifs de la
PASEC
CONFEMEN (Chương trình phân tích hệ thống giáo
dục của Hội nghị Bộ trưởng các bộ giáo dục tại các
nước sử dụng tiếng Pháp)
PISA
QĐ-TTg
SAT
SPSS
Programme for International Student Assessment
(Chương trình đánh giá học sinh quốc tế)
Quyết định Thủ tướng Chính phủ
Scholastic Aptitute Test (trắc nghiệm kỹ năng học
tập)
Statictical Package for the Social Sciences (Phần
mềm phân tích thống kê)
SV
Sinh viên
THPT
Trung học phổ thông
TS.
Tiến sĩ
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng
Trang
Bảng 2.1 Kết quả Cronbach Alpha của các thang đo
46
Bảng 2.2 Bảng số liệu MNSQ của các biến
47
Bảng 2.3: Bảng thống kê hệ số tin cậy của các tiểu thang đo, toàn
thang đo và các item bị loại trong điều tra thử nghiệm
Bảng 2.4: Kết quả kiểm định KMO và Bartlett KMO and Bartlett's
Test
48
50
Bảng 2.5: Bảng tóm tắt các hệ số khi sử dụng phân tích yếu tố
50
Bảng 2.6: Các yếu tố còn lại sau khi phân tích EFA
51
Bảng 2.7: Bảng phương sai trích khi phân tích yếu tố
52
Bảng 2.8: Bảng phân nhóm và đặt tên cho nhóm các yếu tố sử
dụng trong khảo sát chính thức
53
Bảng 3.1: Bảng kết quả học tập của mẫu theo giới tính
58
Bảng 3.2: Bảng kết quả học tập của mẫu theo khoa
59
Bảng 3.3: Bảng dữ liệu học lực lớp 12 của mẫu SV
60
Bảng 3.4: Bảng kết quả khảo sát về nhóm yếu tố phương pháp học
tập
61
Bảng 3.5: Bảng kết quả khảo sát về nhóm yếu tố hỗ trợ học tập
62
Bảng 3.6: Bảng kết quả khảo sát về sự đáp ứng cơ sở vật chất của
nhà trường
Bảng 3.7: Bảng biến đổi các nhóm biến thành các nhân tố đại diện
63
Bảng 3.8: Kết quả phân tích tương quan Pearson
64
Bảng 3.9: Kết quả phân tích hồi quy đa biến
65
Bảng 3.10: Kết luận phương trình hồi quy đa biến
66
Bảng 3.11: Kiểm định Levene Statistic
68
Bảng 3.12: Kiểm định Independent Samples Test
68
63
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ
Biều đồ 3.1: Biểu diễn KQHT của sinh viên năm 1 theo giới
tính
Trang
58
Biểu đồ 3.2: Mô tả KQHT của mẫu theo khoa
60
Biểu đồ 3.3: Biễu diễn học lực lớp 12 của mẫu sinh viên
61
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN...........................................................................................i
LỜI CẢM ƠN.............................................................................................. ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.......................................................................iii
DANH MỤC BẢNG BIỂU..........................................................................iv
DANH MỤC BIỂU ĐỒ................................................................................v
MỞ ĐẦU....................................................................................................... 1
1.
Lý do chọn đề tài................................................................................... 1
2.
Mục đích nghiên cứu............................................................................. 2
3.
Giới hạn nghiên cứu.............................................................................. 3
4.
Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................... 3
5.
Đối tượng và khách thể nghiên cứu ...................................................... 3
6.
Phương pháp nghiên cứu....................................................................... 3
7.
Phạm vi, thời gian khảo sát................................................................... 4
8.
Cấu trúc luận văn .................................................................................. 4
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN ................................... 5
CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................................................... 5
1.1. Một số khái niệm................................................................................... 5
1.1.1. Tìm hiểu về đánh giá ........................................................................ 5
1.1.2. Định nghĩa về đánh giá .................................................................... 7
1.1.3. Phương pháp học tập ....................................................................... 9
1.1.4. Phương pháp giảng dạy ................................................................. 12
1.1.5. Quan hệ giữa dạy, học và đánh giá................................................ 12
1.1.6. Điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường ....................................... 13
1.1.7. Mục đích học tập ............................................................................ 14
1.1.8. Kết quả học tập............................................................................... 14
1.1.9. Một số quan niệm về đánh giá kết quả học tập.............................. 17
1.2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ............................................................. 18
1.2.1. Một số nghiên cứu ở nước ngoài.................................................... 18
1.2.2.
Một số nghiên cứu ở Việt Nam ................................................... 21
1.3. Mô hình xác định các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả học tập............. 25
1.4. Tiểu kết chương 1 ............................................................................... 26
CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU ............. 28
2.1. Phương pháp nghiên cứu..................................................................... 28
2.1.1. Phân tích và tổng hợp lý thuyết...................................................... 28
2.1.2. Phương pháp mô hình hóa ............................................................. 29
2.1.3. Phương pháp điều tra..................................................................... 31
2.1.4. Phương pháp chuyên gia................................................................ 33
2.1.5. Phương pháp toán học ................................................................... 37
2.2. Tổ chức nghiên cứu............................................................................. 38
2.2.1. Quy trình nghiên cứu...................................................................... 38
2.2.2. Giả thuyết nghiên cứu..................................................................... 39
2.2.3. Xây dựng công cụ đo (bảng hỏi) .................................................... 40
2.3.4. Thử nghiệm bảng hỏi...................................................................... 42
2.3.5. Đánh giá bảng hỏi (thang đo) ........................................................ 43
2.4. Thang đo cho nghiên cứu chính thức.................................................. 53
2.5. Tiểu kết chương 2 ............................................................................... 54
CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ẢNH HƯỞNG CỦA ...................... 55
CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KẾT QUẢ HỌC TẬP...................... 55
3.1. Giới thiệu về trường Đại học Nông – Lâm Bắc Giang....................... 55
3.2. Giới thiệu về nghiên cứu chính........................................................... 56
3.2.1. Chọn mẫu .......................................................................................... 56
3.2.2. Bảng hỏi ............................................................................................ 56
3.3. Làm sạch phiếu và dữ liệu .................................................................. 58
3.4. Kết quả học tập của sinh viên năm thứ nhất ....................................... 59
3.4.1. Kết quả học tập của sinh viên năm thứ nhất theo giới tính............ 59
3.4.2. Kết quả học tập của sinh viên năm thứ nhất theo khoa ................. 60
3.4.3. Học lực lớp 12 của sinh viên năm 1 ............................................... 61
3.4.4. Kết quả khảo sát về các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả học tập .... 62
3.5. Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến kết quả học tập của
sinh viên năm 1 tại trường Đại học Nông – Lâm Bắc Giang...................... 64
3.5.1. Phân tích tương quan Pearson....................................................... 64
3.5.2. Phân tích hồi quy đa biến............................................................... 65
3.5.3. Kiểm định giả thuyết nghiên cứu.................................................... 67
3.5.4. Phân tích phương sai ANOVA........................................................ 68
3.5.5. Kiểm định Independent Sample T-test............................................ 69
3.6. Tóm tắt chương 3 ................................................................................ 70
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 71
1.
Kết luận ............................................................................................... 71
2.
Khuyến nghị ........................................................................................ 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................ 77
A.
Tài liệu tham khảo bằng Tiếng Việt ..................................................... 77
B.
Tài liệu tham khảo bằng Tiếng Anh ..................................................... 78
Phụ lục 1: Câu lệnh trong phần mềm Conquest (Chạy thử nghiệm) .......... 81
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục đào tạo đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển,
là nhân tố chìa khóa, là động lực thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Không chỉ
ở Việt Nam mà ở hầu hết các quốc gia khác trên thế giới, các chính phủ đều
coi giáo dục là quốc sách hàng đầu.
Văn kiện Đại hội XII của Đảng xác định một trong nhiệm vụ trong
tâm "Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện
nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá,
dân chủ hoá và hội nhập quốc tế".
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI xác định đổi mới thi,
kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục là 1 trong 9 nhiệm vụ giải pháp đổi
mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
Trong thời kỳ đổi mới căn bản toàn diện của nền giáo dục quốc dân,
đánh giá giáo dục là một khâu không thể thiếu được để đưa ra những quyết
định mang tính chiến lược. Đánh giá giáo dục ở Việt Nam hiện nay là vấn
đề không phải xa lạ, nhưng đánh giá một cách khoa học, đòi hỏi có phương
pháp, kỹ thuật là vấn đề ngày càng được quan tâm nhiều hơn, triển khai
rộng hơn. Điển hình về các cuộc đánh giá lớn trong nước phải kể đến các
Chương trình đánh giá học sinh quốc tế PISA, PASEC,..v.v.
Giáo dục đại học với sứ mạng là tạo ra nguồn nhân lực có trình độ cao
đáp ứng nhu cầu của xã hội và việc nâng cao chất lượng đào tạo là chuyện
sống còn. Chính vì vậy các nghiên cứu, đánh giá giáo dục là một khâu hết sức
quan trọng để đưa ra các quyết sách đúng đắn của mỗi cơ sở giáo dục đại học.
Việc nghiên cứu, đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến kết quả học
tập (KQHT là tiêu thức đánh giá toàn diện và tổng quát, là mục tiêu phấn đấu
cơ bản nhất của sinh viên) là thiết thực đối với mỗi ngành, mỗi trường trong
mỗi giai đoạn phát triển. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến KQHT của
1
sinh viên luôn là những ẩn số và cần được lượng hóa để các cơ sở giáo dục
đào tạo đưa ra những quyết sách, đầu tư phù hợp để nâng cao chất lượng
nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu xã hội.
Trường Đại học Nông Lâm Bắc Giang (ĐH NLBG), được thành lập
ngày 20/1/2011 theo Quyết định số 133/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính Phủ,
là một đơn vị có bề dày lịch sử xây dựng và phát triển từ đào tạo Trung cấp,
Cao đẳng. Tuy nhiên, với đào tạo đại học, Nhà trường đang đứng trước yêu
cầu phải nâng cao chất lượng đào tạo để đáp ứng được nhu cầu sử dụng nhân
lực của xã hội, do vậy các nghiên cứu và đánh giá về mức độ ảnh hưởng đến
KQHT của SV là cần thiết giúp nhà trường xác định được các yếu tố cần quan
tâm, đầu tư.
Các đánh giá về hoạt động giảng dạy lý thuyết của giảng viên, đánh giá
chương trình đào tạo toàn khóa nhằm cải tiến và nâng cao chất lượng đào tạo
cũng đã được Nhà trường triển khai và chú trọng. Tuy nhiên, việc đánh giá
mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến kết quả học tập của sinh viên thì chưa
được nhìn nhận một cách xác thực bằng khoa học đo lường và đánh giá.
Với những lý do trên, em chọn đề tài “Đánh giá mức độ ảnh hưởng
một số yếu tố đến kết quả học tập của sinh viên năm thứ nhất tại đại học
Nông – Lâm Bắc Giang" làm đề tài nghiên cứu của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
2.1. Mục tiêu tổng quát
Trên cơ sở đánh giá đánh giá mức độ ảnh hưởng của một số yếu tố
liên quan đến bản thân người học và yếu tố nhà trường đến KQHT của sinh
viên năm thứ nhất, đề xuất được các khuyến nghị đối với SV và nhà trường
nhằm nâng cao KQHT của SV năm thứ nhất tại ĐH NLBG.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa được một số cơ sở lý luận và thực tiễn về đánh giá
kết quả học tập của sinh viên;
2
- Đánh giá mức độ ảnh hưởng của một số yếu tố liên quan đến bản
thân người học và yếu tố nhà trường đến KQHT của sinh viên năm thứ
nhất;
- Đề xuất được các khuyến nghị đối với SV và nhà trường nhằm
nâng cao KQHT của SV năm thứ nhất tại ĐH NLBG.
3. Giới hạn nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu, đánh giá mức độ ảnh hưởng của một số
các yếu tố liên quan đến nhà trường và bản thân SV năm thứ nhất 2015 –
2016.
4. Câu hỏi nghiên cứu
Yếu tố nào ảnh hưởng đến KQHT của SV năm thứ nhất tại ĐH
NLBG?
Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố này như thế nào?
5. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến KQHT
của SV năm thứ nhất.
Khách thể nghiên cứu: sinh viên năm thứ nhất Đại học NLBG.
6. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Tổng hợp, phân tích các tài liệu
có liên quan đến vấn đề nghiên cứu chọn mẫu trong các nghiên cứu khoa
học giáo dục;
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra khảo sát và thu thập
thông tin qua các phiếu hỏi; Phương pháp chuyên gia: Trao đổi, thảo luận,
xin ý kiến chuyên gia về các vấn đề nghiên cứu.
Phương pháp định lượng: Dùng phương pháp thống kê mô tả toán
học để phân tích mô tả dữ liệu (Công cụ hỗ trợ là 2 phần mềm SPSS;
Conquest và mô hình Rasch)
3
Về các phương pháp cụ thể sẽ được trình bày chi tiết tại Chương 2.
7. Phạm vi, thời gian khảo sát
Không gian: Đề tài nghiên cứu tại trường Đại học Nông - Lâm Bắc
Giang.
Thời gian: Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 10 năm 2015 đến
tháng 10 năm 2016.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, luận văn có 3 chương
cụ thể:
Chương 1: Cơ sở lý luận và tổng quan của vấn đề nghiên cứu;
Chương 2: Phương pháp và tổ chức nghiên cứu;
Chương 3: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến KQHT;
4
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN
CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1.
Một số khái niệm
1.1.1. Tìm hiểu về đánh giá
Đánh giá giáo dục được ra đời và phát triển mạnh mẽ ở các nước
phương Tây, các thuật ngữ nguyên bản thường được viết bằng tiếng Anh,
sau này du nhập và phát triển thêm ở các nói ngôn ngữ khác.
Thuật ngữ đánh giá:
Tiếng Anh có rất nhiều từ chỉ sự đánh giá, những từ hay được sử
dụng để chỉ đánh giá giáo dục liên quan đến đánh giá kết quả học tập của
học sinh là Test, Measurement, Assessment và Evaluation.
Trong thực tế, các tài liệu bàn về đo lường và đánh giá, những định
nghĩa và phân loại chưa phải đã thống nhất, rạch ròi.
B.H.Chopin đã có bài viết bàn về các thuật ngữ đánh giá: Evaluation,
Assessment và Measurement trong cuốn “The International Encyclopedia
of Educational Evaluation” [27]. Ông cho rằng: “Theo các nhà giáo dục
học, các thuật ngữ evaluation, testing và measurement dường như có thể
dùng thay thế cho nhau”. Ông cũng chỉ ra rằng: “Theo Ralph Tyler, người
được xem như là sáng lập ra thuật ngữ về đánh giá giáo dục, cho rằng thuật
ngữ evaluation, assessment và measurement đều có một nghĩa chung là
testing. Trên thực tế, mỗi thuật ngữ này đều sử dụng hình thức test (kiểm
tra, bài kiểm tra) nhưng không từ nào đồng nghĩa với testing (trắc nghiệm)
cả, và các bài kiểm tra trong 3 quy trình này có thể khác nhau.” [27].
Anthony J. Nitko trong cuốn “Educational Assessment of Students”
cho rằng: “Người ta thường sử dụng các thuật ngữ Assessment, Test,
Measurement và Evaluation thay thế cho nhau, nhưng quan trọng là phải
biết phân biệt chúng.” [20].
5
Và ông cũng có giải thích các nội hàm của các thuật ngữ chỉ sự đánh
giá trên như sau:
(1) Thuật ngữ Test
Test được hiểu thường được sử dụng theo hai nghĩa: (1) kiểm tra, bài
kiểm tra; (2) trắc nghiệm, bài trắc nghiệm.
Theo nghĩa kiểm tra: Kiểm tra (Test) chính là phương tiện và hình
thức của đánh giá. Thông qua kiểm tra, giáo viên có thể biết được chính
xác năng lực học tập của người học, làm cơ sở cho việc đánh giá kết quả
học tập.
Theo nghĩa trắc nghiệm: Trắc nghiệm trong giáo dục là một phương
pháp đo để thăm dò một số đặc điểm năng lực trí tuệ của học sinh (chú ý,
tưởng tượng, ghi nhớ, thông minh, năng khiếu,...) hoặc để kiểm tra đánh
giá một số kiến thức, kỹ năng kỹ xảo, thái độ của học sinh.
(2) Thuật ngữ Measurement
Measurement là phép đo, sự đo lường. Có nhiều định nghĩa về
Measurement, chúng tôi hiểu như sau: Đo lường (Measurement) là một
phương pháp đánh giá định lượng. Đo lường (Measurement) là việc gán
các con số vào các cá thể theo một hệ thống quy tắc nào đó.
(3) Thuật ngữ Assessment
Assessment có nghĩa là sự đánh giá, sự ước định. Có nhiều cách diễn
đạt về Assessment. Có người dịch là Đánh giá, người dịch là Lượng giá.
Theo chúng tôi, Assessment được dịch là Đánh giá.
Assessment (đánh giá):
- Là một quá trình thu thập các bằng chứng;
- Bao gồm các hoạt động, kiểm tra;
- Đưa ra các nhận định, phán xét, kết luận, phân loại, xếp loại.
(4) Thuật ngữ Evaluation:
6
Evaluation có nghĩa là sự định giá, sự ước định. Ở Việt Nam có tài
liệu dịch là định giá, có tài liệu dịch là đánh giá. Các tác giả đưa ra các cách
lý giải khác nhau về Evaluation. Vậy có thể hiểu:
Evaluation (Đánh giá):
- Là một quy trình có tính hệ thống để xác định mức độ các học sinh
đạt được các mục tiêu giáo dục;
- Bao gồm những mô tả định lượng và định tính + những nhận định
giá trị;
- Đưa ra phán xét về giá trị sản phẩm thực hiện của học sinh;
- Ra quyết định về quá trình giáo dục tiếp theo.
1.1.2. Định nghĩa về đánh giá
Jean - Marie Deketele định nghĩa: “Đánh giá có nghĩa là:
+ Thu thập một tập hợp thông tin đủ thích hợp, có giá trị và đáng tin
cậy;
+ Xem xét mức độ phù hợp giữa tập hợp thông tin này và một tập
hợp tiêu chí phù hợp với các tiêu chí định ra ban đầu hay đã điều chỉnh
trong quá trình điều chỉnh thông tin;
+ Nhằm ra một quyết định”. [36]
Theo Robert F. Mager (Pháp) thì “Đánh giá là việc miêu tả tình hình
của học sinh và giáo viên để dự đoán công việc phải tiếp tục và giúp học
sinh tiến bộ”. [10]
Trong cuốn “Cơ sở lí luận của việc đánh giá chất lượng học tập của
học sinh phổ thông”, tác giả Hoàng Đức Nhuận và Lê Đức Phúc quan
niệm: “Đánh giá trong giáo dục là quá trình thu thập và lý giải kịp thời, có
hệ thống thông tin về hiện trạng, khả năng hay nguyên nhân của chất lượng
và hiệu quả giáo dục căn cứ vào mục tiêu dạy học, mục tiêu đào tạo làm cơ
sở cho những chủ trương, biện pháp và hành động giáo dục tiếp theo”.[10]
7
Trong cuốn tài liệu “Đánh giá trong giáo dục”, Trần Bá Hoành đưa
ra định nghĩa “Đánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán
đoán về kết quả của công việc, dựa vào sự phân tích những thông tin thu
được, đối chiếu với những mục tiêu, tiêu chuẩn đã đề ra, nhằm đề xuất
những quyết định thích hợp để cải thiện thực trạng, điều chỉnh, nâng cao
chất lượng và hiệu quả công việc". [4]
Đề tài “Thử xác định chuẩn đánh giá, công cụ và quy trình đánh giá
hai bộ môn Văn - Tiếng Việt và Toán ở trường THCS” đưa ra cách hiểu về
đánh giá như sau: “Đánh giá là sự đối chiếu với mục tiêu đào tạo đã đề ra
mà xác định được chất lượng của kết quả đào tạo và tự đào tạo đối với học
sinh trong nhà trường”. [1].
Trong cuốn "Kiểm tra- đánh giá trong dạy học đại học”, tác giả Đặng
Bá Lãm cho rằng, “Đánh giá là một quá trình có hệ thống bao gồm việc thu
thập, phân tích, giải thích thông tin nhằm xác định mức độ người học đạt
được các mục tiêu dạy học”. [8]
Vậy, tuy có nhiều khái niệm nhưng chúng ta có thể thống nhất với
nhau ở những điểm sau, muốn đánh giá một con người hay sự vật nào, cần
phải xác định:
- Mục đích đánh giá là gì
- Sẽ sử dụng công cụ nào đánh giá
- Sẽ thu thập những bằng chứng gì
- Sẽ phân tích các chứng cứ ấy bằng phương pháp nào
Vậy đánh giá mức độ ảnh hưởng của một số yếu tố đến kết quả học
tập của sinh viên là gì?
Đó là quá trình có hệ thống nhằm định lượng được giá trị ảnh hưởng
của các yếu tố đến kết quả học tập của sinh viên.
8
1.1.3. Phương pháp học tập
Học là một quá trình trong đó chủ thể tự biến đổi mình, tự làm phong
phú mình bằng cách xử lý thông tin lấy từ môi trường sống xung quanh
mình.
Phương pháp là cách thức, con đường, phương tiện để đạt tới mục
đích nhất định để giải quyết những nhiệm vụ nhất định trong nhận thức,
trong thực tiễn [14].
Như vậy, phương pháp học là tổng hợp các cách thức học tập nhằm
đạt được mục tiêu nhất định.
Entwist (1987), Biggs (1987) và Do Spencer (2003) chỉ ra có ba
phương pháp tiếp cận trong học tập gồm phương pháp tiếp cận sâu, phương
pháp tiếp cận bề mặt và phương pháp tiếp cận chiến lược.
Phương pháp tiếp cận sâu được đặc trưng bởi sự tham gia tích cực
của SV với các vấn đề của từng môn học. Biểu hiện ở người học tích cực,
chủ động trong quá trình học tập, chủ động tìm kiếm tài liệu, liên kết kiến
thức với kinh nghiệm sống, phản hồi những gì không hài lòng, tìm hiểu
kiến thức từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau, tích cực học tập trong lớp.
Phương pháp tiếp cận bề mặt được biểu hiện người học tiếp nhận
một cách thụ động các kiến thức được truyền dạy từ giáo viên mà không hề
có sự suy nghĩ, sao chép kiến thức, học đối phó, chấp nhận nguồn tài liệu
duy nhất và tin cậy là giáo viên.
Phương pháp tiếp cận chiến lược (thành tích) được đặc trưng bởi sự
tổ chức có hiệu quả, quản lý thời gian và sự thường xuyên trong học tập
của SV.
Marton và Saljo (1997) [32] cho thấy mối quan hệ giữa cách tiếp cận
bề mặt dẫn đến sự tái hiện từ vựng tốt hơn và chi tiết hơn trong khi cách
tiếp cận chiều sâu đến việc kiến tạo ý nghĩa của bài khóa.
9
Bigg, J & Moore, P.J (1993) [21] tìm ra mối tương quan có ý nghĩa
về mặt thống kê giữa điểm thi và cách tiếp cận trong đại học: có mối tương
quan thuận với cách tiếp cận thành tích và tương quan nghịch với cách tiếp
cận bề mặt.
Các hình thức biểu hiện của thành tích học tập tích cực được tác giả
Lê Thị Xuân Liên tổng kết các biểu hiện đó là:
- Xúc cảm học tập: Thể hiện ở niềm vui, sốt sắng thực hiện yêu cầu
của GV, hăng hái trả lời các câu hỏi của GV đặt ra, thích phát biểu ý kiến
của mình trước vấn đề nêu ra. Hay thắc mắc, đòi hỏi giải thích cặn kẽ
những vấn đề chưa đủ rõ.
+ Chú ý: Thể hiện ở việc tập trung chú ý, lắng nghe, theo dõi mọi
hành động của GV.
+ Sự nổ lực của ý chí: Thể hiện sự kiên trì, nhẫn nại, vượt khó khăn
khi giải quyết nhiệm vụ nhận thức. Kiên trì hoàn thành các bài tập, không
nản lòng trước những tình huống khó khăn. Có quyết tâm, có ý chí vươn
lên trong học tập.
+ Hành vi: Hăng hái tham gia vào mọi hình thức của hoạt động học
tập (hay phát biểu ý kiến, bổ sung các câu trả lời của bạn, ghi chép cẩn thận
đầy đủ, cử chỉ khẩn trương khi thực hiện các hành động tư duy).
+ Kết quả lĩnh hội: Nhanh, đúng, tái hiện được khi cần, chủ động vận
dụng được kiến thức, kỹ năng khi gặp tình huống mới để nhận thức những
vấn đề mới.
Đặc biệt, tích cực học tập có mỗi liên hệ nhân quả với các phẩm
nhân cách của người học như:
+ Tính tự giác: Đó là sự tự nhận thức được nhu cầu học tập của mình
và có giá trị thúc đẩy hoạt động có kết quả.
+ Tính độc lập tư duy: Đó là sự tự phân tích, tìm hiểu, giải quyết các
nhiệm vụ của nhận thức.
10
- Xem thêm -