Tài liệu đánh giá kết quả thực hiện đề án nông thôn mới tại xã thượng trưng huyện vĩnh tường tỉnh vĩnh phúc

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI KHOA QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI SINH VIÊN: NGHIÊM THỊ HUYỀN TRANG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN ĐỀ ÁN NÔNG THÔN MỚI XÃ THƯỢNG TRƯNG – HUYỆN VĨNH TƯỜNG – TỈNH VĨNH PHÚC Hà Nội - 2015 TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI KHOA QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI SINH VIÊN: NGHIÊM THỊ HUYỀN TRANG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN ĐỀ ÁN NÔNG THÔN MỚI XÃ THƯỢNG TRƯNG – HUYỆN VĨNH TƯỜNG – TỈNH VĨNH PHÚC Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã ngành: 52850103 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. NGUYỄN THỊ HỒNG HẠNH Hà Nội - 2015 LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập tại khoa Quản lý đất đai - Trường Đại học Tài nguyên và môi trường Hà Nội và sau thời gian thực tập tại xã Thượng Trưng huyện Vĩnh Tường - tỉnh Vĩnh Phúc, em đã được trang bị thêm nhiều kiến thức và những kinh nghiệm quý báu từ thực tiễn cuộc sống. Em xin chân thành cảm ơn các tập thể và cá nhân đã giúp đỡ trong cuộc sống cũng như trong quá trình học tập, nghiên cứu và rèn luyện. Trước hết, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới sự giúp đỡ nhiệt tình của TS. Nguyễn Thị Hồng Hạnh, giảng viên khoa Quản lý đất đai đã dành nhiều thời gian quý báu tận tình chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ em hoàn thành đề tài. Em xin chân thành cảm ơn tập thể các thầy cô giáo trong khoa Quản lý đất đai đã trang bị cho em những kiến thức cơ bản, hữu ích phục vụ cho việc học tập, nghiên cứu đề tài cũng như cho công tác của em sau này. Em cũng xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo UBND xã, cán bộ địa chính xã Thượng Trưng đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho em tiếp cận với các vấn đề mới mẻ trong thực tế, giúp em làm rõ được mục tiêu nghiên cứu đề tài. Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè, những người đã động viên, giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, rèn luyện tại trường và trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành đồ án tốt nghiệp này. Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 11tháng 06 năm 2015 Nghiêm Thị Huyền Trang DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng 1 Bảng 3.1. Thực trạng xã Thượng Trưng trước khi xây dựng nông thôn mới. 2 Bảng 3.2. Bảng thống kê số nhân khẩu. 3 Bảng 3.3: Bảng tổng hợp hiện trạng sử dụng đất năm 2011. 4 Bảng 3.4: Bảng cân bằng hiện trạng sử dụng đất năm 2011. 5 Bảng 3.5: Bảng cân bằng cơ cấu sử dụng đất năm 2011 6 Bảng 3.6: Đánh giá theo tiêu chí quốc gia về NTM của xã Thượng Trưng trước và sau khi thực hiện đề án Nông thôn mới. 7 Bảng 3.7: Tổng giá trị kinh tế xã Thượng trưng từ năm 2010 đến năm 2011 8 Bảng 3.8: Tổng thu nhập xã Thượng Trưng từ năm 2010 – 2014. 9 Bảng 3.9 : Thu nhập bình quân đầu người xã Thượng Trưng(2010 – 2014). 10 Bảng 3.10: Chât lượng giáo dục các trường học từ năm 2010 đến năm 2014. 11 Bảng 3.11: Chất lượng đời sống văn hóa. 12 Bảng 3.12: Thực hiện chính sách trên địa bàn xã Thượng Trưng. 13 Bảng 3.13:Bảng thống kê hộ nghèo và tỷ lệ hộ nghèo xã thượng Trưng. DANH MỤC HÌNH STT Tên bảng 1 Hình 3.1: Bản đồ hành chính xã Thượng Trưng 2 Hình 3.2: Mẫu thiết kế chợ trung tâm xã Thượng Trưng 3 Hình 3.3. Mẫu thiết kế trung tâm văn hóa xã Thượng Trưng 4 Hình 3.4: Mẫu thiết kế nhà văn hóa thôn 5 Hình 3.5: Đường đồng Phú Thứ 6 Hình 3.6: Kênh thủy lợi sông Phan 7 Hình 3.7: Trạm y tế xã Thượng Trưng 8 Hình 3.8: Kênh sông Phan DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt STT Nội dung 1 ANTT An ninh trật tự 2 BKH&ĐT Bộ Kế hoạch và đầu tư 3 BGTVT Bộ giao thông vận tải 4 BXD Bộ Xây dựng 5 HĐND Hội đồng nhân dân 6 HTX Hợp tác xã 7 NTM Nông thôn mới 8 QH Quy hoạch 9 THCS Trung học cơ sở 10 TTCN Tiểu thủ công nghiệp 11 UBND Ủy ban nhân dân 12 VH-TT-DL Văn hóa thể thao du lịch MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN DANH MỤC BẢNG DANH MỤC HÌNH DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1.Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................ 1 2.Mục đích nghiên cứu của đề tài ............................................................................ 3 3.Yêu cầu của đề tài: ............................................................................................... 3 CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................................... 4 1.1.Cơ sở lý luận ..................................................................................................... 4 1.1.1. Khái niệm chung về nông thôn, nông thôn mới .............................................. 4 1.1.2. Sự cần thiết phải xây dựng nông thôn mới ..................................................... 4 1.1.3. Vai trò của mô hình Nông thôn mới ............................................................... 5 1.1.4. Nội dung xây dựng Nông thôn mới ................................................................ 7 1.1.5. Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới ............................................ 8 1.1.6. Nguyên tắc xây dựng Nông thôn mới ............................................................. 9 1.2. Cơ sở thực tiễn................................................................................................ 10 1.2.1. Kinh nghiệm về xây dựng mô hình nông thôn mới trên thế giới ................... 10 1.2.2. Xây dựng mô hình Nông thôn mới ở Việt Nam ............................................ 12 1.2.3. Một số bài học kinh nghiệm từ xây dựng Nông thôn mới ............................. 13 1.3. Cơ sở pháp lý.................................................................................................. 15 1.3.1. Cơ sở pháp lý chung của đề án xây dựng Nông thôn mới ............................. 15 1.3.2. Căn cứ pháp lý lập đề án Nông thôn mới xã Thượng Trưng ......................... 16 CHƯƠNG 2: PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................................................................... 17 2.1. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu....................................................................... 17 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................. 17 2.1.2. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 17 2.2. Nội dung nghiên cứu ...................................................................................... 17 2.3. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 17 2.3.1. Phương pháp điều tra thu thập tài liệu số liệu ............................................... 17 2.3.2. Phương pháp xử lý số liệu............................................................................ 18 2.3.3. Phương pháp so sánh ................................................................................... 18 2.3.4. Phương pháp kế thừa, bổ sung ..................................................................... 18 CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .............................................................. 20 3.1. Khái quát điều kiện tự nhiên – kinh tế - xã hội xã Thượng Trưng ................... 20 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ....................................................................................... 20 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ............................................................................. 23 3.1.3. Đánh giá tác động của điều kiện tự nhiên – kinh tế - xã hội đến xây dựng Nông thôn mới ...................................................................................................... 25 3.2.Thực trạng xã Thượng Trưng trước khi xây dựng Nông thôn mới .................... 26 3.2.1.Thực trạng xã Thượng Trưng trước khi xây dựng Nông thôn mới ................. 26 3.2.2. Thuận lợi và khó khăn trước khi xây dựng Nông thôn mới ........................... 39 3.3. Khái quát đề án quy hoạch xây dựng nông thôn mới xã Thượng Trưng huyệnVĩnh Tường - tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2011-2020. ..................................... 39 3.3.1. Quan điểm, mục tiêu xây dựng Nông thôn mới xã Thượng Trưng ................ 40 3.3.2. Quy hoạch chung toàn xã (giai đoạn 2011 – 2020)....................................... 41 3.3.3. Quy hoạch chi tiết khu trung tâm: ................................................................ 50 3.3.4. Quy hoạch chi tiết sử dụng đất ..................................................................... 51 3.3.5. Các dự án ưu tiên đầu tư: ............................................................................. 53 3.4. Kết quả thực hiện đề án Nông thôn mới: ......................................................... 55 3.4.1. Kết quả thực hiện các chỉ tiêu nông thôn mới............................................... 55 3.4.2. Công tác chỉ đạo điều hành: ......................................................................... 72 3.4.3. Quản lý kinh phí trong xây dựng mô hình Nông thôn mới: .......................... 73 3.5. Đánh giá kết quả thực hiện đề án Nông thôn mới về Kinh tế - xã hội – môi trường:................................................................................................................... 73 3.5.1. Đánh giá hiệu quả về mặt kinh tế: ................................................................ 73 3.5.2. Đánh giá hiệu quả về mặt văn hóa – xã hội: ................................................. 78 3.5.3. Đánh giá hiệu quả về mặt môi trường:.......................................................... 86 3.5.4. Đánh giá chung kết quả thực hiện đề án Nông thôn mới:.............................. 87 3.5.5. Nguyên nhân: ............................................................................................... 90 3.6. Định hướng nâng cao hiệu quả đề án Nông thôn mới xã Thượng Trưng: ........ 91 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................... 94 1.Kết luận: ............................................................................................................. 94 2. Kiến nghị: .......................................................................................................... 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 97 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nền kinh tế nước ta trong những năm gần đây đã đạt được những thành tựu rất quan trọng, đời sống nhân dân không ngừng cải thiện. Sự chuyển biến tích cực đó là nhờ có đường lối, chính sách phát triển kinh tế của Đảng và Nhà nước phù hợp với thực tiễn, đặc biệt là chính sách đất đai. Dù đang phát triển theo xu hướng công nghiệp hóa – hiện đại hóa nhưng Việt Nam vẫn là một nước có nền kinh tế nông nghiệp, lực lượng lao động tập trung chủ yếu ở nông thôn. Cùng với tốc độ đô thị hóa ngày càng cao thì sự khác biệt giữa thu nhập và mức sống ở khu vực thành thị và nông thôn ngày càng lớn. Thậm chí tốc độ phát triển không đồng đều cũng diễn ra giữa các khu vực ở nông thôn. Có rất nhiều khó khăn ảnh hưởng tới quá trình phát triển của nông thôn như: Tỷ lệ nghèo đói, tỷ lệ thất nghiệp cao, ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, diện tích đất nông nghiệp giảm do quá trình công nghiệp hóa, dịch vụ nông thôn kém phát triển cả về y tế và giáo dục. Đất đai nhỏ lẻ, manh mún, phương thức sản xuất kém hiệu quả... là những rào cản lớn cho quá trình chuyên môn hóa. Trước yêu cầu của phát triển và hội nhập, mục tiêu đẩy nhanh công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước, đòi hỏi có nhiều chính sách đột phá và đồng bộ nhằm giải quyết toàn bộ các vấn đề kinh tế, xã hội, văn hóa của nông thôn. Vì vậy,xây dựng Nông thôn mới là vô cùng cần thiết để giải quyết tốt vấn đề nông dân, nông nghiệp và nông thôn. Trong những năm qua, việc thực hiện chủ trương nông thôn mới của nhà nước đang diễn ra trên khắp mọi miền Tổ quốc và đạt được nhiều thành tựu to lớn, giúp thay đổi bộ mặt của nông thôn Việt Nam và có ý nghĩa chiến lược đối với sự ổn định và phát triển đất nước. Thượng Trưng là xã nông nghiệp của Huyện Vĩnh Tường. Những năm gần đây, xã Thượng Trưng đã có những bước phát triển tích cực cả về kinh về và đời sống văn hóa xã hội. Được sự quan tâm của các cấp, các ngành, hiện 1 trạng cơ sở hạ tầng của xã đã được nâng lên một bước đáng kể. Nhân dân xã Thượng Trưng đã từng bước thúc đẩy sự phát triển về kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quân sự và hệ thống chính trị vững mạnh. Tuy nhiên bên cạnh thành tựu đã đạt được còn bộc lộ, tồn tại nhiều thiếu sót như: kinh tế phát triển chưa đồng đều, đời sống vật chất, tinh thần còn nhiều khó khăn. Trật tự xã hội vẫn còn diễn biến phức tạp. Công tác quản lý đất đai còn nhiều bất cập và thiếu sót. Còn nhiều vấn đề cần giải quyết cho nhân dân yên tâm phát triển kinh tế xã hội vững mạnh hơn trong thời kỳ Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa. Thực hiện Nghị quyết 26-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn xác định nhiệm vụ xây dựng : “Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới”, năm 2011xã Thượng Trưng đã bắt tay vào xây dựng nông thôn mới. Với sự quyết tâm của chính quyền và nhân dân địa phương, sau 3 năm, xã Thượng Trưng đã cán đích nông thôn mới và đạt 19/19 tiêu chí, trở thành một trong 3 xã điểm của huyện Vĩnh Tường. Ngày 28/12/2013, báo cáo hoàn thành xây dựng nông thôn mới đánh dấu kết quả to lớn mà xã đã không ngừng khắc phục khó khăn để đạt được. Việc xây dựng nông thôn mới đã khó, việc làm thế nào để giữ được nông thôn mới và tiếp tục phát triển xã theo 19 tiêu chí lại càng khó hơn. Chính vì thế, việc đánh giá kết quả thực hiện đề án nông thôn mới để thấy những mặt đạt được, những mặt hạn chế trong quá trình xây dựng nông thôn mới, đánh giá sự thay đổi trước và sau khi thực hiện đề án nông thôn mới của xã trên các phương diện kinh tế - xã hội – môi trường... Từ đó đề xuất những giải pháp giúp xã giữ vững 19 tiêu chí NTM và ngày càng phát triển chúng là vô cùng quan trọng. Xuất phát từ thực tế trên và được sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Thị Hồng Hạnh , tôi tiến hành thực hiện chuyên đề: “Đánh giá kết quả thực hiện đề án nông thôn mới tại xã Thượng Trưng - Huyện Vĩnh Tường - Tỉnh Vĩnh Phúc”. 2 - Đánh giá thực trạng nông thôn xã Thượng Trưng theo 19 tiêu chí trong Bộ tiêu chí quốc gia ban hành kèm theo Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 của Thủ tướng Chính phủ, 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài - Đánh giá kết quả thực hiện đề án Nông thôn mới sau 3 năm thực hiện. - Từ đó đề xuất một số giải pháp giúp xã Thượng Trưng phát huy tối đa tiềm lực với cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển công nghiệp, dịch vụ và đô thị. 3. Yêu cầu của đề tài: - Nắm vững chính sách, pháp luật đất đai; bộ tiêu chí Quốc gia về xây dựng nông thôn mới. - Công tác điều tra, thu thập tài liệu, số liệu phải chính xác, đầy đủ và phản ánh trung thực khách quan. - Phân tích, đánh giá đúng thực trạng việc thực hiện 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới trên địa bàn nghiên cứu. - Đề xuất một số giải pháp có tính khoa học và phù hợp với thực tiễn, góp phần hoàn thiện việc thực hiện chủ trương xây dựng nông thôn mới. 3