Tài liệu đánh giá kết quả thực hiện đề án nông thôn mới tại xã lâm giang, huyện văn yên, tỉnh yên bái

BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI ========o0o======== Nguyễn Linh Sơn ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN ĐỀ ÁN NÔNG THÔN MỚI TẠI XÃ LÂM GIANG, HUYỆN VĂN YÊN, TỈNH YÊN BÁI Chuyên ngành: QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI Mã số: Giáo viên hướng dẫn: TS. Phạm Anh Tuấn HÀ NỘI - 2015 LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập tại khoa Quản lý đất đai - Trường Đại học Tài nguyên và môi trường Hà Nội và sau thời gian thực tập tại UBND xã Lâm Giang, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. Em đã được trang bị thêm nhiều kiến thức và những kinh nghiệm quý báu từ thực tiễn cuộc sống. Em xin chân thành cảm ơn các tập thể và cá nhân đã giúp đỡ trong cuộc sống cũng như trong quá trình học tập, nghiên cứu và rèn luyện. Trước hết, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới sự giúp đỡ nhiệt tình của TS. Phạm Anh Tuấn – Trưởng khoa Quản lý đất đai đã dành nhiều thời gian quý báu tận tình chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ em hoàn thành đồ án. Em xin chân thành cảm ơn tập thể các thầy cô giáo trong khoa Quản lý đất đai đã trang bị cho em những kiến thức cơ bản, hữu ích phục vụ cho việc học tập, nghiên cứu đồ án cũng như cho công tác của em sau này. Em cũng xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo UBND xã và cán bộ địa chính xã Lâm Giang đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho em tiếp cận với các vấn đề mới mẻ trong thực tế. Giúp em làm rõ được mục tiêu nghiên cứu đồ án. Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè, những người đã động viên, giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, rèn luyện tại trường và trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành đồ án tốt nghiệp. Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày ..... tháng ..... năm 2015 Sinh viên Nguyễn Linh Sơn 1 MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG MỞ ĐẦU ......................................................................................................................................... 6 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................................ 6 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................................. 8 3. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................................... 8 4. Ý nghĩa của đề tài ....................................................................................................................... 8 a. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu........................................................................................ 8 b. Ý nghĩa trong thực tiễn.............................................................................................................. 8 CHƯƠNG I. TỔNG QUAN TÀI LIỆU........................................................................................ 9 1.1. Cơ sở lí luận chung.................................................................................................................. 9 1.1.1. Khái niệm chung về Nông thôn, Nông thôn mới và Xây dựng nông thôn mới ............... 9 1.1.2. Đặc trưng, nguyên tắc xây dựng, vai trò của nông thôn mới. ........................................ 11 1.2. Căn cứ pháp lý và tài liệu xây dựng đề án nông thôn mới ................................................ 14 1.2.1. Căn cứ pháp lý.................................................................................................................... 14 1.2.2. Tài liệu tham khảo và sử dụng .......................................................................................... 15 1.3. Tình hình thực hiện mô hình nông thôn mới trên thế giới ................................................ 16 1.3.1. Tình hình xây dựng mô hình nông thôn mới ở Việt Nam............................................... 16 1.3.2. Tình hình xây dựng nông thôn mới trên thế giới ............................................................ 22 CHƯƠNG II. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................. 26 2.1. Đối tượng và phạm vi, thời gian nghiên cứu....................................................................... 26 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu......................................................................................................... 26 2.2.1. Điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội............................................................................... 26 2.2.2. Thực trạng nông thôn tại xã Lâm Giang trước khi có Quy hoạch xây dựng nông thôn mới ................................................................................................................................................. 26 2.2.3. Khái quát đề án Quy hoạch xây dựng nông thôn mới xã Lâm Giang, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái giai đoạn 2011 - 2020 ............................................................................................. 26 2.2.4. Đánh giá tình hình thực hiện đề án Quy hoạch xây dựng nông thôn mới xã Lâm Giang đến hết năm 2014.......................................................................................................................... 26 2.2.5. Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện đề án ........................................ 26 2.3. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................................... 26 2 2.3.1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu ............................................................................ 26 2.3.2. Phương pháp xử lý số liệu ................................................................................................. 27 CHƯƠNG III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................................ 28 3.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................................................. 28 3.1.1. Vị trí địa lý .......................................................................................................................... 28 3.1.2. Đặc điểm địa hình, địa thế ................................................................................................. 28 3.1.3. Khí hậu, thời tiết ................................................................................................................ 29 3.1.4. Thủy văn ............................................................................................................................. 30 3.1.5. Tài nguyên đất đai.............................................................................................................. 30 3.2. Điều kiện kinh tế - văn hóa - xã hội xã Lâm Giang năm 2014. ......................................... 31 3.2.1. Kinh tế ................................................................................................................................. 31 3.2.2. Văn hóa- xã hội ................................................................................................................... 33 3.3. Thực trạng nông thôn tại xã Lâm Giang trước khi có đề án quy hoạch nông thôn mới.35 3.3.1. Những điều kiện thuận lợi ................................................................................................. 35 3.3.2. Những khó khăn và thách thức......................................................................................... 35 3.4. Khái quát đề án Quy hoạch xây dựng nông thôn mới xã Lâm Giang - Văn Yên - Yên Bái giai đoạn 2011-2020 ............................................................................................................... 36 3.4.1. Quan điểm........................................................................................................................... 36 3.4.2. Mục tiêu .............................................................................................................................. 36 3.4.3. Nhiệm vụ ............................................................................................................................. 37 3.5. So sánh thực trạng nông thôn xã Lâm Giang tại thời điểm lập Quy hoạch nông thôn mới (Năm 2010) theo bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới. ................................................. 46 3.6. Tình hình thực hiện đề án Quy hoạch xây dựng nông thôn mới xã Lâm Giang từ khi có đề án Quy hoạch nông thôn mới đến hết năm 2014 .................................................................. 50 3.6.1. Nhóm tiêu chí Quy hoạch .................................................................................................. 55 3.6.2. Nhóm tiêu chí hạ tầng kinh tế - xã hội ............................................................................. 57 3.6.3. Nhóm tiêu chí kinh tế và tổ chức sản xuất ....................................................................... 64 3.6.4. Nhóm tiêu chí Văn hóa - Xã hội - Môi trường ................................................................. 66 3.6.5. Nhóm tiêu chí xây dựng hệ thống chính trị. .................................................................... 70 3.6.6. Tồn tại, hạn chế và nguyên nhân ...................................................................................... 71 3.7. Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện đề án .......................................... 75 3.7.1. Giải pháp nhằm duy trì và thực hiện tiêu chí về Quy hoạch.......................................... 75 3.7.2. Giải pháp nhằm đạt được các tiêu chí về hạ tầng - kinh tế - xã hội .............................. 75 3.7.3. Giải pháp nhằm đạt được các tiêu chí về kinh tế và tổ chức sản xuất. ......................... 78 3 3.7.4. Giải pháp nhằm đạt được các tiêu chí về Văn hóa – Xã hội – Môi trường. .................. 78 3.7.5 Giải pháp nhằm đạt được các tiêu chí về chính trị .......................................................... 80 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................................................... 82 4.1. Kết luận .................................................................................................................................. 82 4.2. Kiến nghị ................................................................................................................................ 83 4.2.1. Đối với người dân ............................................................................................................... 83 4.2.2. Đối với cơ quan quản lí. ..................................................................................................... 84 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................................... 86 4 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Dịch nghĩa 1 UBND Ủy ban nhân dân 2 NTM Nông thôn mới 3 TDTT Thể dục thể thao 4 SX - KD Sản xuất - Kinh doanh 5 GD - ĐT Giáo dục – Đào tạo 6 QH Quy hoạch 7 TCNTM Tiêu chuẩn nông thôn mới 8 AN- TT XH An ninh - trật tự xã hội 9 XD Xây dựng DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng 1 Bảng 3.1. Nhiệm vụ thực hiện các tiêu chí theo giai đoạn 2 Bảng 3.2. QH sử dụng đất xã Lâm Giang giai đoạn 2011-2020 3 Bảng 3.3. QH sản xuất xã Lâm Giang giai đoạn 2011-2020 4 Bảng 3.4. QH hệ thống hạ tầng xã hội xã Lâm Giang giai đoạn 2011-2020 5 Bảng 3.5. QH kết cấu hạ tầng xã hội xã Lâm Giang giai đoạn 2011-2020 6 Bảng 3.6. So sánh thực trạng nông thôn xã Lâm Giang tại thời điểm lập QHNTM theo bộ tiêu chí Quốc gia về NTM và chỉ tiêu phấn đấu. 7 Bảng 3.7. Tiến độ thực hiện XDNTM xã Lâm Giang giai đoạn 2011-2014. 8 Bảng 3.8. Tiến độ thực hiện các tiêu chí XDNTM 5 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nông nghiệp, nông dân, nông thôn luôn là vấn đề được Đảng và Nhà nước ta hết sức quan tâm trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nông dân là lực lượng nòng cốt trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội; địa bàn rộng lớn của nông thôn có vị trí hết sức quan trọng về phát triển kinh tế, giữ vững ổn định chính trị và đảm bảo an ninh - quốc phòng. Nhận thức được tầm quan trọng đó, Đảng và Nhà nước ta đã đề ra chủ trương, chiến lược phát triển nông nghiệp toàn diện theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây dựng nông thôn mới. Không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nông dân. Nghị quyết 26-NQ/TW, ngày 05/8/2008, Hội nghị lần thứ 7 ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X về “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn” đã xác định: “Công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, trong mối quan hệ mật thiết giữa nông nghiệp, nông dân và nông thôn, nông dân là chủ thể của quá trình phát triển. Xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ chiến lược, đang đặt ra nhiều vấn đề cần tập trung nỗ lực của Nhà nước và nhân dân, giải quyết những vấn đề cấp bách, đồng thời tạo ra tiền đề cho những giai đoạn tiếp theo. Định hướng xây dựng nông thôn mới có vai trò vô cùng quan trọng trong tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nâng cao đời sống về mọi mặt cho người dân, giúp tăng thu nhập, rút ngắn khoảng cách giàu nghèo giữa nông thôn và thành thị; đảm bảo trật tự an toàn xã hội, bảo vệ môi trường. Lâm Giang là một xã miền núi thưộc huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. Cách trung tâm huyện 40km về hướng Bắc. Được sự chỉ đạo của UBND huyện Văn Yên, UBND xã Lâm Giang đã tiến hành lập dự án: “Quy hoạch 6 nông thôn mới xã Lâm Giang giai đoạn 2011-2020”. Nhằm phát triển xây dựng mô hình nông thôn mới với kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị kéo theo quy hoạch. Xã hội nông thôn ổn định, dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ. Hệ thống chính trị nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng được tăng cường. Việc nghiên cứu lập quy hoạch xây dựng nông thôn mới xã Lâm Giang là cơ sở cho định hướng phát triển kinh – xã hội bền vững. Là cơ sở cho việc quản lý xây dựng, hiệu quả sử dụng đất, phân bổ nguồn vốn đầu tư xây dựng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả. Đáp ứng mục tiêu xây dựng hợp lý, tiết kiệm và hiệu quả. Đáp ứng mục tiêu Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 của Ban chấp hành Trung Ương khóa X về nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Là cơ sở cho việc lập các dự án đầu tư, hỗ trợ phát triển kinh tế trên địa bàn. Qua 4 năm thực hiện đề án xây dựng nông thôn mới (2011 - 2014). Bộ mặt nông thôn xã Lâm Giang đã có nhiều khởi sắc. Đời sống nhân dân ấm no, mức thu nhập bình quân tăng cao, một số hủ tục lạc hậu bị bài trừ, cơ sở hạ tầng và kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được đã có sự biến chuyển. dần thu hẹp khoảng các với đồng bằng,... Tuy nhiên, quá trình thực hiện vẫn còn gặp nhiều bất cập. Chưa phát huy được tối đa tiềm năng. Với yêu cầu đó cần có những đề xuất sửa đổi để phù hợp với thực tế của địa phương trong thời gian tới. Xuất phát từ tình hình thực tế nêu trên. Được sự phân công của Khoa Quản lý đất đai – Trường Đại Học Tài Nguyên và Môi Trường Hà Nội, sự đồng ý của UBND xã Lâm Giang, huyện văn Yên, tỉnh Yên Bái. Em tiến hành thực hiện đề tài: “Đánh giá kết quả thực hiện đề án nông thôn mới tại xã Lâm Giang, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái”. 7 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở đánh giá thực trạng nông thôn mới, phân tích các yếu tố ảnh hưởng,… Từ đó đề xuất các giải pháp thực hiện mục tiêu xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã Lâm Giang, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. 3. Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lí luận xây dựng quy hoạch nông thôn mới. Khái quát đề án quy hoạch xây dựng nông thôn mới tại xã Lâm Giang, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái giai đoạn 2011-2020. Tìm hiểu thực trạng nông thôn tại xã Lâm Giang trước khi có đề án quy hoạch xây dựng nông thôn mới. Đánh giá tình hình thực hiện đề án quy hoạch xây dựng nông thôn mới xã Lâm Giang đến năm 2014. Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện đề án. 4. Ý nghĩa của đề tài a. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu Nâng cao nhận thức, sự hiểu biết về mô hình nông thôn mới và những chính sách liên quan đến phát triển nông thôn giai đoạn hiện nay. Quá trình thực hiện đề tài thực tập sẽ nâng cao năng lực cũng như rèn luyện kỹ năng, phương pháp nghiên cứu khoa học cho bản thân sinh viên. Góp phần hoàn thiện những lí luận và phương pháp thực hiện nông thôn mới. Từ đó đẩy mạnh phát triển và xây dựng điều kiện kinh tế xã hội ở nông thôn trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn hiện nay. b. Ý nghĩa trong thực tiễn Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở để các nhà quản lý, các cấp lãnh đạo của xã, huyện, ... đưa ra những chính sách phát triển đề án quy hoạch xây dựng nông thôn mới tại xã Lâm Giang, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái và các địa phương khác có điều kiện tương đồng. 8