Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
Coâng trình Kieán truùc Haø Noäi
Ban D án Hà N i Tôi Yêu |
Ch u trách nhi m: Đinh Ti n Hoàng
www.100hanoi.com
® HDINVESTMENT.JSC
|
| Đ i L 1000 năm Thăng Long
Biên t p: Tr n Th Hư ng
1
2010
www.100hanoi.com
|
Hi u ñính: Bùi Quang Tú
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
Hà N i luôn là m t ñ a danh văn hóa, kinh t , chính tr c a c nư c. Tìm hi u các thông
tin v kinh t , văn hóa, gi i trí….c a Hà N i luôn là m t nhu c u thi t y u c a nhi u t ng
l p nhân dân. Bên c nh ñó, năm 2010 là năm quan tr ng, v i r t nhi u nh ng d p l k
ni m l n, ñ c bi t là ñ i l 1000 năm Thăng Long. Đây là m t c t m c văn hóa, l ch s
ñư c quan tâm c a c trong và ngoài nư c. Đó chính là lí do chúng tôi l a ch n ch ñ
v Hà N i ñ ñ nh hư ng n i dung cho d án chu i website Hà N i.
D
án chu i website v Hà N i mang tên Hà N i Tôi Yêu ñư c công ty CP ĐT Hoàng
Đ t tri n khai th c hi n t tháng 2 năm 2010. V i nh ng n l c, tâm huy t và tình yêu
dành cho Hà N i, các thành viên ban d
án ñã cho ra nh ng s n ph m văn hóa gây
ñư c n tư ng v i ñ c gi yêu Hà N i.
Đ i L 1000 năm Thăng Long ñang ñ n r t g n, d
án cũng ñang ñi vào giai ño n g p
rút hoàn thành ñ hòa chung không khí c a ngày Đ i L .
D
án là m t b c tranh t ng th , ñi t
nh ng s
ki n g n v i Đ i L , cũng như nh ng
góc sâu trong tâm h n Hà N i, nh ng n p s ng, nh ng c m xúc c a ngư i Hà N i.
Bên c nh vi c xây d ng và hoàn thi n chu i website v Hà N i, Ban d
án còn cho ra
m t nh ng n ph m v Hà N i. Chúng tôi ñã dành nhi u tâm huy t ñ xây d ng T sách
Hà N i v i nh ng n ph m ñi n t
ñư c t ng mi n phí cho quý b n ñ c. Chúng tôi hi
v ng nh ng tâm huy t này s mang l i cho quý b n ñ c yêu Hà N i nh ng ñi u thú v .
Tư li u chúng tôi s d ng ñ th c hi n nh ng n ph m này hoàn toàn ñư c sưu t m và
biên t p t các ngu n trên Internet nên không tránh ñư c nh ng thi u sót. M t s tư li u
do l y
các ngu n th c p, nên chúng tôi không th trích d n ngu n ñ y ñ . Chúng tôi
mong nh n ñư c s thông c m t các tác gi .
Xin chân thành c m ơn và mong nh n ñư c nh ng góp ý t phía b n ñ c!
Ban d án
www.100hanoi.com
2
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
M cL c
Thư ng ................................................................................................................................2
Ban d án ............................................................................................................................2
Bưu ñi n B H ...................................................................................................................4
V ng Lâu Các - Văn Mi u....................................................................................................5
Ga Hàng C .........................................................................................................................6
C u Long Biên (Paul Doumer) ............................................................................................8
Ch Đ ng Xuân .................................................................................................................10
Sân Qu n Ng a Hà N i.....................................................................................................12
H Gươm ...........................................................................................................................14
M t không gian ki n trúc văn hóa......................................................................................14
Ph Ch T ch .....................................................................................................................18
Lăng Ch T ch H Chí Minh ..............................................................................................20
Nhà Hát L n Hà N i ..........................................................................................................23
Nhà Th L n Hà N i .........................................................................................................28
Ngôi Nhà C 87 Mã Mây ...................................................................................................30
Chùa M t C t.....................................................................................................................33
Ph Hàng B c....................................................................................................................36
Đ i H c T ng H p Hà N i.................................................................................................40
Ph Th ng S B c Kỳ .......................................................................................................43
C t c Hà N i ....................................................................................................................45
Khám phá ki n trúc Văn Mi u Qu c T Giám ..................................................................47
Tháp Hòa Phong - V ñ p tâm h n ngư i Hà N i............................................................56
Ô Quan Chư ng ki n trúc ñ p ng ngàng .......................................................................58
Thành C a B c..................................................................................................................62
Công trình ki n trúc thành C Loa.....................................................................................66
Công tình ki n trúc ñ n Quán Thánh ................................................................................70
V ñ p thanh nhã c a chùa Tr n Qu c ............................................................................72
Chùa Quán S ki n trúc khá ñ c ñáo ...............................................................................75
www.100hanoi.com
3
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
Bưu ñi n B H
Vi c xây d ng nhà Bưu ñi n B
H hoàn thành vào năm 1901. Nhà bưu ñi n xây trên
n n chùa Báo Ân. Năm 1917 Bưu ñi n b t ñ u t ch c bưu chính nông thôn. Lúc b y
gi bưu tá Hà N i ñi phát thư, chưa có xe ñ p ph i dùng xe tay, sau khi nh n thư t Bưu
ñi n Trung tâm B H , phu xe kéo ñưa bưu tá ñ n ñ a ch c n chuy n.
Năm 1954, thua tr n
Đi n Biên Ph , Chính ph Pháp ph i ký hi p ñ nh Geneva và rút
quân kh i Vi t Nam. Khi bàn giao Bưu ñi n Hà N i cho Chính ph Vi t Nam Dân ch
C ng hòa thì ch có m t t ng ñài ñi n tho i c ng ñi n 1.500 s và g n 600 thuê bao. Sau
năm 1954, h u như không có nhà dân nào có máy ñi n tho i tr
gia ñình cán b trung
và cao c p. Dù cu c chi n tranh ch ng M c u nư c còn nhi u gian kh và hy sinh,
song công trình xây d ng “Nhà Bưu ñi n m i” v n ñư c kh i công vào ngày 8-3-1971.
Năm 1976, tòa nhà chính hư ng ra h Hoàn Ki m cao năm t ng, m t ti n dài 51 mét cơ
b n hoàn thành. Ngày 2-9-1978, b n nh c “Ca ng i H Ch t ch” vang lên t chi c ñ ng
h trên nóc nhà Bưu ñi n B H .
“Bưu ñi n B
H ” hi n nay ñư c trang b cơ s
v t ch t khá hi n ñ i ñ ñáp
ng nhu
c u thông tin, vi n thông cho ngư i dân. Nhi u d ch v thông tin, vi n thông ñư c cung
c p cho các khách hàng, t
g i ñi n tho i công c ng, chuy n nh n ti n g i qua bưu
ñi n, các d ch v liên quan ñ n ñi n tho i di ñ ng, ñi n tho i c ñ nh và nhi u d ch v
khác.
www.100hanoi.com
4
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
V ng Lâu Các - Văn Mi u
Khuê Văn Các
Văn Mi u, nhìn t
ngoài Nhà Thái h c sinh ñ i Lý - Tr n quy mô th
nào, hi n chưa kh o ñư c, vì các tư li u l ch s
ñã b quân Minh ñ t ho c ñưa h t v
Yên Kinh, t c B c Kinh ngày nay.
Khuê Văn Các
Văn Mi u, nhìn t
ngoàiNhà Thái h c sinh ñ i Lý - Tr n quy mô th
nào, hi n chưa kh o ñư c, vì các tư li u l ch s
ñã b quân Minh ñ t ho c ñưa h t v
Yên Kinh, t c B c Kinh ngày nay.
Tuy nhiên, nhà Thái h c sinh th i nhà Lê ñã ñư c Lê Quý Đôn miêu t trong “Ki n văn
ti u l c” thì : “Nhà Thái h c có ba gian, có tư ng ngang, l p b ng ngói ñ ng. Nhà gi ng
d y
phía ñông và tây hai dãy ñ u 14 gian. Phòng h c c a h c sinh tam xá ñ u ba dãy,
m i dãy 25 gian, m i gian 2 ngư i”. Toàn b ki n trúc Văn Mi u hi n nay ñ u là ki n trúc
th i ñ u nhà Nguy n. Khuôn viên ñư c bao b c b i b n b c tư ng xây b ng g ch Bát
Tràng.
Qu n th ki n trúc Văn Mi u - Qu c T Giám ñư c b c c ñăng ñ i t ng khu, t ng l p
theo tr c B c Nam, mô ph ng t ng th quy ho ch khu Văn mi u th
Kh ng T
hương ông t i Khúc Ph , Sơn Đông, Trung Qu c. Tuy nhiên, quy mô
quê
ñây ñơn gi n
hơn, ki n trúc ñơn gi n hơn và theo phương th c truy n th ng ngh thu t dân t c.
Phía trư c Văn Mi u có m t h l n g i là h Văn Chương, tên cũ xưa g i là Thái H .
Gi a h có gò Kim Châu, trư c ñây có l u ñ ng m c nh.
Ngoài c ng chính có t
tr , hai bên t h u có bia “H Mã”, xung quanh khu v c xây
tư ng cao bao quanh. C ng Văn Mi u xây ki u Tam quan, trên có 3 ch
“Văn Mi u
Môn” ki u ch Hán c xưa.
www.100hanoi.com
5
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
Ga Hàng C
Năm 1902, ga Hàng C
(năm 1976 ñ i thành ga Hà N i) ra ñ i. T
ñây, các tuy n
ñư ng s t l n lư t ñư c hình thành, n i th ñô Hà N i v i m i mi n c a ñ t nư c. Ban
ñ u là tuy n ñư ng Hà N i - L ng Sơn r i Hà N i - H i Phòng (1903), Hà N i - Lào Cai
(1905). Hơn ba ch c năm sau, con ñư ng s t xuyên Vi t ñư c hình thành vào năm
1936.
Ga Hàng C d án gây kinh ng c ñ u th k 20
Năm 1902, ga Hàng C
(năm 1976 ñ i thành ga Hà N i) ra ñ i. T
ñây, các tuy n
ñư ng s t l n lư t ñư c hình thành, n i th ñô Hà N i v i m i mi n c a ñ t nư c. Ban
ñ u là tuy n ñư ng Hà N i - L ng Sơn r i Hà N i - H i Phòng (1903), Hà N i - Lào Cai
(1905). Hơn ba ch c năm sau, con ñư ng s t xuyên Vi t ñư c hình thành vào năm
1936.
Ga Hàng C - năm 1929
www.100hanoi.com
6
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
Toàn b công trình ga Hàng C b y gi
www.100hanoi.com
có di n tích lên ñ n hơn 21ha, trong ñó ngư i
Pháp dành n a di n tích ñ xây d ng nhà c a, ph n còn l i là sân ga, ñư ng s t. Ban
ñ u, ngư i Pháp ch xây m t tòa nhà chính gi a sau ñó m i xây hai tòa ph hai bên.
Trong nh ng tháng ngày chi n tranh phá ho i mi n B c c a M , ga Hà N i là m t trong
nh ng ñi m b b n phá ác li t nh t. Năm 1972, m t qu bom rơi trúng tòa chính và phá
h y hoàn toàn tòa nhà này. Tòa chính ñã ñư c xây l i và hoàn ch nh năm 1976. Bây gi ,
ki n trúc ki u Pháp còn xu t hi n
hai tòa nhà ph nhưng cũng ñã b c i t o ít nhi u.
Ga Hàng C xưa
Ga Hàng C nay
Ngày nay, l a ch n ñi tàu ho t ga Hà N i ñ n các t nh thành khác v n là thói quen c a
nhi u ngư i dân, m c dù các phương ti n công c ng như ô tô khách, xe bus khá ti n
cho hành khách.
www.100hanoi.com
7
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
C u Long Biên (Paul Doumer)
M t th k ñã qua, song cây c u Long Biên v n ñư c s d ng và là m t hình nh quen
thu c trong tâm trí ngư i Hà N i. Nh ng ngày nóng n c m t s ngư i dân, h c sinh,
sinh viên còn r nhau ñi qua c u ñ hóng gió. Nhi u ñôi l a s p thành v
ch ng cũng
ch n c u Long Biên làm c nh n n nh làm album cư i ñ p và l m t.
Vào tháng 9/1898, toàn quy n Đông Dương ñã làm l kh i công m t cây c u v t ngang
dòng sông M . C u ñư c ñ t tên là Paul Doumer.
C u Long Biên xưa
C u Long Biên ñư c thi t k b i ki n trúc sư, cha ñ c a tháp Eiffel, bi u tư ng nư c
Pháp. Thay cho nh ng công nhân Trung Qu c ñư c tuy n trư c ñó, b ng s khéo léo,
tinh nhanh, năng ñ ng, chính nh ng ngư i th Vi t Nam ñã l p ráp các c u ki n kim khí,
tán ñinh ch t, s
d ng c n c u... dư i s
hư ng d n c a các k sư ngư i Pháp, c u
xây ñúng v trí mà chi c tàu c a th c dân Pháp n súng b n vào Ô Quan Chư ng và
C a B c m ñ u xâm lư c Vi t Nam khi xưa.
www.100hanoi.com
8
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
C u g m 20 b tr xây và m , v i chi u sâu 30m và cao 13,5m tính m c nư c th p
nh t. Phía h u ng n có c u vòm dài 800m, toàn thân c u là 2.500m. Nét ñ c ñáo nh t
c a cây c u là ñư ng b hai bên, ñư ng s t
gi a l i ñi bên trái (Hi n nay, ngư i dân
ñi xe máy xe ñ p t qu n Hoàn Ki m sang qu n Long Biên qua cây c u này v n ñi bên
ñư ng phía trái c u, còn ñi t qu n Long Biên sang qu n Hoàn Ki m l i ñi phía ph i c a
c u. Đi u này khác v i cách phân ñư ng ñi thông thư ng phía bên ph i
khác ngay v i cách chia ñư ng ñi
Vi t Nam,
c u Chương Dương g n ñ y (ñư c xây m i v sau
này). Khi ñư c xây d ng, c u Long Biên là 1 trong 4 cây c u l n nh t th gi i, n i b t
nh t
Vi n Đông.
M t th k ñã qua, song cây c u Long Biên v n ñư c s d ng và là m t hình nh quen
thu c trong tâm trí ngư i Hà N i. Nh ng ngày nóng n c m t s ngư i dân, h c sinh,
sinh viên còn r nhau ñi qua c u ñ hóng gió. Nhi u ñôi l a s p thành v
ch ng cũng
ch n c u Long Biên làm c nh n n ñ ch p nh ng ki u nh k ni m, nh làm album cư i
ñ p và l m t.
www.100hanoi.com
9
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
Ch Đ ng Xuân
Ch
Đ ng Xuân n m trong khu ph c , phía tây là ph Đ ng Xuân, phía b c là ph
Hàng Khoai, phía nam là ph C u Đông, phía ñông là ngõ ch
Đ ng Xuân. C ng ch
nhìn sang phía tây, phía trư c là m t kho ng tr ng nh . Phía B c có quán Huy n Thiên
(sau ñ i thành chùa Huy n Thiên). Ngay sát sau ch là ch B c Qua.
góc tây b c c a
ch có ñài C m t , k ni m ngày Toàn qu c kháng chi n.
Ch Đ ng Xuân xưa
Ch
Đ ng Xuân tuy n m trong khu ph c nhưng có tu i ñ i tr hơn r t nhi u so v i
các ph xung quanh. Trư c kia ñây là khu ñ t tr ng thu c phư ng Đ ng Xuân, huy n
Th Xương n m trư c quán Huy n Thiên. Năm 1889, khi nh ng d u tích cu i c a và h
Thái C c b l p hoàn toàn, ngư i Pháp quy ho ch l i ñã gi i t a hai ch cũ và d n t t c
các hàng quán vào khu ñ t tr ng c a phư ng Đ ng Xuân, t o thành ch
Đ ng Xuân.
Trong năm ñ u tiên ch h p ngoài tr i, ho c có che mái lá gi ng như hai ch cũ.
Năm 1890 chính quy n Pháp m i b t ñ u xây d ng ch Đ ng Xuân, t o thành năm vòm
c a và năm nhà c u dài 52m, cao 19m. M t ti n theo ki n trúc Pháp, g m năm ph n
hình tam giác có tr l như t ong, l p mái tôn.
T i ñây ñã di n ra các tr n chi n ác li t ch ng l i lính Lê dương c a Pháp, r t nhi u
ngư i ñã hi sinh t i ñây trư c khi rút kh i Hà N i.
www.100hanoi.com
10
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
Sau ngày gi i phóng th ñô, ch Đ ng Xuân là ch l n nh t Hà N i.
Vào kho ng năm 1990, ch ñư c xây d ng l i, phá b hai dãy hai bên, ba dãy gi a xây
lên ba t ng. Hai t m c a hai bên cũng b d , nhưng v n còn gi hai c t ngoài cùng.
Năm 1994, ch Đ ng Xuân ñã b h a ho n, l a thiêu tr i g n như toàn b các gian hàng
trong ch .Sau ñó ch ñư c xây d ng l i.
Ch Đ ng Xuân nay
Ch Đ ng Xuân là ch ñ u m i dành cho bán buôn là chính. Xưa kia ch bán r t nhi u
lo i hàng, nhưng hi n t i ch y u bán ñ ñi n t , ñ gia d ng, v i vóc qu n áo. Phía sau
ch
có các hàng bán chim thú c nh. Phía B c c a ch , là các hàng ăn, ph c v khách
c ăn ñêm. Xung quanh ch
lúc nào cũng ñông ñúc nh n nh p. Hàng hóa t
ñây v n
chuy n ñi kh p các t nh phía B c. Hi n nay không ch nh ng ngư i mua bán buôn hàng
hoá tìm ñ n ch
khi ñi du l ch
Đ ng Xuân ñ giao thương, nhi u khách du l ch trong và ngoài nư c
Hà N i thư ng ñ n thăm quan và mua s m
ch Đ ng Xuân. Khu ch
n m ngay trong khu ph c , không xa các ph n i ti ng bán ñ lưu ni m, hàng th i
trang, như ph Hàng Ngang, Hàng Đào, Hàng Bông, Hàng Gai…L i g n khu di tích Đ n
Ng c Sơn… r t ti n cho m t chuy n thăm quan
www.100hanoi.com
11
khu trung tâm thành ph .
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
Sân Qu n Ng a Hà N i
Trư ng ñua ng a mà nhi u ngư i hay g i t t hơn là Qu n ng a
Hà N i có t r t s m.
Cu n “Le Vieux Tokin” (B c kỳ xưa) cho bi t cu c ñua ng a ñ u tiên
Hà N i di n ra
ngày 15/7/1886 trong khuôn kh nh ng ho t ñ ng m ng Qu c khánh M u qu c năm y
c a ñ o quân chi m ñóng và ph i 2 năm sau (1888) Tourane (Đà N ng) và Nam Đ nh
m i có nơi ñua ng a...
Hình như cu c thi ñ u tiên di n ra dư i chân C t C
Hà N i và l i có c thi “ngư i-
ng a” t c là kéo xe tay. Còn năm 1888 thì có tài li u vi t r ng có m t l n còn t ch c c
ñua... voi nhưng b ñánh giá là kém h p d n vì s
ch m ch p c a 3 con v t kh ng l
th m gia dư i s ch huy c a nh ng qu n tư ng b n x .
www.100hanoi.com
12
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
V sau các cu c thi ñu c t ch c thư ng xuyên hơn
www.100hanoi.com
khu v c thôn Yên T p , t c là
khu Ga Hàng C v n là nơi c p th c ăn cho ng a c a tri u ñình xưa. Đ xây d ng khu
ñ u m i ñư ng s t và ñ u x o thì qu n ng a chuy n v thôn Đ i T và Vĩnh Phúc (n m
gi a ñư ng Đ i C n và Hoàng Hoa Thám hi n t i).
Nhìn k t ng t m hình có th th y qu n ng a có nh ng ñ i thay
khu khán ñài. Bu i
ñ u còn có c khách ñ ng trên nóc khán ñài, v sau khán ñài ngày m t c u kỳ và sang
tr ng hơn. Đương nhiên s ñông khán gi là ngư i Âu (trên khán ñài) nhưng công chúng
ngư i Vi t cũng ñã có m t không ít quanh sân. Và ñ ph c v cho thú chơi này cũng
xu t hi n nhi u “lò” nuôi ng a ñua nh p t nư c ngoài vào và lo i ng a b n ñ a ñư c lai
t o gi ng t Tr i Nư c Hai trên Cao B ng.
Sau nh ng bi n c x y ra năm 1945, chi n tranh ñã khi n các cu c ñua ng a
Hà N i
ch m d t. Cái không gian r ng l n c a Qu n ng a y vào th p k 60 c a th k XX ñã
có d
ñ nh s
d ng làm m t b ng ñ xây nhà Qu c h i. Nhưng r i l i chi n tranh phá
ho i lan t i Th ñô (1966), vi c xây nhà Qu c h i b d ng l i, ñ n nay khó ai nh n ra d u
tích c a Qu n ng a xưa l t th m trong m t khu dân cư ñông ñúc thu c qu n Ba Đình.
www.100hanoi.com
13
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
H Gươm
M t không gian ki n trúc văn hóa
Cái huy n tho i l n nh t, kỳ thú nh t c a Thăng Long là vua ñ u nhà Lý th y r ng bay
lên khi ñ u thuy n
chân thành Đ i La. H Tr Gươm là g ch n i x ng ñáng nh t ñ
t o thêm nét ñ i x ng tuy t di u - Dương: R ng bay. Âm: Rùa l n! Tuy t v i làm sao!
B n s c Thăng Long - Đ i Vi t là t ng hòa nh ng giá tr hư và th c, th c và hư. Huy n
mà th c, th c mà huy n (theo GS Tr n Qu c Vư ng).
T
ngày d n nhà lên
nhà m i, chót vót t ng cao khu Ng c Khánh, m i l n có d p v
“thành ph ” tôi l i ñ p xe thêm m t ño n ñư ng vòng quanh H Gươm, có khi ch là m t
góc h . M t chi u, sau h i th o nh t i văn phòng h i Ki n trúc sư Vi t Nam v công
trình nhà Qu c H i và Trung tâm H i Ngh qu c gia, bên H Gươm tôi l i d t xe thong
th d o quanh h . Và c
t
nhiên, m t h i ni m quá kh
ch t v v i ñôi chút bâng
khuâng vui ñó và... bu n ñó.
H Gươm, nh ng tia n ng cu i cùng còn vương trên ng n cây, rãi xu ng m t h anh
ánh xanh. Gió nhè nh , g n nư c lăn tăn như không còn rác rư i, m t nư c như trong
hơn, thoang tho ng mùi tinh khi t. Tôi d a xe vào gh ñá, ng i t a lưng vào g c cây l c
v ng chín g c, gió mơn man.
Như v ng xu ng t
b u tr i ñã ng màu tím, như vút lên t
tư ng vua Lê ñ i mũ bình
thiên, ñ ng trên tr cao: “Dân t c ta s không ñúc, rèn vũ khí n a, ch dành công s c t o
nên cu c s ng, nhân danh trăm h , Tr m xin hoàn l i thanh gươm chi n th ng”. Th n
Rùa ñ p ki m và l n ñi. Tuyên ngôn hoà bình c a ngư i chi n th ng!
www.100hanoi.com
14
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
Đ nh cao văn hi n Vi t Nam: ñ n Ng c Sơn th Văn Xương, trông coi vi c văn chương,
ch nghĩa v i bi u tư ng “Đài nghiên - Tháp bút - vi t thơ lên tr i xanh”. Nh ng “ñ i h c
tư th c” v i th n Siêu, thánh Quát và m i h i ñ u th kỳ “Đông kinh nghĩa th c” c a c
c Lương Văn Can (nay có ñư ng ph mang tên c ). Không ch d y ch mà còn d y c
lòng yêu nư c, và không gian tâm linh v i chùa Bà ñá, chùa Báo Thiên, chùa ông
Thư ng, nay còn cây tháp Hoà Phong, ñ n Bà Ki u th
M u Li u H nh, c m ñình ñ n
chùa Vũ Th ch (Bà Tri u).
Ch ng ki n nh ng s ki n văn hóa huy hoàng này, duy nh t có cây ña “ñ i, ñ i th ” nay
v n t a bóng gi a sân tòa báo Nhân Dân mà c KTS T M Du t g i là cây ña “s 1
Đông Dương”. Theo bia ñá, khi ti n sĩ Vũ Tông Phan l p trư ng H Đình năm 1835 thì
cây ñã v ng ch c.
V y là qui t : ch ng gi c gi nư c, văn h c, tri t h c và tâm linh.
Cái huy n tho i l n nh t, kỳ thú nh t c a Thăng Long là vua ñ u nhà Lý th y r ng bay
lên khi ñ u thuy n
chân thành Đ i La. H Tr Gươm là g ch n i x ng ñáng nh t ñ
t o thêm nét ñ i x ng tuy t di u - Dương: R ng bay. Âm: Rùa l n! Tuy t v i làm sao!
B n s c Thăng Long - Đ i Vi t là t ng hòa nh ng giá tr hư và th c, th c và hư. Huy n
mà th c, th c mà huy n (theo GS Tr n Qu c Vư ng).
Chi n tranh mãi mãi qua r i. Chưa bao gi H Gươm ñ p th này. Nh ng d c nh m m
m i th
g ch lát m i, nh ng c t ñèn chi u sáng xinh xinh, nh ng gh ñá thanh thoát,
nh ng b n hoa l m s c nhi u màu, ngan ngát hương. Ch ng còn nh ng rào c n che
khu t tư ng Vua Lê. Nhà Khai Trí Ti n Đ c ñã l y l i dáng v quen thu c xưa. Nư c thi
ñã ñ i dòng ch ng ñ vào lòng h .
Các c Rùa nhi u l n trăm tu i ñư c các nhà khoa h c nâng gi c, lo cái ăn, cái , mong
các “c ” bình an sinh arn nơi gò Rùa ñư c s a sang theo “ý các c ”.
www.100hanoi.com
15
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
Không gian h Tr Gươm ñư c các nhà quy ho ch ki n trúc ñ u th k nâng niu và trân
tr ng. R t thành công khi l y tháp Rùa làm tr c trung tâm qua vư n Chí Linh, hai bên là
ñư ng Lê Th ch - Lê Lai, k t thúc
qu ng trư ng Ngân hàng qu c gia b th .
T ph c , v n là các phư ng th th công và d ch v cho kinh thành, cũng là trung tâm
“trên b n dư i thuy n”, v i ñư ng ngang ngõ d c, v i nh ng mái úp lô xô, lan d n
xu ng phương Nam, ñô th th k 20 hình thành d n d n.
Công th , nhà c a quanh h ki u dáng du nh p t phương Tây, nhưng ñã có ý th c hoà
nh p, không xa l , phô trương, t m vóc v a ph i, hình dáng hoàn ch nh, t t c
hoà
quy n vào nhau m t ý th c, m t tư duy văn hoá r t h Gươm ch ng nơi nào có ñư c.
Góc ñ p nh t h Gươm, chuy n ti p t
không gian 36 ph phư ng, nhà Thu T - tác
gi là c KTS Võ Đ c Diên - như m t d u n c a k thu t phương Tây nâng lên s c
m nh văn hoá phương Đông.
T thu
u thơ g n v i h Gươm không ch b ng tình c m, như c b ng ư c mơ dù r t
tr con, r t mong manh do th m ñ m trí tu sáng t o ki n trúc l p cha anh. Th t sung
sư ng, sau kháng chi n ch ng Pháp l i ñư c c m bút không ph i là “vi t thơ lên tr i
cao” mà t o nên nh ng kh i hình cho ñô th văn hi n, cho khoáng ñ t h Gươm.
Nhưng l i không th ng m ngùi “nghĩ mình công ít t i nhi u”! Có th vi n ñ th lý do ñ
che ch n v pháp lu t, v lý trí. Nhưng
chi u sâu tâm h n,
lương tâm ngư i c m
bút, sao c day d t, và nh ng l i nh p c a “b n nh c không l i mà âm thanh vang v ng
mãi t i nh ng ñ i sau”.
Nhà Bưu ñi n thô k ch, nhà H i ñ ng nhân dân c ng khô và l nh l o (l i s nh vào trư c
ñây r t m m m i), Trung tâm thương m i và khách s n Vàng như b c tư ng thành án
ng ph c v i h Gươm...
www.100hanoi.com
16
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
V n còn ñó, cái nhà v sinh công c ng án ng ngay trư c nhà H i ñ ng nhân dân Thành
ph , cái vòi phun nư c r t không ñúng ch trên qu ng trư ng Đông kinh Nghĩa th c.
B n xe ñi n B H ñư c thay th b ng ñi m ñ xe ô tô. M nh ñ t huy n tho i (mà giá tr
c vài ch c cây vàng cho 1m2 ñ t) b c nh t qu c gia này ñâu ph i ch cho xe c g m
rú, x khí mù tr i. Kh i nhà ch ng cao cũng t i hơn 15m ñ s và c kính... Tây m i xây
bên ñư ng Lê Thái T , c a hàng Bách hoá T ng h p cũ (trư c là nhà Gô - ña) ñã b g
b ñ xây d ng l i to hơn (chưa ch c ñã ñ p hơn). Ch nh trang l i ki n trúc như ñã làm
các siêu th c nh khách s n “nhà giàu” (Phú Gia) là ñi u c n ñư c bàn lu n thêm. Hào
nhoáng, bóng l n ñ y nhưng ñâu r i cái dáng quen quen xưa... Có ngư i hùng h n g i
ñó là ki n trúc Pháp (oan u ng cho n n ki n trúc sáng chói m t th i) ñ hài hoà v i
không gian xung quanh. V t li u hi n ñ i, mà lù lù hàng c t to c ngư i ôm, ñ cái mái
Marsard d ng ñ ng! Và nh ng g , nh ng ch như b n d p Nhà hát Thành ph ...
chính quê hương c a th
ngay
ki n trúc này ñã không ñư c phát tri n, nên chăng chúng ta
dùng l i cái th mà ngư i ta không dùng ñ n, l i ñưa vào không gian kỳ di u này.
Nh ng gì ñã d
b cũng có ñi u ñáng ti c. Bia k ni m linh m c Alexandre de Rhode,
ngư i sáng l p ch
qu c ng
hi n nay ñang là ch
b . C n thi t tìm nơi d ng l i. Có th
chính th c c a qu c gia ñã b phá
ngay ven h cho hài hoà v i trung tâm văn hoá
Vi t Nam như trên ñã vi t. Vòi nư c r t c ñi n châu Âu ven h góc ñư ng Hàng Khay Đinh Tiên Hoàng ñã m t như m t ñi m t ñi m sáng ñ p c a quá kh . Th t may là chính
quy n ñã ch n l i nh ng ng
ngàng bu i ñ u ñáp
ti t quy ho ch h Gươm ñã ñư c công b , cơ s
ng ư c v ng c nư c. B n ñ chi
pháp lý cho k cương văn hoá: “Xây
d ng nhà c a quanh khu v c h Gươm ph i ñúng quy ho ch, không xây nhà m i ch c i
t o trên hi n tr ng nhà cũ, m t ñ xây d ng 50% ñ n 60%. T ng cao t i ña là 2,5 - 3
t ng...”
Tôi thong th ñ p xe v , ñư ng ph ñã lên ñèn, ñ i l m i thênh thang, ngư i xe chen
nhau. Đó ñây m t rào ch n nh ño n ñư ng m i l p. D án c i t o h th ng thoát nư c.
C
tư ng ñư ng xá b b i tung, bùn ñ t ng p ng a. V y mà không, ch ng ñào b i gì
nhi u, vài ch xe c có ng p ng ng ñôi chút nhưng v n ñ u dòng xuôi ngư c. Đô th
hi n ñ i là t ñ y, t chính nh ng âm th m l ng l
www.100hanoi.com
17
y.
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
Ph Ch T ch
Công trình mang phong cách th i Ph c Hưng
Công trình mang phong cách th i Ph c Hưng này ñư c xây d ng t nh ng năm ñ u th
k XX (1900 - 1906), do ki n trúc sư ngư i Pháp g c Đ c Lich-ten Fen-ñơ thi t k . Di n
tích s
d ng c a toà nhà g n 1300 mét vuông. Toàn b toà nhà có trên 30 phòng, m i
phòng ñư c trang trí theo m t phong cách riêng.
Đi m di tích ñ u tiên trong hành trình tham quan Khu di tích Ch t ch H Chí Minh t i
Ph Ch t ch là toà nhà Ph Ch t ch. Đây là toà nhà sang tr ng, b th , cao b n t ng
nhìn th ng ra ñư ng Hùng Vương.
Công trình mang phong cách th i Ph c Hưng này ñư c xây d ng t nh ng năm ñ u th
k XX (1900 - 1906), do ki n trúc sư ngư i Pháp g c Đ c Lich-ten Fen-ñơ thi t k . Di n
tích s
d ng c a toà nhà g n 1300 mét vuông. Toàn b toà nhà có trên 30 phòng, m i
phòng ñư c trang trí theo m t phong cách riêng. Trong th i th c dân Pháp cai tr , toà
nhà ñư c g i là Ph Toàn quy n Đông Dương, t
khi nhà ñư c hoàn thành ñ n ngày
cách m ng Tháng Tám 1945 thành công, ñã có 29 ñ i Toàn quy n và Quy n Toàn
quy n
và làm vi c.
Trong năm 1945 ñ n năm 1946, h t phát xít Nh t ñ n quân ñ i Trung Hoa dân qu c
chi m gi toà nhà này. Khi th c dân Pháp quay tr l i xâm lư c Vi t Nam l n th hai thì
nơi ñây l i tr thành tr s cao nh t c a chính quy n th c dân.
www.100hanoi.com
18
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
Toà nhà này ch th c s
www.100hanoi.com
thu c v nhân dân Vi t Nam sau khi cu c kháng chi n ch ng
th c dân Pháp thành công, th ñô Hà N i ñư c gi i phóng (tháng 10 - 1954), (toà nhà
ñư c g i là Ph Ch t ch). T i ñây, Ch t ch H Chí Minh thư ng ch trì các phiên h p
H i ñ ng Chính ph quy t ñ nh nh ng v n ñ l n, quan tr ng c a ñ t nư c; ti p ñón
khách qu c t và g p g ñ i bi u nhân dân Vi t Nam.
V i khách qu c t , Ch t ch H Chí Minh ti p ñón t các v nguyên th qu c gia, lãnh t
Đ ng các nư c anh em, ñ i s
các nư c ñ n trình qu c thư, các ñoàn ngh thu t, th
thao, các nhà văn, nhà báo, nhà khoa h c, các t ch c qu n chúng... và b n bè kh p nơi
trên th gi i ñ n v i Vi t Nam, ng h s
nghi p cách m ng và giúp ñ
nhân dân Vi t
Nam xây d ng cu c s ng m i.
V i nhân dân Vi t Nam, Ngư i g p g các ñ i bi u thu c m i thành ph n trong xã h i,
không phân bi t h thu c tôn giáo, ñ ng phái nào, làm ngành ngh gì. Trong 15 năm, t
năm 1945 ñ n năm 1969, t i Ph Ch t ch, Ch t ch H Chí Minh ñã ti p trên 1000 ñoàn
ñ i bi u trong nư c và ngoài nư c. Ph Ch t ch còn là nơi Ch t ch H Chí Minh nhi u
l n ñ c thơ chúc T t ñ u xuân nhân d p năm m i.
Sau khi Ch t ch H Chí Minh qua ñ i (ngày 2 tháng 9 năm 1969), Ph Ch t ch tr
thành m t trong nh ng di tích lưu ni m v Ngư i ñư c Nhà nư c x p h ng là di tích ñ c
bi t quan tr ng trong t ng th Khu di tích H Chí Minh t i Ph Ch t ch. Song t ñó ñ n
nay toà nhà này v n là nơi làm vi c c a Ch t ch nư c; nh ng ho t ñ ng có ý nghĩa
quan tr ng c a Đ ng và Nhà nư c ta v n ñư c ti n hành tr ng th
www.100hanoi.com
19
ñây.
Haø Noäi Toâi Yeâu
Coâng trình kieán truùc Haø Noäi
www.100hanoi.com
Lăng Ch T ch H Chí Minh
Ki n trúc ñ p nh t c a th gi i.
Công trình lăng là m t kh i th ng nh t gi a vi c góp s c c a b n bè qu c t ñ n t m
lòng ngư i dân
m i mi n ñ t nư c VN. B n thi t k xây lăng và b o qu n thi hài do
các chuyên gia Liên Xô ñ m nhi m, cát ñư c l y t
su i Kim Bôi, t nh Hòa Bình do
ngư i dân t c Mư ng ñem v . Đá cu i ñư c chuy n t các con su i vùng Sơn Dương,
Chiêm Hoá, Ngòi Thìa, Tuyên Quang...
Là m t công trình quy t t t c t m lòng c a nhân dân Vi t Nam và b n bè th gi i, lăng
ch t ch H Chí Minh không ch mang ý nghĩa ñơn thu n là nơi lưu gi di hài c a ngư i
lãnh t n i ti ng, mà còn là m t công trình ki n trúc v i v ñ p và giá tr l ch s
vư t ra
ngoài th gi i.
D a theo nguyên b n lăng Lê-nin, lăng ch t ch H Chí Minh có hình vuông, m i c nh
30m, c a quay sang phía Đông, bao g m 3 l p v i chi u cao 21,6 mét.
L p trên cùng là mái lăng hình tam c p, l p gi a là k t c u trung tâm c a lăng g m
phòng thi hài và nh ng hành lang, nh ng c u thang lên xu ng, l p dư i t o dáng b c
th m tam c p.
Quanh b n m t là nh ng hàng c t vuông b ng ñá hoa cương, hai phía Nam và B c có
hai l ñài dài 65 m dành cho khách trong nh ng d p l l n.
m t chính có dòng ch :
"Ch t ch H -Chí-Minh" b ng ñá h ng màu m n chín.
www.100hanoi.com
20
Haø Noäi Toâi Yeâu
- Xem thêm -