Tài liệu đánh giá hiệu quả kinh tế chăn nuôi gà thịt của các nông hộ ở xã sen thủy, huyện lệ thuỷ, tỉnh quảng bình

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ & PHÁT TRIỂN -------------------- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ CHĂN NUÔI GÀ THỊT CỦA CÁC NÔNG HỘ Ở XÃ SEN THỦY, HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH Sinh viên thực hiện: Giáo viên hướng dẫn: HOÀNG THỊ LUYẾN ThS. NGUYỄN VĂN VƯỢNG Lớp: K45 KTNN Niên khóa: 2011- 2015 Huế, tháng 05 năm 201 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng Qua quá trình tìm hiểu thực tập tại Ban Nông nghiệp, Địa chính, môi trường của xã Sen Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình kết hợp với kiến thức đã học trên ghế nhà trường, đến nay em đã hoàn thành khóa luận tốt nghiệp của mình với đề tài: “ Đánh giá hiệu quả kinh tế chăn nuôi gà thịt của các nông hộ ở xã Sen Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình”. Để hoàn thành khóa luận này ngoài sự cố gắng của bản thân, em đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ nhiệt tình của thầy cô, đội ngũ cán bộ và nhân viên tại Ban Nông nghiệp, Địa chính,môi trường của xã Sen Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình cùng toàn thể gia đình bạn bè. Em xin chân thành cảm ơn quý thầy cô trong khoa Kinh tế phát triển cũng như Ban giám hiệu nhà trường đã trực tiếp giảng dạy, truyền đạt cho em nhiều kiến thức, đó chính là nền tảng và là hành trang cho em trong sự nghiệp của mình sau này. Em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban giám đốc, các anh chị tại Ban Nông nghiệp, Địa chính, môi trường của xã Sen Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình đã tạo điều kiện thuận lợi cho em được tiếp xúc với thực tế công việc, tận tình giải đáp thắc mắc trong quá trình thực tập. Đặc biệt, em xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc đến thầy ThS. Nguyễn Văn Vượng đã tận tình giúp đỡ, trực tiếp hướng dẫn cho em trong suốt quá trình thực tập và hoàn thành khóa luận này. Trong quá trình thực tập, vì chưa có kinh nghiệm thực tế nhiều, chỉ dựa vào lý thuyết được học trên giảng đường cùng với thời gian hạn hẹp chắc chắn khóa luận này không thể không tránh khỏi những sai sót. Kính mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của Thầy cô để khóa luận của em có thể hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn ! Huế, ngày 20 tháng 5 năm 2015 Sinh viên thực hiện Hoàng Thị Luyến SVTH: Hoàng Thị Luyến i Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng MỤC LỤC LỜI CÁM ƠN...........................................................................................................…..i MỤC LỤC................................................................................................................................i1 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU ..........................................................v DANH MỤC BẢNG ..............................................................................................................vi DANH MỤC HÌNH ...............................................................................................................vii TÓM TẮT NGHIÊN CỨU.................................................................................................... viii PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ .........................................................................................................1 1.Lý do chọn đề tài .................................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ..........................................................................................2 3. Đối tượng nghiên cứu ..........................................................................................................2 4. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................................2 5. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................................2 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .................................................................................4 CHƯƠNG1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ...............................................4 1.1. Cơ sở lý luận .....................................................................................................................4 1.1.1. Hiệu quả kinh tế.............................................................................................................4 1.1.2. Khái quát hiệu quả kinh tế ...........................................................................................6 1.1.3.Hệ thống nhóm chỉ tiêu sử dụng nghiên cứu ..............................................................6 2.Cơ sở thực tiễn ......................................................................................................................8 2.1.Khái quát tình hình chăn nuôi trên thế giới ....................................................................8 2.2.Khái quát tình hình chăn nuôi gà ở Việt Nam .............................................................10 2.3. Khái quát tình hình phát triển chăn nuôi gà ở Quảng Bình .......................................12 3.Đặc điểm kinh tế kỹ thuật chăn nuôi gà ...........................................................................12 3.1.Đặc điểm sinh học của gà ...............................................................................................12 3.1.1.Bộ máy tiêu hóa và nội tạng của gà ...........................................................................13 3.1.2.Khả năng chuyển hóa thức ăn .....................................................................................13 3.1.3.Hệ thống tuần hoàn ......................................................................................................13 3.1.4.Hệ thống bài tiết ...........................................................................................................14 3.1.5.Tốc độ sinh trưởng và sinh sản ...................................................................................15 SVTH: Hoàng Thị Luyến ii Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng 3.1.6.Sản phẩm có giá trị dinh dưỡng cao ...........................................................................15 3.1.7.Khả năng cơ giới hóa và tự động hóa ........................................................................15 3.2.Các phương thức chăn nuôi gà .......................................................................................16 3.2.1.Phương thức chăn nuôi gà truyền thống ....................................................................16 3.2.2.Phương thức chăn nuôi gà công nghiệp.....................................................................16 3.2.3.Phương thức chăn nuôi gà bán công nghiệp .............................................................17 CHƯƠNG II:ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ CHĂN NUÔI GÀ CỦA CÁC NÔNG HỘ XÃ SEN THỦY- LỆ THỦY- QUẢNG BÌNH ..............................................19 2.1.Tình hình cơ bản của xã ..................................................................................................19 2.1.1.Đặc điểm tự nhiên ........................................................................................................19 2.1.2. Hiện trạng kinh tế xã hội ...........................................................................................21 2.1.3 .Công trình công cộng, hạ tầng kỹ thuật của xã Sen Thủy......................................24 2.1.4. Đánh giá tổng hợp hiện trạng.....................................................................................26 2.2.Đánh giá kết quả và hiệu quả kinh tế chăn nuôi gà của các nông hộ xã Sen Thủy , huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình .........................................................................................28 2.2.1.Đặc điểm của nông hộ điều tra ...................................................................................28 2.2.2.Tình hình chăn nuôi gà trên địa bàn xã Sen Thủy....................................................30 2.3.Chi phí, kết quả, hiệu quả chăn nuôi gà của các nông hộ ...........................................31 2.3.1.Chi phí, kết quả, hiệu quả chăn nuôi theo phương thức chăn nuôi ........................31 2.3.2 Chi phí, kết quả,hiệu quả chăn nuôi gà theo giống ..................................................36 2.3.3.Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động chăn nuôi gà ...............................................44 2.4. Sử dụng hàm Cobb-Douglas phân tích mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến sản lượng gà thịt .....................................................................................................................53 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỂ PHÁT TRIỂN CHĂN .........................................56 NUÔI GÀ Ở XÃ SEN THỦY HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH.......................56 3.1. Giải pháp về mở rộng quy mô ......................................................................................56 3.2. Giải pháp về thị trường ..................................................................................................56 3.3. Giải pháp về khoa học kỹ thuật ....................................................................................57 3.4. Giải pháp về vốn .............................................................................................................57 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..........................................................................58 SVTH: Hoàng Thị Luyến iii Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng 1. Kết luận ...............................................................................................................................58 2. Kiến nghị .............................................................................................................................60 TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................................................61 PHỤ LỤC SVTH: Hoàng Thị Luyến iv Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU BQ Bình quân BCN Bán công nghiệp CN Công nghiệp KHTSCĐ Khấu hao tài sản cố định ĐVT Đơn vị tính 1000đ Nghìn đồng UBND Ủy ban nhân dân GO Tổng giá trị sản xuất IC Chi phí trung gian VA Gía trị gia tăng MI Thu nhập hỗn hợp TB Trung bình BQC Bình quân cộng NN-PTNN Nông nghiệp- Phát triển nông thôn THCS SVTH: Hoàng Thị Luyến Trung học cơ sở v Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng DANH MỤC BẢNG Bảng 1: Gà toàn cầu sản xuất thịt...............................................................................................8 Bảng 2: Tiêu tốn thức ăn trung bình cho 1 kg hơi......................................................................9 Bảng 3: Thống kê dân số, lao động theo điểm dân cư.............................................................22 Bảng 4:Tổng hợp hiện trạng sử dụng đất xã Sen Thủy ............................................................23 Bảng 5: Tình hình nhân khẩu, lao động của các hộ điều tra ....................................................28 Bảng 6: Kinh nghiệm chăn nuôi gà thịt của các hộ điều tra.....................................................29 Bảng 7: Tình hình chăn nuôi gà thịt trên địa bàn xã.................................................................30 Bảng 8: Chi phí sản xuất chăn nuôi gà của các hộ điều tra theo hình thức nuôi......................33 Bảng 9:Kết quả và hiệu quả kinh tế chăn nuôi gà thịt của các hộ điều tra theo phương thức nuôi ...........................................................................................................................................35 Bảng 10:Chi phí sản xuất chăn nuôi gà thịt các hộ điều tra theo giống nuôi của vụ 1............37 Bảng 11: Kết quả và hiệu quả kinh tế chăn nuôi gà thịt của các hộ điều tra theo giống nuôi (tính BQ/ 100 con)....................................................................................................................39 Bảng 12: Chi phí sản xuất chăn nuôi gà thịt các hộ điều tra theo giống nuôi của vụ 2..........41 Bảng 13: Kết quả và hiệu quả kinh tế chăn nuôi gà thịt của các hộ điều tra theo giống nuôi..43 Bảng 14: Ảnh hưởng của quy mô đàn đến hiệu quả chăn nuôi gà thịt.....................................45 Bảng 15: Ảnh hưởng của quy mô đàn đến hiệu quả chăn nuôi gà thịt.....................................47 Bảng 16:Ảnh hưởng của chi phí trung gian đến hiệu quả chăn nuôi gà...................................49 Bảng 17: Ảnh hưởng của chi phí trung gian đến hiệu quả chăn nuôi gà..................................51 Bảng 18 : Kết quả hồi quy các yếu tố ảnh hưởng đến sản lượng .............................................54 Bảng 19: Hình thức tiêu thụ gà của các hộ điều tra năm 2014.......................................................56 SVTH: Hoàng Thị Luyến vi Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng DANH MỤC HÌNH Hình 1:Giá thịt gà (bán lẻ) tại một số tỉnh thành năm 2012 – 2014..............................11 Hình 2: Tình hình vay vốn của các hộ điều tra .............................................................30 SVTH: Hoàng Thị Luyến vii Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Gà thịt là sản phẩm rất được ưa chuộng trên thế giới, mang lại nhiều giá trị dinh dưỡng đối với sức khỏe cho con người. Bên cạnh đó, việc chăn nuôi gà cũng đóng góp rất lớn vào chuyển dịch cơ cấu chăn nuôi và tăng trưởng chung của ngành nông nghiệp, mang lại một nguồn thu nhập đáng kể cho người nông dân. Xã Sen Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình là nơi có nhiều điều kiện thuận lợi cho việc chăn nuôi gà thịt. Với việc áp dụng khoa học kỹ thuật sản xuất đã cho thấy hiệu quả từ việc áp dụng kỹ thuật vào chăn nuôi gà thay vì nuôi theo kiểu truyền thống và dựa vào kinh nghiệm của bản thân. Đến nay, các hộ chăn nuôi chuyển sang phương thức khác đó là phương thức BCN và CN, cải tiến giúp giải phóng sức lao động cho con người và nâng cao hiệu quả của nghề chăn nuôi gà. Tuy nhiên việc chăn nuôi gà trên địa bàn xã cũng còn nhiều khó khăn và hạn chế bởi vì thời tiết diễn biến thất thường đã ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động nuôi gà. Mặt khác, thị trường tiêu thụ gà còn nhỏ hẹp nên hiệu quả kinh tế mang lại chưa cao. Vậy nên, việc đánh giá đúng thực trạng và chính xác hiệu quả kinh tế chăn nuôi gà lấy thịt có ý nghĩa quan trọng đối với nghề nuôi gà ở xã Sen Thủy. Xuất phát từ tình hình thực tế đó, tôi đã chọn đề tài: "Đánh giá hiệu quả kinh tế chăn nuôi gà thịt của các nông hộ ở xã Sen Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình" làm đề tài nghiên cứu.  Mục đích nghiên cứu - Đánh giá hiệu quả kinh tế của chăn nuôi gà của các nông hộ tại xã Sen Thủy; - Vận dụng hàm Cobb-Douglas để phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến sản lượng gà thịt; - Những thuận lợi và khó khăn trong việc thực hiện mô hình; - Đưa ra giải pháp phát triển mô hình.  Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Hiệu quả chăn nuôi gà thịt. - Phạm vi nghiên cứu: Phạm vi thời gian: Đánh giá hiệu quả chăn nuôi gà của các nông hộ tại xã Sen Thủy năm 2014. Phạm vi không gian: xã Sen Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. SVTH: Hoàng Thị Luyến viii Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng  Dữ liệu phục vụ nghiên cứu Số liệu thứ cấp: Được thu thập từ văn phòng UBND xã Sen Thủy,và từ các tài liệu liên quan đã được công bố. Số liệu sơ cấp: Được thu thập từ 70 hộ nông dân chăn nuôi gà trên địa bàn xã.  Phương pháp được sử dụng trong nghiên cứu Phương pháp điều tra và phương pháp định lượng; Phương pháp thống kê; Phương pháp kinh tế lượng; Phương pháp phân tích định tính; Phương pháp chuyên khảo.  Những kết quả đạt được Thấy được tình hình chăn nuôi gà thịt ở xã Sen Thủy trong năm vừa qua, những thuận lợi và khó khăn ảnh hưởng tới hoạt động chăn nuôi gà của địa phương; Thấy rõ kết quả và hiệu quả kinh tế đạt được từ việc chăn nuôi gà của các hộ nông dân trên địa bàn xã; Phân tích được những nhân tố ảnh hưởng đến sản lượng gà thịt của các hộ nuôi thông qua mô hình hồi quy hàm sản xuất Cobb-Douglas; Biết được tình hình tiêu thụ sản phẩm gà thịt trên địa bàn; Đưa ra được giải pháp nhằm phát triển và nhân rộng quy mô chăn nuôi gà thịt ra khắp địa phương, nhằm tăng thu nhập cho bà con cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân trên địa bàn xã. SVTH: Hoàng Thị Luyến ix Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1.Lý do chọn đề tài Ngành chăn nuôi gà của nước ta đã có lịch sử từ lâu đời nhưng do tập quán chăn nuôi lạc hậu cho nên người nông dân chăn nuôi chủ yếu theo phương thức quảng canh, phân tán, số lượng không nhiều, sản phẩm làm ra mang tính tự cung, tự cấp. Từ năm 1986 đến nay, thực hiện chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, chú trọng phát triển các ngành kinh tế xã hội như: công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ theo hướng sản xuất hàng hóa. Trong xu thế đó, ngành chăn nuôi đã có những chuyển biến tích cực, là một trong những ngành kinh tế năng động khi đất nước chuyển sang nền kinh tế thị trường. Hiện nay nhiều sản phẩm của ngành chăn nuôi đã được biết đến trên thị trường khu vực và thế giới. Trong đó phải kể đến sự đóng góp to lớn của việc chăn nuôi gà. Tuy chỉ mới phát triển nhưng nghề nuôi gà đã khẳng định được vị thế của mình. Là ngành nghề có lợi nhuận cao giúp tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống và góp phần xóa đói giảm nghèo cho bà con nông dân. Đồng thời giải quyết việc làm cho một bộ phận dân cư ở nông thôn, duy trì các giống gà của đất nước để tránh khỏi nguy cơ cạn kiệt, phát huy được lợi thế mà tự nhiên đã đem lại cho đất nước ta. Quảng Bình có tổng diện tích tự nhiên 8.065,27 km2 với đặc điểm địa hình có nhiều vùng sinh thái: Vùng núi cao, vùng đồi và trung du, vùng đồng bằng, vùng cát ven biển; điều kiện khí hậu và đất đai; năm 2014 Quảng Bình có nguồn lao động dồi dào với 421.328 người, chiếm khoảng 49,28% dân số, là động lực thúc đẩy ngành chăn nuôi của tỉnh phát triển. Sen Thủy nằm cách trung tâm huyện Lệ Thuỷ - Quảng Bình 16 km,cách trung tâm thành phố Đồng Hới 50 km, ở đây hội tụ đầy đủ những đặc điểm để phát triển ngành chăn nuôi nói chung và nghề chăn nuôi gà nói riêng. Chăn nuôi gà có thể nói là một hiện tượng của huyện Lệ Thuỷ nói chung và xã Sen Thủy nói riêng, với đặc trưng là một ngành đem lại tỉ suất lợi nhuận cao, nó như một hiệu ứng lan tỏa thu hút nhiều hộ dân tham gia với mong muốn làm giàu từ chăn nuôi gà. Tuy nhiên, nhìn một cách tổng thể thì đây là một mô hình mới đối với bà con nông dân. Thiếu kinh nghiệm, trình độ sản xuất thấp, thiếu quy hoạch trong sản xuất là vấn đề bức xúc đã gây ra rất nhiều khó khăn tác động đến người sản xuất nói riêng và SVTH: Hoàng Thị Luyến 1 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng các vấn đề kinh tế - xã hội - môi trường nói chung. Vì thế, việc tìm ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả kinh tế chăn nuôi gà là vấn đề hết sức cấp thiết hiện nay. Xuất phát từ thực tiễn đó mà tôi đã chọn thực hiện đề tài: “ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ CHĂN NUÔI GÀ THỊT CỦA CÁC NÔNG HỘ Ở XÃ SEN THỦY, HUYỆN LỆ THUỶ, TỈNH QUẢNG BÌNH”. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về hiệu quả kinh tế nói chung và của chăn nuôi gà nói riêng. - Đánh giá thực trạng tình hình sản xuất, kết quả và hiệu quả kinh tế mô hình chăn nuôi gà của các nông hộ tại xã Sen Thủy, huyện Lệ Thuỷ, tỉnh Quảng Bình. Xác định các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả và hiệu quả của nghề nuôi gà tại địa bàn nghiên cứu. - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quả kinh tế mô hình chăn nuôi gà của các nông hộ tại xã Sen Thủy, huyện Lệ Thuỷ, tỉnh Quảng Bình. 3. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu tình hình nuôi gà và hiệu quả kinh tế mô hình nuôi gà của các nông hộ của bốn thôn: Sen Đông, Xóm Phường, Xóm Dum,Thanh Sơn thuộc xã Sen Thủy, huyện Lệ Thuỷ, tỉnh Quảng Bình. 4. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Điều tra 70 hộ nuôi gà của các nông hộ của bốn thôn: Sen Đông, Xóm Phường, Xóm Dum, Thanh Sơn thuộc xã Sen Thủy, huyện Lệ Thuỷ, tỉnh Quảng Bình. - Về thời gian: Nghiên cứu thông tin, số liệu của xã trong 3 năm: 2012-20132014. Trong đó tập trung vào năm 2014 để nghiên cứu, phân tích, đánh giá hiệu quả mô hình nuôi gà của các nông hộ của bốn thôn: Sen Đông, Xóm Phường, Xóm Dum,Thanh Sơn thuộc xã Sen Thủy, huyện Lệ Thuỷ, tỉnh Quảng Bình. 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập số liệu + Số liệu thứ cấp: được thu thập qua UBND xã Sen Thủy và thông tin thu thập trên mạng Internet. SVTH: Hoàng Thị Luyến 2 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng + Số liệu sơ cấp: Điều tra phỏng vấn trực tiếp các hộ theo phương pháp chọn mẩu. Tập trung nghiên cứu 70 hộ nông dân của bốn thôn: Sen Đông, Xóm Phường, Xóm Dum,Thanh Sơn thuộc xã Sen Thủy, huyện Lệ Thuỷ, tỉnh Quảng Bình. - Phương pháp phân tích tài liệu: Dựa trên cơ sở những tài liệu, số liệu thu thập được qua quá trình tổng hợp, nghiên cứu, phân tích để đưa ra những nhân xét, kết luận liên quan tới vấn đề nghiên cứu. - Phương pháp phân tích số liệu + Phương pháp thống kê: Hệ thống hóa, tổng hợp và phân tích từ đó tìm ra mối quan hệ giữa các yếu tố trong quá trình sản xuất. + Phương pháp phân tổ thống kê: Phân ra các nhóm để tính toán ảnh hưởng của một số nhân tố ảnh hưởng đến kết quả và hiệu quả kinh tế của các hộ nuôi gà. - Phương pháp so sánh: So sánh các chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu quả kinh tế về thời gian, không gian và giữa các chỉ tiêu đó với nhau để đưa ra nhận xét và kết luận. - Phương pháp chuyên gia tham khảo: Thu thập các thông tin từ các chuyên gia, nhà quản lý, chuyên viên, cán bộ kỹ thuật, thầy cô, học hỏi kinh nghiệm sản xuất kinh doanh của các hộ sản xuất để giải quyết những vấn đề phức tạp về các mặt như: Kinh tế, kỹ thuật, xã hội, môi trường... SVTH: Hoàng Thị Luyến 3 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƯƠNG1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Hiệu quả kinh tế Trong nền kinh tế thị trường, hiệu quả kinh tế là mối quan tâm hàng đầu của các nhà sản xuất, nhà kinh doanh và cũng là mối quan tâm chung của toàn xã hội. Hiệu quả kinh tế là một phạm trù kinh tế phản ánh chất lượng của hoạt động kinh tế, là thước đo trình độ tổ chức và chức năng quản lý kinh doanh của các doanh nghiệp. Chính vì vậy trong điều kiện hiện nay các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển thì yêu cầu đặt ra thì phải kinh doanh có hiệu quả, thì doanh nghiệp mới đứng vững trên thị trường. Với một lượng đầu vào hay tài nguyên nhất định, để tạo ra một khối lượng sản phẩm lớn nhất có thể được là mục tiêu chung của các nhà sản xuất và các nhà quản lý. Nói cách khác là ở một mức nhất định, làm thế nào chi phí tài nguyên và lao động thấp nhất. Điều này cho thấy quá trình sản xuất là sự liên hệ mật thiết giữa các yếu tố đầu vào và đầu ra, là biểu hiện tất cả các mối quan hệ thể hiện tính hiệu quả của sản xuất. Khi nghiên cứu về bản chất kinh tế, các nhà kinh tế học đưa ra những quan điểm kinh tế học khác nhau nhưng đều thống nhất chung bản chất chung của nó. Người sản xuất muốn có lợi nhuận thì phải bỏ ra những khoản chi phí nhất định đó là nhân lực, vật lực và vốn. Chúng ta tiến hành so sánh kết quả đạt được sau mỗi quá trình sản xuất kinh doanh với chi phí bỏ ra thì có được hiệu quả kinh tế, sự chênh lệnh này càng cao thì hiệu quả kinh tế càng lớn và ngược lại. Tuy nhiên, trong thực tế nghiên cứu ta thu được kết quả rất đa dạng và phong phú, kết quả có thể trên phương diện kinh tế - tài chính mà cũng có thể trên phương diện kinh tế - xã hội. Từ đó mà hình thành nên khái niệm hiệu quả kinh tế, hiệu quả xã hội và hiệu quả kinh tế xã hội. Như vậy, hiệu quả kinh tế là sự tương quan so sánh giữa lượng kết quả đạt được và chi phí bỏ ra, nó thể hiện bằng các chỉ tiêu như sau: Giá trị tổng sản phẩm, thu nhập hỗn hợp, giá trị gia tăng, lợi nhuận... tính trên lượng chi phí bỏ ra. SVTH: Hoàng Thị Luyến 4 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng Hiệu quả xã hội là tương quan so sánh hộ giữa chi phí xã hội bỏ ra và kết quả mà xãhội đạt được như: tăng thêm việc làm, cải tạo môi trường sinh thái, rút ngắn khoảng cách giàu nghèo... Hiệu quả kinh tế - xã hội là sự tương quan so sánh giữa chi phí bỏ ra và kết quả đạt được cả kinh tế và xã hội. Mục tiêu cuối cùng của phát triển kinh tế là phát triển xã hội. Do đó khi nói đến hiệu quả kinh tế chúng ta nói trên quan điểm kinh tế, xã hội. Tuỳ theo mục đích tính toán hiệu quả kinh tế mà xác định kết quả sao cho phù hợp. Chẳng hạn với mục tiêu sản xuất ra sản phẩm đáp ứng nhu cầu xã hội là chính thì kết quả được sử dụng là tổng giá trị sản phẩm được sản xuất ra. Nhưng đối với doanh nghiệp hay trang trại phải thuê mướn công nhân thì kết quả thu được cần quan tâm đó là lợi nhuận. Còn đối với nông hộ, kết quả cần được quan tâm là thu nhập. Chi phí bỏ ra trong quá trình kinh doanh là nhưng chi phí cho các yếu tố đầu vào như: Đất đai, lao động, nguyên nhiên liệu. Tuỳ theo từng mục đích nghiên cứu mà phần chi phí bỏ ra được tính toan bộ hoặc cho từng yếu tố chi phí. Sau khi đã xác định được kết quả thu được và chi phí bỏ ra chúng ta có thế tính được và chi phí bỏ ra chúng ta có thể tính được hiệu quả kinh tế bằng phương pháp sau: - Thứ nhất: Hiệu quả kinh tế được xác định bằng tỷ số giữa kết quả đạt được và chi phí bỏ ra. Công thức được xác định như sau: H = Q/C Trong đó: H là hiệu quả kinh tế Q là kết quả thu được. C là chi phí bỏ ra. Phương pháp này phản ánh rõ nét trình độ sử dụng các nguồn lực, xem xét được một đơn vị nguồn lực đã sử dụng đem lại bao nhiêu kết quả. Điều này giúp ta so sánh hiệu quả ở các quy mô khác nhau. - Thứ hai: Hiệu quả kinh tế được tính bằng cách so sánh phần tăng thêm của kết quả thu được và phần tăng thêm của chi phí bỏ ra. Công thức được xác định như sau: H =  Q/  C Trong đó: H là hiệu quả kinh tế  Q là phần tăng thêm của kết quả thu được  C là phần chi phí tăng thêm SVTH: Hoàng Thị Luyến 5 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng Phương pháp này dùng để nghiên cứu mức đầu tư trong thâm canh. Nó xác định kết quả thêm trên một dơn vị tăng thêm của chi phí. Tuy nhiên, khi sử dụng hai phương pháp trên đều không cho biết quy mô của hiệu quả kinh tế là bao nhiêu. Vì vậy mà hiệu quả kinh tế còn xác định bằng chênh lệch giữa kết quả thu được với phần chi phí bỏ ra. Để biết được kết quả, với cách tính này cho ta biết được tổng thu nhập và tổng lợi nhuận là bao nhiêu. Mặc dù vậy cách tính này không cho ta biết cái giá phải trả cho quy mô hiệu quả kinh tế là bao nhiêu và không thể dùng để so sánh hiệu quả đạt được giữa các doanh nghiệp, các đơn vị sản xuất không cùng quy mô. Quá trình bày ở trên ta thấy có nhiều cách để tính hiệu quả kinh tế, mỗi cách tính điều ảnh ánh một khía cạnh khác nhau, vì vậy trong quá trình nghiên cứu tuỳ vào muc đích khách nhau mà chúng ta lựa chọn cách tính sao cho phù hợp vào con số cuối cùng phải có ý nghĩa về mặt kinh tế. Trong điều kiện kinh tế thị trường hiện nay thì hiệu quả là tiêu chí đánh giá quá trình sản xuất của một doanh nghiệp hay một hộ gia đình nào đó. Sản phẩm có chổ đứng vững trên thị trường hay không điều này không chỉ thể hiện ở nội dung chất lượng sản phẩm mà nó còn thể hiện sản phẩm đang ở mức giá nào. Từ thực tế này mà khi đánh giá hiệu quả kinh tế trong sản xuất ta phải dựa trên cơ sở giá cả thị trường tại thời điểm người bán quyết định bán. Tuy nhiên khi nghiên cứu động thái của hiệu quả cần phải sử dụng giá cả cố định hoặc giá gốc để so sánh. 1.1.2. Khái quát hiệu quả kinh tế Chăn nuôi cũng như các hoạt động sản xuất kinh doanh khác, hiệu quả kinh tế là tiêu chuẩn hàng đầu làm cơ sở cho các quyết định đầu tư, phát triển của doanh nghiệp và xã hội. Việc đánh giá hiệu quả kinh tế rất có ý nghĩa.Nó giúp cho người dân nhận biết được thực trạng quá trình sản xuất nhằm tìm giải pháp thiết thực để đạt và duy trì hiệu quả kinh tế cao. 1.1.3.Hệ thống nhóm chỉ tiêu sử dụng nghiên cứu 1.13.1.Nhóm chỉ tiêu đánh giá kết quả sản xuất - Tổng giá trị sản xuất (GO-Gross output): là toàn bộ của cải vật chất và dịch vụ được tạo ra trong một thời kỳ nhất định của hộ nông dân (thường là 1 năm). SVTH: Hoàng Thị Luyến 6 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng n GO= Trong đó:  PQ i 1 i i Pi là giá sản phẩm thứ i Qi là sản phẩm thứ i - Chi phí trung gian (IC-Intermediate Cost): là những chi phí vật chất và dịch vụ được sử dụng trong quá trình sản xuất như các khoản chi phí: giống, thức ăn, vôi. IC  n C i 1 i Trong đó: Ci : Khoản chi phí thứ i - Giá trị gia tăng: VA (Value Added) là chênh lệch giữa GO và IC, phản ánh phần giá trị mới tăng thêm do kết quả hoạt động sản xuất của trang trại trong một kỳ (thường là 1 năm). Giá trị gia tăng được tính theo công thức: VA = GO - IC - Thu nhập hỗn hợp (MI): Là phần còn lại của giá trị gia tăng sau khi đã khấu hao từ khấu hao TSCĐ, thuế, lao động thuê ngoài. Nó bao gồm tất cả các khoản thực còn mà đơn vị sản xuất có được không phân biệt đó là lợi nhuận hay phần thu do chênh lệch MI = VA - KHTSCĐ- Thuế- Lao động thuê –Lãi vay Trong đó: - MI : Thu nhập hỗn hợp - KHTSCĐ: khấu hao tài sản cố định 1.1.3.2. Nhóm chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế - Giá trị sản xuất tính cho 1 đơn vị chi phí trung gian (GO/IC): Chỉ tiêu này cho biết cứ 1 đơn vị chi phí trung gian bỏ ra thì thu được bao nhiêu đơn vị giá trị sản xuất. - Giá trị gia tăng tính cho 1 đơn vị chi phí trung gian (VA/IC): Chỉ tiêu này cho biết cứ 1 đơn vị chi phí trung gian bỏ ra thì thu được bao nhiêu đơn vị giá trị gia tăng. - Thu nhập hỗn hợp tính cho 1 đơn vị chi phí trung gian (MI/IC): Chỉ tiêu này cho biết cứ 1 đơn vị chi phí trung gian bỏ ra thì thu được bao nhiêu đơn vị thu nhập hỗn hợp. -Hiệu quả sử dụng lao động SVTH: Hoàng Thị Luyến 7 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng +GO/LĐ: Tổng giá trị sản xuất trên tổng số ngày công lao động của một đơn vị diện tích. Cho biết một ngày công lao động tạo ra bao nhiêu giá trị sản xuất. + VA/LĐ: Giá trị gia tăng trên tổng số ngày công lao động của một đơn vị diện tích phản ánh một ngày công lao động tạo ra bao nhiêu giá trị gia tăng. +MI/LĐ: Thu nhập hỗn hợp trên tổng số ngày công lao động của một dơn vị diện tích. Cho biết một ngày công lao động tạo ra bao nhiêu thu nhập hỗn hợp. 2.Cơ sở thực tiễn 2.1.Khái quát tình hình chăn nuôi trên thế giới Thịt các loại gia cầm cung cấp một số lượng lớn tỷ lệ đạm cho mỗi bữa ăn của hàng tỷ người trên trái đất và là một trong những loại thực phẩm thiết yếu. Gia cầm là loài cho sản phẩm thịt làm thực phẩm cho con người phổ biến nhất trên thế giới, chiếm khoảng 30% sản phẩm thịt trên toàn thế giới, đặc biệt là thịt gà (đứng đầu vẫn là thịt lợn). Gia cầm được nuôi với số lượng lớn nhất là gà. Theo bảng số liệu thu thập được sau cho ta thấy lượng sản xuất gà trên thế giới. Bảng 1: Gà toàn cầu sản xuất thịt Vùng Châu phi Châu Mỹ Châu Á Châu Âu Đại tây dương Thế giới Thế giới 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Sản xuất gà bản địa (triệu tấn)* 4,0 4,2 4,5 4,6 4,6 4,7 4,7 37,5 36,9 38,6 39,8 40,1 40,6 41,3 26,2 28,0 29,2 29,9 31,4 31,8 32,1 12,1 13,3 13,9 14,6 15,4 15,9 16,5 1,0 1,0 1,1 1,2 1,2 1,2 1,2 80,7 83,4 87,3 90,1 92,7 94,2 95,8 Sản lượng gà thịt (triệu tấn) 72,8 73,6 78,2 81,2 83,2 84,1 85,3  Nguồn: FAO cho số liệu gà, USDA cho số liệu gà thịt Nhìn vào bảng ta thấy cầu về thịt gà tăng qua các năm, điều đó được thể hiện ở việc sản xuất gà bản địa, Châu Phi từ năm 2008 là 4 triệu tấn nhưng đến năm 2011 là 4,7 triệu tấn. Việc sản xuất gà bản địa theo nguồn FAO thì đạt giá trị cao nhất là ở châu mỹ năm 2008 là 37,5triệu tấn đến năm 2014 thì đạt 41,3 triệu tấn. Tổng thể thế giới đạt 80,7 triệu tấn ở năm 2008 và tăng dần qua các năm cho đến năm 2014 thì đạt 95,8 triệu tấn. Sản lượng gà thịt của thế giới đạt giá trị khá cao qua các năm cụ thể là SVTH: Hoàng Thị Luyến 8 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng năm 2008 đạt 72,8 triệu tấn, năm 2009 đạt 73,6 triệu tấn, năm 2010 đạt 78,2 triệu tấn , năm 2011 đạt 81,2 triệu tấn, năm 2012 đạt 83,2 triệu tấn, năm 2013 đạt 84,1 triệu tấn, năm 2014 đạt 85,3 triệu tấn. Xu hướng hiện nay trên thế giới là thay đổi có cấu chăn nuôi theo hướng tăng tỷ lệ sản lượng thịt gia cầm và giảm tỷ lệ sản lượng thịt lợn làm giảm chi phí thức ăn, giảm tiêu hao nguồn nước. Trong cơ cấu chăn nuôi hiện nay thì sản lượng thịt lợn sản xuất ra chiếm tỷ lệ cao nhất (74%), thịt gà đứng thứ hai (17%) và thịt bò đứng thứ ba (9%). Trong chăn nuôi gia cầm nếu đưa được đàn gia cầm đẻ trứng lên để mỗi một nhân khẩu có được 100 quả trứng/năm (hiện nay là 80 quả/năm) thì còn tăng thêm được nguồn protein trong bữa ăn, ngoài nguồn protein của thịt lợn thịt gà. Bảng 2: Tiêu tốn thức ăn trung bình cho 1 kg hơi Động vật nuôi Mức tiêu tốn/kg hơi Thịt bò 5 kg Thịt lợn 3 kg Thịt gà 2 kg Cá 1,7 kg Một dự báo đưa ra năm 2014 cho biết, tiêu thụ gia cầm trên toàn thế giới trong thập kỷ tiếp theo được dự báo sẽ tăng nhanh hơn so với thịt lợn và thịt ḅò, tiêu thụ gia cầm sẽ tăng khoảng 9% giữa năm 2013 và 2022, so với mức tăng 3-4% đối với thịt bò và thịt lợn. Việc tiêu thụ thịt gia cầm tập trung vào thịt gà.Có những số liệu từ năm 2007 cho thấy, xuất khẩu thịt gà giò của các thị trường chính ước tăng 4%, đạt 6,7 triệu tấn, trong đó Mỹ chiếm 37% thị phần, Brazil và EU chiếm lần lượt 38% (giảm 1%) và 10%, trường chính dự đoán vẫn tăng 3%, đạt trên 5,3 triệu tấn. Trong khi đó, năm 2007, việc nhập khẩu thịt gà tây của các thị trường chính có thể đạt 459.000 tấn, trong đó Mexico và EU được dự đoán đều tăng 5%. Năm 2007, xuất khẩu thịt gà tây của các thị trường chính có thể tăng trên 5%, sau khi dự đoán giảm gần 10% năm 2006. SVTH: Hoàng Thị Luyến 9 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S. Nguyễn Văn Vượng Việc tiêu thụ gà ở châu Mỹ vượt quá mức trung bình thế giới, năm 2014 mức tiêu thụ ở châu Mỹ vượt quá 40 kg so với mức1 5 kg của thế giới. Có nghĩa việc hấp thụ thịt gà là khoảng 88% của các con số thịt gia cầm đưa trung bình cho châu Mỹ vào khoảng 34 kg, so với con số toàn cầu tại 13 kg. Năm 2009, việc tiêu thụ thịt gia cầm trung bình/mỗi người ở châu Mỹ khoảng 36 kg, so với 5,5 kg ở châu Phi, nên tổng khối lượng của gia cầm thịt tiêu thụ ở châu Mỹ là 33,2 triệu tấn, gấp 6 lần so với 5,5 triệu tấn ở châu Phi. Tại Mỹ, việc tiêu thụ thịt gà ở Mỹ giảm mạnh từ 46 kg/ đầu người trong năm 2006 xuống còn 42 kg trong năm 2009 – tính theo thịt mổ. Sau đó tăng đến gần 44 kg trong năm 2011, nhưng rồi lại giảm trở lại 42,5 kg trong năm tiếp. Năm 2013, dự kiến tăng đến 43,2 kg, và ước tính sẽ tăng đáng kể, đến 44,2 kg cho năm 2014, khi người tiêu dùng chuyển từ thịt bò sang tiêu thụ thịt gà. Vào năm 2022 dự kiến sẽ đạt 45,3 kg /mỗi người. Ở Brazil, mức tăng nhu cầu tiêu thụ thịt gà tăng vào năm 2013, riêng trong năm 2007, đã từng có số liệu dự ước xuất khẩu thịt gà giò của Brazil tăng 2%, đạt gần 2,6 triệu tấn.Trong khi đó, Các vụ dịch cúm gia cầm độc lực cao (HPAI) tại Mexico dường như không có tác động tiêu cực đáng kể đến chăn nuôi gà. Đã có dự bo sản lượng thịt sản xuất năm 2013 tăng 0,5% so với năm trước. Sau khi cho phép một sự gia tăng nhỏ trong nhập khẩu, tổng nguồn cung có thể tăng khoảng 1%. Các nhà chế biến Mexico đang nhắm tới nhu cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm ăn sẵn theo yêu cầu của chuỗi siêu thị quốc gia và khu vực. 2.2.Khái quát tình hình chăn nuôi gà ở Việt Nam Tại Việt Nam, trong năm 2010, sản lượng thịt gà của Việt Nam đứng thứ 15 trên tổng số 47 nước ở châu Á, tuy nhiên, tỉ lệ tăng trưởng trong thập niên 2000 - 2010 chỉ ở mức vừa phải (tăng trung bình 28,4%). Trong những năm qua, chăn nuôi gia cầm luôn đạt mức tăng trưởng cao nhất, bình quân giai đoạn 2008-2012, quy mô đầu con tăng khoảng 5,6%/năm; sản lượng thịt tăng 12,9%/năm và sản lượng trứng tăng 10,1%/năm. Đến năm 2012, mức sản xuất gia cầm của Việt Nam đạt 50% so với mức trung bình của thế giới. SVTH: Hoàng Thị Luyến 10