Tài liệu Cơ sở lý luận về chất lượng sp

PhÇn I C¬ së lý luËn chÊt l-îng s¶n phÈm I- S¶n phÈm vµ ChÊt l-îng s¶n phÈm 1. S¶n phÈm 1.1 Kh¸i niÖm s¶n phÈm Tuú theo néi dung tõng m«n häc mµ s¶n phÈm ®-îc nghiªn cøu tõ nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau.. Theo M¸c: " S¶n phÈm lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh lao ®éng dïng ®Ó phôc vô cho viÖc lµm tho¶ m·n nhu cÇu cña con ng-êi trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng " Theo quan niÖm cña m«n häc Marketing: "S¶n phÈm lµ bÊt cø thø g× cã thÓ mang ra thÞ tr-êng nh»m t¹o ra sù chó ý mua s¾m vµ tiªu dïng" Ngµy nay, cïng víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña khoa häc kü thuËt, cña v¨n ho¸ x· héi, tõ thùc tÕ c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng , s¶n phÈm ®-îc quan niÖm kh¸ réng r·i: " S¶n phÈm lµ kÕt qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng hay cña c¸c qu¸ tr×nh". (theo TCVN 5814) S¶n phÈm lµ kÕt qu¶ cña c¸c qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, cña tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt vµ dÞch vô trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nh- vËy, s¶n phÈm kh«ng chØ lµ nh÷ng s¶n phÈm thuÇn vËt chÊt mµ cßn bao gåm c¸c dÞch vô. S¶n phÈm ®-îc chia lµm hai nhãm chÝnh: + Nhãm s¶n phÈm thuÇn vËt chÊt: lµ nh÷ng vËt phÈm mang c¸c ®Æc tÝnh lý ho¸ nhÊt ®Þnh. + Nhãm s¶n phÈm phi vËt phÈm: lµ c¸c dÞch vô, th«ng tin... 1.2 C¸c thuéc tÝnh cña s¶n phÈm Thuéc tÝnh cña s¶n phÈm lµ tÊt c¶ nh÷ng ®Æc tÝnh vèn cã cña s¶n phÈm qua ®ã s¶n phÈm tån t¹i vµ nhê ®ã mµ cã thÓ ph©n biÖt ®-îc s¶n phÈm nµy víi s¶n phÈm kh¸c. 1 Nghiªn cøu tÝnh chÊt, ®Æc tr-ng cña s¶n phÈm gióp x¸c ®Þnh ®-îc qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ t¹o thÝch hîp vµ trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc ®Ó kh¶o s¸t, quy ®Þnh c¸c chØ tiªu chÊt l-îng cña s¶n phÈm, x¸c ®Þnh nh÷ng biÖn ph¸p, ®iÒu kiÖn b¶o vÖ chÊt l-îng s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l-u th«ng tiªu dïng. Mçi mét s¶n phÈm ®Òu cã mét sè gi¸ trÞ sö dông nhÊt ®Þnh mµ gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm l¹i t¹o thµnh tõ thuéc tÝnh cô thÓ. Cã thÓ nªu ra mét sè thuéc tÝnh cña s¶n phÈm nh- sau: Nhãm thuéc tÝnh chøc n¨ng c«ng dông §©y lµ mét nhãm thuéc tÝnh quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm , nh»m tho¶ m·n mét lo¹i nhu cÇu nµo ®ã, trong ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh phï hîp víi tªn gäi Nhãm thuéc tÝnh kü thuËt c«ng nghÖ Nhãm thuéc tÝnh nµy rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, c¸c ®Æc tÝnh vÒ kü thuËt cã quan hÖ h÷u c¬ víi ®Æc tÝnh c«ng nghÖ cña s¶n phÈm. §©y lµ nhãm tÝnh chÊt quan träng nhÊt trong viÖc thÈm ®Þnh, lùa chän, nghiªn cøu, c¶i tiªn, thiÕt kÕ s¶n phÈm míi. ViÖc nghiªn cøu thµnh phÇn ho¸ häc cña nguyªn vËt liÖu, ®Õn c¸c tÝnh chÊt c¬, lý, ®iÖn, ho¸, sinh...gióp x©y dùng quy tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm, x¸c ®Þnh c¸c ph-¬ng ph¸p b¶o qu¶n, mÆt kh¸c c¸c ®Æc tÝnh vÒ ph-¬ng ph¸p c«ng nghÖ l¹i quyÕt ®Þnh chÊt l-îng cña s¶n phÈm nh-: cÊu tróc, kÝch th-íc, khèi l-îng, c¸c th«ng sè kü thuËt, ®é bÒn, ®é tin cËy.. Nhãm thuéc tÝnh sinh th¸i S¶n phÈm ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu vÒ m«i sinh, kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr-êng khi sö dông, ph¶i ®¶m b¶o tÝnh an toµn, thuËn tiÖn trong sö dông, vËn chuyÓn, b¶o d-ìng... Ngoµi ra, s¶n phÈm cßn thÓ hiÖn tÝnh phï hîp gi÷a s¶n phÈm víi m«i tr-êng, víi ng-êi sö dôn, ®¶m b¶o vÖ sinh, t©m lý cña ng-êi sö dông s¶n phÈm . 2 Nhãm thuéc tÝnh thÈm mü ThÈm mü lµ thuéc tÝnh quan träng, ngµy cµng ®-îc ®Ò cao khi ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm . Nh÷ng tÝnh chÊt thÈm mü ph¶i biÓu hiÖn: - KiÓu c¸ch, kÕt cÊu phï hîp víi c«ng dông cña s¶n phÈm, phï hîp víi ®èi t-îng sö dông vµ víi m«i tr-êng. - H×nh thøc trang trÝ phï hîp víi tõng lo¹i s¶n phÈm, c¸i ®Ñp cña s¶n phÈm ph¶i thÓ hiÖn ®-îc tÝnh d©n téc, hiÖn ®¹i, phæ biÕn, chèng mäi kiÓu c¸ch b¶o thñ, nÖ cæ, hoÆc b¾t tr-íc, lai c¨ng. - TÝnh thÈm mü cña s¶n phÈm ph¶i thÓ hiÖn sù kÕt hîp gi÷a gi¸ trÞ sö dông víi gi¸ trÞ thÈm mü. Nhãm thuéc tÝnh kinh tÕ- x· héi Nhãm thuéc tÝnh nµy quyÕt ®Þnh møc chÊt l-îng cña s¶n phÈm, ph¶n ¸nh chi phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó chÕ t¹o s¶n phÈm, còng nh- nh÷ng chi phÝ tho¶ m·n nhu cÇu. §©y còng lµ thuéc tÝnh quan träng khi thÈm ®Þnh thiÕt kÕ s¶n phÈm ®-îc thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu nh- : chi phÝ s¶n xuÊt thÊp, gi¸ c¶ hîp lý, chi phÝ b¶o d-ìng, sö dông võa ph¶i phï hîp víi nhu cÇu thÞ hiÕu, lîi nhuËn cao, kh¶ n¨ng sinh lîi lín trong khi sö dông. 2. ChÊt l-îng s¶n phÈm 2.1 Kh¸i niÖm chÊt l-îng s¶n phÈm Cã nhiÒu c¸ch lËp luËn kh¸c nhau vÒ qu¶n lý chÊt l-îng s¶n phÈm. Gi¸o s- ng-êi Mü PhilÝp B. Crosby nhÊn m¹nh: "ChØ cã thÓ tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ khi cã quan niÖm ®óng ®¾n, chÝnh x¸c vÒ chÊt l-îng". ChÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ ®· trë thµnh mèi quan t©m hµng ®Çu cña nhiÒu ng-êi, nhiÒu ngµnh. Cã thÓ tæng hîp ra mÊy khuynh h-íng sau: - Khuynh h-íng qu¶n lý s¶n xuÊt: " ChÊt l-îng cña mét s¶n phÈm nµo ®ã lµ møc ®é mµ s¶n phÈm Êy thÓ hiÖn ®-îc nh÷ng yªu cÇu, nh÷ng chØ tiªu thiÕt kÕ hay nh÷ng quy ®Þnh riªng cho s¶n phÈm Êy". 3 - Khuynh h-íng tho¶ m·n nhu cÇu: "ChÊt l-îng cña s¶n phÈm lµ n¨ng lùc mµ s¶n phÈm Êy tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu cña ng-êi sö dông". - Theo TCVN 5814 - 94:" ChÊt l-îng lµ ®Æc tÝnh cña mét thùc thÓ, ®èi t-îng t¹o cho thùc thÓ ®èi t-îng ®ã cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu ®· nªu ra hoÆc tiÒm Èn" Nh- v©y chÊt l-îng cña mét s¶n phÈm lµ tr×nh ®é mµ s¶n phÈm Êy thÓ hiÖn ®-îc nh÷ng yªu cÇu (tiªu chuÈn- kinh tÕ - kü thuËt) vÒ chÕ t¹o quy ®Þnh cho nã, ®ã lµ chÊt l-îng trong pham vi s¶n xuÊt, chÕ t¹o ra s¶n phÈm, møc ®é tho¶ m·n tiªu dïng. " ChÊt l-îng cña s¶n phÈm lµ tæng hîp nh÷ng tÝnh chÊt, ®Æc tr-ng cña s¶n phÈm t¹o nªn gi¸ trÞ sö dông, thÓ hiÖn kh¶ n¨ng, møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng víi hiÖu qu¶ cao trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt- kü thuËt- kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh". Nh÷ng tÝnh chÊt ®Æc tr-ng ®ã th-êng ®-îc x¸c ®Þnh b»ng nh÷ng chØ tiªu, nh÷ng th«ng sè vÒ kinh tÕ- kü thuËt- thÈm mü...cã thÓ c©n, ®o, tÝnh to¸n ®-îc, ®¸nh gi¸ ®-îc. Nh- vËy chÊt l-îng cña s¶n phÈm lµ th-íc ®o cña gi¸ trÞ sö dông. Cïng mét gi¸ trÞ sö dông, s¶n phÈm cã thÓ cã møc ®é h÷u Ých kh¸c nhau, møc chÊt l-îng kh¸c nhau. Mét s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao lµ mét s¶n phÈm cã ®é bÒn ch¾c, ®é tin cËy cao, dÔ gia c«ng, tiÖn sö dông, ®Ñp, cã chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ sö dông vµ chi phÝ b¶o d-ìng hîp lÝ, tiªu thô nhanh trªn thÞ tr-êng, ®¹t hiÖu qu¶ cao. Nh- vËy, chÊt l-îng s¶n phÈm kh«ng nh÷ng chØ lµ tËp hîp c¸c thuéc tÝnh mµ cßn lµ møc ®é c¸c thuéc tÝnh Êy tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ. Quan niÖm chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ nªu trªn thÓ hiÖn mét lËp luËn khoa häc toµn diÖn vÒ vÊn ®Ò kh¶o s¸t chÊt l-îng, thÓ hiÖn chøc n¨ng cña s¶n phÈm trong mèi quan hÖ: " s¶n phÈm - x· héi - con ng-êi" 4 2.2. Vai trß cña chÊt l-îng s¶n phÈm trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay Tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cña tõng n-íc còng nh- trªn thÕ giíi cµng ngµy cµng ph¸t triÓn, thóc ®Èy s¶n xuÊt nhiÒu s¶n phÈm cho x· héi. Ng-êi tiªu dïng ngµy cµng cã thu nhËp cao h¬n, do ®ã cã nh÷ng yªu cÇu ngµy cµng cao, nh÷ng ®ßi hái cña hä vÒ c¸c s¶n phÈm tiªu dïng ngµy cµng phong phó, ®a d¹ng vµ kh¾t khe h¬n. Do cã chÝnh s¸ch më cöa, ng-êi tiªu dïng cã thÓ lùa chän nhiÒu s¶n phÈm cña nhiÒu h·ng, nhiÒu quèc gia kh¸c nhau cïng mét lóc. Bu«n b¸n quèc tÕ ngµy cµng ®-îc më réng, s¶n phÈm hµng ho¸ ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh, luËt lÖ quèc tÕ, thèng nhÊt vÒ yªu cÇu chÊt l-îng vµ ®¶m b¶o chÊt l-îng. Héi nhËp vµo thÞ tr-êng kinh tÕ thÕ giíi lµ chÊp nhËn sù c¹nh tranh, chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt c¹nh tranh. Quy luËt c¹nh tranh võa lµ ®ßn bÈy ®Ó c¸c Doanh nghiÖp tiÕn lªn ®µ ph¸t triÓn, hoµ nhËp víi thÞ tr-êng khu vùc vµ trªn thÕ giíi, nh-ng ®ång thêi còng lµ søc Ðp lín ®èi víi mçi Doanh nghiÖp. Trong qu¶n trÞ kinh doanh, nÕu kh«ng lÊy chÊt l-îng lµm môc tiªu phÊn ®Êu tr-íc tiªn, nÕu ch¹y theo lîi nhuËn tr-íc m¾t , râ rµng Doanh nghiÖp sÏ bÞ ®Èy ra ngoµi vßng quay cña thÞ tr-êng vµ dÉn ®Õn thua lç ph¸ s¶n. ChÝnh v× vËy, mµ c¹nh tranh kh«ng ph¶i lµ thùc tÕ ®¬n gi¶n, nã lµ kÕt qu¶ tæng hîp cña toµn bé c¸c nç lùc trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña Doanh nghiÖp. ChÊt l-îng s¶n phÈm chÝnh lµ mét trong nh÷ng ph-¬ng thøc Doanh nghiÖp tiÕp cËn vµ t×m c¸ch ®¹t ®-îc nh÷ng th¾ng lîi trong sù c¹nh tranh gay g¾t Êy trªn th-¬ng tr-êng, nh»m duy tr× sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Doanh nghiÖp . 5 HiÖn nay vÊn ®Ò chÊt l-îng s¶n phÈm ®· trë thµnh nh©n tè chñ yÕu trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña mçi Doanh nghiÖp. Nh- vËy, cã thÓ tãm t¾t tÇm quan träng cña chÊt l-îng s¶n phÈm nh- sau: * ChÊt l-îng s¶n phÈm ®· trë thµnh yÕu tè c¹nh tranh hµng ®Çu, lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi Doanh nghiÖp . Nã lµ sù sèng cßn cña mçi Doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn nay. * ChÊt l-îng s¶n phÈm lµ yÕu tè h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ t¨ng lîi nhuËn cho Doanh nghiÖp * ChÊt l-îng s¶n phÈm lµ ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt ®ª kh«ng ngõng tho¶ m·n nhu cÇu thay ®æi liªn tôc cña con ng-êi. 2.3. Nh÷ng tÝnh chÊt, ®Æc tr-ng cña chÊt l-îng s¶n phÈm Khi ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò chÊt l-îng s¶n phÈm, tøc lµ nãi ®Õn møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu cña s¶n phÈm trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªu dïng x¸c ®Þnh, phï hîp víi c«ng dông cña nã. Møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu kh«ng thÓ t¸ch rêi khái nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt - kinh tÕ - kü thuËt - x· héi cô thÓ. Kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu cña s¶n phÈm sÏ ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c tÝnh chÊt, ®Æc tr-ng cña nã. TÝnh kinh tÕ: ThÓ hiÖn ë khÝa c¹nh chÊt l-îng s¶n phÈm chÞu sù chi phèi trùc tiÕp cña ®iÒu kiÖn kinh tÕ. Mét s¶n phÈm cã chÊt l-îng tèt nh-ng nÕu ®-îc cung cÊp víi gi¸ cao , v-ît kh¶ n¨ng cña ng-êi tiªu dïng th× sÏ kh«ng ph¶i lµ s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao vÒ mÆt kinh tÕ. TÝnh kü thuËt: §-îc thÓ hiÖn th«ng qua mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu thÓ l-îng ho¸ vµ so s¸nh ®-îc. Nh÷ng chØ tiªu kü thuËt quan träng nhÊt cña s¶n phÈm gåm: + ChØ tiªu c«ng dông: §o gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm + ChØ tiªu ®é tin cËy: §o møc ®é háng hãc, møc ®é dÔ b¶o qu¶n, tuæi thä. + ChØ tiªu thÈm mÜ: §o møc ®é mü quan 6 + ChØ tiªu c«ng nghÖ: §¸nh gi¸ møc ®é tèi -u cña c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ ®Ó t¹o ra s¶n phÈm + ChØ tiªu sinh th¸i häc: §¸nh gi¸ møc ®é t¸c ®éng cña s¶n phÈm ®Õn m«i tr-êng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ sö dông + ChØ tiªu an toµn: §¸nh gi¸ møc ®é an toµn trong s¶n xuÊt vµ trong qu¸ tr×nh sö dông TÝnh x· héi: ThÓ hiÖn kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng, phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña mét x· héi nhÊt ®Þnh. TÝnh t-¬ng ®èi: ThÓ hiÖn ë sù phô thuéc cña nã vµo kh«ng gian, thêi gian ë møc ®é t-¬ng ®èi khi l-îng ho¸ chÊt l-îng s¶n phÈm. 2.4. Nh÷ng yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm ChÊt l-îng s¶n phÈm ®-îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ph¸t triÓn, thiÕt kÕ ®-îc ®¶m b¶o trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, chÕ t¹o, b¶o qu¶n, ph©n phèi l-u th«ng vµ ®-îc duy tr× trong qu¸ tr×nh sö dông. T¹i mçi giai ®o¹n ®Òu cã c¸c yÕu tè ¶nh h-ëng t¸c ®éng víi møc ®é kh¸c nhau. §øng ë gãc ®é nh÷ng nhµ s¶n xuÊt kinh doanh th× chÊt l-îng s¶n phÈm lµ mét vò khÝ c¹nh tranh nªn nã chÞu t¸c ®éng cña mét sè yÕu tè sau: 2.4.1 Mét sè yÕu tè tÇm vi m« Nhãm yÕu tè nguyªn nhiªn vËt liÖu §©y lµ yÕu tè c¬ b¶n cña ®Çu vµo, nã ¶nh h-ëng quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm. Muèn cã s¶n phÈm ®¹t chÊt l-îng tèt ®iÒu tr-íc tiªn, nguyªn vËt liÖu ®Ó chÕ t¹o ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu vÒ chÊt l-îng, mÆt kh¸c ph¶i d¶m b¶o cung cÊp cho c¬ së s¶n xuÊt nh÷ng nguyªn nhiªn vËt liÖu ®óng sè l-îng, ®óng k× h¹n, cã nh- vËy c¬ së s¶n xuÊt míi chñ ®éng æn ®Þnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn ®óng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt. Nhãm yÕu tè kü thuËt - c«ng nghÖ - thiÕt bÞ NÕu yÕu tè nguyªn vËt liÖu lµ yÕu tè c¬ b¶n quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt vµ chÊt l-îng cña s¶n phÈm th× yÕu tè kü thuËt - c«ng nghÖ - thiÕt bÞ l¹i cã 7 tÇm quan träng ®Æc biÖt, cã t¸c dông quyÕt ®Þnh viÖc h×nh thµnh chÊt l-îng s¶n phÈm Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸, ng-êi ta sö dông vµ phèi trén nhiÒu nguyªn vËt liÖu kh¸c nhau vÒ thµnh phÇn, vÒ tÝnh chÊt, c«ng dông. N¾m v÷ng ®-îc ®Æc tÝnh cña cña nguyªn vËt liÖu ®Ó thiÕt kÕ s¶n phÈm lµ ®iÒu cÇn thiÕt, song trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o, viÖc theo dâi kh¶o s¸t chÊt l-îng s¶n phÈm theo tû lÖ phèi trén lµ ®iÒu quan träng ®Ó më réng mÆt hµng, thay thÕ nguyªn vËt liÖu, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n c¸c chÕ ®é gia c«ng ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm. Nh×n chung c¸c s¶n phÈm hiÖn ®¹i ph¶i cã kÕt cÊu gän nhÑ, thanh nh·, ®¬n gi¶n, ®¶m b¶o tho¶ m·n toµn diÖn c¸c yªu cÇu sö dông. C«ng nghÖ: qu¸ tr×nh c«ng nghÖ cã ¶nh h-ëng lín quyÕt ®Þnh chÊt l-îng s¶n phÈm. §©y lµ qu¸ tr×nh phøc t¹p, võa lµm thay ®æi Ýt nhiÒu, hoÆc bæ sung, c¶i thiÖn nhiÒu tÝnh chÊt ban ®Çu cña nguyªn vËt liÖu theo h-íng sao cho phï h¬p víi c«ng dông cña s¶n phÈm. B»ng nhiÒu d¹ng gia c«ng kh¸c nhau: gia c«ng c¬, nhiÖt, lý, ho¸ ..võa t¹o h×nh d¸ng kÝch th-íc, khèi l-îng, hoÆc cã thÓ c¶i thiÖn tÝnh chÊt cña nguyªn vËt liÖu ®Ó ®¶m b¶o chÊt l-îng s¶n phÈm theo mÉu thiÕt kÕ. Ngoµi yÕu tè kü thuËt- c«ng nghÖ cÇn chó ý ®Õn viÖc lùa chän thiÕt bÞ. Kinh nghiÖm cho thÊy kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ ®-îc ®æi míi, nh-ng thiÕt bÞ cò kü th× kh«ng thÓ nµo n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm. Nhãm yÕu tè kü thuËt - c«ng nghÖ - thiÕt bÞ cã mèi quan hÖ t-¬ng hç kh¸ chÆt chÏ kh«ng chØ gãp phÇn vµo viÖc n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm. mµ cßn t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn th-¬ng tr-êng, ®a d¹ng ho¸ chñng lo¹i, nh»m tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao, gi¸ thµnh h¹. Nhãm yÕu tè ph-¬ng ph¸p qu¶n lý 8 Cã nguyªn vËt liÖu tèt, cã kü thuËt - c«ng nghÖ - thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, nh-ng kh«ng biÕt tæ chøc qu¶n lý lao ®éng, tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc thùc hiÖn tiªu chuÈn, tæ chøc kiÓm tra chÊt l-îng s¶n phÈm, tæ chøc tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸, tæ chøc söa ch÷a, b¶o hµnh... hay nãi c¸ch kh¸c kh«ng biÕt tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh th× kh«ng thÓ n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm. Nhãm yÕu tè con ng-êi Nhãm yÕu tè con ng-êi bao gåm c¸n bé l·nh ®¹o c¸c cÊp, c¸n bé c«ng nh©n viªn trong ®¬n vÞ vµ ng-êi tiªu dïng. §èi víi c¸n bé l·nh ®¹o c¸c cÊp cÇn cã nhËn thøc míi vÒ viÖc n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, ®Ó cã nh÷ng chñ tr-¬ng, nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng d¾n vÒ chÊt l-îng s¶n phÈm, thÓ hiÖn trong mèi quan hÖ s¶n xuÊt , tiªu dïng, c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch t×nh thÇn vËt chÊt, quyÒn -u tiªn cung cÊp nguyªn vËt liÖu, gi¸ c¶... §èi víi c¸n bé c«ng nh©n viªn trong Doanh nghiÖp ph¶i cã nhËn thøc r»ng viÖc n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm lµ tr¸ch nhiÖm, vinh dù cña mäi thµnh viªn, lµ sù sèng cßn, lµ quyÒn lîi thiÕt th©n ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Doanh nghiÖp còng nh- cña chÝnh b¶n th©n m×nh. 2.4.2. Mét sè yÕu tè tÇm vÜ m« ChÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p tæng hîp : kinh tÕ - kü thuËt - hµnh chÝnh x· héi ... nh÷ng yÕu tè võa nªu trªn mang tÝnh chÊt cña lùc l-îng s¶n xuÊt. NÕu xÐt vÒ quan hÖ s¶n xuÊt, th× chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ cßn phô thuéc chÆt chÏ vµo c¸c yÕu tè sau: Nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ ChÊt l-îng cña s¶n phÈm chÞu sù chi phèi cña c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ cña nÒn kinh tÕ, thÓ hiÖn ë c¸c mÆt: ®ßi hái cña thÞ tr-êng, tr×nh ®é, kh¶ n¨ng cung øng cña s¶n xuÊt, chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ n-íc .. 9 Nhu cÇu cña thÞ tr-êng ®a d¹ng phong phó vÒ sè l-îng, chñng lo¹i... nh-ng kh¶ n¨ng cña nÒn kinh tÕ th× cã h¹n: tµi nguyªn, vèn ®Çu t-, tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ, ®æi míi trang thiÕt bÞ , kü n¨ng, kü s¶o cña c¸n bé c«ng nh©n viªn... Nh- vËy, chÊt l-îng cña s¶n phÈm cßn phô thuéc vµo kh¶ n¨ng hiÖn thùc cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt Ngµy nay, khoa häc kü thuËt ®ang ph¸t triÓn nh- vò b·o trªn toµn thÕ giíi. Cuéc c¸ch m¹ng nµy ®ang th©m nhËp vµ chi phèi hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña x· héi loµi ng-êi. ChÊt l-îng cña bÊt ký mét s¶n phÈm nµo còng g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc - kü thuËt hiÖn ®¹i, chu kú c«ng nghÖ cña s¶n phÈm ®-îc rót ng¾n, c«ng dông cña s¶n phÈm ngµy cµng phong phó, da d¹ng nh-ng còng chÝnh v× vËy mµ kh«ng bao giê tho¶ m·n víi møc chÊt l-îng hiÖn t¹i, mµ ph¶i th-êng xuyªn theo dâi nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr-êng vÒ sù ®æi míi cña khoa häc kü thuËt liªn quan ®Õn nguyªn vËt liÖu kü thuËt, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ... ®Ó ®iÒu chØnh kÞp thêi nh»m n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, ph¸t triÓn Doanh nghiÖp. HiÖu lùc cña c¬ chÕ qu¶n lý Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n-íc, sù qu¶n lý Êy thÓ hiÖn b»ng nhiÒu biÖn ph¸p: kinh tÕ - kü thuËt- hµnh chÝnh x· héi ...cô thÓ ho¸ b»ng nhiÒu chÝnh s¸ch nh»m æn ®Þnh s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, h-íng dÉn tiªu dïng, tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ, ®Çu t- vèn, chÝnh s¸ch gi¸, chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch hç tr, khuyÕn khÝch cña Nhµ n-íc ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp . HiÖu lùc cña c¬ chÕ qu¶n lý lµ ®ßn bÈy quan träng trong viÖc qu¶n lý chÊt l-îng s¶n phÈm, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cña s¶n xuÊt, ®¶m b¶o uy tÝn vµ quyÒn lîi cña nhµ s¶n xuÊt vµ ng-êi tiªu dïng. MÆt kh¸c, hiÖu lùc c¬ chÕ qu¶n lý cßn d¶m b¶o sù b×nh ®¼ng trong s¶n xuÊt kinh doanh ®èi víi 10 c¸c Doanh nghiÖp trong n-íc, gi÷a khu vùc quèc doanh, khu vùc tËp thÓ, khu vùc t- nh©n, gi÷a c¸c Doanh nghiÖp trong n-íc vµ n-íc ngoµi. C¸c yÕu tè vÒ phong tôc, tËp qu¸n, thãi quen tiªu dïng Ngoµi c¸c yÕu tè mang tÝnh kh¸ch quan võa nªu trªn, nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ, sù ph¸t triÓn cña khoa häc, kü thuËt, hiÖu lùc cña c¬ chÕ qu¶n lý, cßn cã mét yÕu tè kh«ng kÐm phÇn quan träng ®ã lµ yÕu tè phong tôc t¹p qu¸n, thãi quen, tiªu dïng cña tõng vïng, tõng l·nh thæ. Së thÝch tiªu dïng cña tõng n-íc, tõng d©n téc, tõng t«n gi¸o, tõng ng-êi kh«ng hoµn toµn gièng nhau. Do ®ã, c¸c Doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra, nghiªn cøu nhu cÇu, së thÝch cña tõng thÞ tr-êng cô thÓ, nh»m to¶ m·n nh÷ng yªu cÇu vÒ sè l-îng vµ chÊt l-îng s¶n phÈm. C¸c yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn CLSP YÕu tè vi m« - Nguyªn vËt liÖu - Kü thuËt- CN- TB - Ph-¬ng ph¸p Q L - Con ng-êi C¸c yÕu tè vÜ m« - Nhu cÇu thÞ tr-êng - Sù ph¸t triÓn KHKT -HiÖu lùc c¬ chÕ Q L - TËp qu¸n, thãi quen, tiªu dïng H×nh1: C¸c yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm 2.5. Mét sè yªu cÇu tæng qu¸t ®èi víi chÊt l-îng s¶n phÈm Víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña khoa häc - kü thuËt vµ sù ®ßi hái ngµy cµng cao cña s¶n phÈm, ®êi sèng nhu cÇu më réng giao l-u quèc tÕ.. vÊn ®Ò chÊt l-îng s¶n phÈm ®· trë thµnh mét chÝnh s¸ch kinh tÕ, mét ph-¬ng tiÖn quan träng nhÊt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ lao ®éng. 11 VÒ ph-¬ng diÖn qu¶n lý chÊt l-îng s¶n phÈm, khi khoa häc, kü thuËt ph¸t triÓn, ®æi míi hµng ngµy, th× chÊt l-îng cña s¶n phÈm còng ph¶i th-êng xuyªn xem xÐt, ®èi chiÕu, c¶i tiÕn sao cho phï hîp víi tiªu dïng, thóc ®Èy s¶n phÈm ph¸t triÓn. Do ®ã, khi x©y dùng c¸c yªu cÇu ®èi víi chÊt l-îng s¶n phÈm cÇn chó träng c¸c vÊn ®Ò sau: - ChÊt l-îng cña s¶n phÈm ph¶i phï hîp víi c«ng dông, môc ®Ých chÕ t¹o, víi nhu cÇu cña thÞ tr-êng. - Tr×nh ®é chÊt l-îng thÓ hiÖn møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu - S¶n phÈm ph¶i tiÖn dïng, vÖ sinh an toµn - S¶n phÈm ph¶i cã tÝnh thÈm mü cao - S¶n phÈm ph¶i phï hîp vÒ møc chi phÝ, gi¸ c¶. 2.6. Mét sè chØ tiªu chÊt l-îng cña s¶n phÈm Khi ®Ò cËp ®Õn chØ tiªu chÊt l-îng cña s¶n phÈm, ng-êi ta th-êng ph©n biÖt ra hai hÖ thèng chØ tiªu chÊt l-îng. 2.6.1 HÖ thèng chØ tiªu x¸c nghiªn cøu, x¸c ®Þnh chÊt l-îng trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña Doanh nghiÖp mét trong nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc chiÕn l-îc s¶n phÈm trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, mµ néi dung quan träng lµ ph¶i nghiªn cøu mét sè chØ tiªi chÊt l-îng nh»m: - KÐo dµi chu kú sèng cña s¶n phÈm - KÐo dµi thêi gian c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr-êng trong vµ ngoµi n-íc víi nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i cña Doanh nghiÖp kh¸c. Trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu nghiªn cøu x¸c ®Þnh chÊt l-îng s¶n phÈm cña chiÕn l-îc ph¸t triÓn Doanh nghiÖp th-êng cã c¸c nhãm chØ tiªu sau: 12 ChØ tiªu c«ng dông: ®©y lµ nhãm chØ tiªu ®Æc tr-ng cho thuéc tÝnh sö dông cña s¶n phÈm hµng ho¸ nh- gi¸ trÞ dinh d-ìng, ®é bÒn, thêi gian sö dông.. ChØ tiªu c«ng nghÖ: ®©y lµ nhãm chØ tiªu ®Æc tr-ng cho quy tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao, tiÕt kiÖm nguyªn nhiªn vËt liÖu, chi phÝ, h¹ thÊp gi¸ thµnh... ChØ tiªu thèng nhÊt ho¸: ®Æc tr-ng cho tÝnh l¾p lÉn cña c¸c linh kiÖn, c¸c phô tïng. Nhê t¸c dông thèng nhÊt ho¸ mµ c¸c chØ tiªu, c¸c bé phËn h×nh thµnh mét c¸ch ngÉu nhiªn lén xén, trë thµnh nh÷ng d·y th«ng sè kÝch th-íc thèng nh©t hîp lý. §iÒu ®ã cho phÐp tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t nh÷ng chi tiÕt trong c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau. ChØ tiªu ®é tin cËy: ®Æc tr-ng cho tÝnh chÊt cña s¶n phÈm ®¶m b¶o c¸c th«ng sè kü thuËt lµm viÖc trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. ChØ tiªu an toµn: d¶m b¶o thao t¸c an toµn ®èi víi c«ng cô s¶n xuÊt còng nh- ®å dïng sinh ho¹t gia ®×nh. ChØ tiªu kÝch th-íc: thÓ hiÖn gän nhÑ, thuËn tiÖn trong sö dông, trong vËn chuyÓn ChØ tiªu sinh th¸i: ®Æc tr-ng tÝnh chÊt cña s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng th¶i ra nh÷ng khÝ th¶i kh«ng ®éc h¹i ®Õn m«i tr-êng. ChØ tiªu thÈm mü: s¶n phÈm ph¶i ®Ñp, ph¶i cã tÝnh ch©n thËt, mang trong m×nh yÕu tè hiÖn ®¹i, s¸ng t¹o, ®ång thêi kiÓu d¸ng còng nh- trang trÝ ho¹ tiÕt ph¶i cã tÝnh d©n téc ChØ tiªu vÒ s¸ng chÕ ph¸t minh: t«n träng n¨ng lùc trÝ tuÖ, khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng s¸ng t¹o, ¸p dông cã hiÖu qu¶ thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn cña Doanh nghiÖp. 2.6.2. HÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm trong s¶n xuÊt - kinh doanh 13 Khi kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ ph¶i dùa vµo tiªu chuÈn Nhµ n-íc, tiªu chuÈn nghµnh, tiªu chuÈn cña hîp ®ång kinh tÕ... §©y lµ c¬ së ®óng ®¾n hîp ph¸p nhÊt. Tuú theo môc ®Ých sö dông, chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ cã thÓ chia lµm 4 nhãm c¬ b¶n: Nhãm chØ tiªu sö dông §©y lµ nhãm chØ tiªu chÊt l-îng mµ ng-êi tiªu dïng khi mua hµng th-êng quan t©m ®¸nh gÝa chÊt l-îng cña s¶n phÈm hµng ho¸. Nhãm chØ tiªu sö dông bao gåm: + Thêi gian sö dông ( tuæi thä, ®é bÒn) + Møc ®é an toµn trong sö dông + Kh¶ n¨ng söa ch÷a, b¶o d-ìng, thay thÕ c¸c chi tiÕt + HiÖu qu¶ sö dông ( sinh lîi, tiÖn lîi) Nhãm chØ tiªu kü thuËt - c«ng nghÖ §©y lµ nhãm chØ tiªu mµ c¬ quan nghiªn cøu, thiÕt kÕ, s¶n xuÊt, kinh doanh th-êng dïng ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm hµng ho¸. Nh÷ng chØ tiªu nµy th-êng ®-îc quy ®Þnh trong c¸c v¾n b¶n tiªu chuÈn, hîp ®ång gia c«ng mua b¸n... C¸c chØ tiªu kü thuËt c«ng nghÖ rÊt nhiÒu, nh-ng quan träng h¬n c¶ lµ nh÷ng chØ tiªu kÝch th-íc, c¬ lý, chØ tiªu thµnh phÇn ho¸ häc .... + ChØ tiªu vÒ kÝch th-íc + ChØ tiªu vÒ c¬ lý: nh- khèi l-îng, c¸c th«ng sè, c¸c yªu cÇu vÒ kü thuËt nh- ®é bÒn, ®é chÝnh x¸c, ®é tin cËy, dé an toµn trong sö dông ... lµ nh÷ng chØ tiªu chÊt l-îng quan träng cña hÇu hÕt c¸c lo¹i s¶n phÈm. + C¸c chØ tiªu vÒ sinh - ho¸: nh- thµnh phÇn ho¸ häc biÓu thÞ gi¸ trÞ dinh d-ìng cña thùc phÈm, kh¶ n¨ng sinh nhiÖt , hÖ sè tiªu ho¸... Nhãm chØ tiªu h×nh d¸ng, trang trÝ thÈm mü 14 Nhãm nµy bao gåm c¸c chØ tiªu vÒ h×nh d¸ng s¶n phÈm, tÝnh chÊt c¸c ®-êng nÐt, sù phèi hîp cña c¸c yÕu tè t¹o h×nh chÊt l-îng trang trÝ, mµu s¾c, tÝnh thêi trang, tÝnh thÈm mü... Nhãm c¸c chØ tiªu kinh tÕ C¸c chØ tiªu kinh tÕ bao gåm chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ c¶, gi¸ thµnh, chi phÝ cho qu¸ tr×nh sö dông.. §©y lµ nh÷ng chØ tiªu cã tÝnh tæng hîp kh¸ quan träng mµ tr-íc ®©y quan ®iÓm " kü thuËt thuÇn tuý" th-êng Ýt chó ý kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸. Trªn ®©y lµ c¸c chØ tiªu kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ trong s¶n xuÊt kinh doanh. Khi kiÓm tra, x¸c ®Þnh chÊt l-îng cña mét s¶n phÈm hµng ho¸ cô thÓ, cÇn c¨n cø vµo c¸c ®Æc ®iÓm sö dông vµ nhiÒu yÕu tè nh- t×nh h×nh s¶n xuÊt, quan hÖ cung cÇu, ®iÒu kiÖn cña mçi Doanh nghiÖp ..mµ chon nh÷ng chØ tiªu chñ yÕu vµ nh÷ng chØ tiªu bæ sung thÝch hîp. 2.7. Sù h×nh thµnh nªn chÊt l-îng s¶n phÈm Chóng ta ®Òu bÝt môc ®Ých cña s¶n xuÊt hµng hãa lµ nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña con ng-êi. LÞch sö v¨n ho¸ cña c¸c d©n téc ®· chøng minh r»ng: trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¸ng t¹o vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn, con ng-êi t¹o ra cña c¶i vËt chÊt, t¹o ra vËt phÈm vµ m«i tr-êng còng chÝnh lµ t¹o ra ®iÒu kiÖn tån t¹i cña b¶n th©n m×nh. VËt phÈm tù nã kh«ng thÓ cã ®êi sèng riªng, nh-ng vËt phÈm l¹i liªn quan ®Õn ®iÒu kiÖn m«i tr-êng, vËt phÈm g¾n liÒn víi cuéc sèng cña con ng-êi. V× vËy, khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chÊt l-îng cña s¶n phÈm hµng ho¸, ph¶i ®Æt chóng trong mèi quan hÖ víi con ng-êi, víi c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ kh¸c. Hay nãi c¸ch kh¸c, møc ®é h÷u Ých, tr×nh ®é chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ ph¶i ®-îc xem xÐt víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi cô thÓ. ChÊt l-îng cña bÊt kú mét s¶n phÈm nµo còng ®-îc h×nh thµnh qua nhiÒu qu¸ tr×nh theo mét trËt tù nhÊt ®Þnh. C¸c häc gi¶ ®-a ra qu¸ tr×nh 15 kh¸c nhau, song hä ®Òu thèng nhÊt lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh chÊt l-îng s¶n phÈm xuÊt ph¸t tõ thÞ tr-êng vµ trë vÒ víi thÞ tr-êng, trong mét chu tr×nh khÐp kÝn, vßng sau cña chÊt l-îng s¶n phÈm sÏ hoµn chØnh h¬n. Sù h×nh thµnh chÊt l-îng s¶n phÈm cã thÓ ®-îc chia thµnh 3 ph©n hÖ vµ mçi ph©n hÖ cã nhiÒu qu¸ tr×nh kh¸c nhau: Ph©n hÖ tr-íc s¶n xuÊt - Nghiªn cøu: nhu cÇu vÒ sè l-îng, yªu cÇu vÒ chÊt l-îng, môc tiªu kinh tÕ cÇn ®¹t... - ThiÕt kÕ: x©y dùng quy ®Þnh chÊt l-îng s¶n phÈm, x¸c ®inh nguån nguyªn vËt liÖu, n¬i tiªu thô s¶n phÈm ... Ph©n hÖ trong s¶n xuÊt - Nghiªn cøu triÓn khai: thiÕt kÕ d©y chuyÒn c«ng nghÖ, s¶n xuÊt thö, ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n, dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh, gi¸ b¸n... - ChÕ t¹o s¶n phÈm - KiÓm tra chÊt l-îng s¶n phÈm, t×m biÖn ph¸p ®¶m b¶o chÊt l-îng quy ®Þnh, bao gãi, thu ho¸... chuÈn bÞ xuÊt x-ëng. Ph©n hÖ sau s¶n xuÊt - VËn chuyÓn sang m¹ng l-íi kinh doanh, tæ chøc dù tr÷, b¶o quan - B¸n hµng, dÞch vô kü thuËt - b¶o hµnh, h-íng dÉn sö dông. - Tr-ng cÇu ý kiÕn kh¸ch hµng vÒ chÊt l-îng, sè l-îng...cña s¶n phÈm, lËp dù ¸n cho b-íc sau, thanh lý sau sö dông. Cã thÓ tãm t¾t b»ng s¬ ®å sau: Nghiªn cøu ThiÕt kÕ S¶n xuÊt Tiªu dïng H×nh 2: Qu¸ tr×nh h×nh thµnh chÊt l-îng s¶n phÈm 2.8. C¸c møc chÊt l-îng cña s¶n phÈm hµng ho¸ 16 Dùa vµo qu¸ tr×nh h×nh thµnh chÊt l-îng s¶n phÈm ng-êi ta chia ra c¸c møc chÊt l-îng cña s¶n phÈm nh- sau: Møc chÊt l-îng thiÕt kÕ Møc chÊt l-îng thiÕt kÕ cña s¶n phÈm lµ c¸c chØ tiªu ®Æc tr-ng cña s¶n phÈm ®-îc ph¸c th¶o qua v¨n b¶n, trªn c¬ së nghiªn cøu nhu cÇu thÞ tr-êng, c¸c ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt - tiªu dïng, ®ång thêi cã so s¸nh víi chØ tiªu chÊt l-îng c¸c mÆt hµng t-¬ng tù cïng lo¹i cña nhiÒu h·ng, nhiÒu c«ng ty trong vµ ngoµi n-íc. Møc chÊt l-îng chuÈn Møc chÊt l-îng chuÈn hay cßn gäi lµ møc chÊt l-îng phª chuÈn lµ gi¸ trÞ c¸c chØ tiªu ®Æc tr-ng ®-îc cÊp cã thÈm quyÒn phª chuÈn. Dùa trªn c¬ së nghiªn cøu chÊt l-îng thiÕt kÕ , c¸c c¬ quan nhµ n-íc, Doanh nghiÖp .. ®iÒu chØnh, xÐt duyÖt nh÷ng chØ tiªu chÊt l-îng cña s¶n phÈm hµng ho¸. Møc chÊt l-îng thùc tÕ Møc chÊt l-îng thùc tÕ cña s¶n phÈm lµ gi¸ trÞ c¸c chØ tiªu chÊt l-îng s¶n phÈm thùc tÕ ®¹t ®-îc do c¸c yÕu tè chi phèi nh-: nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ, ph-¬ng ph¸p qu¶n lý... Møc chÊt l-îng cho phÐp Møc chÊt l-îng cho phÐp lµ møc ®é cho phÐp vÒ ®é lªch c¸c chØ tiªu chÊt l-îng cña s¶n phÈm gi÷a møc chÊt l-îng th-c víi møc chÊt l-îng chuÈn. Møc chÊt l-îng cho phÐp cña s¶n phÈm phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ - kü thuËt, tr×nh ®é tay nghÒ cña c«ng nh©n, ph-¬ng ph¸p qu¶n lý cña Doanh nghiÖp . Møc chÊt l-îng tèi -u Møc chÊt l-îng tèi -u lµ gi¸ trÞ chÊt l-îng s¶n phÈm d¹t ®-îc møc hîp lý nhÊt trong ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, hay nãi c¸ch kh¸c chÊt l-îng s¶n 17 phÈm ®¹t møc chÊt l-îng tèi -u lµ c¸c chØ tiªu chÊt l-îng s¶n phÈm tho¶ m·n nh cÇu tiªu dïng, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi nhiÒu h·ng trªn thÞ tr-êng, cã søc tiªu thô nhanh, vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao. PhÊn ®Êu ®-a chÊt l-îng cña s¶n phÈm ®¹t møc chÊt l-îng tèi -u lµ mét trong nh÷ng môc ®Ých quan träng cña qu¶n lý Doanh nghiÖp nãi riªng vµ qu¶n lý kinh tÕ nãi chung. Møc chÊt l-îng tèi -u tuú thuéc vµo dÆc ®iÓm tiªu dïng cô thÓ cña tõng n-íc, tõng vïng. II - Néi dung, c«ng cô ph©n tÝch chÊt l-îng s¶n phÈm 1. Néi dung ph©n tÝch chÊt l-îng s¶n phÈm Trong kinh doanh kh«ng cã g× ®¶m b¶o ch¾c ch¾n r»ng mét s¶n phÈm ®· ®-îc giíi thiÖu víi thÞ tr-êng vµ ®-îc tiÕp nhËn lµ s¶n phÈm sÏ tiÕp tôc thµnh c«ng. Trõ khi chÊt l-îng cña nã lu«n ®-îc c¶i tiÕn, n©ng cao vµ c¸c b-íc tiÕn hµnh ®-îc tæng kÕt ®¸nh gi¸ kÞp thêi. Do vËy, c¸c nhµ kinh doanh muèn gi÷ v÷ng uy tÝn cña s¶n phÈm vµ muèn chiÕm vÜ trÝ ®éc quyÒn trong viÖc s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã, kh«ng cßn con ®-êng nµo kh¸c lµ ph¶i lu«n n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm cña m×nh. Muèn lµm ®-îc ®iÒu ®ã,viÖc ph©n tÝch chÊt l-îng s¶n phÈm ph¶i ®-¬c tiÕn hµnh th-êng xuyªn. ViÖc ph©n tÝch chÊt l-îng s¶n phÈm cã thÓ th«ng qua mét sè néi dung sau: - Ph©n tÝch c¸c chØ tiªu chÊt l-îng - T×nh h×nh chÊt l-îng cña c«ng ty - §¸nh gi¸ t×nh h×nh chÊt l-îng cña c«ng ty + §¸nh gi¸ t×nh h×nh sai háng trong s¶n xuÊt + §¸nh gi¸ thø h¹ng chÊt l-îng s¶n phÈm - Ph©n tÝch c¸c nguyªn nh©n ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm 18 2. C¸c c«ng cô dïng ®Ó ph©n tÝch chÊt l-îng s¶n phÈm Ph©n tÝch chÊt l-îng s¶n phÈm cã thÓ sö dông rÊt nhiÒu c«ng cô ®Ó ®¶m b¶o, c¶i tiÕn vµ n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm. Trong ®ã, ph©n tÝch b»ng thèng kª (SPC) ®ãng mét vai trß quan träng. SPC lµ viÖc ¸p dông ph-¬ng ph¸p thèng kª ®Ó thu thËp, ph©n tÝch c¸c d÷ liÖu mét c¸ch ®óng ®¾n, chÝnh x¸c vµ kÞp thêi nh»m theo dâi, kiÓm so¸t, c¶i tiÕn c¸c khuyÕt tËt g©y ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, gi¶m tÝnh biÕn ®éng cña nã. C¸c c«ng cô thèng kª chñ yÕu lµ: gåm 11 c«ng cô 2.1 MÉu thu thËp d÷ liÖu MÉu thu thËp d÷ liÖu lµ biÓu mÉu ®Ó thu thËp vµ ghi chÐp d÷ liÖu. Nã thóc ®Èy viÖc thu thËp d÷ liÖu mét c¸ch nhÊt qu¸n vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph©n tÝch. Dïng mÉu thu thËp d÷ liÖu ®Ó thu thËp d÷ liÖu mét c¸ch hÖ thèng ®Ó cã bøc tranh râ rµng vÒ thùc tÕ. Cã thÓ sö dông mÉu thu thËp d÷ liÖu ®Ó: - KiÓm tra lý do s¶n phÈm bÞ tr¶ l¹i - KiÓm tra vÞ trÝ c¸c khuyÕt tËt - T×m nguyªn nh©n g©y ra khuyÕt tËt - KiÓm tra sù ph©n bè cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt 2.2. So s¸nh theo chuÈn mùc Lµ tiÕn hµnh so s¸nh c¸c qu¸ tr×nh, chÊt l-îng cña s¶n phÈm víi c¸c qu¸ tr×nh dÉn ®Çu ®· ®ù¬c c«ng nhËn. Nã cho phÐp x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu vµ thiÕt lËp thø tù -u tiªn cho viÖc chuÈn bÞ c¸c kÕ ho¹ch nh»m ®¹t ®Õn lîi thÕ c¹nh tranh thÞ tr-êng. 2.3 TÊn c«ng n·o TÊn c«ng n·o lµ mét kü thuËt ®Ó c«ng khai nªu ý kiÕn, lµm bËt nh÷ng suy nghÜ s¸ng t¹o cña mäi ng-êi, nh»m t¹o ra hoÆc lµm s¸ng tá c¸c vÊn ®Ò. 19 TÊn c«ng n·o ®-îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng gi¶i ph¸p cã thÓ ®-îc cho c¸c vÊn ®Ò vµ c¸c c¬ héi tiÒm tµng ®Ó c¶i tiÕn chÊt l-îng. 2.4 BiÓu ®å quan hÖ:BiÓu ®å quan hÖ lµ mét c«ng cô ®Ó ghÐp c¸c th«ng tin thµnh nhãm, dùa trªn mèi quan hÖ tù nhiªn ®ang tån t¹i gi÷a chóng. Qu¸ tr×nh nµy ®-îc thiÕt kÕ ®Ó khuyÕn khÝch s¸ng t¹o vµ tham gia ®Çy ®ñ cña c¸c thµnh viªn. C«ng cô nµy ®-îc dïng ®Ó ghÐp nhãm mét sè l-îng lín c¸c ý kiÕn, quan ®iÓm . 2.5 BiÓu ®å c©y BiÓu ®å c©y chia c¾t mét c¸ch hÖ thèng mét chñ ®Ò thµnh c¸c yÕu tè t¹o thµnh nã. C¸c ý kiÕn ph¸t sinh tõ tÊn c«ng n·o ®-îc vÏ thµnh ®å thÞ hoÆc ®-îc tô hîp l¹i thµnh biÓu ®å quan hÖ cã thÓ biÕn ®æi thµnh biÓu ®å c©y ®Ó chØ c¸c m¾c xÝch liªn tiÕp vµ thèng nhÊt. 2.6 BiÓu ®å nh©n qu¶ §©y lµ mét c«ng cô sö dông ®Ó suy nghÜ vµ tr×nh bµy mèi quan hÖ gi÷a mét kÕt qu¶ cho sù biÕn ®éng cña mét ®Æc tr-ng chÊt l-îng víi nguyªn nh©n tiÒm tµng cã thÓ ghÐp l¹i thµnh nguyªn nh©n chÝnh vµ nguyªn nh©n phô ®Ó tr×nh bµy gièng nh- mét x-¬ng c¸. V× vËy, c«ng cô nµy cßn ®-îc gäi lµ biÓu ®å x-¬ng c¸. C«ng nghÖ, thiÕt bÞ Nguyªn vËt liÖu ChØ tiªu CL Ph-¬ng ph¸p Q L Con ng-êi H×nh 3: BiÓu ®å nh©n qu¶ 20