Tài liệu đánh giá công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố cao bằng, tỉnh cao bằng giai đoạn 2015 – 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM --------------o0o-------------- NÔNG THỊ HUYỀN TRANG Tên khóa luận: ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP, KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ CAO BẰNG, TỈNH CAO BẰNG GIAI ĐOẠN 2015 – 2017 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo: Chính quy Chuyên ngành: Địa Chính Môi Trường Lớp: K46 -ĐCMT - N03 Khoa: Quản lý Tài nguyên Khóa học: 2014 - 2018 Thái Nguyên, năm 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM --------------o0o-------------- NÔNG THỊ HUYỀN TRANG Tên khóa luận: ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP, KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ CAO BẰNG, TỈNH CAO BẰNG GIAI ĐOẠN 2015 – 2017 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo: Chính quy Chuyên ngành: Địa Chính Môi Trường Lớp: K46 -ĐCMT - N03 Khoa: Quản lý Tài nguyên Khóa học: 2014 – 2018 Giảng viên hướng dẫn: ThS. Dương Thị Thanh Hà Thái Nguyên, năm 2018 i LỜI CẢM ƠN Thực tập tốt nghiệp là thời gian quan trọng trong việc (Học đi đôi với hành, lý luận đi đôi với thực tiễn) của sinh viên trường đại học, cao đẳng nói chung và Trường Đại Học Nông Lâm nói riêng. Để từ đó hệ thống hoá lại kiến thức đã học kiểm nghiệm lại chúng trong thực tế cũng như để thích luỹ thêm vốn kiến thức thực tế và từ đó nâng cao trình độ chuyên môn cũng như làm quen với công tác quản lý Nhà nước về đất đai sau này. Sau một thời gian nghiên cứu và thực tập tốt nghiệp bản báo cáo tốt nghiệp của em đã hoàn thành. Vậy em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới: Ban giám hiệu trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên. Ban chủ nhiệm khoa và tập thể thầy, cô trong khoa Quản lý Tài nguyên đã tận tình dạy dỗ và dìu dắt em trong suốt thời gian học tập tại trường. Qua đây em xin gửi lời cảm ơn trân thành nhất tới toàn thể cán bộ công nhân viên của Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Cao Bằng. Đặc biệt em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới giảng viên, Ths. Dương Thị Thanh Hà đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ em trong quá trình thực hiện và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Sau cùng em xin kính chúc toàn thể thầy cô thật dồi dào sức khỏe, công tác tốt, hạnh phúc và thành đạt để hoàn thành tốt sự nghiệp trồng người. Thái Nguyên, ngày 6 tháng 6 năm 2018 Sinh viên Nông Thị Huyền Trang ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT Ý NGHĨA BTV Ban thường vụ CNH – HĐH Công nghiệp hóa – hiện đại hóa GCNQSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất HĐND Hội đồng nhân dân NĐ – CP Nghị định – Chính phủ QĐ – UBND Quyết định - Ủy ban nhân dân STT Số thứ tự TT – BTC Thông tư – Bộ tài chính TT – BTNMT Thông tư – Bộ Tài nguyên Môi trường TT – CP Thông tư – Chính Phủ iii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 4.1. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế thành phố Cao Bằng giai đoạn 2015 – 2017 ................................................................................................... 31 Bảng 4.2. Hiện trạng sử dụng đất năm 2017 thành phố Cao Bằng .......... 40 Bảng 4.3. Tổng hợp các vụ tranh chấp, khiếu nại, tố cáo trên địa bàn thành phố Cao Bằng giai đoạn 2015 - 2017 ............................................ 45 Bảng 4.4. Tổng hợp đơn thư tranh chấp về đất đai trên địa bàn thành phố Cao Bằng giai đoạn 2015 - 2017 ............................................................ 46 Bảng 4.5. Tổng hợp đơn thư khiếu nại về đất đai trên địa bàn thành phố Cao Bằng giai đoạn 2015 - 2017 ............................................................ 49 Bảng 4.6. Tình hình tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Cao Bằng giai đoạn 2015 - 2017 ............................................................................ 48 Bảng 4.7. Kết quả giải quyết tranh chấp về đất đai trên địa bàn thành phố giai đoạn 2015 - 2017 ............................................................................ 50 Bảng 4.8. Kết quả giải quyết khiếu nại về đất đai ................................. 503 Bảng 4.9. Kết quả giải quyết tố cáo về đất đai ....................................... 51 Bảng 4.10. Kết quả phỏng vấn người dân về nguyên nhân tranh chấp .... 52 Bảng 4.11. Kết quả phỏng vấn về nguyên nhân khiếu nại ....................... 53 Bảng 4.12. Kết quả phỏng vấn nguyên nhân tố cáo về đất đai ................ 54 iv MỤC LỤC PHẦN 1: MỞ ĐẦU....................................................................................................1 1.1. Đặt vấn đề .............................................................................................................1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................................2 1.2.1. Mục tiêu tổng quát ............................................................................................2 1.2.1. Mục tiêu cụ thể .................................................................................................2 1.3 Ý nghĩa của đề tài ..................................................................................................2 1.3.1. Ý ngĩa khoa học ................................................................................................2 1.3.2. Ý ngĩa thực tiễn .................................................................................................2 PHẦN 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU.........................................................................4 2.1. Cơ sở khoa học .....................................................................................................4 2.1.1. Đặc điểm đất đai của Việt Nam ........................................................................4 2.1.2. Quan hệ pháp luật về đất đai Việt Nam qua các thời kỳ ...................................4 2.1.3. Căn cứ pháp lý...................................................................................................5 2.1.4 . Một số quy định trong văn bản quy phạm pháp luật về công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai ......................................................................7 2.1.4.1. Tranh chấp về đất đai .....................................................................................7 2.1.4.2. Khiếu nại về đất đai........................................................................................9 2.1.4.3. Tố cáo về đất đai ..........................................................................................13 2.1.5. Nguồn gốc của khiếu nại, tố cáo, tranh chấp đất đai ......................................16 2.2. Tình hình giải quyết tranh châp, khiếu nại, tố cáo về đất đai ở Việt Nam ........16 2.3. Tình hình giải quyết tranh chấp, khiếu nai, tố cáo về đất đai ở một số địa phương trong cả nước ...............................................................................................17 2.4. Tình hình giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai ở tỉnh Cao Bằng .18 PHẦN 3: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................20 3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................20 3.1.1. Đối tượng nghiên cứu: ....................................................................................20 3.1.2. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................20 3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành .........................................................................20 3.3. Nội dung nghiên cứu ..........................................................................................20 v 3.3.1. Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Cao Bằng ..............20 3.3.1.1. Điều kiện tự nhiên tại thành phố Cao Bằng .................................................20 3.3.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội tại thành phố Cao Bằng .......................................20 3.3.2. Đánh giá tình hình quản lý và sử dụng đất đai................................................20 3.3.2.1.Hiện trạng sử dụng đất ..................................................................................20 3.3.2.2.Vài nét về công tác quản lý sử dụng đất đai tại thành phố Cao Bằng ..........20 3.3.3. Đánh giá tình hình thực hiện công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai trên địa bàn thành phố Cao Bằng ..........................................................21 3.3.4.Những tồn tại hạn chế trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai và Bài học kinh nghiệm .......................................................................21 3.4. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................21 3.4.1. Phương pháp thu thập số liệu ..........................................................................21 3.4.1.1. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu thứ cấp .............................................21 3.4.2. Phương pháp chuyên gia .................................................................................22 3.4.3. Phương pháp xử lý số liệu ...............................................................................22 PHẦN 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.....................................23 4.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng................23 4.1.1. Điều kiện tự nhiên tại thành phố Cao Bằng ....................................................23 4.1.1.1. Vị trí địa lý ...................................................................................................23 4.1.1.2. Địa hình ......................................................................................................234 4.1.1.3. Khí hậu, thời tiết..........................................................................................24 4.1.1.4. Thủy văn. ......................................................................................................25 4.1.1.5. Thổ nhưỡng ..................................................................................................26 4.1.1.6. Tài nguyên nước...........................................................................................27 4.1.1.7. Khoáng sản ...................................................................................................28 4.1.1.8. Thực trạng môi trường .................................................................................28 4.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội tại thành phố Cao Bằng .........................................30 4.1.2.1. Tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế .....................................30 4.1.2.2. Thực trạng phát triển các ngành kinh tế .......................................................31 4.1.2.3. Dân số, lao động và việc làm .......................................................................32 vi 4.1.2.4. Thực trạng phát triển đô thị ..........................................................................33 4.1.2.5. Thực trạng phát triển cơ sở hạ tầng ..............................................................34 4.1.3. Đánh giá thuận lợi, khó khăn của điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ảnh hưởng tới việc sử dụng đất ........................................................................................38 4.2. Tình hình quản lý và sử dụng đất thành phố Cao Bằng .....................................40 4.2.1. Hiện trạng sử dụng các loại đất ......................................................................40 4.2.2. Tình hình quản lý nhà nước về đất đai ............................................................41 4.3. Đánh giá công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Cao Bằng ...........................................................................................44 4.3.1. Công tác tiếp nhận và phân loại đơn thư ........................................................44 4.3.2.1. Tình hình tranh chấp đất đai trên địa bàn thành phố Cao Bằng ...................46 4.3.2.2. Tình hình khiếu nại về đất đai trên địa bàn thành phố Cao Bằng ................47 4.3.2.3. Tình hình tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Cao Bằng .....................48 4.3.3. Kết quả giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2015 - 2017...............................................49 4.3.3.1. Kết quả giải quyết tranh chấp đất đai trên địa bàn thành phố ......................49 4.3.3.2. Kết quả giải quyết khiếu nại đất đai .............................................................50 4.3.3.3. Kết quả giải quyết tố cáo đất đai ..................................................................51 4.3.4. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng tranh chấp, khiếu nại và tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Cao Bằng giai đoạn 2015 – 2017 ................................................52 4.3.4.1. Nguyên nhân phát sinh tranh chấp đất đai ...................................................52 4.3.4.2. Nguyên nhân phát sinh khiếu nại về đất đai ................................................53 4.3.5.3. Nguyên nhân phát sinh tố cáo về đất đai .....................................................54 4.4. Những thuận lợi và khó khăn trong công tác giải quyết tranh chấp đất đai trên địa bàn thành phố Cao bằng tỉnh Cao bằng giai đoạn 2015- 2017 ...........................55 4.5. Nguyên nhân của những hạn chế, khó khăn trong công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại và tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Cao bằng tỉnh Cao bằng giai đoạn 2015- 2017 .................................................................................................56 4.6. Một số bài học kinh nghiệm rút ra từ công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp về đất đai .................................................................................................57 vii 4.7. Phương hướng và giải pháp để nâng cao hiệu quả của công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại và tố cáo trên địa bàn thành phố Cao Bằng trong thời gian tới. ......58 PHẦN 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................59 5.1. Kết luận ..............................................................................................................59 5.1 Kiến nghị .............................................................................................................59 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................61 PHỤ LỤC 1 PHẦN 1 MỞ ĐẦU 1.1. Đặt vấn đề Đất đai là tài nguyên vô cùng quý giá. Đất gắn bó mật thiết với sự tồn tại và phát triển của các sinh vật nói chung, của con người nói riêng. Nó là điều kiện cần và cơ bản nhất cho quá trình tồn tại và phát triển. Đất đai là tư liệu sản xuất đặc biệt, là thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bố các khu dân cư, xây dựng các cơ sở kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh và quốc phòng của mỗi Quốc gia. Đất đai là sản phẩm tự nhiên, lao động con người không thể tạo ra đất đai và đất đai có giới hạn về không gian và số lượng, cố định về vị trí. Chính vì các đặc tính đặc biệt đó mà đất đai trở thành đối tượng của các cuộc tranh chấp, khiếu kiện. Xuất phát từ vị trí và tầm quan trọng của đất đai, Đảng và Nhà nước ta luôn luôn quan tâm và đưa ra nhiều chủ trương chính sách pháp luật để quản lý chặt chẽ, khai thác có hiệu quả quỹ đất đai. Việc ban hành các quy định pháp luật về đất đai cũng là cơ sở để thực hiện quyền lực và ý chí của Nhà nước, là căn cứ đảm bảo các quyền và lợi ích hợp pháp cho người sử dụng đất. Từ khi quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà trở thành một đối tượng của giao lưu dân sự, người dân không chỉ có quyền sử dụng đất mà còn có quyền chuyển nhượng, cho thuê, thế chấp, thừa kế quyền sử dụng đất, thì các tranh chấp liên quan đến quyền sở hữu nhà, và đặc biệt là quyền sử dụng đất cũng hết sức đa dạng và phong phú. Ở nước ta hiện nay khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai có xu hướng ngày càng tăng cả về số lượng cũng như tính chất phức tạp. Việc giải quyết các tranh chấp, khiếu nại, tố cáo không được nhiều hoặc có giải quyết nhưng chưa dứt điểm, còn chậm, chưa đủ mạnh, số vụ phát sinh nhiều, số vụ được giải quyết hiệu quả chưa cao dẫn đến tình trạng khiếu nại, tố cáo vượt cấp ngày 2 càng tăng và ngày càng gay gắt. Do đó việc giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai trở thành vấn đề bức xúc của toàn xã hội, được nhiều ngành nhiều cấp quan tâm. Trên địa bàn thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng việc các vụ tranh chấp, khiếu nai, tố cáo về đất đai ngày càng nhiều. Đây là những nguyên nhân tiềm ẩn của các nguy cơ gây bất ổn an ninh chính trị, trật tự xã hội. Xuất phát từ nhu cầu thực tế đó chúng tôi thực hiện đề tài: “Đánh giá công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2015 – 2017”. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu tổng quát Đánh giá thực trạng và từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai trong quản lý trên địa bàn thành phố Cao Bằng giai đoạn 2015-2017. 1.2.1. Mục tiêu cụ thể - Đánh giá tình hình quản lý và sử dụng đất đai tại thành phố Cao Bằng - Đánh giá tình hình thực hiện công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai trên địa bàn thành phố Cao Bằng - Làm rõ những tồn tại hạn chế trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai và Bài học kinh nghiệm 1.3. Ý nghĩa của đề tài 1.3.1. Ý nghĩa khoa học -Nghiên cứu quy trình, trình tự thủ tục công tác tiếp dân, xử lý đơn thư giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp về đất đai. 1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn - Khóa luận tốt nghiệp là một cơ hội tốt cho em củng cố kiến thức đã học trong nhà trường và áp dụng trong thực tế công việc. 3 - Khóa luận giúp em nắm được thực trạng công tác quản lý nhà nước về đất đai đặc biệt là công tác giải quyết tranh chấp đất đai. - Khóa luận góp phần đề xuất các giải pháp thực hiện công tác giải quyết tranh chấp đất đai để công tác giải quyết tranh chấp đất đai ngày càng hiệu quả hơn. 4 PHẦN 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. Cơ sở khoa học 2.1.1. Đặc điểm đất đai của Việt Nam Việt Nam là nước thuần nông, chủ yếu là sản xuất nông nghiệp. Trên thực tế hiện nay đất đai hết sức manh mún, nhỏ lẻ, nhiều đồi núi, đồng bằng nhỏ hẹp, đất đai kém màu mỡ, với nền sản xuất lạc hậu làm cho năng suất, sản lượng nông nghiệp thấp. Trong một thời gian dài Nhà nước ta sản xuất theo kế hoạch, xây dựng một nền kinh tế bao cấp đã làm lãng phí nguồn tài nguyên quý giá này. Chính vì vậy để việc phân bố đất đai phù hợp với điều kiện, tập quán sinh hoạt và đảm bảo nhu cầu của cuộc sống là việc cấp thiết. Sau khi miền Bắc giải phóng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Luật cải cách ruộng đất năm 1953 và các văn bản luật đất đai nhằm đảm bảo cho nhân dân lao động có chỗ ở và có đất để sản xuất. Đến Luật đất đai năm 1988 ra đời đã làm thay đổi rất nhiều trong công tác quản lý đất đai. Tuy nhiên trong thời gian này việc quy định và đảm bảo các quyền cho người sử dụng đất còn rất hạn chế. Để phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, luật đất đai 1993, Luật đất đai 2003, Luật đất đai 2013 ra đời từ đó công tác quản lý đất đai trong cả nước dần dần đi vào quy củ, quyền lợi, nghĩa vụ của người sử dụng đất ngày càng được mở rộng, việc khai thác các tiềm năng từ đất ngày càng được người dân chú trọng nhằm phát huy hiệu quả sử dụng đất một cách tối đa. 2.1.2. Quan hệ pháp luật về đất đai Việt Nam qua các thời kỳ Quan hệ đất đai ở đây thực chất là mối quan hệ giữa con người với con người trong quá trình sử dụng đất. Tuy nhiên mối quan hệ này phải dựa trên các quy định của pháp luật về đất đai do Nhà nước ta ban hành gọi là quan hệ pháp luật về đất đai. 5 Ngay từ ngày dành độc lập năm 1945, Đảng và Nhà nước ta đã quan tâm ngay tới việc quản lý và sử dụng các loại đất. Với sự ra đời của Luật đất đai 1988, Luật đất đai 1993, Luật đất đai 2003, Luật đất đai 2013 cùng với sự thay đổi liên tục nhằm hoàn thiện đời sống về đất đai cũng như các đời sống khác để phát triển, đổi mới đất nước và để phù hợp với tình hình thực tế về kinh tế, văn hóa, xã hội, chính trị nên đã phát sinh ra nhiều môi trường trong quan hệ đất đai. Các mâu thuẫn đó thể hiện thông qua các vụ tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai. Tính phức tạp của tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai kéo dài không chỉ bắt nguồn từ những xung đột gay gắt về lợi ích kinh tế, của sự quản lý thiếu hiệu quả của cơ quan công quyền sự bất hợp lý và thiếu đồng bộ của hệ thống chính sách pháp luật đất đai mà còn do nhiều nguyên nhân có tính lịch sử trong quản lý và sử dụng đất đai qua các thời kỳ. Trong những năm gần đây, tình hình tranh chấp của công dân trong lĩnh vực đất đai diễn ra gay gắt, phức tạp ở hầu hết các địa phương trong cả nước, nhiều nơi đã trở thành điểm nóng. Số lượng đơn vượt cấp gửi đến các cơ quan ở Trung ương nhiều, nội dung thể hiện tính bức xúc gay gắt, không chấp nhận với cách giải quyết của chính quyền địa phương. Số lượng công dân đến khiếu nại trực tiếp tại phòng tiếp công dân của các địa phương, các cơ quan có xu hướng gia tăng, nội dung đơn tập trung nhiều vào các nội dung về lấn chiếm đất, đòi lại đất, ranh giới đất, về quyền sử dụng đất… Tình hình trên nếu không được xử lý kịp thời sẽ rất phức tạp, gây tâm lý hoang mang, thiếu tin tưởng vào chính quyền, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân và lợi ích quốc gia. 2.1.3. Căn cứ pháp lý - Luật Đất đai (2013), NXB Bản đồ, Hà Nội; - Nghị định 43/2014/NĐ-CP, quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật đất đai (Có hiệu lực từ 01/07/2014) ; 6 - Nghị định số 102/2014/NĐ-CP, của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai (Có hiệu lực từ 25/12/2014); -Thông tư 02/2015/TT-BTNMT hướng dẫn Nghị định 43/2014/NĐCP (Hiệu lực 13/3/2015); - Luật khiếu nại năm 2011; - Luật tố cáo năm 2011; - Nghị định số 75/2012/NĐ-CP ngày 20 tháng 11 năm 2012 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật khiếu nại, tố cáo và các Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật khiếu nại, tố cáo; Thực hiện Luật đất đai năm 2013, Nghị định số số 43/2014/NĐ-CP ngày 15 tháng 5 năm 2014; Nghị định số 01/2017/NĐ-CP ngày 06 tháng 01 năm 2017 của Chính phủ Sửa đổi, bổ sung một số nghị định quy định chi tiết thi hành Luật đất đai và các Thông tư hướng dẫn thi hành của Bộ Tài nguyên và Môi trường. UBND tỉnh Cao Bằng đã ban hành các văn bản quy định, cụ thể hóa các văn bản của Nhà nước và của Bộ Tài nguyên Môi trường về công tác quản lý đất đai trên địa bàn tỉnh, nhằm hướng dẫn và chỉ đạo chặt chẽ các địa phương trong tỉnh thực hiện tốt công tác quản lý, sử dụng đất đai, quản lý tài nguyên và môi trường trên địa bàn. Trên các cơ sở đó UBND thành phố đã triển khai thực hiện các văn bản của Nhà nước và của Bộ Tài nguyên Môi trường và của UBND tỉnh Cao Bằng đến các phường, xã và các đơn vị quản lý sử dụng đất trên địa bàn một số văn bản sau: - Quyết định số 41/2014/QĐ-UBND ngày 19/12/2014 của UBND tỉnh Cao Bằng: Ban hành Quy định về trình tự thủ tục thu hồi đất, trưng dụng đất, giao đất, cho thuê đất và chuyển mục đích sử dụng đất trên địa bàn tỉnh Cao Bằng; - Quyết định số 42/2014/QĐ-UBND ngày 19/12/2014 của UBND tỉnh Cao Bằng: Ban hành Quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Cao Bằng; 7 - Quyết định số 43/2014/QĐ-UBND ngày 19/12/2014 của UBND tỉnh Cao Bằng: Ban hành Quy định về trình tự, thủ tục đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất trên địa bàn tỉnh Cao Bằng; - Quyết định số 44/2014/QĐ-UBND ngày 19/12/2014 của UBND tỉnh Cao Bằng: Ban hành Quy định về diện tích tối thiểu được tách thửa đối với đất ở; hạn mức giao đất ở tại đô thị, nông thôn; hạn mức công nhận đất ở; hạn mức giao đất đối với đất trống, đồi núi trọc, đất có mặt nước thuộc nhóm đất chưa sử dụng cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng vào mục đích sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh Cao Bằng; - Các văn bản quy định việc thực hiện Chính sách, Luật đất đai, Văn bản của tỉnh Cao Bằng đều được UBND thành phố Cao Bằng triển khai thực hiện làm cơ sở cho việc quản lý, sử dụng đất đai trên địa bàn được chặt chẽ và có hiệu quả. 2.1.4 . Một số quy định trong văn bản quy phạm pháp luật về công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai 2.1.4.1. Tranh chấp về đất đai * Khái niệm Theo Điều 3 Luật Đất đai sửa đổi và bổ sung năm 2003 Và Điều 4 Luật Đất đai năm 2013 “Tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai”. * Thẩm quyền giải quyết tranh chấp về đất đai Theo quy định tại Điều 203 Luật Đất đai 2013, tranh chấp đất đai đã được hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã mà không thành thì được giải quyết như sau: - Tranh chấp đất đai mà đương sự có Giấy chứng nhận hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật Đất đai 2013 (Cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền 8 với đất cho hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư đang sử dụng đất có giấy tờ về quyền sử dụng đất) và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì do Tòa án nhân dân giải quyết; - Tranh chấp đất đai mà đương sự không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật Đất đai 2013 thì đương sự chỉ được lựa chọn một trong hai hình thức giải quyết tranh chấp đất đai theo quy định sau đây: + Nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền theo quy định của pháp luật; + Khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự; - Trường hợp đương sự lựa chọn giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền thì việc giải quyết tranh chấp đất đai được thực hiện như sau: + Trường hợp tranh chấp giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện giải quyết; nếu không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính; + Trường hợp tranh chấp mà một bên tranh chấp là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giải quyết; nếu không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính; - Người có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai phải ra quyết định giải quyết tranh chấp. Quyết định giải quyết tranh chấp có hiệu lực thi hành 9 phải được các bên tranh chấp nghiêm chỉnh chấp hành. Trường hợp các bên không chấp hành sẽ bị cưỡng chế thi hành. ( Luật đất đai 2013 ) [ 19 ] * Trình tự giải quyết tranh chấp Quá trình giải quyết tranh chấp về đất đai thực hiện qua các bước sau: Bước 1: Nghiên cứu hồ sơ của các bên có tranh chấp; Bước 2: Tổ chức điều tra, thu thập các thông tin, tài liệu, số liệu, bản đồ liên quan; Bước 3: Tổ chức Hội nghị giải quyết tranh chấp đất đai; Bước 4: Ban hành Quyết định giải quyết tranh chấp đất đai; Bước 5: Tổ chức thực hiện Quyết định giải quyết tranh chấp. 2.1.4.2. Khiếu nại về đất đai * Khái niệm Khiếu nại về đất đai là việc công dân, cơ quan, tổ chức theo thủ tục do Luật do Luật Khiếu nại quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình. * Chủ thể của khiếu nại Là các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội và mọi công dân * Thẩm quyền giải quyết khiếu nại về đất đai của UBND phường, thị trấn Khoản 2, Điều 117, Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân quy định UBND xã, phường, thị trấn thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn: “tổ chức tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiến nghị của công dân theo thẩm quyền”. Theo quy định tại Khoản 11 Điều 2 Luật Khiếu nại thì giải quyết khiếu nại được giải thích là việc thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại. Giải quyết khiếu nại có thể được thực hiện qua nhiều lần ở các cấp khác nhau và với trách nhiệm là người đứng đầu cơ quan quản lý nhà 10 nước ở cấp cơ sở, Chủ tịch UBND phường, thị trấn là người có thẩm quyền giải quyết lần đầu đối với vụ việc khiếu nại. Điều 17 của Luật Khiếu nại quy định: “Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã); thủ trưởng cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh có thẩm quyền giải quyết khiếu nại đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của người có trách nhiệm do mình quản lý trực tiếp”. - Như vậy Chủ tịch UBND phường, thị trấn có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu trong các trường hợp sau: + Các khiếu nại đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của chính mình liên quan đến lĩnh vực đất đai, đó là các quyết định hành chính bằng văn bản do Chủ tịch UBND phường, thị trấn ban hành hoặc những hành vi hành chính của Chủ tịch UBND phường, thị trấn trong khi thi hành công vụ mà người khiếu nại cho rằng trái pháp luật xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ. 273 + Khiếu nại đối với việc làm của công chức địa chính khi họ thực hiện nhiệm vụ của Ủy ban nhân dân hay Chủ tịch UBND phường, thị trấn giao cho hoặc phân công phụ trách. * Trách nhiệm giải quyết khiếu nại về đất đai của UBND phường, thị trấn - Tiếp nhận, giải quyết kịp thời, đúng pháp luật các khiếu nại, xử lý nghiêm minh người vi phạm; - Áp dụng biện pháp cần thiết nhằm ngăn chặn thiệt hại có thể xảy ra; bảo đảm cho quyết định giải quyết khiếu nại được thi hành nghiêm chỉnh và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về quyết định của mình. - Kiểm tra, xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình bị khiếu nại nếu trái pháp luật phải kịp thời sửa chữa, khắc phục, tránh phát sinh khiếu nại. - Phải giải quyết bồi thường, bồi hoàn thiệt hại do quyết định hành chính, hành vi hành chính gây ra theo quy định của pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước. 11 *Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai của UBND phường, thị trấn Thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai của phường, thị trấn được thực hiện theo quy định của Luật Khiếu nại 2011 và Nghị định 75/2012/NĐ-CP ngày 3/10/2012 của Chính phủ về hướng dẫn thi hành Luật Khiếu nại. * Thủ tục khiếu nại - Khi có căn cứ cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình thì người khiếu nại khiếu nại lần đầu đến người đã ra quyết định hành chính hoặc cơ quan có người có hành vi hành chính hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính. - Trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu hoặc quá thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết thì có quyền khiếu nại lần hai đến Thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính. - Việc khiếu nại được thực hiện bằng đơn khiếu nại hoặc khiếu nại trực tiếp. Thời hiệu khiếu nại là 90 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định hành chính hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính. - Trường hợp người khiếu nại không thực hiện được quyền khiếu nại theo đúng thời hiệu vì ốm đau, thiên tai, địch họa, đi công tác, học tập ở nơi xa hoặc vì những trở ngại khách quan khác thì thời gian có trở ngại đó không tính vào thời hiệu khiếu nại. - Người khiếu nại có thể rút khiếu nại tại bất cứ thời điểm nào trong quá trình khiếu nại và giải quyết khiếu nại; việc rút khiếu nại phải được thực hiện 274 bằng đơn có chữ ký hoặc điểm chỉ của người khiếu nại; đơn xin rút khiếu nại phải gửi đến người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại khi nhận được đơn xin rút khiếu nại thì đình chỉ việc giải quyết và thông báo bằng văn bản cho người khiếu nại về việc đình chỉ giải quyết khiếu nại.