Tài liệu Công nghệ sửa chữa máy công cụ

2 Môc lôc Môc lôc ................................................................................................................. 2 Ch−¬ng I: H−íng dÉn th¸o m¸y ........................................................................ 4 1.1. H−íng dÉn chung khi th¸o m¸y .............................................................. 4 1.2. H−íng dÉn th¸o mét sè chi tiÕt th«ng dông ............................................ 6 1.3. Röa vµ lµm s¹ch chi tiÕt vµ côm m¸y .................................................... 11 1.4. S¬ ®å tãm t¾t qu¸ tr×nh söa ch÷a m¸y ................................................... 13 Ch−¬ng II : B¶o tr× s÷a ch÷a c¸c mèi ghÐp cè ®Þnh....................................... 15 2.1. Mèi ghÐp ren ......................................................................................... 15 2.2. Mèi ghÐp chªm...................................................................................... 19 2.3. Mèi ghÐp then........................................................................................ 20 2.4. Mèi ghÐp then hoa................................................................................. 21 Ch−¬ng III: B¶o tr× söa ch÷a trôc t©m vµ trôc truyÒn.................................. 23 3.1. Trôc bÞ mßn ngâng vµ mÊt ®é nh½n cÇn thiÕt ........................................ 23 3.2. Trôc bÞ biÕn d¹ng xo¾n.......................................................................... 24 3.3. Trôc bÞ cong........................................................................................... 25 3.4. Trôc bÞ nøt hoÆc gÉy.............................................................................. 25 Ch−¬ng IV: B¶o tr× söa ch÷a trôc chÝnh......................................................... 27 4.1. KÕt cÊu cña trôc chÝnh vµ c¸c d¹ng háng th−êng gÆp ........................... 27 4.2. Söa ngâng l¾p æ trôc .............................................................................. 28 4.3. Söa ch÷a lç c«n...................................................................................... 29 4.4. Söa ch÷a ren vµ lç then.......................................................................... 30 4.5. Söa ch÷a lç ®ãng chªm.......................................................................... 31 4.6. Söa ch÷a ngâng c«n............................................................................... 32 Ch−¬ng V: B¶o tr× söa ch÷a trôc æ.................................................................. 34 5.1. Söa ch÷a æ l¨n........................................................................................ 34 5.2. Söa ch÷a æ tr−ît ..................................................................................... 35 Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 3 Ch−¬ng VI: B¶o tr× söa ch÷a trôc vÝt me vµ bé truyÒn vÝt me- ®ai èc......... 38 6.1. Trôc vÝt me............................................................................................. 38 6.2. §ai èc cña trôc vÝt me............................................................................ 38 6.3. Côm trôc vÝt me- ®ai èc ......................................................................... 38 Ch−¬ng VII: B¶o tr× söa ch÷a khíp nèi, phanh............................................. 40 7.1. Khíp nèi trôc......................................................................................... 40 7.2. Phanh ..................................................................................................... 45 Ch−¬ng VIII: B¶o tr× söa ch÷a trôc bé truyÒn ®ai, xÝch ............................... 48 8.1. Söa ch÷a bé truyÒn ®ai .......................................................................... 48 8.2. Söa ch÷a trôc bé truyÒn xÝch ................................................................. 49 Ch−¬ng IX: B¶o tr× söa ch÷a bé truyÒn b¸nh r¨ng, b¸nh vÝt....................... 50 9.1. Bé truyÒn b¸nh r¨ng .............................................................................. 50 9.2. Bé truyÒn trôc vÝt- b¸nh vÝt.................................................................... 54 Ch−¬ng X: B¶o tr× söa ch÷a trôc khuûu, thanh truyÒn ................................ 56 10.1. Trôc khuûu .......................................................................................... 56 10.2. Thanh truyÒn........................................................................................ 57 Ch−¬ng XI: B¶o tr× söa ch÷a b¨ng m¸y, bµn dao, bµn m¸y, b¨ng tr−ît..... 59 11.1. B¨ng m¸y............................................................................................. 59 11.2. Bµn dao m¸y tiÖn ................................................................................. 65 Tµi liÖu tham kh¶o ............................................................................................ 69 Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 4 Ch−¬ng I: h−íng dÉn th¸o m¸y 1.1. H−íng dÉn chung khi th¸o m¸y Dï m¸y háng ®ét xuÊt hoÆc ®em m¸y ®i söa ch÷a theo kÕ ho¹ch, tr−íc khi th¸o cÇn quan s¸t kü toµn bé c¸c côm m¸y, c¸c chi tiÕt quan träng cña m¸y ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chç h− háng vµ lËp phiÕu söa ch÷a. Tr−íc khi th¸o m¸y ra ®Ó söa ch÷a cÇn chuÈn bÞ chi tiÕt thay thÕ, c¸c dông cô vµ g¸ l¾p cÇn thiÕt. C¸c bé phËn m¸y ph¶i ®−îc quÐt s¹ch phoi, m¹t s¾t, lau chïi s¹ch dÇu mì, dung dÞch tr¬n nguéi vµ mäi vÕt bÈn kh¸c. §Ó viÖc th¸o m¸y ®óng quy ph¹m, tr¸nh nhÇm lÉn thÊt l¹c vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc l¾p l¹i sau nµycÇn tu©n theo nh÷ng quy t¾c th¸o l¾p khi söa ch÷a d−íi ®©y: ¾ ChØ ®−îc phÐp th¸p rêi mét côm m¸y hoÆc c¬ cÊu nµo ®ã khi cÇn söa ch÷a chÝnh côm m¸y hoÆc c¬ cÊu ®ã. §iÒu nµy cµng ®Æc biÖt quan träng khi söa ch÷a m¸y cã cÊp chÝnh x¸c cao. ChØ ®−îc phÐp th¸o toµn bé m¸y khi söa ch÷a lín (®¹i tu m¸y). ¾ Tr−íc khi th¸o m¸y ph¶i nghiªn cøu m¸y th«ng qua b¶n vÏ vµ thuyÕt minh cña m¸y n¾m v÷ng ®−îc b¶n vÏ c¸c côm m¸y chÝnh tõ ®ã v¹ch ra ®−îc kÕ ho¹ch tiÕn ®é vµ tr×nh tù th¸o m¸y. NÕu m¸y kh«ng cã b¶n vÏ s¬ ®éng th× nhÊt thiÕt ph¶i lËp ®−îc s¬ ®å ®ã trong qu¸ tr×nh th¸o m¸y. §èi víi c¸c côm m¸y phøc t¹p nªn thµnh lËp s¬ ®å th¸o. C«ng viÖc nµy sÏ tr¸nh ®−îc nhÇm lÉn hoÆc lóng tóng khi l¾p tr¶ l¹i . ¾ Trong qu¸ tr×nh th¸o cÇn ph¸t hiÖn vµ x¸c ®Þnh c¸c chi tiÕt h− háng vµ lËp phiÕu söa ch÷a trong ®ã cã ghi t×nh tr¹ng kü thuËt h− háng cña chi tiÕt. ¾ Th−êng b¾t ®Çu th¸o tõ c¸c vá, n¾p che, tÊm b¶o vÖ ®Ó cã chç mµ th¸o c¸c chi tiÕt bªn trong. Khi l¾p th× ng−îc l¹i, chi tiÕt th¸o sau th× l¾p vµo tr−íc. ¾ Khi th¸o nhiÒu côm m¸y tr¸nh nhÇm lÉn cÇn ph¶i ®¸nh dÊu tõng côm m¸y b»ng ký hiÖu riªng khi cÇn gi÷ nguyªn vÞ trÝ t−¬ng quan cña chi tiÕt. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 5 ¾ Mäi thiÕt bÞ vµo côm m¸y th¸o ra ph¶i t−¬ng øng víi phiÕu söa ch÷a c¨n cø vµo tr×nh tù th¸o ®· dù kiÕn. ¾ §Ó th¸o l¾p c¸c chi tiÕt l¾p chÆt hoÆc trung gian (b¸nh ®ai, nèi trôc, æ trôc…) cÇn ph¶i dïng vam, m¸y Ðp hoÆc c¸c dông cô chuyªn dïng ®Ó th¸o. Lùc th¸o (hoÆc l¾p) b»ng vam hoÆc trªn m¸y Ðp ®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau: a( P= D + 0,3).i.l d D + 6,35 d Trong ®ã: P lµ lùc th¸o l¾p (tÊn) D: ®−êng kÝnh ngoµi cña chi tiÕt bÞ bao (mm) d: ®−êng kÝnh trong cña chi tiÕt bao (mm) i: ®é d«i l¾p ghÐp (søc c¨ng cña mèi ghÐp) a: hÖ sè, ®èi víi thÐp a=7,5 ; gang a=4,3 l: chiÒu dµi may ¬ l¾p ghÐp (mm) ¾ Khi kh«ng thÓ dïng vam hoÆc c¸c dông cô chuyªn dïng ®Ó th¸o l¾p th× cho phÐp dïng bóa tay, bóa t¹ th«ng qua tÊm ®Öm b»ng kim lo¹i mÇu hoÆc gç. ¾ §Ó th¸o cho dÔ cã thÓ nung nãng tr−íc chi tiÕt bao b»ng c¸ch ®æ dÇu nãng, phun h¬i nãng hoÆc x× ngän löa. Nhiªt ®é nung nãng chi tiÕt bao ®−îc tÝnh nh− sau: t= i + t1 α .d Trong ®ã: t lµ nhiÖt ®é cÇn ®Ó ®èt nãng i: ®é d«i l¾p ghÐp (mm) α: hÖ sè d·n në dµi cña vËt liÖu, thÐp cacbon α=11,5.10-6 ; gang α=10,4.10-6 ; ®ång α=17,5.10-6 d: ®−êng kÝnh chi tiÕt bao t1: nhiÖt ®é m«i tr−êng Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 6 ¾ §Ó th¸o l¾p c¸c chi tiÕt nÆng nªn dïng cÇn trôc hoÆc pa l¨ng ®Ó tr¸ng lµm r¬i vì, h− háng vµ gi¶m ®−îc søc lao ®éng cho c«ng nh©n. 1.2. H−íng dÉn th¸o mét sè chi tiÕt th«ng dông 1.2.1. Th¸o vÝt cÊy, bul«ng- ®ai èc §Ó tr¸nh lµm toÐt c¸c mÆt c¹nh cña ®ai èc ta dïng ch×a vÆn (cê lª) cã kÝch th−íc t−¬ng øng, kh«ng dïng cê lª tÊc anh th¸o bu l«ng ®ai èc hÖ mÐt vµ ng−îc l¹i. Kh«ng dïng má lÕt th¸o bu l«ng ®ai èc qu¸ nhá g©y trßn c¹nh. Kh«ng dïng tay c«ng qu¸ dµi, m« men qu¸ lín më ®ét ngét lµm g·y bu l«ng, ®ai èc. Th¸o c¸c bu l«ng, ®ai èc theo thø tù nhÊt ®Þnh, th¸o tõ ngoµi vµo trong, th¸o tõ tõ, th¸o ®èi xøng qua t©m ®Ó tr¸nh cho chi tiÕt khái vªnh, nøt vì, ®Æc biÖt lµ c¸c chi tiÕt máng, b»ng gang. Chó ý: - C¸c bu l«ng ®ai èc ren tr¸i - C¸c bu l«ng ë vÞ trÝ khuÊt + Ph−¬ng ph¸p th¸o bu l«ng, vÝt cÊy bÞ g·y: NÕu vÝt cÊy hay bu l«ng bÞ g·y nh−ng vÉn cßn nh« lªn mét chiÒu cao nhÊt ®Þnh cã thÓ dïng ®Çu kÑp ®Ó th¸o. Cã hai lo¹i ®Çu kÑp. a. §Çu kÑp con l¨n: Dïng th¸o vÝt cÊy hay bu l«ng nh−ng dông cô nµy lµm háng phÇn ren v× bÞ con l¨n chÌn n¸t. §Çu kÑp cã ®u«i 1, cã v¸t c¹nh theo ®Çu ®ai èc ®Ó l¾p ch×a vÆn, trong th©n ®Çu kÑp cã lµm r·nh xo¾n gi÷ con l¨n 2 ®Ó kÑp vµo ®Çu vÝt cÇn th¸o. Khi quay ®Çu kÑp vÝt cÊy quay theo. Vµnh 3 gi÷ cho con l¨n khái bÞ r¬i (h×nh 1.1) H×nh 1.1. §Çu kÑp con l¨n cã ®u«i v¸t c¹nh Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 7 b. §Çu kÑp cã miÕng chÆn: Dïng ®Ó th¸o c¸c vÝt cÊy nh−ng kh«ng lµm háng phÇn ren (h×nh 2.2.) H×nh1.2: §Çu kÑp cã miÕng chÆn §Çu 1 ®−îc phay mét r·nh b¸n nguyÖt trong ®ã l¾p miÕng chÆn hai l¾c l− trong chèt 3. Lß xo 4 lu«n lµm cho miÕng chÆn t× vµo vÝt cÊy theo chiÒu ng−îc chiÒu kim ®ång hå trªn mÆt miÕng chÆn cã khÝa ren ®Ó chÌn vµo ren cña vÝt cÊy. Khi quay ®Çu kÑp do bè trÝ lÖch t©m miÕng chÆn kÑp vµo vÝt cÊy vµ xoay vÝt cÊy ®i cïng. Khi vÝt cÊy hoÆc bul«ng bÞ g·y s¸t mÆt ph¼ng chi tiÕt cã thÓ th¸o ra b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p sau: a. Dïng mòi xo¸y r¨ng ( h×nh 1.3.a) cã kÕt cÊu lµ mét thanh h×nh c«n b»ng thÐp ®· t«i cã mÆt c¾t ngang h×nh r¨ng c−a vµ ë chu«i cã mÆt c¾t h×nh vu«ng ®Ó l¾p ch×a vÆn. Mòi r¨ng ®−îc ®ãng vµo lç khoan trong vÝt cÊy bÞ g·y. Sau ®ã dïng ch×a vÆn quay mòi xo¸y r¨ng. Do ma s¸t gi÷a mòi r¨ng vµ vÝt cÊy rÊt lín nªn khi quay ch×a vÆn vÝt cÊy bÞ g·y sÏ ®−îc th¸o ra ngoµi. b. Dïng mòi chiÕt (h×nh 1.3.b) cã kÕt cÊu h×nh c«n víi gãc nghiªng nhá. Trªn mÆt c«n cã xÎ c¸c r·nh tr¸i (gãc xo¾n b»ng 308). Mòi chiÕt ®−îc xo¸y Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 8 vµo lç khoan trong vÝt cÊy bÞ g·y, nhê c¹nh s¾c cña mòi chiÕt nªn khi xo¸y vÝt cÊy ®−îc th¸o ra khái lç ren. Còng cã thÓ khoan mét lç trong vÝt cÊy råi ®em ta r« ren, cã chiÒu ren ng−îc víi chiÒu ren cña vÝt cÊy. Dïng mét bu l«ng cã ®−êng kÝnh ren t−¬ng øng vÆn vµo lç ren võa gia c«ng cho tíi khi th¸o ®−îc vÝt cÊy ra ngoµi. c. Dïng ®ai èc: ( h×nh 1.3.c) cã ®−êng kÝnh ren nhá h¬n so víi ®−êng kÝnh ren cña vÝt cÊy, hµn ®Ýnh víi phÇn cßn l¹i cña vÝt cÊy. Dïng ch×a vÆn cã kÝch th−íc t−¬ng øng. Quay ®ai èc nãi trªn cho tíi khi th¸o ®−îc vÝt cÊy ra ngoµi. H×nh 1.3: C¸c ph−¬ng ph¸p th¸o vÝt d. Dïng thanh thÐp (h×nh 1.3.d) Hµn ®Ýnh vµo phÇn låi cßn l¹i cña vÝt cÊy bÞ g·y tr−íc ®ã ph¶i ®Æt 1vßng ®Öm ë bªn d−íi thanh thÐp ,quay thanh thÐp nãi trªn, vÝt cÊy bÞ g·y sÏ ®−îc th¸o ra ngoµi. NÕu kh«ng thÓ ¸p dông mét sè ph−¬ng ph¸p trªn ®Ó lÊy vÝt cÊy ta khoan bá vµ sau ®ã tar« ren míi cã ®−êng kÝnh ren lín h¬n. 1.2.2. Th¸o khíp nèi trôc Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 9 ¾ Th¸o khíp nèi trôc b»ng chèt: Dông cô ®Ó th¸o: Dïng ®ét, bóa ®Ó th¸o, lùc t¸c dông ®óng t©m chèt, lùc t¸c dông võa ph¶i, tr¸nh lµm toÐt ®Çu chèt, sao cho ®−êng kÝnh ®ét ph¶i nhá h¬n ®−êng kÝnh chèt mét Ýt. Sau khi ®ãng th× lÊy chèt ra. §èi víi chèt trô: Ta cã thÓ t¸c dông lùc vµo bÊt kú ®Çu nµo cña chèt. §èi víi chèt c«n: Th× ta ph¶i t¸c dông lùc vµo ®Çu nhá cña chèt c«n, ë khíp nèi lo¹i nµy ng−êi ta l¾p 2 chèt c«n ng−îc chiÒu nhau. Do vËy khi th¸o xong chèt c«n thø nhÊt, ta t¸c dông vµo chèt c«n kia theo chiÒu ng−îc l¹i (h×nh 1.4). P H×nh 1.4: Th¸o khíp nèi trôc b»ng chèt ¾ Th¸o khíp nèi trôc kiÓu vÊu: Khíp nèi trôc kiÓu vÊu hay chÝnh lµ li hîp vÊu. Li hîp vÊu gåm nhiÒu lo¹i: Li hîp r¨ng h×nh thang, h×nh vu«ng, h×nh ch÷ nhËt, h×nh tam gi¸c.. . Li hîp vÊu gåm hai nöa 1 vµ 2. Nöa1 l¾p chÆt ë ®o¹n cuèi mét trôc b»ng then cã vÝt hoÆc chèt ®Þnh vÞ, nöa 2 l¾p di tr−ît trªn ®o¹n cuèi cña trôc thø 2. Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o chèt hoÆc vÝt ®Þnh vÞ cña nöa li hîp mét l¾p víi trôc, sau ®ã th¸o trôc ra khái nöa li hîp 1. Cßn trôc cña li hîp 2 cã thÓ th¸o dÔ dµng (H×nh 1.5). Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 10 2 1 H×nh 1.5: Li hîp vÊu ¾ Th¸o Li hîp ma s¸t c«n §Æc ®iÓm cÊu t¹o cña ma s¸t c«n gåm 2 ®Üa ma s¸t 1vµ 2. §Üa c«n 1 chñ ®éng l¾p cè ®Þnh trªn trôc. §Üa c«n 2 bÞ ®éng l¾p di tr−ît theo chiÒu trôc, mÆt lµm viÖc cña c¸c ®Üa lµ mÆt c«n, t¹o ra lùc ma s¸t ®Ó truyÒn m«men xo¾n.(H×nh 1.6) 2 1 H×nh 1.6: Khíp li hîp c«n ma s¸t Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o vÝt ®Þnh vÞ trªn ®Üa chñ ®éng, sau ®ã th¸o c¸c trôc ra khái nöa chñ ®éng vµ bÞ ®éng. §èi víi ®Üa c«n l¾p cè ®Þnh trªn trôc cã thÓ dïng vam, m¸y Ðp th¸o trôc ra khái ®Üa c«n. ¾ Th¸o li hîp ma s¸t ®Üa. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 11 Li hîp ma s¸t ®Üa gåm c¸c ®Üa chñ ®éng 3, l¾p vµo r·nh cña èng 4 ®−îc l¾p cè ®Þnh trªn trôc dÉn 1. Xen gi÷a c¸c ®Üa 3 lµ ®Üa bÞ dÉn 2. Khi g¹t b¹c 6 sang ph¶i phÇn c«n ë ®Çu b¹c sÏ n©ng ®ßn bÈy 8 tú vµo vµ Ðp chÆt c¸c ®Üa 2,3 víi nhau .§ai èc 5 ®iÒu chØnh khe hë gi÷a c¸c ®Üa (H×nh 1.7) H×nh 1.7: Khíp li hîp ma s¸t ®Üa Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o chèt g¹t, trôc, th¸o èng dÉn sè 4, tiÕp ®ã dïng ®ét vµ bóa th¸o chèt cña ®ßn bÈy 8, th¸o ®ßn bÈy 8, th¸o ®Üa chñ ®éng, bÞ ®éng, th¸o ®ai èc 5 vµ th¸o b¹c g¹t 6. 1.2.3. Th¸o chi tiÕt l¾p chÆt ra khái trôc §Ó th¸o c¸c chi tiÕt l¾p chÆt ra khái trôc nh− B¸nh r¨ng, nèi trôc, æ l¨n...v.v Ta th−êng dïng c¸c m¸y Ðp thuû lùc ®øng hoÆc ngang lùc ®øng hoÆc ngang, khi Ðp c¸c chi tiÕt cã kÝch thø¬c kh¸c nhau cã thÓ dïng c¸c vßng ®Öm, vßng ®ì ®Ó tr¸nh lµm s©y s¸t c¸c bÒ mÆt chi tiÕt vµ t¹o ®−îc diÖn tÝch mÆt tú lín. Khi kh«ng cã m¸y Ðp thuû lùc cã thÓ dïng c¸c vam th¸o cã 2 hoÆc 3 mãc NÕu dïng vam ®Ó th¸o æ l¨n. 1.3. Röa vµ lµm s¹ch chi tiÕt vµ côm m¸y C¸c chi tiÕt vµ côm m¸y võa th¸o ra ph¶i ®−îc chïi s¹ch mäi vÕt bÈn, dÇu mì, ®¸nh s¹ch gØ, muéi than v.v...tr−íc khi ®em röa. Muéi than cã thÓ ®−îc ®¸nh s¹ch b»ng bµn ch¶i s¾t, dao c¹o hoÆc nhóng vµo dung dÞch gåm 24g xót Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 12 ¨n da, 35g canxi cacbonnat, 1,5g n−íc thuû tinh, 25g xµ phßng láng. TÊt c¶ c¸c chÊt ®ã ®−îc hoµ trong 1 lÝt n−íc. C¸c chi tiÕt ®−îc ng©m trong bÓ chøa tõ 2÷3h. Dung dÞch ®−îc ®un nãng ®Õn 80÷900C ®Ó t¨ng ho¹t tÝnh. Sau khi lÊy c¸c chi tiÕt ë bÓ ra ®em tr¸ng qua n−íc l¶ råi n−íc nãng. C¸nh röa s¹ch dÇu mì thuËn tiÖn nhÊt lµ dïng dÇu ho¶, x¨ng, dÇu ma dót. DÇu háa, dÇu ma dót, x¨ng dÔ bèc h¬i vµ g©y ®éc h¹i cho ng−êi. V× vËy tèt nhÊt lµ röa trong bÓ chuyªn ding (h×nh 1.8) vµ cã c¸c thiÕt bÞ b¶o hé lao ®éng thÝch hîp. H×nh 1.8: BÓ dÇu röa chi tiÕt m¸y BÓ röa ®−îc hµn ®Ýnh vµo khung 1. Bªn trong bÓ cã gi¸ ®Ó chi tiÕt (kiÓu m¾t c¸o) vµ l−íi läc. N¾p bæ ®−îc nèi b¶n lÒ cã g¾n hai vµnh h×nh qu¹t 4 vµ liªn hÖ víi bµn ®¹p 6 b»ng xÝch 5. Khi ®¹p ch©n vµo bµn ®¹p 6 n¾p bÓ sÏ më ra vµ ta co thÓ bá chi tiÕt vµo bÓ hoÆc lÊy ra mét c¸ch tho¶I m¸i. Khi nhÊc ch©n khái bµn ®¹p, n¾p bÓ tù ®éng ®ãng l¹i do trong l−îng b¶n th©n. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 13 1.4. S¬ ®å tãm t¾t qu¸ tr×nh söa ch÷a m¸y Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 14 Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 15 Ch−¬ng II : B¶o tr× s÷a ch÷a c¸c mèi ghÐp cè ®Þnh 2.1. Mèi ghÐp ren 2.1.1. C«ng dông, ph©n lo¹i ¾ C«ng dông: - Ren tam gi¸c lµ lo¹i ren th«ng dông nhÊt, cã ®é kÝn khÝt cao, th−êng ®−îc sö dông trong c¸c kÕt cÊu ren vÝt, trong bu l«ng, ªcu, c¸c èng thñy lùc, nót ren ë c¸c van tr−ît. - Ren vu«ng vµ ren thang th−êng ®−îc dïng trong c¸c c¬ cÊu truyÒn ®éng nh− c¸c vÝt me hµnh tinh, vÝt bµn dao cña m¸y c«ng cô, vÝt n©ng cña m¸y, vÝt me c¸i cña m¸y tiÖn ren, vÝt me t¶i, may Ðp, vÝt me trong ªt« nguéi… - Ren r¨ng c−a th−êng dïng trong c¸c c¬ cÊu chÞu lùc lín theo mét h−íng nh− m¸y nÐn d¹ng c¬ khÝ hay thñy lùc, c¸c lo¹i kÝch … - Ren cung trßn th−êng ®−îc dïng trong c¸c mãc nèi toa tµu, nèi c¸c ®−êng èng n−íc lín… ¾ Ph©n lo¹i: - C¨n cø theo h×nh d¹ng pr«fin th× ren ®−îc chia lµm nhiÒu lo¹i: ren tam gi¸c, ren vu«ng, ren thang, ren r¨ng c−a, ren cung trßn, ren b¸n nguyÖt, ren ®Þnh vÞ, ren gãc vu«ng…., ®−îc thÓ hiÖn ë (h×nh 2.1). - C¨n cø theo vÞ trÝ th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren ngoµi vµ ren trong. - C¨n cø theo h−íng xo¾n th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren ph¶i vµ ren tr¸i, nh− (h×nh 2.2) thÓ hiÖn. §Æt ®øng bul«ng, ren tõ tr¸i qua ph¶i lªn cao dÇn, lµ ph¶i (®ai èc vÆn vµo theo chiÒu kim ®ång hå), ren tõ ph¶i qua tr¸i cao dÇn, tøc lµ ren tr¸i (®ai èc vÆn vµo ng−îc chiÒu kim ®ång hå). - C¨n cø theo sè ®Çu mèi th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren mét ®Çu mèi vµ ren nhiÒu ®Çu mèi. Ngoµi ren th−êng dïng ra ng−êi ta cßn ph©n lo¹i theo bÒ mÆt vµ theo c«ng dông: Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 16 - C¨n cø theo h×nh d¹ng bÒ mÆt th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren trô vµ ren c«n. - C¨n cø theo c«ng dông th× ren ®−îc chia lµm ba lo¹i: ren l¾p siÕt, ren truyÒn ®éng vµ ren chuyªn dïng. - C¨n cø theo tiªu chuÈn th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren tiªu chuÈn vµ ren kh«ng tiªu chuÈn. - Theo hÖ thèng ren th× ren ®−îc chia lµm ba lo¹i: ren hÖ mÐt, ren hÖ anh vµ ren èng (trô), ®−îc thÓ hiÖn ë (h×nh 2.3). H×nh 2.1: Ren: a) Ren c«n; b) Ren trô; c) Ren hÖ mÐt; d) Ren hÖ Anh; e) Ren èng (hÖ anh) Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 17 H×nh 2.2: Ph−¬ng ph¸p ph©n biÖt ren tr¸i, ren ph¶i. H×nh 2.3: ThÓ hiÖn ren theo hÖ Anh vµ hÖ mÐt. 2.1.2. C¸c d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp C¸c d¹ng h− háng th−êng gÆp nhÊt cña mèi ghÐp ren lµ: - Mßn profin ren theo ®−êng kÝnh trung b×nh - Gi¶m diÖn tÝch bÒ mÆt lµm viÖc cña ren (v× mßn). - Th©n bul«ng bÞ gi·n v× biÕn d¹ng dÎo. - Th©n bul«ng hoÆc vÝt cÊy bÞ uèn hoÆc bÞ ®øt. - C¸c vßng ren bÞ c¾t ®øt do lùc kÐo hoÆc nÐn däc trôc t¨ng ®ét ngét. 2.1.3. C¸c biÖn ph¸p s÷a ch÷a c¸c lo¹i h− háng trªn Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 18 ¾ Ren bÞ mßn ®øt hoÆc mÎ trªn bu l«ng hoÆc trôc cã ren. - TiÖn hÕt ren cò råi c¾t ren míi cã kÝch th−íc nhá h¬n, lóc nµy ph¶i thay thÕ ®ai èc míi. NÕu ren cò ®· ®−îc t«i cøng th× tr−íc khi tiÖn cÇn ñ. - NÕu kh«ng cho phÐp gi¶m kÝch th−íc ren th× phôc håi b»ng c¸ch hµn ®¾p hoÆc m¹ kim lo¹i hoÆc gia c«ng c¬. ¾ Ren bÞ mßn ®øt, vì hay mÎ, ë trong lç(trong th©n chi tiÕt m¸y). - Söa tíikÝch th−íc söa ch÷a b»ng c¸ch tiÖn, khoan hoÆc khoÐt hÕt ren cò råi lµm l¹i ren míi cã kÝch th−íc lín h¬n lóc nµy ph¶i thay bu l«ng hoÆc vÝt cÊy. - §Ó söa ch÷a t¹m mèi ghÐp ren trong tr−êng hîp phøc t¹p ta cã thÓ lµm bu l«ng hoÆc vÝt cÊy h¬i nhØnh h¬n lç cò ®Ó l¾p víi lç ren mßn. Khi cã dÞp thuËn lîi ph¶i söa ch÷a chÝnh thøc ngay. - Trong t−êng hîp lç ren ®−îc söa ch÷a b»ng chi tiÕt bæ sung: muèn vËy ta khoÐt hoÆc khoan lç ren cã háng réng thªm 5-6 mm n÷a råi míi tiÖn ren ë b¹c víi kÝch th−íc ren ban ®Çu. ¾ Th©n bu l«ng bÞ cong. N¾n b»ng bµn Ðp kiÓu vÝt me hoÆc ªt« ®Ó tr¸nh h− h¹i ren. Khi n¾n ph¶i dïng ®Öm mÒm ®Ó kÑp chÆt chi tiÕt. C¸c vÝt cÊy bÞ cong hoÆc ren háng ®Òu ®−îc thay míi mµ kh«ng söa ch÷a. ¾ BÞ c¸c chÊt bÈn cóa chÆt vµo r·nh then. Dïng bµn ren, tar« hoÆc chi tiÕt l¾p ren víi nã ®Ó c¹y chÊt bÈn ë ren vµ “ n¾n l¹i ren” ¾ §Çu bu l«ng ®ai èc bÞ vì, mÐo “ chên” (kh«ng cã h×nh d¸ng s¸u c¹nh) c¸c chi tiÕt kh¸c bÞ søt mÎ. Dòa hµn ®¾p, råi gia c«ng c¬ hoÆc chØ gia c«ng c¬ råi dïng ch×a vÆn cã ngµm hÑp h¬n vµ vÆn. ¾ C¸c chi tiÕt ren bÞ nøt. Hµn ®¾p hoÆc thay míi ¾ Ren mÐo v× xiÕt ®ai èc qu¶ t¶i. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 19 Tuú theo ®é h− háng mµ ¸p dông mét trong c¸c biÖn ph¸p söa ch÷a ®· nªu hoÆc thay míi. ¾ “ChÕt” ren (tøc ren bÞ chÆt cøng kh«ng vÆn ra ®−îc) Ng©m trong x¨ng hoÆc dÇu ho¶ tõ vµi giê ®Õn vµi ngµy råi dïng ch×a vÆn nèi víi c¸nh tay ®ßn mµ vÆn ra. VÆn ®−îc råi th× tuú theo h×nh d¹ng ren mµ söa ch÷a. 2.2. Mèi ghÐp chªm 2.2.1. C«ng dông, ph©n lo¹i ¾ C«ng dông: C¸c lo¹i chªm dïng ®Ó ghÐp chÆt dïng trong mèi ghÐp cè ®Þnh vµ chªm dïng ®Ó ®iÒu chØnh khe hë trong mèi ghÐp ®éng, vÝ dô nh− chªm ë r·nh tr−ît bµn dao m¸y TiÖn. ¾ Ph©n lo¹i : - Chªm ghÐp chÆt - Chªm ®iÒu chØnh cã khe hë. 2.2.2. C¸c d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp Nh÷ng d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp chªm lµ : - Chªm bÞ biÕn d¹ng vµ níi láng. - Chªm vµ r·nh chªm bÞ mßn hoÆc søt mÎ. - C¸c chi tiÕt cña mèi ghÐp bÞ nøt. 2.2.3. C¸c biÖn ph¸p s÷a ch÷a c¸c lo¹i h− háng trªn - C¸c chªm háng ®Òu thay thÕ chø kh«ng söa ch÷a. - NÕu chªm bÞ biÕn d¹ng Ýt vµ níi láng, cã thÓ dïng t¹m b»ng c¸ch ®ãng chªm chÆt l¹i, nh−ng c¸ch nµy chØ lµ t¹m thêi khi ch−a cã chªm thay ®æi. V× hiÖn t−îng nµy chøng tá chªm kh«ng ®ñ ®é cøng cÇn thiÕt nÕu dïng l¹i ch¾c ch¾n sÏ l¹i bÞ biÕn d¹ng vµ níi láng ra. - C¸c r·nh chªm bÞ mßn hoÆc søt mÎ ®−îc ra c«ng réng ra hoÆc l¾p chªm míi hoÆc hµn liÒn råi gia c«ng r·nh míi cã kÝch th−íc ban ®Çu. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 20 - C¸c chi tiÕt cña mèi ghÐp bÞ nøt tuú t×nh tr¹ng sÏ hµn phôc håi hoÆc thay míi. 2.3. Mèi ghÐp then 2.3.1. C«ng dông, ph©n lo¹i ¾ C«ng dông: th−êng dïng ®Ó l¾p c¸c chi tiÕt m¸y truyÒn m« men xo¾n nh−: b¸nh r¨ng, b¸nh ®ai, ®Üa xÝch... víi trôc. Nã ®−îc dïng réng r·i v× cÊu t¹o ®¬n gi¶n, ch¾c ch¾n, dÔ th¸o l¾p, gi¸ thµnh h¹... ¾ Ph©n lo¹i: Chia ra lµm hai lo¹i - Then l¾p láng: Then b»ng, then b¸n nguyÖt, then dÉn h−íng. - Then ghÐp c¨ng: then v¸t, then tiÕp tuyÕn,... 2.3.2. C¸c d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp Mèi ghÐp then b»ng truyÒn m« men xo¾n chñ yªó nhê 2 mÆt bªn cña then, trong qu¸ tr×nh lµm viÖc mèi ghÐp then b»ng th−êng ph¶i chÞu t¶i träng ®ét ngét (khi b¾t ®Çu truyÒn chuyÓn ®éng). Do ®ã, mèi ghÐp th−êng cã d¹ng háng nh−: - R·nh then trªn may¬ vµ trªn trôc bÞ nong réng, biÓu hiÖn lµm mèi ghÐp then lµm viÖc cã ®é r¬. - Khi chÞu t¶i träng ®ét ngét hoÆc khi bÞ qu¸ t¶i mèi ghÐp then cã thÓ bÞ c¾t ®øt (biÕt con then). HËu qu¶ lµ mèi ghÐp kh«ng truyÒn ®−îc chuyÓn ®éng. 2.3.3. C¸c biÖn ph¸p s÷a ch÷a c¸c lo¹i h− háng trªn - Tr−êng hîp r·nh then trªn may ¬ hoÆc trªn trôc bÞ nong réng: Söa l¹i r·nh then trªn trôc tíi kÝch th−¬c s÷a ch÷a sau ®ã lµm l¹i con then míi. Chó ý: khi lµm l¹i con then míi cÇn chän ®óng vËt liªuô t−¬ng thÝch ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o ®−îc c¸c yªu cÇu cña mèi ghÐp. Trong t−êng hîp r·nh then trªn trôc hoÆc trªn may¬ bÞ nong qu¸ réng th× chóng ta cã thÓ gia c«ng l¹i r·nh then míi, khi gia c«ng cÇn chó ý quay trôc (may ¬) ®i mét gãc 900, 1350 hoÆc 1800 vµ gia c«ng r·nh then míi t¹i vÞ trÝ ®ã. - Tr−êng hîp con then bÞ c¾t ®øt: Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 21 Trong tr−êng hîp nµy chóng ta xö lý rÊt ®¬n gi¶n theo c¸ch sau: lÊy phÇn then bÞ c¾t ®øt trªn trôc vµ may ¬ ra sau ®ã gia c«ng l¹i con then míi. Chó ý: Khi lµm l¹i con then míi cÇn chän ®óng vËt liÖu t−¬ng thÝch ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o ®−îc ®óng yªu cÇu cña mèi ghÐp. 2.4. Mèi ghÐp then hoa 2.4.1. C«ng dông, ph©n lo¹i ¾ C«ng dông: th−êng dïng ®Ó l¾p c¸c chi tiÕt m¸y truyÒn m« men xo¾n, ®¶m b¶o mèi ghÐp ®−îc ®ång t©m h¬n vµ dÔ di tr−ît c¸c chi tiÕt kh¸c trªn trôc. ¾Ph©n lo¹i: - Theo ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña mèi ghÐp then hoa cã thÓ chia ra lµm 2 lo¹i : + GhÐp cè ®Þnh: Trong ®ã moay¬ ®−îc cè ®Þnh trªn trôc. + GhÐp di ®éng: Moay¬ cã thÓ tr−ît däc trôc. - Theo d¹ng r¨ng th× cã 3 lo¹i : + Then hoa r¨ng ch÷ nhËt: Lo¹i nµy dïng kh¸ phæ biÕn trong ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o m¸y. + Then hoa r¨ng tam gi¸c: Dïng truyÒn m«men kh«ng lín, th−êng ¸p dông cho mèi ghÐp cè ®Þnh. + Then hoa r¨ng th©n khai: Lo¹i nµy truyÒn m«men xo¾n lín, gi¶m ®−îc øng suÊt tËp ë ch©n then do cã biÕn d¹ng th©n khai. - Theo c¸ch ®Þnh t©m khi ghÐp chia ra: + §Þnh t©m theo ®−êng kÝnh ngoµi: Dïng khi moay¬ kh«ng nhiÖt luyÖn vµ ®¶m b¶o ®é ®ång t©m cao. + §Þnh t©m theo ®−êng kÝnh trong: Dïng mèi ghÐp cÇn cã ®é ®ång t©m cao. + §Þnh t©m theo c¹nh bªn: Kh«ng ®¶m b¶o ®é ®ång t©m nh−ng lùc ph©n bè ®Òu trªn r¨ng, nªn dïng trong tr−êng hîp truyÒn m«men xo¾n lín. 2.4.2. C¸c d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp Nh÷ng h− háng cña mèi ghÐp then hoa th−êng gÆp lµ: - Mßn then trong trôc vµ r·nh then trong lç. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 22 - DËp, vì, søt mÎ then hoa. - S©y s¸t hoÆc trãc bÒ mÆt lµm viÖc cña then hoa do t¸c dông cña t¶i träng ®éng 2.4.3. C¸c biÖn ph¸p s÷a ch÷a c¸c lo¹i h− háng trªn - NÕu then hoa vµ r·nh then mßn Ýt mµ mèi ghÐp ®Þnh t©m theo ®−êng kÝnh trong cña trôc th× c¸ch s÷a ch÷a tèt nhÊt lµ söa lç then hoa tíi kÝch th−íc söa ch÷a vµ t¨ng kÝch th−íc then hoa trªn trôc b»ng c¸ch sÊn tõng then mét theo chiÒu däc then. - NÕu then hoa vµ r·nh then mßn Ýt mµ mèi ghÐp ®Þnh t©m theo ®−êng kÝnh ngoµi cña trôc th× söa ch÷a nh− sau : Söa ch÷a then hoa tíi kÝch th−íc söa ch÷a Vµ n©ng ®−êng kÝnh ®−êng kÝnh ngoµi ®Ó c¸c r·nh then hÑp l¹i phï hîp víi kÝch th−íc s÷a ch÷a cña chiÒu réng then hoa trªn trôc. - NÕu then hoa vµ r·nh then hoa mßn nhiÒu nh−ng ch−a qu¸ 20-25 % chiÒu réng then thi gia c«ng lç then hoa ®Õn kÝch th−íc söa ch÷a, hµn ®¾p trôc then hoa råi gia c«ng theo kÝch th−íc lç then hoa. - NÕu then hoa vµ r·nh then hoa mßn nhiÒu qu¸ 20-25 % chiÒu réng then th× ta hµn ®¾p toµn bé r·nh then råi gia c«ng r·nh then míi. + L−u ý : Nh÷ng chi tiÕt phøc t¹p gia c«ng khã kh¨n vµ ®¾t tiÒn, nÕu cßn kh¶ n¨ng lµm viÖc, chØ cã mét phÇn then hoa bÞ háng mµ viÖc hµn ®¾p ¶nh h−ëng ®Õn ®é chÝnh x¸c cña chi tiÕt v× vËy ta ph¶i thay phÇn trôc cã then hoa. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 23 Ch−¬ng III: B¶o tr× söa ch÷a trôc t©m vμ trôc truyÒn Trong söa ch÷a c¸c trôc t©m vµ trôc truyÒn chóng ta ph©n trôc lµm ba lo¹i: trôc tr¬n, trôc bËc vµ trôc then hoa. Khi n¾n c¸c trôc cong, ta cßn ph©n thµnh trôc cøng vµ trôc mÒm. Trôc mÒm lµ trôc cã chiÒu dµi gÊp 5 lÇn ®−êng kÝnh trë lªn. Tuy vËy ®èi víi tõng trôc cô thÓ trong söa ch÷a còng cã thÓ ph©n lo¹i kh¸c víi chÕ t¹o trôc míi. KÕt cÊu cña trôc t©m, trôc truyÒn c¬ b¶n gièng nhau vµ ®Òu dïng ®Ó ®ì c¸c chi tiÕt quay. Chóng chØ kh¸c nhau ë chç: Trôc truyÒn ngoµi chÞu m«men xo¾n vµ th−êng quay cïng víi c¸c chi tiÕt l¾p trªn nã, cßn trôc t©m th−êng ®øng yªn vµ chØ chÞu m«men uèn th«i. Nh÷ng h− háng th−êng gÆp cña hai lo¹i trôc nµy lµ: - Mßn ngçng trôcvµ mÊt ®é nh½n bÒ mÆt cÇn thiÕt. - BÞ xo¾n lµm mÊt ®é chÝnh x¸c vÞ trÝ t−¬ng quan gi÷a c¸c bé phËn cña trôc (vÞ trÝ gi÷a c¸c r·nh then víi nhau …). - BÞ uèn. - BÞ nøt hoÆc gÉy. 3.1. Trôc bÞ mßn ngâng vµ mÊt ®é nh½n cÇn thiÕt 3.1.1. Söa ch÷a ngâng trôc tíi kÝch th−íc söa ch÷a nhá h¬n kÝch th−íc ban ®Çu Ph−¬ng ph¸p nµy th−êng ¸p dông cho c¸c ngâng trôc lµm viÖc trong æ tr−ît babit hoÆc nh÷ng æ tr−ît sÏ ®−îc tr¸ng l¹i hoÆc thay míi khi söa ch÷a ®ång thêi víi trôc. - NÕu ngâng trôc mßn ch−a tíi 0,2- 0,3 mm chØ viÖc mµi ®¹t ®é c«n, ®é « van vµ ®é nh½n bÒ mÆt cÇn thiÕt. - NÕu ®é mßn lín h¬n th× ®em tiÖn. Sau ®ã mµi l¹i cho phÐp gi¶m ®−êng kÝnh trôc kh«ng qu¸ 5%. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 24 3.1.2. Phôc håi ngâng trôc tíi kÝch th−íc ban ®Çu Ph−¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho ngâng trôc l¾p víi æ l¨n. - NÕu ngâng trôc mßn Ýt ta m¹ Cr«m (chiÒu dµy líp m¹ Cr«m chØ tíi vµi tr¨m μm) råi mµi. - NÕu mßn nhiÒu th× m¹ thÐp, phun thÐp, hµn ®iÖn hå quang rung sau ®ã tiÖn råi mµi (chó ý ph¶i ñ tr−íc khi mµi). 3.1.3. Söa ch÷a b»ng b¹c Ðp trung gian Tr−êng hîp ngâng trôc bÞ mßn nhiÒu cßn cã thÓ dïng b¹c söa ch÷a Ðp vµo trôc cò (l¾p chÆ) råi gia c«ng b¹c nµy ®¹t kÝch th−íc vµ ®é nh½n bÒ mÆt cÇn thiÕt. Trôc B¹c H×nh 3.1: Phôc håi trôc mßn b»ng c¸ch Ðp b¹c trung gian 3.2. Trôc bÞ biÕn d¹ng xo¾n - ChØ trôc truyÒn míi cã d¹ng sai háng nµy. Tr−íc tiªn ph¶i kiÓm tra, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®é sai lÖch vÒ xo¾n cña trôc råi ®−a lªn ®å g¸ chuyªn dïng vµ xo¾n trôc theo chiÒu ng−îc l¹i. - Khi thao t¸c ph¶i tiÕn hµnh tõ tõ ®Ó lùc xo¾n truyÒn ®Õn toµn bé trôc, tr¸nh kh«ng ph¸ huû c¸c cø tú dïng ®Ó xo¾n trôc (th−êng lµ r·nh then). - Sau khi n¾n ph¶i nung nãng trôc tíi nhiÖt ®é ram thÊp, gi÷ ë nhiÖt ®é nµy 3÷ 4 giê råi lµm nguéi chËm (vÝ dô nguéi trong kh«ng khÝ tÜnh). Sau khi nhiÖt luyÖn, nÕu trôc vÉn kh«ng bÞ xo¾n trë l¹i th× kÕt qu¶ nµy sÏ ®−îc duy tr× l©u dµi. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 25 3.3. Trôc bÞ cong Söa ch÷a b»ng c¸ch n¾n hoÆc nung nãng côc bé: ¾ N¾n trôc (ph−¬ng ph¸p c¬ khÝ): cã thÓ n¾n ë tr¹ng th¸i nguéi hoÆc nãng. §èi víi trôc mÒm hoÆc trôc cã ®−êng kÝnh nhá h¬n 50mm ®Òu ®−îc n¾n nguéi. ChØ cã nh÷ng trôc cã ®−êng kÝnh lín h¬n 50mm vµ bÞ cong nhiÒu míi n¾n nãng; khi n¾n nãng cÇn ph¶i nung trôc ®Õn nghiÖt ®é rÌn (150÷450 0C). Cã thÓ n¾n trªn c¸c m¸y Ðp vÝt hoÆc m¸y Ðp thuû lùc. M¸y Ðp H×nh 3.2: N¾n trôc ¾ Ph−¬ng ph¸p nung nãng côc bé: ¸p dông cho trôc cã ®−êng kÝnh lín h¬n 50mm. H×nh 3.3: Nung nãng côc bé 3.4. Trôc bÞ nøt hoÆc gÉy Nh÷ng trôc kh«ng quan träng nÕu bÞ nøt vì nhá th× hµn v¸, nÕu nøt vì lín hoÆc gÉy cã thÓ hµn nèi hai phÇn trôc víi nhau. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 26 3.4.1. Hµn Trªn trôc ë chç nøt hoÆc g·y t¹o 2 mÆt c«n ®èi ®Ønh nhau, gãc ë ®Ønh 900 , khoan lç Φ5 ÷ Φ10 l¾p chèt ghÐp s¬ bé kiÓm tra ®é ®ång t©m. Sau ®ã hµn tõ tõ võa hµn võa xoay trôc, sau khi hµn th−êng hoa chç hµn ë nhiÖt ®é 8500C. H×nh 3.4: Phôc håi trôc gÉy hoÆc nøt nghiªm träng 3.4.2. Nèi trôc Nh÷ng trôc bÞ nøt, g·y kÌm theo søt mÏ nÕu nèi nh− h×nh 3.4 sÏ bÞ hôt chiÒu dµi th× cã thÓ nèi nh− h×nh 3.5, tøc lµ thªm mét ®o¹n phô thªm ®Ó b¶o chiÒu dµi ban ®Çu cña trôc söa ch÷a. Sau khi hµn nÕu trôc bÞ cong th× ph¶i n¾n söa, ®ång thêi ph¶i ñ ®Ó khö øng suÊt d− råi gia c«ng ®Ó ®¹t ®é chÝnh x¸c vµ ®é nh½n bÒ mÆt cÇn thiÕt. H×nh 3.5: Phôc håi trôc gÉy cã ®o¹n nèi thªm Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 27 Ch−¬ng IV: b¶o tr× söa ch÷a trôc chÝnh 4.1. KÕt cÊu cña trôc chÝnh vµ c¸c d¹ng háng th−êng gÆp 4.1.1. KÕt cÊu cña trôc chÝnh Trôc chÝnh lµ mét trong nh÷ng chi tiÕt quan träng nhÊt cña c¸c m¸y c¾t kim lo¹i. ë m¸y tiÖn, trôc chÝnh l¾p trùc tiÕp víi c¸c chi tiÕt gia c«ng. ë m¸y phay, khoan, doa, mµi, ®¸nh bãng... trôc chÝnh mang cô c¾t vµ quay cïng víi chóng. V× vËy ®é chÝnh x¸c, ®é cøng v÷ng vµ ®é æn ®Þnh chuyÓn ®éng cña trôc chÝnh cã ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm gia c«ng trªn m¸y. Trong ®a sè c¸c m¸y c¾t kim lo¹i, trôc chÝnh lµ chi tiÕt gia c«ng rÊt phøc t¹p vµ ®¾t tiÒn. V× vËy khi söa ch÷a m¸y ng−êi ta hÕt søc tr¸nh thay trôc chÝnh mµ t×m c¸ch phôc håi nã. §Ó söa ch÷a tèt, cÇn n¾m v÷ng nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña cÊu t¹o trôc chÝnh. H×nh 4.1 nªu cÊu t¹o trôc chÝnh cña c¸ lo¹i m¸y tiÖn th«ng dông chÝnh x¸c th−êng. Ngâng sau vµ ngong tr−íc ®Ó l¾p æ trôc H×nh 4.1: Trôc chÝnh cña c¸c lo¹i m¸y tiÖn chÝnh x¸c th−êng 1.Ngâng sau. 2. Th©n trôc; 3. NGâng tr−íc; 4. MÆt ®Þnh vÞ ®Ó l¾p m©m cÆp; 5. Lç c«n; 6. Ren ®Ó kÑp m©m cÆp 4.1.2. C¸c d¹ng háng hãc th−êng gÆp Nh÷ng bé phËn cã thÓ h− háng cña c¸c lo¹i trôc chÝnh lµ: - Ngâng trôc l¾p æ - Lç c«n Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 28 - Ren vµ then hoa - Ngâng c«n - Lç ®ãng chªm 4.2. Söa ngâng l¾p æ trôc 4.2.1. C¸c d¹ng háng hãc cña ngâng trôc Th−êng ngâng trôc h− háng v× mßn. 4.2.2. Ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc - NÕu mßn Ýt < 0,02mm cã thÓ mµi trªn m¸y tiÖn b»ng kÑp gç víi bét mµi nh·o. - NÕu mßn qu¸ 0,02mm th× mµivíi kÝch th−íc sña ch÷a sau khi mµi ph¶i kiÓm tra ®é cøng xem cßn cã líp thÊm than hoÆc t«i cøng. Kh«ng nÕu mµimÊt líp cøng ph¶i nhiÖt luyÖn hoÆc hãa nhiÖt luyÖn l¹i. Khi gia c«ng ngâng trôc ®¹t tíi kÝch th−íc s÷a ch÷a ph¶i thay bËc lãt æ trôc. - NÕu ngâng trôc mßn tíi 0,1 mm th× m¹ cr«m phun kim lo¹i hoÆc hµn hå quang. Ph¶i ®¾p ®ñ c¶ l−îng d− gia c«ng v× sau khi tiÖn vµ mµi ph¶i ®¹t ®−îc cña chi tiÕt. - NÕu ngâng trôc mßn nhiÒu th× cã thÓ tiÖn nhá ®i råi Ðp b¹c söa ch÷a gièng nh− mét biÖn ph¸p phôc håi trôc t©m, trôc truyÒn. Nguyªn c«ng cuèi cïng trong söa ch÷a ngâng trôc l¾p víi æ lµ ®¸nh bãng nh− sau: L¾p trôc lªn c¸c mòi t©m, tèc ®é, quay cña trôc kho¶ng 50-70m/phót, ®¸ ®¸nh bãng lµ mét miÕng gang peclit h¹t nhá cã b«i bét mµi nh·o ®Ó ®¸nh bãng ngâng trôc. Khi thao t¸c tay cÇm miÕng gang ¸p nhÑ mÆt cã bét mµi vµo ngâng trôc vµ ®−a ®i ®−a l¹i theo chiÒu dµi ngâng trôc kho¶ng 3-5 phót. Trong qu¸ tr×nh ®¸nh bãng ngâng trôc thØnh tho¶ng l¹i röa bét mµi dÝnh vµo ngâng trôc vµ miÕng gang b»ng x¨ng, b«i líp bét mµi míi vµo miÕng gang vµ tiÕp tôc c«ng viÖc. §Õn khi bÒ mÆt ngâng trôc bãng nh− g−¬ng th× ®−îc. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 29 4.3. Söa ch÷a lç c«n 4.3.1. C¸c d¹ng háng hãc cña lç c«n Lç c«n cña trôc chÝnh c¸c m¸y c¾t kim lo¹i th−êng bÞ háng v× mßn. KiÓm tra ®é mßn b»ng c¸c vÕt s¬n tiÕp xóc gi÷a lç víi calip c«n. 4.3.2. Ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc NÕu lç mßn Ýt cã thÓ ®−a lªn m¸y mµi trßn trong ®Ó söa ch÷a, khi ®ã ®Æt ngâng tr−íc cña trôc chÝnh cã lç c«n cÇn mµi lªn gi¸ ®ì chuyªn dïng (luynet), ®Çu sau trong m©m cÆp m¸y mµi. Sai sè g¸ ®Æt cho phÐp lµ 0,005 mm. Khi mµi chó ý ®¶m b¶o ®é c«n ban ®Çu. NÕu ®é c«n cÇn mµi lµ cña trôc chÝnh m¸y tiÖn cã thÓ ®Ó nguyªn trôc trªn m¸y ë d¹ng l¾p, dïng ®å g¸ mµi kÑp trªn bµn giao ®Ó mµi lç c«n. NÕu lç c«n trôc chÝnh mßn nhiÒu th× cã thÓ phôc håi b»ng c¸ch Ðp b¹c söa ch÷a nh− sau: H×nh 4.2: phôc håi lç c«n cña trôc chÝnh b»ng b¹c bæ TiÖn s½n mét b¹c c«n b»ng thÐp cacbon thÊp ( chi tiÕt 2 trong h×nh 4.2) dµy 4-5mm, cã kÝch th−íc phï hîp ®Ó Ðp vµo lç c«n trôc chÝnh sau nµy. §Ó ®¶m b¶o ®ång t©m gi÷a ®−êng t©m lç c«n sau khi söa ch÷a víi ®−êng t©m trôc chÝnh, cÇn ®Ó nguyªn trôc chÝnh l¾p trªn m¸y (nÕu lµ söa ch÷a trôc c«n trªn trôc chÝnh m¸y tiÖn) mµ tiÖn lç c«n theo ®−êng kÝnh ngoµi cña b¹c 2 sao chochiÒu dµi cña b¹c khi l¾p khÝt vµo lç c«n ®· tiÖn cña trôc chÝnh, lóc ch−a Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 30 Ðp chÆt th× ®Çu b¹c thß ra ngoµi mÆt ®Çu trôc chÝnh 5mm. ThÊm than lç b¹c s©u 0,5-8mm, t«i ®Õn HRC58-60, tÈy s¹ch gØ s¾t vµ c¸c chÊt bÈn b¸m ë b¹c b«i mì mÆt ngoµi b¹c vµ ®Æt nã vµo lç c«n trôc chÝnh. Dïng mét ®å v¸ kiÓu trôc hót ®Ó Ðp chÆt b¹c vµo lç c«n trôc chÝnh. Sau khi Ðp, mµi lç b¹c ®Ó ®¹t ®é nh½n vµ ®é chÝnh x¸c yªu cÇu. 4.4. Söa ch÷a ren vµ lç then 4.4.1. C¸c d¹ng háng hãc cña ren vµ lç then D¹ng háng c¬ b¶n cña ren vµ lç then lµ ren bÞ mßn, lç then bÞ hoÆc søt mÎ. 4.4.2. Ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc ¾ §èi víi ren cña trôc chÝnh bÞ mßn ®−îc söa ch÷a b»ng m¹ ®iÖn, hµn l¾p hoÆc hµn hå quang rung råi gia c«ng c¬ ®¹t kÝch th−íc ban ®Çu. NÕu c¾t ren míi víi kÝch th−íc nhá ®i th× ph¶i thay ®Üa b¾t m©m cÆp vÆn vµo ren nµy, c¸ch nµy rÊt Ýt dïng v× kÝch th−íc phÇn trë nªn kh«ng tiªu chuÈn. ¾ §èi víi r·nh then: - NÕu mßn Ýt hoÆc søt mÎ th× hµn ®¾p nh÷ng chç søt mÎ råi gia c«ng ®¹t kÝch th−íc ban ®Çu. Nh÷ng r·nh then bÞ háng nÆng th× kh«ng söa ch÷a mµ hµn ®¾p råi lµm r·nh then míi ë vÞ trÝ kh¸c c¸ch r·nh cò 900, 1350, 1800 theo chu vi nÕu kÕt cÊu cho phÐp. - NÕu hµn ®¾p mµ sî vªnh th× cã thÓ Ðp mét ®Öm thÐp vµo r·nh cò råi hµn liÒn hoÆc b¾t chÆt b¨ng vÝt. ¾ §èi víi then hoa: - NÕu mèi ghÐp then vµ then hoa mßn hÕt mµ mèi ghÐp ®Þnh t©m theo ®−êng bªn trong cña trôc th× c¸ch söa ch÷a tèt nhÊt lµ: söa lç then hoa tíi kÝch th−íc söa ch÷a vµ t¨ng kÝch th−íc then hoa trªn trôc theo kÝch th−íc cña r·nh then lç sau khi söa ch÷a nÕu then vµ r·nh then ®· t«i cøng th× ph¶i ñ tr−íc khi söa ch÷a. - Lµm t¨ng kÝch th−íc then hoa trªn trôc b»ng c¸ch xÊn tõng then mét theo chiÒu däc däc then, xÊn then hoa lµ dïng mét ®Üa b»ng thÐp lµm h»n Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 31 thµnh vÕt trªn bÒ mÆt däc theo then hoa (bÒ mÆt then hoa theo ®−êng kÝnh ngoµi). Sau khi xÊn kim lo¹i cña then ®−îc dån sang hai bªn lµm t¨ng chiÒu réng vµ ®−êng kÝnh trong cña then. Ta xÊn tõng then tíi khi chiÒu réng cña then tíi khi chiÒu réng cña then t¨ng tíi kÝch th−íc v−ît qu¸ chiÒu réng cña r·nh ë lç. Sau khi söa ch÷a mét l−îng d− ®ñ ®Ó gia c«ng (0.1÷ 0,2) mm th× sang then kh¸c, cø tiÕp tôc nh− thÕ ®Õn hÕt. Sau ®ã gia c«ng l¹i vµ nhiÖt luyÖn ®Ó ®¹t ®é cøng ban ®Çu. - NÕu r·nh then vµ then hoa mßn Ýt ®èi víi mèi ghÐp ®Þnh t©n theo ®−êng kÝnh ngoµi cña trôc th× söa ch÷a nh− sau: Söa ch÷a trôc then hoa tíi kÝch th−íc söa ch÷a vµ n©ng ®−êng kÝnh ngoµi cña lç then hoa ®Ó c¸c r·nh then hÑp l¹i phï hîp víi kÝch th−íc söa ch÷a cña chiÒu réng then trªn trôc. Sau ®ã söa l¹i chiÒu réng r·nh vµ ®−êng kÝnh ngoµi cña lç then hoa (may ¬). - NÕu r·nh then vµ then hoa mßn nhiÒu th× hµn l¾p råi gia c«ng c¬ theo kÝch th−íc söa ch÷a (ban ®Çu). Chó ý: Nh÷ng mèi ghÐp ren vµ then trªn trôc chÝnh rÊt chÝnh x¸c vµ trôc chÝnh lµ chi tiÕt quan träng kh«ng nªn v× söa ch÷a ren, then hoa vµ r·nh then mµ lµm ¶nh h−ëng tíi ®é chÝnh x¸c cña toµn trôc. 4.5. Söa ch÷a lç ®ãng chªm 4.5.1. C¸c d¹ng háng hãc cña lç ®ãng chªm Lç ®ãng chªm ®Ó th¸o dông cô c¾t (mòi khoan) ë trôc chÝnh m¸y khoan còng hay háng bÞ mßn. 4.5.2. Ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc C«ng nghÖ söa ch÷a nh− sau H×nh 4.3: Söa ch÷a lç ®ãng chªm Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 32 Gia c«ng réng lç ®ã thµnh h×nh ch÷ nhËt trªn m¸y xäc ®Ó chuÈn bÞ Ðp b¹c bæ sung vµo. Theo kÝch lç võa gia c«ng vµ ®−êng kÝnh trôc chÝnh, chÕ t¹o mét b¹c ®Ó ®Õn l−îng d− mµi vµ ®é d«i l¾p ghÐp, v¸t bèn gãc b¹c ®Ó khái cÊn vµo bèn gãc lç khi l¾p; t«i ®é b¹c ®Õn ®é cøng HRC55- 62 råi mµi bèn mÆt ngoµi sÏ l¾p vµo lç. Cuèi cïng, nung nãng trôc chÝnh vµ Ðp b¹c vµo lç ch÷ nhËt võa gia c«ng cña trôc. 4.6. Söa ch÷a ngâng c«n NhiÒu lo¹i trôc l¾p ghÐp víi c¸c chi tiÕt ®èi tiÕp b»ng ngâng c«n cã then (th−êng lµ then b¸n nguyÖt). Hai lo¹i trong sè c¸c ngâng c«n ®ã ®−îc giíi thiÖu trªn h×nh 4.4. §ã lµ kÕt cÊu ®Çu tr−íc cña trôc chÝnh m¸y mµi, mµi dïng ®Ó l¾p víi may ¬ cña chi tiÕt ®èi tiÕp nh− Ých kÑp ®¸ mµi, b¹c, m©m cÆp .v.v... H×nh 4.4: Ngâng c«n trôc chÝnh 4.6.1. C¸c d¹ng háng hãc cña ngâng c«n C¸c d¹ng háng cña ngâng c«n th−êng lµ: - Mßn mÆt c«n l¾p ghÐp trªn trôc vµ trªn lç lµm chi tiÕt bÞ láng chiÒu trôc, do ®ã còng bÞ láng h−íng t©m. - Mßn vµ chÌn dËp r·nh then, ë trôc vµ lç. - ChÌn dËp vµ c¾t ®øt then. - Mßn vµ ph¸ huû ren. 4.6.2. Ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc ë ®©y ta chØ nghiªn cøu ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc d¹ng háng mßn mÆt c«n (cßn c¸ch kh¾c phôc d¹ng háng nh−: Mßn vµ chÌn dËp r·nh then, ë trôc vµ lç; ChÌn dËp vµ c¾t ®øt then; Mßn vµ ph¸ huû ren t−¬ng tù nh− æ c¸c phÇn tr−íc). Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 33 - Khi mèi ghÐp bÞ láng v× bÞ mßm mÆt c«n, cã thÓ kh¾c phôc b»ng c¸ch c¾t bít mÆt ®Çu phÇn c«n trªn trôc (h×nh 4.5) ®Ó 1 tú ®−îc vµo chi tiÕt 2 trªn l¾p. H×nh 4.5: Söa mèi ghÐp trªn ngâng c«n - Khi kh«ng cho phÐp chi tiÕt dÞch chuyÓn chiÒu trôc, cÇn phôc håi c¸c mÆt c«n víi kÝch th−íc ban ®Çu tøc lµ ph¶i söa c¶ lç vµ trôc: lç ®−îc phôc håi b¨ng c¸ch l¾p b¹c söa ch÷a, chån hoÆc hµn ®¾p gia c«ng c¬: trôc ®−îc m¹ cr«m hoÆc hµn ®¾p hoÆc gia c«ng c¬, nÕu mßn qua ta thay trôc míi. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 34 Ch−¬ng V: B¶o tr× söa ch÷a trôc æ 5.1. Söa ch÷a æ l¨n 5.1.1. §Æc ®iÓm l¾p ghÐp æ l¨n ®−îc l¾p ghÐp víi bé phËn m¸y theo ®−êng kÝnh trong- d ( l¾p víi trôc) vµ kÝch th−íc ngoµi cña vßng ngoµi-D ( l¾p víi vá hép), æ dïng ®Ó ®ì trôc vµ lµm cho trôc chuyÓn ®éng nhÑ nhµng b»ng c¸c con l¨n. 5.1.2. C¸c d¹ng háng, nguyªn nh©n vµ ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc D¹ng háng Khe hë h−íng Nguyªn nh©n Mßn c¸c chi tiÕt cña æ BiÖn ph¸p kh¾c phôc §iÒu chØnh cho khe hë nhá kÝnh vµ chiÒu trôc ®i. Sau khi ®iÒu chØnh ®èi qu¸ lín. víi c¸c æ bi b×nh th−êng, cho phÐp khe hë v−ît qu¸ trÞ sè ban ®Çu 3-4 lÇn. NÕu khe hë lín qu¸ th× thay æ Cã cÆn ®en tõ æ Kh«ng ®ñ dÇu mì b«i Röa, b«i tr¬n vµ kiÓm tra lät ra ngoµi tr¬n, æ nãng qu¸ khe hë, nÕu kh«ng ®¹t yªu cÇu kü thuËt th× thay DÇu tõ æ lät ra cã VËt liÖu cña c¸c chi tiÕt æ lÉn mÆt s¾t kim bÞ mßn nªn líp bÒ mÆt c¸c Thay míi lo¹i, æ lµm viÖc cã vµnh æ vµ bi bÞ trãc tiÕng ån VÒ mÆt lµm viÖc æ lµm viÖc qu¸ t¶i, l¾p Thay æ. NÕu vÕt x−íc ë cña c¸c chi tiÕt æ ghÐp chÆt qu¸ chÕ ®é vµnh æ däc theo chiÒu l¨n bÞ nøt, x−íc, vì th«ng th−êng; cã vËt l¹ lät cña bi th× cã thÓ dïng l¹i vµo æ v× lãt kÝn kh«ng tèt ®−îc Háng vßng c¸ch Kh«ng ®ñ dÇu mì b«i tr¬n Söa vßng c¸ch. NÕu kh«ng ®−îc th× thay æ Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 35 C¸c bÒ mÆt lµm Cã h¬i Èm, n−íc, a xÝt, lät Lau chïi hÕt vÕt han gØ, viÖc bÞ han gØ vµo æ hoÆc dÇn mì b«i kiÓm tra dÇu mì b«i tr¬n. tr¬n kh«ng tèt NÕu gØ nÆng th× thay æ æ bÞ kÑt, quay Cã vËt l¹ chui vµo æ v× Lau ch×u, b«i tr¬n ®Çy ®ñ b¨ng tay thÊy “phít” lãt kÝn bÞ háng, thay phít. NÕu c¸c vßng æ nÆng thiÕu dÇu mì b«i tr¬n. mßn nhiÒu th× thay Khe hë l¾p r¸p Mßn ngâng trôc, lç th©n Söa ch÷a ngâng trôc vµ lç gi÷a æ víi trôc vµ m¸y hoÆc c¸c vßng æ. th©n m¸y. NÕu c¸c chi tiÕt lç th©n m¸y æ mßn nhiÒu th× thay míi kh«ng ®¶m b¶o C¸c vßng lãt kÝn D¹ bÞ bÈn, cøng; chÊt dÎo Röa vßng lãt kÝn b»ng kh«ng ®¶m b¶o bÞ l·o ho¸, lâo cña vßng x¨ng, lau kh«, c¾t bít vµi lãt kÝn æ lãt kÝn bÞ gi¶m tÝnh ®µn vßng lß xo. NÕu vßng lãt håi hoÆc trôc mßn kh«ng kÝn mßn hoÆc cøng qu¸ th× khÝt víi vµnh trong cña thay míi vßng lãt kÝn 5.2. Söa ch÷a æ tr−ît C¸c d¹ng háng cña æ tr−ît vµ nguyªn nh©n: - Líp kim lo¹i chèng ma s¸t bÞ ch¸y hoÆc bÞ bong, bÒ mÆt cña b¹c bÞ c¹o x−íc. Nguyªn nh©n: Do cæ trôc vµ b¹c lu«n lu«n tiÕp xóc víi nhau g©y ra hiÖn t−îng ma s¸t vµ mµi mßn c¸c chi tiÕt do ¸p suÊt dÇu thÊp kh«ng ®¶m b¶o l−îng dÇu b«i tr¬n. - æ bÞ nãng, trôc ®«i khi bÞ kÑt. Nguyªn nh©n : Khe hë nhá qu¸ hoÆc bÞ x−íc v× b«i tr¬n kh«ng tèt - æ kh«ng ®iÒu chØnh ®−îc khe hë : Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 36 Nguyªn nh©n : MÆt lµm viÖc mßn qu¸ trÞ sè cho phÐp. - MÆt lµm viÖc bÞ s©y s¸t lín, cã vÕt lâm, lµm viÖc ån Nguyªn nh©n: Do thiÕu dÇu b«i tr¬n hoÆc dÇu b«i tr¬n bÈn, cã cÆn b·. 5.2.1. Söa ch÷a æ nguyªn Mßn Ýt : ¸p dông mét sè biÖn ph¸p : - Chïn cho èng lãt ng¾n l¹i th−êng ¸p dông cho èng lãt cã chiÒu dµi L<2d vµ l−îng d− cña lç ch−a qu¸ 1% so víi ®−êng kÝnh ban ®Çu - Tr¸ng mét líp kim lo¹i b»ng BalÝt sau ®ã gia c«ng c¬ ®Ó ®¶m b¶o ®é nh½n vµ ®é bãng cÇn thiÕt. - NÕu èng lãt cã ®−êng kÝnh Φ > 100 mm th× tiÕn hµnh c¾t èng lãt lµm 2 phÇn, dòa mÆt c¾t v¸t mÐp sau ®ã hµn l¹i sao cho ®ñ l−îng d− gia c«ng theo kÝch th−íc trªn æ. - NÕu b¹c cã ®−êng kÝnh Φ < 100 mm th× kh«ng nªn c¾t lµm 2 nöa mµ cã thÓ phun 1 líp kim lo¹i chÞu ma s¸t vµo lç b¹c sau ®ã gia c«ng c¬ ®Ó ®¶m b¶o ®é nhít. - NÕu b¹c bÞ mßn nhiÒu th× ta tiÕn hµnh b»ng c¸ch mµi l¹i ngâng trôc vµ thay èng lãt cò b»ng èng lãt míi cã ®−êng kÝnh phï hîp víi ngâng trôc ®· mµ. 5.2.2. Söa ch÷a æ ghÐp hai nöa - Tr−íc hÕt ta ph¶i ®iÒu chØnh khe hë gi÷a ngâng trôc vµ b¹c b»ng c¸ch t¨ng hoÆc gi¶m chiÒu dµy c¨n ®Öm ë bÒ mÆt l¾p ghÐp. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 37 - NÕu bÒ mÆt b¹c bi x−íc ta tiÕn hµnh c¹o : Ph−¬ng ph¸p c¹o: Nöa b¹c d−íi ®−îc c¹o b»ng c¸ch ngâng trôc ®−îc phñ mét líp s¬n máng vµ rµ víi nöa b¹c d−íi sau ®ã ta xoay ®i råi c¹o theo vÕt mµi tiÕp xóc. Khi c¹o ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c : C¹o chç b¾t mµu vµ c¹o chç nÆng, bá chç nhÑ. Chó ý : Ph¶i thay ®æi mòi c¹o. Trong qu¸ tr×nh c¹o ®−îc tiÕp tôc ®Õn khi vÕt mµu ph©n bè ®Òu trªn bÒ mÆt lµm viÖc cña nöa b¹c vµ chiÕm 70- 75 diÖn tÝch bÒ mÆt tiÕp xóc. - Sau khi c¹o ®−îc mÆt d−íi ta tiÕn hµnh c¹o mÆt trªn, t−¬ng tù - Sau khi c¹o xong c¶ hai mÆt ta tiÕn hµnh b«i mµu vµ c¹o lÇn cuèi b»ng c¸ch b«i mµu vµo cæ trôc sau, sau ®ã l¾p ghÐp vµ xoay trôc ®i vµi vßng, sau ®ã th¸o trôc ra vµ tiÕn hµnh c¹o - HiÖu chØnh sau khi c¹o xong ta lau s¹ch vµ l¾p vµo ngâng trôc vµ b«i tr¬n mét líp dÇu. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 38 Ch−¬ng VI: b¶o tr× söa ch÷a trôc vÝt me vμ bé truyÒn vÝt me- ®ai èc 6.1. Trôc vÝt me 6.1.1. C¸c d¹ng háng th−êng gÆp C¸c d¹ng háng th−êng gÆp cña trôc vÝt ®ã lµ: - Trôc vÝt bÞ cong. - Trôc vÝt bÞ mßn, søt mÎ bÒ mÆt lµm viÖc. - Ngâng trôc vÝt l¾p víi æ bÞ mßn. 6.1.2. Ph−¬ng ph¸p söa ch÷a thay thÕ - Trôc vÝt bÞ cong: ®−îc n¾n th¼ng b»ng ®Çu kÑp, b»ng ®ßn bÈy hoÆc b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c. Khi n¾n trôc vÝt ®−îc chèng lªn 2 mòi t©m ®Ó x¸c ®Þnh vÞ trÝ cã ®é ®¶o lín nhÊt, lç t©m ®−îc phôc håi trªn m¸y tiÖn, khi ®ã ph¶i xÐn mÆt ®Çu råi míi söa lç. - Trôc vÝt bÞ mßn, søt mÎ bÒ mÆt lµm viÖc: NÕu yªu cÇu vÒ ®é chÝnh x¸c cña bé truyÒn kh«ng cao th× ta cã thÓ hµn ®¾p sau ®ã tiÖn l¹i ren (tr−íc khi tiÖn th× ta ph¶i ñ trôc vÝt). - Ngâng trôc vÝt l¾p víi æ bÞ mßn ®−îc söa ch÷a b»ng c¸ch m¹, phun kim lo¹i. NÕu mßn nhiÒu th× ta tiÖn nhá ngâng trôc ®i sau ®ã Ðp b¹c. 6.2. §ai èc cña trôc vÝt me 6.2.1. C¸c d¹ng háng th−êng gÆp Do ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña ®ai èc lµ liªn tôc so víi trôc vÝt nªn ®ai èc th−êng chãng mßn bÒ mÆt lµm viÖc, nøt hoÆc vì. 6.2.2. Ph−¬ng ph¸p söa ch÷a thay thÕ NÕu ®ai èc bÞ háng th× biÖn ph¸p söa ch÷a tèt nhÊt, kinh tÕ nhÊt lµ thay míi. Bëi v× gi¸ thµnh söa ch÷a cã khi cßn cao h¬n gi¸ thµnh cña ®ai èc míi, chÊt l−¬ng cña ®ai èc qua söa ch÷a phôc håi kh«ng thÓ b»ng ®ai èc míi. 6.3. Côm trôc vÝt me- ®ai èc Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 39 6.3.1. C¸c d¹ng háng th−êng gÆp §Æc ®iÓm cña bé truyÒn trôc vÝt- ®ai èc: Do bÒ mÆt lµm viÖc cña trôc vÝt vµ ®ai èc kh¸c nhau, ®ai èc lµm viÖc liªn tôc nªn chãng mßn h¬n trôc vÝt, mÆt kh¸c do ®Æc ®iÓm cña m¸y th−êng lµm viÖc kh«ng hÕt c«ng suÊt nªn b¶n th©n trôc vÝt mßn còng kh«ng ®Òu. Tõ nh÷ng nhËn ®Þnh trªn ta cã thÓ ®−a ra mét sè d¹ng háng cña bé truyÒn trôc vÝt- ®ai èc lµ: - Bé truyÒn lµm viÖc kh«ng æn ®Þnh (lóc nÆng, lóc nhÑ kh«ng ®Òu). Nguyªn nh©n do nhiÒu bôi bÈn, trôc vÝt cong, thiÕu dÇu b«i tr¬n. - Trôc vÝt quay nh−ng ®ai èc kh«ng tÞnh tiÕn. Nguyªn nh©n do mßn hÕt r¨ng cña ®ai èc. - Bé truyÒn bÞ r¬ däc. Nguyªn nh©n do mßn ®ai èc. 6.3.2. Ph−¬ng ph¸p söa ch÷a thay thÕ §Ó kh¾c phôc c¸c d¹ng háng trªn tr−íc hÕt ta kiÓm tra l−îng dÇu b«i tr¬n, vÖ sinh bé truyÒn, kiÓm tra bÒ mÆt lµm viÖc cña trôc vÝt- ®ai èc, kiÓm tra ®é th¼ng cña trôc vÝt, kiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a trôc vÝt vµ ®ai èc. NÕu l−îng dÇu b«i tr¬n kh«ng ®ñ th× ta bæ xung thªm, nÕu ®ai èc bÞ mßn th× ta thay míi, trôc vÝt cong th× ®em n¾n l¹i, chó ý ®iÒu chØnh sù ®ång t©m gi÷a trôc vÝt vµ ®ai èc. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 40 Ch−¬ng VII: B¶o tr× söa ch÷a khíp nèi, phanh 7.1. Khíp nèi trôc Khíp nèi lµ chi tiÕt ®−îc tiªu chuÈn ho¸ t−¬ng ®èi cao. §−îc dïng ®Ó liªn kÕt c¸c trôc víi nhau, lµm nhiÖm vô truyÒn chuyÓn ®éng gi÷a hai trôc hoÆc nèi c¸c trôc ng¾n thµnh mét truc dµi. Ngoµi ra khíp nèi cßn cã t¸c dông ®ãng më c¸c c¬ cÊu, ng¨n ngõa qua t¶i, gi¶m t¶i träng ®éng, bï sai lÖch cña trôc. 7.1.1. C¸c kiÓu khíp nèi Khíp nèi ®−îc ph©n chia thµnh 2 nhãm: - Nèi trôc: lµ lo¹i khíp nèi liªn kÐt cè ®Þnh hai trôc víi nhau. chØ cã thÓ thùc hiÖn nèi, hoÆc t¸ch rêi hai trôc khi dõng m¸y. - Ly hîp: lµ lo¹i khíp nèi cã thÓ nèi hoÆc t¸ch rêi liªn kÕt ngay c¶ khi trôc ®ang quay. H×nh 7.1 nªu c¸c nªu c¸c lo¹i khíp nèi trôc phæ biÕn nhÊt: Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 41 7.1.2. C¸c d¹ng h− háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch sö lý KiÓu khíp nèi trôc C¸c d¹ng háng Nguyªn nh©n vµ c¸ch xö lý (1) (2) (3) B¹c nèi ®−îc cè ®Þnh b»ng §øt chèt c«n. V× qu¸ t¶i hoÆc t¶i träng va chèt (H×nh 7.1a) hoÆc vÝt Chên vÝt h·m. ®Ëp. Thay chèt h·m khíp nèi h×nh 7.1a, ChÌn dËp then vµ Thay vÝt truyÒn m« men xo¾n b»ng r·nh trôc. Söa then vµ r·nh then hai chèt c«n, khíp nèi ë Nøt ch©n r·nh then trôc (h×nh 7.1b) truyÒn m« men xo¾n b»ng then Khíp nèi trôc (h×nh 7.1c) Vì b¹c ®−îc dïng trong kÕt cÊu Ren bu l«ng bÞ chên Thay hoÆc söa c¸c chi tiÕt kh«ng cho phÐp dïng b¹c chÌn dËp then vµ t−¬ng tù nh− ®èi víi kiÓu nguyªn. Hai nöa b¹c ®−îc r·nh then khíp nèi trªn. Khíp nèi trôc kiÓu bÝch, Bu l«ng bÞ ®øt hoÆc V× qua t¶i ph¶i thay bu l«ng. truyÒn m« men xo¾n b»ng uèn cong. Lç l¾p bu Doa l¹i lç l¾p bu l«ng vµ then vµ bu l«ng ghÐp hai l«ng ë bÝch bÞ mßn r·nh then. mÆt bÝch (H×nh 7.1d) hoÆc toÐt. V× qu¸ t¶i kÑp chÆt víi nhau b»ng bu l«ng ®ai èc ChÌn dËp then vµ r·nh then. Khíp nèi trôc r¨ng (h×nh R¨ng bÞ mái uèn, R¨ng bÞ uèn v× mÒm qu¸, 7.1c) truyÒn m« men xo¾n g·y, trãc. Then bÞ g·y v× t«i cøng toµn bé vµ b»ng ¨n khíp r¨ng trong ( chÌn dËp, søt mÎ qu¸ t¶i ®ét ngét; bÞ trãc v× hai b¸nh r¨ng chñ ®éng vµ mßn, ... qu¸ t¶i liªn tôc; bÞ mßn bÞ ®éng cã m« ®un vµ sè phanh cã thÓ bÞ mÒm qua r¨ng b»ng nhau) hoÆc thiÕu dÇu b«i tr¬n. NÕu Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 42 m« ®un nhá (2-3mm) cã thÓ ®−îc hµn ®¾p toµn bé råi gia c«ng c¬ hoÆc söa ch÷a. Khíp nèi trôc ch÷ thËp VÊu vµ r·nh bÞ mßn. Bµo hoÆc phay réng r·nh (H×nh 7.1g) khíp nèi trôc Khi ®¶o chiÒu cã ®ång thêi ph¶I thay ®æi ®Üa gåm ba ®Üa ¨n khíp víi tiÕn kªu va ®Ëp gi÷a víi kÝch th−íc vÊu phï nhau b»ng vÊu vµ r·nh bè thËm chÝ bÞ trËt hîp theo r·nh ®· söa ch÷a. trÝ chÕo nhau thµnh h×nh khíp. ch÷ thËp Khíp nèi chèt cã ®Öm cao C¸c ®Öm cao su bÞ Thay míi. Cã thÓ dïng ®Öm su ®µn håi (H×nh 7.1h). mßn hoÆc l·o hãa da thay còng ®−îc. Khíp nèi trôc gåm hai nöa C¸c lç l¾p chèt bÞ Doa l¹i lç c«n, thay chèt. 1 vµ 2 ®−îc l¾p ch¨th víi mßn. Láng ®ai èc kÑp chÆt chèt c¸c ®Çu trôc, truyÒn m« Khi më, t¾t m¸y cã c«n. NÕu lç c«n vµ chèt c«n men xo¾n b»ng mèi ghÐp tiÕng kªu. Do kim ch−a bÞ háng (bÞ mßn hoÆc chÆt vµ chèt (bu l«ng) 3; lo¹i va ®Ëp víi nhau bÞ chÌn dËp) th× xiÕt l¹i ®ai ®Öm 4 cho phÐp ®µn håi ë khíp nèi trôc theo chiÒu xo¾n vµ chiÒu èc. NÕu h− háng th× söa ch÷a l¹i lç c«n vµ thay chèt. trôc. Khíp ly hîp vÊu (H×nh 1. VÊu bÞ mßn 1. Hµn ®¾p, gia c«ng c¬ 7.1i) gåm hai nöa 1 vµ 2 2. Then , r·nh then 2. Söa ch÷a then vµ r·nh ¨n khíp víi nhau b»ng vÊu bÞ mßn vµ h− háng. then. 3. Nöa khíp ly hîp 2 di 3. R·nh l¾p ngµm 3. Gia c«ng r·nh ra vµ thay tr−ît ®−îc trªn trôc ®Ó thÓ g¹t bÞ mßn lµm cho ngµm g¹t hoÆc hµn ®¾p r·nh hiÖn ®ãng nh¶ ly hîp. VÊu tay g¹t ®iÒu khiÓn nµy råi gia c«ng c¬. 3 cã thÓ lµ h×nh ch÷ nhËt kÐm nh¹y. 4. Thay ®Öm cao su. hoÆc h×nh thang c¸c nöa 4. ë c¸c ly hîp vÊu khíp ly hîp lµm b»ng thÐp ®µn håi ®Öm cao su Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 43 12, 20X; vÊu ®−îc t«i bÞ mßn hoÆc l·o hãa cøng tíi HRC56-62 Khíp ly hîp c«n ma s¸t 1. Khíp ly hîp bÞ 1. MÆt c«n lµm viÖc bÞ mßn (H×nh 7.1k) gåm 2 ®Üa ma tr−îy kh«ng truyÒn x©y s¸t lµm cho c¸c bÒ mÆt s¸t c«n 1 vµ 3. §Üa 1 chñ næi m« men xo¾n, tiÕp xóc kh«ng tèt. Ph¶i gia ®éng, ®Üa 3 bÞ ®éng vµ cã trôc bÞ ®éng cã tèc c«ng l¹i 2 mÆt c«n trong vµ thÓ di tr−ît theo then 2 ®Î ®é kh«ng æn ®Þnh ngoµi, nÕu cÇn co khi ph¶i thùc hiÖn ®ãng vµ nh¶ ly 2. Khíp ly hîp bÞ söa ch÷a mét sè kÝch th−íc hîp tr−ît vµ cã tiÕng kªu liªn quan ®Ó ®¶m b¶o 2 mÆt c«n tiÕp xóc tèt. - R·nh l¾p ngµm g¹t cña ®Üa «n ma s¸t 3 bÞ mßn nªn kh«ng ®ñ lùc Ðp khi ®iÒu khiÓn ly hîp vµo khíp: söa ch÷a gièng nh− söa ch÷a r·nh ë khíp ly hîp vÊu 2. c¸c mÆt c«n bÞ mßn tíi møc mÆt ®Çu cña bÝch nµy ch¹m vµo mÆt ®¸y cña bÝch kia, söa ch÷a: mµi l¹i chÝnh x¸c mÆt c«n, c¾t ng¾n mÆt bÝch cã c«n ngoµi. NÕu ®én mµi qua lín co thÓ tiÖn mÆt c«n ngoµi thµnh mÆt trô råi lµm b¹c Ðp bæ xung vµo mÆt trô nµy, cã chèt h·m b¹c. Sau ®ã gia c«ng mÆt ngoµi cña b¹c thµnh mÆt c«n, khíp Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 44 víi mÆt c«n trong cña bÝch 1. Khíp ly hîp ®Üa ma s¸t 1. C¸c ®Üa ma s¸t (h×nh 7.1 l ) gåm c¸c ®Üa nèng qu¸ kh«ng nh¶ s¸t nhá qu¸. Ph¶i ®iÒu chØnh chñ ®éng 3 l¾p vµo r·nh ®−îc ly hîp an toµn. khe hë ®èi víi khíp ly hîp èng 1, èng ®−îc l¾p cè 2. C¸c ®Üa ma s¸t bÞ lµm viÖc trong dÇu, khe hë ®Þnh trªn trôc dÉn. Xen kÏ tr−ît khi cã t¶i. nµy ph¶i n»m trong kho¶ng gi÷a c¸c ®Üa 3 lµ c¸c ®Üa bÞ 3. C¸c ®Üa ma s¸t bÞ 1. Khe hë gi÷a c¸c ®Üa ma 0,2-0,3mm; §èi víi khíp ly ®éng 2 l¾p vµo r·nh cña tr−ît kh«ng ®iÒu hîp lµm trong m«i tr−êng mét èng lµm liÒn víi b¸nh chØnh ®−îc kh« 0,5-1mm. r¨ng 9. Khi g¹t b¹c 7 sang 4. §ßn bÈy 8 bÞ mßn 2. Khe hë gi÷a c¸c ®Üa lín tr¸i, phÇn c«n ë ®Çu b¹c sÏ ®Çu. qu¸ mÆc dï c¸c ®Üa cßn míi. n©ng ®ßn bÈy 8 lµm cho 5. §Çu c«n n©ng Ph¶i ®iÒu chØnh lai khe hë ®Çu ®ßn 8 tú vµo ®Üa 4 Ðp ®ßn bÈy cña b¹c sè theo c¸c trÞ sè ®· nªu trªn. chÆt c¸c ®Üa 2 vµ 3 víi 7 bÞ mßn. §iÒu chØnh b»ng c¸ch rót nhau. Muèn nh¶ ly hîp 6. R·nh l¾p ngµm ch«t 6 ra khái lç ë ®Üa 4, v¨n b¹c sang ph¶i . cña b¹c 7 bÞ mßn ®ai èc 5 råi l¹i c¾m chèt 6 §ai èc 5 ®Ó ®iiªï chØnh vµo lç ®Þnh vÞ ë lç 4. khe hë gi÷a ®Üa 2 vµ 3. 3. C¸c ®Üa ma s¸t bÞ mßn. §Þnh vÞ ®ai èc 5 b»ng NÕu mßn Ýt th× mµi l¹i 2 mÆt chèt 6 ®−îc c¾m vµo mét ®Üa råi l¹i thªm vµo 2 ®Üa trong c¸c lç cña ®Üa 4. VËt míi. NÕu mßn nhiÒu ph¶i liÖu ®Üa ma s¸t: NÕu ly hîp thay ®Üa. Sau khi s−a ch÷a lµm viÖc trong dÇu th× ®Üa ph¶i ®iªu chØnh khe hë theo lµm b»ng thÐp tÊm dµy c¸c trÞ sè ®· nªu trªn. NÕu 1,2-2mm. Ly hîp lµm viÖc c¸c ®Üa ma s¸t cã g¾n tÊm kh«, c¸c ®Üa cã cèt thÐp vµ Ferodoo bÞ háng th× thay tÊm t¸n 2 t©m Ferodoo ë hai Ferodoo míi. bªn khíp nèi. 4. Hµn ®¾p råi gia c«ng c¬ Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 45 hoÆc thay míi. 5. Mßn Ýt th× mµi ®Ó ®¹t ®é c«n cÇn thiÕt, mßn nhiÒu th× hµn ®¾p råi gia c«ng c¬. 6. Söa ch÷a gièng nh− c¸ch söa r·nh l¾p ngµm g¹t cña khíp ly hîp vÊu. Khíp nèi trôc an toµn kiÓu B×nh th−êng kh«ng Lß xo yÕu qu¸ nªn thùc tÕ nã lß xo vµ chèt h·m kh«ng lµm viÖc. Khi ®iÒu truyÒn næi m« men xo¾n ë t¶i träng lµm chØnh qu¸ møc th× vÝt cña lß viÖc. Khi ®iÒu chØnh xo m¾c vµo chi tiÕt ®èi tiÕp t¨ng lùc c¨ng lùc lµm khíp nèi trôc trë thµnh c¨ng lß xo th× kh«ng cøng, mÊt t¸c dông an toµn. lµm ®óng nhiÖm vô Ph¶i thay lß xo míi. an toµn khi qu¸ t¶i, kh«ng thÓ ®iÒu chØnh tèt ®−îc 7.2. Phanh §Ó tr¸nh cho c¸c chi tiÕt khái bÞ gÉy, vì hoÆc va ®Ëp qÊ m¹nh khi thay ®æi tèc ®é, ph¶i dõng hoÆc gi¶m tèc ®é cña c¸c chi tiÕt quay. 7.2.1. C¸c kiÓu phanh - Phanh c«n ma s¸t - Phanh ®Üa ma s¸t - Phanh cã vßng ®µn håi - Phanh m¸ - Phanh ®ai 7.2.2. C¸c d¹ng h− háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch sö lý Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 46 KiÓu phanh C¸c d¹ng háng Nguyªn nh©n Vµ c¸ch sö lý Phanh c«n ma s¸t: Phanh bÞ tr−ît - §Üa c«ncè ®Þnh bÞ vªnh lªn c¸c Nguyªn lý lµm viÖc kh«ng h·m ®−îc mÆt c«n ma s¸t kh«ng tiÕp xóc vµ kÕt cÊu gièng nh− m¸y tèt. ly hîp ma s¸t c«n. R·nh l¾p ngµm g¹t - MÆt ®µu ®Üa c«n ngoµi cham cña ®Üa c«n di tr−ît vµo gê ®¸y ®Üa c«n trong v× mßn bÞ mßn mÆt c«n. - C¸c mÆt c«n bÞ x©y s¸t. Xö lý: - KiÓm tra ®Üa c«n cè ®Þnh ®iÒu chØnh hoÆc c¹o rµ. - C¾t bít mÆt ®Çu ®Üa c«n ngoµi, cao rµ c¸c mÆt c«n. - Mµi, c¹o c¸c mÆt c«n bÞ x©y s¸t. TiÖn tíi kÝch th−íc söa ch÷a hoÆc hµn ®¾p råi gia c«ng c¬. Phanh ®Üa ma s¸t: Gièng nh− ly hîp KÕt cÊu nhá gän, ma s¸t ®Üa Gièng nh− ly hîp ma s¸t ®Üa ®−îc sö dông réng r·i trong c¸c m¸y Phanh cã vßng ®µn Phanh bÞ tr−ît Mßn c¸c chi tiÕt cña vßng ®µn håi: Ýt ®−îc sö dông håi, ®Üa vßng ®µn håi hoÆc mÆt v× lùc ph©n bè lªn trong cña m¨t bÝch. c¸c bÒ mÆt kh«ng Xö lý: ®Òu vµ ®é tin cËy lµm §iÒu chØnh c¬ cÊu bung vßng: viÖc thÊp NÕu cÇn th× thay c¸c chi tiÕt bÞ mßn Phanh m¸: Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 1. Phanh kh«ng ¨n. 1. §iÒu chØnh lß xo kh«ng ®óng http://www.ebook.edu.vn 47 Cã hai kiÓu kÕt cÊu: 2. Phanh kh«ng m¸ bÞ mßn hai m¸ «m vµo trôc nh¶ ra ®−îc. Xö lý: §iÒu chØnh l¹i lß xo thay hoÆc hai m¸ bung ra m¸ phanh bÞ mßn. Ðp vµo vµnh trèng. 2. Lß xo c¨ng qu¸, cuén d©y Cã lo¹i phanh mét ®iÖn tõ kh«ng hót næi. m¸ vµ lo¹i phanh hai Xö lý: §iÒu chØnh l¹i lß xo. Söa m¸. ch÷a hoÆc thay cuén d©y ®iÖn tõ Phanh ®ai: 1. Phanh kh«ng ¨n 1. §iÒu chØnh khe hë gi÷a c¸c KÕt cÊu nhá gän 2. Phanh kh«ng b¸nh ®ai phanh vµ ®ai phanh nh−ng t¹o ®−îc m« nh¶ ®−îc kh«ng ®óng. Mßn ®ai phanh. Lß men phanh lín. §−îc xo yÕu qu¸. dïng nhiÒu trong c¸c Xö lý: §iÒu chØnh l¹i khe hë. hép tèc ®é vµ c¸c c¬ Th«ng th−êng khe hë ph¶i ®Òu cÊu. KhuyÕt ®iÓm ®Æn vµ b»ng 1-2mm. cña phanh nµy la tao - Söa ch÷a hoÆc thay ®ai phanh. ra lùc kÐo trôc vÒ - Thay lß xo phanh. mét phÝa theo 2. §ai èc ®ai phanh xiÕt chÆt ph−¬ng h−íng kÝnh qu¸. Khe hë gi÷a ®ai phanh vµ lµm æ trôc chãng b¸nh ®ai phanh hÑp qu¸ hoÆc ë mßn trang th¸i b×nh th−êng ®ai phanh ®· ch¹m vµo b¸nh ®ai phanh. Cã vËt l¹ m¾c vµo khe hë gi÷a ®ai vµ b¸nh ®ai phanh. Xö lý:§iÒu chØnh l¹i khe hë, bá vËt l¹, lau chïi s¹ch ®ai phanh vµ b¸nh ®ai phanh. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 48 Ch−¬ng VIII: b¶o tr× söa ch÷a trôc bé truyÒn ®ai, xÝch 8.1. Söa ch÷a bé truyÒn ®ai Bé truyÒn ®ai dïng ®Ó truyÒn chuyÓn ®éng gi÷a 2 trôc kh¸ xa nhau ®¶m b¶o ªm vµ b¶o vÖ ®−îc khi qu¸ t¶i. Bé truyÒn ®ai ®−îc sö dông nhiÒu trong ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o vµ mét sè m¸y c«ng nghiÖp nhÑ. Bé truyÒn ®ai gåm cã hai b¸nh ®ai (b¸nh dÉn vµ b¸nh bÞ dÉn) vµ d©y ®ai. 8.1.1. Söa ch÷a b¸nh ®ai ¾ C¸c d¹ng háng cña b¸nh ®ai lµ: - B¸nh ®ai bÞ ®¶o nguyªn nh©n do sai sè gia c«ng, hoÆc do trôc bÞ cong, æ trôc bÞ mßn, c«ng nghÖ l¾p kh«ng ®óng. - BÒ mÆt lµm viÖc cña b¸nh ®ai bÞ mßn. - Mßn lç may ¬, mßn mÆt ®Çu may ¬, mßn r·nh then, vì vµnh b¸nh ®ai, nøt vì may ¬. ¾ Ph−¬ng ph¸p söa ch÷a: - Söa ch÷a bÒ mÆt b¸nh ®ai bÞ mßn: + §èi víi b¸nh ®ai dÑt th× tiÕn hµnh tiÖn l¹i m¨t ngoµi b¸nh ®ai. H×nh d¸ng h×nh häc cÇn thiÕt ¸p dông ®èi víi bé truyÒn kh«ng quan träng cho phÐp thay ®æi tèc ®é ±5% so víi tèc ®é cò. + NÕu gi÷ nguyªn tû sè truyÒn i th× ph¶i tiÖn c¶ hai b¸nh ®ai ®Ó ®¶m b¶o: i= D1 D2 + NÕu bÒ mÆt b¸nh ®ai bÞ mßn qua vµ vµnh ®ai ®ñ dµy th× tiÕn hµnh tiÖn vµnh ngoµi ®Ó Ðp b¹c söa ch÷a sau ®ã gia c«ng c¬. + §èi víi ®ai thang khi mßn tiÕn hµnh tiÖn s©u r·nh. ¸p dông ®èi víi bé truyÒn cho phÕp thay ®æi tèc ®é ±5% so víi tèc ®é cò. 8.1.2. Söa ch÷a ®ai truyÒn Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 49 §ai bÞ trïng dÉn ®Õn tr−ît ®ai. Nguyªn nh©n lµ do d©y ®ai bÞ d·n trong qu¸ tr×nh lµm viÖc do ®ã ta ph¶i tiÕn hµnh c¨ng ®ai ®Ó t¨ng gãc «m cña ®ai. D©y ®ai bÞ mßn , bÞ ®øt th× thay ®ai míi (chän ®ai cã ký hiÖu nh− cò). 8.2. Söa ch÷a trôc bé truyÒn xÝch Khi cÇn truyÒn chuyÓn ®éng tõ mét trôc ®Õn nhiÒu trôc song song mµ bé truyÒn b¸nh r¨ng kh«ng sö dông ®−îc, bé truyÒn ®ai kh«ng ch¾c ch¾n th× ta sö dông bé truyÒn xÝch. HiÖn nay bé truyÒn xÝch ®−îc sö dông nhiÒu trong c¸c ngµnh chÕ t¹o m¸y. 8.2.1. C¸c d¹ng háng C¸c d¹ng háng cña bé truyÒn xÝch lµ: - GØ bÒ mÆt khíp nèi - Khíp nèi cøng bÞ xoay. - Bung chèt xÝch h×nh thµnh tõ cøng khíp vµ chèt bÞ xoay. - Mßn b¶n lÒ, g·y chèt. - XÝch bÞ ®øt. - Con l¨n bÞ vì. 8.2.2. Ph−¬ng ph¸p söa ch÷a - GØ bÒ mÆt khíp nèi. Nguyªn nh©n lµ do thiÕu dÇu b«i tr¬n v× v©y ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc lµ röa xÝch, dïng chÊt b«i tr¬n hîp lý. - Khíp nèi cøng bÞ xoay. Nguyªn nh©n lµ do gØ sÐt bÞ ¨n mßn → thay xÝch míi - Bung chèt xÝch h×nh thµnh tõ cøng khíp vµ chèt bÞ xoay do qu¸ t¶i → Thay xÝch míi. - Mßn b¶n lÒ, g·y chèt do ma s¸t, thiÕu dÇu b«i tr¬n g©y nªn, lµm cho sù ¨n khíp th−êng xuyªn kh«ng chÝnh x¸c, g©y tuét xÝch → Thay xÝch míi. - XÝch bÞ ®øt do mßn, do qu¸ t¶i → Nèi l¹i xÝch. - Con l¨n bÞ vì do bôi bÈn, do va ®Ëp ®ét ngét → Lµm s¹ch vµ b«i tr¬n hîp lý cho bé truyÒn. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 50 Ch−¬ng IX: b¶o tr× söa ch÷a bé truyÒn b¸nh r¨ng, b¸nh vÝt 9.1. Bé truyÒn b¸nh r¨ng 9.1.1. C¸c d¹ng h− háng cña bé truyÒn b¸nh r¨ng C¸c d¹ng háng cña b¸nh r¨ng rÊt ®a d¹ng trong ®ã chñ yÕu lµ : - Mßn mÆt lµm viÖc cña r¨ng v× ma s¸t vµ gi÷a c¸c r¨ng ng¨n khíp víi nhau trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, nhÊt lµ c¸c b¸nh r¨ng di tr−ît. - GÉy r¨ng v× qu¸ t¶i ®ét ngét hoÆc v× chÞu m«men uèn víi chu kú nhá. - Ch¾p rç bÒ mÆt r¨ng v× mái tiÕp xóc - vì vµnh r¨ng 9.1.2. Söa ch÷a b¸nh r¨ng trô r¨ng th¼ng bÞ mßn NÕu mßn Ýt (l−îng mßn v−ît qu¸ giíi h¹n cho phÐp Ýt) th× cã thÓ hµn r¨ng. §èi víi c¸c b¸nh r¨ng kh«ng quan träng ®é mßn cho phÐp ®Õn 0,2mm víi m« ®un tõ 1-3mm; ®Õn 0,3 víi m« ®un 4mm ®Õn 0,5mm víi m« ®un trªn 4mm. Ph−¬ng ph¸p hµn ®¾p vµ bÒ mÆt lµm viÖc cña r¨ng b»ng hµn h¬i vµ hµn ®iÖn rÊt thÝch hîp víi c¸c b¸nh r¨ng m« ®un lín, chÝnh x¸c thÊp (cÊp 2 trë lªn) vµ dïng trong c¸c bé truyÒn hë hoÆc nöa kÝn. §èi víi b¸nh r¨ng quan träng kh«ng nªn dïng ph−¬ng ph¸p nµy v× líp hµn ®¾p cã søc bÒn tiÕp xóc thÊp vµ khã gia c«ng chÝnh x¸. Nh÷ng b¸nh r¨ng m« ®un nhá bÞ mßn Ýt cã thÓ ®¾p b»ng hµn ®iÖn hµn quang rung. Khi hµn phôc håi r¨ng, tèt nhÊt lµ dïng kim lo¹i ®¾p t−¬ng tù kim lo¹i nÒn ( kim lo¹i cña b¸nh r¨ng). Kh«ng nªn hµn ®¾p nh÷ng b¸nh r¨ng b»ng thÐp hîp kim . 1_d−ìng ®ång Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 51 - NÕu b¸nh r¨ng lµm viÖc mét chiÒu th× r¨ng chØ mßn mét phÝa, cã thÓ dïng l¹i b»ng c¸ch l¾p ®¶o chiÒu b¸nh r¨ng. NÕu may¬ b¸nh r¨ntg cã h×nh d¸ng ®èi xøng ( ®èi xøng qua mÆt ph¼ng vu«ng gãc víi ®−êng t©m vµ chia ®«i chiÒu r«ng vµnh r¨ng) th× kh«ng ph¶i ®¶o may¬ ®ång thêi víi ®¶o b¸nh r¨ng. - NÕu c¸c b¸nh r¨ng bÞ mßn nhiÒu th× cã thÓ tiÖn hÕt r¨ng råi Ðp b¹c söa ch÷a, sau ®ã gia c«ng r¨ng. L¾p b¹c cã thÓ b»ng keo d¸n, Ðp nãng hoÆc Ðp nguéi. NÕu r¨ng ®−îc söa ch÷a kh«ng qua nhiÖt th× cã thÓ Ðp b»ng keo d¸n. NÕu cã nhiÖt luyÖn th× ph¶i Ðp. Dïng ph−¬ng ph¸p Ðp nãng lµ tèt nhÊt. Khi nhiÖt luþÖn r¨ng nªn dïng ph−¬ng ph¸p t«i bÒ mÆt b»ng dßng ®iÖn cao tÇn hoÆc b»ng ngän löa «xy axetilen. §Ó ch«ng xoay cho b¹c cã thÓ dïng vÝt h·m hoÆc hµn theo chu vi l¾p ghÐp. - NÕu mét b¸nh r¨ng trong bé b¸nh r¨ng bËc bÞ mßn th× nªn söa ch÷a b»ng c¸ch Ðp b¹c rèi míi lµm r¨ng trªn b¹c. - Lç b¸nh r¨ng bÞ mßn ®−îc söa ch÷a b»ng c¸ch tiÖn réng råi Ðp b¹c b»ng vÝt ch«ng xoay, sau ®ã gia c«ng lç b¹c ®¹t kÝch th−íc yªu cÇu. §èi víi b¸nh r¨ng ®· t«i cøng, tr−íc khi tiÖn lç ph¶i ñ. NÕu lç b¸nh r¨ng mßn Ýt, cã thÓ hµn ®¾p råi gia c«ng c¬, nh−ng tr−íc khi hµn ®¾p cung ph¶i tiÔn lç réng ®Ó chiÒu dµy líp kim lo¹i ®¾p ®ñ lín. - R·nh then trong lç b¸nh r¨ng bÞ h− háng ®−îc söa ch÷a theo c¸c biÖn ph¸p ®· nªu ë phÇn söa ch÷a then vµ r¨ng then. - MÆt ®Çu r¨ng bÞ mßn : l−înh mßn nµy th−êng kh«ng ®¸mg kÓ vµ kh«ng quan träng nªn kh«ng cÇn xö lý. 9.1.3. Söa ch÷a b¸nh r¨ng nøt vµnh hoÆc moay ¬ NÕu nøt ë vµnh th× hµn hoÆc t¸p mét miÕng ®Öm vµo chç nøt. TÊm t¸p ®−îc hµn hoÆc b¾t vÝt vµo vµnh b¸nh r¨ng. NÕu nøt ë moay¬ th× hµn hoÆc tiÖn sÊn mÆt ngoµi moay¬ mét ®o¹n ng¾n råi Ðp ®ai thÐp vµo ®Ó ng¨n ngõa vÕt nøt Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 52 ph¸t triÓn. MÆt mót moay¬ bÞ mßn cã thÓ ®−îc tiÖn bít cho ph¼ng hoÆc hµn ®¾p gia c«ng c¬. C¸c b¸nh r¨ng sau khi söa ch÷a ph¶i tho¶ m·n c¸c sè liÖu trong c¸c b¶ng tõ b¶ng 9.1 ®Õn b¶ng 9.3 vµ nh÷ng yªu cÇu sau ®©y: + C¸c yªu cÇu kü thuËt c¬ b¶n cña chi tiÕt míi. + §é b¸m tèt cña líp ®¾p, nèi víi kim lo¹i nÒn mÆt r¨ng kh«ng ®−îc cã vÕt x−íc hoÆc cã vÕt gia c«ng c¬. + §é ®¶o mÆt nót cña vµnh r¨ng kh«ng ®−îc qu¸ 0,1- 0,2mm B¶ng 9.1: Tèc ®é vßng giíi h¹n vµ ®é chÝnh x¸c cña b¸nh r¨ng trô D¹ng bé truyÒn R¨ng th¼ng Tèc ®é vßng giíi h¹n Vmax, m/s øng víi c¸c cÊp chÝnh x¸c cña bé truyÒn theo TCVN 1067-72 6 7 8 9 10 §Õn 15 §Õn 10 §Õn 6 §Õn 2 §Õn 1 R¨ng nghiªng §Õn 25 §Õn 20 §Õn 10 §Õn 3,5 §Õn 2 B¶ng 9.2: Dung sai ®é ®¶o h−íng kÝnh cña vµnh b¸nh r¨ng trô, μm (Theo TCVN1067-71) CÊp Dung sai ®−êng kÝnh vßng chia, mm M« chÝnh ®un 50 50-80 80- 120- 200- 320- 500- 120 200 320 500 800 x¸c (mm) 6 1-16 20 26 32 38 45 50 58 7 1-30 32 42 50 58 70 80 95 8 1-50 50 65 80 95 110 120 150 9 2,5-50 80 105 120 180 180 200 240 10 2,5-50 120 170 20 240 280 320 380 11 2,5-50 200 260 320 380 450 500 600 Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 53 B¶ng 9.3: Dung sai cña sai sè h−íng r¨ng, ®é kh«ng song song vµ ®é xiªn cña c¸c ®−êng t©m b¸nh r¨ng trô (Theo TCVN 1067-71) CÊp chÝnh Dung sai, μm, theo chiÒu réng vµnh r¨ng, mm M« ®un (mm) 55 55-110 111-160 160-220 220-320 6 1- 16 13 15 17 19 22 7 1-30 17 19 21 21 28 8 1-50 21 24 26 36 36 9 2,5-50 26 30 34 38 45 10 2,5-50 34 38 42 48 55 11 2,5-50 42 48 52 58 70 x¸c B¶ng 9.4: H− háng trong c¸c bé truyÒn b¸nh r¨ng trô H− háng Dù ®o¸n nguyªn nh©n C¸ch sö lý VËt liÖu b¸nh r¨ng bÞ mßn v× lµm viÖc l©u víi t¶i Thay b¸nh r¨ng, kiÓm tra Trãc bÒ mÆt lµm träng lín. BÒ mÆt lµm viÖc ®é nhít cña dÇu nÕu cÇn viÖc cña r¨ng cña r¨ng bÞ qu¸ t¶i kh«ng thi thay dÇu. nÕu thiÕu ®ñ dÇu b«i tr¬n hoÆc dÇu th× bæ xung kh«ng ®ñ ®é nhít X−íc bÒ mÆt lµm R¨ng bÞ lµm viÖc trong B«i tr¬n bé truyÒn ®óng viÖc cña r¨ng ®iÒu kiÖn ma s¸t kh« c¸c chÕ ®é quy ®Þnh qu¸, chãng mÊt Cã bïn, bôi, h¹t mµi hoÆc Lau chïi s¹ch vµ b«i tr¬n h×nh d¹ng cña m¹t s¾t lät vµo bé truyÒn hîp lý R¨ng bÞ qu¸ t¶i hoÆc cã §· nªu c¸ch söa ch÷a ë vËt l¹ lät vµo trªn nÕu cÇn th× thay thÕ R¨ng mßn nhanh pr«fin r¨ng GÉy r¨ng Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 54 Gi¶m kho¶ng c¸ch trôc (nÕu cã thÓ), §iÒu chØnh Bé truyÒn lµm viÖc ån qu¸ kÌm theo va Kho¶ng c¸ch trôc lín qu¸ ®Ëp bé truyÒn NÕu cÇn ®¶m b¶o kho¶ng c¸ch trôc vµ tû sè truyÒn th× thay thÕ b¸nh r¨ng míi Gi¶m chiÒu dµy r¨ng hoÆc Bé truyÒn bÞ kÑt vµ Khe hë c¹nh r¨ng qu¸ bÐ thay r¨ng míi (nÕu cÇn nãng qu¸ thËm chÝ b»ng 0 gi÷ kho¶ng c¸ch trôc) t¨ng kho¶ng c¸ch trôc 9.2. Bé truyÒn trôc vÝt- b¸nh vÝt Bé truyÒn trôc vÝt – b¸nh vÝt ®−îc sö rông réng r·i trong c¸c m¸y c¾t kim lo¹i vµ ë nh÷ng c¬ cÊu chia ®é. Trôc vÝt th−êng lµm liÒn víi trôc nh÷ng trôc vÝt lín cã thÓ chÕ t¹o rêi víi trôc. 9.2.1. C¸c d¹ng h− háng cña bé truyÒn trôc vÝt Mßn r¨ng ë trôc vÝt vµ b¸nh vÝt; s©y s¸t mÆt r¨ng; trãc rç hoÆc søt mÎ r¨ng b¸nh vÝt; mßn lç b¸nh vÝt; mßn ngâng trôc b¸nh vÝt; nøt c¸c chi tiÕt cña bé truyÒn, r¨ng b¸nh vÝt kh«ng ®Òu..v.v. 9.2.2. Söa ch÷a bé truyÒn trôc vÝt B¶ng 9.5: H− háng th−êng gÆp cña bé truyÒn trôc vÝt b¸nh vÝt H− háng Dù ®o¸n nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc C¸c ®−êng t©m cña trôc §iÒu chØnh vµ söa l¾p TruyÒn ®éng nÆng hoÆc vÝt vµ b¸nh vÝt kh«ng T¨ng kÑt t¾c kho¶ng c¸ch vu«ng gãc víi nhau. khe trôc ( nÕu cã thÓ) Gia hë c¹nh r¨ng nhá qu¸ c«ng nhá bít trôc vÝt Trôc vÝt quay vµ b¸nh TÊt c¶ c¸c bé phËn ®Òu Thay hoÆc söa ch÷a vÝt kh«ng quay Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu mßn qu¸ lµm cho r¨ng nh− ®· nªu ë trªn http://www.ebook.edu.vn 55 trôc vÝt vµ b¸nh vÝt Thay b¸nh vÝt kh«ng víi tíi nhau §øt r¨ng b¸nh vÝt v× qu¸ t¶i Khe hë chiÒu trôc cña §iªu chØnh khe hë æ b¸nh vÝt hoÆc trôc vÝt Mßn æ trôc trôc nÕu cÇn th× thay qu¸ lín æ Hµnh tr×nh tù do cña Mßn c¸c chi tiÕt ë r¨ng Thay trôc vÝt vµ b¸nh trôc vÝt lín qu¸ b¸nh vÝt vµ trôc vÝt vÝt XuÊt hiÖn c¸c m¹t ®ång Kh«ng cã hoÆc kh«ng ®ñ Lau æ s¹ch råi ®æ ®Çy trong bé truyÒn dÇu b«i tr¬n §−êng t©m dÇu b«i tr¬n trôc vÝt kh«ng n»m trong mÆt R¨ng b¸nh vÝt chØ mßn ph¼ng trung b×nh cña ë mét ®©u( mßn kh«ng b¸nh vÝt ( Khi thö b»ng ®Òu) s¬n thÊy vÕt s¬n ë r¨ng b¸nh vÝt bÞ lÖch vÒ mét §iÒu chØnh b¸nh vÝt theo chiÒu trôc ®¹t trÞ sè cho phÐp trong b¶ng 5-21 phÝa Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 56 Ch−¬ng X: B¶o tr× söa ch÷a trôc khuûu, thanh truyÒn 10.1. Trôc khuûu Lµ chi tiÕt trung gian nèi gi÷a nguån chuyÓn ®éng trôc khuûu. Nã lµm nhiÖm vô truyÒn lùc t¸c dông tõ nguån chuyÓn ®éng xuèng lµm quay trôc khuûu vµ lµm biÕn ®æi chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn thµnh chuyÓn ®éng quay hoÆc chuyÓn ®éng quay thµnh chuyÓn ®éng tÞch tiÕn. 10.1.1. KiÓm tra s¬ bé + Dïng m¾t quan s¸t, ph¸t hiÖn c¸c vÕt cµo x−íc ch¸y rç r¹n nøt + KiÓm tra ®é « van: - Dïng panme trong kiÓm tra ®é mßn cña c«n, « van cña tõng cæ mçi cæ ®o 3 vÞ trÝ c¸ch m¸ khuûu 3-8mm. §é « van x¸c ®Þnh b»ng hiÖu sè 2 ®−êng kÝnh vu«ng gãc ®o ®−îc trªn cïng mét tiÕt diÖn (mÆt c¾t ngang) trôc - §é c«n x¸c ®Þnh b»ng hiÖu 2 ®−êng kÝnh trong cïng mét mÆt ph¼ng däc ®−êng t©m trôc ë 2 vÞ trÝ ®o - §é c«n, « van cho phÐp kh«ng qu¸ 0,05mm NÕu lín h¬n th× ph¶i mµi l¹i theo cèt söa ch÷a. + KiÓm tra ®é c«n xo¾n : - L¾p trôc khuûu lªn 2 gèi ®ì ( hoÆc l¾p lªn 2 mòi chèng t©m )dïng ®ång hå so ®é cong cña trôc t¹i vÞ trÝ cña trôc ë gi÷a. - L¾p trôc khuûu lªn gèi ®ì ( hoÆc l¾p trªn 2 mòi chèng t©m )®o chiÒu cao cña 2 cæ biªn cïng ph−¬ng hiÖu s« cña 2 trÞ sè ®o ®−îc ®ã lµ ®é xo¾n cña trôc. 10.1.2. Nguyªn nh©n g©y h− háng C¸c cæ trôc vµ cæ biªn bÞ mßn vµ kh«ng ®Òu g©y nªn c«n vµ « van c¸c cæ trôc - Do trôc chÞu t¶i träng nÆng lu«n thay ®æi c¶ vÒ ph−¬ng chiÒu vµ trÞ sè - Do chÊt l−îng dÇu b«i tr¬n kÐm, cã nhiÒu t¹p chÊt bÈn trong dÇu b«i tr¬n Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 57 - Cæ trôc, cæ biªn bÞ mßn lµm t¨ng khe hë l¾p ghÐp g©y va ®Ëp trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. - BÒ mÆt cæ trôc bÞ cµo x−íc d¹n nøt, ch¸y dç do thiÕu dÇu b«i tr¬n, dÇu bÈn - §«i khi trôc bÞ cong xo¾n do phô t¶i thay ®æi chÕ ®é ®ét ngét sö dông vµ söa ch÷a kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt do th¸o l¾p kh«ng ®óng kü thuËt. 10.1.3. C¸c ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc, söa ch÷a - NÕu ®é c«n vµ ®é « van nhá h¬n 0,05 mm vµ cã vÕt x−íc nhá th× dïng giÊy nh¸m mÞn b«i dÇu dïng d©y quÊn vµo « trôc ®Ó ®¸nh bãng l¹i - NÕu ®é c«n vµ ®é « van lín h¬n th× ta ph¶i mµi l¹i kÝch th−íc söa ch÷a. Mçi cèt söa ch÷a nhá ®i 0,25 mm - NÕu trôc bÞ cong, xo¾n th× ph¶i n¾n l¹i trªn m¸y Ðp thuû lùc 10.2. Thanh truyÒn Thanh truyÒn lµ chi tiÕt lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn chÞu ¸p lùc phøc t¹p lu«n thay ®æi c¶ vÒ ph−¬ng chiÒu vµ trÞ sè H×nh 10.1: Thanh truyÒn Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 58 10.2.1. Sù h− háng cña thanh truyÒn - Thanh truyÒn bÞ cong : Nã lµm cho pitstong hoÆc con tr−ît ®i lÖch vÒ mét phÝa do ®ã nã lµm gi¶m ®i tÝnh kÝn khÝt gi÷a pitston hoÆc lµm gi¶m ®i ma sat truît, do ®ã kh«ng thÓ tr¸nh khái ma s¸t mµ xi lanh, pitston hay mÆt con tr−ît sÏ mßn mét c¸ch nhanh chãng. - Thanh truyÒn bÞ xo¾n : Lµm cho ®−êng t©m cña lç ®Çu cña thanh truyÒn vµ ®Çu nhá cña thanh truyÒn kh«ng cïng n»m trªn cïng bÒ mÆt cña mét mÆt ph¼ng,pitston xoay lÖch ®i trong xy lanh, b¹c ®Çu to, b¹c ®Çu nhá trong thanh truyÒn mßn nhanh, thanh truyÒn bÞ mßn rçng chç ®Çu to, lç ®Çu nhá do b¹c bÞ xoay lµm khe hë l¾p ghÐp mßn nhanh g©y va ®Ëp bã kÑt khi lµm viÖc - §«i khi thanh truyÒn bÞ gÉy. Bul«ng ªcu bÞ nhên g©y cho pitston bÞ bã kÑt trong xi lanh - Thanh truyÒn bÞ ®øt g·y ¶nh h−ëng ®Õn chi tݪt kh¸c 10.2.2. KiÓm tra thanh truyÒn - Quan s¸t xem bul«ng ªcu cã bÞ mßn kh«ng? -KiÓm tra c¸c lç phun dÇu xem xÐt cã bÞ t¾c kh«ng? Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 59 Ch−¬ng XI: B¶o tr× söa ch÷a b¨ng m¸y, bμn dao, bμn m¸y, b¨ng tr−ît 11.1. B¨ng m¸y B¨ng m¸y lµ bÒ mÆt quan träng khi lµm viÖc cña c¸c m¸y c¾t kim lo¹i,cã ¶nh h−ëng ®Õn ®é chÝnh x¸c cña c¸c chi tiÕt ra c«ng. B¨ng m¸y l¹i lµ bÒ mÆt lµm viÖc cña th©n m¸y nªn viÖc söa ch÷a nã ph¶i hÕt søc thËn träng vµ tû mØ 11.1.1. C¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt ®¶m b¶o khi söa ch÷a b¨ng m¸y - B¨ng m¸y ph¶i th¼ng vµ ph¼ng c¸c bÒ mÆt cña b¨ng m¸y ph¶i song song víi nhau . - Sau khi söa ch÷a lÇn cuèi c¸c b¨ng m¸y lµm viÖc theo ma s¸t tr−ît, c¸c vÕt s¬n tiÕp sóc khi kiÓm tra b»ng th−íc th¼ng, mÆt ph¼ng vµ mÆt tr−ît cña chi tiÕt ®èi tiÕp ph¶i b»ng hoÆc lín h¬n c¸c trÞ sè cho trong b¶ng ( 11.1) vµ ph¶i ph©n bè ®Òu. B¶ng 11.1: Sè ®iÓm s¬n tiÕp xóc Ýt nhÊt cÇn cã cña c¸c b¨ng m¸y ma s¸t tr−ît khi kiÓm tra b»ng th−íc th¼ng hoÆc mÆt ph¼ng mÉu. BÒ mÆt Sè ®iÓm s¬n tiÕp xóc/ 25x25 §èivíi m¸y chÝnh x¸c cao 20 §èivíi m¸y chÝnh x¸c th−êng 16 MÆt tr−ît ë bµn m¸y 10 MÆt tr−ît ë bµn dao vµ con tr−ît 10 - Trªn bÒ mÆt b¨ng m¸y kh«ng ®−îc cã vÕt x−íc, rç, lâm, vÕt gia c«ng c¬ ( trõ v©n c¹o), ba via... - §é cøng ph¶i ®ång ®Òu trªn toµn bé bÒ mÆt. - B¨ng m¸y dµi ®Õn 1.5 m kh«ng ®−îc qu¸ 3 chç hµn ®¾p. B¨ng m¸y dµi trªn 1,5m kh«ng ®−îc qu¸ 6 chç hµn ®¾p. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 60 - §¶m b¶o ®é vu«ng gãc gi÷a c¸c bÒ mÆt b¨ng m¸y n»m ngang vµ bÒ mÆt b¨ng m¸y th¼ng ®øng ( ë c¸c m¸y mµi trßn...) - Chç chuyÓn tiÕp tõ mÆt kh«ng gia c«ng ®Õn mÆt gia c«ng hoÆc gi÷a c¸c mÆt gia c«ng víi nhau ph¶i v¸t hoÆc l−în trßn. 11.1.2. C¸c ph−¬ng ph¸p söa ch÷a b¨ng m¸y Tuú theo chiÒu dµy líp kim lo¹i ®−îc lÊy ®i ë nguyªn c«ng gia c«ng chñ yÕu, ng−êi ta ph©n biÖt 3 ph−¬ng ph¸p söa ch÷a b¨ng m¸y chñ yÕu: Ph−¬ng ph¸p c¹o, ph−¬ng ph¸p mµi vµ ph−¬ng ph¸p bµo hoÆc phay. a. Ph−¬ng ph¸p c¹o Chän ph−¬ng ph¸p söa ch÷a b¨ng m¸y B¶ng 11.2: Chän ph−¬ng ph¸p söa ch÷a b¨ng m¸y §é mßn, mm Ph−¬ng ph¸p söa ch÷a 0,2 (C¹o ) ho¨c (c¹o + mµi nghiÒn) 0,3 (mµi) hoÆc ( dòa+ c¹o) 0,3-0,5 0,5 (bµo tinh hoÆc dòa)+(c¹o hoÆc mµi nghiÒn) Bµo th« råi bµo tinh, sau ®ã míi bµo hoÆc c¹o. Khi c¹o, ph¶i c¹o chç Ýt mßn nhÊt, l−îng d− ®Ó c¹o kh«ng ®−îc qu¸ trÞ sè cho trong b¶ng 11.3. Trong qu¸ tr×nh c¹o ph¶i kiÓm tra ®é ph¼ng cña mÆt ®−îc c¹o b»ng sè vÕt s¬n in vµo dïng th−íc hay mÆt ph¼ng mÉu ®Ó kiÓm tra. Mçi lÇn kiÓm tra, ph¶i chïi s¹ch vÕt s¬n cò ë bÒ mÆt b¨ng m¸y, chïi s¹ch th−íc kiÓm b»ng kh¨n cã thÈm x¨ng råi lau b»ng kh¨n lau kh«, sau ®ã phÕt s¬n lªn b¨ng m¸y. Líp s¬n thËt ®Òu vµ máng, c¹o cµng tinh, líp s¬n kiÓm tra ph¶i cµng máng muèn vËy ta dïng mét th−íc kiÓm kh¸c g¹t ®Òu lªn b¨ng m¸y. L−îng d− cho c¹o, mm (B¶ng 11.3): B¶ng 11.3: L−îng d− cho c¹o, mm ChiÒu réng mÆt ph¼ng ChiÒu dµi mÆt ph¼ng ®−îc c¹o, mm 100 - 500 Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 500- 1000 1000-2000 2000-4000 4000-6000 http://www.ebook.edu.vn 61 ®−îc c¹o, mm 100 0.05 0.08 0.10 0.12 0.15 100-500 0.08 0.10 0.12 0.15 0.20 Khi c¹o, ngoµi ®é th¼ng vµ ®é ph¼ng cÇn kiÓm tra ®é song song cña c¸c bÒ mÆt b¨ng m¸y (b»ng ®ång hå so vµ ®å g¸) vµ ®é cong vªnh cña toµn bé b¨ng (b¨ng nivo vµ cÇu kiÓm tra ®−îc b¾c ngang qua b¨ng m¸y). Ph−¬ng ph¸p c¹o ®¶m b¶o chÊt l−îng bÒ mÆt mÆt cao nh−ng tèn søc, n¨ng suÊt thÊp vµ ®¾t tiÒn, v× vËy nªn thay b¨ng m¸i tÝnh hoÆc kÕt hîp c¹o víi m¸i nghiÒn b»ng bét mµi; ®«i khi cã thÓ dïng bµo víi dao bµo réng b¶n ®¹t n¨ng suÊt rÊt cao. b) Ph−¬ng ph¸p mµi: Nguyªn c«ng mµi cã thÓ tiÕn hµnh trªn m¸y mµi chuyªn dïng hoÆc trªn m¸y bµo gi−êng, m¸y phay gi−êng víi ®å g¸ mµi. Dïng ®¸ mµi h×nh b¸t trô (hoÆc b¸t c«n) ®−êng kÝnh 100 – 175mm, tèc ®é c¾t 30 – 40m/s. Cßn cã thÓ dïng mét ®å g¸ mµi rÊt gän nhÑ ®Æt trùc tiÕp lªn b¨ng m¸y cÇn söa ch÷a vµ dÞch chuyÓn b¨ng truyÒn ®éng xÝch. B¶ng 11.4: C¸c d¹ng c¹o vµ c«ng dông. D¹ng c¹o ChiÒu réng mòi cao ChiÒu Sè vÕt tiÕp xóc dµi ®¹t ®−îc trong ®−êng mçi « vu«ng 25 C«ng dông cao, mm x 25mm C¹o chç cã vÕt s¬n tiÕp Th« 20-25 10 4-6 xóc to qu¸, chuÈn bÞ bÒ mÆt ®Ó c¹o b¸n tinh Gia c«ng lÇn cuèi c¸c B¸n tinh 12-16 5-10 8-15 b¨ng m¸y, mÆt tr−ît cña bµn m¸y bµn c¹o. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 62 Tinh 5-10 3-5 20-25 Tinh - - - Gia c«ng tinh dông cô kiÓm tra DÓ trang trÝ, t¹o v¨n ho¸ Ph−¬ng ph¸p mµi ®¶m b¶o chÝnh x¸c cao vµ n¨ng suÊt cao, v× vËy nã ®−îc sö dông réng r·i ë c¸c n−íc tiªn tiÕn ®Ó söa ch÷a b¨ng m¸y. Ng−êi ta th−êng kÕt hîp mµi b¨ng m¸y vµ c¹o mÆt tr−íc cña c¸c chi tiÕt ®èi tiÕp (nh− ®Õ ô ®éng, bµn dao däc m¸y tiÖn, mÆt tr−ît bµn m¸y bµo,vv…) c) Ph−¬ng ph¸p bµo: Ph−¬ng ph¸p nµy rÊt thÝch hîp ®Ó söa ch÷a nh÷ng b¨ng m¸y bÞ mßn nhiÒu. M¸y ®−îc söa ch÷a ph¶i b¾t chÆt trªn m¸y bµo gi−êng vµ ®iÒu chØnh cÈn thËn b»ng ®ång hå so. Khi kÑp chÆt ®õng siÕt bul«ng qu¸ møc v× cã thÓ lµm cho b¨ng m¸y bÞ biÕn d¹ng ®µn håi, kh«ng ®¹t ®−îc ®é chÝnh x¸c sau khi gia c«ng. Tho¹t tiªn bµo th«, sau ®ã dïng ®ång hå so kiÓm tra ®é th¼ng vµ ®iÒu chØnh b¨ng chªm. Bµo tinh b»ng dao bµo réng b¶n cã g¾n m¶nh hîp kim BK6 hoÆc BK8, chiÒu réng l−ìi c¾t cña dao tíi 40mm. MÆt tr−íc vµ sau cña dao ®−îc gia c«ng tinh b»ng mµi nghiÒn. Khi bµo g¸ nghiªng l−ìi c¾t ®i 15 -300 so víi ®−êng vu«ng gãc cña ph−¬ng tiÕn dao ®Î gi¶m lùc c¾t, t¨ng ®é nh½n gia c«ng. L−îng d− bµo tinh nªn lÊy lµ 0,3 – 0,6 mm vµ gia c«ng lµm 4-7 b−íc: Hai b−íc ®Çu víi chiÒu s©u c¾t 0.08 – 0.12mm; ba, bèn b−íc sau víi chiÒu s©u c¾t 0.05mm; bµo tinh lµ nguyªn c«ng cuèi cïng cña c«ng viÖc söa ch÷a. Sau khi bµo tinh b¨ng m¸y cã thÓ ®¹t ®é nh½n bÒ mÆt Δ 7, Δ 8, sai sè vÒ ®é ph¼ng vµ ®é vªnh kh«ng qu¸ 0.02mm trªn chiÒu dµi 1000mm. NÕu kh«ng cã dao bµo réng b¶n, cã thÓ bµo th« råi c¹o hoÆc mµi. Ngoµi ba ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n trªn, c¸c ph−¬ng ph¸p kÕt hîp nhiÒu h×nh thøc gia c«ng (c¹o, mµi, bµo , mµi nghiÒn) còng ®−îc dïng réng r·i nh»m môc ®Ých ph¸t huy −u ®iÓm cña tõng h×nh thøc gia c«ng c¬ ë c¸c giai ®o¹n söa ch÷a b¨ng m¸y (th«, b¸n tinh, tinh) ®Ó ®¹t n¨ng suÊt cao, ®é nh½n bÒ mÆt vµ ®é chÝnh x¸c hîp yªu cÇu kü thuËt. 11.1.3. Söa ch÷a b¨ng m¸y tiÖn Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 63 H×nh 11.1. MÆt c¾t ngang b¨ng m¸y tiÖn th«ng dông Söa ch÷a b¨ng m¸y tiÖn. H×nh 11.1: Giíi thiÖu kÕt cÊu th−êng gÆp nhÊt cña mÆt c¾t ngang. B¨ng m¸y tiÖn th«ng dông, tr×nh tù söa ch÷a b¨ng m¸y nµy b»ng ph−¬ng ph¸p c¹o nh− sau: - §Æt th©n m¸y lªn gi¸ hoÆc bµn ph¼ng hoÆc nÒn cøng trªn c¸c chªm. §iÒu chØnh ®é th¨ng b»ng g¸ ®Æt. Dïng niv« khung kiÓm tra ®é th¼ng ®øng cña mÆt c¹nh ë ®Çu l¾p ô tr−íc. Sai lÖch cho phÐp kh«ng qu¸, 0.04-0.05mm trªn chiÒu dµi 1000mm. Dïng ni v« ®Æt däc theo mÆt 6 ®Ó kiÓm tra ®é th¨ng b»ng theo ph−¬ng n»m ngang, sai lÖch kh«ng qu¸ 0,02mm trªn chiÒu dµi 1000mmm. Dïng th−íc th¼ng ®Æt däc theo mÆt 6 kiÓm tra ®é cong vªnh g¸ ®Æt hoÆc ®Æt th−íc th¼ng däc theo mÆt 11 còng ®−îc. - C¹o mÆt 6 (c¸c mÆt 3, 4 lµ mÆt tr−ît cña ô sau) ®¹t chÝnh x¸c vÒ ®é th¼ng vµ ®é ph¼ng. §é kh«ng th¼ng kh«ng v−ît qu¸ 0,02mm trªn 1000mm. KiÓm tra ®é ph¼ng b¼ng vÕt s¬n tiÕp xóc. Ph¶i d¹t 10 vÕt s¬n trªn mçi diÖn tÝch 25 x 25mm. Cã thÓ dïng mÆt 11 vµ mÆt 12 lµm chuÈn ®Ó kiÓm tra mÆt 6. MÆt 11 vµ 12 dïng ®Î ®Þnh vÞ khi l¾p thanh r¨ng khíp víi b¸nh r¨ng trong hép xe dao. Hai mÆt nµy kh«ng bÞ mßn nªn khi söa ch÷a kh«ng gia c«ng chóng. - C¹o hai mÆt 3 vµ 4. KiÓm tra ®é th¨ng b¶ng th−íc mÉu. §é kh«ng th¼ng kh«ng v−ît qu¸ 0,02mm trªn 1000mmm. Nh− vËy nÕu dïng th−íc mÉu dµi mét mÐt ®Æt däc theo c¸c mÆt 3 vµ 4 th× kh«ng chç nµo cã khe hë cã thÓ lïa c¨n l¸ dµy 0.02mm trë lªn. Th−íc mÉu ®−îc dÞch chuyÓn trªn suèt chiÒu dµi Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 64 bÒ mÆt cÇn kiÓm tra. KiÓm tra ®é th¨ng b»ng cña mÆt 3 vµ 4 kÕt hîp víi mÆt 6 b»ng c¸ch ®¹t niv« khung trªn ®Õ ô sau (mÆt tiÕp xóc víi b¨ng m¸y cña ®Õ ô sau ®· ®−îc c¹o söa chÝnh x¸c) råi dÞch chuyÓn ®Õ ô sau trªn suèt chiÒu dµi b¨ng m¸y. Sai sè vÒ ®é th¨ng b»ng hoÆc xo¾n vë ®ç cña ba mÆt 3, 4, 6 cho phÐp tíi 0,02mm trªn chiÒu dµi 1000mm. - C¹o c¸c mÆt tr−ît dµnh cho bµn dao. Tr−íc tiªn c¹o mÆt 7. §é th¼ng ®−îc kiÓm tra b»ng th−íc th¼ng, sai sè cho phÐp tíi 0,02mm trªn 1000mm. §é song song cña mÆt 7 víi c¸c mÆt 3, 4, 6 ®−îc kiÓm tra ®ång hå so ®Æt trªn ®Õ ô sau (H×nh 11.2). H×nh 11.2: Kiªm tra ®é song song cña c¸c mÆt 1, 2, 7, 8, 10 víi nhau vµ víi c¸c mÆt 3, 4, 6 (Sè chØ c¸c mÆt ë h×nh 11.1) - §é kh«ng song song cho phЬ kh«ng qu¸ 0,02mm trªn 1000mm. - C¹o mÆt 8. Yªu cÇu kü thuËt vµ c¸ch kiÓm tra gièng mÆt 7. - C¹o mÆt 2. Yªu cÇu kü thuËt vµ c¸ch kiÓm tra gièng mÆt 7. - KiÓm tra tæng thÓ ba mÆt 2, 7, 8 b»ng c¸ch ®Æt bµn tr−ît däc cña bµn dao lªn ba mÆt nµy. §Æt niv« lªn bµn tr−ît däc vµ kiÓm tra ®é th¨ng b»ng theo hai ph−¬ng vu«ng gãc trong mÆt ph¼ng ngang cña côm mÆt 2, 7, 8. DÞch chuyÓn bµn tr−ît däc theo chiÒu dµi b¨ng m¸y. §é cong vªnh vµ mÊt th¨ng b»ng cho phÐp kh«ng v−ît qu¸ 0,02mm trªn 1000mm. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 65 §Æt gi¸ ®ång hå so lªn bµn tr−ît däc lªn bµn tr−ît däc vµ dïng ®ång hå so kiÓm tra ®é song song cña c¸c mÆt 2, 7, 8 víi hai mÆt 11 vµ 12. §é kh«ng song song cho phÐp lµ 0,1mm trªn suèt chiÒu dµi b¨ng m¸y. - C¹o hai mÆt 1 vµ 10. §é th¼ng ®−îc kiÓm tra b¨ng th−íc mÉu. §é song song cña mÆt 1 vµ 10 víi c¸c mÆt 2, 4, 8 ®−îc kiÓm tra b»ng ®ång hå so g¾n trªn bµn tr−ît däc cña bµn dao. §é kh«ng song song gi÷a mÆt 1 vµ 10 víi c¸c mÆt 2, 7, 8 cho phÐp tíi 0,03mm trªn toµn bé chiÒu dµi b¨ng m¸y. Còng cã thÓ dïng panme ®Ó kiÓm tra ®é song song gi÷a mÆt 1 vµ 2 b»ng c¸ch ®o trÞ sè kho¶ng c¸ch cña hai mÆt nµy t¹i mét sè vÞ trÝ c¸ch ®Òu nhau trªn suèt chiÒu dµi b¨ng m¸y. - C¸c mÆt 5 vµ 9 kh«ng ph¶i söa ch÷a. Trªn ®©y ta thÊy râ rµng ®· dïng c¸c mÆt 3, 4, 6 (c¸c mÆt tr−ît däc dµnh cho ô sau) lµm chuÈn trong qu¸ tr×nh söa ch÷a vi b¨ng m¸y tiÒn võa xÐt thuéc nhãm I, c¸c mÆt 3, 4, 6 bÞ mßn rÊt Ýt. Còng cã thÓ hai mÆt 11 vµ 12 lµm chuÉn trong suèt qu¸ tr×nh söa ch÷a nh−ng h¬i khã sö dông c¸c trong khi söa ch÷a. Cçu v¹n n¨ng phøc t¹p, khã kiÕm, nªn hai mÆt 11 vµ 12 Ýt ®−îc dïng söa ch÷a dông cô kiÓm tra. NÕu dïng hai mÆt nµy lµm chuÈn, ph¶i dïng cÇu kiÓm tra v¹n n¨ng 11.2. Bµn dao m¸y tiÖn 11.2.1. Bµn tr−ît däc Bµn tr−ît däc nèi cøng víi hép xe dao vµ mang toµn bé xe dao cïng bµn dao chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn däc b¨ng m¸y. Phôc håi bµn tr−ît däc phøc t¹p nhÊt vµ tèn nhiÒu thêi gian nhÊt so víi söa ch÷a c¸c chi tiÕt kh¸c cña bµn giao. Khi söa ch÷a bµn tr−ît däc cÇn ph¶i phôc håi. - §é song song gi÷a c¸c mÆt 1,2,3,4 víi nhau ( h×nh 11.3) vµ ®é song song cña chóng víi ®−êng t©m 5 cña vÝtme ch¹y giao ngang. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 66 H×nh 11.3: Bµn tr−ît däc cña bµn dao may tiÖn 1K62 - §é song song theo ph−¬ng ngang (a-a, a1 – a ) vµ ph−¬ng däc (b-b, b1 - b1) cña c¸c mÆt 1 vµ 3 víi m¨tj l¾p ghÐp cña bµn tr−ît däc víi hép xe dao ( tøc lµ víi mÆt 6) - §é vu«ng gãc gi÷a c¸c mÆt 1,2,3,4 víi c¸c mÆt 7 vµ 8( hai mÆt tr−ît trªn s«ng tr−ît b¨ng m¸y) - §é vu«ng gãc gi÷a c¸c mÆt 6 víi mÆt l¾p hép ch¹y dao trªn th©n m¸y. - §é ®ång t©m gi÷a c¸c lç l¾p trªn trôc vÝt me, trôc tr¬n ë trôc xe dao víi lç l¾p trªn trôc nµy trªn trôc ch¹y dao. Khi söa ch÷a bµn tr−ît däc, ph¶i ®¶m b¶o c¸c b¸nh r¨ng ë hép xe dao ¨n khíp tèt víi thanh r¨ng ch¹y dao däc vµ b¸nh r¨ng vµ xÝch ch¹y dao ngang, ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o c¸c chuçi kÝch th−íc cã l¾p ghÐp liªn quan cña m¸y. Kh«ng lªn b¾t ®Çu söa ch÷a c¸c mÆt 7, 8, vµ 9 v× sau ®ã khi söa ch÷a c¸c bÒ mÆt kh¸c sÏ tèn nhiÒu c«ng søc vµ thêi gian. Hîp lý nhÊt lµ b¾t ®Çu tõ c¸c mÆt 1, 2, 3, 4. 11.2.2. Bµn tr−ît ngang Bµn tr−ît ngang l¾p trªn bµn tr−ît däc ®Ó thùc hiÖn chuyÓn ®éng ch¹y giao ngang. Yªu cÇu kü thuËt chñ yÕu cña bµn tr−ît ngang lµ ®é th¼ng cña c¸c mÆt 1, 2, 3, 4 (H×nh 11.4) vµ ®é song song gi÷a mÆt 1 vµ 2. Khi söa ch÷a bµn tr−ît ngang tiÖn nhÊt lµ sö dông ph−¬ng ph¸p mµi. Kü thuËt gia c«ng vµ kiÓm Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 67 tra kü thuËt c¸cc mÆt tr−íc vµ sau khi gia c«ng ®· nªu tØ mØ ë phÇn söa ch÷a bµn tr−ît däc. H×nh 11.4: Bµn tr−ît ngang cña bµn dao m¸y tiÖn 11.2.3. Bµn tr−ît quay - C¹o mÆt 1 (H×nh 11.5) vµ kiÓm tra ®é tiÕp xóc b»ng vÕt s¬n gi÷a mÆt nµy vµ bÒ mÆt ®èi tiÕp víi nã cña bµn tr−ît ngang ®· söa ch÷a tèt. Sè vÕt s¬n tiÕp xóc ph¶i ®¹t tõ 8-10 ®iÓm trªn diÖn tÝch 25x25mm. H×nh 11.5: Bµn tr−ît gia dao (bµn quay) l¾p trªn ®ß g¸ söa ch÷a - §Þnh vÞ bµn quay lªn ®å g¸ 6 b»ng mÆt võa c¹o (mÆt 1) l¾p c¶ côm lªn bµn m¸y mµi, ®iÒu chØnh ®é song song cña mÆt 3 vµ 4 víi h−íng chuyÓn ®éng cña bµn m¸y, sai lÖch cho phÐp kh«ng v−ît qu¸ 0,02mm. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 68 - Mµi lÇn l−ît c¸c mÆt 2,6,3,4 b»ng mét ®Çu ®¸ mµi b»ng b¸t c«n, ®é h¹t 3646, ®é cøng CM1- CM2, ®é nh½n bÒ mÆt gia c«ng Δ 7. Trong khi mµi kh«ng ®−îc ®Ó chi tiÕt nãng lªn v× nh− vËy sÏ g©y sai sè gia c«ng do gi·n në nhiÖt. - KiÓm tra ®é song song gi÷a mÆt 2 vµ 5 víi mÆt 1 b»ng pan me. §o kho¶ng c¸ch gi÷a mÆt 1 víi mÆt 2 vµ 5 t¹i 4, 5 chç. §é kh«ng song song kh«ng v−ît qu¸ 0,02mm trªn toµn bé chiÒu dµi mÆt 3 ,4. KiÓm tra gãc nghiªng 550 cña c¸c mÆt 2 víi 3 vµ 4 víi 5 b¨ng d−ìng. NÕu sai sè qu¸ lín ph¶i c¹o söa l¹i c¸c mÆt 2,3,4,5 Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 69 Tμi liÖu tham kh¶o 1. Ph¹m §¾p, NguyÔn Hoa §¨ng M¸y c«ng cô 1, Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc, Hµ Néi 1985. 2. TrÇn V¨n §Þch, NguyÔn Träng B×nh, NguyÔn ThÕ §¹t, NguyÔn ViÕt TiÕp, TrÇn Xu©n ViÖt C«ng nghÖ chÕ t¹o m¸y, Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi 2003. 3. T« Xu©n Gi¸p Sæ tay thî söa ch÷a c¬ khÝ, Nhµ xuÊt b¶n ®¹i häc vµ gi¸o dôc chuyªn nghiÖp, Hµ Néi 1991. 4. NguyÔn Ngäc C¶nh, NguyÔn Träng H¶i C«ng nghÖ söa ch÷a m¸y c«ng cô, Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi 1982. 5. TrÇn H÷u QuÕ VÏ kü thuËt c¬ khÝ-tËp 1, Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc, Tp.HCM 2006. 6. TrÇn H÷u QuÕ, §Æng V¨n Cø, NguyÔn V¨n TuÊn VÏ kü thuËt c¬ khÝ-tËp 2, Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc, Hµ Néi 2005. 7. Ninh §øc Tèn, NguyÔn ThÞ Xu©n B¶y Gi¸o tr×nh dung sai l¾p ghÐp vµ kü thuËt ®o l−êng Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc, Tp.HCM 2004. 8. Hoµng Tïng Gi¸o tr×nh vËt liÖu vµ c«ng nghÖ c¬ khÝ, Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc, Tp.HCM 2004. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn