Tài liệu đánh giá hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện tuy an, tỉnh phú yên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG NGUYỄN CÔNG HẢI ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI HUYỆN TUY AN, TỈNH PHÚ YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ Khánh Hòa – 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG NGUYỄN CÔNG HẢI ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI HUYỆN TUY AN, TỈNH PHÚ YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ Ngành: Kinh tế phát triển Mã số: 60310105 Quyết định giao đề tài: 447/QĐ-ĐHNT, ngày 10/5/2017 Quyết định thành lập HĐ: 145/QĐ-ĐHNT, ngày 05/3/2018 Ngày bảo vệ: 21/3/2018 Người hướng dẫn khoa học: TS. HỒ HUY TỰU ThS. NGUYỄN THỊ NGA Chủ tịch Hội đồng: TS. NGUYỄN THỊ TRÂM ANH Phòng Đào tạo Sau Đại học KHÁNH HÒA – 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan mọi kết quả của đề tài: “Đánh giá hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình khoa học nào khác cho tới thời điểm này. Khánh Hòa, ngày 14 tháng 12 năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Công Hải iii LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian thực hiện đề tài, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của quý phòng ban trường Đại học Nha Trang, Khoa Kinh tế, khoa Sau Đại học đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi được hoàn thành đề tài. Đặc biệt là sự hướng dẫn tận tình của Tiến sĩ Hồ Huy Tựu và Thạc sĩ Nguyễn Thị Nga đã giúp tôi hoàn thành tốt đề tài. Qua đây, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến sự giúp đỡ này đến quý thầy, cô giáo trong khoa Kinh tế, khoa Sau đại học trường Đại học Nha Trang đã tham gia giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin chân thành cảm ơn sự ủng hộ động viên, giúp đỡ của Ban Giám đốc, các bạn bè đồng nghiệp Trung tâm, Phòng Lao động – TBXH huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Trong quá trình nghiên cứu, do khả năng có hạn và kinh nghiệm thực tế còn ít nên không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong sự chỉ dẫn và góp ý của quý thầy cô giáo, các bạn bè đồng nghiệp để công trình nghiên cứu được hoàn thiện hơn. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình và tất cả bạn bè đã giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn! Khánh Hòa, ngày 14 tháng 12 năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Công Hải iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................... iii LỜI CẢM ƠN.................................................................................................................iv MỤC LỤC .......................................................................................................................v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................................ix DANH MỤC bẢNG.......................................................................................................xi DANH MỤC HÌNH .......................................................................................................xi TRÍCH YẾU LUẬN VĂN ........................................................................................... xii PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................................1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................................1 1.2. Tổng quan tài liệu nghiên cứu ..................................................................................2 1.3. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................5 1.3.1. Mục tiêu chung ......................................................................................................5 1.3.2. Mục tiêu cụ thể ......................................................................................................5 1.4. Câu hỏi nghiên cứu...................................................................................................5 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................5 1.6. Phương pháp nghiên cứu ..........................................................................................5 1.7. Ý nghĩa của nghiên cứu ............................................................................................7 1.8. Kết cấu của luận văn.................................................................................................7 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ HIỆU QUẢ ĐÀO TẠO NGHỀ ................8 1.1. Các khái niệm cơ bản về hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn ...............8 1.1.1. Khái niệm về nghề.................................................................................................8 1.1.2. Khái niệm đào tạo nghề .......................................................................................10 1.1.3. Khái niệm về hiệu quả đào tạo nghề ...................................................................11 1.2. Nội dung, loại hình và các hình thức đào tạo nghề ................................................13 1.2.1. Nội dung đào tạo nghề.........................................................................................13 1.2.2. Loại hình đào tạo .................................................................................................16 1.2.3. Các hình thức đào tạo nghề .................................................................................17 v 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả đào tạo nghề ..................................................19 1.3.1. Nhu cầu về lao động của xã hội, thông tin thị trường lao động ..........................21 1.3.2. Năng lực cung cấp số lượng, hiệu quả và cơ cấu lao động qua đào tạo..............24 1.3.3. Đầu ra của lao động được đào tạo nghề ..............................................................24 1.3.4. Xử lý ảnh hưởng của độ trễ thời gian đào tạo đối với cung lao động qua đào tạo .......................................................................................................................................25 1.4. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả đào tạo nghề ..........................................................25 Tóm lược chương 1 .......................................................................................................29 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ HIỆU QUẢ ĐÀO TẠO NGHỀ TẠI HUYỆN TUY AN, TỈNH PHÚ YÊN.........................................................................................30 2.1. Khái quát tình hình tự nhiên và kinh tế - xã hội huyện Tuy An.............................30 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ...............................................................................................30 2.1.2. Đặc điểm về kinh tế - xã hội................................................................................31 2.1.3. Những lợi thế và thách thức về đặc điểm tự nhiên và kinh tế, xã hội tác động đến hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên.........35 2.2. Tình hình triển khai chính sách đào tạo nghề cho LĐNT huyện ...........................36 2.2.1 Sự chỉ đạo của chính quyền trong công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn huyện .............................................................................................................................36 2.2.2. Một số loại hình ĐTN cho LĐNT đang diễn ra trên địa bàn huyện ...................36 2.2.3. Kết quả đạt được từ công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn trên địa bàn huyện năm 2012- 2016 ..................................................................................................38 2.3. Đánh giá hiệu quả dạy nghề cho lao động nông thôn của huyện năm 2012- 201678 2.3.1. Đánh giá trình độ, khả năng ứng dụng vốn học tập của người học.....................78 2.3.2. Đánh giá sự thành đạt của người được đào tạo nghề trong thực tiễn cuộc sống.80 2.3.3. Đánh giá sự thích nghi của người học với quá trình thay đổi của thực tiễn khách quan. ..............................................................................................................................82 2.3.4. Đánh giá hiệu quả sử dụng các nguồn lực về giáo viên/nhân viên, cơ sở vật chất và các nguồn lực khác cho đào tạo. ...............................................................................83 vi 2.3.5. Đánh giá mức độ sử dụng được lao động đào tạo nghề cho phát triển kinh tế - xã hội. .................................................................................................................................84 2.4. Phân tích thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả ĐTN tại cơ sở dạy nghề của huyện Tuy An..........................................................................................................87 2.4.1. Nội dung chương trình ........................................................................................87 2.4.2. Đội ngũ giáo viên ................................................................................................88 2.4.3. Phương pháp dạy học ..........................................................................................92 2.4.4. Tổ chức quản lý đào tạo ......................................................................................93 2.4.5. Cơ sở vật chất ......................................................................................................94 2.4.6. Tài chính cho đào tạo ..........................................................................................95 2.4.7. Môi trung tâm xã hội ...........................................................................................98 2.4.8. Nhu cầu về lao động của xã hội, thông tin thị trường lao động; thị trường hàng hóa dịch vụ.....................................................................................................................99 2.4.9. Năng lực cung cấp số lượng, hiệu quả và cơ cấu lao động qua đào tạo............100 2.4.10. Cơ chế khớp nối cung-cầu lao động qua đào tạo ............................................101 2.4.11. Xử lý ảnh hưởng của độ trễ thời gian đào tạo đối với cung lao động qua đào tạo .....................................................................................................................................102 2.5. Tồn tại và nguyên nhân hạn chế đến hiệu quả đào tạo nghề của huyện...............102 2.5.1. Về phía người học .............................................................................................103 2.5.2. Về phía trung tâm ..............................................................................................103 2.5.3. Về phía doanh nghiệp và xã hội ........................................................................104 2.5.4. Về phía Nhà nước và địa phương......................................................................104 Tóm lược chương 2 .....................................................................................................105 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI HUYỆN TUY AN, TỈNH PHÚ YÊN.............................................................................................................................106 3.1. Định hướng phát triển đào tạo nghề cho lao động nông thôn huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. ......................................................................................................................106 vii 3.2. Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. ......................................................................................107 3.2.1. Đào tạo nghề theo hướng gắn với nhu cầu nhằm đảm bảo người học có việc làm sau khi học. ..................................................................................................................107 3.2.2. Tăng cường đầu tư nguồn lực để đáp ứng nhu cầu đào tạo...............................109 3.3. Kiến nghị ..............................................................................................................111 3.3.1. Với nhà nước .....................................................................................................111 3.3.2. Với cơ sở đào tạo nghề ......................................................................................111 3.3.3. Doanh nghiệp.....................................................................................................112 3.3.4. Học viên tham gia học nghề ..............................................................................112 Tóm lược chương 3 .....................................................................................................112 KẾT LUẬN .................................................................................................................113 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................115 PHỤ LỤC viii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Tên viết tắt Diễn giải ANQP An ninh quốc phòng BHYT Bảo hiểm y tế CSVC Cơ sở vật chất CN-TTCN Công nghiệp – Tiểu thủ công nghiệp CN Công nghiệp DN Doanh nghiệp ĐTN Đào tạo nghề GDNN-GDTX Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên GQVL Giải quyết việc làm GV Giáo viên HV Học viên KHKT Khoa học kỹ thuật KTXH Kinh tế xã hội KCN Khu công nghiệp LĐNT Lao động nông thôn NN Nông nghiệp NNL Nguồn nhân lực TP Thành phố SXKD Sản xuất kinh doanh ix DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Các hình thức đào tạo nghề cho LĐNT huyện Tuy An năm 2012 – 2016 .. 37 Bảng 2.2: Số lượng lao động được đào tạo trên địa bàn huyện Tuy An- tỉnh Phú Yên, năm 2012- 2016 .......................................................................... 40 Bảng 2.3: Số lượng ngành nghề đào tạo lao động nông thôn huyện Tuy An (2012 2016) .................................................................................................. 76 Bảng 2.4: Đánh giá chung của người lao động về công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn năm 2017 ................................................................... 79 Bảng 2.5: Đánh giá của người lao động về việc tham gia học nghề .................... 80 Bảng 2.6: Đánh giá của người lao động về hình thức và nội dung chương trình đào tạo..... 82 Bảng 2.7: Kết quả điều tra cán bộ, giáo viên về công tác đào tạo nghề trên địa bàn huyện năm 2017 .................................................................................. 84 Bảng 2.8: Đánh giá của cơ sở sản xuất kinh doanh có sử dụng lao động nông thôn trên địa bàn huyện Tuy An năm 2012-2016 ......................................... 96 Bảng 2.9: Báo cáo tài chính hoạt động đào tạo nghề huyện Tuy An năm 2012-2016 .......96 Bảng 2.10: Dự kiến kinh phí chi cho đào tạo nghề giai đoạn 2016-2020. ............ 97 Bảng 2.11: Kinh phí dành cho đào tạo nhân lực trong cơ sở đào tạo ................... 97 Bảng 2.12: Nhu cầu lao động được đào tạo cho công ty, doanh nghiệp trên địa bàn năm 2012 – 2016................................................................................. 99 Bảng 2.13: Nhu cầu lao động được đào tạo của một số lĩnh vực cụ thể trên địa bàn huyện thời kỳ đến 2020 ................................................................. 99 x DANH MỤC HÌNH Hình 2.1: Đánh giá tay nghề của người lao động tại trung tâm GDNN-GDTX huyện sau các khóa đào tạo, năm 2012-2016..........................................................81 xi TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Mục tiêu nghiên cứu: Mục tiêu tổng quát của nghiên cứu này là nhằm phân tích, đánh giá hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên, từ đó đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác đào tạo nghề, nhằm đáp ứng yêu cầu của quá trình đổi mới và hội nhập. Phương pháp nghiên cứu: Đề tài sử dụng kết hợp nghiên cứu định tính và định lượng. Nghiên cứu định tính sử dụng phương pháp hỏi ý kiến chuyên gia để đánh giá h iệu quả đào tạo nghề tại các cơ sở dạy nghề của huyện Tuy An. Nghiên cứu định lượng sử dụng công cụ phân tích thống kê mô tả. Dữ liệu sử dụng cho nghiên cứu bao gồm 2 nguồn. Dữ liệu sơ cấp được thu thập từ người học nghề, giáo viên dạy nghề, cán bộ quản lý dạy nghề trên địa bàn, cán bộ 16 xã, thị trấn và các ngành có liên quan. Dữ liệu thứ cấp do được thu thập từ nguồn thông tin, số liệu do các cơ quan ở địa phương và các cơ quan khác cung cấp. Kết quả chính luận văn: Luận văn đã nghiên cứu Đánh giá hiệu quả dạy nghề cho lao động nông thôn của huyện Tuy An năm 2012- 2016, sử dụng chúng để giải bài toán hiệu quả đào tạo nghề cho Lao động nông thôn. Huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên là một huyện có thế mạnh về kinh tế NN và có tiềm năng phát triển CN- TTCN, Dịch vụ- du lịch, đã góp phần GQVL tại chỗ cho LĐNT. Huyện có một lực lượng lao động dồi dào, công tác ĐTN và định hướng GQVL cho LĐNT được huyện triển khai thực hiện tương đối đồng bộ đến tận cơ sở, đồng thời liên kết với nhiều doanh nghiệp GQVL cho lao động sau học nghề tại địa phương chủ yếu với các ngành nghề như: sản xuất hàng may tre đan, may CN, Kỹ thuật chế biến món ăn. Công tác tổ chức ĐTN cho LĐNT huyện Tuy An có sự quan tâm và tập trung mở các lớp dạy nghề theo nhu cầu học nghề của từng đối tượng, giới tính của LĐNT, nhất là địa điểm mở lớp, cách tiếp cận học nghề của LĐNT và xu hướng học nghề của LĐNT đa số trong lĩnh vực NN, TTCN, dịch vụ và địa điểm học nghề tại xã đã thu hút LĐNT tham gia nhiều nhất. Học viên qua ĐTN có việc làm mới và tự áp dụng SXKD chiếm tỷ lệ 52% và có mức thu nhập trung bình 2 triệu đồng/người/tháng, Các yếu tố về tuổi, trình độ học vấn, đối tượng, nghề đã học, việc làm của HV đều có tác động đến thu nhập, đồng thời cũng xác định mức độ theo thứ tự và tầm quan trọng tác động đến hiệu quả ĐTN là: Chính sách, GV, chương trình dạy nghề, HV và cơ sở vật chất. xii Xác định được những yếu tố ảnh hưởng và quyết định đến hiệu quả ĐTN, tuy nhiên một số yếu tố còn hạn chế, mức độ hoàn hảo chưa cao đã ảnh hưởng đến hiệu quả ĐTN, cần có giải pháp để hoàn thiện hơn góp phần tăng thêm hiệu quả ĐTN cho LĐNT. Qua nghiên cứu đề tài đã rút ra được một số kinh nghiệm trong tổ chức ĐTN cho LĐNT theo hướng tiếp cận và tổ chức dạy nghề như thế nào là có hiệu quả nhất, qua đó đã đề ra được một số giải pháp giúp chính quyền địa phương, cơ sở dạy nghề của huyện Tuy An nâng cao hiệu quả ĐTN cho LĐNT trên địa bàn huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Đóng góp mới của luận văn: - Về lý luận: Trình bày một cách hệ thống lý luận về ĐTN, quan niệm về nâng cao hiệu quả đào tạo nghề; Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả đào tạo nghề; Tổng hợp mô hình ĐTN của các nước trong khu vực và điển hình một mô hình ĐTN hiện đại của Việt Nam. - Về thực tiễn: Phân tích và chỉ rõ thực trạng quy mô, cơ cấu, hiệu quả ĐTN tại các cơ sở dạy nghề của huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên, qua đó việc cải thiện, nâng cao hiệu quả ĐTN là hết sức quan trọng đối với sự phát triển kinh tế xã hội của huyện nói riêng và tỉnh Phú Yên nói chung để cải thiện chất lượng nguồn nhân lực của địa phương. Đề xuất một số giải pháp mang tính thực tiễn cho việc nâng cao hiệu quả ĐTN tại các cơ sở dạy nghề của huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Hạn chế của đề tài: Tuy nhiên, luận văn thạc sĩ khó có thể giải quyết được tất cả các vấn đề có liên quan đến hiệu quả đào tạo nghề. Những chỉ tiêu có liên quan có thể được tính toán và phân tích một cách có hệ thống và khoa học ở các nghiên cứu chuyên sâu hơn. Luận văn này đã gợi mở một số vấn đề có liên quan và giải quyết những vấn đề đó ở khả năng của tác giả. Do những hạn chế về kiến thức, kinh nghiệm thực tiễn cũng như thời gian nghiên cứu nên bài luận văn cũng không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Cuối cùng, nghiên cứu này chỉ tập trung khảo sát các tiêu chí ảnh hưởng đến hiệu quả dạy nghề. Chưa phản ánh hết thực trạng xã hội về đào tạo nghề cho lao động nông thôn trên cả nước cần được đề cập mô hình nguyên cứu đề xuất. Hướng nghiên cứu tiếp theo: Từ kết quả nghiên cứu của đề tài cũng như những hạn chế của nó, tác giả xin đề xuất một số hướng nghiên cứu tiếp theo như sau. Thứ xiii nhất: Phạm vi khảo sát nên tiến hành mở rộng trên phạm vi cả nước thì kết quả nghiên cứu sẽ mang tính khái quát hơn. Thứ hai: Nếu có thể lấy số lượng người khảo sát lớn hơn và phương pháp lấy theo xác suất kết hợp và phương pháp điều tra tỷ lệ thì kết quả nghiên cứu sẽ sâu sắc hơn. Thứ ba: Đề nghị nghiên cứu nên phổ biến toàn tỉnh và đặc biệt toàn quốc. Hơn nữa vì nghiên cứu trong phạm vi hẹp tại một số lớp đang giảng dạy, thực tế nên thêm vào trong các nghiên cứu kế tiếp để mô tả sâu rộng để một bức tranh hoàn chỉnh hơn. Thứ tư: Các nghiên cứu kế tiếp nên đi sâu vào phân tích tác động hiệu quả đào tạo nghề đối với cá nhân người học, cơ sở và doanh nghiệp nhằm phát huy ưu điểm, tạo sự độc đáo, riêng biệt thu hút người học có tay nghề đáp ứng với thị trường hiện nay. Từ khóa luận văn: Hiệu quả đào tạo nghề lao động nông thôn huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. xiv PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. Tính cấp thiết của đề tài Văn kiện Đại hội Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ XI khi đánh giá về giáo dục và đào tạo (trong đó có đào tạo nghề) nhấn mạnh những hạn chế yếu kém của công tác này, đó là “Chất lượng giáo dục và đào tạo chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, nhất là đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao vẫn còn hạn chế; chưa chuyển mạnh sang đào tạo theo nhu cầu của xã hội. Chưa giải quyết tốt mối quan hệ giữa tăng số lượng, quy mô với nâng cao chất lượng, giữa dạy chữ và dạy người. Chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học lạc hậu, đổi mới chậm; cơ cấu giáo dục không hợp lý giữa các lĩnh vực, ngành nghề đào tạo; chất lượng giáo dục toàn diện giảm sút, chưa đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Quản lý nhà nước về giáo dục còn bất cập. Xu hướng thương mại hoá và sa sút đạo đức trong giáo dục khắc phục còn chậm, hiệu quả thấp, đang trở thành nỗi bức xúc của xã hội”. Nhiều năm qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách về đào tạo nghề, nâng cao hiệu quả nguồn nhân lực và năng lực cạnh tranh quốc gia. Ngân sách nhà nước và các thành phần kinh tế đầu tư cho dạy nghề đã được tăng cường. Quy mô tuyển sinh và tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề liên tục tăng. Tuy nhiên, không phải không có những thách thức đặt ra đối với công tác đào tạo nghề cho lao động. (Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên, 2010). Huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên đào tạo nghề cho lao động nông thôn còn có những bất cập đang gây lãng phí về nguồn lực đầu tư của nhà nước, xã hội và gia đình người học nghề; lãng phí thời gian của người học nghề hiệu quả giáo dục và đào tạo chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, nhất là đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao vẫn còn hạn chế; chưa chuyển mạnh sang đào tạo theo nhu cầu của xã hội. Chưa giải quyết tốt mối quan hệ giữa tăng số lượng, quy mô với nâng cao hiệu quả, giữa dạy chữ và dạy người. Chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học lạc hậu, đổi mới chậm; cơ cấu giáo dục không hợp lý giữa các lĩnh vực, ngành nghề đào tạo; hiệu quả giáo dục toàn diện giảm sút, chưa đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Quản lý nhà nước về giáo dục còn bất cập, cụ thể: Tìm việc làm vì trình độ, kỹ năng nghề yếu, không phù hợp với yêu cầu doanh nghiệp. Nội dung, chương trình nặng nề dàn trải, tuyển sinh đầu vào gặp nhiều khó khăn, cơ sở vật chất, trang thiết bị 1 máy móc, phương tiện phục vụ cho giảng dạy, học tập còn cũ kỹ, lạc hậu, chưa có đủ những máy móc, thiết bị hiện đại. (Ủy ban nhân dân huyện Tuy An, 2017). Hiệu quả lao động qua đào tạo nghề chưa cao, chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân và doanh nghiệp; cơ cấu đào tạo nghề chưa hợp lý, tình trạng vừa thừa, vừa thiếu lao động kỹ thuật; người lao động học xong nghề không tìm được việc, hoặc là không tự hành nghề được, không sử dụng kiến thức và kỹ năng được học. Từ đó, gây lãng phí về nguồn lực đầu tư của nhà nước, xã hội và gia đình người học nghề; lãng phí thời gian của người học nghề. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài nâng cao Hiệu quả và hiệu quả tại các cơ sở đào tạo nghề là cần thiết, có ý nghĩa. Xuất phát từ các lý do trên cũng như tâm quan trọng trong công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại Việt Nam nói chung, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên nói riêng, tác giả tiến hành thực hiện đề tài nghiên cứu: “Đánh giá hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên” làm luận văn thạc sĩ nhằm góp phần làm rõ hơn về mặt lý thuyết và đáp ứng yêu cầu thực tế về đổi mới hiệu quả đào tạo nghề tại huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. 1.2. Tổng quan tài liệu nghiên cứu 1.2.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước Ở các nước trên thế giới, nghiên cứu về đào tạo nghề, chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề được nhiều tổ chức quốc tế, các trường đại học, các viện nghiên cứu, các tổ chức chính phủ, các tổ chức phi chính phủ quan tâm. Nhìn chung, các nghiên cứu có thể được thực hiện dưới 2 dạng: Nghiên cứu về vấn đề đào tạo nghề nói chung và các cơ sở đào tạo nghề nói riêng. Nghiên cứu chuyên sâu về chất lượng hiệu quả của việc đào tạo nghề. Nội dung chủ yếu mà các nghiên cứu đề cập đến là xác định kế hoạch đào tạo, phương pháp đào tạo, nội dung đào tạo, thực trạng đào tạo… Tổ chức Giáo dục- Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp quốc (UNESCO) là tổ chức quốc tế lớn nhất dành sự quan tâm, sâu sắc đến giáo dục, đào tạo, hiệu quả và chất lượng của giáo dục và đào tạo. Các nghiên cứu, cẩm nang hướng dẫn, chương trình hợp tác, dự án phát triển của UNESCO khá nhiều, đa dạng về thể loại, phong phú về nội dung. Trên cơ sở nghiên cứu hệ thống, chất lượng và hiệu quả của giáo dục và đào tạo, năm 2013, UNESCO xuất bản cuốn “UNESCO Handbook on Education Policy Analysis and Programming” (Cẩm nang phân tích chính sách và kế hoạch hóa 2 giáo dục) Theo UNESCO, lĩnh vực giáo dục và đào tạo nghề dường như quá rộng lớn và phức tạp nêu muốn phân tích nó. Cẩm nang này của UNESCO đề xuất một phương pháp hệ thống và cấu trúc hóa nhằm hỗ trợ việc phân tích các chính sách giáo dục và đào tạo cũng như kế hoạch hóa lĩnh vực này để tăng cường khả năng tiếp cận, nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lý, giải quyết các vấn đề liên ngành, liên lĩnh vực đối với mọi cấp trình độ cũng như loại hình giáo dục, đào tạo của mỗi quốc gia. Cẩm nang cung cấp khung lý thuyết cho việc phân tích chính sách, hoạch định kế hoạch, khuyến khích sự đối thoại chính sách giữa các cơ quan chính phủ với các đối tác phát triển; từ đó đưa ra các hướng dẫn từng bước phân tích chính sách và hoạch định chương trình giáo dục và đào tạo. Hiệp hội phát triển giáo dục (Development Education Association) Vương quốc Anh là một tổ chức nghề nghiệp, hoạt động vì mục tiêu phát triển hệ thống giáo dục và đào tạo, nâng cao năng lực của các thành viên hiệp hội, thúc đẩy việc nâng cao chất lượng và hiệu quả của giáo dục và đào tạo nghề. Năm 2001, Hiệp hội nghiên cứu và công bố xuất bản tác phẩm với tên gọi “Measuring effectiveness in development education” Published by Development Education Association (2001), (Đo lường hiệu quả trong giáo dục phát triển). Nghiên cứu này đưa ra các nguyên tắc khi phân tích, đánh giá một hệ thống giáo dục; các mục tiêu đánh giá, đo lường hiệu quả; định nghĩa các khái niệm về đánh giá, hiệu quả, tác động lan tỏa, các chỉ số đo lường hiệu quả; các cấp độ hiệu quả: cấp độ cá nhân người học; cấp độ cơ sở giáo dục, đào tạo; cấp độ đầu tư của nhà nước; cấp độ hiệu quả nền trên toàn bộ bình diện nền kinh tế và bình diện xã hội. Ngoài ra còn có các hướng nghiên cứu kết hợp đánh giá tới chất lượng của các mô hình, cơ sở đào tạo nghề khác nhưng có thể nhận thấy đều đề cập đến nội dung cơ bản của việc đào tạo nghề như tầm quan trọng, kế hoạch, phương pháp đào tạo … và được các tổ chức cá nhân nghiên cứu 1.2.2. Tình hình nghiên cứu trong nước - Nguyễn Văn Đại (2012), Đào tạo nghề cho lao động nông thôn vùng Đồng bằng Sông Hồng trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tác giả đã đánh giá một cách khách quan thực trạng đào tạo nghề cho lao đông nông thôn vùng Đồng bằng Sông Hồng trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đồng thời chỉ ra những giải pháp để giải quyết khó khăn và đẩy manh đào tao nghề cho lao đông nông thôn khu vực này. 3 - Nguyễn Tiến Dũng, Đào tạo nghề cho lao động nông thôn trong thời kỳ hôi nhập quốc tế. Tác giả đã nêu ra một số kết quả bước đầu trong công tác đào tạo nghề cho lao động ở nước ta và đề cập đến một số hướng giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo nghề cho lao động. Những giải pháp mà tác giả đưa ra còn mang tính khái quát và chung chung. Bài viết có tính tham khảo hữu hiệu cho những nghiên cứu về đào tạo nghề cho lao động nông thôn từng địa phương cụ thể. - Bùi Thị Thu Huế (2015), Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả chất lượng dạy nghề cho lao động nông thôn tại huyện Tuy An tỉnh Thái Bình. Tác giả đã xã hội hóa dạy nghề đã đem lại những kết quả bước đầu nhưng bên cạnh đó còn tồn tại rất nhiều khó khăn, bất cập. Mạng lưới cơ sở dạy nghề, quy mô và chất lượng đào tạo chưa đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động, yêu cầu đa dạng của xã hội. Một bộ phận học sinh, sinh viên tốt nghiệp ra trường vẫn khó khăn trong tìm việc làm vì trình độ, kỹ năng nghề yếu, không phù hợp với yêu cầu doanh nghiệp. Nội dung, chương trình nặng nề dàn trải, đầu vào xơ cứng, cơ sở vật chất, trang thiết bị máy móc, phương tiện phục vụ cho giảng dạy, học tập còn cũ kỹ, lạc hậu, chưa có đủ những máy móc, thiết bị hiện đại. điều đó phần nào hạn chế chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề. Tác giả đã trình bày một số vấn đề, đi sâu nghiên cứu những căn cứ lý luận và thực tiễn về chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề, đánh giá thực trạng về chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề tại các cơ sở dạy nghề của tỉnh Thái Bình. Trên cơ sở đó tôi kiến nghị, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề tại các cơ sở đào tạo. - Nguyễn Quang Tuyến và Lê Văn Thăm (2014), Đánh giá hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn Ở huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long. Nghiên cứu này được thực hiện với phương pháp phỏng vấn bán cấu trúc, cấu trúc và thảo luận nhóm. Kết quả nghiên cứu cho thấy bốn nhóm nhân tố ảnh hưởng hiệu quả đào tạo nghề là: học nghề và phát triển nghề; giáo viên và học viên; trang thiết bị dạy nghề; kỹ năng dạy nghề và học nghề. Hiệu quả đào tạo nghề lao động nông thôn huyện Tam Bình cho thấy học viên có việc làm sau học nghề chiếm 87,1%. Các yếu tố tác động hiệu quả đào tạo nghề gồm: chính sách, giáo viên, chương trình dạy nghề, học viên và cơ sở vật chất. Bên cạnh đó, có bốn nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả đào tạo nghề lao động nông thôn huyện Tam Bình. Tuy đã có nhiều nghiên cứu về đào tạo nghề nói chung, đào tạo nghề cho lao động nông thôn nói riêng và các vấn đề có liên quan, song các công trình trên chỉ nghiên 4 cứu về đào tạo, đào tạo nghề nói chung. Hiện chưa có công trình nào ở trong và ngoài nước nghiên cứu một cách tổng thể và chi tiết về “Đánh giá hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên”. 1.3. Mục tiêu nghiên cứu 1.3.1. Mục tiêu chung Mục tiêu tổng quát của nghiên cứu này là nhằm phân tích, đánh giá hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên, từ đó đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác đào tạo nghề, nhằm đáp ứng yêu cầu của quá trình đổi mới và hội nhập. 1.3.2. Mục tiêu cụ thể Đánh giá thực trạng đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Xác định hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn tham gia các lớp dạy nghề. Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn. 1.4. Câu hỏi nghiên cứu Những chỉ tiêu đánh giá và những ảnh hưởng đến hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên? Phân tích những thành tựu, tồn tại nguyên nhân để nâng cao hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên? Những giải pháp nào nâng cao hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn trong thời gian đến? 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.5.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Đối tượng khảo sát: Người học nghề, giáo viên dạy nghề, cán bộ quản lý dạy nghề trên địa bàn, cán bộ 16 xã, thị trấn và các ngành có liên quan. 1.5.2. Phạm vi nghiên cứu 1.5.2.1. Phạm vi không gian: huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. 1.5.2.2. Phạm vi về thời gian: - Số liệu thứ cấp: Trong 05 năm. - Số liệu sơ cấp: từ tháng 3/2017 đến tháng 7/2017. 1.6. Phương pháp nghiên cứu 1.6.1. Phương pháp nghiên cứu phân tích tài liệu 5 Phương pháp nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, chọn lọc, hệ thống hóa các tài liệu lý luận về vấn đề nghiên cứu là phương pháp thu thập thông tin dựa trên những tài liệu có sẵn của các tác giả trong nước nhằm trang bị những kiến thức cơ bản về đào tạo nghề, giải quyết việc làm,… Phương pháp này được áp dụng phân tích các tài liệu như: Điều kiện tự nhiên, Kinh tế - xã hội của UBND huyện, các báo cáo số liệu về cơ sở vật chất, giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở đào tạo,... 1.6.2. Phương pháp khảo sát Những phương pháp này được xây dựng nhằm mô tả và diễn giải cho câu hỏi Cái gì. Nghiên cứu này xem xét các cá nhân, phương pháp hoặc tài liệu với mục đích mô tả, so sánh, đối chiếu, phân loại, phân tích và diễn giải những đối tượng, sự kiện cấu thành các phần các nhau của nghiên cứu. Thông thường, các điều tra khảo sát thu thập thông tin tại một thời điểm nhất định với mục đích mô tả bản chất của những hoàn cảnh hiện có, hoặc xác định các tiêu chuẩn để so sánh các hoàn cảnh hiện có, hoặc xác định mối quan hệ tồn tại giữa các sự kiện cụ thể. Trong luận văn, Bảng câu hỏi khảo sát cán bộ quản lý giáo viên trung tâm: Tìm hiểu thuận lợi, khó khăn trong công tác ĐTN cho LĐNT; đánh giá các yếu tố tác động đến hiệu quả ĐTN; các lớp ĐTN và các loại hình ĐTN cho LĐNT trong những năm qua. Xu hướng chọn nghề của LĐNT. Các giải pháp nâng cao hiệu quả ĐTN cho LĐNT trong tương lai. Bảng câu hỏi khảo sát trực tiếp học viên: theo nội dung bảng hỏi thông tin về thực trạng học nghề của học viên (HV). Chọn số liệu 120 học viên đang tham gia học nghề với 4 lớp nghề ngẫu nhiên thuận tiện, phân theo nhóm ngành nghề: NN và phi NN. Bảng câu hỏi khảo sát trực tiếp doanh nghiệp: Gồm Giám đốc hoặc Phó giám đốc của doanh nghiệp. Tổng số có 12 Công ty, doanh nghiệp. 1.6.3. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp Thu nhập các số liệu về lao động, việc làm, hiệu quả ĐTN, chính sách có liên quan đến ĐTN cho LĐNT… từ UBND huyện, Phòng LĐTB&XH của huyện, Trung tâm GDNN-GDTX huyện, Chi cục thống kê huyện Tuy An, UBND 16 xã, thị trấn (An Chấn, An Mỹ, An Hòa, An Hiệp, An Cư, An Hải, An Ninh Đông, An Ninh Tây, An Thạch, An Dân, An Định, An Nghiệp, An Xuân, An Lĩnh, An Thọ, thị trấn Chí Thạnh) và các cơ quan ban ngành liên quan; niên giám thống kê, các nghiên cứu, bài báo và bài viết có liên quan đến ĐTN cho LĐNT. 6