Tài liệu Cư kỉnh

K nh 1 www.hobieuchanh.com K nh Bi u Chánh I i Châu Thành Ô Môn, có m t cái r ch nh b t u ch góc nhà th ng t vô làng Ô Môn, r i ch y th ng qua mi n Ba Se ng ng n r ch C n Th quanh co lò lên t i ó. Cái r ch nh này ng i ta kêu là r ch Cái T c, có l là t i ng i Ô Môn nh ng n c y mà i t t qua Ba Se, C u Nhi m, Phong n c, kh i ph i i vòng ngã n Th xa xôi cách tr . ch Cái T c ã ti n l i cho s giao thông mà l i p v phong c nh n a. Hai bên r ch v n t c th ch m u, nhà c a liên ti p, h n lúc n c l n y thì nh ng th o c nh n c mà c sum sê, r i ph i hi p nhau che tàn mà y n c, nên v ra cái c tranh t t t i vui v , gây nên cái không khí mát m u nhàn. Bên mé r ch, phía tay m t, l i có p m t con ng làng r ng rãi cao ráo: d c theo ng tr ng hai hàng d a b , g c ngay hàng mà ng n gie ra r ch, m y kho ng tr ng i tr ng xen nh ng mít, dâu, nh t là tr ng u , cây nào c ng lùn th p mà có trái eo y c , vói tay hái c, ch ng c n ph i leo trèo. Ngó ra con ng này, cách Châu Thành Ô Môn ch ng vài tr m th c, có m t tòa nhà nguy nga, n n úc á, c a cu n g ch, t ng tr ng toát, nóc lòm, tr c nhà có m t cái sân l n ch a ki ng v t t t t i, bông hoa màu s c còn hai bên và phía sau nhà, thì n t c s n s r m r p. Ng i ta trông th y c nh này thì t nhiên bi t ó là ch c a t ng i phong l u mà phú túc. Thi t nh v y, tòa nhà nguy nga v i s v n th ch m u này thu c c a ông Huy n Hàm Tân, ng i có ru ng t nhi u, có danh d l n, mà l i c ng c làng dân kính n. Ti t tháng giêng, m t bu i chi u, tuy tr i còn n ng, song nh m t tr i ã s p xu ng d i ng n cây sau v n, nên i phía tr c sân ã mát. Ông Huy n v i bà Huy n i ra v n hoa, ông c m cái kéo mà h t t s a nhánh cho nh ng c p kim quít, c n th ng, qu nh mai, bùm s m tr ng trong nh ng ch u l n, còn bà thì i vòng theo m y b i ng và m y li p hu mà coi ch ng cho hai a gia d ch t i bông. Ông Huy n Tân m i 45 tu i, hình vóc dong dãy, g ng m t ôn hòa. Bà Huy n ã c 38 tu i r i, ã có ba m t con, nh ng nh bà có s n s c p thiên nhiên, l i nh bà thong th trí, ch ng có bu n lo v s chi h t, nên dung m o c a bà n còn tu n tú, v t i c a bà v n còn y , ng i l t ng bà ch a t i ba m i xuân. Ông Huy n ng lum khum nh m cây hu nh mai mà u n nhánh, bà Huy n b c i g n bà nói: - Ng i mua nhà c a Xã Nh n mu n d n v hay sao, mà nghe b y tr nói t m m i t i gi có ng i lo quét d n ng. K nh 2 www.hobieuchanh.com - V y h ?... H mua t nhiên h d n d p mà ch sao. - Hôm qua Tòa u giá phát mãi, ông không thèm tranh mà mua, h mua u ng quá. - Mình mua làm chi, bà? - t giáp ranh v i t mình, mua ng m v n mình r ng thêm n a. - Có vài ba công t, nhi u nh i gì ó. V n mình g n hai m u, m c s c mà tr ng, m r ng thêm n a mà chi? - Ông nói k quá. t r ng thêm ch ng nào càng quý ch ng thêm ch ng n y, có i chi âu mà s . - Mình có m t a con trai, s v n c a mình ây ã r i c n gì ph i lo m ng thêm n a. - Còn hai a con gái n a chi? - i! th con gái, h g nó l y ch ng thì nó theo ch ng, nó có v i mình âu mà mình ph i lo cho nó. Hai ông bà ng nói chuy n t i ó thì có m t chú lính h m h b c vô c a ngõ. Ông Huy n ng ngay mà ngó, bà Huy n c ng ngó, i nghe coi chú lính n nói chuy n gì. Chú lính chào hai ông bà r i th a r ng: - B m ông, quan l n tính 5 gi chi u này i v i bà l n vô th m ông bà, song quan n s ông bà i kh i, nên d y cháu vô h i tr c coi có ông bà nhà hay không. Ông Huy n li n áp: - Xin chú v b m v i quan l n r ng có v ch ng tôi nhà và v ch ng tôi s n lòng ti p quan l n bà l n. Chú lính t giã r i xây l ng tr ra ng. Bà Huy n nói v i ch ng: - Thôi, ông vô nhà ng s a so n ti p khách. - Còn s m mà, m i b n gi . Tôi m c áo dài, b t kh n en thì xong, có s a so n chi âu. tôi sai b y tr i mua n c á ng lát n a ãi r u. - C ng bi u nó n u n c sôi ng ch trà, nghe. - N c sôi thì có s n... Cha ch , quan Ch qu n i l i, tôi ch a k p i th m bà n, nay quan l n bà l n n th m mình tr c nh v y, tôi ái ng i quá. - Ph n tôi thì hôm qua quan l n n lãnh vi c, tôi có hi p v i n ch trong qu n mà y t ki n quan l n r i. Theo l thì bà ph i n th m bà l n tr c r i bà l n s th m tr i. - Quan l n v i bà l n m i l i t i hôm qua. Tôi tính ít b a d n c xong r i tôi s i th m. Tôi không dè bà l n l i i th m tôi tr c. - Ng i l n mà i th m tr c là t lòng h c . V y lát n a bà ph i cám n, r i bà xin l i v s bà ch a k p i th m. - Ng i ta nói quan l n ây là con c a ông H ng s Kinh trên Th t N t h i tr c, ph i hay không v y ông? K nh 3 www.hobieuchanh.com - Tôi c ng nghe nói nh v y, song không bi t ch c. Lát n a quan l n bà l n vô, bà ng có h i vi c ó nghe hôn. H i nh v y sai l ngh a l m. - Tôi bi t mà. Bà Huy n tr vô nhà sai gia d ch a i mua n c á, a lau bàn gh , a r a chén r a ly, s p t s n sàng ng ti p khách. Cách m t h i ông Huy n c ng vô r a m t a tay, thay i qu n áo. Cô Túy, là con gái c a ông Huy n bà Huy n, n m nay cô ã c 17 tu i, h i nh cô h c t i tr ng Ô Môn, thi u b ng s h c r i cô lên Sài Gòn h c thêm vài n m. Vì ông Huy n bà Huy n c ng không mu n cho cô i xa n a, nên n m ngoái b t cô v nhà, mà c ng ch a ch u g cô l y ch ng. Trong nhà l i còn cô Huyên, 20 tu i, cháu kêu ông Huy n b ng chú ru t, vì cha khu t s m m Sa éc thì nghèo, nên ông Huy n em v nuôi ng ch i v i con gái ông cho có b n. Nghe nói s có khách thì cô Túy v i cô Huyên l ng x ng lo giúp v i bà Huy n mà p t cu c ti p khách, song cô Huyên thì lo giúp thi t, còn cô Túy lo son ph n và lo áo qu n nhi u h n. úng 5 gi chi u, quan Ch qu n là quan Ph Quy n và bà l n vô t i, có m t chú u i theo ch ng. Ông Huy n bà Huy n ra ngoài c a mà ti p chào và r c vô nhà. Cô Túy v i cô Huyên ng trong, ch ng khách vô, hai cô c ng cúi u chào l . Ch nhà m i khách i th ng vô b sa lông l n phía trong mà ng i, r i hai cô ng trà ãi khách. Bà Huy n nói v i bà Ch qu n: - Tôi ch a k p i th m bà l n, mà bà vô n th m v ch ng tôi tr c, thi t tôi có i nhi u l m. - V i ng i ta thì v ch ng tôi ph i gi gìn cho h p l ngh a, ch ông Huy n v i bà Huy n thì v ch ng tôi i th m tr c c ng không h i chi h t. Xin bà Huy n ng ái ng i. Hai cô ây là con c a bà Huy n ph i hôn? - B m, con nh là con, còn con l n là cháu kêu ông Huy n tôi b ng chú. Quan Ch qu n li n h i ông Huy n: - Ông Huy n có c m y c u m y cô h t th y? - B m, tôi có 3 a con, m t trai hai gái. Th ng con trai l n c a tôi, 21 tu i, thi u Th toán, quan trên m i c p b ng cho nó làm vi c t i Sài Gòn ch ng vài tháng nay. Con Túy ây là con k ó, n m nay 17 tu i. Còn a con út, tên Ng , 10 tu i, còn h c t i tr ng Ô Môn. - C u l n làm Th toán trên Sài Gòn ó tên chi? - B m, nó tên Thanh. - Có v r i hay ch a? - B m, ch a có v . V ch ng tôi ng lo ki m ch nh ôi b n cho nó, song ki m ch a c. - Còn cô ba ây, ông Huy n ã h a n i nào hay ch a? K nh 4 www.hobieuchanh.com - B m, ch a. Nó còn nh , lo cho anh nó r i s hay. Em Ng , là con út ông Huy n, i h c v , nó v a b c lên th m, nó ngó th y trong nhà có khách nên th i lui mà i vòng vô ngã sau. Bà Ch qu n ngó th y, li n bi u kêu nó ra cho bà bi t m t. Em Ng ph i ra chào khách. Cô Túy v i cô Huyên coi cho ng i b ng ly và r u ra ng ãi khách. Quan Ch qu n cãi r ng: - Tôi xin khai thi t, v ch ng tôi không bi t u ng r u. Xin ông Huy n bà Huy n bãi r u i, dùng trà mà thôi. Mu n làm v a lòng khách, nên ông Huy n ph i d y b ng r u vô. Quan Ch qu n thình lình h i ông Huy n: - Ông Huy n có l bi t tôi ch ? - B m. Tôi xin l i ... Tôi không ... nh . - Cách m i hai n m tr c, tôi có xu ng nhà ông Huy n m t l n. - Lâu quá, nên tôi quên. - Tôi là con c a ông H ng s Kinh h i tr c trên Th t N t ây. Hôm qua ông iv im yv n ch n th m tôi. Tôi ngó th y thì tôi nh ông li n. Nh ng vì hôm qua không có gi nhi u, nên tôi không h i th m ông bà c. B a nay r nh, v ch ng tôi m i vô th m ông bà. - B m, hôm có gi y i quan l n l i ây, thì tôi có nghe nói quan l n là con c a anh H ng s . Nghe nói v y tôi có lòng m ng, song không bi t tin y có thi t hay không, nên tôi không dám h i. c Kh ng t d y v o hi u, ngài có nói r ng:"L p thân hành o d ng danh h u th , d hi n ph m u, hi u chi chung dã". Quan l n h c thành tài i ra tr dân, giúp n c, làm r ràng cho cha m nh v y thì quan l n tr n th o v i cha l m. Tôi l y làm m ng cho quan l n. Ch H ng s n m nay ã tr ng tu i r i, ch còn trên Th t N t hay là theo quan l n? - Má tôi m t, ã mãn tang hôm tháng ch p. - a! V y hay sao?... Ch m t tôi không hay chút nào h t. - Khi tôi h c xong r i, tôi ra giúp vi c v i Nhà n c, thì tôi em má tôi theo ng con g n nhau. H i n m kia, tôi tùng s t i Sài Gòn. Má tôi có b nh r i m t tr n. - Thi t tôi không hay. Tôi v i anh H ng s h i tr c là b n nho h c v i nhau, nên tôi th ng nh l m. Ch ng may nh khu t s m, làm cho tình b ng h u d t i. T ng là ch H ng s c s ng, té ra ch c ng m t n a. i s còn m t, thi t không bi t sao mà li u tr c c. - Tôi làm nên thì cha m ã khu t h t, không còn mà chung h ng chút phú quí i tôi. H tôi ngh n ch ó thì tôi t i ph n l m. - Ng i có hi u, d u làm vi c gì, d u ng i a v nào, c ng không quên công n a cha m . Quan l n c cao sang, mà quan l n bi t ti c không còn cha m ng chung h ng v i quan l n là ng i có hi u. S còn m t là t i m ng tr i nh, tôi t ng quan l n ch ng nên bu n l m. Ngày nay quan l n làm nên, tuy không còn cha m mà nuôi d ng, song quan l n l p c thân danh làm cho vong linh c a cha m cr ràng, r i ngày êm quan l n còn bi t suy ân ni m ngh a n a, ó c ng là m t cách tr th o K nh 5 www.hobieuchanh.com cho ng sanh thành, ch ng l a là ph i nuôi d ng. y v y tôi xin quan l n nên vui, ch ch ng nên bu n. - H i tôi còn nh , ông thân tôi th ng d n tôi h b c ch n vào ng i thì ph i l y câu này mà nh tâm: "Tri m ng, thu n th i, thanh thiên". Tôi v n nh l i d n y hoài, nh v y mà tôi b t bu n c chút nh. Thi t, tôi i v i vong linh cha m tôi, thì tôi bu n mà thôi, ch tôi kh i h . Tuy v y mà tôi ngh tôi l p c thân danh, làm r ràng chút ít cho vong linh c a cha m ây, ph n nhi u là nh có lòng qu ng i c a ông Huy n bà Huy n giúp tôi h i tr c, nên tôi m i l p thân c. n ngh a y tôi h ng nh hoài, ch ng bao gi tôi quên; b i v y n Ô Môn t hôm qua, thì tôi trông có chút gi nh ng v ch ng tôi n th m ông Huy n bà Huy n mà t lòng còn nh n x a. - Xin l i quan l n, có n gì âu mà quan l n ph i t . - Sao l i không n? Ch còn i sao n a m i g i là n c? Ngày ông thân tôi t, trong nhà không còn m t ng ti n. Có m i m u t thì ông thân tôi ã c cho ông Huy n, mà còn m c n riêng c a bà Huy n m y tr m ng b c n a. Trong nhà má tôi thì u i, l i ph i nuôi m t b y con th . Tôi là l n, mà tôi ng h c n a ch ng, làm sao giúp má tôi. H i ó tôi ch c tôi ph i thôi h c. Còn ti n âu mà h c n a, mà i h c thì làm sao má tôi có c m mà nuôi s p em tôi. Lúc y gia c nh c a tôi kh n kh bu n th m t s c. C nh y x y ra cách m i m y n m tr c, mà n ngày nay tôi v n còn th y t rõ tr c m t tôi hoài. Tôi còn nh , m t bu i s m m i, tr i m a lâm râm, má tôi d t tôi xu ng Ô Môn mà th m ông Huy n bà Huy n. Trong lòng m con tôi ch a chan s u não ng nh c nh tr i m a lâm râm ó v y. Má tôi xin v i ông Huy n cho m con tôi n mãi m i m u t ng tr luôn s n thi u bà Huy n cho thanh th a, ch không th nào mà tr s n y cho n i. Ông Huy n bà Huy n theo an i má tôi, c m m con tôi n m, r i ông l y b ng khoán ru ng, bà l y gi y n mà a h t l i cho má tôi, ông bà cho ru ng l i ng má tôi làm mà nuôi em tôi và cho luôn h t n n n kh i tr . Ai mà có lòng qu ng i n nh v y? n ó còn n nào l n h n? Quan Ch qu n nói t i ó r i ng lòng nên ngài a n c m t, không nói c a, làm cho bà Ch qu n và ông Huy n bà Huy n c ng c m xúc. Mu n i cái không khí bu n b c y ra vui v m t chút nên ông Huy n áp: - Tôi v i anh H ng s h i tr c là b n ng o. T i cái m ng nh không c làm giàu, nên nh làm vi c gì c ng th t b i h t th i. H i nh sanh ti n thì tôi giúp nh chút nh, ch có ph i cho vay t n chi âu. Ch ng may nh khu t thì thôi, n u v ch ng tôi làm theo ý ch H ng s thì còn gì tình ngh a anh em, mà ch H ng s làm sao nuôi con cho c. Vi c v ch ng tôi làm ó là vi c th ng tình, ng i bi t u ai ng ph i làm nh v y, có l chi âu. Ch ng c n quan l n ph i h mình mà t n. - Ng i làm n d u không mu n nh cái n c a mình làm, mà ng i ch u n không c phép quên cái n mình ch u. Tôi nh ông thân tôi h i tr c hay nói:"B t suy ân, vô d b o th t ". Tôi th n ông Huy n bà Huy n, mà tôi không thèm nh , thì làm sao tôi nên c. Hu ng chi nh có ông Huy n bà Huy n tr ru ng h y n , má tôi m i có th nuôi s ng s p em tôi, tôi m i có th h c n thành chung r i c làm quan ây. y v y mà tôi l p c thân danh mà tr th o cho cha m là nh n ông Huy n bà Huy n K nh 6 www.hobieuchanh.com giúp cho tôi ó. n ngh a y ch ng bao gi tôi quên c. Vì v y nên i l i ây v ch ng tôi l t t n mà cám n ông Huy n bà Huy n. - N u thi t nh vi c nh m n c a v ch ng tôi làm n m tr c mà quan l n m i c tr n th o v i cha m , thì v ch ng tôi vui trong lòng l m. S vui y là cái ph n th ng x ng áng c a Tr i ban cho v ch ng tôi r i, quan l n kh i ph i nh c lòng nh i vi c y n a. - L i khiêm nh ng y càng làm cho tôi kính m n ông Huy n nhi u h n n a. Tôi n ây, b n tâm c a tôi có hai m c ích: th nh t n ng cám n, th nhì n ng i vi c này: tôi làm quan, tôi ph i gi thái nào mà tr dân cho hi p v i o th o thân a tôi, mà c ng hi p v i ngh a v c a ng dân chi ph m u và cho v n toàn cái trách nh m c a Nhà n c phó thác cho tôi ? Vì ông thân tôi khu t s m nên tôi không ch p th cái gia ình giáo d c cho nhi u. Ông Huy n là b n ng o c a ông thân tôi, nên tôi tr ng c ng nh thân sanh tôi v y. Tôi xin ông làm n ch giáo giùm cái ng ph i cho tôi i ng kh i th t hi u v i k sanh thành tôi, kh i trái v i ngh a v c a tôi và kh i l i i trách nh m c a Nhà n c vì tin c y nên phú thác cho tôi . Ông Huy n Tân thu nay ch a t ng nghe ai v n k v m t câu chuy n quan h mà i cao th ng nh v y, b i v y ông nghe quan Ch qu n nói d t l i r i thì ông ng n ng , không bi t ph i áp th nào cho x ng v i ý t c a ng i h i. Ông ng i suy ngh , c nh l i c a Tr ng Cung i áp v i Kh ng phu t trong sách Lu n Ng , ông h i ý i áp v i quan Ch qu n: - Theo ý tôi, quan l n tr dân, quan l n thi t hành 5 ch này: “C k nh nhi hành giãn”; thì có l quan l n kh i l i v i ngh a v , mà c ng kh i l i v i trách nh m. - C k nh nhi hành giãn ngh a là sao ? - Ngh a là lúc bình th ng, i v i quan l n thì quan l n ph i th n tr ng dè d t, ng trái v i l ng tâm, r i n lúc hành chánh, i v i nhân dân, thì quan l n ph i qu ng i d dàng, ng câu ch p vi c nh . - Tôi r t c m n ông Huy n. Tôi s dùng câu ông d y tôi ó mà làm bi u hi n tr dân. - Tôi xin quan l n hãy xét l i. Tôi thu c phái c u h c. Tôi s e ý và l i c a tôi không hi p th i ch ng ? - L i o c thì hi p th i luôn luôn, d u i t n hóa n b c nào i n a c ng không b o c c. Tôi tin ch c nh v y. - Quan l n làm quan mà quan l n tôn tr ng o c thì quý báu bi t ch ng nào. - Ông quan nào c ng ph i v y, ch nào ph i m t mình tôi hay sao mà ông khen. u không l y o c mà tr dân thì làm sao c ng i ta kêu là “dân chi ph m u”. - B m, quan l n nói ph i l m. Lúc y cô Túy ra b ng chén em vô trong mà rót trà nóng m i châm thêm vô bình. Bà Ch qu n t ý mu n i xem trong nhà. Bà Huy n li n m i bà l n i vô trong. Quan ch qu n ngó cô Túy r i h i ông Huy n : - Sao ông không cho cô em ây i h c ? K nh 7 www.hobieuchanh.com - Tôi ít con, nên má nó c ng nó l m, không ch i r i nó ra. Nó h c tr ng Ô Môn, i n m kia thi u b ng s h c r i có lên Sài Gòn h c vài n m, má nó nh nên b t nó nhà, không cho i h c n a. tôi ngh con gái h c chút nh bi t thì thôi, h c nhi u mà không i làm vi c thì không dùng chi h t, b i v y tôi c ng xuôi theo, không ép nó i h c thêm. - nhà mà không có công vi c chi h t, thì có l cô em bu n ch . - Nó c ti u thuy t và nh t trình t i ngày, có không âu. - Theo ý tôi thì nên cho cô em i h c h n là cho c ti u thuy t. - Nó mê ti u thuy t l m, quy n nào h xu t b n thì nó có h t th y. Hai n m nay nó mua mà c r i dành y m t t . - Không t t. Con gái không nên c ti u thuy t. Mà có c thì ph i l a th nào hi p luân lý s cho c, b i vì ti u thuy t i nay xen l n nhi u b t i phong b i t c thái quá. n bà con gái mà c nh ng b dâm th y thì ph i lo n trí não, a tánh tình. - V y hay sao ? Tôi không dè. tôi bi u nó ng có c n a. - Xin ông ph i c n l u tâm v vi c y: Có con, nh t là con gái, ph i l a sách mà cho nó c, ch ng nên nó c thong th . - C m n quan l n. Bà Ch qu n i xem nhà c a r i bà tr ra phòng khách. Tr i g n t i nên quan Ch qu n t giã mà v , h a khi nao r nh s vô nói chuy n ch i lâu h n. Ông Huy n bà Huy n a khách ra t i ngoài c a r i m i t bi t nhau. Ch ng i tr vô, ông Huy n n i v i bà: - Anh H ng s Kinh sanh con c nh v y thi t là có ph c, mà dân x này có c quan ch qu n ó thi t là có ph c l m. K nh 8 www.hobieuchanh.com II Cách m i ngày sau. t bu i chi u, ông Huy n Hàm Tân thay i y ph c, s a so n ra ngoài ng i ám cúng th n C u an d i làng Tân Th i v i quan Ch qu n. Bà Huy n m t l y cái kh n en a cho ông r i nói: - Ng i mua nhà c a Xã Nh n ã v m y b a rày. - Ph i tôi ngó th y… Bà c nói cái nhà ó hoài. Ti c làm chi không bi t. - U ng l m ch , tôi ti c hoài, h ít ngày r i coi nh h mu n bán thì tôi mua i, d u m c h n ôi ba tr m tôi c ng mua. - Mua làm chi không bi t. - Tôi mua r i tôi d cái nhà ng m r ng v n c a mình qua phía ó. - Ch chi tôi dè bà mu n quá nh vây thì hôm tr c tôi u giá mà mua cho. - Tôi có nói, t i ông làm l , nên tôi không dám c n a. - Có l ng i mua ó không lâu âu ? - Nhà v n s mà v v n thì bu n quá, lâu sao c. - , nghe H ng qu n nói ng i ó vi t ti u thuy t hay l m. - H !… vi t ti u thuy t hay ?… Ông nào v y kìa ?… Con Túy nó bi t tên m y ti u thuy t gia h t th y, h nói tên thì nó bi t li n. - Nghe nói tên Chí Cao, Chí Th p gì ó không bi t. Cô Túy trong bu ng l t t b c ra nói : - Té ra ng i mua nhà Xã Nh n ó là ông Chí Cao hay sao ? Ông Chí Cao là ti u thuy t gia tr danh a ba. Ông vi t c g n 10 b ti u thuy t, b nào c ng thâm thúy c s c. Con xem nh ng tác ph m “M t óa hoa h ng”, “D i bóng tr ng thanh”, “Nh n b n H ng Nga”, c a ông, con ph c tài ông l m. c ông v g n nhà thì quí hóa bi t ch ng nào. Ông Huy n ng ngó con trân trân , i con nói d t r i ông m i nói : - Con thích ti u thuy t d ! Tính ham c sách là tánh t t. Nh ng mà ph i l a sách mà c, ch ng nên c nh ng dâm th . Ba mu n con mua sách luân lý mà c, ch ng có c ti u ti u thuy t n a. - Sách luân lý c bu n quá, con nít có ch u c âu. - Bu n mà có ích. Vui mà h tánh n t, thì vui làm chi. Bà Huy n v i t i cô Túy không dám cãi. Ông Huy n t v con mà i ra dinh qu n. Bà Huy n chúm chím c i mà nói v i cô Túy - Té ra ng i m i d n v ó là Chí Cao. - Quy n “Nh n b n H ng Nga” con m i c cho má nghe b a h m ó, má nh hay không má ? - Nh - Hay l m, ph i hôn ? - , hay. K nh 9 www.hobieuchanh.com -Tác gi t c nh t tình, dùng u v n giéo gi t, khi n cho ng i c có khi ph i bàng hoàng r i m m ng, có khi ph i suy ngh r i b i h i. Ti u thuy t nh v y mà ba chê ch . - Ba con theo x a, t nhiên không a sách i nay con ng có khen ti u thuy t tr c m t ba con n a. con l a nh ng tác ph m c a ông Chí Cao con riêng ng con c l i. Các ti u thuy t bây gi con thích v n c a Chí Cao h n h t… Cô Túy ngó ra ngoài tr c r i kêu bà Huy n mà nói: - Má, ai i vô kìa.. ph i ông chí Cao ó hay không ? Bà Huy n ngó ra, th y m t ng i trai tráng ngoài c a ngõ ch m h m i vô sân, u ch i láng nhu t, mình m c m t b túc so may thi t khéo, nút gài th ng b ng, túi trên d t m t cái kh n l a mùi khói nhang ló ra ngoài m t góc. Ng i y v a i v a ngó hoa ki ng hai bên, b hân hoan, m t sáng s a. Khoan thai b c lên th m, b không ng chút nào h t, ng i y i ngay vô c a gi a, th y bà Huy n v i cô Túy trong nhà ng chong m t ngó mình, thì d ng l i cúi chào r t có duyên mà trúng l , r i chúm chím c i và nói : - Tôi là v n s Chí Cao, m i d n v nhà m t bên ây vì s th t l xã giao, nên l t t n xin ra m t quan Huy n bà Huy n ng tr c d ng câu ph c th , sau k t ni m lân c n. Nghe x ng Chí Cao thì bà Huy n cô Túy u m ng, bà m ng vì có d p ch i th m mi ng t, cô m ng vì c bi t m t ti u thuy t gia mình a, b i v y hai m con u vui v cúi u áp l . Bà Huy n li n m i Chí Cao vô nhà và nói: - Ông m i n th m l n th nh t mà r i quá, ông Huy n tôi không có nhà, m i i ra ngoài dinh ng i làm cúng ình v i quan l n. Chí Cao c i mà áp: - R i thi t, nh ng mà quan huy n i kh i, song có bà nhà, thì s r i c a tôi ch i n a ph n mà thôi, ch ch a n n i r i hoàn toàn. Vì theo i nay cái l nam n giao ti p ã n i r ng ra nhi u, l i c ng vì bà Huy n mu n làm quen ng h i th m mi ng t, b i v y bà m i Chí Cao ng i t i phòng khách phía ngoài r i d y cô Túy bi u gia d ch em n c và thu c mà ãi khách. Bà Huy n b c qua ng i t i b ván ngang ó và h i : - Ông mua cái nhà c a Xã Nh n ó hay là ông m n ? - Th a tôi mua, u giá mua gi a tòa. - Ông là v n s mà ông mua v n ông sao c. - Th a, tôi chán cái thú thành th r i, ch n r n quá không th suy ngh ng n y ra m t t t ng gì h t. Tôi mua v n v ây, ch tâm c a tôi là tìm ch n thanh t nh n m c sách, ng i suy t ng, r i vi t ti u thuy t mà c ng hi n cho ng bào. - Tôi ch c ây bu n ông không lâu ng. - Xin l i v i bà, tôi ã quy t chí lánh ch vui, tìm ch bu n; n u ch này bu n, theo nh bà nói thì tôi thích l m ch . - Ông mua v nhà v t h t th y bao nhiêu ? K nh 10 www.hobieuchanh.com - Th a, k luôn v s phí h t th y h n 600, mà tôi còn ph i t n ti n s a nhà n a. Ng i ta nói tôi mua m c. Th a bà, theo ý bà thì m c hay r ? - M c m t chút, b i vì t ít, mà cái nhà l i c . - D u m c tôi c ng ph i vui b i vì tr c nhà có r ch, chung quanh có v n, cái nh êm m trù m t ó nó có th trau d i tâm h n, n n úc t t ng cho tôi vi t ti u thuy t c thì thôi. ã v y mà tôi còn c g n m t bên bà v i quan Huy n thì ch a tôi càng quý l m v y. - Ông ây ng vi t ti u thuy t mà thôi ch không tính làm vi c chi khác n a hay sao ? - Th a bà, nhà v n s thì ch bi t vi t v n, vi t có m t m i thì n m lim dim mà m ng ch có bi t vi c chi khác âu mà làm. Cô Túy nãy gi ng i phía sau bà Huy n mà nghe nói chuy n, bây gi cô m i xen vô mà h i Chí Cao. - Th a ông, nh ng tác ph m c a ông ã xu t b n r i ó, ông xu t v n in mà bán, hay là ông nh ng b n quy n cho h xu t b n. - Tôi có m t mình, ngày nh êm c c m c i ng i vi t hoài, không có gi mà lo vi c chi khác. Mình vi t ti u thuy t nh t là tên mình c công chúng yêu m n, n u mình ra ti n xu t b n mà bán thì có l i nhi u. Ng t vì v n s không có cái óc th ng gia, nên bán sách b t ti n nhi u b l m. T i nh v y nên tôi ph i bu c lòng nh ng l i b n quy n cho n quán h xu t b n. - Th a, ti u thuy t c a ông quy n nào c ng c công chúng hoan nghinh nhi t li t. Ông nh ng l i b n quy n cho ng i ta xu t b n, thì h l i nhi u l m. - Th a cô, tôi d bi t vi c ó, nh ng mà bi t làm sao bây gi ? - Ông nh ng quy n cho h xu t b n nh v y, m i tác ph m h tr cho ông bao nhiêu ti n ? - Không có giá nh t nh, ho c 500, ho c 300, tùy theo tác ph m dài hay v n. Theo l i cô h i tôi ó, thì tôi ch c cô có c ti u thuy t c a tôi. - Th a ph i. Các tác ph m c a ông, em có mua mà c h t. - Mua nhà v ây, tôi không dè ã có s n m t c gi r t xinh p m t bên tôi ch . Tôi l y làm hân h nh l m. - Trong ch Ô Môn n y, c gi c a ông nhi u l m ch không ph i có mình em âu. - N u v y thì cái hân h nh c a tôi càng l n h n n a. c ti u thuy t c a tôi, cô thích b nào h n h t ? - B nào em c ng thích h t th y. - C m n cô. Chí Cao l y làm c chí, song th m ngh m i n làm quen l n u n u mình c nói ti u thuy t hoài, thì e s ng i ta chê trách mình ham khoe khoang, b i v y chàng tr mái mà h i bà Huy n : - Th a bà, không bi t quan Huy n có c m y cô m y c u ? K nh 11 www.hobieuchanh.com - Tôi có 3 a con mà thôi, th ng l n làm vi c trên Sài Gòn, v i con này và m t a gái nh n a còn i h c. c nh v y thi t là có ph c. Giàu có sang tr ng, mà l i có con trai con gái không thi u chi h t. - Ông có c m y ng i con ? - Th a bà, tôi ch a có v . - Ông ã tr ng tu i r i, sao không ki m ôi b n nh ng i ta. - Th a bà, nhà v n s th ng trí m m ng cái p, cái cao; n u c i v thì t nhiên ph i c i ng i gi ng nh trí mình t ng t ng v y m i c. T i nh v y ó nên khó ki m v m t chút. - Ông kén l a quá nh v y thì làm sao mà có v cho c. i này s không có ng i nh cô Thanh Xuân trong ti u thuy t “Nh n b n H ng Nga” ó âu. - Xin bà cho phép tôi cãi l i bà m i nói ó. Trong ch n thâm s n thì có á v i cây mà thôi. Tuy v y mà n u ng i ta gia công tìm ki m, thì ng i ta c ng l m c nhi u c ng c quí vô giá. y v y ch n d ng gian này có l nào l i không có ng i p mà cao th ng nh cô Thanh Xuân. Tôi v n tin ch c ph i có, b i v y tôi c b n lòng mà tìm hoài, tìm cho c cô Thanh Xuân tôi m i ph d . - Tôi s ông tìm th t công tìm không g p âu. - D u mình không có duyên mà g p c, mà mình có chí tìm ki m, thì lúc mình nuôi cái hy v ng s tìm c vui v trong c nh m m ng. Bà Huy n không mu n kéo câu chuy n ra dài thêm n a, nên bà không áp l i. Chí Cao l i không mu n v , nên chàng h i bà. - Té ra bà c ng có c ti u thuy t c a tôi nên bà m i bi t cô Thanh Xuân ? - Con nh nó có mua, nên khi nào r nh thì tôi xem ch i, ch không có gi mà c t. - Xin bà ch u khó c cho các tác ph m c a tôi, thì bà m i th u hi u tâm h n a tác gi c. Bà Huy n quy t d t câu chuy n nên bà day l i phía sau mà nói nh v i cô Túy, khuyên cô i vô trong bi u gia d ch lo d n c m. Cô Túy i r i, bà Huy n li n ng d y mà nói v i Chí Cao: - Ông qua th m v ch ng tôi, tôi r t c m n. ông Huy n tôi v r i s tôi th a i cho ông Huy n tôi hay, ng b a nào r nh ông Huy n tôi s tr l . Chí Cao còn mu n ng i lâu n a, song th y c ch r i nghe câu nói c a ch nhà nh v y, thì hi u ng i ta t ý mu n mình i v , b i v y chàng th ng th ng ng v y và nói : - Thôi, b a nào có quan Huy n nhà r i tôi s qua n a ng làm quen v i ngài. Tôi g n, hai nhà qua l i àm lu n ch i, ch c là vui l m. Chí Cao v a nói v a i l n ra c a. Bà Huy n c ng i theo, ý mu n a khách, song bà i xa xa, Chí Cao ngó bà v a c i v a nói nho nh : - Có l bà quên tôi, ch tôi bi t bà t h i bà còn xuân xanh, ch a có ch ng. K nh 12 www.hobieuchanh.com Bà Huy n ch ng h ng. Chí Cao nói ti p: - Tôi là con c a th y giáo Sum, h i còn nh chúng ta m t dãy ph v i nhau d i n Th , bà nh hôn? Bà Huy n t nh táo áp. - Tôi bi t th y giáo. Còn ông thì tôi quên. Chí Cao nói: - Lúc bà l y ch ng, thì tôi m i m i hai m i ba tu i. Tuy lúc y tôi còn con nít, nh ng mà tôi ã bi t m n n t na m th m c a bà, bi t yêu cái v p thiên nhiên c a bà … ã h n 20 n m r i, mà cái v p y v n còn y nguyên, ch a phai l i chút nào h t. Nghe m y l i y, bà Huy n v a m c c , v a t c gi n, bà mu n m ng a vô l ng r n d y nó v sau, nh ng vì s làm v l mang ti ng mà gây bu n cho ch ng, nên bà d n lòng mà nói: - Ông i v i. Chí Cao c c i chúm chím mà nói ti p: - Bà là cô Thanh Xuân c a tôi t trong quy n ti u thuy t “Nh n b n H ng Nga ó”. Bà Huy n xây l ng tr vô, phi n gi n cành hông au s c m t. K nh 13 www.hobieuchanh.com III Cách m t tháng sau. Ông Huy n Hàm Tân ti p c th c a con trai l n, là th toán Thình, cho hay ng ã m n c ph mà d n ch yên r i và m i cha m lên ch i v i mình ít b a. Lúc y ông Huy n ã thâu góp lúa ru ng em v l m xong r i h t, nên ông thong th không b n vi c gì. ã v y mà m y b a rày em Ng nh c r ng n ng không c, làm cho ông khó ch u, mu n em nó i Sàigon ng ki m c t tr b nh cho nó. Ti p c th cu Th toán Thình, hai ông bà m i bàn tính cô Túy v i cô Huyên nhà coi nhà, còn hai ông bà d t em Ng lên Sài Gòn, ng tr c ki m th y tr nh cho con gái nh , sau coi b con trai l n n nh th nào. Tính nh v y mà ch a nh ngày i, k cô Huyên c th c a m cho hay r ng m au nhi u, cô lo s nên xin i chú thím cho phép cô v Sa éc mà th m m ít ngày. Ông Huy n l y làm b i r i, không l không cho cô Huyên v Sa éc; mà n u cho cô i thì có ai nhà coi nhà v i cô Túy ng v ch ng ông i Sài Gòn. Hai ông bà tính t i tinh lui r i ông nh t nh cho cô Huyên v Sa éc li n, còn i Sài Gòn thì bà Huy n v i cô Túy d t em Ng i, ông nhà coi nhà. Bà Huy n không ch u nh v y, bà mu n ông i v i bà ng coi nhà c a con trai thi u v t gì thì mua s m cho con. Cô Túy thì cô không mu n i Sài Gòn, cô khuyên cha m i, cô h a nhà coi nhà m t mình c, vì trong nhà có gia d ch ông nên cô không s tr m o. Nghe v con nói nh v y, ông Huy n bèn xuôi theo. Ông cho m i H ng qu n i, ng i trong t ông, l i nhà mà d n coi giùm nhà c a cho ông, r i cô Huyên i Sa éc b a tr c, thì sang b a sau ông i Sài Gòn v i bà và em Ng . Cô Túy nhà m t mình, tuy cô c quy n u khi n gia d ch n b n n m ng i, song cô m t cái không khí th ng h p th thu nay, vào ra qu nh hiu, không có cha m , không có ch em mà nói chuy n, b i v y cô bu n xo, c n m suy ngh v n v , suy ngh r i l y ti u thuy t mà c. Chi u b a y, lúc m t tr i l n xu ng phía sau v n, ng n gió ch ng th i hiu hiu mát m , cô Túy c ti u thuy t và suy ngh c ngày, tâm h n l , tinh th n m m t, cô bèn ra v n hoa tr c nhà i qua i l i mà xem hoa gi i trí. Ng n gió h t hiu làm cho lòng cô th th i, hoa h ng ua n làm cho tình c m c a cô ch a chan. Th y b i h ng n c a ngõ có tr m t óa hoa th t l n, cô bèn l n b c k óa hoa vào m i mà h i, m t cô v i óa hoa chi u nhau, m t thì p và hoa c ng xinh. Thình lình nghe có ti ng giày i ngoài ng; cô l t t ng d y thì th y Chí Cao a i t i c a ngõ r i ng l i cúi u chào cô c i và nói : - Tôi chào cô... Cô có cái v n hoa p quá, ã p mà còn gây c nh nên thi a. Bên nhà, tôi không có cái c nh nh v y, b i v y h m nay h tôi vi t ti u thuy t m t i thì tôi i qua i l i ngoài tr c ây, r i tôi lén dòm vô v n c a cô, ng gây m i m tình cao th ng cho câu v n c a tôi c hoàn toàn tao nhã. Xin cô nh n cái lòng yêu m n ti u thuy t c a tôi mà tha th cho tôi cái l i xem tr m ngôi v n y nh ng hoa t t i, ki ng thanh l ch này. K nh 14 www.hobieuchanh.com Cô Túy g p khách tình c thì b i r i, mà còn nghe m y l i lãng m n y n a thì cô càng b i r i thêm; cô ki m không ra câu mà áp, ch ngó ch ng vô phía trong nhà r i chúm chím c i mà thôi. Chí Cao nói ti p: - Nh cái v n hoa xinh p nên th c a cô ây mà tác ph m tôi ng vi t h m nay có l s c c s c h n các tác ph m tr c. Tôi h a h tác ph m m i này mà xu t n r i, thì tôi d ng li n cho cô m t quy n ra u h t, t lòng c m t th nh tình chi u n u v n c a tôi. Vì trí ng n ngang nh ng c m t ng v ti u thuy t c a Chí Cao, b i v y nghe t i chuy n ng vi t ti u thuy t, thì cô không th làm l c. Cô ngó vô phía trong nhà t l n n a r i l n l n h i khách : - Ông ng vi t quy n ti u thuy t gì ó? - Tôi ng vi t m t quy n di m tình ti u thuy t, ký c cái th i k tôi d n bút nghiêng v ch n thanh t nh mà p này. - Quy n m i ó ông nhãn nh th nào? - « t b u phong nguy t» ............ Nhãn nh v y, c nghe có h i du d ng lãng m n d .! - Ph i, lãng m n mà l i m m ng, m m ng h n quy n «Nh n b n H ng Nga» th p b i. - Tôi t ng không th h n quy n "Nh n b n H ng Nga" c. - Cô thích quy n ti u thuy t ó l m hay sao? - Quy n ó tôi thích nh t h t. - Tôi không dè .... N u v y thì may l m .... mà n u cô bi t thích quy n "Nh n b n ng Nga" thì b " t b u phong nguy t" này cô s thích nhi u h n n a. - Không ch c. - Tôi ch c l m. Cô mu n c tr c hay không? - Ông nói ông ng vi t mà. - Ph i, tôi ng vi t. Tôi vi t m i c phân n a, nh ng mà n i n u c ng làm cho cô ph i công nh n quy n m i này thâm thúy h n quy n "Nh n b n H ng Nga". N u cô không ch u tin, thì xin cô d i gót qua th phòng tôi r i tôi c cho cô nghe. Qua ban êm thì ti n h n. êm nào tôi c ng vi t t i 12 gi r i tôi m i ngh . Cô Túy chúm chím c i, ch không ch u áp v i l i c a Chí Cao m i ó. Cô l ng m t chút r i nói : - T i sao mà quy n ti u thuy t ông ng vi t ó ông l i nhãn là "M t b u phong nguy t"? - Nghe c r i cô s th y ý ngh a m y ch y, tôi không mu n di n gi i. Tôi ch nói qu quy t v n t t r ng nhãn y thích hi p v i c nh mà tôi ng mê say ây l m. Con B ng là a hàng ngày a r c em Ng i h c, nó trong nhà x m x m i ra, tính m i cô Túy vô n c m. V a th y d ng nó, thì cô Túy l t t cúi u chào Chí Cao r i xây l ng i tr vô. Chí Cao ng ngó theo và h i v i : K nh 15 www.hobieuchanh.com - V y mà tôi c phép nuôi hy v ng s có d p ti p r c cô t i th phòng c a tôi hay không? Cô Túy day l i chúm chím c i, r i cô i th ng vô nhà, ch không ch u tr l i. Chí Cao th ng th ng i v và i và ngó ngoái l i v n hoa ôi ba l n. ch ng ông Huy n Hàm Tân i Sài Gòn tính ch i v i con vài b a mà thôi, té ra lên t i ó, c t coi r ng em Ng , ông nh h t hai cái r ng h , r i bi u m i ngày ph i tr l i cho ông trám và b t, l i ph i i luôn luôn cho tám b a m i c. ã v y mà Th toán Thình còn c theo n n n xin cha m ch i lâu lâu. Vì v y nên v ch ng ông Huy n ph i trên Sài Gòn n 11 b a m i v c. Khi hai ông bà v t i nhà thì th y cô Túy n m trong mùng tóc bùi nhùi, m t lim dim, mà l i p m n lên t i c . Bà Huy n c ng con, th y con nh v y thì lo s , l t t gi mùng lên, t tay lên trán con và h i : - Con au sao ó con ? Cô Túy l c u và áp nh nh : - Con nh c u chóng m t ch không có sao. Bà Huy n th y trán con không nóng, mà l i có r n m hôi thì bà b t lo, song bà i ti p : - Con au m y b a r i? - M i au ây. - Con có bi u bày tr r c th y thu c coi m ch cho con u ng thu c hay không? - Không. - Con d i quá ! nhà au mà không ch u r c th y u ng thu c ch . má cho i ông l ng y ngoài nhà th ng vô coi m ch cho con nghe. - Thôi, má. Con nh c u chóng m t chút nh, không có sao âu mà s . ng c th y th t công. Bà Huy n ra ngoài cho ông hay. Ông Huy n vô phòng th m con, ông t ý mu n c th y thu c, mà cô Túy c ng không ch u, c xin cha m ng lo ch y thu c r c th y. Bà Huy n xu ng nhà sau, th y con B ng thì h i : - Cô Hai v Sa éc ch a tr qua hay sao ? - Th a, ch a. - Còn cô ba au t hôm nào t i nay ? - Th a m i au t chi u hôm kia. - Nó có i âu b n ng gió hay không? - Th a, không. T b a ông bà i cho t i b a nay cô ba c nhà hoài, ch không có i âu h t. M y b a u, cô n c m coi sách, t i cô ng s m, cô vui v nh th ng. Cô b t u au t chi u b a hôm kia, cô n m mi t trong phòng, không ra ngoài ch i n a. - T hôm au n nay nó có n c m cháo gì hay không? - Th a, chi u hôm kia cô n có m t mi ng và c m, r i nói chóng m t n không c. T i l i con có khu y m t ly s a cho cô u ng. Tr n ngày hôm qua cô bi u n u cháo K nh 16 www.hobieuchanh.com cho cô n, ch không n c m. Mà n cháo thì m i l n cô húp có m t chén, ch không n nhi u. H i s m m i này cô u ng s a, r i h i tr a cô có n n a chén cháo. - au b nh gì mà k quá v y không bi t. - Cô ba nói cô chóng m t nên ng i không c, c n m hoài. - nhà có khách nào t i hay không? - Th a, không. Ch c h hay ông bà i kh i nên không ai t i ... Có ông H ng qu n m i b a u có ghé h i th m có vi c chi hay không r i ng i. n chi u, ng i nhà d n c m cho ông Huy n bà Huy n và em Ng n. Bà Huy n vô phòng bi u cô Túy ráng ra n c m. Cô l c u nói chóng m t n không c và xin bi u con B ng khu y cho cô m t ly s a mà thôi. ng qu n T i l i m ng ông Huy n bà Huy n v , h i th m b n c a Th toán Thình và h i th m em Ng h t nh c r ng hay không. H ng qu n th m ch i m t lát r i i, k cô Huyên bên Sa éc v t i. Ông Huy n bà Huy n h i th m ch dâu au. Cô Huyên nói ã m nh r i, i ra i vô c nh th ng, n c m c ng ã bi t ngon. i b a y khí tr i nóng n c, bà Huy n ra ngoài ng i cái b ng trong v n hoa ng mát. Bà kêu cô Huyên ra ng i v i bà ng bà h i th m b n c a ch dâu bên Sa éc. Hai ng i ng nói chuy n, s t nhiên bên nhà Chí Cao có ti ng hai ng i c i l n, mà ti ng m t ng i là ti ng n bà. Lúc y con B ng ng b ng n c trà em ra cho bà Huy n u ng. Bà bèn h i nó : - Nghe nói ông Chí Cao không có v mà sao nãy gi l i nghe có ti ng n bà nói n b n? - Th a bà, có m t ng i n bà l m i l i ó ba b a rày. Con nghe anh b i nói ng i àn bà y là v c a ông ó, song con không bi t ph i nh v y hay không. Mà m y a rày con nghe hai ng i c r y l n v i nhau hoài. - Ng i ta v g n l n x n quá. H r y rà v i nhau hoài, mình ch u sao c. Ch chi hôm tr c ông mày u giá mua mi ng t ó thì xong bi t ch ng nào. Cô Huyên v i con B ng không hi u vi c ó, nên không dám nói ti ng chi h t. Tr a b a sau, bà Huy n v i cô Huyên ng ng i trong phòng c a cô Túy mà ép cô ph i ráng n m t chút c m. Con B ng vô ch cô Túy n r i ng b ng mâm c m ra. Thình lình nó nói v i bà Huy n : - Ng i n bà ó ã xách gi i r i. Bà Huy n ch ng h ng h i: - Ng i n bà nào? - Ng i n bà l i nhà ông gì bên này ây, h i hôm bà nghe r y l n ó. - A, i h i nào? - Th a m i xách gi i t c thì ây. - Sao mày bi t? - Th a bà h i nãy con xu ng mé sông con th y rõ ràng. - i âu thì i h t cho r nh ! K nh 17 www.hobieuchanh.com Nãy gi cô Túy ch m chú nghe l i con B ng nói. Cô ráng n h t chén c m r i bi u con B ng b ng mâm ra và d n nó múc m t thau n c em vô phòng cho cô r a m t. Cô l i c y cô Huyên g giùm tóc cho cô, r i cô i soi ki ng mà b i u t t . Bà Huy n th y con b a nay n c m c, l i r a m t, g u nh th ng, thì bà ng th m, ch c b nh c a con g n h t, nên không tính t i vi c r c th y thu c n a. Bu i chi u cô Túy ra ngoài mà n c m v i cha m , ch không òi n riêng trong phòng mà c ng không than nh c u chóng m t n a. C ch y càng làm cho ông Huy n bà Huy n an lòng thêm. Song n c m r i cô c ng tr v phòng, mà l i còn kêu cô Huyên i em Ng vô ch i v i cô. Tr i t i l n l n. Trong nhà ã t èn. Con B ng b ng vô phòng cô Túy m t cái èn t ng nh mà trên bàn, ch cô th ng c sách. Cô Túy n m trên gi ng, cô kêu em Ng bi u lên n m m t bên cô, r i cô ôm nó mà hun. Cô Huyên ng i l i bàn vi t, th y có quy n ti u thuy t “Nh n b n H ng Nga” n g n cái èn, cô bèn v i tay mà l y r i gi ra mà xem. Cô Túy ngó th y, cô li n nói: - Ch m t c t giùm quy n ti u thuy t ó m t chút, ch Huyên. qua xem m t chút r i qua c t. - Xem làm chi? Ch ã có c r i mà? - Qua th y em c ng ã c m y l n r i, mà sao em c ng còn l y ra mà c hoài? - Bây gi em ghét l m. Có l em s t nh ng ti u thuy t c a em mua dành trong t m y n m nay ó. - Sao v y? - H m nay em suy ngh m y l i c a ba em nói hôm n em m i hi u m y l i y thi t là úng n. Nên c sách luân lý ch ng c ti u thuy t. Em nh t nh coi ch ng và c m tuy t em Ng , em quy t không cho nó r t i ti u tuy t nào h t. - Ti u thuy t có th d , mà c ng có th hay, có th không nên c, mà c ng có th c n ph i c. Mình l a th hay, th có ích, th duy trì luân lý mình c thì có h i chi âu. - Bi t làm sao mà l a ... B a nay sao em bu n ng s m. Thôi ch d t em Ng v phòng ch mà ng i. Cô Huyên v i em Ng b c ra kh i phòng thì cô Túy b mùng xu ng r i t t èn. K nh 18 www.hobieuchanh.com IV Qua ngày sau. i t ng sáng mà tr c nhà Chí cao t u l i ông d y d y; th y H ng qu n làng Th i Th nh v i th y i n Ô Môn u có m t t i ó. Ông Huy n Hàm tân hay s náo nhi t y, ông m i ra tr c c a mà xem. Ông nghe có ti ng H ng qu n ông bèn sai gia d ch ra h i coi có vi c gì, thì m i hay Chí Cao b âm ch t n m gi a m t v ng máu trong nhà, g n bàn vi t. Nghe nh v y c nhà ông Huy n u lao nhao ra ng tr c sân mà h i th m, duy có cô Túy v n còn n m ng im lìm trong phòng. án m ng này phát giác nh v y : ng qu n T i, là chánh H ng qu n làng Th i Th nh, trong t c a ông Huy n, nhà phía tay m t, còn nhà Chí Cao phía tay trái. H i 5 gi khuya này. H ng qu n T i còn ng , thì có m t ng i kêu c a mà báo cáo, nói có v án m ng. H ng qu n th c d y h i s , m i hay ti u thuy t gia Chí Cao b âm ch t và ng i báo cáo ó là tên Qu n, b i c a Chí Cao. ng qu n l t t r a m t b n áo r i i li n l i nhà Chí Cao. Khi b c vô hàng ba, thì th y c a gi a có m t cánh m hé, còn hai c a hai bên thì óng ch t. Kéo cánh c a y mà b c vô nhà, thì th y Chí Cao n m d i g ch, d a bên bàn vi t, n m nghiêng, tay trái phía d i l i s p ra sau l ng, có m t con dao r c gi y b ng s t, xi kên tr ng, nh n mà dài g n hai gang, ghim ngay tr c ng c. ng i b âm ch t ã lâu r i, mình m c m t b pijama b ng l a tr ng có vi n en, áo qu n phía d i g ch máu nhu m lòm, có nhi u ch ã khô r i. Cái gh ng i vi t thì v n còn nguyên yên ch th ng, duy có m t cái gh khác ng l n n m g n bàn vi t. Trên bàn vi t thì cái èn t ng v n còn cháy. Bình m c thì m nút, có m t cây vi t v i m t cái ng h eo tay b ng vàng g n ó. Bên tay t có m t ch ng sách s p ngay th ng. Bên tay trái có m t cái kh n mu xoa l a xanh m t i góc bàn. Gi a bàn thì có 3 t gi y vi t r i n m xéo xéo, ch không ngay. ng qu n i xem cái c a sau và m y c a s thì cái nào c ng óng ch t; còn hai c t bàn vi t và t áo, t r u thì cái nào c ng còn khóa, không có d u c y. H ng qu n l i bi u tên Qu n, là b i c a Chí Cao, i v i mình mà xem xét cùng trong mà coi có t món chi hay không. Tên Qu n coi r i không m t v t chi h t. Nó l i nói thêm r ng th ng b a nó th y ch nó m h c t bàn vi t phía tay m t mà l y ti n a cho nó i ch . Có l ti n b c trong t y. H ng qu n coi k l i m t l n n a, thì h c t y v n khóa ch t. ng qu n l y làm l , không hi u Chí Cao b gi t b i c gì. Lúc y th y i v i chú Cai n Ô Môn hay tin nên ã vô t i. H ng qu n c y chú Cai tr ra dinh qu n ch ch ng nào quan Ch qu n th c d y thì báo dùm v án m ng này cho quan l n hay và c y th y i gìn gi tr t t , ng cho dân s tràn vô nhà. S p t xong r i, H ng qu n m i l y vi t m c và gi y em l i cái bàn n c n nhà bên kia mà l p vi b ng. K nh 19 www.hobieuchanh.com ng qu n biên s mình khám nghi m t thi và s mình xem xét trong nhà, m i kho n u nói rành r r i m i l y khai tên Qu n. Tên Qu n khai nh v y : "Tôi tên là Nguy n V n Qu n, 21 tu i sanh t i làng Tân An, t nh C n Th , cha " là Nguy n V n Qui ch t, m là Lê Th M c ng ch t, tôi làm ngh b i, n u n và n d p trong nhà. Tôi vào giúp vi c cho ông Chí Cao ã c 2 tháng 1 b a r i. êm h i hôm, sau khi n c m t i tôi r a chén và d n d p xong r i g n 8 gi , tôi i xin phép ch tôi ng qua vàm Ba Rích coi hát Ti u ch i. Vì hát hay vì có anh em m coi hát t i h ng ông tôi m i v . Khi v t i nhà ch tôi, tôi th y c a gi a m hé, i có èn t trong nhà, tôi t ng ch tôi ã th c d y, nên tính vô lãnh ti n ng m t lát a i ch . Ch ng dè l i c a ng ngoài dòm vô tôi th y ch tôi n m co d i t, máu ch y áo qu n, tôi kinh hãi không dám vô, li n ch y i báo cáo v i th y H ng qu n.th y h ng qu n i v i tôi tr l i nhà, thì thi t qu ch tôi b âm ch t. L i thi t tôi khai ngay, b ng khai gian thì tôi ch u t i". ng qu n biên l i khai y, suy ngh m t chút, r i h i thêm : - Anh khai anh xin phép v i ch anh mà i coi hát Ti u h i g n 8 gi t i. V y ch i anh i ó, trong nhà có ai hay không? - B m, không. Trong nhà duy có m t mình ch tôi v i tôi mà thôi. H i tôi i coi hát thì ch tôi ng i qua i l i ngoài sân mà h ng gió. - Th ng th ng anh th y có ai hay t i nhà nói chuy n ch i v i ch anh hay không? - B m, không. Ch tôi d n v ây ã c m t tháng m y r i, ch ng bao gi có c m t ng i khách nào h t. Hôm m i d n v thì có qua nhà quan Huy n g n ây mà th m m t l n mà thôi, ch c ng ch ng có i âu n a. Anh nói ch ng có r c m t ng i khách nào h t. Mà theo tôi bi t thì luôn m y a tr c ây trong nhà có m t ng i n bà. Sao anh dám khai gian nh v y? - B m th y H ng qu n, tôi quên. Ph i, cách ba b n b a tr c, có v c c a ch tôi n th m, ba b a r i v . - V ngày nào gi nào? - B m i hôm qua, i l i m t gi tr a. - i âu, anh bi t hôn? - B m, hôm qua, khi ng i n bà y xách cái gi i c m t lát r i ch tôi bi u tôi theo nom coi ng i y i âu. Tôi th y l i 2 gi tr a lên xe h i ò hi u ào Châu i n Th . - Anh bi t ng i n bà y tên gì h gì hay không? - B m, không. H i tôi vào nhà v i ch tôi, thì ch tôi m t c n ph d i C n Th có m t mình. Cách vài tu n ch tôi d n v nhà này thì tôi i theo có m t mình ch không có ng i n bà y. Ng i y m i lên cách ây 4 b a rày r i i h i tr a hôm qua ó. - Sao anh bi t ng i y là v c c a ch anh? K nh 20 www.hobieuchanh.com - B m, hai ng i r y l n v i nhau, tôi lóng tai nghe nên tôi hi u h i tr c ch tôi có làm b n v i ng i y. - Còn anh nói h i hôm anh i coi hát Ti u t 8 gi t i n h ng sáng anh m i v . Anh bên Ba Rích sáng êm anh không bu n ng hay sao? - B m, có anh em ch i nên không bu n ng . - Anh em là ai? - B m, anh Canh là b i c a ông th y thu c v i anh Huê là cu ly bên tr ng h c. - Anh g p hai anh y h i nào? - B m, tôi qua t i Ba Rích thì tôi g p li n. - Hai ng i y ch i v i anh luôn t i sáng hay sao? - B m, ph i. Hai ng i ch i v i tôi t i sáng, ch ng v c ng i chung v i tôi m t ghe. ng qu n b c ra ngoài, nói nh v i th y i mà c y sai lính i òi tên Canh i tên Huê và ón xe ào Châu d i C n Th lên mà òi s p ph v i l ng mình h i luôn th . Ch ng tr vô nhà, H ng qu n xét mình tên Qu n và bi u nó d t i ch ch nó qu n áo cho mình coi. H ng qu n xét h t, mà không tìm ra m t d u chi áng nghi. i 7 gi quan Ch qu n vô t i, H ng qu n ti p r c và ch m i vi c cho ngài xem xét, r i a t vi b ng ng l p cho ngài coi tr c.Quan Ch qu n xét các vi c u y nh l i biên trong vi b ng. Ngài bèn d y ph i t thi n m yên, ng d i i v t chi trong nhà h t, và ph i l p vi b ng ri t r i em n p cho ngài ánh dây thép cho quan Bi n Lý. Quan Ch qu n v r i, thì lính d t tên Huê v i tên Canh vô t i. ng qu n li n d y m t chú H ng tu n d t tên Qu n vô trong bu ng r i ó mà coi ch ng nó, ng cho nó i âu. Tên Qu n i r i th y m i kêu tên Canh vô mà h i : - H i hôm anh làm vi c gì âu? - B m th y H ng qu n, h i hôm tôi i coi hát Ti u bên Ba Rích. - Th a d p hát ti u, thiên h qui t u ông o, r i ai i âu c ng nói i coi hát ti u, bi t làm sao mà xét s th t gi cho c. - B m, thi t tôi i coi hát Ti u. Tôi i tôi có r tên Huê, là cu ly tr ng h c i v i tôi. N u th y không tin thì t y h i tên Huê th coi. - i h i nào? - B m, tôi r tên Huê i h i 7 gi r i t i. Hai anh em tôi ch i sáng êm bên Ba Rích t i vãn hát m i v . - i coi hát, anh có g p ai quen hay không? - B m, tôi g p ng i quen nhi u l m, m t h t. - Anh có g p tên Qu n là b i c a ông Chí cao, ng i b ám sát n m kia hay không? Tên Canh ngó t thi thì bi n s c s H ng qu n nghi mình có nhúng tay trong v án m ng, nên ng d d m t chút r i m i áp: - B m th y H ng qu n, tôi có g p tên Qu n.