Tài liệu đánh giá hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường của mô hình sản xuất rau hữu cơ tại xã thanh xuân, huyện sóc sơn, thành phố hà nội

-TRƢỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG HÀ NỘI KHOA MÔI TRƯỜNG TRẦN THỊ THANH ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ, XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG CỦA MÔ HÌNH SẢN XUẤT RAU HỮU CƠ TẠI XÃ THANH XUÂN, HUYỆN SÓC SƠN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI. HÀ NỘI, 2016 TRƢỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG HÀ NỘI KHOA MÔI TRƯỜNG TRẦN THỊ THANH ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ, XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG CỦA MÔ HÌNH SẢN XUẤT RAU HỮU CƠ TẠI XÃ THANH XUÂN, HUYỆN SÓC SƠN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI. Ngành: Quản lý tài nguyên và môi trường Mã ngành: D850101 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. Lê Văn Hưng HÀ NỘI, 2016 LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan đồ án tốt nghiệp này là công trình nghiên cứu thực sự cả cá nhân em và đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của Tiế n si ̃ Lê Văn Hưng cùng các thầy cô trong bộ môn Quản lý tài nguyên thiên nhiên. Em xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho luận văn này đã đƣợc cám ơn và các trích dẫn trong luận văn này đều đƣợc trích dẫn để chỉ rõ nguồn gốc. Các số liệu, những kết luận nghiên cứu đƣợc trình bày trong đồ án này trung thực và chƣa đƣợc công bố dƣới bất kì hình thức nào. Em xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Hà Nội ngày 29 tháng 12 năm 2015 Sinh viên Trần Thị Thanh LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài này, em đã nhận đƣợc sự giúp đỡ của rất nhiều cá nhân và tổ chức. Đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới trƣờng Đại học Tài nguyên và Môi trƣờng Hà Nội, các thầy cô giáo trong khoa Môi trƣờng đã truyền đạt những kiến thức quý báu cho em suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại trƣờng. Với lòng biết ơn sâu sắc , em xin gửi lời cảm ơn tới thầ y TS . Lê Văn Hƣng – giảng viên Trƣờng Đại học Tài nguyên và Môi trƣờng Hà Nội đã rất nhiệt tình hƣớng dẫn, giải đáp tất cả vƣớng mắc của em liên quan đến đề tài này , thầ y đã chỉ bảo tận tình từ lúc em hình thành ý tƣởng đến khi hoàn thành đồ án. Em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các cán bộ, cá nhân và hộ gia đình tại Xã Thanh Xuân, Huyện Sóc Sơn, Thành phố Hà Nội đã tạo điều kiện giúp đỡ, đóng góp thông tin để em hoàn thành đề tài này. Em cũng nhận đƣợc sự giúp đỡ nhiệt tình của bạn bè, ngƣời thân và gia đình luôn sẵn sàng đóng góp, chia sẻ, động viên em trong thời gian nghiên cứu và thực hiện đồ án này. Em xin chân thành cảm ơn! DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT RHC Rau Hữu Cơ RAT Rau an toàn GAP Good Agricultural Practic BVTV Bảo vệ thực vật VSATTP Vệ sinh an toàn thực phẩm HTX Hợp tác xã BNN & PTNT Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn UBNN Uỷ Ban Nhân Dân PBHH Phân bón hoá học TBVTV Thuốc bảo vệ thực vật. MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN ................................................................................... 3 1: Khái rau hữu cơ và tình hình nghiên cứu mô hình rau hữu cơ trên Thế giới và Việt Nam ................................................................................................................. 3 1.1. Mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ .............................................................. 3 1.1.1. Nông nghiệp hữu cơ là: .................................................................................. 3 1.1.2 . Nguyên tắ c của nông nghiê ̣p hữu cơ ............................................................. 3 1.1.3. Mục đích chính của nông nghiê ̣p hƣ̃u cơ ........................................................ 5 1.1.4. Mô ̣t số tiêu chuẩ n ngành sản xuấ t nông nghiê ̣p hƣ̃u cơ .................................. 5 1.2. Lý luận hiệu quả kinh tế xã hội và môi trƣờng mà sản xuất mô hình hữu cơ mang lại................................................................................................................... 7 1.2.1. Hiê ̣u quả kinh tế ............................................................................................. 7 1.2.2. Hiê ̣u quả xã hô ̣i.............................................................................................. 7 1.2.3. Hiê ̣u quả môi trƣờng ...................................................................................... 8 1.3. Tổng quan các vấn đề nghiên cƣ́u mô hình hữu cơ trên thế giới và Việt Nam 8 .......... 1.3.1. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu mô hình sản xuất hữu cơ trên thế giới ................ 8 1.3.2. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu mô hình tại Việt Nam ..............................11 1.4. Giới thiệu về rau hữu cơ ..................................................................................11 1.4.1. Khái niệm rau hữu cơ: ..................................................................................11 1.4.2. Quy trình sản xuất rau hƣ̃u cơ ......................................................................12 1.4.3. Đặc điểm và vai trò của rau hữu cơ ...............................................................12 1.4.4 Khái quát tình hình sản xuất rau trên thế giới và Việt Nam ...........................14 1.5. Đặc điểm địa bàn xã Thanh Xuân ....................................................................18 1.5.1.Điều kiện tự nhiên .........................................................................................18 1.5.2. Điều kiện kinh tế, xã hội ...............................................................................20 CHƢƠNG 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU RAU HỮU CƠ Ở XÃ THANH XUÂN, HUYỆN SÓC SƠN, TP HÀ NỘI .....................................25 2.1. Đối tƣợng nghiên cứu ......................................................................................25 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................25 CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CƢÚ VÀ THẢO LUẬN .................................28 3.1. Tình hình sản xuất rau hữu cơ tại Xã Thanh Xuân, Huyện Sóc Sơn, TP Hà Nội .....28 3.1.1. Tình hình sản xuất RHC tại xã Thanh Xuân ..................................................28 3.1.2. Tóm tắt hoạt động sản xuất RHC của Xã Thanh Xuân .................................29 3.2. Tính tuân thủ củangƣời dân trong sản xuấ t rau hƣ̃u cơ .......................................34 3.3. Hiệu quả kinh tế - xã hội, môi trƣờng của việc trồng rau hữu cơ tại địa bàn Xã Thanh Xuân ............................................................................................................39 3.3.1. Hiệu quả về mặt kinh tế ................................................................................39 3.3.2. Hiệu quả xã hội.............................................................................................44 3.3.3. Hiệu quả về môi trƣờng ................................................................................46 3.4. Một số giải pháp thúc đẩy phát triển sản xuất RHC tại địa phƣơng ..................48 3.4.1 Hoàn thiện công tác quy hoạch vùng sản xuất RHC .......................................48 3.4.2 Giải pháp về chính sách .................................................................................49 3.4.3 Tăng cƣờng công tác khuyến nông trong sản xuất RHC ................................49 3.4.4 Cấp giấy chứng nhận sản xuất RHC theo tiêu chuẩn PGS ..............................49 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................50 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................54 DANH MỤC BẢNG Bảng 1.3.a. Diện tích sản xuất hữu cơ của các Châu lục .......................................... 9 Bảng 1.3.b. Tỷ lệ diện tích sản xuất hữu cơ của các Châu lục trên thế giới năm 2011 ..... 9 Bảng 1.4.a. Diện tích, năng suất, sản lƣợng rau phân theo vùng của Việt Nam ...... 16 Bảng 3.1.a: Đặc điểm chung của các hộ điều tra .....................................................31 Bảng 3.1.b. Danh sách các nhóm SXHC PGS ta ̣i LN Thanh Xuân .24.08.2012 và bây giờ vẫn áp dụng ...............................................................................................32 Bảng 3.2..a. Tính tuân thủ theo tiêu chuẩn của ngƣời dân trồng rau hữu................. 34 cơ Bảng 3.2.b. So sánh rau hữu cơ khác với rau an toàn và rau thƣờng .......................36 Bảng 3.3.a: Diện tích và sản lƣợng rau trung bình năm tại HTX dịch vụ nông nghiệp Xã Thanh Xuân ..................................................................................................... 41 Bảng 3.3.a: So sánh doanh thu của các hộ sản xuất khi trồng lúa và khi sản xuất rau hữu cơ ....................................................................................................................42 Bảng 3.3.b: Chi phí ban đầu để đầu tƣ sản xuất rau hữu cơ của 1 hộ sản xuất .........43 Bảng 3.3.c. Chi phí trung bình 1 hộ nông dân bỏ ra trong mỗi vụ sản xuất .............43 Bảng 3.3.d: Năng lực sản xuất của hộ trồng rau ..................................................... 45 DANH MỤC HÌNH Hình 1.1. Sơ đồ tổ chức cấp giấy chứng nhận hữu cơ khi thực hiện đƣợc đầy đủ các nguyên tắc trên ........................................................................................................ 4 Hình 1.3.a Diện tích nông nghiệp hữu cơ theo khu vực giai đoạn 1999-2010......... 10 Hình 1.3.b. Thị phần sản phẩm hữu cơ tại 10 nƣớc năm 2010 và tại Châu Âu giai đoạn 2004 – 2010 .................................................................................................. 10 Hình 1.4.a: Quy trinh giám sát quá trình sản xuất rau hƣ̃u cơ ................................ 12 ̀ Hình 1.4.b. Biểu đồ thể hiện tình hình sản xuất rau của thế giới năm 2007(Nguồn: FAOSTAT, 2007).................................................................................................. 15 Hình 1.4.c. Biểu đồ thể hiện diện tích rau các vùng của Việt Nam năm 1999 và năm 2005 ...................................................................................................................... 16 Hình 1.4.d. Biểu đồ thể hiện sản lƣợng rau các vùng của Việt Nam năm 1999 và năm 2005 ............................................................................................................... 17 Hình 1.5. Bản đồ Xã Thanh Xuân, Huyện Sóc Sơn, TP Hà Nội ............................ 19 Hình 3.1.a. Cây Bình Minh và một số loài hoa dẫn dụ côn trùng ngăn gây hại cho cây trồng ............................................................................................................... 28 Hình 3.2.c.. Các loại rau củ quả đƣợc cung cấp ra tiêu dùng tại các siêu trên thị trƣờng......39 Hình 3.3.b. là hình ảnh chụp tại nhóm rau Thanh Nhàn và Thành Công ................ 42 Hình 3.3.c. Khu vực ủ phân hữu cơ của một nhóm hữu cơ Thanh Nhàn ................47