1
Lêi më ®Çu
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ níc ta ®ang ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ trêng, c¸c
doanh nghiÖp dï lµ doanh nghiÖp Nhµ níc hay doanh nghiÖp thµnh lËp theo LuËt
doanh nghiÖp ®Òu ph¶i tù h¹ch to¸n lÊy thu nhËp ®Ó bï ®¾p chi phÝ. HiÖu qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ doanh
nghiÖp x©y dùng c¬ b¶n nãi riªng. Song trªn thùc tÕ, tØ lÖ thÊt tho¸t vèn ®Çu t x©y
dùng c¬ b¶n cßn t¬ng ®èi cao do cha qu¶n lý tèt chi phÝ. Chi phÝ s¶n xuÊt lµ yÕu tè
®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm ph¶i lu«n ®îc coi träng ®óng møc.
Sau h¬n ba th¸ng thùc tËp t¹i C«ng ty cæ phÇn X©y dùng sè 2 Yªn B¸i, em ®·
nhËn thÊy ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp. §©y lµ mét chØ tiªu chÊt lîng quan träng trong
kinh doanh, qua ®ã cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh, t×nh h×nh sö
dông vèn cña doanh nghiÖp vµ lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó nhµ qu¶n lý thùc hiÖn
®¸nh gi¸, ph©n tÝch c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh t×m ra c¸c mÆt m¹nh, mÆt yÕu
®Ó cã ph¬ng híng, biÖn ph¸p ph¸t huy nh÷ng ®iÓm m¹nh, vµ h¹n chÕ, kh¾c phôc
nh÷ng ®iÓm yÕu.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm, em ®· hoµn thµnh LuËn v¨n tèt nghiÖp víi ®Ò tµi: "C«ng t¸c
h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p t¹i C«ng ty cæ phÇn
X©y dùng sè 2 Yªn B¸i".
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn v¨n gåm 3 phÇn chÝnh:
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
t¹i C«ng ty cæ phÇn X©y dùng sè 2.
PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn X©y dùng sè 2.
2
PhÇn i
Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong
doanh nghiÖp x©y l¾p.
I. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh x©y l¾p cã ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c
h¹ch to¸n kÕ to¸n.
X©y dùng c¬ b¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt mang tÝnh chÊt c«ng nghiÖp cã
vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. S¶n phÈm x©y l¾p cã ®Æc ®iÓm riªng
biÖt kh¸c víi ngµnh s¶n xuÊt kh¸c vµ cã ¶nh hëng ®Õn tæ chøc kÕ to¸n.
S¶n phÈm x©y l¾p lµ nh÷ng c«ng tr×nh x©y dùng, vËt kiÕn tróc … cã quy m«
lín, kÕt cÊu phøc t¹p, thêi gian kÐo dµi… ®ßi hái ph¶i lËp dù to¸n, mua b¶o hiÓm ®Ó
gi¶m bít rñi ro. Ngoµi ra s¶n phÈm x©y l¾p ®îc tiªu thô theo gi¸ dù to¸n hoÆc gi¸
tho¶ thuËn gi÷a ®¬n vÞ nhËn thÇu vµ giao thÇu nªn tÝnh chÊt hµng ho¸ cña s¶n phÈm
thÓ hiÖn kh«ng râ. S¶n phÈm x©y l¾p cè ®Þnh t¹i n¬i s¶n xuÊt, cßn c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó
s¶n xuÊt ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm ®Æt s¶n phÈm lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý sö
dông vµ h¹ch to¸n tµi s¶n, vËt t rÊt phøc t¹p. Qu¸ tr×nh thi c«ng c«ng tr×nh thêng ®îc
chia thµnh nhiÒu giai ®o¹n, nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau, ®ßi hái ph¶i ®îc gi¸m s¸t
chÆt chÏ, ®¶m b¶o chÊt lîng c«ng tr×nh vµ h¹ch to¸n ®Þnh kú khèi lîng c«ng viÖc
hoµn thµnh.
V× vËy, ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp x©y l¾p, c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n ph¶i ®îc tæ chøc mét c¸ch phï
hîp víi ®Æc ®iÓm cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n, thùc hiÖn nghiªm tóc chÕ ®é kÕ to¸n
do Nhµ níc ban hµnh.
II. Chi phÝ s¶n xuÊt trong ®¬n vÞ x©y l¾p
1. Kh¸i niÖm, b¶n chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt.
Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ tiªu
hao c¸c yÕu tè c¬ b¶n ®Ó t¹o nªn c¸c s¶n phÈm x©y dùng. C¸c yÕu tè c¬ b¶n trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p bao gåm: T liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao
®éng. Nh vËy, ®Ó tiÕn hµnh s¶n phÈm x©y l¾p, doanh nghiÖp ph¶i bá ra chi phÝ vÒ thï
3
lao lao ®éng, vÒ t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng ®îc gäi chung lµ chi phÝ s¶n
xuÊt.
VËy chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p lµ toµn bé nh÷ng chi phÝ vÒ
lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh
nghiÖp.
2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt.
2.1 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo néi dung kinh tÕ vµ tÝnh chÊt cña chi phÝ
s¶n xuÊt kh¸c nhau ®Ó s¾p xÕp, ph©n lo¹i. Nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã cïng mét néi
dung kinh tÕ ®îc s¾p xÕp chung vµo mét yÕu tè mµ kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t
sinh tõ lÜnh vùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt nµo. V× vËy, c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn ®îc gäi lµ
c¸ch ph©n lo¹i theo yÕu tè. C¸c yÕu tè ®ã lµ:
- YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu, ®éng lùc: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt
liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô, dông cô,... sö dông vµo s¶n xuÊt
kinh doanh x©y l¾p (lo¹i trõ gi¸ trÞ vËt liÖu dïng kh«ng hÕt nhËp kho vµ phÕ liÖu thu
håi).
- YÕu tè tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp theo l¬ng: Ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn l¬ng
vµ phô cÊp mang tÝnh chÊt l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn chøc.
- YÕu tè b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn: C¸c kho¶n nµy ®îc trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng
nh©n viªn chøc.
- YÕu tè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Gåm toµn bé sè tiÒn khÊu hao tµi s¶n cè
®Þnh ph¶i trÝch trong kú cho tÊt c¶ tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho s¶n xuÊt cña doanh
nghiÖp.
- YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Lµ toµn bé sè tiÒn mµ doanh nghiÖp chi tr¶
cho c¸c nhµ cung cÊp vÒ c¸c dÞch vô mua ngoµi nh: tiÒn ®iÖn, tiÒn níc, tiÒn ®iÖn
tho¹i,… phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
- YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ dïng cho ho¹t
®éng s¶n xuÊt ngoµi c¸c yÕu tè ®· kÓ trªn nh chi phÝ tiÕp kh¸ch, qu¶ng c¸o, c¸c lo¹i
thuÕ,…
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ theo tiªu thøc nµy cã t¸c dông thiÕt thùc ®èi víi c«ng
t¸c kÕ to¸n còng nh trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, nã cho biÕt tû träng cña
tõng yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt, lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lËp kÕ ho¹ch cung øng
vËt t,….
2.2 Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ.
4
Theo tiªu thøc ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ
trong s¶n xuÊt ®Ó chia ra c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau, mçi kho¶n môc chi phÝ
bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng môc ®Ých vµ c«ng dông, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ cã
néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ nh thÕ nµo. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ®îc ph©n thµnh c¸c
kho¶n môc chi phÝ sau:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Lµ chi phÝ cña c¸c vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô,
vËt kÕt cÊu, gi¸ trÞ thiÕt bÞ kÌm theo vËt kiÕn tróc … cÇn thiÕt ®Ó tham gia cÊu thµnh
thùc thÓ s¶n phÈm x©y l¾p.
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô, phô
cÊp l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt ra s¶n phÈm x©y l¾p, kh«ng tÝnh vµo
kho¶n môc nµy sè tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh
phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p.
- Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Lµ chi phÝ cho c¸c m¸y thi c«ng nh»m thùc hiÖn
khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p b»ng m¸y.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung ë
c¸c ®éi, c«ng trêng x©y dùng nh: l¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý ®éi vµ c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p, chi phÝ khÊu hao tµi
s¶n cè ®Þnh, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi,…
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo tiªu thøc nµy cã t¸c dông phôc vô cho yªu cÇu
qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, lµm tµi liÖu tham kh¶o
®Ó lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau.
2.3 Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt víi khèi lîng
c«ng viÖc, s¶n phÈm hoµn thµnh.
§Ó thuËn lîi cho viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ kiÓm tra chi phÝ, ®ång thêi lµm c¨n cø ®Ó
®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh l¹i ®îc ph©n
theo quan hÖ víi khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh. Theo c¸ch nµy chi phÝ ®îc chia
thµnh biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ:
- BiÕn phÝ (chi phÝ kh¶ biÕn): Lµ c¸c kho¶n chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè so víi
khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh. Trong thùc tÕ, nh÷ng chi phÝ thuéc lo¹i nµy thêng lµ
chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, tiÒn l¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, … Chi phÝ
kh¶ biÕn t¨ng lªn vÒ tæng sè khi sè lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra t¨ng lªn nhng nÕu tÝnh
cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× chi phÝ nµy gÇn nh kh«ng ®æi.
- §Þnh phÝ (chi phÝ bÊt biÕn): Lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè khi
khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh thay ®æi trong mét ph¹m vi nhÊt ®Þnh. Nh÷ng chi
phÝ thuéc lo¹i nµy thêng lµ chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, tiÒn l¬ng cña nh©n viªn
qu¶n lý, tiÒn thuª nhµ xëng, …
5
- Chi phÝ hçn hîp: Lµ chi phÝ bao gåm c¶ c¸c yÕu tè cña chi phÝ kh¶ biÕn vµ
chi phÝ bÊt biÕn. Thuéc chi phÝ nµy cã c¸c chi phÝ nh: chi phÝ ®iÖn tho¹i, chi phÝ söa
ch÷a thêng xuyªn tµi s¶n cè ®Þnh,…
Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i trªn th× cã thÓ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi
quan hÖ chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ (chi phÝ trùc tiÕp, chi phÝ gi¸n
tiÕp), ph©n lo¹i theo chøc n¨ng chi phÝ trong s¶n xuÊt kinh doanh (chi phÝ s¶n xuÊt,
chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý).
Nh vËy, cã thÓ nãi mçi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ ®Òu cã nh÷ng t¸c dông nhÊt ®Þnh
trong c«ng t¸c qu¶n lý, h¹ch to¸n chi phÝ ë doanh nghiÖp.
3. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt.
3.1 §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt:
§èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi, giíi h¹n mµ chi phÝ s¶n xuÊt
cÇn ph¶i tËp hîp nh»m ®¸p ønh yªu cÇu kiÓm tra, gi¸m s¸t chi phÝ vµ yªu cÇu tÝnh
gi¸ thµnh. ViÖc x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn cÇn thiÕt cña kÕ to¸n tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Cã x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
míi gióp cho doanh nghiÖp tæ chøc tèt nhÊt c«ng viÖc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ.
§Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tríc hÕt ph¶i c¨n cø vµo ®Æc
®iÓm vµ c«ng dông chi phÝ trong s¶n xuÊt. ë doanh nghiÖp x©y l¾p, tïy theo c¬ cÊu
tæ chøc s¶n xuÊt, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh mµ ®èi tîng h¹ch
to¸n chi phÝ cã thÓ lµ h¹ng môc c«ng tr×nh, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc cña h¹ng môc
c«ng tr×nh, hoÆc nhãm c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh…, tõ ®ã x¸c ®Þnh ph ¬ng ph¸p h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt.
3.2 Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n
cña ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ.
Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp: C¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh liªn quan ®Õn ®èi tîng nµo
(c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh…) th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi t îng ®ã. Ph¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ®îc khi chi phÝ cã thÓ tËp hîp trùc tiÕp cho ®èi tîng chÞu
phÝ.
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo ®¬n ®Æt hµng: Toµn bé c¸c chi phÝ ph¸t sinh ®Õn ®¬n
®Æt hµng nµo th× ®îc h¹ch to¸n tËp hîp riªng cho ®¬n ®Æt hµng ®ã. Khi ®¬n ®Æt hµng
hoµn thµnh th× ®îc h¹ch to¸n tËp hîp riªng cho ®¬n ®Æt hµng ®ã. Khi ®¬n ®Æt hµng
hoµn thµnh th× tæng sè chi phÝ ph¸t sinh tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh ®îc
h¹ch to¸n riªng theo ®¬n ®Æt hµng ®ã lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña ®¬n ®Æt hµng.
6
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo tõng bé phËn x©y l¾p: C¸c bé phËn s¶n xuÊt x©y l¾p
nh c«ng trêng cña c¸c ®éi, tæ thi c«ng thêng thùc hiÖn theo ph¬ng ph¸p nµy. Theo
ph¬ng ph¸p nµy, c¸c ®éi cã thÓ nhËn kho¸n mét khèi lîng x©y l¾p nhÊt ®Þnh theo
hîp ®ång kho¸n gän. Do ®ã, viÖc h¹ch to¸n chi phÝ ph¸t sinh theo tõng bé phËn s¶n
xuÊt phï hîp víi gi¸ kho¸n khèi lîng x©y l¾p ®· thùc hiÖn trong kú.
III. TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
1. Kh¸i niÖm, b¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i bá ra c¸c kho¶n chi phÝ s¶n
xuÊt, mÆt kh¸c kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp thu ®îc lµ nh÷ng s¶n phÈm, c«ng
viÖc x©y l¾p ®· hoµn thµnh. Nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc x©y l¾p ®· hoµn thµnh nµy
cÇn ph¶i ®îc thÓ hiÖn gi¸ trÞ cña m×nh qua chØ tiªu gi¸ thµnh tøc lµ nh÷ng chi phÝ bá
ra ®Ó s¶n xuÊt ra chóng
Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng
vËt ho¸ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn khèi lîng x©y l¾p ®·
hoµn thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cao hay thÊp sÏ ph¶n ¸nh mäi mÆt cña doanh
nghiÖp x©y l¾p: tr×nh ®é kü thuËt thi c«ng, tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt thi c«ng, t×nh
h×nh sö dông thiÕt bÞ, vËt t lao ®éng… Nh vËy, tÊt c¶ c¸c mÆt ho¹t ®éng, c¸c biÖn
ph¸p qu¶n lý x©y l¾p ®em l¹i hiÖu qu¶ cao hay thÊp ®Òu thÓ hiÖn ë chØ tiªu gi¸ thµnh
s¶n phÈm x©y l¾p. H¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ mét nhiÖm vô quan träng hµng
®Çu trong s¶n xuÊt x©y l¾p, lµ c¬ së ®Ó n©ng cao tÝch luü mét c¸ch v÷ng ch¾c, ®¶m
b¶o c¸c ph¬ng tiÖn cÇn thiÕt ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng, n©ng cao ®êi sèng cho c¸n bé
c«ng nh©n viªn.
2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm
Trong s¶n xuÊt x©y l¾p, cÇn ph©n biÖt c¸c lo¹i gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p:
-Gi¸ thµnh dù to¸n: Lµ tæng sè chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh khèi lîng x©y l¾p
c«ng tr×nh. Gi¸ thµnh ®îc x¸c ®Þnh theo ®Þnh møc vµ khung gi¸ quy ®Þnh ¸p dông
cho tõng vïng l·nh thæ. Gi¸ thµnh dù to¸n nhá h¬n gi¸ trÞ dù to¸n c«ng tr×nh ë phÇn
thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tríc.
-Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh x¸c ®Þnh tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ ë mçi ®¬n vÞ
x©y l¾p trªn c¬ së biÖn ph¸p thi c«ng, c¸c ®Þnh møc, ®¬n gi¸ ¸p dông trong ®¬n vÞ.
Mèi liªn hÖ gi÷a gi¸ thµnh kÕ ho¹ch vµ gi¸ thµnh dù to¸n:
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
=
Gi¸ thµnh dù to¸n
– Møc h¹ gi¸ thµnh dù to¸n
7
-Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh bµn giao khèi lîng
x©y l¾p mµ ®¬n vÞ ®· nhËn thÇu, gi¸ thµnh thùc tÕ ®îc x¸c ®Þnh theo sè liÖu kÕ to¸n.
Mèi quan hÖ gi÷a ba chØ tiªu gi¸ thµnh trªn:
Gi¸ thµnh dù to¸n
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
Gi¸ thµnh thùc tÕ
3. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ kh©u ®Çu tiªn quan träng trong toµn bé
c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cña kÕ to¸n. Doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo
®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ m×nh ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cho phï hîp.
Trong x©y dùng c¬ b¶n, do tæ chøc s¶n xuÊt mang tÝnh ®¬n chiÕc, mçi s¶n
phÈm x©y l¾p ph¶i cã mét dù to¸n thiÕt kÕ riªng nªn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ
c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc ®· hoµn thµnh, khèi
lîng x©y l¾p cã tÝnh dù to¸n riªng ®· hoµn thµnh … tõ ®ã x¸c ®Þnh c¸c ph ¬ng ph¸p
tÝnh gi¸ thµnh phï hîp: Ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp, ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ, ph¬ng ph¸p hÖ sè hoÆc tû lÖ…
Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp:
§©y lµ ph¬ng ph¸p ®îc ¸p dông kh¸ phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp x©y
l¾p v× s¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh ®¬n chiÕc vµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ thêng
trïng víi ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh theo ph¬ng ph¸p nµy ®îc x¸c ®Þnh
nh sau:
Gi¸ thµnh
Gi¸ trÞ s¶n phÈm
Chi phÝ s¶n xuÊt
Gi¸ trÞ s¶n phÈm
=
+
thùc tÕ
dë dang ®Çu kú
ph¸t sinh trong kú
dë dang cuèi kú
Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ :
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi viÖc x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh lín vµ phøc t¹p,
qu¸ tr×nh x©y l¾p s¶n phÈm cã thÓ chia thµnh nhiÒu giai ®o¹n s¶n xuÊt kh¸c
nhau. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng ®éi s¶n xuÊt, cßn ®èi tîng tÝnh
gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cuèi cïng. Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ thµnh ®îc x¸c
®Þnh theo c«ng thøc sau:
Gi¸ thµnh
thùc tÕ
Gi¸ trÞ s¶n
= phÈm dë dang
®Çu kú
+ CP1
+ CP2
+ CP3
…
-
Gi¸ trÞ s¶n
phÈm dë
dang cuèi kú
Trong ®ã: CP1, CP2, CP3,… lµ chi phÝ s¶n xuÊt c¸c khèi l îng c«ng viÖc ë c¸c
giai ®o¹n, ®éi thi c«ng.
Ph¬ng ph¸p hÖ sè:
8
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸
tr×nh s¶n xuÊt cïng sö dông mét thø nguyªn liÖu vµ mét lîng lao ®éng nhng thu ®îc
®ång thêi nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau vµ chi phÝ kh«ng tËp hîp riªng cho tõng lo¹i
s¶n phÈm ®îc mµ ph¶i tËp hîp chung cho c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Theo ph¬ng ph¸p
nµy, kÕ to¸n c¨n cø vµo hÖ sè quy ®æi ®Ó quy ®æi c¸c lo¹i s¶n phÈm vÒ lo¹i s¶n phÈm
gèc, råi tõ ®ã dùa vµo tæng chi phÝ liªn quan ®Õn gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm ®· tËp
hîp ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm:
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n
phÈm gèc
=
Tæng gi¸ thµnh cña tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm
Tæng sè s¶n phÈm gèc ®· quy ®æi (Qo)
Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n
HÖ sè quy ®æi s¶n
=
x
phÈm i(Zi)
phÈm gèc
phÈm i (Hi)
Tæng sè s¶n phÈm gèc quy ®æi
=
Qi. Hi
(Qo)
Trong x©y l¾p cã nh÷ng trêng hîp chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp theo c«ng tr×nh nhng
gi¸ thµnh thùc tÕ ph¶i tÝnh riªng cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh, kÕ to¸n cã thÓ c¨n
cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt cña c¶ nhãm hoÆc hÖ sè kinh tÕ kü thuËt ®· quy ®Þnh cho
tõng h¹ng môc c«ng tr×nh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã.
IV. H¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
1.1 H¹ch to¸n ban ®Çu
§Ó h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp, theo quyÕt ®Þnh sè
1141TC/Q§/C§KT ngµy 1/11/1995 vµ quyÕt ®Þnh sè 1864/1998/Q§/BTC ngµy
16/12/1998 cña Bé Tµi chÝnh.
Nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng cho s¶n xuÊt c¬ b¶n theo hai trêng hîp:
* Trêng hîp xuÊt vËt liÖu tõ kho, chuyÓn sang cho c¸c ®éi thi c«ng x©y l¾p. Khi ®ã
c¸c chøng tõ bao gåm:
- PhiÕu xuÊt kho hay PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé.
- LÖnh ®iÒu ®éng vËt t.
- Biªn nhËn giao hµng.
* Trêng hîp mua hµng vËn chuyÓn th¼ng: c¸c chøng tõ bao gåm
- Ho¸ ®¬n mua hµng th«ng thêng hoÆc Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng.
- C¸c chøng tõ chi kh¸c b»ng tiÒn.
9
Sau khi vËt liÖu ®· thùc xuÊt cho c¸c ®éi thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh, kÕ to¸n
vËt t ghi " B¶ng kª hµng mua vÒ kh«ng nhËp kho, dïng cho s¶n xuÊt", cuèi th¸ng lËp
" B¶ng ph©n bæ vËt t c«ng cô dông cô" phôc vô cho kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ trong kú.
1.2 H¹ch to¸n chi tiÕt
KÕ to¸n më sæ (hoÆc thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chi
tiÕt cho tõng ®éi, tæ s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p hoÆc cho tõng c«ng trêng x©y dùng.
§iÒu nµy phô thuéc vµo c¸c c«ng tr×nh mµ doanh nghiÖp nhËn thÇu cã tÝnh dµi h¹n
hay ng¾n h¹n.
NÕu doanh nghiÖp chuyªn nhËn thÇu x©y l¾p nh÷ng c«ng tr×nh võa vµ nhá th×
thêng kÕ to¸n theo dâi chi tiÕt chi phÝ theo tõng c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh,
tõ ®ã phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh trùc tiÕp cho c«ng tr×nh ®ã ®îc dÔ dµng.
NÕu doanh nghiÖp chuyªn nhËn thÇu nh÷ng c«ng tr×nh cã thêi gian thi c«ng kÐo
dµi, kü thuËt phøc t¹p… kÕ to¸n theo dâi chi tiÕt cho tõng ®éi thi c«ng, ®Õn kú tÝnh
gi¸ thµnh míi tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ cho tõng c«ng tr×nh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc
tÕ.
1.3 H¹ch to¸n tæng hîp
Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông lµ Tµi kho¶n 621- Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp,
®îc më chi tiÕt cho tõng ®éi s¶n xuÊt hoÆc cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
x©y l¾p.
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
TKIII, 112, 331,
152, 151…
TK 621 ( chi tiÕt )
VËt liÖu dïng trùc tiÕp cho
c«ng trêng thi c«ng
TK 154
KÕt chuyÓn chi phÝ
NVLTT
TK 152
VËt liÖu dïng kh«ng
hÕt nhËp kho
2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
2.1. H¹ch to¸n ban ®Çu
10
C¸c chøng tõ ban ®Çu dïng ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp bao gåm:
B¶ng chÊm c«ng, hîp ®ång lµm kho¸n, b¶ng ph©n bæ tiÒn l¬ng, b¶ng thanh to¸n l¬ng, c¸c chøng tõ chi kh¸c b»ng tiÒn…
2.2. H¹ch to¸n chi tiÕt
T¬ng tù nh h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ nguyªn vËt liÖu, kÕ to¸n më sæ (thÎ) kÕ to¸n
chi tiÕt theo dâi chi tiÕt tíi tõng ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ nh: c«ng tr×nh, h¹ng môc
c«ng tr×nh, ®éi x©y dùng…
2.3. H¹ch to¸n tæng hîp
Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông: tµi kho¶n 622- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Tµi
kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt cho têng ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ nh ®· nªu trªn.
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
TK 334, 111
TK 622
TK 154
TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ c«ng
nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt
TK 141
QuyÕt to¸n t¹m øng
KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp
S¬ ®å 2: H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
3. H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
3.1 H¹ch to¸n ban ®Çu
Chøng tõ ®Ó h¹ch to¸n ban ®Çu chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng gåm cã: PhiÕu xuÊt
kho (vÒ xuÊt vËt liÖu sö dông m¸y), b¶ng chÊm c«ng cña nh©n viªn ®iÒu khiÓn m¸y,
b¶ng ph©n bæ khÊu hao, b¶ng ph©n bæ c«ng cô dông cô, b¶ng ph©n bæ tiÒn l¬ng, hîp
®ång lµm kho¸n, hîp ®ång thuª m¸y thi c«ng, ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng, …
3.2 H¹ch to¸n chi tiÕt
Tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp mµ kÕ to¸n theo dâi chi tiÕt
kho¶n môc chi phÝ nµy cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, ®éi s¶n xuÊt, ®éi
m¸y thi c«ng.
Trêng hîp m¸y thi c«ng dïng cho c«ng tr×nh nµo th× kh«ng chuyÓn sang dïng
cho c«ng tr×nh kh¸c th× kÕ to¸n theo dâi chi phÝ m¸y thi c«ng chi tiÕt cho tõng c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
11
Trêng hîp doanh nghiÖp cã tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng th× kÕ to¸n tiÕn hµnh
theo dâi chi tiÕt cho tõng ®éi m¸y thi c«ng, ®Õn cuèi kú ph©n bæ chi phÝ sö dông
m¸y cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh.
Trêng hîp doanh nghiÖp kh«ng tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng mµ giao m¸y cho
c¸c ®éi s¶n xuÊt hoÆc thuª ngoµi th× kÕ to¸n tiÕn hµnh theo dâi chi tiÕt chi phÝ m¸y
thi c«ng cho tõng ®éi s¶n xuÊt. Cuèi kú, kÕ to¸n tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ cho tõng
c«ng tr×nh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh.
3.3 H¹ch to¸n tæng hîp
Tµi kho¶n sö dông; Tµi kho¶n 623 - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. Tµi kho¶n
nµy ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ.
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
Trêng hîp m¸y thi c«ng thuª ngoµi:
TK 331, 111, 112…
TK 623
Chi phÝ thuª m¸y thi c«ng
TK 154
KÕt chuyÓn chi phÝ sö
dông m¸y thi c«ng
TK 133
ThuÕ GTGT ®îc
khÊu trõ
S¬ ®å 3: H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
Trêng hîp m¸y thuª ngoµi
Trêng hîp ®éi x©y l¾p cã m¸y thi c«ng riªng:
TK 334, 111
TK 623
TK 154
TiÒn l¬ng c«ng nh©n sö dông
m¸y thi c«ng
KÕt chuyÓn chi phÝ sö
TK 214, 152, 153 …
dông m¸y thi c«ng
Nguyªn vËt liÖu, c«ng cô, khÊu
hao m¸y thi c«ng
TK 111, 331
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
S¬ ®å 4: H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
Trêng hîp ®éi x©y l¾p cã m¸y thi c«ng riªng
12
Trêng hîp doanh nghiÖp tæ chøc ®éi thi c«ng riªng:
Toµn bé chi phÝ liªn quan ®Õn m¸y thi c«ng ®îc tËp hîp trªn c¸c tµi kho¶n 621,
622, 627 riªng chi tiÕt ®éi m¸y thi c«ng. Cuèi kú tËp hîp chi phÝ vµo tµi kho¶n 154
®Ó tÝnh gi¸ thµnh cho tõng c«ng tr×nh:
TK 111, 152, 153
TK 621
TK 154
Nguyªn vËt liÖu, c«ng cô
KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn
dông cô dông m¸y
vËt liÖu dïng cho m¸y
TK 334, 111
TK 622
L¬ng nh©n viªn sö dông
KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n
®iÒu khiÓn m¸y
viªn ®iÒu khiÓn m¸y
TK 214
TK 627
KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
KÕt chuyÓn chi phÝ dïng
chung cho ®éi m¸y thi c«ng
TK 111, 331
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
S¬ ®å 5: H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
Trêng hîp doanh nghiÖp tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng
-
NÕu doanh nghiÖp thùc hiÖn ph¬ng thøc cung cÊp lao vô m¸y lÉn nhau gi÷a c¸c
bé phËn, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 623: Gi¸ trÞ sö dông m¸y thi c«ng
Cã TK 154: Chi tiÕt ®éi thi c«ng
-
NÕu doanh nghiÖp thùc hiÖn theo ph¬ng thøc b¸n lao vô m¸y lÉn nhau gi÷a c¸c
bé phËn, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 623
Nî TK 133
Cã TK 511, 512
Cã TK 3331
4. H¹ch to¸n chi phÝ ph¶i tr¶
Chi phÝ ph¶i tr¶ lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ thùc tÕ cha ph¸t sinh nhng ®îc ghi nhËn
lµ chi phÝ cña kú h¹ch to¸n. §©y lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ trong kÕ ho¹ch cña ®¬n vÞ
mµ ®Æc biÖt do tÝnh chÊt s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p phøc t¹p, kÐo dµi vµ yªu cÇu
qu¶n lý s¶n xuÊt chÆt chÏ nªn ®îc tÝnh tríc vµo chi phÝ kinh doanh cho c¸c ®èi tîng
13
chÞu chi phÝ nh»m ®¶m b¶o cho gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p, chi phÝ b¸n hµng, qu¶n
lý khái ®ét biÕn t¨ng khi nh÷ng kho¶n chi phÝ nµy ph¸t sinh.
Do vËy, chøng tõ h¹ch to¸n ban ®Çu chi phÝ ph¶i tr¶ cña doanh nghiÖp lµ c¸c
chøng tõ liªn quan ®Õn nh÷ng kho¶n chi phÝ trÝch tríc theo kÕ ho¹ch ®îc h¹ch to¸n
trong kú nh: B¶ng thanh to¸n l¬ng, hîp ®ång l·i vay s¾p ®Õn h¹n tr¶, c¸c b¶ng kª vËt
liÖu, nhiªn liÖu,… yªu cÇu cho viÖc thi c«ng s¾p tíi…
C¸c kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ ®îc theo dâi trªn tµi kho¶n 335- Chi phÝ ph¶i tr¶. VÒ
nguyªn t¾c, tµi kho¶n nµy cuèi n¨m kh«ng cã sè d, trõ nh÷ng trêng hîp ®îc c¬ quan
cã thÈm quyÒn chÊp nhËn.
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
TK 334
TK 335
TK 622
TiÒn l¬ng phÐp, l¬ng
TÝnh tríc l¬ng phÐp, l¬ng
ngõng viÖc thùc tÕ p.tr¶ ngõng viÖc cña c«ng nh©n sx
TK 241, 331, 111, 112
C¸c chi phÝ ph¶i tr¶ kh¸c
TK 627, 641, 642
thùc tÕ ph¸t sinh
TrÝch tríc chi phÝ ph¶i tr¶ vµo
TK 721
chi phÝ kinh doanh
KÕt chuyÓn kho¶n chªnh lÖch
gi÷a chi phÝ ph¶i tr¶ thùc tÕ
víi kÕ ho¹ch
S¬ ®å 6: H¹ch to¸n chi phÝ ph¶i tr¶
5. H¹ch to¸n chi phÝ tr¶ tríc
Chi phÝ tr¶ tríc lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh nhng cha tÝnh hÕt
vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña kú nµy mµ ®îc tÝnh cho hai hay nhiÒu kú sau.
Do ®ã, chøng tõ h¹ch to¸n ban ®Çu chi phÝ tr¶ tríc gåm: c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn
ph©n bæ c«ng cô dông cô, hîp ®ång söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh ngoµi kÕ ho¹ch, ho¸
®¬n mua ngoµi dÞch vô tr¶ tríc…
§Ó theo dâi kho¶n chi phÝ tr¶ tríc, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 142- Chi phÝ tr¶
tríc.
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
TK 111,112, 331,334
TK 142, 242
TK 627, 641, 642, 214
Chi phÝ tr¶ tríc thùc tÕ
ph¸t sinh
TK 641, 642
KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng
Ph©n bæ dÇn chi phÝ tr¶ tríc
TK 911
KÕt chuyÓn dÇn chi phÝ b¸n
14
vµ chi phÝ qu¶n lý
hµng, chi phÝ qu¶n lý vµo TK
x¸c ®Þnh kÕt qu¶
S¬ ®å 7: H¹ch to¸n chi phÝ tr¶ tríc
6. H¹ch to¸n thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt
ThiÖt h¹i trong s¶n xuÊt x©y l¾p bao gåm thiÖt h¹i vÒ ph¸ ®i lµm l¹i vµ thiÖt
h¹i ngõng s¶n xuÊt.
§èi víi thiÖt h¹i ph¸ ®i lµm l¹i, kÕ to¸n tËp hîp toµn bé thiÖt h¹i vµo tµi
kho¶n 1381 hoÆc 627, 1421…:
TK 1381
TK 111, 152
Gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi
Gi¸ trÞ c¸ nh©n båi thêng
TK 1388, 334
TK 131
Gi¸ trÞ chñ ®Çu t ®ång ý båi thêng
Gi¸ trÞ tÝnh vµo chi phÝ bÊt thêng
vµ tÝnh vµo dù phßng
TK 811, 415
S¬ ®å 8: H¹ch to¸n kho¶n thiÖt h¹i ph¸ ®i lµm l¹i
- NÕu thiÖt h¹i ph¸t sinh trong thêi gian b¶o hµnh s¶n phÈm th× chi phÝ thiÖt h¹i ®îc tËp hîp riªng trªn tµi kho¶n 621, 622, 627. Khi viÖc b¶o hµnh hoµn thµnh, toµn
bé chi phÝ sÏ ®îc tËp hîp vµo tµi kho¶n 154. Sau ®ã sÏ ®îc kÕt chuyÓn nh sau:
TK 154
TK 641
Chi phÝ b¶o hµnh trêng hîp
kh«ng trÝch tríc
TK 335
Chi phÝ b¶o hµnh cã trÝch tríc
S¬ ®å 9a: H¹ch to¸n kÕt chuyÓn chi phÝ thiÖt h¹i
Trêng hîp doanh nghiÖp thuª ngoµi b¶o hµnh, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho ngêi
b¶o hµnh:
TK 331, 111, 112
TK 335, 641
Chi phÝ b¶o hµnh
TK 133
ThuÕ GTGT ®Çu vµo (nÕu cã)
S¬ ®å 9b: H¹ch to¸n kÕt chuyÓn chi phÝ thiÖt h¹i
S¬ ®å 10: H¹ch to¸n chi phÝ thiÖt h¹i ngõng s¶n xuÊt ngoµi kÕ ho¹ch
15
§èi víi thiÖt h¹i ngõng s¶n xuÊt, trong thêi gian ngõng s¶n xuÊt, doanh
nghiÖp vÉn ph¶i duy tr× ho¹t ®éng nh tiÒn c«ng lao ®éng, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh,
chi phÝ b¶o dìng… NÕu nh÷ng kho¶n chi phÝ vÒ thiÖt h¹i ngõng s¶n xuÊt theo kÕ
ho¹ch dù kiÕn th× kÕ to¸n ®· theo dâi ë tµi kho¶n 335; nÕu nh÷ng kho¶n chi phÝ nµy
n»m ngoµi kÕ ho¹ch th× kÕ to¸n h¹ch to¸n theo s¬ ®å sau:
TK 334, 338, 152
TK 142
TK 138, 334
214, 111…
Gi¸ trÞ båi thêng
Chi phÝ thiÖt h¹i thùc tÕ
ph¸t sinh
TK 811
TÝnh vµo chi phÝ kh¸c
7. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
7.1 H¹ch to¸n ban ®Çu
Chøng tõ sö dông ®Ó h¹ch to¸n ban ®Çu chi phÝ s¶n xuÊt chung: B¶ng chÊm
c«ng, b¶ng thanh to¸n tiÒn l¬ng (dïng cho nh©n viªn qu¶n lý ®éi), b¶ng thanh to¸n
B¶o hiÓm x· héi, b¶ng ph©n bæ khÊu hao, c¸c lo¹i chøng tõ kh¸c cã liªn quan tíi
ho¹t ®éng chung cña ®éi s¶n xuÊt.
7.2 H¹ch to¸n chi tiÕt
Th«ng thêng, kÕ to¸n më sæ chi tiÕt theo dâi chi phÝ s¶n xuÊt chung chi tiÕt
theo yÕu tè chi phÝ, sau ®ã ph©n bæ cho tõng c«ng tr×nh theo tiªu thøc phï hîp.
Ngoµi ra, kÕ to¸n cã thÓ më sæ chi tiÕt theo dâi cho tõng ®éi, tæ thi c«ng, sau ®ã thùc
hiÖn ph©n bæ cho tõng c«ng tr×nh hoÆc cã thÓ theo dâi chi tiÕt cho tõng c«ng tr×nh
nÕu mçi c«ng tr×nh chØ do mét ®éi thi c«ng vµ ®éi thi c«ng ®ã chØ thi c«ng mét c«ng
tr×nh.
7.3 H¹ch to¸n tæng hîp
Tµi kho¶n sö dông: kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 627- Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Ó
tËp hîp. Tµi kho¶n nµy ®îc chia thµnh c¸c tµi kho¶n cÊp hai, t¬ng øng víi c¸c yÕu tè
chi phÝ ®Ó phôc vô cho viÖc tËp hîp chi phÝ ®îc dÔ dµng.
16
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
TK 334, 338
TK 627
TK 111, 112, 152…
Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý
C¸c kho¶n ghi gi¶m chi
®éi, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng phÝ s¶n xuÊt chung
TK 152, 153
TK 154
Chi phÝ vËt liÖu, dông cô
KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt
TK 142, 335
chung
Chi phÝ theo dù to¸n
TK 111, 112…
C¸c chi phÝ s¶n xuÊt
chung kh¸c
S¬ ®å 11: H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
8. H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë
dang.
8.1 H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
KÕ to¸n c¨n cø vµo c¸c b¶ng ph©n bæ, b¶ng kª chi phÝ … ®Ó h¹ch to¸n tæng hîp
chi phÝ s¶n xuÊt. KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 154- Chi phÝ s¶n xuÊt- kinh doanh dë
dang ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng
h¹ch to¸n chi phÝ nh ®· nªu trªn.
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
TK 621
TK 154
TK 138, 334, 811, 131
KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT
C¸c kho¶n thiÖt h¹i ghi gi¶m
chi phÝ
TK 622
TK 155, 152
KÕt chyÓn chi phÝ NCTT
NhËp kho
17
TK 623
KÕt chuyÓn chi phÝ sö dông
m¸y thi c«ng
TK 627
KÕt chuyÓn chi phÝ SXC
Gi¸ thµnh thùc tÕ
TK 157
Göi b¸n
TK 632
Tiªu thô
S¬ ®å 12: H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
8.2 KiÓm kª, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang
§Þnh kú hµng th¸ng, doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª khèi
lîng c«ng viÖc x©y l¾p hoµn thµnh hay dë dang ®Ó phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y dùng. Ph¬ng ph¸p ®¸ng gi¸ s¶n phÈm dë dang trong
doanh nghiÖp x©y l¾p phô thuéc vµo ph¬ng thøc thanh to¸n khèi lîng x©y l¾p
gi÷a bªn nhËn thÇu vµ chñ ®Çu t. NÕu s¶n phÈm x©y l¾p ®îc thanh to¸n khi ®·
hoµn thµnh toµn bé th× gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang lµ tæng chi phÝ ph¸t sinh tõ
lóc khëi c«ng ®Õn cuèi kú ®ã. NÕu s¶n phÈm x©y l¾p ®îc thanh to¸n theo ®iÓm
dõng kü thuËt hîp lý th× gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang lµ khèi lîng x©y l¾p cha ®¹t
tíi ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý ®· quy ®Þnh:
Gi¸ trÞ cña khèi lîng x©y l¾p dë
dang c.kú
Chi phÝ s¶n xuÊt
dd ®.kú
=
Gi¸ trÞ k.lîng XL
hoµn thµnh theo
d. to¸n
+
Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t
sinh trong kú
x
+
Gi¸ trÞ khèi lîng XL
dd c.kú theo dù to¸n
Gi¸ trÞ khèi lîng
x©y l¾p dd c.kú
theo dù to¸n
V. TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p
Gi¸ thµnh c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh x©y l¾p ®· hoµn thµnh ®îc x¸c ®Þnh trªn
c¬ së tæng céng chi phÝ ph¸t sinh tõ lóc khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh, nh÷ng chi phÝ
nµy ®îc h¹ch to¸n trªn c¸c sæ, thÎ chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt.
Bªn c¹nh ®ã, trong tõng thêi kú b¸o c¸o, ngoµi viÖc tÝnh gi¸ thµnh c¸c h¹ng
môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh, ph¶i tÝnh gi¸ thµnh khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p hoµn
thµnh vµ bµn giao trong kú. §©y lµ mét ®Æc ®iÓm riªng cña doanh nghiÖp x©y l¾p: do
ph¬ng thøc thanh to¸n khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh, trong kú b¸o c¸o cã thÓ cã mét
bé phËn c«ng tr×nh hoÆc khèi lîng hoµn thµnh ®îc thanh to¸n víi chñ ®Çu t. Gi¸
thµnh c«ng t¸c x©y l¾p trong kú b¸o c¸o ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
18
Gi¸ thµnh thùc tÕ
khèi lîng x©y l¾p
hoµn thµnh
=
Chi phÝ s¶n xuÊt
kinh doanh dë
dang ®Çu kú
Chi phÝ s¶n xuÊt
+ kinh doanh ph¸t
sinh trong kú
Chi phÝ s¶n xuÊt
- kinh doanh dë dang
cuèi kú
§Ó phôc vô cho môc ®Ých ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh víi dù to¸n
gi¸ thµnh x©y l¾p cã thÓ chi tiÕt theo kho¶n môc: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp,
chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung.
VI. Sæ kÕ to¸n ¸p dông
1. Sæ kÕ to¸n chi tiÕt.
§Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong kú, kÕ to¸n më sæ chi tiÕt “Sæ
chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh” dïng cho c¸c tµi kho¶n: 621, 622, 623, 627, 154, 335,
641, 642. Mçi tµi kho¶n ®îc theo dâi trªn mét sæ riªng gióp kÕ to¸n theo dâi mét
c¸ch chÆt chÏ c¸c kho¶n môc chi phÝ ph¸t sinh trong kú b¸o c¸o: chi phÝ nguyªn vËt
liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n
xuÊt chung, chi phÝ ph¶i tr¶, chi phÝ tr¶ tríc,…Sæ ®îc më tõ ®Çu kú, theo dâi c¸c
nghiÖp vô theo tr×nh tù thêi gian vµ cã kÕt cÊu nh sau:
BiÓu 1:
Sæ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
(Dïng cho c¸c TK 621, 622, 623, 627, 154, 631, 641, 642, 142, 335)
- Tµi kho¶n: …………………………
- Tªn ®éi:…………………………….
- Tªn c«ng tr×nh: …………………….
Ngµy
th¸ng
ghi sæ
1
Chøng tõ
Sè
hiÖu
Ngµy
th¸ng
2
3
DiÔn gi¶i
4
- Sè d ®Çu kú
- Céng ph¸t sinh
-Ghi Cã TK…
- Sè d cuèi kú
Ngêi ghi sæ
(Ký, hä tªn)
TK§¦
5
Ghi Nî TK…
Chia ra
Tæng
tiÒn
…
…
6
7
8
Ngµy….. th¸ng….. n¨m…..
KÕ to¸n trëng
(Ký, hä tªn)
…
9
19
C¨n cø ®Ó kÕ to¸n ghi sæ lµ c¸c chøng tõ gèc vµ c¸c b¶ng kª, tÝnh chi phÝ,
b¶ng ph©n bæ… Vµ sè liÖu trªn sæ chi tiÕt lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n ®èi chiÕu víi sæ tæng
hîp vµ lËp thÎ tÝnh gi¸ thµnh.
2. Sæ kÕ to¸n tæng hîp.
Tuú theo c¸ch thøc tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n cña mçi doanh nghiÖp mµ
doanh nghiÖp chän cho m×nh h×nh thøc sæ phï hîp. Cã 4 h×nh thøc sæ phæ biÕn nh
sau:
- H×nh thøc NhËt ký - Chøng tõ
- H×nh thøc NhËt ký chung
- H×nh thøc NhËt ký- Sæ c¸i
- H×nh thøc Chøng tõ - Ghi sæ
H¹ch to¸n kÕ to¸n theo h×nh thøc NhËt ký – Chøng tõ:
H×nh thøc nµy thÝch hîp víi doanh nghiÖp lín, sè lîng nghiÖp vô nhiÒu vµ
trong ®iÒu kiÖn kÕ to¸n thñ c«ng. Tuy nhiªn, h×nh thøc nµy kh«ng phï hîp víi viÖc
¸p dông kÕ to¸n m¸y.
Chøng tõ gèc vµ c¸c
b¶ng ph©n bæ
B¶ng kª sè
4, 5, 6
ThÎ tÝnh gi¸ thµnh
NhËt ký chøng tõ
sè 7
Sæ c¸i TK 621,
622, 623, 627, 154
Sæ kÕ to¸n chi tiÕt TK
621, 622, 627, 154
B¶ng tæng hîp
chi tiÕt
Ghi chó:
Ghi
hµng
B¸o
c¸ongµy
tµi chÝnh
Ghi cuèi th¸ng hoÆc ®Þnh kú
Quan hÖ ®èi chiÕu
S¬ ®å 13: Quy tr×nh h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
theo h×nh thøc “ NhËt ký – Chøng tõ”
VII. §Æc ®iÓm h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm t¹i mét sè níc trªn thÕ giíi
1. Céng hoµ Ph¸p.
20
KÕ to¸n ViÖt Nam cã ¶nh hëng nhiÒu nhÊt tõ kÕ to¸n Ph¸p.
* Kh¸i niÖm chi phÝ: Chi phÝ lµ sè tiÒn bá ra ®Ó mua c¸c yÕu tè cÇn thiÕt cho qu¸
tr×nh kinh doanh nh»m sinh lîi cho doanh nghiÖp. C¸c chi phÝ bao gåm:
-
Chi phÝ mua nguyªn vËt liÖu, dù tr÷ s¶n xuÊt kh¸c...
-
Chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh kinh doanh
-
Kh«ng tÝnh vµo chi phÝ nh÷ng sè tiÒn bá ra ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, mua
chøng kho¸n... Nhng l¹i ®îc tÝnh vµo chi phÝ mét sè kho¶n doanh nghiÖp kh«ng
ph¶i tr¶: chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ dù phßng...
* Ph©n lo¹i chi phÝ trong kÕ to¸n tæng qu¸t, chi phÝ ®îc chia lµm ba lo¹i:
-
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
-
Chi phÝ tµi chÝnh.
- Chi phÝ ®Æc biÖt. ( tîng tù ‘chi phÝ kh¸c’ ë ViÖt Nam).
C¸ch ph©n lo¹i nµy ®· ®îc øng dông lµ c¸ch ph©n lo¹i c¬ b¶n vµ ®îc sö dông phæ
biÕn.
* C¸c tài kho¶n sö dông lµ tµi kho¶n lo¹i 6 vµ ghi t¨ng bªn Nî, ghi gi¶m bªn Cã,
cuèi k× ®îc kÕt chuyÓn vÒ tài kho¶n ‘KÕt qu¶ niªn ®é’.
KÕ to¸n ViÖt Nam còng sö dông tµi kho¶n lo¹i 6 ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt, kÕt cÊu còng t¬ng tù nh tài kho¶n cña Ph¸p. Tuy nhiªn, c¸c tài kho¶n nµy ®Õn
cuèi k× ®îc tËp hîp vµo mét tµi kho¶n trung gian kh¸c tríc khi kÕt chuyÓn vµo tµi
kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶.
* Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: trong kÕ to¸n tµi chÝnh, Ph¸p chØ sö dông ph¬ng ph¸p kiÓm
kª ®Þnh k× ®Ó h¹ch to¸n hµng tån kho.
2. T¹i Anh.
Chi phÝ bao gåm: chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ tiªu thô. Gi¸ thµnh s¶n phÈm bao
gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm trong kú.
* §èi víi ®¬n vÞ theo dâi hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p ®Þnh kú th× viÖc tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm ®îc thùc hiÖn trªn tµi kho¶n s¶n xuÊt. Tµi kho¶n s¶n xuÊt ®îc lËp ra
víi môc ®Ých ®Ó tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt ra thµnh phÈm trong kú hay nãi c¸ch kh¸c lµ
®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh thµnh phÈm s¶n xuÊt ra trong kú. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
®èi víi c¸c ®¬n vÞ nµy ®îc thùc hiÖn t¬ng tù nh kÕ to¸n ViÖt Nam thÓ hiÖn qua TK
631- gi¸ thµnh s¶n xuÊt
* §èi víi ®¬n vÞ theo dâi hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p liªn tôc th× gi¸ thµnh s¶n
phÈm sÏ ®îc tÝnh th«ng qua hÖ thèng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. HÖ thèng h¹ch to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¬ng ph¸p sö dông c¸c tµi kho¶n ®Ó ghi chÐp c¸c th«ng tin vÒ
- Xem thêm -
.DOC 
75 
87 
90 
