Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
I.Sù cÇn thiÕt ph¶i cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc:
Thùc tiÔn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c DNNN ®· béc lé nhiÒu h¹n
chÕ:
+HiÖu qu¶ kinh tÕ cña DNNN gi¶m:
Héi nghÞ lÇn thø 3 Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng kho¸ IX nhËn ®Þnh: hiÖu
qu¶ cña DNNN cha cao (vÊn ®Ò c«ng nî, c«ng nghÖ, lao ®éng d«i d, tù chñ trong
kinh doanh, tr×nh ®é qu¶n lý, c¬ cÊu doanh nghiÖp...). NhiÒu DNNN cã n¨ng
suÊt lao ®éng thÊp, chØ ®¹t kho¶ng 38% so víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh,
vßng quay vèn trung b×nh giai ®o¹n 1985-1991 chØ ®¹t 60% so víi doanh nghiÖp
ngoµi quèc doanh.
T¹i Héi nghÞ toµn quèc vÒ ®æi míi doanh nghiÖp th¸ng 3 n¨m 2004, Thñ tíng
ChÝnh phñ Phan V¨n Kh¶i ®· chØ râ nh÷ng yÕu kÐm cña khèi DNNN lµ mét
th¸ch thøc lín khi ViÖt Nam héi nhËp quèc tÕ. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp chØ
®¹t 8.000 tû ®ång trong tæng sè 87.000 tû ®ång nép ng©n s¸ch nhµ níc (chiÕm tØ
lÖ 9,19% ) trong khi ®ã tæng sè nî cña khèi nµy ph¶i thu, ph¶i tr¶ lªn tíi kho¶ng
300.000 tû ®ång. Søc c¹nh tranh cña DNNN rÊt yÕu, Thñ tíng lÊy vÝ dô: chi phÝ
vËn chuyÓn c«ng ten n¬ tõ khu c«ng nghiÖp B×nh D¬ng ®Õn c¶ng Vòng Tµu cßn
cao h¬n tõ Vòng Tµu ®i Singapore.
+Nhµ níc gi¶m dÇn sù b¶o hé ®èi víi DNNN:
HiÖn nay, c¸c kho¶n nî vµ viÖc chiÕm dông vèn gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi
nhau rÊt lín, Nhµ níc l¹i ph¶i ®øng ra lo tr¶ nî- mÆc dï kh«ng thu vÒ ®îc vèn®Ó ®¶m b¶o cho sù ho¹t ®éng b×nh thêng cña c¸c DNNN, h¬n n÷a cßn ph¶i b¶o
hé DNNN b»ng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« nh: miÔn gi¶m thuÕ, cÊp vèn u ®·i ®Çu
t, bï lç...Do ®ã nhiÒu DNNN ®· trë thµnh g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch Nhµ níc,
g©y thiÕu lßng tin vÒ kh¶ n¨ng, lîi Ých cña khu vùc nµy ®èi víi sù ph¸t triÓn c©n
®èi cña nÒn kinh tÕ, ®ång thêi ®Ó l¹i nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng vÒ mÆt x· héi
nh: tÖ tham nhòng, quan liªu, cöa quyÒn, û l¹i vµo Nhµ níc, thÊt nghiÖp t¨ng...
MÆt kh¸c tû lÖ l¹m ph¸t vµ nî cña Nhµ níc ngµy cµng t¨ng, viÖc ph¸t triÓn
c¸c nghµnh c«ng nghiÖp, ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña c¸c DNNN ®Òu do Nhµ níc
hoÆc l·nh ®¹o DNNN quyÕt ®Þnh ®· phÇn nµo gÆp trë ng¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng- ®ßi hái ph¶i cã c¸c quyÕt ®Þnh nhanh vµ kÞp thêi. Trong bèi c¶nh toµn cÇu
ho¸ vµ khu vùc ho¸ vÒ thÞ trêng s¶n phÈm vµ thÞ trêng vèn, c¸c nghµnh c«ng
nghiÖp gÆp khã kh¨n h¬n vµ kh«ng cßn gi¶i ph¸p nµo kh¸c lµ hîp t¸c quèc tÕ.
NÒn kinh tÕ ph¶i dao ®éng gi÷a thêi kú v÷ng ch·i cña khu vùc kinh tÕ Nhµ níc
vµ sù ph¸t triÓn cña khu vùc phi Nhµ níc, còng nh viÖc më réng thÞ trêng.
1
+Nhµ níc gi¶m dÇn chøc n¨ng lµm kinh tÕ:
Nhµ níc kh«ng thÓ hµnh chÝnh ho¸ nÒn kinh tÕ, còng nh kh«ng thÓ thay thÕ
®îc vai trß cña thÞ trêng vµ c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, sù qu¶n lý cña Nhµ níc
lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, dï thÞ trêng cã hiÖu qu¶
®Õn ®©u th× còng kh«ng thÓ th¶ næi hoµn toµn nÒn kinh tÕ cho quy luËt tù ®iÒu
chØnh cña thÞ trêng. Nhµ níc ®iÒu tiÕt thÞ trêng th«ng qua c¸c quy ph¹m ph¸p
luËt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ viÖc thµnh lËp c¸c c¬ quan qu¶n lý kinh tÕ.
ViÖc Nhµ níc h¹n chÕ can thiÖp trùc tiÕp vµo nÒn kinh tÕ vµ lµm thay c¸c
DNNN dÉn ®Õn hai thay ®æi : Thø nhÊt, t¨ng cêng vai trß qu¶n lý cña c¸c c¬
quan Nhµ níc th«ng qua viÖc ban hµnh c¸c quy ph¹m ph¸p luËt, t¹o hµnh lang
ph¸p lý chÆt chÏ cho sù vËn hµnh cña thÞ trêng – Thø hai, t¨ng cêng tÝnh chñ
®éng, tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tríc
thÞ trêng.
Tríc bèi c¶nh ®ã, vÞ trÝ, vai trß cña c¸c DNNN còng cÇn thay ®æi cho phï
hîp. §æi míi DNNN lµ vÊn ®Ò mang tÝnh phæ biÕn cña nhiÒu níc trªn thÕ giíi,
®Æc biÖt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. ViÖc ®æi míi DNNN ®îc thùc hiÖn b»ng
nhiÒu gi¶i ph¸p: cæ phÇn ho¸, giao, b¸n kho¸n, cho thuª, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n..trong
®ã cæ phÇn ho¸ DNNN lµ mét gi¶i ph¸p quan träng bëi v× cæ phÇn ho¸ cã ba u
thÕ sau ®©y:
1. Gióp DNNN cã c¬ chÕ huy ®éng vèn nh»m tho¸t khái t×nh tr¹ng yÕu kÐm
hiÖn nay trªn c¬ së vÉn duy tr× liªn tôc ho¹t ®éng s¶n xuÊt... cho phÐp Nhµ níc kiÓm so¸t ®îc doanh nghiÖp (nÕu cÇn ).
2. Gióp chuyÓn triÖt ®Ó DNNN hiÖn t¹i sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng trªn
c¬ së võa x¸c ®Þnh râ chñ së h÷u võa t¹o quyÒn tù chñ cho doanh nghiÖp.
3. T¹o c¬ chÕ, m« h×nh qu¶n lý hiÖu qu¶ cho DNNN chuyÓn ®æi.
Thùc tÕ ho¹t ®éng cña ®a sè DNNN sau cæ phÇn ho¸ thêi gian qua ®· chøng
thùc râ rµng cho nh÷ng u ®iÓm cña cæ phÇn ho¸: Theo sè liÖu ®iÒu tra cña ViÖn
nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ trung ¬ng th× trong 435 DNNN sau cæ phÇn ho¸ ®îc
hái th× cã tíi 92,72% sè doanh nghiÖp cho r»ng t×nh h×nh cña hä tèt h¬n tríc, chØ
cã 4,85% ®¸nh gi¸ t×nh h×nh kh«ng thay ®æi vµ 2,43% cho r»ng kÐm h¬n. Nh÷ng
thèng kª ®Þnh lîng cña c¸c c¬ quan Chinh phñ còng cho thÊy ®iÒu ®ã.Theo b¸o
c¸o cña Ban ®æi míi doanh nghiÖp, tæng hîp trªn 200 doanh nghiÖp ®· cæ phÇn
ho¸ h¬n 1 n¨m cho thÊy : b×nh qu©n doanh thu t¨ng 43%, lîi nhuËn t¨ng h¬n
2
100%, nép ng©n s¸ch t¨ng 18%, lao ®éng t¨ng 5%, thu nhËp cña ngêi lao ®éng
t¨ng 22%.
Cæ phÇn ho¸ DNNN lµ mét chñ tr¬ng lín cña §¶ng. Tuy mÊy n¨m tríc diÔn
biÕn kh¸ chËm ch¹p nhng ®Õn Héi nghÞ lÇn thø 9 cña Ban chÊp hµnh Trung ¬ng
kho¸ IX th× chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ DNNN ®· ®îc xóc tiÕn vµ ®Èy m¹nh. Thùc
tiÔn cæ phÇn ho¸ ®ang b¾t ®Çu s«i ®éng, qu¸ tr×nh diÔn ra kh«ng ®¬n gi¶n, võa
thuËn lîi võa khã kh¨n, phøc t¹p, ®ßi hái nhËn thøc ®óng ®¾n vµ chØ ®¹o, ®iÒu
hµnh thËt s¸t sao.
3
II.Néi dung cña cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc:
1. Cæ phÇn ho¸ DNNN lµ g×?
Cæ phÇn ho¸ DNNN lµ chuyÓn ®æi DNNN tõ mét chñ së h÷u duy nhÊt lµ Nhµ
níc (tøc toµn d©n) thµnh doanh nghiÖp ®a së h÷u, theo ®ã tuú vÞ trÝ vµ tÝnh chÊt
cô thÓ cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n mµ Nhµ níc vÉn gi÷ vai trß
chi phèi hoÆc kh«ng cÇn gi÷ vai trß chi phèi n÷a.
2. Môc ®Ých cña cæ phÇn ho¸:
Mét c©u hái lín ®îc ®Æt ra: ta ®ang x©y dùng chñ nghÜa x· héi, t¹i sao ®· cã
DNNN råi mµ l¹i ®em cæ phÇn ho¸, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp kinh
doanh cã hiÖu qu¶? Nãi c¸ch kh¸c, cÇn n¾m v÷ng môc ®Ých cña cæ phÇn hãa
trong khi ®iÒu hµnh ®Ó khái chÖch híng cña thêi kú qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x·
héi.
+Thø nhÊt lµ t¨ng thªm nguån vèn cho doanh nghiÖp: viÖc b¸n mét phÇn
tµi s¶n doanh nghiÖp hoÆc gäi thªm vèn b»ng h×nh thøc b¸n cæ phÇn lµm vèn tiÒn
cña doanh nghiÖp t¨ng lªn, gióp ph¸t triÓn tµi s¶n cè ®Þnh vµ c¶ vèn lu ®éng, ®iÒu
nµy cµng cÇn thiÕt víi nh÷ng doanh nghiÖp ®ang lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Trong thùc
tiÔn cæ phÇn ho¸, vèn Nhµ níc vÉn cã thÓ t¨ng lªn do ®Þnh gi¸ l¹i tµi s¶n doanh
nghiÖp theo gi¸ thÞ trêng, tÝnh ®óng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt...
+Thø hai lµ t¹o nªn ®éng lùc trùc tiÕp cho s¶n xuÊt kinh doanh: chñ së
h÷u cô thÓ lµ c¸c cæ ®«ng, lîi Ých cô thÓ lµ lîi tøc cæ phÇn- ®éng c¬ trùc tiÕp th«i
thóc c¸c cæ ®«ng mµ tiªu biÓu lµ Héi ®ång qu¶n trÞ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh
cã hiÖu qu¶.
+Thø ba lµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, dÞch vô, t¨ng trëng kinh tÕ h¬n: hÖ sè
ICOR (so s¸nh møc t¨ng ®Çu t víi møc t¨ng trëng kinh tÕ ) tèt h¬n tríc.
+Thø t lµ më réng viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng: nÕu cæ
phÇn ho¸ mµ l¹i d·n viÖc lµm hoÆc gi¶m thu nhËp cña ngêi lao ®éng, trong khi
chØ nh»m mét mùc t¨ng lîi tøc cæ phÇn, th× nh thÕ lµ bíc tôt lïi cña doanh
nghiÖp, lµ ph¶n l¹i chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸, tiÒm Èn mÊt æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi.
+Thø n¨m lµ cñng cè vÞ trÝ, vai trß cña DNNN- bé phËn rêng cét cña
kinh tÕ Nhµ níc- nhê hiÖu qu¶ ngµy cµng cao cña nã vµ lùc lîng vËt chÊt, tµi
chÝnh to lín do Nhµ níc chi phèi ®îc. §©y lµ môc ®Ých bao trïm vµ còng lµ hÖ
qu¶ tÊt yÕu cña c¸c môc ®Ých trªn. NÕu b¸n, kho¸n, cho thuª, gi¶i thÓ hoÆc
chuyÓn ®æi thµnh doanh nghiÖp t nh©n t b¶n chñ nghÜa th× kh«ng thuéc ph¹m trï
“cæ phÇn ho¸ DNNN” cña ta. Mét nguyªn t¾c quyÕt ®Þnh ®Ó thÓ hiÖn ®óng b¶n
chÊt cæ phÇn ho¸ DNNN cña ta, b¶o ®¶m ®óng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ:
4
Nhµ níc vÉn chiÕm lÜnh nh÷ng vÞ trÝ then chèt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. NghÜa
lµ trong khi thùc thi chñ tr¬ng ph¶i biÕt ph©n ®Þnh râ ®©u lµ nh÷ng ngµnh then
chèt, theo ®ã Nhµ níc ph¶i gi÷ cæ phÇn chi phèi hoÆc kh«ng tiÕn hµnh cæ phÇn
ho¸ (tuy r»ng vÉn ph¶i s¾p xÕp, ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiªu qu¶ ho¹t
®éng ).
C¶ 5 môc ®Ých cã liªn quan mËt thiÕt vµ t¸c ®éng qua l¹i víi nhau, trong ®ã
môc ®Ých thø t vµ thø n¨m lµ biÓu hiÖn ®Æc trng nhÊt cho b¶n chÊt cæ phÇn ho¸
cña ta. Râ rµng cã sù kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt gi÷a cæ phÇn ho¸ cña c¸c níc t b¶n
vµ cæ phÇn ho¸ cña níc ta. Cæ phÇn ho¸ trong c¸c x· héi t b¶n hiÖn nay lµ mét
thñ ®o¹n mÞ d©n, lµm nh thÓ chñ nghÜa t b¶n ®· biÕn ®æi vÒ chÊt thµnh “chñ
nghÜa t b¶n nh©n d©n “ nh»m xoa dÞu m©u thuÉn khi nh÷ng ngêi lao ®éng chØ
chiÕm gi÷ mét tû lÖ cæ phÇn rÊt nhá bÐ. Cßn cæ phÇn ho¸ trong x· héi ta l¹i nh»m
môc ®Ých t¨ng thªm viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña ngêi lao ®éng, t¨ng thªm
thùc lùc vµ hiÖu qu¶ cña kinh tÕ Nhµ níc, mµ Nhµ níc nµy lµ cña d©n, do d©n, v×
d©n, mäi quyÒn lùc thuéc vÒ nh©n d©n.
3. Môc tiªu cña cæ phÇn ho¸ (theo NghÞ ®Þnh sè 64/2002/N§-CP ngµy
19/06/2002 cña ChÝnh phñ) :
Gãp phÇn quan träng n©ng cao hiÖu qña, søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp,
t¹o ra lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã nhiÒu chñ së h÷u trong ®ã cã ®«ng ®¶o
ngêi lao ®éng, t¹o ®éng lùc m¹nh mÏ vµ c¬ chÕ qu¶n lý n¨ng ®éng cho
doanh nghiÖp ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ vèn, tµi s¶n cña Nhµ níc vµ cña
doanh nghiÖp.
Huy ®éng vèn cña toµn x· héi, bao gåm: c¸ nh©n, c¸c tæ chøc kinh tÕ, tæ
chøc x· héi trong níc vµ ngoµi níc ®Ó ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ, ph¸t triÓn
doanh nghiÖp .
Ph¸t huy vai trß lµm chñ thùc sù cña ngêi lao ®éng, cña c¸c cæ ®«ng t¨ng
cêng sù gi¸m s¸t cña nhµ ®Çu t ®èi víi doanh nghiÖp, b¶o ®¶m hµi hoµ lîi
Ých cña Nhµ níc, doanh nghiÖp, nhµ ®Çu t vµ ngêi lao ®éng.
4. §èi tîng vµ ®iÒu kiÖn cæ phÇn ho¸ (theo NghÞ ®Þnh sè187/2004/N§-CP
ngµy 16/11/2004 vÒ viÖc chuyÓn c«ng ty Nhµ níc thµnh c«ng ty cæ phÇn):
+ C«ng ty nhµ níc kh«ng thuéc diÖn Nhµ níc n¾m gi÷ 100% vèn ®iÒu lÖ
thùc hiÖn cæ phÇn ho¸, bao gåm: c¸c tæng c«ng ty nhµ níc (kÓ c¶ ng©n hµng th¬ng m¹i nhµ níc vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh nhµ níc); c«ng ty nhµ níc ®éc lËp;
c«ng ty thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp cña tæng c«ng ty do Nhµ níc quyÕt ®Þnh
®Çu t vµ thµnh lËp; ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc cña c«ng ty nhµ níc (díi ®©y gäi
5
t¾t lµ doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸).Danh môc c«ng ty nhµ níc thuéc diÖn Nhµ níc
n¾m gi÷ 100% vèn ®iÒu lÖ do Thñ tíng ChÝnh phñ quy ®Þnh trong tõng thêi kú.
+C¸c c«ng ty nhµ níc quy ®Þnh trªn ®©y ®îc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ khi
cßn vèn nhµ níc (cha bao gåm gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt) sau khi gi¶m trõ gi¸ trÞ
tµi s¶n kh«ng cÇn dïng, tµi s¶n chê thanh lý; c¸c kho¶n tæn thÊt do lç, gi¶m gi¸
tµi s¶n, c«ng nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi vµ chi phÝ cæ phÇn ho¸.
+ViÖc cæ phÇn ho¸ ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc cña c¸c c«ng ty nhµ níc
thuéc ®èi tîng quy ®Þnh trªn ®©y chØ ®îc tiÕn hµnh khi:
a) §¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc cña doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn h¹ch to¸n
®éc lËp.
b) Kh«ng g©y khã kh¨n hoÆc ¶nh hëng xÊu ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh
cña doanh nghiÖp hoÆc c¸c bé phËn cßn l¹i cña doanh nghiÖp.
5. H×nh thøc cæ phÇn ho¸ c«ng ty nhµ níc:
a. Gi÷ nguyªn vèn nhµ níc hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp, ph¸t hµnh cæ phiÕu thu
hót thªm vèn ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ cã nhu cÇu t¨ng thªm vèn
®iÒu lÖ. Møc vèn huy ®éng thªm tuú thuéc vµo quy m« vµ nhu cÇu vèn cña c«ng
ty cæ phÇn. C¬ cÊu vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty cæ phÇn ®îc ph¶n ¶nh trong ph¬ng ¸n
cæ phÇn ho¸.
b. B¸n mét phÇn vèn nhµ níc hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp hoÆc kÕt hîp võa b¸n
bít mét phÇn vèn nhµ níc võa ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu ®Ó thu hót vèn.
c. B¸n mét phÇn vèn nhµ níc hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp hoÆc kÕt hîp võa b¸n
toµn bé vèn nhµ níc võa ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu ®Ó thu hót vèn.
6.Quy tr×nh chuyÓn doanh nghiÖp Nhµ níc thµnh c«ng ty cæ phÇn:
+ Bíc 1: Ra quyÕt ®Þnh thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ vµ thµnh lËp Ban ®æi míi qu¶n
lý t¹i doanh nghiÖp.
+ Bíc 2: Tuyªn truyÒn chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cæ phÇn hãa.
+ Bíc 3: ChuÈn bÞ hå s¬ tµi liÖu
+ Bíc 4: KiÓm kª, xö lý nh÷ng vÊn ®Ò vÒ tµi chÝnh.
+ Bíc 5: X¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp:
Theo th«ng t sè 79/2002/TT-BTC ngµy 12/09/2002 cña Bé Tµi chÝnh, cã 2 ph¬ng
ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp Nhµ níc khi cæ phÇn ho¸ :
* Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp Nhµ níc theo tµi s¶n : lµ ph¬ng
ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña 1 doanh nghiÖp dùa trªn c¬ së gi¸ trÞ thùc tÕ cña toµn
bé tµi s¶n h÷u h×nh, v« h×nh cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm ®Þnh gi¸.
6
* Ph¬ng ph¸p dßng tiÒn chiÕt khÊu( DCF): lµ ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ
doanh nghiÖp dùa trªn kh¶ n¨ng sinh lîi cña doanh nghiÖp trong t¬ng lai, kh«ng
phô thuéc vµo gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp.
+ Bíc 6: X©y dùng ph¬ng ¸n b¸n cæ phÇn u ®·i vµ s¾p xÕp l¹i lao ®éng.
+ Bíc 7: LËp ph¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp vµ dù th¶o ®iÒu lÖ tæ chøc,
ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn .
+ Bíc 8: ThÈm ®Þnh vµ phª duyÖt phíng ¸n cæ phÇn ho¸.
+ Bíc 9: Thùc hiÖn ph¬ng ¸n cæ phÇn ho¸.
+ Bíc 10: Ra m¾t c«ng ty cæ phÇn vµ ®¨ng ký kinh doanh.
7. T¸c dông cña cæ phÇn ho¸ :
Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc lµm thay ®æi c¨n b¶n trªn ba mÆt ®èi víi
doanh nghiÖp Nhµ níc.
+Thø nhÊt: chuyÓn ho¸ tõ ®¬n së h÷u sang ®a së h÷u doanh nghiÖp, ®¶m b¶o
quyÒn lµm chñ thùc sù cña nh÷ng ngêi gãp vèn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp.
+Thø hai: thay ®æi c¨n b¶n vÒ tæ chøc c¸c quan hÖ qu¶n lý néi bé doanh
nghiÖp. Víi c¬ cÊu tæ chøc míi, cã sù ph©n c«ng, ph©n cÊp vµ gi¸m s¸t lÉn nhau
chÆt chÏ
+Thø ba: thay ®æi c¨n b¶n vÒ quan hÖ qu¶n lý gi÷a Nhµ níc vµ doanh nghiÖp.
Tõ chç doanh nghiÖp bÞ chi phèi toµn diÖn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
bëi Nhµ níc víi t c¸ch lµ chñ së h÷u duy nhÊt, sang quyÒn tù chñ kinh doanh ®îc më réng vµ tÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm ®îc ®Ò cao.
8.Ngêi lao ®éng ®îc hëng c¸c lîi Ých g× tõ cæ phÇn ho¸ DNNN:
Cæ phÇn ho¸ DNNN t¹o ra lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã nhiÒu chñ së h÷u trong
®ã cã ®«ng ®¶o ngêi lao ®éng, ph¸t huy vai trß lµm chñ thùc sù cña ngêi lao
®éng:
+Ngêi lao ®éng ®îc u tiªn mua cæ phÇn cña doanh nghiÖp ®îc cæ phÇn ho¸
víi gi¸ u ®·i, ®îc tiÕp tôc tham gia vµ hëng quyÒn vÒ b¶o hiÓm x· héi vµ ®îc cÊp
sæ b¶o hiÓm x· héi nÕu lµ lao ®éng míi. Ngêi lao ®éng ®îc ®µo t¹o l¹i nghÒ nÕu
cÇn thiÕt ®Ó tiÕp tôc lµm viÖc ë c«ng ty cæ phÇn. Ngêi lao ®éng nghÌo ®îc hëng
c¸c u ®·i khi mua cæ phÇn nh mua chÞu, mua víi gi¸ u ®·i...
+Nh÷ng ngêi lao ®éng d«i d do cæ phÇn ho¸ ®îc hëng c¸c chÝnh s¸ch hç trî
®èi víi lao ®éng d«i d theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh sè 41/2002/N§-CP ngµy
11/4/2002 cña ChÝnh phñ.
7
III.T×nh h×nh cæ phÇn ho¸ DNNN t¹i ViÖt Nam:
Ngay tõ ®Çu thËp niªn 90, cïng víi viÖc ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch kinh tÕx· héi, §¶ng ta ®· sím cã chñ tr¬ng chuyÓn ®æi së h÷u mét sè DNNN nh»m
huy ®éng vèn cña toµn x· héi ®Ó ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ, ph¸t triÓn doanh
nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh÷ng ngêi gãp vèn, nhÊt lµ CBCNV trong doanh
nghiÖp cã cæ phÇn n©ng cao vai trß lµm chñ thùc sù, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy doanh
nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶, t¨ng cêng sù gi¸m s¸t cña x· héi ®èi víi doanh
nghiÖp, b¶o ®¶m hµi hoµ lîi Ých cña Nhµ níc, doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng.
§Ó thùc hiÖn thµnh c«ng chñ tr¬ng trªn, ChÝnh phñ ®· ban hµnh nhiÒu NghÞ
®Þnh, QuyÕt ®Þnh nh»m t¹o mét hµnh lang ph¸p lý, t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy nhanh tiÕn
tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN t¹i ViÖt Nam.
1.Giai ®o¹n thÝ ®iÓm ( 1992- 5/1996):
Ngµy 8/6/1992, Chñ tÞch Héi ®ång Bé trëng (nay lµ Thñ tíng ChÝnh phñ)
ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 202/CT vÒ thÝ ®iÓm chuyÓn mét sè DNNN thµnh c«ng ty
cæ phÇn. Theo quyÕt ®Þnh nµy, cã 7 doanh nghiÖp ®îc chän tæ chøc triÓn khai thÝ
®iÓm nhng ®· xin rót khái danh s¸ch. Rót kinh nghiÖm, sau ®ã chän doanh
nghiÖp tù nguyÖn, cã ®ñ ®iÒu kiÖn nh»m ®Èy nhanh c«ng t¸c thÝ ®iÓm cæ phÇn
ho¸, Thñ tíng ChÝnh phñ còng ®· ban hµnh ChØ thÞ 84/TTg ngµy 4/8/1993 vÒ xóc
tiÕn thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ DNNN. KÕt qu¶ ®· cã 5 DNNN thuéc 2 bé, 2 ®Þa ph¬ng vµ 1 Tæng c«ng ty chuyÓn thµnh C«ng ty cæ phÇn. Tæng vèn ®iÒu lÖ t¹i thêi
®iÓm cæ phÇn ho¸ lµ 38,393 tû ®ång.
Nh×n chung c¸c DNNN tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ trong giai ®o¹n nµy thuéc
diÖn võa vµ nhá, vèn Ýt (díi 10 tû ®ång), phÇn lín mang tÝnh dÞch vô, kinh doanh
hiÖu qu¶ vµ kh«ng thuéc diÖn Nhµ níc cÇn n¾m gi÷ 100% vèn, tËp thÓ CBCNV
tù nguyÖn tham gia thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸. Tuy nhiªn, do cßn nhiÒu víng m¾c nªn
cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu bæ sung cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ tõ viÖc chän
doanh nghiÖp ®Õn x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp, tr¸ch nhiÖm quyÒn h¹n cña c¸c
Bé, ngµnh, ®Þa ph¬ng.
2. Giai ®o¹n më réng thÝ ®iÓm ( tõ cuèi n¨m 1996 ®Õn 6/1998):
Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thÝ ®iÓm, ngµy 7/5/1996, ChÝnh phñ ®· ban
hµnh NghÞ ®Þnh 28/CP. NghÞ ®Þnh nµy ra ®êi ®· t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy cæ phÇn
ho¸. §èi tîng, môc tiªu cæ phÇn ho¸, nguyªn t¾c x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp,
chÕ ®é u ®·i doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng ®îc quyÕt ®Þnh cô thÓ h¬n. KÕt qu¶
sau h¬n 2 n¨m thùc hiÖn ®· cã 25 DNNN thuéc 2 bé, 11 ®Þa ph¬ng vµ 2 Tæng
c«ng ty 91 tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ thµnh c«ng víi tæng sè vèn ®iÒu lÖ t¹i thêi
®iÓm cæ phÇn ho¸ lµ 243,042 tû ®ång. Trong ®ã cã 6 doanh nghiÖp trªn 10 tû
8
®ång ( chiÕm 20,8%). Tuy nhiªn kÕt qu¶ nµy vÉn cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®æi
míi doanh nghiÖp, cÇn ph¶i cã NghÞ ®Þnh míi thay thÕ cho phï hîp.
3.Giai ®o¹n triÓn khai ( tõ 7/1998 ®Õn nay):
Ch¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ chØ thùc sù cã chuyÓn biÕn râ rÖt vµ thu ®îc
nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ tõ khi cã NghÞ ®Þnh 44/N§-CP ngµy 29/06/1998,
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho c¸c DNNN thùc hiÖn cæ phÇn ho¸. Bëi ngoµi kÕ
thõa nhiÒu mÆt tÝch cùc cña NghÞ ®Þnh 28/CP, NghÞ ®Þnh nµy cã nhiÒu bæ sung,
söa ®æi vµ ph¸t triÓn thªm nhiÒu ®iÓm míi ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña thùc tiÔn.
Theo ®ã, ChÝnh phñ quy ®Þnh râ rµng h¬n danh môc c¸c lo¹i h×nh doanh
nghiÖp Nhµ níc cÇn n¾m gi÷ 100% vèn, doanh nghiÖp Nhµ níc cã cæ phÇn chi
phèi ,cæ phÇn ®Æc biÖt vµ c¸c DNNN kh¸c ®îc chuyÓn ®æi së h÷u. §ång thêi, c¸c
chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, u ®·i ®èi víi doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng trong
doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ còng râ rµng vµ chi tiÕt h¬n. Ngoµi ra, ChÝnh phñ cßn
tiÕn hµnh ph©n cÊp cô thÓ vµ m¹nh mÏ ®èi víi c¸c cÊp qu¶n lý trong qu¸ tr×nh
triÓn khai thùc hiÖn cæ phÇn ho¸. V¨n phßng ChÝnh phñ, Bé Tµi chÝnh, Bé Lao
®éng th¬ng binh vµ x· héi, Tæng liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam ®· ban hµnh c¸c
v¨n b¶n híng dÉn cô thÓ thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 44/N§-CP, giao vµ t¹o quyÒn chñ
®éng cho c¸c ngµnh, ®Þa ph¬ng vµ c¸c Tæng c«ng ty 91 lùa chän, tæ chøc triÓn
khai thùc hiÖn quy tr×nh, kÕ ho¹ch cæ phÇn ho¸. Ph¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ doanh
nghiÖp ®îc x©y dùng cã tÝnh kh¶ thi cao.
ViÖc mua cæ phÇn cña ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp ®îc u ®·i h¬n tríc
( gi¶m gi¸ 30%), ®Æc biÖt ngêi lao ®éng nghÌo trong doanh nghiÖp ®îc vay trong
10 n¨m kh«ng ph¶i tr¶ l·i suÊt, t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng së h÷u cæ phÇn
sau khi tr¶ l·i tiÒn vay cã thÓ tù do chuyÓn nhîng, thõa kÕ. C«ng t¸c híng dÉn,
phæ biÕn, tuyªn truyÒn c¸c chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc vÒ cæ
phÇn ho¸ ®îc chó träng vµ triÓn khai tÝch cùc h¬n. ChÝnh phñ ®· tæ chøc 2 Héi
nghÞ tËp huÊn trªn 1.100 c¸n bé chñ chèt cña c¸c Bé, ®Þa ph¬ng, Tæng c«ng ty
91. TiÕp ®ã, Ban ®æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp Trung ¬ng ( nay lµ Ban chØ ®¹o
®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp) ®· phèi hîp víi mét sè c¬ quan h÷u quan cã
sù hîp t¸c cña mét sè tæ chøc quèc tÕ ( WB, IFC, AUSAID...) më líp tËp huÊn
vÒ NghÞ ®Þnh 44/N§-CP vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn cho 800 c¸n bé c¸c Ban ®æi
míi qu¶n lý doanh nghiÖp cña c¸c Bé, tØnh vµ c¸c doanh nghiÖp ë Hµ Néi,Tp Hå
ChÝ Minh, H¶i Phßng...
Do cã c¬ chÕ th«ng tho¸ng vµ sù chØ ®¹o ®iÒu hµnh tËp trung cña ChÝnh
phñ còng nh cña c¸c cÊp cã thÈm quyÒn ®· kÞp thêi th¸o gì c¸c khã kh¨n víng
m¾c, sau h¬n 3 n¨m thùc hiÖn, tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ®· cã bíc nh¶y vät víi 742
9
doanh nghiÖp vµ bé phËn DNNN ho¹t ®éng hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc kinh tÕ chuyÓn
thµnh c«ng ty cæ phÇn- trong ®ã,110 doanh nghiÖp cã sè vèn ®iÒu lÖ trªn 10 tû
®ång.
Nh vËy sau h¬n 10 n¨m thùc hiÖn chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸, tÝnh ®Õn hÕt
n¨m 2001, trªn toµn quèc ®· cã 772 doanh nghiÖp vµ bé phËn DNNN (b»ng 13%
tæng sè DNNN hiÖn cã) cña 10/13 Bé, 54/61 ®Þa ph¬ng vµ 12/17 Tæng c«ng ty
91 hoµn thµnh ch¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸. Tæng sè vèn Nhµ níc ®îc ®¸nh gi¸ l¹i
khi cæ phÇn ho¸ lµ gÇn 3.000 tû ®ång (t¨ng tõ 10-15% so víi gi¸ trÞ ghi trªn sæ
s¸ch ). Qua cæ phÇn ho¸ ®· huy ®éng gÇn 3.000 tû ®ång vèn ngoµi x· héi vµo
ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh.
§ång thêi sù thay ®æi phong thøc qu¶n lý ®· t¹o ®éng lùc thóc ®Èy doanh
nghiÖp kinh doanh hiÖu qu¶ cao h¬n. Vai trß lµm chñ thËt sù cña ngêi lao ®«ng
víi t c¸ch lµ cæ ®«ng trong C«ng ty cæ phÇn bíc ®Çu ®îc kh¬i dËy vµ ph¸t huy,
thÓ hiÖn râ ë tinh thÇn h¨ng say tù gi¸c lµm viÖc, ý thøc tæ chøc kû luËt vµ tinh
thÇn tiÕt kiÖm trong s¶n xuÊt kinh doanh ®îc n©ng lªn. Theo b¸o c¸o cña c¸c
doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ ®· ho¹t ®éng trªn mét n¨m, c¸c chØ tiªu kinh tÕ cña
hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu cã møc t¨ng trëng cao. Trong ®ã, doanh thu b×nh
qu©n t¨ng 1,4 lÇn , lîi nhuËn t¨ng 2 lÇn, nép ng©n s¸ch t¨ng 1,2 lÇn, thu nhËp cña
ngêi lao ®éng t¨ng 22%, sè lîng lao ®éng t¨ng 5,1%. §iÒu ®¸ng chó ý lµ tÊt c¶
c¸c DNNN cæ phÇn ho¸ trong thêi gian qua cha cã doanh nghiÖp nµo ph¶i ®a ngêi lao ®éng ra khái doanh nghiÖp trõ nh÷ng trêng hîp tù nguyÖn. §ång thêi thu
nhËp cña ngêi lao ®éng còng cao h¬n tríc khi cæ phÇn ho¸. Tuy vËy, do phÇn lín
c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ thuéc diÖn võa vµ nhá, vèn Nhµ níc díi 10 tû
®ång lµ phæ biÕn nªn môc tiªu huy ®éng vèn vµ c¬ cÊu l¹i c¸c nguån vèn Nhµ níc qua cæ phÇn ho¸ cßn h¹n chÕ.
IV.Nh÷ng víng m¾c trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh
nghiÖp Nhµ níc t¹i ViÖt Nam:
MÆc dï c¶ vÒ nhËn thøc vµ thùc tiÔn cæ phÇn ho¸ ®îc thõa nhËn lµ tèt nhng
tèc ®é qu¸ chËm so víi môc tiªu ®Æt ra, cha cã thêi kú nµo kÕt qu¶ cæ phÇn ho¸
®¹t kÕ ho¹ch. VÝ dô n¨m 2003 dù kiÕn cæ phÇn ho¸ 986 DNNN nhng thùc tÕ chØ
®¹t 156 doanh nghiÖp, b»ng 15,82% kÕ ho¹ch. VËy nguyªn nh©n cña sù chËm trÔ
nµy lµ g×?
1.VÒ mÆt t tëng: t©m lý lÈn tr¸nh cæ phÇn ho¸ trong c¸n bé qu¶n lý Nhµ níc,
c¸n bé qu¶n lý DNNN vµ ngêi lao ®éng.
10
Tríc ®©y, cæ phÇn ho¸ dùa trªn tinh thÇn tù nguyÖn cña doanh nghiÖp vµ c¬
quan chñ qu¶n nªn rÊt chËm trÔ.Sau NghÞ quyÕt Trung ¬ng 3 (kho¸ IX) vµ NghÞ
quyÕt Trung ¬ng 9 ( khãa IX) th× lÝ do ®Ó lÈn tr¸nh cæ phÇn ho¸ Ýt nhiÒu bÞ g¹t bá
song thùc t©m c¸n bé vµ ngêi lao ®éng vÉn cha tÝch cùc. Nguyªn nh©n lµ cßn cã
mét bé phËn c¸n bé, c«ng chøc, ngêi lao ®éng cha hiÓu thÊu ®¸o thùc chÊt vµ lîi
Ých cña cæ phÇn ho¸, cha ph©n biÖt râ gi÷a cæ phÇn ho¸ víi t nh©n ho¸.NhÊt lµ
khi cæ phÇn ho¸ mét bé phËn doanh nghiÖp hoÆc doanh nghiÖp thµnh viªn c¸c
Tæng c«ng ty th× cã t©m lý lo ng¹i bÞ gi¶m doanh thu, vèn, tµi s¶n, lîi nhuËn,
gi¶m quy m« vµ xÕp h¹ng cña c«ng ty, Tæng c«ng ty kh«ng cßn ®¬n vÞ ®Ó trùc
tiÕp qu¶n lý. Ngêi lao ®éng th× lo sî c«ng viÖc vµ thu nhËp sÏ kh«ng ®îc ®¶m
b¶o khi mÊt ®i sù b¶o hé cña Nhµ níc. T tëng dùa vµo Nhµ níc khiÕn hä ng¹i cã
sù thay ®æi vµ x¸o trén trong c«ng viÖc.
2. VÒ khu«n khæ ph¸p lý: tõ m«i trêng ph¸p lý chung cho c¸c doanh nghiÖp
ho¹t ®éng ®Õn c¬ së ph¸p lý cho cæ phÇn ho¸ cßn nhiÒu bÊt cËp, kh«ng ®ång bé:
Tõ n¨m 1992 ®Õn 5/1996 h×nh thøc v¨n b¶n cao nhÊt míi lµ QuyÕt ®Þnh cña
Thñ tíng ChÝnh phñ. M·i ®Õn 7/5/1996, ChÝnh phñ míi ban hµnh NghÞ ®Þnh sè
28/CP vÒ viÖc chuyÓn mét sè doanh nghiÖp Nhµ níc thµnh c«ng ty cæ phÇn.
Mét sè chÝnh s¸ch míi cßn Ýt nhiÒu m©u thuÉn víi c¸c v¨n b¶n ph¸p lý ®·
cã s½n ( vÝ dô: NghÞ ®Þnh 64/CP quy ®Þnh kh«ng giíi h¹n møc mua cæ phiÕu cña
cæ ®«ng th× m©u thuÉn víi Ph¸p lÖnh chèng tham nhòng...) hoÆc cha cã híng dÉn
cô thÓ cho phÐp c¸n bé cã thÓ thùc thi ( vÝ dô trong lÜnh vùc xö lý tµi chÝnh
doanh nghiÖp: chÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸ cho phÐp doanh nghiÖp tho¶ thuËn
khoanh, gi·n, gi¶m, xo¸ nî víi ng©n hµng th¬ng m¹i nhng ng©n hµng th¬ng m¹i
còng lµ doanh nghiÖp, nh÷ng kho¶n môc ®ã h¹ch to¸n vµo ®©u th× cha ®îc híng
dÉn).
Trªn thùc tÕ nÕu ChÝnh phñ vµ c¸c Bé ®a ra nh÷ng c¸ch thøc, chÝnh s¸ch
cô thÓ gi¶i quyÕt tõng vÊn ®Ò cho DNNN cæ phÇn ho¸ th× cã xu híng cøng nh¾c,
kh«ng s¸t thùc tÕ vµ kh«ng ®ñ v× mçi doanh nghiÖp cã mét hÖ thèng c¸c vÊn ®Ò
riªng.
3. VÒ tæ chøc cæ phÇn ho¸: tuy §¶ng vµ Nhµ níc rÊt quan t©m vµ lo l¾ng vÒ cæ
phÇn ho¸ nhng víng m¾c trong c«ng t¸c chØ ®¹o khiÕn qu¸ tr×nh triÓn khai trong
thùc tÕ cßn chËm trÔ.
C¸c cÊp chÝnh quyÒn cã vai trß quan träng trong viÖc lùa chän, tæ chøc
triÓn khai vµ quyÕt ®Þnh cæ phÇn ho¸. §Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸, Nhµ níc chñ ®éng quyÕt ®Þnh chØ tiªu DNNN triÓn khai cæ phÇn ho¸. C¸c Bé trëng,
c¸c Chñ tÞch UBND tØnh, thµnh phè ®îc ph©n c«ng lùa chän vµ tæ chøc thùc hiÖn
11
cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp trong ph¹m vi qu¶n lý vµ ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña
m×nh.
Nhng thêi gian qua, c¸c cÊp chÝnh quyÒn cha sö dông ®óng thÈm quyÒn
®¹i diÖn chñ së h÷u cña m×nh, cha tÝch cùc chñ ®éng lùa chän vµ giao nhiÖm vô
cæ phÇn ho¸ cho c¸c DNNN nh mét chØ tiªu ph¸p lÖnh. Mét sè n¬i chÝnh quyÒn
cßn kho¸n tr¾ng cho Ban chØ ®¹o, thËm chÝ cßn chËm thµnh lËp Ban chØ ®¹o. Ban
chØ ®¹o cæ phÇn ho¸ c¸c cÊp thùc chÊt chØ lµ c¬ quan t vÊn cho chÝnh quyÒn trong
viÖc lËp ch¬ng tr×nh, lùa chän, ®«n ®èc kiÓm tra qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, kh«ng cã
thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò cô thÓ. Thµnh phÇn cña Ban chñ yÕu lµ kiªm
nhiÖm. NhiÖm vô, chøc n¨ng, mèi quan hÖ gi÷a Ban víi c¸c nghµnh, c¸c cÊp cha
®îc x¸c ®Þnh cô thÓ. Tãm l¹i hiÖu lùc cña Ban nµy ®èi víi tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸
cßn rÊt h¹n chÕ.
Thùc tÕ chøng minh r»ng, n¬i nµo cÊp uû, thñ trëng ®¬n vÞ thùc sù quan
t©m, ®Ò cao tr¸ch nhiÖm th× n¬i ®ã triÓn khai cæ phÇn ho¸ DNNN t¬ng ®èi tèt.
Ngîc l¹i n¬i nµo cÊp uû, thñ trëng ®¬n vÞ cha thùc sù quan t©m th× ®¬n vÞ ®ã
triÓn khai chËm, thËm chÝ kh«ng tiÕn triÓn ®îc.
4. VÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch: cha thùc sù ®¸p øng ®îc yªu cÇu phong phó vµ ®a
d¹ng cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸.
- VÒ ®èi tîng mua cæ phÇn: chñ yÕu míi lµ nh÷ng ngêi lao ®éng trong doanh
nghiÖp, c¸c ®èi tîng mua cæ phÇn ngoµi doanh nghiÖp cßn thÊp nªn cha huy
®éng tèi u vèn nhµn rçi cña x· héi. Bªn c¹nh ®ã, mÆc dï ViÖt Nam ®· cã nhiÒu
dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cña níc ngoµi ,nhng trong nhiÒu n¨m ta cha
cã quy chÕ b¸n cæ phÇn cho ngêi níc ngoµi ®Ó t¹o khu«n khæ ph¸p lý cho hä ®îc
trùc tiÕp ®Çu t vµo c«ng ty cæ phÇn. Do ®ã h¹n chÕ huy ®éng vèn c«ng nghÖ vµ
n¨ng lùc qu¶n lý cña hä, nhÊt lµ nh÷ng nhµ ®Çu t chiÕn lîc.
-VÊn ®Ò h¹n chÕ quyÒn mua cæ phÇn:
Tríc n¨m 2002, Nhµ níc khèng chÕ quyÒn mua cña mçi c¸ nh©n kh«ng qu¸
5%, mçi ph¸p nh©n kh«ng qu¸ 10% tæng sè cæ phÇn ph¸t hµnh.§iÒu nµy chØ phï
hîp víi lÜnh vùc Nhµ níc cÇn n¾m cæ phÇn chi phèi hay cã lîng ngêi muèn mua
cæ phÇn lµ lín. Nhng víi lÜnh vùc Nhµ níc kh«ng gi÷ cæ phÇn chi phèi thËm chÝ
lµ kh«ng cÇn n¾m cæ phÇn, hoÆc t¹i c¸c doanh nghiÖp kÐm lîi thÕ, sè ngêi muèn
mua cæ phiÕu kh«ng nhiÒu th× sÏ k×m h·m cæ phÇn ho¸, h¹n chÕ viÖc huy ®éng
vèn. NghÞ ®Þnh 64/2002/N§-CP ®· më réng vµ bá quy ®Þnh giíi h¹n mua cæ
phÇn lÇn ®Çu, cho phÐp chñ nî cña doanh nghiÖp chuyÓn nî thµnh vèn gãp cæ
phÇn, ngêi lao ®éng ®îc mua cæ phÇn víi gi¸ u ®·i trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh,
quy ®Þnh viÖc b¸n cæ phÇn cho c¸c ®èi tîng ngoµi doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ u tiªn
12
cho nhµ ®Çu t cã tiÒm n¨ng vèn,c«ng nghÖ, thÞ trêng, kinh nghiÖm qu¶n lý..§iÒu
nµy ®· t¹o thuËn lîi cho tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN trong giai ®o¹n míi.
-Víng m¾c nhÊt lµ kh©u ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn
ho¸:
Theo c¬ chÕ thÞ trêng, viÖc ®Þnh gi¸ lµ qu¸ tr×nh cïng trao ®æi, tho¶ thuËn
gi÷a ngêi mua, ngêi b¸n( bªn b¸n lµ Nhµ níc- ®¹i diÖn lµ c¸c cÊp ®îc uû quyÒn,
bªn mua lµ x· héi c«ng d©n víi nhiÒu chñ thÓ ®a d¹ng nh c¸ nh©n, ph¸p nh©n, tæ
chøc ®oµn thÓ... trong vµ ngoµi níc) dùa trªn c¬ së gi¸ thÞ trêng chÞu t¸c ®éng
cña cung cÇu- c¹nh tranh. Nh vËy lÏ ra ph¶i cã quy chÕ ®Ó bªn mua, bªn b¸n ®µm
ph¸n vÒ gi¸ ®Ó ®i ®Õn tho¶ thuËn chø kh«ng thÓ ®Ó ngêi mua quy ®Þnh tríc, ngêi
b¸n quy ®Þnh sau nh c¸c n¨m qua. Do cha chó ý ®óng møc ®Õn quyÒn lîi cña ngêi mua nªn cã trêng hîp Nhµ níc c«ng bè gi¸ nhng kh«ng b¸n ®îc cæ phÇn, qu¸
tr×nh cæ phÇn ho¸ bÕ t¾c hoÆc ph¶i kÐo dµi qu¸ tr×nh ®Þnh gi¸ ...
C¬ chÕ ®Þnh gi¸ theo NghÞ ®Þnh 28/CP, 44/CP, 64/CP ®Òu cha thÓ hiÖn tÝnh
c¹nh tranh vµ cung cÇu do ngêi mua cha ®îc c¹nh tranh víi nhau, sù ®Þnh gi¸
dùa nhiÒu vµo gi¸ trÞ sæ s¸ch (®· qu¸ l¹c hËu) hay ý kiÕn chñ quan cña c¸c
chuyªn gia..
ThÞ trêng chøng kho¸n cha ph¸t triÓn nªn c¸c tæ chøc dÞch vô thÞ trêng tµi
chÝnh còng cßn yÕu kÐm.Tríc m¾t cã thÓ mêi thÇu c¸c cæ ®«ng chiÕn lîc v×
®©ymíi lµ yÕu tè hiÖu qu¶ vµ ®æi míi cña c«ng ty cæ phÇn sau nµy.Sau ®ã c¨n cø
vµo gi¸ thÇu cã tham chiÕu lµm gi¸ tÝnh to¸n ®Ó quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ doanh
nghiÖp.C¸ch lµm nµy cã thÓ lµm mét sè doanh nghiÖp sau cæ phÇn ho¸ gi¸ t¨ng
cao, hoÆc nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng b¸n ®îc v× qu¸ yÕu kÐm, hoÆc n¶y sinh tiªu
cùc khi nh÷ng ngêi liªn quan tíi ®Þnh gi¸ vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp cÊu kÕt
víi cæ ®«ng chiÕn lîc ®Ó d×m gi¸ b¸n doanh nghiÖp...
VÊn ®Ò quyÒn sö dông ®Êt còng g©y tranh c·i trong ®Þnh gi¸ DNNN.
NhiÒu kiÕn nghÞ ®a gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt vµo gi¸ trÞ doanh nghiÖp nhng thùc
tÕ kh«ng kh¶ thi trong ®iÒu kiÖn Viªt Nam hiÖn nay.Mét mÆt gi¸ trÞ quyÒn sö
dông ®Êt lµ kh¸ lín (theo thêi gi¸ hiÖn t¹i) nªn nÕu tÝnh ngay vµo gi¸ trÞ doanh
nghiÖp th× sÏ ®éi gi¸ trÞ DNNN lªn rÊt lín, khã b¸n cæ phiÕu trong khi chóng ta
cÇn cæ phÇn ho¸ nhanh. H¬n n÷a thÞ trêng bÊt ®éng s¶n ViÖt Nam cßn s¬ khai,
cha thÓ cã gi¸ thÞ trêng cho quyÒn sö dông cña nhiÒu lo¹i ®©t ®ai kh¸c nhau. Ph¬ng thøc t¹m thêi dïng b¶ng khung gi¸ ®Êt cña Nhµ níc tá ra kh«ng ®ñ søc thÝch
øng víi sù biÕn ®æi cña thÞ trêng bÊt ®éng s¶n.
Quy tr×nh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp cßn phiÒn hµ, ph©n qua 3 giai
®o¹n: Héi ®ång thÈm ®Þnh cña doanh nghiÖp, KiÓm to¸n, Héi ®ång thÈm ®Þnh
13
cña Nhµ níc, sau ®ã c¬ quan thÈm quyÒn míi c«ng bè gi¸ trÞ. Gi¸ trÞ doanh
nghiÖp ®Ó cæ phÇn ho¸ ph¶i lµ gi¸ trÞ thùc tÕ mµ ngêi mua, ngêi b¸n cïng chÊp
thuËn nhng tæ chøc kiÓm to¸n chñ yÕu chØ dùa vµo chøng tõ, sæ kÕ to¸n ®Ó x¸c
®Þnh. Do ®ã hÇu nh c¸c kÕt qu¶ kiÓm to¸n kh«ng sö dông ®îc vµo viÖc c«ng bè
gi¸ trÞ doanh nghiÖp ®Ó cæ phÇn ho¸. §iÒu nµy võa lµm chËm qu¸ tr×nh cæ phÇn
ho¸ võa lµm t¨ng chi phÝ cña doanh nghiÖp.
ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ lîi thÕ cña doanh nghiÖp lµ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o
c«ng b»ng vÒ gi¸ nhng vÒ ph¬ng ph¸p tÝnh cßn h¹n chÕ:
+ Khi x¸c ®Þnh tØ suÊt lîi nhuËn cña 3 n¨m liÒn kÒ thêi ®iÓm cæ phÇn ho¸
th× dùa trªn vèn Nhµ níc hiÖn hµnh. Nhng khi x¸c ®Þnh lîi thÕ th× l¹i dùa trªn sè
vèn Nhµ níc ®· ®îc ®¸nh gi¸ l¹i. Sù kh«ng thèng nhÊt nµy lµm thiÖt h¹i cho ngêi
mua cæ phÇn nÕu nh sau khi ®îc ®¸nh gi¸ l¹i vèn Nhµ níc t¨ng lªn hay lµm thiÖt
h¹i cho Nhµ níc trong trêng hîp ngîc l¹i.
+ Lîi thÕ ®îc c¨n cø vµo kÕt qu¶ kinh doanh thùc tÕ cña doanh nghiÖp,
nhng t¬ng lai cña doanh nghiÖp cßn chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu sù biÕn ®éng kh¸c,
®Æc biÖt lµ cµng c¹nh tranh cao th× gi¸ trÞ siªu ng¹ch do lîi thÕ ®em l¹i còng
gi¶m ®i. Do ®ã tÝnh 100% lîi thÕ vµo gi¸ trÞ doanh nghiÖp ®Ó b¸n th× ngêi mua
cæ phÇn cã thÓ bÞ thiÖt thßi.
- VÒ chÕ ®é u ®·i cho ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ :
Ngêi lao ®éng trong c¸c DNNN gåm: c¸n bé qu¶n lý do Nhµ níc bæ nhiÖm vµ
ngêi lao ®éng kÝ hîp ®ång.
+ c¸n bé qu¶n lý DNNN ®îc coi lµ c«ng chøc nªn hÇu nh cßn cã sù mÆc
nhËn r»ng nÕu kh«ng chuyÓn ®îc sang c«ng ty cæ phÇn th× Nhµ níc ph¶i bè trÝ
c«ng t¸c míi cho hä. Do ®ã nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng cæ phÇn ho¸ ®îc v× cha
biÕt bè trÝ c¸n bé ®i ®©u. Víng m¾c nµy mét phÇn do luËt ph¸p vÒ lao ®éng cßn
bÊt hîp lý, cha phï hîp víi kinh tÕ thÞ trêng,c¶n trë viÖc t¸i c¬ cÊu c¸n bé ë
DNNN vµ c¶ viÖc t¸i c¬ cÊu c¸n bé qu¶n lý hµnh chÝnh vµ sù nghiÖp cña Nhµ níc.
+ ngêi lao ®éng t¹i c¸c DNNN nh×n chung cßn nghÌo. V× vËy cÇn thiÕt ®Ó
hä ®îc së h÷u mét sæ cæ phÇn, ph¸t huy quyÒn lµm chñ thùc sù. Nhµ níc duy tr×
hai h×nh thøc: cÊp quyÒn sö dông cæ phÇn (Nhµ níc vÉn n¾m quyÒn së h÷u) vµ
cho mua chÞu cæ phiÕu trong 5 n¨m víi l·i suÊt 5%/n¨m. Nhng vÊn ®Ò nµy cßn
mét sè tån t¹i. ViÖc qu¶n lý, thu håi c¸c cæ phiÕu lµ khã kh¨n, cæ phiÕu kh«ng ®îc tù do chuyÓn nhîng nªn kh«ng thËt hÊp dÉn víi ngêi së h÷u, kh«ng thóc ®Èy
sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng chøng kho¸n. Sè cæ phÇn cÊp cho ngêi lao ®éng hëng
cæ tøc khèng chÕ 6 th¸ng l¬ng cÊp bËc vµ chøc vô lµ qu¸ thÊp so víi møc khèng
14
chÕ tèi ®a 10% gi¸ trÞ phÇn vèn Nhµ níc t¹i doanh nghiÖp (6 th¸nh l¬ng cÊp bËc,
chøc vô chØ chiÕm kho¶ng 2,7% vèn nhµ níc t¹i doanh nghiÖp). Do ®ã rÊt Ýt trêng hîp doanh nghiÖp ®îc hëng u ®·i tíi 10% nh Nhµ níc quy ®Þnh.
MÆt kh¸c chÝnh s¸ch ®èi víi ngêi lao ®éng vµ doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸
tõ n¨m 1992 tíi nay liªn tôc thay ®æi, lÇn sau cã phÇn u ®·i h¬n lÇn tríc nªn
còng t¹o ra t©m lý cho DNNN muèn trïng tr×nh chê söa ®æi chÝnh s¸ch cæ phÇn
ho¸ míi ®Ó ®îc hëng nhiÒu u ®·i h¬n.
Cæ phÇn ho¸ DNNN lµ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh¶ n¨ng
c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, ®em l¹i nhiÒu h¬n viÖc lµm vµ thu nhËp cho ngêi
lao ®éng. Lîi Ých ®ã míi c¬ b¶n, l©u dµi chø kh«ng ph¶i ë chç ngêi lao ®éng ®îc
hëng u ®·i nhiÒu hay Ýt. Cæ phÇn hãa DNNN lµ nh»m huy ®éng vèn ®Çu t vµ ph¸t
triÓn nªn nÕu u ®·i qu¸ nhiÒu sÏ m©u thuÉn víi môc tiªu nµy.
15
5.Quy tr×nh tæ chøc triÓn khai cæ phÇn ho¸ cha hîp lý:
Sù ph©n c«ng, ph©n cÊp gi÷a c¸c ngµnh, ®Þa ph¬ng vµ doanh nghiÖp cha
râ rµng, cßn chång chÐo vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô, cã nh÷ng c«ng viÖc kh«ng cÇn
thiÕt ph¶i ph©n chia thµnh nhiÒu c«ng ®o¹n, nhiÒu tæ chøc tham gia. Mçi viÖc
hay mçi c«ng ®o¹n do mét tæ chøc ®¶m nhiÖm, nhng kh«ng x¸c ®Þnh thêi gian
tèi ®a ph¶i hoµn thµnh. Do vËy, hÇu nh mäi c«ng viÖc ®Òu bÞ kÐo dµi qu¸ møc
cÇn thiÕt.
ViÖc híng dÉn nghiÖp vô cho triÓn khai cæ phÇn ho¸ cha kÞp thêi vµ chu
®¸o. HÇu nh c¸n bé c¸c cÊp khi triÓn khai c«ng viÖc ®Òu lóng tóng nhÊt lµ trong
viÖc x©y dùng ®Ò ¸n cæ phÇn ho¸, ®iÒu lÖ thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn, c¸ch thøc
thÈm ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp, vÊn ®Ò xö lý lao ®éng, xö lý tµi s¶n, c«ng nî cña
doanh nghiÖp.
6. ChËm tæng kÕt c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ DNNN:
Cæ phÇn ho¸ DNNN lµ mét lÜnh vùc c«ng t¸c rÊt míi mÎ ®èi víi níc ta.
Qu¸ tr×nh triÓn khai cæ phÇn ho¸ ph¶i xö lý nhiÒu vÊn ®Ò kinh tÕ, x· héi vµ
nghiÖp vô cô thÓ. Ph¶i võa häc, võa lµm, võa tõng bíc bæ sung ®Ó hoµnh chØnh
dÇn. CÇn thêng xuyªn tæ chøc s¬ kÕt, tæng kÕt ë mçi ngµnh , mçi ®Þa ph¬ng ®Ó
®¸nh gi¸ mÆt m¹nh, mÆt yÕu, nguyªn nh©n vµ ®Ó ra biÖn ph¸p kh¾c phôc trong c¶
níc. Th«ng qua s¬ kÕt, tæng kÕt cßn gióp cho c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c
doanh nghiÖp häc tËp lÉn nhau. VÊn ®Ò nµy cha lµm tèt.
7. Cha t¹o lËp m«i trêng c¹nh tranh b×nh ®¼ng cho c¸c lo¹i h×nh doanh
nghiÖp:
Thùc tÕ cßn sù ph©n biÖt gi÷a DNNN víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp
kh¸c, trong ®ã cã c«ng ty cæ phÇn. C¸c DNNN ®îc hëng qu¸ nhiÒu u ®·i: kh«ng
ph¶i gãp vèn, kh«ng ph¶i chÞu rñi ro trong kinh doanh, ®Æc biÖt lµ lîi thÕ vÒ sö
dông ®Êt, vay vèn ng©n hµng, ®îc khoanh nî, xo¸ nî khi gÆp rñi ro, ®îc xÐt
gi¶m, miÔn thuÕ dÔ dµng...
Khi chuyÓn sang ho¹t ®éng theo LuËt c«ng ty, c«ng ty cæ phÇn kh«ng ®îc hëng u ®·i n÷a, ®ã lµ sù “ thiÖt thßi” vµ lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
c¸c c«ng ty nµy. H¬n n÷a, viÖc khèng chÕ tû lÖ mua cæ phÇn lÇn ®Çu, quy ®Þnh sè
cæ phÇn u ®·i nãi chung vµ ®èi víi c¸n bé qu¶n lý nãi riªng, xö lý phÇn vèn tù
bæ sung, nî khã ®ßi nh hiÖn nay ®ang dÇn lµm mÊt ®i sù nhiÖt t×nh vµ h¨ng h¸i
cña doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng.
8. VÊn ®Ò thÞ trêng chøng kho¸n:
Cæ phÇn ho¸ DNNN vµ thÞ trêng chøng kho¸n cã mèi liªn hÖ g¾n bã víi
nhau, lµm tiÒn ®Ò cho nhau tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m qua, cæ phÇn
16
hãa cha lµm tèt nªn còng cha cã tiÒn ®Ò h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nhanh thÞ trêng
chøng kho¸n. Ngîc l¹i, viÖc ho¹t ®éng kÐm s«i ®éng, kÐm hiÖu qu¶ cña thÞ trêng
vèn nµy ®· kh«ng t¹o ra sù hÊp dÉn cho nh÷ng ngêi ®Çu t cæ phÇn.
V.Gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ trong giai
®o¹n hiÖn nay:
1.Hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa:
-VÒ chØ ®¹o thùc hiÖn:
+TiÕp tôc qu¸n triÖt s©u s¾c NghÞ quyÕt ®¹i héi IX cña §¶ng, NghÞ quyÕt
Trung ¬ng 3 kho¸ IX, NghÞ quyÕt trung ¬ng 9 kho¸ IX, t¹o sù nhÊt trÝ cao trong
c¸c nghµnh, c¸c cÊp vÒ quan ®iÓm, môc tiªu, nhiÖm vô, gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh s¾p
xÕp, ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ DNNN.
+Söa ®æi chÝnh s¸ch u ®·i theo híng t¨ng khuyÕn khÝch víi doanh nghiÖp
lµm ¨n cã l·i nhng Ýt vèn nhµ níc. Bá phÇn lîi thÕ kinh doanh b»ng c¸ch lÊy lîi
nhuËn 3 n¨m tríc cæ phÇn ho¸ chia cho vèn nhµ níc so víi l·i suÊt tr¸i phiÕu
chÝnh phñ nh híng dÉn hiÖn hµnh cña Bé tµi chÝnh v× thùc chÊt chÝnh s¸ch trªn
kh«ng khuyÕn khÝch doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i nép nhiÒu cho ng©n s¸ch, doanh
nghiÖp cã ý thøc tÝch luü vèn th× khi cæ phÇn ho¸ l¹i bÞ tÝnh thªm mét gi¸ trÞ v«
h×nh vµo vèn, trong khi doanh nghiÖp cã vÞ trÝ thuËn lîi nhng qu¶n lý kÐm dÉn
®Õn nî, lç th× ®îc trõ vµo gi¸ trÞ doanh nghiÖp.
+Gi¶m bít cæ phÇn Nhµ níc n¾m gi÷ ®Ó t¹o c¬ chÕ linh ho¹t trong ho¹t
®éng qu¶n lý vµ ®Çu t vèn cña Nhµ níc t¹i c¸c doanh nghiÖp, khuyÕn khÝch huy
®éng vèn tõ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong vµ ngoµi níc ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh
doanh.
+ChÝnh phñ cÇn nghiªn cøu ban hµnh quy chÕ b¸n cæ phÇn cho ngêi níc
ngoµi nh»m thu hót vµ khuyÕn khÝch ngêi níc ngoµi ®Çu t vµo c«ng ty cæ phÇn ë
ViÖt Nam. Tæ chøc b¸n cæ phiÕu ra ngoµi doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c
thu hót c¸c nhµ ®Çu t cã tiÒm n¨ng tµi chÝnh, c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý.
Më réng ph¬ng thøc ®Êu thÇu cæ phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng, kh¾c phôc t×nh tr¹ng
cæ phÇn khÐp kÝn trong néi bé doanh nghiÖp, viÖc u ®·i mua cæ phÇn cho ngêi
lao ®éng trong doanh nghiÖp nªn tÝnh trªn gi¸ thÞ trêng theo gi¸ ®Êu gi¸ cæ phÇn
thay vÞ tÝnh trªn gi¸ sµn nh hiÖn nay, võa ®¶m b¶o chÕ ®é u ®·i c«ng b»ng,võa
tr¸nh thÊt thu vèn cho Nhµ níc khi cæ phÇn ho¸ ®Æc biÖt ®èi víi doanh nghiÖp cã
nhiÒu lîi thÕ trong kinh doanh.
+ C¨n cø LuËt ®Êt ®ai vµ c¸c quy ®Þnh, doanh nghiÖp chñ ®éng lùa chän
h×nh thøc giao hoÆc thuª ®Êt ®Ó thùc hiÖn chuyÓn ®æi nh»m gi¶m thiÖt h¹i cho
17
Nhµ níc khi cæ phÇn ho¸ vµ t¨ng tÝnh chñ ®éng cña doanh nghiÖp trong s¶n xuÊt
kinh doanh.
+Quy ®Þnh c¬ chÕ phèi hîp gi÷a ngêi ®¹i diÖn vèn nhµ níc vµ chñ së h÷u
doanh nghiÖp, bæ sung quy ®Þnh vÒ chÕ ®é phô cÊp, khen thëng nh»m t¹o ®éng
lùc cho ngêi qu¶n lý phÇn vèn nhµ níc.
+Phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c tæ chøc §¶ng, cÊp qu¶n lý, doanh nghiÖp
trong tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa. Thêng xuyªn tËp huÊn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, chÕ ®é vÒ
cæ phÇn ho¸ cho c¸c doanh nghiÖp.
+T¨ng cêng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t thùc hiÖn ®Ò ¸n tæng thÓ s¾p xÕp,
®æi míi DNNN trong ph¹m vi toµn quèc theo ®óng lé tr×nh ®Æt ra. §Þnh kú giao
ban, rót kinh ngiÖm trong chØ ®¹o thùc hiÖn. Xö lý nghiªm vµ kÞp thêi nh÷ng c¸n
bé qu¶n lý, ®Æc biÖt lµ gi¸m ®èc DNNN kh«ng thùc hiÖn ®îc nhiÖm vô ®· ®îc
giao.
+Híng dÉn xö lý tµi chÝnh, lao ®éng ®èi víi doanh nghiÖp thuéc diÖn s¾p
xÕp l¹i, c¬ cÊu tµi chÝnh ®Ó chuyÓn ®æi së h÷u nhÊt lµ xö lý c«ng nî tån ®äng
trong qu¸ tr×nh ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp, tõ ®ã rµ so¸t, ph©n lo¹i DNNN nµo ®ñ
®iÒu kiÖn cæ phÇn ho¸, giao, b¸n , hoÆc kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ph¶i ¸p dông h×nh
thøc gi¶i thÓ, ph¸ s¶n..
-VÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch:
+Cã c¬ chÕ vµ ph¬ng thøc sö dông mét c¸c hiÖu qu¶ quü hç trî cæ phÇn
hãa DNNN ®Ó ®¸p øng yªu cÇu triÓn kh¹i cæ phÇn ho¸ trªn diÖn réng.
+Ban hµnh mét c¬ chÕ ®ång nhÊt cho mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp, xo¸ bá
sù kh¸c biÖt gi÷a DNNN vµ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c (c¸c u ®·i bÊt hîp
lý tõ phÝa c¸c c¬ quan Nhµ níc còng nh c¸c tæ chøc kinh tÕ cña Nhµ níc, ®Æt
DNNN 100% vèn nhµ níc trong m«i trêng c¹nh tranh nh mäi doanh nghiÖp
kh¸c, chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ níc kh«ng nªn u ®·i theo thµnh phÇn mµ theo
nghµnh, l·nh thæ..) ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp ®îc b×nh ®¼ng trong c¹nh
tranh.
+Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ph¸t hiÖn nh÷ng quy ®Þnh cha phï hîp víi thùc
tÕ, c¸c doanh nghiÖp, c¸c cÊp, c¸c nghµnh cÇn b¸o c¸o kÞp thêi cho Thñ tíng
ChÝnh phñ, c¸c Bé chøc n¨ng nghiªn cøu, söa ®æi, bæ sung nh»m kh«ng ngõng
hoµn thiÖn chÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸.
2. §¸nh gi¸, ph©n lo¹i, s¾p xÕp vµ lùa chän DNNN cæ phÇn ho¸:
+C¸c Bé, c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c Tæng c«ng ty tËp trung chØ ®¹o vµ hoµn thµnh
tèt viÖc ®¸nh gi¸, ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp DNNN theo QuyÕt ®Þnh 58/2002/Q§-TTg
ngµy 26/04/2002 vÒ tiªu chÝ ph©n lo¹i, s¾p xÕp DNNN vµ Tæng c«ng ty nhµ níc.
18
+X¸c ®Þnh nh÷ng DNNN cha cæ phÇn ho¸, Nhµ níc vÉn gi÷ 100% vèn,
DNNN ®îc phÐp cæ phÇn ho¸ ( doanh nghiÖp nµo nhµ níc gi÷ cæ phÇn chi phèi,
doanh nghiÖp nµo Nhµ níc gi÷ cæ phÇn ë møc thÊp, doanh nghiÖp nµo kh«ng
nhÊt thiÕt tham gia cæ phÇn).
3. CÇn lµm tèt c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc c¸n bé, ®¶ng viªn trong c¸c
c¬ quan nhµ níc, ngêi lao ®éng trong c¸c doanh ngiÖp vµ nh©n d©n hiÓu râ
chñ tr¬ng cña §¶ng vµ Nhµ níc vÒ cæ phÇn ho¸ DNNN:
-VÒ néi dung cÇn kh¼ng ®Þnh:
+Cæ phÇn ho¸ DNNN kh«ng ph¶i lµ qu¸ tr×nh t nh©n ho¸ mµ lµ biÖn ph¸p
®Ó t¸i c¬ cÊu DNNN nh»m huy ®éng tèi u vèn trong doanh ngiÖp vµ ngoµi x·
héi, t¹o ra nh÷ng ngêi chñ thùc sù cña c«ng ty cæ phÇn lµ c¸c cæ ®«ng. Cæ ®«ng
cã quyÒn quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña c«ng ty nh: phª chuÈn chiÕn
lîc vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn, ®iÒu lÖ ho¹t ®éng, bé m¸y qu¶n lý vµ ph¬ng ¸n ph©n
phèi lîi nhuËn sau thuÕ cña c«ng ty cæ phÇn..., thu nhËp tiÒn l¬ng vµ cæ tøc cña
hä phô thuéc vµo hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng ty, trong ®ã cã sù ®ãng gãp cña
chÝnh hä.
+CÊu tróc qu¶n lý cña c«ng ty cæ phÇn sÏ t¹o ra ph¬ng thøc qu¶n lý míi,
bªn trong thóc ®Èy doanh nghiÖp ph¸t triÓn, t¹o ra sù g¾n bã gi÷a nhiÖm vô,
quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm vµ lîi Ých, gi÷a chñ së h÷u, ®¹i diÖn chñ së h÷u, gi¸m
®èc ®iÒu hµnh vµ tËp thÓ ngêi lao ®éng. §ã lµ yÕu tè quan träng b¶o ®¶m cho
c«ng ty cæ phÇn kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n. Trªn c¬ së n©ng cao hiÖu qu¶ kinh
doanh vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, lîi Ých cña c¸c cæ ®«ng, cña ngêi lao
®éng, cña Nhµ níc vµ cña x· héi ®îc ®¶m b¶o bÒn v÷ng. §©y lµ môc ®Ých cuèi
cïng cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN.
-VÒ biÖn ph¸p tuyªn truyÒn: sö dông réng r·i c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i
chóng, c¸c h×nh thøc héi th¶o khoa häc ®Ó ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn chñ tr¬ng cña
§¶ng vµ Nhµ níc vÒ cæ phÇn ho¸ DNNN. Phæ biÕn kinh nghiÖm cña c¸c níc trªn
thÕ giíi nhÊt lµ c¸c níc cã ®iÒu kiÖn t¬ng tù ViÖt Nam. §Æc biÖt lµ cÇn c«ng khai
kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty cæ phÇn ®Ó tuyªn truyªn cho ®«ng ®¶o ngêi
lao ®éng trong DNNN hiÓu râ ®îc lîi Ých nãi chung vµ ®Æc biÖt lîi Ých cña ngêi
lao ®éng trong cæ phÇn ho¸ DNNN.
4. §Ò cao tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp, l·nh ®¹o
DNNN trong viÖc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸.
Hµng n¨m, c¨n cø ph¬ng ¸n tæng thÓ s¾p xÕp, ®æi míi doanh nghiÖp Nhµ níc
giai ®o¹n 2002-2005, ChÝnh phñ x¸c ®Þnh chØ tiªu DNNN hoµn thµnh cæ phÇn
ho¸ ®Ó giao nhiÖm vô cô thÓ cho tõng Bé, ®Þa ph¬ng vµ Tæng c«ng ty 91. Bé tr-
19
ëng c¸c Bé qu¶n lý ngµnh, Chñ tÞch UBND c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung
¬ng, Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ c¸c Tæng c«ng ty 91 chÞu tr¸ch nhiÖm tríc
ChÝnh phñ lùa chän, quyÕt ®Þnh vµ tæ chøc cæ phÇn ho¸ DNNN trong ph¹m vi
qu¶n lý cña m×nh.
Mçi DNNN thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ ph¶i x¸c ®Þnh râ thêi gian b¾t ®Çu, thêi
gian hoµn thµnh chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn. Tæng gi¸m ®èc, gi¸m ®èc c¸c
DNNN ®îc lùa chän cæ phÇn ho¸ cã tr¸ch nhiÖm triÓn khai ®óng kÕ ho¹ch, tiÕn
®é vµ chÝnh s¸ch Nhµ níc ®· quy ®Þnh. C¸c c¬ quan chøc n¨ng nh Bé tµi chÝnh,
Bé qu¶n lý ngµnh, Bé Lao ®éng- Th¬ng binh vµ x· héi.. cã tr¸ch nhiÖm híng dÉn
vµ phèi hîp víi c¸c Bé, ®Þa ph¬ng, Tæng c«ng ty 91 thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô
cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ nh thÈm ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp, hç trî
x©y dùng ®Ò ¸n cæ phÇn ho¸ vµ ®iÒu lÖ ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn, s¾p xÕp vµ
xö lý lao ®éng.. Ban ®æi míi DNNN c¸c cÊp cÇn bè trÝ ®ñ sè thµnh viªn chuyªn
tr¸ch, ®ñ søc gióp c¸c Bé, c¸c ®Þa ph¬ng trong viÖc lËp ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch,
chØ ®¹o, ®«n ®èc c¸c ngµnh, c¸c cÊp, c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn cæ phÇn ho¸.
5. Söa ®æi quy tr×nh cæ phÇn ho¸:
Quy tr×nh cæ phÇn ho¸ ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu sau:
- X¸c ®Þnh râ nh÷ng c«ng viÖc cÇn thiÕt ph¶i lµm ®Ó cæ phÇn ho¸ DNNN,
thêi gian ph¶i hoµn thµnh cña mçi c«ng viÖc vµ lo¹i bá nh÷ng c«ng viÖc kh«ng
cÇn thiÕt trong quy ®Þnh hiÖn hµnh. Quy ®Þnh râ c¬ quan chñ tr×, c¬ quan phèi
hîp khi triÓn khai tõng c«ng viÖc cæ phÇn ho¸.
- Phæ biÕn c¸c mÉu ®Ò ¸n cæ phÇn hãa DNNN cho c¸c nghµnh, c¸c cÊp, c¸c
doanh nghiÖp cã tµi liÖu nghiªn cøu ®Ó tù x©y dùng ®îc ®Ò ¸n vµ ®iÒu lÖ ho¹t
®éng cña doanh nghiÖp m×nh. C¨n cø vµo t×nh h×nh cô thÓ, mçi DNNN cÇn x©y
dùng mét kÕ ho¹ch chi tiÕt c¸c bíc triÓn khai cæ phÇn ho¸ b¸o c¸o c¬ quan quyÕt
®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan ®Ó cã biÖn ph¸p phèi
hîp.
6. N©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n:
§a vµo ho¹t ®éng Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hµ néi vµ mét sè thµnh
phè lín t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c cæ ®«ng ®îc mua, b¸n, chuyÓn nhîng cæ
phiÕu.
7. Gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn doanh nghiÖp:
+ Qu¸n triÖt chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸, coi ®ã lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô
träng t©m ph¶i thùc hiÖn. Ph¸t huy vai trß cña tæ chøc §¶ng vµ ®oµn thÓ trong
doanh nghiÖp.
20
.DOC 
25 
58 
79 
