Tài liệu Cười gượng

iG ng www.hobieuchanh.com ig ng Bi u Chánh Vài l i c a BBT: “C i g ng” c ánh máy l i theo b n in l n tái b n 1988 c a nhà xu t b n t ng p Ti n Giang do Ph m V n Ng biên t p. Trong truy n n y, nhi u t ã b s a i không úng nh cách dùng ch c a nhà v n H Bi u Chánh, thí d a danh B cLiêu c i thành B c-Liêu hay các t ng k t âm r t thông d ng mi n Nam nh , nh, c , tr n, b n … mà H Bi u Chánh s d ng trong ti u thuy t c a ông ã s a l i thành bà (trang 3) hay trên (trang 6) làm cho câu v n trong truy n tr thành t i ngh a. Tuy nhiên, vì thi u b n g c nên chúng tôi v n gi nguyên v n b n in n m 1988 c a nxb t ng h p Ti n Giang. BBT Hobieuchanh.com Ch ng I Tham phú ph b n Tháng hai, ngoài ng ã ch h t v v a. ng lúa ám g t d t ã lâu r i, mà lúa h t ch n Ng i i ng c-Liêu1 xu ng Gia Rai, ra kh i Châu Thành ch ng i cây s , ngó qua phía tay trái thì th y m t cánh ng r ng mênh mông không cây, không xóm, tr i m t màu vàng khè, cách xa-xa m i có pha m t v t xanh-xanh v i ít con trân ng s ng-s ng cúi u n c ; còn ngó qua phía tay m t thì th y m t xóm n m dài trên m t ngàn th c, kêu là xóm Láng Dài, nhà chen khít nhau mà xóm ít cây nên nóc nhà n i h n lên, xa coi nh ám núm r m m i m c. u Láng Dài, phía m t tr i m c, có m t cái nhà lá nh hai c n m t xép, tr c là m t cái sân tr ng ba cây uv i ít cây i, trong nhà, chính gi a có m t bàn th , hai bên lót hai b ván d u v i vài cái gh ; còn phía trong bu ng thì có hai cái gi ng, l i có m t ng lúa c ch ng vài ch c gi . Nhà tuy nghèo, song ngoài sân quét s ch-s , trong nhà d n v n-vang, n c n xép, là ch b p n u n, mà c ng ch ng h có m t c ng rác. 1 B c Liêu 1 iG ng www.hobieuchanh.com Cái nhà này là c a thím Lý Th Phòng, h i tr c là v c a th y giáo y ch nho, tên là ng Phi u, mà bây gi là tá n c a ông c u H ngTô H ng Hoàng. Ông ng Phi u g c Qu ng Nam, cách hai m i l m n m tr c, ông vào ng t i xóm Láng Dài mà làm th y thu c và d y riêng ng i trong xóm h c ch nho. c ít n m, ông coi th làm n lâu dài c, ông m i nói mà c i Lý Th Phòng, là con gái m t nhà nghèo trong làng, r i v ch ng n v i nhau, ch ng lo d y h c, h t thu c, v lo c y g t làm ru ng l n l n sanh ng m t a con gái và hai a con trai. Khi a con út m i nên ba tu i thì ông ng Phi u t tr n, b l i m t v góa v i ba con d i. Nh ông ng Phi u bình sanh n nh nhoi, l i nh thím Lý Th Phòng tánh tình ch n ch t, b i v y trong xóm ai th y m y a nh côi cút c ng u th ng. Thím Lý Th Phòng ng i ta th ng kêu là thím giáo u, m t mình lo làm ru ng nuôi con, ru ng thì m n c a ông c u H ng-C Tô H ng Hoàng mà làm, m i n m ong lúa ru ng2 r i thì còn d c ch ng n m ba ch c gi . m 1928, là lúc b t u thu t truy n này, thì thím giáo u ã c 39 tu i, còn a con gái l n c a thím, tên là ng Th H o, c 18 tu i, a con trai gi a, tên Hòa c 12 tu i và a con trai út, tên Hi u, c 7 tu i. t bu i chi u, thím Giáo nghe nói v H ng Hào Cao u xóm trên au, nên thím i th m. Th ng Hòa d t th ng Hi u ra tr c sân, l a ch bóng mát r i l y chà tre3 v i lá i t p c t nhà mà ch i. ng th H o nhà m t mình, cô bu n nên n m trên võng a c t-k t, m t bu n hiu. Tuy cô là con nhà nghèo, th ng ngày ph i n u c m, xách n c, a c i, quét nhà, n mùa làm ru ng l i còn ph i ph v i m mà c y g t, song cô ã s n có dung nhan tu n tú, n c da tr ng , c p m t sáng ng i, gò má nh mi ng b u, ch n mày nh bán nguy t, bàn tay d u nh u mà ngón l i thon nh m i vi t, mái tóc en thui mà h i qu n nh d n sóng, t ng i y u u, ti ng nói trong ng n, b i v y d u cô lam l mà s c cô không phai, h t th y n bà trong làng ai c ng tr m tr khen cô là gái p. Cô ã có s c, mà lúc còn nh nh có cha k m d y, nên cô l i bi t ch nho, bi t làm thi nôm, s c th c y làm cho cao ph m giá c a cô, b i v y nh ng con nhà nghèo, ho c con h ng-ch c nh trong làng không có m t m t nào dám g m ghé. a nay cô n m m t mình cô bu n, mà có s bu n y nên g ng m t cô thêm nghiêm-ngh , coi càng p h n n a. Cô n m trên võng, gác tay qua trán, c p m t lim-dim, m t h i lâu r i cô ng i d y xu ng b p nhúm l a n u m chi u. Cô b c n i c m lên b p r i cô l i ng d a c a mà ngó ra sân. Hai a em c a cô ng ng i ch i tr c m t cô ó mà không ngó, cô c ngó ra 2 3 p lúa cho ch n, lúa m n ru ng nhánh tre khô. T t c nh ng nhánh cây ã n, khô tr i lá g i là chà . Ng i vùng ng B ng sông C u Long t ng chà sát b sông tôm cá vào núp, trú và th nh tho ng dùng ng bao xung quanh chà b t chúng. 2 iG ng www.hobieuchanh.com cái ng nh i ngang ngoài hàng rào, cô ngó trân trân, m t lát cô l i cúi u l y tay r b ng, r i hai gi t n c m t r t xu ng t áo cô. Cô l y v t áo chùi n c m t r i tr vô b p ng i ch m l a. m v a chín thì thím giáo u i xóm c ng ã v t i. Cô H o l y mâm lau chén mà d n c m r i kêu hai em vô n. Ng i n c m, thím giáo um i nói v i cô H o r ng: - Thím H ng Hào au nhi u quá, s thím ch u không n i. - Má lên th m, thím bi t má hay không? - Còn bi t. Mà thím nói m t hai ti ng, ch thím m t nên nói nhi u không c. - Chú H - Ông th y nào d i Cái H u không bi t. Trong xóm h l i th m c ng n. Có bà Ch c ng lên th m ó n a, bà m i v m t l t v i tao ây. ng Hào r c th y nào h t thu c cho thím u ng ó? Thím giáo u nín m t h i r i nói ti p r ng: “À, h i nãy v d c ng tao có g p hai v ch ng ông C d t c u Tú-Tài i coi v v , n m c lòe lo t ”. Cô H o nghe m nói m y l i thì cô trân-trân r i h i r ng: cái chén xu ng mâm, m t nhìn m - Má nói ông C nào? - Ông C c u là ông C Hoàng, ch id . - B khi ng coi v ? - Bà Ch bà4 nói tao m i bi t ch ! Bà hoài, bà nói không ch c hay sao? - Coi v - Nghe nó ông C bà C tính làm sui v i Bá-H Ch nh. - Bá-H Ch nh - n c a mình ch ông c nào, con khéo i ta i âu ó ch ! Sao má bi t ông C bà C d t c u Tú-Tài i bên hè, t i ngày bà qua l i nhà bà C âu? âu? bên Cái D y, nghe nói ông ó giàu l n l m ó mà. Cô H o nghe nói bao nhiêu ó thì cô và ri t n cho h t chén c m, r i b i ng n c. Thím giáo u th y con b a nay n c m ít, mà s c m t l i có nét bu n thì thím l y làm l , nên li c m t ngó theo con. Thím dòm th y cô H o ng u ng n c, mà l i c p m t t r t thì thím phát nghi, song thím c ng i n c m v i hai a con nh , không h i han chi h t. 4 b 3 iG ng www.hobieuchanh.com n c m r i cô H o c ng d n r a nh th ng, nh ng mà m v i em cô u th y cô bu n nghi n, ch không ph i t i c i nh tr c. a m i t i thì cô ã rút vô mùng li n. Thím giáo u mu n rõ tình ý a con, nên i th ng Hòa v i th ng Hi u i ng lâu r i thím m i d mùng kêu nh cô H o d y ra ngoài cho thím bi u. t cái èn ng n leo lét trên bàn, thím giáo u ng i trên ván, cô H o ng d a cây c t g n ó, ngoài sân l ng-l , trong nhà im-lìm, ch nghe ti ng chim cúc kêu xa-xa, v i ti ng th n-l n t c 5 l i g n bên vách. Thím giáo u nhìn con r i nói r ng: “T h i chi u cho t i bây gi má th y con có s c bu n. Tía con ã m t r i, trong nhà ch còn có m t mình má. Con có vi c gì, con ph i t cho má bi t ch sao con gi u, bu n riêng m t mình?”. Cô H o ng nín khe m t h i r i áp r ng: - Con có bu n vi c chi âu. - Con ch ng nên gi u má. Có vi c gì con ph i nói thi t cho má nghe. Má nh l i thì là h i chi u má thu t chuy n c u Tú-Tài i coi v , con nghe r i con bu n li n t h i ó t i gi . Con có tình ý gì v i c u Tú-Tài hay không? Con c nói thi t cho má bi t, ng gi u gi m chi h t. Cô H o không tr l i, l i l y v t áo mà lau n c m t. Thím giáo u th dài m t cái r i nói ti p r ng: “M y tháng nay c u Tú-Tài chà l t t i nhà hoài, má th y má nghi l m. Mà bi t làm sao? Mình là tá- n, ng i ta là ch t, ng i ta t i nhà mình âu dám xô i. Mà ch c c u có nói chuy n v i con i ch gì, ph i v y hay không?” Cô H o c ng không tr l i. Thím giáo nói ti p r ng: “C u nói v i con làm sao âu, con thu t l i cho má nghe th coi. Con ng có s chi h t, má không r y rà gì âu.” Cô H o b u b o áp nh nh r ng: - C u nói c u th - C u nói nh v y r i con tr l i làm sao? - Con không tr l i chi h t. - V y ch sao con nghe c u i coi v r i con l i bu n?. - B i con th y c u th - Tr i i! Th ng làm sao cho c con! Ng i ta giàu có, l i h c thi u c Tú-Tài, m con mình nghèo hèn th p-th i quá, có th nào ng i ta h mình c i con bao gi . Con d i quá! 5 ng con l m, c u th th t th nào c u c ng c ng con quá, nên con c ng th ch t 4 i con. ng c u. iG ng www.hobieuchanh.com - C u Tú-Tài th ch c l m. - i! H i mu n thì c u th b ng, l i th ó nh n sao c. C u ch c gh o, th th t v i con h i nào? - H i tháng c y n m ngoái. - À, lúc c u thi - Th a ph i. - C u nói chuy n v i con h i nào sao má không hay? - H b a nào má i c y, i g t ho c i xóm thì c u xu ng, c u cho ti n s p nh l i quán mua bánh n, ng c u nhà nói chuy n v i con. - Sao con không nói cho má hay? - Con s má r y nên con không dám nói. ******** ur iv c lá môn, tin làm nhà ó ph i không? Thím giáo ch c l i l c u, ng i ng m ngh m t lát r i nói r ng: “Tía con h i tr c d y con h c ch nho nhi u. Làm thân con gái ph i gi trinh ti t, sao con i l m v y? C u Tú-Tài mu n con nên ch c gh o qua ng v y thôi, ch i con làm v sao c. Con ph i dè d t, nghe l i c u làm chi. Bây gi c u i coi v ó con th y không?” Cô H o khóc và áp r ng: - H i ó c u h a v i con ch c l m. C u nói c u giàu có c u không c n c i giàu làm chi. C u h c gi i r i, nên c u quy t ki m ng i v nghèo mà bi t nh n ngh a, bi t ch nho, t gia n i tr . C u khinh khi nhà giàu m, c u th th t v i con, nên con m i tin ch . - Th th t sao mà bây gi coi v - Con s bà ch nghe th t th r i bà nói ph ng ch ng, ch không l c u TúTài b con mà i c i v khác. M i cách m y b a rày ây c u còn tính nói thi t v i ông C bà C ng c i con. Con ch c h i chi u c u i âu v má p ó, ch không ph i i coi v . - C u b n áo dài, b t kh n en àng hoàng l m mà. - Không bi t ch ng ng - Có ông C , bà C i n a mà. M n xe h i i r n r , coi mòi ph i i nói v m. L i bà ch g n m t bên, bà bi t rõ công vi c, bà nói không ch c hay sao. - Thôi, ó? i ta i ám c i, ám h i nào ó. b a nào con g p c u Tú-Tài, con h i l i r i con m i tin. Thím giáo châu mày, l c u mà nói r ng: “N u ông C bà C có lòng th ng mình, nói mà c i con cho c u Tú-Tài, thì m con mình có ph c bi t ch ng nào. Ng t vì cái ph c ó l n quá nên má không dám m c. Má nghi l m con i, s c u Tú-Tài c u g t con, r i con mang ti ng, má c ng x u h , x 5 iG ng www.hobieuchanh.com y n a sao c. Thu nay mình nghèo ch không nh b n c a ai. Mà t ngày tía con m t n nay ã b n n m r i, má h m hút nuôi con, c ng ch ng có ti ng t m gì. Chuy n con làm ây, n u c u Tú-Tài c i con thì ch ng nói làm chi, ch n u c u b con thì kh l m. Tuy vi c âm th m mà chòm xóm láng gi ng ch c h ã hay h t, x u h bi t ch ng nào”. Thím giáo nói t i ó thì thím khóc d m. Cô H o ng m t bên cô c ng khóc. * * * Con gái m i 18 tu i, lòng còn thanh-b ch nh ám tuy t ng trên ình, trí còn v n-v nh c m mây treo gi a tr i. L i con gái y trong ch n thôn quê, thu nay lam l theo ph ng ru ng r y, ch a t ng nghe nói m t l i x o-trá, ch a t ng th y m t chuy n gian tà. t c u thanh niên, v n là con nhà giàu, t nh ã giao-du nhi u t nh, trót 8 m h c t i Sài-Gòn, ã n m g n mùi m n l t trên tr n th , l i h c n c Tú-Tài, thu c nhi u câu khôn khéo khêu g i lòng ng i, bi t nhi u u ph nh ph m tròng thiên h . Gái nh v y mà g p trai nh v y, thì tài nào gi nào níu c m mây kia kh i ùa theo ng n gió cho ám tuy t kia kh i lem, tài c. Cô H o tuy là có h c nho nhi u ít nh ng mà cô là m t gái m i l n lên, chân ch t thi t thà a tình a c m, nghe c u Tú-Tài Tô-H ng-X ng nói c u tr ng nhà nghèo thì cô tin li n nh v y, nghe c u nói c u th ng cô thì cô ch c c u thi t tình, cô ngh D ng Ng c x a trong núi tr ng khoai mà còn c Thái r c vào cung, hu ng chi cô làm ru ng thì cô c Tú-Tài c i làm v , m c ng ch ng có chi trái m t. n sáu tháng nay cô H o t tình v i c u Tú-Tài X ng, thì cô v n k ch c cô là v c a c u, b i v y cô không còn gi ti t giá, mà cô c ng không ng ingùng ti ng th -phi. Hôm nay cô nghe c u Tú-Tài X ng i coi v , tuy cô ch a ch u tin, song cô b t gi t mình. L i cô nghe m than r ng: nhà giàu mà i h c gi i bao gi h c i con nhà nghèo, h ch i qua ng r i h b , thiên-h chê c i x u h . Cô nghe nh ng l i y nh dao c t ru t. êm y cô ng không c, n m suy ngh hoài. Thi t c u Tú-Tài g t mình hay sao? N u c u b mình mà c i v khác, thì mình ph i x trí th nào? ã ba tháng r i mình b t ng kinh nguy t, ph i mình có nghén hay không? y câu h i y làm cho cô b i r i h t s c, không gi i quy t c câu nào h t. 6 iG ng www.hobieuchanh.com Gà gáy sáng r i mà cô ch a nh m m t. Cô ng i d y i ra m c a chu ng mà th gà i n r i cô ch ng c a quét nhà, c p m t trõm l 6, m t mày bu n nghi n. t tr i ã m c, thím giáo u v i hai a con nh m i th c d y. Thím giáo ng i trên b ván tr c bàn th ch ng mà n tr u. Th ng Hòa v i th ng Hi u ch y ch i ngoài sân, còn cô H o thì d n quét d i b p. Thình lình có m t ng i n-bà m c en, choàng h u kh n tr ng, i ngang qua c a, mà phía ngoài rào, kêu h i r ng: “Có thím giáo nhà ó hay không v y?” Thím giáo li n tr l i “Có” r i thím ngó ra coi ai h i, tè ra cô Tông-H nh, là v c a th y Bang-bi n Lâm- i-L i, v n là con gái c a ông u H ng-C Hoàng, ch ru t c a Tú-Tài X ng. Cô Bang-Bi n x m x m di vô c a. Thím giáo b Bang-Bi n ngó quanh-qu t r i h i r ng: - Con nh c a thím nó i âu? - Th a, nó d c ra chào r i m i vô nhà. Cô i nhà b p. Thím giáo li n kêu “H o, lên l y tr u cau cho cô Bang n chút, con”. Cô H o i b p b c lên, ch p tay xá cô Bang-Bi n, r i quét ván tr i chi u và s a so n khay tr u cau. Cô Bang-Bi n ngó trân trân, mi ng chúm-chím c i. Cô ng i trên b ván r i h i thím giáo r ng: - Con nh n m nay m y tu i? - Th a, nó 18 tu i. - Có ch nào i coi hay ch a? - Th a ch a. - Con nó l n r i, coi ch nào ph i, thì g ph t cho nó có ch ng mà làm n, th con gái trong nhà làm gì? - Th a tôi có m t mình nó là l n, tính p gì g . cho nó giúp - N u mu n cho nó giúp a nào m côi m cút ta g b t r . - Tôi nghèo mu n ch t, ch ph i giàu có gì hay sao, nên tính nuôi r . - Nghèo giàu gì l i sao? M y n m nay thím làm ru ng vây mà khá hay không? - Th a. Không khá gì m y. T ngày tía b y tr m t r i, nh ông bà trên vài ch c công ru ng cho tôi làm, n m nào c ng c ít ch c gi lúa, y m con tôi n v y thôi, ch có làm vi c gì âu mà khá. - Tôi nghe má tôi nói n m nay l y ru ng l i a, không cho thím m 6 , thì ta ki m Lõm sâu. 7 tôi ít n m, không n n a. iG ng www.hobieuchanh.com - Th a, t i sao v y? N m nào tôi c ng ong lúa ru ng h t mà? - T i thím làm mích lòng bà già, nên bà gi n l y ru ng l i ch sao. - Tr i i, l y ru ng l i m con tôi ch t ói còn gì! Tôi có dám làm gi ng gì âu mà mích lòng bà? - Bi t âu, má tôi gi n thím l m! - T i sao mà gi n? Xin cô làm n nói giùm cho tôi bi t m t chút, n u thi t tôi có l i thì tôi lên l y bà mà xin l i. - T i sao thím bi t l m ch . Thím khéo h i ó thôi. - Th a, thi t tôi có bi t vi c gì âu. - Thi t không bi t hay sao? Tôi nói giùm cho thím bi t, t i thím rù qu n th ng em tôi, nên má tôi gi n thím ó. - Tr i - Thím rù qu n th ng em tôi cho con nh thím, còn kêu oan n i gì? Má tôi hay h t, thím ng có ch i. - Thi t t c ch t i! M y tháng nay c u chà l t t i nhà hoài, tôi s mang ti ng mang t m x u h , mà tôi không dám xô i c u, tôi lo h t s c, ch tôi nào có rù qu n bao gi ! - Má tôi nói thím th y th ng em tôi giàu có mà l i h c gi i, thím b o nhan c c a con nh thím mà làm cho nó mê, ng nó ng c i v , l y con thím cho thím nh . - X u h bi t ch ng nào! Tr i t i! Tôi rù qu n c u Tú-Tài h i nào âu? Thi t là oan cho tôi quá! t i! Thím giáo u v a th n v a t c nên thím khóc ngay, không bi t l i chi mà cãi. Cô Bang-Bi n cho thím khóc m t h i r i cô m i nói r ng : “Thôi, thím ng có khóc n a, t nh trí mà lo tính vi c nhà. Tôi nói thi t cho thím bi t : má tôi gi n thím l m, má tôi nh t nh l y ru ng l i mà còn bi u làng t ng p th b tù thím n a. Tôi ngh th y giáo n t t v i xóm ri ng, còn thím thu nay c ng thi t thà, b i v y tôi th ng, nên tôi n n n xin má tôi ng có làm thi t h i thím t i nghi p, tôi r y thím và i thím ra kh i x n y thì thôi. Nh tôi can gián h t s c nên má tôi m i d u b t. Tôi v n bi t th ng em tôi t tình v i con H o ó, là t i hai a nó lén làm b y nh v y, ch thím d i gì mà mong em tôi c i con H o hay sao nên rù qu n. Tôi bi t hai a nó làm y thím không hay, ch n u thím hay, không l thím nh v y bao gi ”. Thím giáo th dài mà nói r ng : - Cô nói m y l i ó thi t là công bình. Tôi làm m , có lý nào tôi xúi gi c con tôi h mà làm chi? - Ph i, hu ng chi em tôi nó có l y con H o, thì b t quá ch i qua làm v ch ng gì c mà xúi gi c. 8 ng, ch iG ng www.hobieuchanh.com - Th a ph i. Tôi d i gì mà không bi t nh v y. C u Tú-Tài nh ng c, còn con tôi nh bùn nh t, có x ng áng gì. vàng nh - Thôi, bây gi mu n cho êm, má tôi kh i gi n, mà thím kh i x u h , thì thím làm gi y bán h t nhà c a c cho tôi, tôi cho thím vài tr m ng c, r i thím d t con i x khác l y b c ó làm v n mua bán làm n. Tôi th ng thím l m, tôi mu n c u thím nên tôi m i tính nh v y ó. Thím ngh coi c hay không? Thím giáo ng i ng m ngh m t h i r t lâu r i thím tr l i r ng : - Cô th ng m con tôi, cô tính giùm nh v y ti n l m. Ng t vì tôi i, tôi b m c a cha m tôi và c a cha s p nh l i không ai coi sóc thì tôi au lòng quá. - Có h i gì! Ai b ng i âu mà s . - Cô th - Nh tôi cho thím ti n r i thím tính i âu nói cho tôi nghe th coi? - Bây gi tôi có bi t i âu. trong h t B c-Liêu n y tôi không có bà con i ai h t. Tôi có m t th ng em Sài-Gòn. Hôm t t nó có g i th xu ng th m tôi, nó nói nó làm th y thu c, m n ph Khánh-H i. Nh tôi có i, thì lên ó ùm u v i nó, ch bi t i âu. L i Sài-Gòn có l mua bán c. - Thím tính nh v y thì hay l m. Sài-Gòn là ch ô h i, thím có v n chút nh, lên ó mua bán, may tr i ngó l i thím làm giàu c, ch ru ng có th nào mà khá n i. Thôi, tr a chi u gì thím lên nhà tôi làm gi y bán nhà c a i, r i tôi ch ng b c cho. ó tôi coi ch ng cho. ng, cô giúp nh v y n a, thì m con tôi cám n cô bi t ch ng nào. Hai ng i nói chuy n t i ó, k có cô H o trong bu ng b c ra, cô t nh táo nh th ng, không bu n không khóc, cô cúi u xá cô Bang-Bi n và nói r ng: “Th a cô, nãy gi cô nói chuy n v i má tôi, tôi ng i trong bu ng, song tôi nghe h t. Cô nói bà trên nhà gi n má tôi sao rù qu n c u Tú-Tài cho tôi, nên bà quy t l y ru ng l i và b tù má tôi. Cô th ng má tôi nên cô can gián bà, và cô bày cho má tôi bán nhà r i d t con i x khác mà cho kh i b h a và kh i x u h . Th a cô, cô th ng cô ch cái h i và cô bày cái l i cho má tôi nh v y, thì cái n c a cô l n không bi t bao nhiêu. Song tôi t thi t v i cô ít u, cho cô rõ ch ng oan. Tuy m con tôi nghèo hèn, có b a tr c thi u a sau, nh ng m con tôi c ng bi t âu là h , âu là nên, ch nào x u, ch nào t t, có l nào má tôi nh nh p n n i dùng thân ph n c a con làm mi ng m i mà câu trai giàu ng ki m g o. Th a cô, tôi là gái h , mà còn dám ch ng m t ra mà bi n b ch nh v y, thi t là tôi b o gan l m. Nh ng vì i cô kh i u nên tôi không th nín c, tôi ph i t h t m i vi c cho cô rõ ai ngay ai gian…” 9 iG ng www.hobieuchanh.com Thím giáo khoác tay nói r ng: “Thôi, bà C là b c trên tr c. Con là con nít, bi t gì mà cãi”. c, bà nói sao c ng Cô Bang-Bi n c i và nói r ng: “Thây k nó, coi nó nói gi ng gì ch , sao thím l i cãn? Nói i em, chuy n sao âu em nói cho qua nghe th coi”. Cô H o nghiêm s c m t mà nói ti p r ng: “T ngày c u Tú-Tài thi u v nhà, c u c lân la xu ng nhà tôi mà ch i hoài, h b a nào má tôi i kh i, thì u l i chà-l t c bu i. H không có ai thì c u ch c gh o tôi. Tôi s ng i ta chê c i, tôi n n n xin c u ng có làm nh v y. C u không nghe l i, c ng xu ng hoài, khi thì ki m l i nói ch i, khi thì làm b ng c qu t. M t b a u nói v i tôi r ng c u th ng tôi l m, th ng n n i b a nào không th y t tôi thì c u n ng không c; c u quy t th nào c u c ng ph i c i tôi, ch c u không thèm n i nào khác. Tôi nghe c u nói nh v y, tôi m i nói ph n tôi nghèo hèn, không x ng làm v c u. C u nói v ch ng quí ân tình nh n ngh a, ch không ph i quí t i v n ru ng b c ti n. Con gái nhà giàu u coi c ti n tr ng h n nh n ngh a, ngoài m c qu n áo lòe lo t, eo h t soàn sáng lòa mà óc tr ng r ng, b ng en thui, c u th y c u ghét l m. Ông bà giàu có mà sanh có m t mình c u là trai, b nào c u c ng có c a s n, c u ch ng c n ph i ki m v giàu làm chi. T ngày c u thi u r i, c u nh t nh c i con gái nhà nghèo, b i vì v nghèo nó m i th ng, m i tr ng c u, mà c u giàu, u c i con nhà nghèo thì c u c ph c c giúp m t gia ình kh i c kh . Tuy c u nói nghe ph i ngh a, song tôi s không hi p v i thói th ng, b i v y tôi có nói l i v i c u r ng, d u c u th ng tôi, c u không n giàu nghèo, mà bi t ông bà có ch u nh v y hay không? C u nói, c i v là i cho c u, ch không ph i c i cho ông bà, b i v y c u ành ch nào, thì ông bà ph i c i ch ó, ch ép c u sao c. B i c u nói nh v y, mà c u l i th th t n ng l m, nên tôi m i tin. Mà tôi th y ý c u thi t th ng tôi quá, nên tôi m i ng c u. M y tháng nay tôi s má tôi r y, nên tôi không dám cho má tôi hay. Má tôi có bi t vi c chi âu mà nói má tôi rù qu n. Vi c này t i c u TúTài h t th y”. Cô Bang-Bi n c i ng t và nói r ng: “Th con trai, ch ng nó mu n thì nó nói m ng, sao em d i em tin làm chi? Làm sao mà nó c i em cho c?” Cô H i ch ng-h ng ngó cô Bang-Bi n trân trân mà nói r ng: - C u th v i tôi n ng l m, c u nói n u c u g t r i b tôi thì tr i nghèo m t ng có h t c m mà n. - i, trai gái th v i nhau nh n c lá môn, n ch u vào âu mà tin! Nó th v i em nh v y mà em ngh coi làm sao n n i nó nghèo không có m mà n? - Th a có, tôi nghe ng i ta nói ngày hôm qua c u Tú-Tài i coi v , không bi t có th t nh v y hay không? - Có ch . Nó i coi v hôm qua. 10 th ic u iG ng www.hobieuchanh.com - T i ông bà ép c u, hay là t c u mu n i coi v ? - Nó nghe ng i ta khen con c a ông Bá-H Ch nh bên Cái-Giây ng , nên nó bi u d t nó i coi ó a. Nó th y con nh ó coi b nó v a ý l m. Cô H o châu mày xanh m t, ng trân trân không nói c n a. Cô BangBi n bi t cô H o nghe Tú-Tài X ng c i v khác thì cô au n trong lòng m, song cô mu n dùng cái dùi n ng mà t ph t m t gh m t l n cho tuy t, b i v y cô ch m rãi nói r ng: “Qua ã có nói v i em, d u nó có th ng em cho m y i n a, c ng không th làm v ch ng c. Ông v i bà g t l m, i nào mà ch u nh v y. Thôi, em ng có bu n, d u em d i em có th ng nó i n a, thì em c ng nên quên nó i, ki m ch ng khác x ng ôi v a a mà làm n”. Cô H o th dài m t cái mà áp r ng: “Vi c ã l r i, tôi l y ch ng khác sao c!” Cô Bang-Bi n chúm-chím c i mà nói r ng: - Sao l i không c? Em già c gì hay sao? - Tr r i! Tôi l y c u Tú-Tài có ch a ã mong l y ch ng! c ba tháng r i, ai thèm n a mà Cô Bang-Bi n nghe m y l i y thì bi n s c, day qua ngó thím giáo u, không bi t nói sao c. Thím giáo c ng ch t ng trong lòng, hai hàng c m t ch y ròng ròng, không dè s nh nhu c c a con n nông n i y. Thím than r ng: “N u con có ch a oan, thì ph i b x mà i mau, ây x u quá, n a sao ng. Tôi ngh thi t tôi phi n c u Tú-Tài quá; m con tôi n yên n h t s c, c u ham vui mà c u báo h i m con tôi ph i kh n kh nh y”. Cô Bang-Bi n th y vi c càng khó thì cô b t nói gi ng cao gi ng th p n a; cô nói nho nh v i thím giáo r ng: “Thôi, vi c ã l r i, thím c ng ch ng nên phi n. M y l i thím m i nói ó ph i l m. Có nh v y thì thím c n ph i i cho mau mau m i c, tôi cho thêm m t tr m n a, là ba tr m ng nuôi con. Tr a hay là chi u thím lên nhà, tôi bi u th ng bi n nó làm gi y giùm cho, r i n tay l y b c. Bây gi tôi v , thím nh tr a lên nghe không”. Cô Bang-Bi n nói d t l i r i cô Cô H o b ng d y, tính i v . c t i nói r ng: - Th a cô, cô tính thí ba tr m ng b c ng i m con tôi ra kh i x n y cho c u Tú-Tài r nh chân mà c i v hay sao? - Không ph i i. Và qua th y thím giáo qua th ng, nên qua bày nh v y ng c u danh giá cho thím ch . Còn vi c qua tính cho thím ba tr m ng c, y là qua mu n giúp v n cho thím ng t i x khác mua bán làm n. Qua làm n, mà sao em h i x c hông quá? 11 iG ng www.hobieuchanh.com - Th a, tuy tôi ph n nghèo hèn, song tôi không th l y ti n nh v y u Tú-Tài th th t v i tôi, c u h a ch c d u th nào c u c ng c làm v . Tôi ph i ây tôi ch c u c i tôi, ch tôi không i âu h t. - Em nói h i li u m ng nh v y sao - Th a tôi tin l i c u Tú-Tài, ch không ph i tôi li u m ng. c. i tôi c. Cô Bang-Bi n ngó thím giáo, ý mu n c y thím phân gi i v n y. Thím giáo bèn nói v i con r ng: - Con ng có nói b y mà mích lòng cô Bang-Bi n là b c trên tr ch a r i, con l i ây thiên h chê c i, sao c mà . - Má có s x u thì má i m t mình, - ng có nói k c c nh v y. X u h là t i con. Con ph i i mà tránh ti ng, ch má i mà con thì c ng nh không, má i làm chi. - Má mu n cho con i thì ph i cho g p m t c u Tú-Tài. Ch ng nào giáp m t con mà c u nói c u không th ng con n a, c u b con mà c i v khác, thì con b x mà i li n, không c n xin m t ng ti n c a ai h t. - C u i nói v , t c thì c u b con r i. C n ph i giáp m t làm chi. - Th a má, vì tr c kia c u mu n l y con, c u nói v i con nhi u l i l m. Bây gi n u c u tính b con, thì c u c ng ph i giáp m t con, mà b con, thì con i li n. con c. Con có l i ây. Thím giáo v i cô Bang-Bi n nhìn nhau, h t bi t l i chi mà phân gi i n a. Cô Bang-Bi n m i nói r ng: “Vi c nhà c a thím thì thím li u. Thím tính l nào r i cho tôi hay. Vi c ti n b c tôi h a v i thím ó thì tôi nh l i luôn luôn. Thôi tôi ki u thím tôi v . Còn con H o, em ph i suy ngh l i, em ch ng nên nóng n y, nói b y b không d gì âu”. Cô Bang-Bi n nói d t l i r i b c ra c a i li n: Ông c u H ng-C Tô H ng Hoàng ã c 58 tu i r i. V ch ng ông thu nay chuyên có m t ngh nông mà làm giàu. Ông có ru ng t v làng Hòa Bình v i V nh M , m i n m gó huê l i ch ng m i hai ngàn gi . Hôm u m nay ông m i mua thêm m t s t hai tr m m u d a kinh Quan L , giá n m tr m ngàn ng. Thu nay v ch ng ông sanh có hai ng i con: ng i gái l n, tên là Tô H ng nh, g cho th y Bang-Bi n Lâm i L i, y là ng i mình ã th y l i nhà thím giáo u mà nói chuy n ó, còn ng i trai nh , tên là Tô-H ng-X ng, m nay ã c 22 tu i, h c có b ng Tú-Tài, m y tháng nay thi u r i v nhà ch i. Ông c u H ng-C Hoàng là ng i ch n ch t hòa hu n, trong làng ch ng ông mích lòng ai, mà tôi t trong nhà ông c ng ch ng r y la a nào; còn 12 iG ng www.hobieuchanh.com bà C thì lanh l i nóng n y, ham nói ham gây, l i a c y th c y thân nên tá n tá th u s bà khi p vía. B i v ch ng tánh ý nh v y, nên cái quy n làm ch trong nhà n i tay bà, ch không ph i n i ông, m i vi c gì bà ng li u nh, ông không bi t chi h t. Ông c u H ng-C Hoàng có m t ng i em tên là Tô H ng Thi n, làm ch c ng-S , nhà c a t i châu thành B c-Liêu. Ông H ng-S Thi n n m nay i 40 tu i, thu nay v ch ng không có con nh ng mà giàu b ng hai ông C Hoàng, ng i ta n ông th ng th ng có trong t s t n hai ba ch c muôn b c m t. V ch ng ông n ch i phong l u l m, nhà có s m xe h i, mà i có m n t i hai ng i n u n, m t ng i n u Tây, m t ng i n u Tàu ng tr b a n cho ngon mi ng. a nay v ch ng H ng-S Thi n bu n, nên bu i s m m i n i, m i lên xe ch y xu ng Láng Dài mà th m anh. lót lòng Thu nay bà C không a bà H ng-S , còn ông C thì có tánh ít oi, b i v y ch ng H ng-S t i nhà thì v ch ng ông C chào h i l t l t nh ng i ng, ch không ni m-n cho l m. Tuy v y mà v ch ng H ng-S không câu ch p, gi m t lòng cung kính anh ch l luôn luôn. Tú-Tài Tô-H ng-X ng th m thì b c ra chào. ng trong bu ng, nghe nói có chú thím xu ng ng-S Thi n th y cháu thì h i r ng: - Chái thi u r i, bây gi cháu tính làm vi c gì? Nhà n c mà làm vi c? - Th a, má cháu bi u nhà mà coi sóc ru ng n ng, không mu n cho cháu i h c n a, mà c ng không cho cháu i làm vi c. - Ch C tính nh v y c ng ph i. Nhà có m t mình cháu là trai, h c t i b c ó c ng r i, i h c thêm n a mà làm gì. Còn nhà mình n, ch ph i thi u th n gì hay sao, nên ph i i làm vi c. Thôi, cháu lo c i v r i giúp cha m trong vi c ru ng n ng thì t t h n. M y tháng nay cháu v nhà, v y mà cháu có tính i coi v ch nào hay ch a? Tú-Tài X i h c n a, hay là xin vô ng ch a k p tr l i, thì bà C h t mà áp r ng: - Hôm qua tôi v i cha nó d t i coi con gái Bá H Ch nh bên Cái Giây. - Bá H Ch nh tôi bi t. Ng - Thi t giàu l m mà! Qua th y m y l m lúa mà tôi ghê. Nghe nói m i n m thâu góp gì t i c tr m ngàn gi không bi t. - Có ch . Bá H Ch nh giàu có danh mà. Sao, ch coi con nh không? i ó giàu l m. 13 ó c hay iG ng www.hobieuchanh.com - c l m. Con nh x ng v i th ng X ch ng nào. - Coi th h ch u g hay không? - Sao l i không ch u! H th y mình qua, h ni m n h t s c, h ãi m t b a m h n hòi quá. Th ng X ng mà nó l t vô nhà ó, thì ngày sau ti n b c nó làm gi ng gì cho h t, nó giàu h n chú nó n a à. Hai v ch ng H Bà C t ng H ng-S ngó nhau mà c ng quá, d th ng không bi t i. ng-S không tin l i c a bà, nên bà nói ti p r ng: - Thi t ch ! Giàu b c ó mà có b n a con, sau chia ra, r lãnh m t ph n ng b n ch . Hu ng chi con nh mình coi ó là con út, v ch ng ông Bác ng l m, th ng X ng vào ó t nhiên nó ph i no h n s p kia. - Ch ành con nh ó r i, còn anh C ch u hay không? Bà C c ng l t mà tr l i r ng: “Sao l i không ch u! Ch u hay không t n i tôi, cha nó lôi thôi l m, ông có bi t gi ng gì âu. H tôi ch u thì t nhiên ông ch u”. ng-S Thi n chúm-chím c i n a và day l i h i Tú-Tài X ng r ng: - Còn cháu coi con nh ó cháu ành hay không? - Th a, ành. - Nè, v ch ng là vi c tr m n m c a cháu, v y cháu có quy n ch n l a. Cháu ph i suy ngh cho k , ch h c i v r i, thì cháu không c chê bai chi h t a. - Th a, cháu ành ch ó. ng-S Thi n g t u r i nói v i bà C r ng: “Cháu nó ành r i, v y anh ch c y mai nói v i àng gái, nh h ch u g , thì mình b c t i và xin cho i ph t cho r i”. Bà C áp r ng: “Tôi c ng tính làm rút, h h g thì tôi xin cho c i li n”. Cô Bang-Bi n H ng H nh vâng l i m , nên bu i s m m i y cô xu ng nhà thím giáo u ki m chuy n mà i m con thím giáo i ph t, ng Tú-Tài ng c i v cho êm. Cô t ng con nhà nghèo th ng s quy n th , ham c ti n, h mình h m d a r i cho ti n, thì mu n khi n b nào c ng c, ch ng dè cô g p cô H o, cô nghe nh ng l i nh -nhoi thi t-thà mà c ng c i, làm cho cô ch ng-h ng r i b i r i trong lòng, b i v y cô tính tr lên nói công chuy n l i cho m nghe, i d c ng cô có ý lo, lo là lo nói cô H o có ch a. Cô l n-t n b c vô c a, th y v ch ng H ng-S Thi n thì cô m ng và nói ng: “May d không! Có chú thím xu ng ây! Tôi ng tính xin má tôi m i chú thím xu ng mà nói công vi c nhà, may ch a m i mà chú thím xu ng thì xong quá”. 14 iG ng www.hobieuchanh.com ng-S Thi n l mi ng h i r ng: - Cháu mu n m i chú mà nói chuy n gì? - Nói chuy n th ng Tú-Tài ây mà. Nó làm l n x n quá! Ý bà C không mu n cho v ch ng H ng-S Thi n bi t vi c Tú-Tài X ng tình v i con thím giáo u, b i v y bà ch n cô Bang-Bi n mà nói r ng: - Nãy gi má có nói chuy n cho chú con hay r i. Chú con bi t ông Bá H Ch nh, chú nói ông thi t giàu l n, chú bi u nói mà c i ph t cho r i. - C - È! Nhi u chuy n thì thôi! Vi c t m b y h i nào mà lo. - Không lo sao - Thì mình mà ph i lo. - Tr i ôi! Má nói nghe d nh ch i! Vi c khó l m a má, ch không ph i d âu. - Khó gi ng gì? Nó nói làn chàn, tao làm cho nó i gi ng gì i ch . c! Công vi c chàm nhàm ph i tính làm sao cho êm r i s c, má? i nó i, có t -t l m thì cho ít ch c ng b c, chuy n gì ó tù ch . ng-S Thi n nghe hai m con bà C cãi l y, ông mu n bi t coi vi c gì âu mà ng i nói khó, k nói d , nên ông h i r ng: “Vi c gì âu v y?”. Tú-Tài X ng nghe chú xen vô mà h i, thì c u bét i vô bu ng. Cô Bang-Bi n ng i l i góc ván, g n bà H ng-S , r i day qua nói v i H ngr ng: “Vi c c a th ng Tú-Tài ây, ch có vi c gì âu. May s n có chú thím xu ng ây, cháu t h t công chuy n cho chú thím nghe r i bà con mình li u nh coi ph i làm sao bây gi . Th ng Tú-Tài v nhà m y tháng nay nó nhè trai gái v i con thím giáo u. Nó ch i lén cháu không hay, mà cha v i má cháu c ng không dè, ch ph i mình bi t thì ai nó làm k c c nh v y. Hôm s a so n i coi v cho nó, bà Ch bên ây bà lên cho má cháu hay. Má cháu kêu h i, nó ch u có, nó nói bu n nên ch i qua ng, không quan h gì. Má cháu gi n thím giáo u rù qu n vi c không t t, nên bi u cháu im con thím i cho r i. H i nãy ây cháu xu ng nhà thím giáo, cháu r y thím, thì thím than tr i trách t, thím nói oan c, thím không hay chuy n gì h t. Cháu mu n cho xuôi vi c, nên cháu h m he thím cho thím s , r i cháu d ng t bi u thím làm gi y bán nhà c a cho cháu, ng cháu cho thím vài tr m ng b c làm v n i x khác mua bán làm n. Nhà c a c a thím thì không ra gì, mà thôi, mình mu n êm chuy n nên cho thím chút nh cho vui lòng. Thím ch u, thím tính n u cháu cho thím ti n thì thím d t con lên Sàigòn mà n ng d a i em thím. Ng t con nh ó nó không ch u i, nó nói th ng Tú-Tài có th th t b nào c ng c i nó mà làm v , ch ng nào th ng Tú-Tài giáp m t nói v i nó r ng b nó mà c i v khác, thì nó m i ch u i, song i thì nó không thèm 15 iG ng www.hobieuchanh.com y m t xu nào h t. Cháu t ng nó mu n làm khó, nên d nó mà cho thêm t tr m n a là ba tr m. Nó nh t nh không ch u, nó nài ph i cho nó giáp t v i th ng Tú-Tài, ch ng nào th ng Tú-Tài nói b nó thì nó m i ch u i. Nó li u m ng nh v y, bây gi mình bi t làm sao?”. Bà C châu mày nói r ng: - Chuy n gì mà ph i cho ba tr m ng b c? B c âu mà cho u ng v y? T l m thì cho m t hai ch c v y thôi ch . - Con không ph i d i âu má à. Chuy n khó l m. - Khó gi ng gì? Nó dám làm gì sao? Nó nói l n-x n tao làm nó ng ch . - Nó không nói l n-x n gì h t, nó ch u sao n i. - Ai mà cho nó - Má không cho thì nó d nhà qua c t t ng i khác mà l i càng x u h a. ây không có ai l , chú thím là ng i trong thân, nên con nói thi t cho cha v i má bi t. Con nh ó l y th ng Tú-Tài, nó có nghén r i. - Sao con bi t? - Nó khai thi t v i con r ng nó có ch a c ba tháng mà con coi t o nó thi t có ch a a, ch không ph i nó nói d i âu. - Nó có ch a thây k nó ch . Con gái d i l y trai thì ch u, ai bi t âu. - Ph i r i! h l y trai có ch a thì ch u. Mà nó ây, ch ng nó con r i nó b o hoài ã gay con m t mình, mà r i v th ng Tú-Tài nó hay r i làm sao. trong ó mà b o tr tù r c c m t mình hoài mình t n a. ng Bà C nghe nói t i cái ó bà h t nói n a c. Còn ông C thì ng i hút thu c, t nhiên, d ng nh không nghe chuy n chi h t. Cô Bang-Bi n m i h i H ng-S Thi n r ng: - Bây gi ph i tính làm sao chú? Con nh ó nó nói ch ng nào th ng Tú-Tài giáp m t nói v i nó r ng không thèm nó n a thì nó i li n, i mà không thèm xin m t ng xu. Cháu mu n bi u th ng Tú-Tài xu ng nói ph t ít ti ng, ng nó i cho r nh, làm nh v y c không chú? - Cháu nói con nh ó là con c a thím giáo âu? Ph i v c a th y ng Phi u h i tr ó hay không? - Th a, ph i. - H i chuua c i mà? u. Thím giáo u nào c d y ch nho và h t thu c i v , chú có h c ch nho v i th y h n m t n m. Th y ch t 16 iG ng www.hobieuchanh.com - Th a, ch t ã b n n m n m nay. - V con th y bây gi - d i âu? u xóm ây. - Làm ngh gì mà n? - Th a, m n ru ng c a má cháu ây mà làm, m i n m tè ít ch c gi lúa, con n v i nhau. ng-S Thi n g t u, ng i suy ngh m t h i lâu, r i ngó quanh-qu t mà i r ng: “Th ng Tú-Tài nó i âu m t r i?”. Cô Bang-Bi n kêu om sòm. Tú-Tài X ng trong bu ng th ng-th ng b c ra. H ng-S Thi n kêu và bi u r ng: “L i ây chú h i m t chút, cháu. Sao? Nãy gi ch hai cháu nói ó, mà có th t nh v y hay không? Ch hai cháu nói cháu mu n con gái c a thím giáo u, cháu th th t b nào cháu c ng c i nó, cháu n n m v i nó nên nó có nghén r i, ph i nh v y hay không?”. Tú-Tài X ng l n l n áp nho nh r ng: “Th a ph i” ng-S châu mày h i n a r ng: - Bây gi cháu còn th ng con nh ó, cháu c - Th a, th ng, ch c i làm v sao - Th - Th a, cháu th ng thì ch i qua ng v y thôi, ch con nhà nghèo, l i nó quê mùa quá, c i coi k , c i sao ng? - Cháu có th th t, h a làm v ch ng v i ng - Th a có. Mà th b y b có n ch u ch nào âu. Nó s má nó l i nghe l i cháu l m. cháu xu ng cháu bi u nó m t ti ng thì nó i kh i x n y li n. - Cháu n n m v i ng hay sao? - Th a, v y ch c - V y ch sao cháu l i th th t v i nó? - Th ch i có quan h gì. - T i cháu th , nên nó tin, nó m i l y cháu. Bây gi cháu b nó thì té ra cháu t g m nó. Cái ó không t t âu cháu, ã không t t mà l i ác n a. Con nhà nghèo ng, quê mùa. Cháu giàu có mà l i h c gi i n a. Cháu dùng môi mi ng d d t tình v i ng i ta có nghén r i cháu b , làm nh v y th t c l m cháu. ng thì th ng thì ph i c i làm v , ch th i nó hay không? ng. ng mà sao l i c i không ng? i ta hay không? i ta ã có ch a r i bây gi cháu tính b ng i nó làm v sao i ta c? 17 iG ng Tú-Tài X ng www.hobieuchanh.com ng nín khe, không tr l i n a c. Bà C th y v y bà m i nói r ng: “V y ch con c a tôi nh vàng nh ng c bây gi chú bi u nó ph i c i n mày, nh con c a con m giáo u ó hay sao? Có cái gì âu mà th t c? Con gái h , th y trai nó tr t thì nó ch u, can p gì n mình mà lo”. ng-S Thi n c i mà áp r ng: “Xin l i ch , em nói cho ch nghe. i quí là nhân ngh a, quí là ph c c, ch không ph i giàu hay là sang mà quí âu. Cháu nó ch i ch không quy t làm v ch ng gì, song nó ã l y con a thím giáo u có ch a. Cái ó có l c ng t i tr i khi n nh v y. Em xin anh ch hãy tuân theo m ng tr i, ng có tính c i v nào khác cho cháu, nên i con c a thím giáo u cho nó thì ph i h n. Anh v i ch giàu có mà ch có m t ng i con gái, m t ng i con trai mà thôi. Anh v i ch ói rách gì hay sao nên ph i ki m dâu cho giàu mà nh . Hu ng chi bây gi dâu mình ã có nghén s n r i, c i v ít tháng thì có cháu n i mà b ng, không vui hay sao. Giàu hay nghèo là t i tr i, ch ng nên th y giàu mà ham, còn th y nghèo mà ph . Có nhi u ng i giàu mà trong ít n m r i tr ra nghèo, còn có ng i nghèo mà nh tr i ng i ta tr nên giàu, bi t ch ng âu. Anh ch có con cháu ít, c n l y nhân c mà i, ng sanh con cháu cho nhi u. Th y giáo ng Phi u h i tr c c ng là ng i t t , nghèo song có l ngh a, ch không ph i là côn c p ng gì. Anh ch c i con c a th y giáo u cho th ng Tú-Tài thì anh ch c m y cái ph i r i: 1. C u danh giá m t ng i con gái kh i b nh nhu c; 2. Làm cho th ng Tú-Tài kh i mang ti ng ác; 3. c thiên h khen r ng mình không tham phú ph b n. V y em khuyên anh ch ph i nghe l i em, ng bây gi kh i mang ti ng th phi, mà ngày sau c ng kh i mang qu báo. Em nói c n l i, n u mình b con nh ó, nh nó th t tình th t chí, nó t v n nó ch t, thì cái ác c a mình l n bi t bao nhiêu. Xin anh ch ph i xét l i”. Ông C nói xuôi-x r ng: “Con nó mu n âu thì mình c sao bây gi ”. i ó, ch bi t làm Bà C tr n m t nói l n r ng: “Ông bi t gì mà xen vô. Mình là cha m , mình ph i d ng v g ch ng cho con, nói nh ông v y sao c. Tôi nh t nh i con gái c a ông Bá H cho th ng X ng, tôi không thèm con nào khác t … Nó l y ai âu có ch a, r i nó th y mình giàu có sang tr ng, nó nói xán , mình c ng ph i c i nó hay sao. Nó nói b y, tôi thí ít tr m ng b c, tôi làm nó mang kh n cho nó coi”. ng-S Thi n c i mà can r ng: - Em xin ch ng có nóng. H i nãy th ng Tú-Tài nó ch u nó l y ng i ta có ch a, v y thì con c a nó ch c a ai. Mình ít cháu, c v y thì may l m. Ch ch ng nên h t h i mà t i nghi p a nh ngày sau. - Không c, c i th n mày x u h l m, ai mà c 18 i cho c. iG ng www.hobieuchanh.com - Không x u âu. Ch b nó mà c - Tôi ác thây k tôi. Ai có th - Ch nói sao v y? - , tôi nói v y a. Con c a tôi , tôi ph i l a ch t t tôi c Tôi không c n ai d y khôn cho tôi. - Vi c trong nhà, tôi mu n nói ph i qu y cho anh ch nghe, sao ch l i nói cái gì k v y? Anh C , v anh i v i tôi vô l quá, anh th y hay không? Ông C l c - i ch giàu có thì m i x u mà l i ác n a. ng th h nh v y thì c i nó i. i v cho nó. u áp r ng: i, tôi không bi t vi c gì h t. Cãi l y làm chi r i sanh mích lòng. Vi c c cho con bà, bà mu n c i ch nào bà c i, chú xía vô làm chi. i T i cô Bang-Bi n h i tôi m i nói ch . Anh làm n-ông vô ích quá. Trong nhà anh không có quy n hành gì h t, mà anh c ng không bi t ph i qu y a. Thôi, vi c c i v cho con anh, anh làm sao anh làm, tôi không thèm bi t t i âu, mà t rày n ch t, tôi c ng không thèm b c chân n nhà y n a. Ông H ng-S ng d y bi u v i v . Cô Bang-Bi n th y chú gi n thì n n r ng: “Má cháu có tánh nóng nên nói mích lòng chú, xin chú ng phi n. Chú thím n c m r i s v , c m g n d n r i”. Ông H ng-S c i g n mà áp r ng: “Chú no, thôi nh c thêm, ch mà l i ích gì”. ch ng H chú v , lâu càng b ng-S Thi n v mà trong lòng phi n l m. * * * Cô Bang-Bi n th y vi c tính ch a xong nên cô không ch u v . Cô mu n cho m bình t nh l i r i s bàn tính n a, nên cô h i tr trong nhà d n c m n. Trong lúc n c m, bà C m i trách cô Bang-Bi n r ng: Vi c nhà c a mình thì th ng th ng mà tính, nói cho h hay làm chi r i h nói gi ng th p gi ng cao nghe ghét quá”. Cô Bang-Bi n ch ng a ngó m mà áp r ng: - Má nói k quá! Chú H ng-S là chú ru t c a con, chú c ng nh cha v y, ch ph i ai xa l gì hay sao mà gi u. - Thu nay chú có th ng mình bao gi âu, b i v y con nói cho chú nghe, i chú m i ki m chuy n chú r a má ó. - Chú r a gi ng gì âu? 19 iG ng www.hobieuchanh.com - Chú nói má ác, không có c, nói nh v y không ph i r a sao? - Chú nói vi c ph i qu y cho má nghe, ch r a gi ng gì. B a nay chú gi n mình l m. - i gi n thì gi n, ai mà c n, ch cho mình ng nào mà b chú. th ng ng c i con gái c a ông Bá H ây, r i sau nó giàu b ng m i chú a! Cô Bang-Bi n day qua h i Tú-Tài X ng r ng: “Vi c l n x n nh v y ó bây gi em tính l nào, em ph i nói cho d t khoát ng má v i ch s li u cho”. Tú-Tài X ng nói qu quy t r ng: - Tôi nh t - Còn con H o em làm sao? - nh c ch i qua i con c a ông Bá H . ng, b y b mà k gì. - Em nói nh v y mà ch c không? Ch c a ây r i sanh gi c, không c a. - Tôi nh t - , em nói thì em ph i nh l i. Mà bây gi con H o nó mu n li u m ng, nó nói n u em không nói d t khoát thì nó không ch u i, em m i tính làm sao? - Không h i gì, ch ng lo. li n, không có sao âu mà s . - S em xu ng nhà nó, r i nó li u m ng, nó níu kéo làm r y-rà x u h ch . - nh r i. H c âu mà dám! Ch t i v mà còn eo theo con H o i v r i thôi, còn ch i b i chi n a. tr a tôi xu ng tôi nói m t ti ng thì nó i ng nó gan tr i hay sao? n c m r i tôi i. - Em xu ng nói v i nó làm sao âu em nói cho ch nghe th coi. - Chuy n riêng c a tôi, nói cho ch nghe làm chi? - Nói nghe th coi em l y c gì mà nói cho nó xiêu, khác cho em c i v . - - xu ng ó r i tôi s li u, ch bây gi nói tr ng nó i tránh xa x c không c. Nè, ch nói tr c cho em bi t. Con H o nó hay em i coi v nó t c gi n m. Xu ng ó em ph i li u mà nói cho xuôi ng m con nó i ph t cho i, ch ng có ch c nó gi n mà làm r y-rà mang ti ng r i ông Bá H ng hay, ng không thèm g con cho em a. c mà. Ch t n c m r i, Tú-Tài X ng tôi d i l m sao? ng ón xe ra i. Cô Bang-Bi n không an trong lòng, ng t cô i theo thì khó coi, cô m i kêu t a nh trong nhà mà d n r ng: “C u Ba m y i kia th y không? , 20