Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ đánh giá khả năng sinh sản và một số bệnh thường gặp ở đàn lợn nái nuôi tại trại...

Tài liệu đánh giá khả năng sinh sản và một số bệnh thường gặp ở đàn lợn nái nuôi tại trại bình minh mỹ đức hà nội

.PDF
65
337
57

Mô tả:

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM -------------- HOÀNG THỊ THANH THỦY Tên đề tài: ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG SINH SẢN VÀ MỘT SỐ BỆNH THƢỜNG GẶP Ở ĐÀN LỢN NÁI NUÔI TẠI TRẠIBÌNH MINH – MỸ ĐỨC – HÀ NỘI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo: Chính qui Chuyên ngành: Chăn nuôi thú y Khoa: Chăn nuôi thú y Khóa học: 2013 - 2017 Thái Nguyên, năm 2017 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM -------------- HOÀNG THỊ THANH THỦY Tên đề tài: ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG SINH SẢN VÀ MỘT SỐ BỆNH THƢỜNG GẶP Ở ĐÀN LỢN NÁI NUÔI TẠI TRẠIBÌNH MINH – MỸ ĐỨC – HÀ NỘI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo: Chính qui Chuyên ngành: Chăn nuôi thú y Lớp: 45 CNTY - N03 Khoa: Chăn nuôi thú y Khóa học: 2013 - 2017 Giảng viên hƣớng dẫn:TS. Cù Thị Thúy Nga Thái Nguyên, năm 2017 i LỜI CẢM ƠN Trong quá tình học tập, nghiên cứu và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp đại học. Đƣợc sự giúp đỡ giảng dạy nhiệt tình của các thầy cô giáo khoa Chăn nuôi - Thú y, Ban Giám hiệu trƣờng Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi cho chúng tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất về sự giúp đỡ tận tình của cô giáo TS.Cù Thị Thúy Nga, ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn tôi hoàn thành báo cáo này. Qua đây tôi cũng xin chân thành gửi lời cảm ơn tới cấp ủy, chính quyền xã Phù Lƣu Tế - Mỹ Đức - Hà Nội, trại lợn Bình Minh - Mỹ Đức - Hà Nội, và các cán bộ kỹ thuật của công ty cổ phần chăn nuôi CP Việt Nam đã tạo điều kiện tốt nhất giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên Hoàng Thị Thanh Thủy ii DANH MỤC BẢNG Trang Bảng 4.1: Quy định khối lƣợng thức ăn chuồng bầu ...................................... 33 Bảng 4.2: Quy định khối lƣợng thức ăn chuồng đẻ ........................................ 34 Bảng 4.3: Lịch vệ sinh khử trùng tại cơ sở .................................................... 36 Bảng 4.4: Quy trình sử dụng vaccine và các chế phẩm thú y phòng bệnh cho đàn lợn của Trại............................................................................................... 37 Bảng 4.5. Kết quả công tác phục vụ sản xuất ................................................. 40 Bảng 4.6. Số lƣợng và cơ cấu đàn lợn của trại ............................................... 41 Bảng 4.7: Một số chỉ tiêu sinh lý sinh sản của đàn lợn nái nuôi tại trại (n =30) ... 42 Bảng 4.8: Khả năngsinhsảncủalợn CP 909 (n= 20) ...................................... 45 Bảng 4.9: Các chỉ tiêu về lợn con của lợn nái CP 909 ................................... 46 Bảng 4.10: Một số bệnh thƣờng gặp trên đàn lợn nái nuôi tại trại(n=50) ...... 47 Bảng 4.11: Ảnh hƣởng của một số bệnh sản khoa đến khả năng sinh sản của lợn nái nuôi tại trại .......................................................................................... 50 iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT cs: Cộng sự ĐDLĐ: Động dục lần đầu KLCS: Khối lƣợng cai sữa KLSS: Khối lƣợng sơ sinh L: Landrace Nxb: Nhà xuất bản PGLD: Phối giống lần đầu SCĐR: Số con đẻ ra SCĐRCS: Số con để ra còn sống TTTA: Tiêu tốn thức ăn Y: Yorkshire iv MỤC LỤC Trang LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i DANH MỤC BẢNG ......................................................................................... ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................. iii MỤC LỤC ........................................................................................................ iv Phần 1. MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 1.1. Đặt vấn đề ............................................................................................ 1 1.2. Mục tiêu và yêu cầu của đề tài .............................................................. 1 1.2.1. Mục tiêu ............................................................................................ 1 1.2.2. Yêu cầu ............................................................................................. 2 Phần 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU .................................................................... 3 2.1. Điều kiện cơ sở nơi thực tập.................................................................. 3 2.1.2. Điều kiện khí hậu .............................................................................. 3 2.1.3. Cơ cấu tổ chức của trang trại ............................................................ 4 2.1.4. Cơ sở vật chất của trang trại .............................................................. 4 2.1.5. Thuận lợi và khó khăn của trại ......................................................... 6 2.2. Đối tƣợng và các kết quả sản xuất của cơ sở .......................................... 7 2.2.1. Đối tƣợng sản xuất ............................................................................ 7 2.2.2. Kết quả sản xuất của cơ sở trong những năm gần đây ..................... 7 2.3. Tổng quan tài liệu ................................................................................. 7 2.3.1. Cơ sở khoa học ................................................................................. 7 2.3.2. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc..................................... 25 Phần 3. ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 29 3.1. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ....................................................... 29 3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành ........................................................... 29 3.3. Nội dung nghiên cứu .......................................................................... 29 v 3.4. Phƣơng pháp nghiên cứu và các chỉ tiêu theo dõi ................................. 29 3.4.1. Các chỉ tiêu theo dõi ...................................................................... 29 3.4.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................ 30 3.4.3. Phƣơng pháp xử lý số liệu .............................................................. 31 Phần 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................................. 32 4.1. Công tác phục vụ sản xuất .................................................................. 32 4.1.1. Công tác chăn nuôi ......................................................................... 32 4.1.2. Công tác thú y ................................................................................. 35 4.1.3. Công tác khác.................................................................................. 39 4.2. Kết quả thực hiện đề tài ....................................................................... 41 4.2.1. Số lƣợng và cơ cấu đàn lợn nái của trại lợn Bình Minh ................. 41 4.2.2. Mộtsốđặcđiểmsinhlýsinhsảncủalợnnái nuôi tại trại ...................... 41 4.2.3. Khả năngsinhsảncủalợn CP 909 ...................................................... 44 4.2.4. Nghiên cứu các chỉ tiêu về lợn con ................................................. 46 4.2.5. Một số bệnh thƣờng gặp trên đàn lợn nái nuôi tại trại .................. 47 4.2.6. Ảnh hƣởng của một số bệnh sản khoa đến khả năng sinh sản của lợn nái nuôi tại trại .................................................................................... 50 4.2.7. Đề xuất một số biện pháp để nâng cao khả năng sinh sản của lợn nái50 Phần 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ................................................................ 52 5.1. Kết luận ............................................................................................. 52 5.2. Đề nghị .............................................................................................. 52 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 53 1 Phần 1 MỞ ĐẦU 1.1. Đặt vấn đề Ở Việt Nam ngành chăn nuôi đã và đang đƣợc quan tâm phát triển. Trong các ngành chăn nuôi thì chăn nuôi lợn giữ một vị trí quan trọng trong sự phát triển kinh tế của đất nƣớc. Hiện nay thịt lợn chiếm khoảng 80% nhu cầu về thịt cho tiêu dùng trong nƣớc.Theo số liệu điều tra của Tổng cục thống kê, tính đến tháng 10-2016, cả nƣớc có 27,75 triệu con lợn. Sản lƣợng thịt lợn hơi xuất chuồng trong năm 2016 ƣớc tính đạt 3,48 triệu tấn.So với các nƣớc trên thế giới, hiện Việt Nam xếp thứ 5 về tổng đầu lợn, đứng thứ 6 về thịt lợn hơi, đứng thứ ba trong Top 20 nƣớc nuôi nhiều lợn nái nhất. Đinh hƣớng đế n ̣ năm 2020 chăn nuôi cơ bản chuyể n sang phƣơng thƣ́c trang tra ̣i , công nghiê ̣p đáp ƣ́ng nhƣ cầ u thƣ̣c phẩm cho tiêu dùng và xuấ t khẩ u. Để nâng cao hiệu quả sản xuất trong chăn nuôi, chất lƣợng con giống là tiền đề quan trọng, vì vậy chất lƣợng của đàn nái sinh sản có ảnh hƣởng đến năng suất, quyết định đến số lƣợng con giống sản xuất. Việc đánh giá năng xuất sinh sản đòi hỏi cấp thiết đối với ngƣời làm công tác chọn giống và nhân giống vật nuôi. Bên cạnh những tiến bộ đã đạt đƣợc thì còn gặp không ít khó khăn,đặc biệt là về kỹ thuật, tình hình dịch bệnh của đàn lợn nái. Xuất phát từ xu thế và thực tế trên, nhằm nâng cao kiến thức, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá khả năng sinh sản và một số bệnh thường gặp ở đàn lợn nái nuôi tại trại Bình Minh - Mỹ Đức - Hà Nội ”. 1.2. Mục tiêu và yêu cầu của đề tài 1.2.1. Mục tiêu - Đánh giá khả năng sinh sản của đàn lợn nái nuôi tại trạilợnBình Minh - Mỹ Đức - Hà Nội - Theo dõi những bệnh thƣờng gặp ở đàn lợn nái nuôi tại trại. 2 1.2.2. Yêu cầu - Theo dõi thu thập đầy đủ và chính xác các số liệu có liên quan đến khả năng sinh sản của đàn lợn nái nuôi tại trại. - Tìm hiểu đƣợc nguyên nhân gây ra những bệnh thƣờng gă ̣p trên đàn lơ ̣n nái, tƣ̀ đó đƣa ra biê ̣n pháp phòng tri. ̣ - Là cơ sở, căn cứ cho các nghiên cứu tiếp theo ở mức cao hơn. 3 Phần 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. Điều kiện cơ sở nơi thực tập 2.1.1.Vị trí địa lý Công ty CP Bình Minh nằm trên địa phận xã Phù Lƣu Tế, huyện Mỹ Đức, Hà Nội. Trang trại chăn nuôi lợn Bình Minh đƣợc thành lập năm 2008, là trại lợn gia công của Công ty Chăn nuôi CP Việt Nam (Công ty TNHH Charoen Pokphand Việt Nam). Xã Phù Lƣu Tế là một xã nằm trên địa bàn huyện Mỹ Đức, Hà Nội, cách thị trấn Vân Đình 12 km về phía Nam. Xã có địa giới hành chính nhƣ sau: Phía Tây giáp xã Xuy Xá, phía Nam giáp thị trấn Đại Nghĩa, phía Bắc giáp xã Hòa Xá của huyện Ứng Hòa, phía Đông giáp xã Phùng Xá. Phù Lƣu Tế có địa hình tƣơng đối bằng phẳng. Toàn xã có tổng diện tích đất tự nhiên là 6,71km2. Trong đó, đất nông nghiệp là 318,36 ha, chiếm 47,45%, đất phi nông nghiệp là 333,82 ha (chiếm 49,75%), đất chƣa sử dụng là 18,81 ha, chiếm 2,80%.Đất đai đa dạng, thích hợp với nhiều loại cây lƣơng thực, thực phẩm và cây công nghiệp. 2.1.2. Điều kiện khí hậu Xã Phù Lƣu Tế nằm trong khu vực đồng bằng Bắc Bộ nên khí hậu mang tính chất chung của khí hậu miền Bắc Việt Nam, khí hậu nhiệt đới gió mùa. Lƣợng mƣa hàng năm cao nhất là 2.157 mm, thấp nhất là 1.060 mm, trung bình là 1.567 mm, lƣợng mƣa tập trung chủ yếu từ tháng 6 đến tháng 7 trong năm. Độ ẩm không khí trung bình hàng năm là 82%, độ ẩm cao nhất là 88%, thấp nhất là 67%. Nhiệt độ trung bình trong năm là 21oC đến 23oC, mùa nóng tập trung vào tháng 6 đến tháng 7. Do ảnh hƣởng của gió mùa Đông Bắc và gió mùa Đông Nam nên có sự chênh lệch về nhiệt độ trung bình giữa các mùa trong năm. 4 Về chế độ gió, gió mùa Đông Nam thổi từ tháng 3 đến tháng 10, gió mùa Đông Bắc thổi từ tháng 11 đến tháng 2 năm sau. 2.1.3. Cơ cấu tổ chức của trang trại Cơ cấu của trại đƣợc tổ chức nhƣ sau: + 01 chủ trại. + 01 quản lý trại. + 03 quản lý kỹ thuật. + 01 kế toán. + 01 bảo vệ chịu trách nhiệm bảo vệ tài sản chung của trại. + 7 công nhân và 19 sinh viên thực tập Với đội ngũ công nhân trên, trại phân ra làm các tổ nhóm khác nhau ở các khu nái, khu hậu bị, nhà bếp. Mỗi một khâu trong quy trình chăn nuôi, đều đƣợc khoán đến từng công nhân, nhằm nâng cao trách nhiệm, thúc đẩy sự phát triển của trại. 2.1.4. Cơ sở vật chất của trang trại Công ty CP Bình Minh nằm ở khu vực cánh đồng rộng lớn thuộc thôn Trung, có địa hình tƣơng đối bằng phẳng với diện tích là 10,2 ha. Trong đó: - Đất trồng cây ăn quả: 2,3 ha - Đất xây dựng: 2,5 ha - Đất trồng lúa: 2,4 ha - Ao, hồ chứa nƣớc và nuôi cá: 3 ha Trang trại đã dành khoảng 0,5 ha đất để xây dựng nhà điều hành, nhà ở cho công nhân, bếp ăn, các công trình phục vụ cho công nhân và các hoạt động khác của trại. Khu chăn nuôi đƣợc quy hoạch bố trí xây dựng hệ thống chuồng trại cho 1200 nái cơ bản bao gồm: 6 chuồng nái đẻ (mỗi chuồng có 56 ô kích thƣớc 2,4m x 1,6m/ô), 2 chuồng nái chửa (mỗi chuồng có 560 ô kích thƣớc 2,4m x 0,65m/ô), 3 chuồng cách ly, 1 chuồng đực giống, 9 chuồng lợn thịt 5 (mỗi chuồng nuôi 550 con) cùng một số công trình phụ phục vụ cho chăn nuôi nhƣ: Kho thức ăn, phòng sát trùng, phòng pha tinh, kho thuốc... Hệ thống chuồng xây dựng khép kín hoàn toàn. Phía đầu chuồng là hệ thống giàn mát, cuối chuồng có 3 quạt thông gió đối với các chuồng đẻ, 8 quạt thông gió đối với chuồng nái chửa và 2 quạt đối với chuồng cách ly, 2 quạt đối với chuồng đực. Hai bên tƣờng có dãy cửa sổ lắp kính. Mỗi cửa sổ có diện tích 1,5m2, cách nền 1,2m, mỗi cửa sổ cách nhau 40cm. Trên trần đƣợc lắp hệ thống chống nóng bằng tôn lạnh. Phòng pha tinh của trại đƣợc trang bị các dụng cụ hiện đại nhƣ: Máy đếm mật độ tinh trùng, kính hiển vi, thiết bị cảm ứng nhiệt, các dụng cụ đóng liều tinh, nồi hấp cách thủy, dụng cụ và một số thiết bị khác. Trong khu chăn nuôi, đƣờng đi lại giữa các ô chuồng, các khu khác đều đƣợc đổ bê tông và có các hố sát trùng. Hệ thống nƣớc trong khu chăn nuôi đều là nƣớc giếng khoan. Nƣớc uống cho lợn đƣợc cấp từ một bể lớn, xây dựng ở đầu chuồng nái đẻ 6 và chuồng nái chửa 2. Nƣớc tắm và nƣớc xả gầm, phục vụ cho công tác khác, đƣợc bố trí từ tháp bể lọc và đƣợc bơm qua hệ thống ống dẫn tới bể chứa ở giữa các chuồng. Hệ thống điện: Nguồn cấp điện có điện lƣới và máy phát dự phòng. Đối với chuồng đẻ, hệ thống điện đƣợc cung cấp đầy đủ đảm bảo độ sáng phục vụ cho công tác đỡ đẻ, chăm sóc nuôi dƣỡng lợn mẹ và lợn con; mỗi chuồng đẻ đƣợc lắp đặt cố định 10 bóng thắp sáng so le nhau, cùng với hệ thống bóng sƣởi cho mỗi ô chuồng có lợn con đƣợc sinh ra. Hệ thống sát trùng: nhà sát trùng cho ngƣời gồm 3 phòng: phòng sát trùng nam, phòng sát trùng nữ và phòng sát trùng khách. Mỗi phòng sát trùng đƣợc chia làm 3 khoang gồm 1 khoang thay đồ, 1 khoang sát trùng và 1 khoang tắm tráng với đầy đủ các trang thiết bị nhƣ: bình nóng lạnh, sen tắm, chậu rửa, gƣơng soi, móc quần áo, khăn, xà bông, dầu gội. Hệ thống sát trùng 6 khu vực ngoài chuồng nuôi gồm: nhà sát trùng xe, hố sát trùng, máy nén phun sát trùng di động trong khu vực chuồng nuôi. Kho chứa thức ăn: trần đóng kín không dột, có sạp kê cám. Hệ thống xử lý môi trƣờng: Chất thải đƣợc xử lý bằng hệ thống biogas trƣớc khi thải ra môi trƣờng, có điểm tiêu chất thải, có giàn khử mùi phía sau quạt hút gió, có hố hủy lợn xa khu vực chăn nuôi. Các công trình phụ trợ khác: Khu sinh hoạt tách biệt với khu chăn nuôi gồm phòng kỹ sƣ, nhà ở công nhân, nhà bếp, nhà tắm, nhà vệ sinh. Cổng trại, tƣờng rào đảm bảo an ninh. Có nhà kho phục vụ chăn nuôi nhƣ nhà để vôi bột, bể tôi vôi nƣớc. Một số dụng cụ và trang thiết bị khác: Tủ lạnh bảo quản vaccine, tủ thuốc để bảo quản và dự trữ thuốc cho trại, xe chở cám từ nhà kho xuống chuồng, máy nén khí phun sát trùng di động khu vực ngoài chuồng nuôi. 2.1.5. Thuận lợi và khó khăn của trại - Thuận lợi + Trại đƣợc xây dựng ở nơi cách xa dân cƣ, không ảnh hƣởng đến ngƣời dân xung quanh + Đội ngũ quản lý, cán bộ kỹ thuật, công nhân của trại có năng lực, năng động, nhiệt tình và có trách nhiệm trong công việc. + Chủ trại có năng lực, năng động, nắm bắt đƣợc tình hình xã hội, luôn quan tâm đến đời sống vật chất và tinh thần của cán bộ kỹ thuật và công nhân. + Con giống tốt, thức ăn, thuốc chất lƣợng cao, quy trình chăn nuôi khép kín và khoa học đã mang lại hiệu quả chăn nuôi cao cho trang trại. - Khó khăn +Trại nằm trong khu vùng khí hậu nhiệt đới bệnh gặp nhiều gió mùa, thời tiết diễn biến phức tạp nên khâu phòng trừ bệnh gặp nhiều khó khăn. + Trang thiết bị vật tƣ, hệ thống chăn nuôi đã cũ, có phần bị hƣ hỏng. + Số lƣợng lợn nhiều, lƣợng nƣớc thải lớn, việc đầu tƣ cho công tác xử lý nƣớc thải của trại còn nhiều khó khăn. 7 2.2. Đối tƣợng và các kết quả sản xuất của cơ sở 2.2.1. Đối tượng sản xuất Nhiệm vụ chính của trang trại là sản xuất lợn con giống, nuôi lợn thịt và chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật. 2.2.2. Kết quả sản xuất của cơ sở trong những năm gần đây Trung bình lợn nái của trại sản xuất đƣợc 2,45 - 2,5 lứa/năm. Số con sơ sinh là 11,23 con/đàn, số con cai sữa: 10,7 con/đàn. Trại hoạt động vào mức khá theo đánh giá của Công ty Chăn nuôi CP Việt Nam. Tại trại, lợn con theo mẹ đƣợc nuôi đến 21 ngày tuổi, chậm nhất là 26 ngày thì tiến hành cai sữa và chuyển sang các trại chăn nuôi lợn giống của công ty. Trong trại có 23 con lợn đực giống đƣợc chuyển về cùng một đợt, các lợn đực giống này đƣợc nuôi nhằm mục đích kích thích động dục cho lợn nái và khai thác tinh để thụ tinh nhân tạo. Tinh lợn đƣợc khai thác từ 2 giống lợn Pietrain và Duroc. Lợn nái đƣợc phối 3 lần và đƣợc luân chuyển giống cũng nhƣ con đực. Thức ăn cho lợn nái là thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh có chất lƣợng cao, đƣợc Công ty Chăn nuôi CP Việt Nam cấp cho từng đối tƣợng lợn của trại. Công tác phòng bệnh bằng vaccine đƣợc trại thực hiện đầy đủ và đúng kỹ thuật. 2.3. Tổng quan tài liệu 2.3.1. Cơ sở khoa học 2.3.1.1. Đặc điểm sinh lý, sinh dục của lợn nái  Một số đặc điểm của cơ quan sinh dục lợn nái Theo Đặng Quang Nam (2002) [7], cơ quan sinh dục cái có các bộ phận sau: Buồng trứng, ống dẫn trứng, tử cung, âm đạo và các cơ quan sinh dục bên ngoài. Cơ quan sinh dục bên trong đƣợc đỡ bằng dây chằng rộng. Dây chằng này gồm những màng treo buồng trứng (đỡ buồng trứng), màng treo ống dẫn trứng (đỡ ống dẫn trứng) và màng treo tử cung (đỡ tử cung). 8 Buồng trứng đƣợc bọc ở ngoài bởi màng liên kết sợi chắc, bên trong chia làm 2 phần, cả 2 phần đều phát triển một thứ mô liên kết sợi xốp tạo nên một loạt chất đệm. Dƣới lớp màng liên kết của buồng trứng có nhiều tế bào trứng non phát triển dần thành nang trứng nguyên thủy, sau đó phát triển thành nang trứng sơ cấp và cuối cùng phát triển thành bao noãn chín. Dƣới tác dụng của kích tố đặc biệt là kích tố sinh dục tuyến yên, trứng chín sẽ rụng. Nhƣ vậy, buồng trứng có 2 chức năng là sản sinh ra tế bào trứng và tiết ra hormone sinh dục có ảnh hƣởng tới tính biệt, tới chức năng tử cung (đặc tính thứ cấp của con cái). - Ống dẫn trứng (Oviductus): Ống dẫn trứng dài 15-20cm, uốn khúc nằm ở cạnh trƣớc dây chằng rộng. Ống dẫn trứng bắt đầu ở bên cạnh buồng trứng đến đầu tử cung và đƣợc chia làm 2 phần: Phần trƣớc tự do có hình phễu loe ra gọi là loa vòi (loa kèn) có tác dụng hứng tế bào trứng chín rụng, phần sau thon nhỏ có đƣờng kính dài 0,2-0,3cm nối với sừng tử cung. Cấu tạo ống dẫn trứng xếp từ ngoài vào trong gồm có: Màng tƣơng mạc đến từ dây chằng rộng, lớp cơ (2 lớp: Cơ vòng ở trong, cơ dọc ở ngoài), lớp niêm mạc trong cùng có nhiều gấp nếp chạy dọc và không có tuyến. - Tử cung (Uterus): Tử cung là nơi cung cấp dinh dƣỡng và phát triển của thai. Tử cung nằm trong xoang chậu, dƣới trực tràng, trên bóng đái. Tử cung gồm 3 phần: Sừng, thân, cổ tử cung. Sừng tử cung dài ngoằn ngoèo nhƣ ruột non, dài 30-50cm, có dây chằng rộng rất dài nên khi thiến có thể kéo sừng tử cung ra ngoài đƣợc. Thân tử cung ngắn, niêm mạc thân và sừng tử cung là những gấp nếp nhăn nheo theo chiều dọc. Thai làm tổ ở sừng tử cung. Cổ tử cung không có gấp nếp hoa nở mà là những cột thịt xen kẽ cài răng lƣợc với nhau. Cấu tạo tử cung xếp từ ngoài vào trong có: Tƣơng mạc đƣợc nối với dây chằng rộng, lớp cơ rất phát triển (dày, khỏe, có cấu tạo phức tạp phù hợp với chức năng chứa thai phát triển và đẩy thai khi đẻ. Cơ dọc ở ngoài, cơ vòng ở trong và phát triển mạnh ở cổ tử cung tạo thành cơ thắt), lớp 9 niêm mạc trong cùng màu hồng nhạt có nhiều gấp nếp với nhiều tuyến tiết chất nhờn.  Sinh lý sinh dục lợn cái * Sự thành thục về tính Tuổi thành thục về tính là tuổi mà con vật bắt đầu có phản xạ tính dục và có khả năng sinh sản. Khi gia súc đã thành thục về tính, bộ máy sinh dục đã phát triển hoàn thiện, dƣới tác dụng của thần kinh nội tiết tố con vật bắt đầu xuất hiện các phản xạ về sinh dục. Con cái có hiện tƣợng động dục. Khi đó, con cái các noãn bào chín và rụng trứng (lần đầu. Đối với các giống gia súc khác nhau thì thời gian thành thục về tính cũng khác nhau, ở lợn nội thƣờng từ 4 - 5 tháng tuổi (120 - 150 ngày), ở lợn ngoại (180 - 210 ngày). Ở lợn cái có nhiều yếu tố ảnh hƣởng đến sự thành thục về tính nhƣ giống, chế độ dinh dƣỡng, khí hậu, chuồng trại, trạng thái sinh lý của từng cá thể,… Giống: Ở lợn lai tuổi động dục đầu tiên muộn hơn so với lợn nội thuần. Lợn lai F1 bắt đầu động dục lúc 6 tháng tuổi, khi khối lƣợng cơ thể đạt 50 - 55 kg. Lợn ngoại động dục lần đầu muộn hơn so với lợn lai vào lúc 6 - 7 tháng tuổi, khi lợn có khối lƣợng 65 - 68 kg. Còn đối với lợn nội tuổi thành thục về tính từ 4 - 5 tháng tuổi. Chế độ dinh dƣỡng: Ảnh hƣởng rất lớn đến tuổi thành thục về tính của lợn nái. Thƣờng những lợn đƣợc chăm sóc và nuôi dƣỡng tốt thì tuổi thành thục về tính sớm hơn những lợn đƣợc nuôi trong điều kiện dinh dƣỡng kém. Lợn cái đƣợc nuôi trong điều kiện dinh dƣỡng tốt sẽ thành thục ở độ tuổi trung bình 188,5 ngày (6 tháng tuổi) với khối lƣợng cơ thể là 80 kg và nếu hạn chế thức ăn thì sự thành thục về tính sẽ xuất hiện lúc 234,8 ngày (trên 7 tháng tuổi) và khối lƣợng cơ thể là 48,4 kg. Dinh dƣỡng thiếu làm chậm sự thành thục về tính là do sự tác động xấu lên tuyến yên và sự tiết kích tố sinh dục, nếu thừa dinh dƣỡng cũng ảnh hƣởng không tốt tới sự thành thục, là do sự tích lũy mỡ xung quanh buồng trứng và cơ quan sinh dục làm giảm chức năng bình thƣờng của chúng. Mặt khác, do 10 béo quá ảnh hƣởng tới các hormone oestrogen và progesterone trong máu, làm cho hàm lƣợng của chúng trong cơ thể không đạt mức cần thiết để thúc đẩy sự thành thục. + Mùa vụ và thời kỳ chiếu sáng: Cũng là yếu tố ảnh hƣởng rõ rệt tới tuổi động dục. Mùa Hè lợn cái hậu bị thành thục chậm hơn so với mùa Thu Đông, điều đó có thể do ảnh hƣởng của nhiệt độ trong chuồng nuôi gắn liền với mức tăng trọng thấp trong các tháng nóng bức. + Ngoài các nhân tố trên, chu kỳ động dục còn chịu tác động của một số nhân tố khác nhƣ: Nhiệt độ, chế độ chiếu sáng, pheromone, tiếng kêu của con đực. Chu kỳ tính dục: Ở gia súc, việc giao phối bị hạn chế trong khoảng thời gian chịu đực, trùng hợp với thời gian rụng trứng, vì vậy việc nghiên cứu chu kỳ tính dục sẽ giúp cho chúng ta xác định đƣợc thời điểm phối giống thích hợp, nâng cao đƣợc năng suất sinh sản của con cái. Trung bình ở lợn chu kỳ động đực: 19 - 20 ngày, thời gian chịu đực: 48 - 72 giờ, thời điểm rụng trứng: 35 - 45 giờ kể từ khi bắt đầu chịu đực. Cho phối giống quá sớm hay quá muộn, đều ảnh hƣởng xấu đến tỷ lệ thụ thai và số con sinh ra/ổ. Đối với lợn nái có thể cho phối kép, tức là phối hai lần với hai lợn đực giống khác nhau, khoảng cách giữa hai lần phối giống từ 12 - 14 giờ đối với lợn nái cơ bản. Đối với lợn nái hậu bị thì thời gian giữa hai lần phối là 10 - 12 giờ. Cơ chế động dục: Theo Trần Văn Phùng và Hà Thị Hảo (2004) [8], cơ chế động dục của lợn nái là k hi lợn nái đến tuổi thành thục về tính dục, các kích thích bên ngoài nhƣ ánh sáng, nhiệt độ, thức ăn, pheromone của con đực và các kích thích nội tiết đi theo dây thần kinh li tâm, đến vỏ đại não qua vùng dƣới đồi (Hypothalamus) tiết ra kích tố FRF (Folliculin Releasing Factors), có tác dụng kích thích tuyến yên tiết ra FSH, làm cho bao noãn phát dục nhanh chóng. Trong quá trình bao noãn phát dục và thành thục,thƣợng bì bao noãn tiết ra oestrogen chứa đầy trong xoang bao noãn, làm cho lợn nái có biểu hiện động dục ra bên ngoài. 11 Theo Hoàng Toàn Thắng và Cao Văn (2006) [9]: Chu kỳ động dục của gia súc đƣợc chia làm 4 giai đoạn: + Giai đoạn trƣớc động dục: Bao noãn phát triển, các tế bào vách ống dẫn trứng tăng sinh. Hệ thống mạch quản trong dạ con phát triển. Các tuyến trong dạ con bắt đầu tiết dƣới tác dụng của hormone estrogen. Thay đổi của đƣờng sinh dục: Tử cung, âm đạo, âm hộ bắt đầu xung huyết. + Giai đoạn động dục: Bao noãn phát triển mạnh nổi lên bề mặt buồng trứng. Bao noãn tiết nhiều estrogen và đạt cực đại. Các thay đổi ở đƣờng sinh dục cái càng sâu sắc hơn, để chuẩn bị đón trứng. Biểu hiện của con vật: Hƣng phấn về tính dục, đứng yên cho con khác nhảy, kêu rống, bồn chồn, thích nhảy lên lƣng con khác, ít ăn hoặc bỏ ăn, tìm đực. Âm hộ ƣớt, đỏ, tiết dịch nhày, càng tới thời điểm rụng trứng thì âm hộ đỏ tím, dịch tiết keo lại, mắt đờ đẫn. Cuối giai đoạn này thì trứng rụng. + Giai đoạn sau động dục: Thể vàng bắt đầu phát triển và tiết ra progesteron có tác dụng ức chế sự co bóp của đƣờng sinh dục. Niêm mạc tử cung vẫn còn phát triển, các tuyến dịch nhờn giảm bài tiết, mô màng nhầy tử cung bong ra cùng với lớp tế bào biểu mô âm đạo hóa sừng thải ra ngoài. Biểu hiện hành vi về sinh dục: Con vật không muốn gần con đực, không muốn cho con khác nhảy lên, và dần trở lại trạng thái bình thƣờng. + Giai đoạn yên tĩnh: Thể vàng teo dần đi, con vật trở lại trạng thái bình thƣờng, biểu hiện hành vi sinh dục không có. Đây là giai đoạn nghỉ ngơi, yên tĩnh để phục hồi lại cấu tạo, chức năng cũng nhƣ năng lƣợng để chuẩn bị cho chu kỳ động dục tiếp theo.  Các tính trạng năng suất sinh sản của lợn nái Để đánh giá một cách đúng đắn năng suất sinh sản của lợn cái cần phải xác định đƣợc các chỉ tiêu cơ bản, quan trọng, lấy đó làm cơ sở, thƣớc đo để định ra thời gian sử dụng lợn cái hiệu quả. Các chỉ tiêu này cần phải đƣợc tính chung trong toàn bộ thời gian sử dụng lợn cái từ lứa đẻ đầu tiên đến lứa đẻ cuối cùng. 12 Theo Nguyễn Thiện và cs (2005) [12] cho rằng khi khảo sát và đánh giá năng suất sinh sản của lợn nái cần chú ý các chỉ tiêu: tuổi thành thục sinh dục, chu kỳ động dục, tuổi có khả năng sinh sản, thời gian mang thai và số con đẻ ra/lứa. Ở Việt Nam vào những giai đoạn khác nhau, đã có những tiêu chuẩn khác nhau để đánh giá năng suất sinh sản của lợn nái nhƣ: số con đẻ ra còn sống/lứa, khối lƣợng cai sữa/lứa, tuổi đẻ lứa đầu với nái đẻ lứa 1 hoặc khoảng cách giữa 2 lứa đẻ với lợn đẻ từ lứa thứ 2 trở đi. Trong điều kiện chăn nuôi hiện nay dù là chăn nuôi lợn nái ở bất cứ khu vực nào thì thời gian cho con bú của lợn nái cũng thấp hơn 60 ngày, thậm chí có những trang trại chăn nuôi với quy mô trung bình và nhỏ cũng đã thực hiện đƣợc việc tách con vào 21 ngày tuổi. Đó cũng là một giải pháp góp phần tăng năng suất sinh sản của lợn nái. Theo Nguyễn Khắc Tích (2002) [13],khả năng sản xuất của lợn nái chủ yếu đƣợc đánh giá dựa vào chỉ tiêu số lợn con cai sữa/nái/năm. Từ đó cho thấy số lợn con cai sữa/nái/năm phụ thuộc vào 2 yếu tố là số con đẻ ra và số lứa đẻ/nái/năm. Ngoài các chỉ tiêu quan trọng trên thì chỉ tiêu về số con đẻ ra còn sống cũng là chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật quan tro ̣ng trong chăn nuôi lợn nái . Chỉ tiêu này đƣợc tính cho số con còn sống sau khi lợn mẹ đẻ xong con cuối cùng, không tính những con có khối lƣợng dƣới 0,2 kg đối với lợn nội; 0,5 kg đối với lợn lai và lợn ngoại. Chỉ tiêu này cho biết khả năng đẻ nhiều hay ít con của lợn nái, kỹ thuật chăm sóc nuôi dƣỡng lợn nái chửa, kỹ thuật thụ tinh nhân tạo và chất lƣợng tinh dịch của lợn đực giống. Tỷ lệ sống đến 24 giờ sau đẻ: tỷ lệ này không đảm bảo đạt 100% do nhiều nguyên nhân khác nhau nhƣ lợn con chết ngay khi đẻ ra, thai gỗ, thai non. Đây là chỉ tiêu kinh tế rất quan trọng. Nó phụ thuộc vào khả năng đẻ nhiều hay ít của giống, trình độ kỹ thuật của dẫn tinh viên và điều kiện nuôi dƣỡng chăm sóc nái chửa. Trong vòng 24 giờ sau khi sinh ra, những lợn con không đạt khối lƣợng sơ sinh trung bình của giống (quá bé), không phát dục hoàn 13 toàn, dị dạng… thì sẽ bị loại thải. Ngoài ra, do lợn con mới sinh, chƣa nhanh nhẹn, dễ bị lợn mẹ đè chết. Số lợn con cai sữa/lứa: đây là chỉ tiêu rất quan trọng thể hiện trình độ chăn nuôi lợn nái sinh sản. Nó quyết định năng suất và ảnh hƣởng rất lớn tới hiệu quả kinh tế của quá trình chăn nuôi lợn nái. Thời gian cai sữa tuỳ thuộc vào trình độ chăn nuôi bao gồm kỹ thuật chăm sóc nuôi dƣỡng, vệ sinh thú y, phòng chống dịch bệnh. Số lợn con cai sữa/lứa đẻ tuỳ thuộc kỹ thuật chăn nuôi lợn cái nuôi con, kỹ thuật nuôi dƣỡng lợn con theo mẹ cũng nhƣ khả năng tiết sữa của lợn mẹ và sức đề kháng và khả năng phòng chống bệnh của lợn con (Vũ Đình Tôn, Võ Trọng Thành, (2006) [14]. Mặt khác số con cai sữa/lứa phụ thuộc vào số con để nuôi. Ngƣời ta có thể tiêu chuẩn hoá số con để nuôi/lứa là từ 8 - 10 con. Nếu số con nhiều hoặc ít khi đẻ. Đơn giản nhất là chuyển lợn từ ổ đông con sang ổ ít hơn 8 con, cần ghi rõ số hiệu của mẹ nuôi. Khi lợn đạt 21 ngày tuổi cần ghi chép số con nuôi sống/ổ, khối lƣợng toàn ổ kể cả những con nuôi ghép. Việc “chuẩn hoá” số con cho mỗi nái có ý nghĩa quan trọng trong việc đánh giá lợn nái sinh sản. Số lƣợng lợn con/ổ có ảnh hƣởng đến khả năng sinh sản của chính các con đó sau này. Những lợn nái từng đƣợc nuôi trong ổ đông con sau này sẽ đẻ ra những con cái nhẹ cân hơn, ảnh hƣởng này có ý nghĩa kinh tế lớn hơn các ổ đẻ trên 10 con. Việc tiêu chuẩn hoá số con đẻ ra/ổ là 8 - 10 con sẽ giảm bớt ảnh hƣởng tiêu cực đó, giúp cho việc xác định giá trị giống chính xác hơn, vì sau khi đƣợc chuẩn hoá và đƣợc nuôi dƣỡng trong cùng một môi trƣờng nên khả năng làm mẹ, tiết sữa nuôi con của lợn nái đƣợc đánh giá chính xác hơn qua khối lƣợng của lợn con lúc 21 ngày tuổi. Số con cai sữa/lứa phụ thuộc tỷ lệ nuôi sống: tỷ lệ nuôi sống từ sơ sinh đến cai sữa chịu ảnh hƣởng của một số yếu tố nhƣ ỉa chảy 10,8%; bệnh đã biết 9,8%; bệnh chƣa biết 13,1%; bị đói 19,9%; bị mẹ đè 43,2%; nguyên nhân khác 3,2%. Lợn con trƣớc cai sữa thƣờng bị chết với các nguyên nhân và tỷ lệ khác nhau nhƣ di truyền 4,5%; nhiễm khuẩn 11,1%; mẹ đè, thiếu sữa 50%;
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan