PhÇn I
C¬ së lý luËn chÊt l-îng s¶n phÈm
I- S¶n phÈm vµ ChÊt l-îng s¶n phÈm
1. S¶n phÈm
1.1 Kh¸i niÖm s¶n phÈm
Tuú theo néi dung tõng m«n häc mµ s¶n phÈm ®-îc nghiªn cøu tõ
nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau..
Theo M¸c: " S¶n phÈm lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh lao ®éng dïng ®Ó
phôc vô cho viÖc lµm tho¶ m·n nhu cÇu cña con ng-êi trong nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng "
Theo quan niÖm cña m«n häc Marketing: "S¶n phÈm lµ bÊt cø thø g×
cã thÓ mang ra thÞ tr-êng nh»m t¹o ra sù chó ý mua s¾m vµ tiªu dïng"
Ngµy nay, cïng víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña khoa häc kü thuËt,
cña v¨n ho¸ x· héi, tõ thùc tÕ c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng , s¶n phÈm ®-îc
quan niÖm kh¸ réng r·i: " S¶n phÈm lµ kÕt qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng hay cña
c¸c qu¸ tr×nh". (theo TCVN 5814)
S¶n phÈm lµ kÕt qu¶ cña c¸c qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, cña tÊt c¶ c¸c ngµnh
s¶n xuÊt vËt chÊt vµ dÞch vô trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nh- vËy, s¶n phÈm
kh«ng chØ lµ nh÷ng s¶n phÈm thuÇn vËt chÊt mµ cßn bao gåm c¸c dÞch vô.
S¶n phÈm ®-îc chia lµm hai nhãm chÝnh:
+ Nhãm s¶n phÈm thuÇn vËt chÊt: lµ nh÷ng vËt phÈm mang c¸c ®Æc
tÝnh lý ho¸ nhÊt ®Þnh.
+ Nhãm s¶n phÈm phi vËt phÈm: lµ c¸c dÞch vô, th«ng tin...
1.2 C¸c thuéc tÝnh cña s¶n phÈm
Thuéc tÝnh cña s¶n phÈm lµ tÊt c¶ nh÷ng ®Æc tÝnh vèn cã cña s¶n
phÈm qua ®ã s¶n phÈm tån t¹i vµ nhê ®ã mµ cã thÓ ph©n biÖt ®-îc s¶n
phÈm nµy víi s¶n phÈm kh¸c.
1
Nghiªn cøu tÝnh chÊt, ®Æc tr-ng cña s¶n phÈm gióp x¸c ®Þnh ®-îc
qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ t¹o thÝch hîp vµ trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc ®Ó kh¶o s¸t,
quy ®Þnh c¸c chØ tiªu chÊt l-îng cña s¶n phÈm, x¸c ®Þnh nh÷ng biÖn ph¸p,
®iÒu kiÖn b¶o vÖ chÊt l-îng s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l-u th«ng
tiªu dïng.
Mçi mét s¶n phÈm ®Òu cã mét sè gi¸ trÞ sö dông nhÊt ®Þnh mµ gi¸ trÞ
sö dông cña s¶n phÈm l¹i t¹o thµnh tõ thuéc tÝnh cô thÓ.
Cã thÓ nªu ra mét sè thuéc tÝnh cña s¶n phÈm nh- sau:
Nhãm thuéc tÝnh chøc n¨ng c«ng dông
§©y lµ mét nhãm thuéc tÝnh quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm ,
nh»m tho¶ m·n mét lo¹i nhu cÇu nµo ®ã, trong ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh phï hîp
víi tªn gäi
Nhãm thuéc tÝnh kü thuËt c«ng nghÖ
Nhãm thuéc tÝnh nµy rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, c¸c ®Æc tÝnh vÒ kü
thuËt cã quan hÖ h÷u c¬ víi ®Æc tÝnh c«ng nghÖ cña s¶n phÈm. §©y lµ nhãm
tÝnh chÊt quan träng nhÊt trong viÖc thÈm ®Þnh, lùa chän, nghiªn cøu, c¶i
tiªn, thiÕt kÕ s¶n phÈm míi. ViÖc nghiªn cøu thµnh phÇn ho¸ häc cña
nguyªn vËt liÖu, ®Õn c¸c tÝnh chÊt c¬, lý, ®iÖn, ho¸, sinh...gióp x©y dùng
quy tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm, x¸c ®Þnh c¸c ph-¬ng ph¸p b¶o qu¶n, mÆt kh¸c
c¸c ®Æc tÝnh vÒ ph-¬ng ph¸p c«ng nghÖ l¹i quyÕt ®Þnh chÊt l-îng cña s¶n
phÈm nh-: cÊu tróc, kÝch th-íc, khèi l-îng, c¸c th«ng sè kü thuËt, ®é bÒn,
®é tin cËy..
Nhãm thuéc tÝnh sinh th¸i
S¶n phÈm ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu vÒ m«i sinh, kh«ng g©y « nhiÔm
m«i tr-êng khi sö dông, ph¶i ®¶m b¶o tÝnh an toµn, thuËn tiÖn trong sö
dông, vËn chuyÓn, b¶o d-ìng... Ngoµi ra, s¶n phÈm cßn thÓ hiÖn tÝnh phï
hîp gi÷a s¶n phÈm víi m«i tr-êng, víi ng-êi sö dôn, ®¶m b¶o vÖ sinh, t©m
lý cña ng-êi sö dông s¶n phÈm .
2
Nhãm thuéc tÝnh thÈm mü
ThÈm mü lµ thuéc tÝnh quan träng, ngµy cµng ®-îc ®Ò cao khi ®¸nh
gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm . Nh÷ng tÝnh chÊt thÈm mü ph¶i biÓu hiÖn:
- KiÓu c¸ch, kÕt cÊu phï hîp víi c«ng dông cña s¶n phÈm, phï hîp
víi ®èi t-îng sö dông vµ víi m«i tr-êng.
- H×nh thøc trang trÝ phï hîp víi tõng lo¹i s¶n phÈm, c¸i ®Ñp cña s¶n
phÈm ph¶i thÓ hiÖn ®-îc tÝnh d©n téc, hiÖn ®¹i, phæ biÕn, chèng mäi kiÓu
c¸ch b¶o thñ, nÖ cæ, hoÆc b¾t tr-íc, lai c¨ng.
- TÝnh thÈm mü cña s¶n phÈm ph¶i thÓ hiÖn sù kÕt hîp gi÷a gi¸ trÞ sö
dông víi gi¸ trÞ thÈm mü.
Nhãm thuéc tÝnh kinh tÕ- x· héi
Nhãm thuéc tÝnh nµy quyÕt ®Þnh møc chÊt l-îng cña s¶n phÈm, ph¶n
¸nh chi phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó chÕ t¹o s¶n phÈm, còng nh- nh÷ng
chi phÝ tho¶ m·n nhu cÇu. §©y còng lµ thuéc tÝnh quan träng khi thÈm ®Þnh
thiÕt kÕ s¶n phÈm ®-îc thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu nh- : chi phÝ s¶n xuÊt thÊp,
gi¸ c¶ hîp lý, chi phÝ b¶o d-ìng, sö dông võa ph¶i phï hîp víi nhu cÇu thÞ
hiÕu, lîi nhuËn cao, kh¶ n¨ng sinh lîi lín trong khi sö dông.
2. ChÊt l-îng s¶n phÈm
2.1 Kh¸i niÖm chÊt l-îng s¶n phÈm
Cã nhiÒu c¸ch lËp luËn kh¸c nhau vÒ qu¶n lý chÊt l-îng s¶n phÈm.
Gi¸o s- ng-êi Mü PhilÝp B. Crosby nhÊn m¹nh: "ChØ cã thÓ tiÕn hµnh cã
hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ khi cã quan niÖm
®óng ®¾n, chÝnh x¸c vÒ chÊt l-îng". ChÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ ®· trë
thµnh mèi quan t©m hµng ®Çu cña nhiÒu ng-êi, nhiÒu ngµnh. Cã thÓ tæng
hîp ra mÊy khuynh h-íng sau:
- Khuynh h-íng qu¶n lý s¶n xuÊt: " ChÊt l-îng cña mét s¶n
phÈm nµo ®ã lµ møc ®é mµ s¶n phÈm Êy thÓ hiÖn ®-îc nh÷ng yªu cÇu,
nh÷ng chØ tiªu thiÕt kÕ hay nh÷ng quy ®Þnh riªng cho s¶n phÈm Êy".
3
- Khuynh h-íng tho¶ m·n nhu cÇu: "ChÊt l-îng cña s¶n phÈm lµ
n¨ng lùc mµ s¶n phÈm Êy tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu cña ng-êi sö dông".
- Theo TCVN 5814 - 94:" ChÊt l-îng lµ ®Æc tÝnh cña mét thùc thÓ,
®èi t-îng t¹o cho thùc thÓ ®èi t-îng ®ã cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu
®· nªu ra hoÆc tiÒm Èn"
Nh- v©y chÊt l-îng cña mét s¶n phÈm lµ tr×nh ®é mµ s¶n phÈm Êy
thÓ hiÖn ®-îc nh÷ng yªu cÇu (tiªu chuÈn- kinh tÕ - kü thuËt) vÒ chÕ t¹o quy
®Þnh cho nã, ®ã lµ chÊt l-îng trong pham vi s¶n xuÊt, chÕ t¹o ra s¶n phÈm,
møc ®é tho¶ m·n tiªu dïng.
" ChÊt l-îng cña s¶n phÈm lµ tæng hîp nh÷ng tÝnh chÊt, ®Æc tr-ng
cña s¶n phÈm t¹o nªn gi¸ trÞ sö dông, thÓ hiÖn kh¶ n¨ng, møc ®é tho¶
m·n nhu cÇu tiªu dïng víi hiÖu qu¶ cao trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt- kü
thuËt- kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh".
Nh÷ng tÝnh chÊt ®Æc tr-ng ®ã th-êng ®-îc x¸c ®Þnh b»ng nh÷ng chØ
tiªu, nh÷ng th«ng sè vÒ kinh tÕ- kü thuËt- thÈm mü...cã thÓ c©n, ®o, tÝnh
to¸n ®-îc, ®¸nh gi¸ ®-îc. Nh- vËy chÊt l-îng cña s¶n phÈm lµ th-íc ®o
cña gi¸ trÞ sö dông. Cïng mét gi¸ trÞ sö dông, s¶n phÈm cã thÓ cã møc ®é
h÷u Ých kh¸c nhau, møc chÊt l-îng kh¸c nhau.
Mét s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao lµ mét s¶n phÈm cã ®é bÒn ch¾c,
®é tin cËy cao, dÔ gia c«ng, tiÖn sö dông, ®Ñp, cã chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ sö
dông vµ chi phÝ b¶o d-ìng hîp lÝ, tiªu thô nhanh trªn thÞ tr-êng, ®¹t hiÖu
qu¶ cao.
Nh- vËy, chÊt l-îng s¶n phÈm kh«ng nh÷ng chØ lµ tËp hîp c¸c thuéc
tÝnh mµ cßn lµ møc ®é c¸c thuéc tÝnh Êy tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng trong
nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ.
Quan niÖm chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ nªu trªn thÓ hiÖn mét lËp
luËn khoa häc toµn diÖn vÒ vÊn ®Ò kh¶o s¸t chÊt l-îng, thÓ hiÖn chøc n¨ng
cña s¶n phÈm trong mèi quan hÖ: " s¶n phÈm - x· héi - con ng-êi"
4
2.2. Vai trß cña chÊt l-îng s¶n phÈm trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay
Tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cña tõng n-íc còng nh- trªn thÕ giíi cµng
ngµy cµng ph¸t triÓn, thóc ®Èy s¶n xuÊt nhiÒu s¶n phÈm cho x· héi. Ng-êi
tiªu dïng ngµy cµng cã thu nhËp cao h¬n, do ®ã cã nh÷ng yªu cÇu ngµy
cµng cao, nh÷ng ®ßi hái cña hä vÒ c¸c s¶n phÈm tiªu dïng ngµy cµng
phong phó, ®a d¹ng vµ kh¾t khe h¬n.
Do cã chÝnh s¸ch më cöa, ng-êi tiªu dïng cã thÓ lùa chän nhiÒu s¶n
phÈm cña nhiÒu h·ng, nhiÒu quèc gia kh¸c nhau cïng mét lóc. Bu«n b¸n
quèc tÕ ngµy cµng ®-îc më réng, s¶n phÈm hµng ho¸ ph¶i tu©n thñ nh÷ng
quy ®Þnh, luËt lÖ quèc tÕ, thèng nhÊt vÒ yªu cÇu chÊt l-îng vµ ®¶m b¶o
chÊt l-îng.
Héi nhËp vµo thÞ tr-êng kinh tÕ thÕ giíi lµ chÊp nhËn sù c¹nh tranh,
chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt c¹nh tranh.
Quy luËt c¹nh tranh võa lµ ®ßn bÈy ®Ó c¸c Doanh nghiÖp tiÕn lªn ®µ
ph¸t triÓn, hoµ nhËp víi thÞ tr-êng khu vùc vµ trªn thÕ giíi, nh-ng ®ång thêi
còng lµ søc Ðp lín ®èi víi mçi Doanh nghiÖp. Trong qu¶n trÞ kinh doanh,
nÕu kh«ng lÊy chÊt l-îng lµm môc tiªu phÊn ®Êu tr-íc tiªn, nÕu ch¹y theo
lîi nhuËn tr-íc m¾t , râ rµng Doanh nghiÖp sÏ bÞ ®Èy ra ngoµi vßng quay
cña thÞ tr-êng vµ dÉn ®Õn thua lç ph¸ s¶n.
ChÝnh v× vËy, mµ c¹nh tranh kh«ng ph¶i lµ thùc tÕ ®¬n gi¶n, nã lµ kÕt
qu¶ tæng hîp cña toµn bé c¸c nç lùc trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña Doanh
nghiÖp.
ChÊt l-îng s¶n phÈm chÝnh lµ mét trong nh÷ng ph-¬ng thøc Doanh
nghiÖp tiÕp cËn vµ t×m c¸ch ®¹t ®-îc nh÷ng th¾ng lîi trong sù c¹nh tranh
gay g¾t Êy trªn th-¬ng tr-êng, nh»m duy tr× sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña
Doanh nghiÖp .
5
HiÖn nay vÊn ®Ò chÊt l-îng s¶n phÈm ®· trë thµnh nh©n tè chñ yÕu
trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña mçi Doanh nghiÖp. Nh- vËy, cã thÓ tãm t¾t tÇm
quan träng cña chÊt l-îng s¶n phÈm nh- sau:
* ChÊt l-îng s¶n phÈm ®· trë thµnh yÕu tè c¹nh tranh hµng ®Çu,
lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi Doanh nghiÖp . Nã lµ sù sèng
cßn cña mçi Doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn nay.
* ChÊt l-îng s¶n phÈm lµ yÕu tè h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ t¨ng
lîi nhuËn cho Doanh nghiÖp
* ChÊt l-îng s¶n phÈm lµ ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt ®ª kh«ng
ngõng tho¶ m·n nhu cÇu thay ®æi liªn tôc cña con ng-êi.
2.3. Nh÷ng tÝnh chÊt, ®Æc tr-ng cña chÊt l-îng s¶n phÈm
Khi ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò chÊt l-îng s¶n phÈm, tøc lµ nãi ®Õn møc ®é
tho¶ m·n nhu cÇu cña s¶n phÈm trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªu dïng x¸c ®Þnh,
phï hîp víi c«ng dông cña nã. Møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu kh«ng thÓ t¸ch rêi
khái nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt - kinh tÕ - kü thuËt - x· héi cô thÓ. Kh¶ n¨ng
tho¶ m·n nhu cÇu cña s¶n phÈm sÏ ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c tÝnh chÊt,
®Æc tr-ng cña nã.
TÝnh kinh tÕ: ThÓ hiÖn ë khÝa c¹nh chÊt l-îng s¶n phÈm chÞu sù chi
phèi trùc tiÕp cña ®iÒu kiÖn kinh tÕ. Mét s¶n phÈm cã chÊt l-îng tèt nh-ng
nÕu ®-îc cung cÊp víi gi¸ cao , v-ît kh¶ n¨ng cña ng-êi tiªu dïng th× sÏ
kh«ng ph¶i lµ s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao vÒ mÆt kinh tÕ.
TÝnh kü thuËt: §-îc thÓ hiÖn th«ng qua mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu
thÓ l-îng ho¸ vµ so s¸nh ®-îc. Nh÷ng chØ tiªu kü thuËt quan träng nhÊt cña
s¶n phÈm gåm:
+ ChØ tiªu c«ng dông: §o gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm
+ ChØ tiªu ®é tin cËy: §o møc ®é háng hãc, møc ®é dÔ b¶o qu¶n, tuæi
thä.
+ ChØ tiªu thÈm mÜ: §o møc ®é mü quan
6
+ ChØ tiªu c«ng nghÖ: §¸nh gi¸ møc ®é tèi -u cña c¸c gi¶i ph¸p c«ng
nghÖ ®Ó t¹o ra s¶n phÈm
+ ChØ tiªu sinh th¸i häc: §¸nh gi¸ møc ®é t¸c ®éng cña s¶n phÈm ®Õn
m«i tr-êng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ sö dông
+ ChØ tiªu an toµn: §¸nh gi¸ møc ®é an toµn trong s¶n xuÊt vµ trong
qu¸ tr×nh sö dông
TÝnh x· héi: ThÓ hiÖn kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng, phï hîp
víi ®iÒu kiÖn vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña mét x· héi nhÊt ®Þnh.
TÝnh t-¬ng ®èi: ThÓ hiÖn ë sù phô thuéc cña nã vµo kh«ng gian, thêi
gian ë møc ®é t-¬ng ®èi khi l-îng ho¸ chÊt l-îng s¶n phÈm.
2.4. Nh÷ng yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm
ChÊt l-îng s¶n phÈm ®-îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ph¸t
triÓn, thiÕt kÕ ®-îc ®¶m b¶o trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, chÕ t¹o, b¶o qu¶n,
ph©n phèi l-u th«ng vµ ®-îc duy tr× trong qu¸ tr×nh sö dông. T¹i mçi giai
®o¹n ®Òu cã c¸c yÕu tè ¶nh h-ëng t¸c ®éng víi møc ®é kh¸c nhau. §øng ë
gãc ®é nh÷ng nhµ s¶n xuÊt kinh doanh th× chÊt l-îng s¶n phÈm lµ mét vò
khÝ c¹nh tranh nªn nã chÞu t¸c ®éng cña mét sè yÕu tè sau:
2.4.1 Mét sè yÕu tè tÇm vi m«
Nhãm yÕu tè nguyªn nhiªn vËt liÖu
§©y lµ yÕu tè c¬ b¶n cña ®Çu vµo, nã ¶nh h-ëng quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt
l-îng s¶n phÈm. Muèn cã s¶n phÈm ®¹t chÊt l-îng tèt ®iÒu tr-íc tiªn,
nguyªn vËt liÖu ®Ó chÕ t¹o ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu vÒ chÊt l-îng, mÆt
kh¸c ph¶i d¶m b¶o cung cÊp cho c¬ së s¶n xuÊt nh÷ng nguyªn nhiªn vËt liÖu
®óng sè l-îng, ®óng k× h¹n, cã nh- vËy c¬ së s¶n xuÊt míi chñ ®éng æn
®Þnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn ®óng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt.
Nhãm yÕu tè kü thuËt - c«ng nghÖ - thiÕt bÞ
NÕu yÕu tè nguyªn vËt liÖu lµ yÕu tè c¬ b¶n quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt vµ
chÊt l-îng cña s¶n phÈm th× yÕu tè kü thuËt - c«ng nghÖ - thiÕt bÞ l¹i cã
7
tÇm quan träng ®Æc biÖt, cã t¸c dông quyÕt ®Þnh viÖc h×nh thµnh chÊt l-îng
s¶n phÈm
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸, ng-êi ta sö dông vµ phèi trén
nhiÒu nguyªn vËt liÖu kh¸c nhau vÒ thµnh phÇn, vÒ tÝnh chÊt, c«ng dông.
N¾m v÷ng ®-îc ®Æc tÝnh cña cña nguyªn vËt liÖu ®Ó thiÕt kÕ s¶n phÈm lµ
®iÒu cÇn thiÕt, song trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o, viÖc theo dâi kh¶o s¸t chÊt
l-îng s¶n phÈm theo tû lÖ phèi trén lµ ®iÒu quan träng ®Ó më réng mÆt
hµng, thay thÕ nguyªn vËt liÖu, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n c¸c chÕ ®é gia c«ng ®Ó
kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm.
Nh×n chung c¸c s¶n phÈm hiÖn ®¹i ph¶i cã kÕt cÊu gän nhÑ, thanh
nh·, ®¬n gi¶n, ®¶m b¶o tho¶ m·n toµn diÖn c¸c yªu cÇu sö dông.
C«ng nghÖ: qu¸ tr×nh c«ng nghÖ cã ¶nh h-ëng lín quyÕt ®Þnh chÊt
l-îng s¶n phÈm. §©y lµ qu¸ tr×nh phøc t¹p, võa lµm thay ®æi Ýt nhiÒu, hoÆc
bæ sung, c¶i thiÖn nhiÒu tÝnh chÊt ban ®Çu cña nguyªn vËt liÖu theo h-íng
sao cho phï h¬p víi c«ng dông cña s¶n phÈm.
B»ng nhiÒu d¹ng gia c«ng kh¸c nhau: gia c«ng c¬, nhiÖt, lý, ho¸ ..võa
t¹o h×nh d¸ng kÝch th-íc, khèi l-îng, hoÆc cã thÓ c¶i thiÖn tÝnh chÊt cña
nguyªn vËt liÖu ®Ó ®¶m b¶o chÊt l-îng s¶n phÈm theo mÉu thiÕt kÕ.
Ngoµi yÕu tè kü thuËt- c«ng nghÖ cÇn chó ý ®Õn viÖc lùa chän thiÕt
bÞ. Kinh nghiÖm cho thÊy kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ ®-îc ®æi míi,
nh-ng thiÕt bÞ cò kü th× kh«ng thÓ nµo n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm.
Nhãm yÕu tè kü thuËt - c«ng nghÖ - thiÕt bÞ cã mèi quan hÖ t-¬ng hç
kh¸ chÆt chÏ kh«ng chØ gãp phÇn vµo viÖc n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm.
mµ cßn t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn th-¬ng tr-êng, ®a d¹ng ho¸
chñng lo¹i, nh»m tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm cã
chÊt l-îng cao, gi¸ thµnh h¹.
Nhãm yÕu tè ph-¬ng ph¸p qu¶n lý
8
Cã nguyªn vËt liÖu tèt, cã kü thuËt - c«ng nghÖ - thiÕt bÞ hiÖn ®¹i,
nh-ng kh«ng biÕt tæ chøc qu¶n lý lao ®éng, tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc thùc
hiÖn tiªu chuÈn, tæ chøc kiÓm tra chÊt l-îng s¶n phÈm, tæ chøc tiªu thô s¶n
phÈm hµng ho¸, tæ chøc söa ch÷a, b¶o hµnh... hay nãi c¸ch kh¸c kh«ng biÕt
tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh th× kh«ng thÓ n©ng cao chÊt l-îng
s¶n phÈm.
Nhãm yÕu tè con ng-êi
Nhãm yÕu tè con ng-êi bao gåm c¸n bé l·nh ®¹o c¸c cÊp, c¸n bé
c«ng nh©n viªn trong ®¬n vÞ vµ ng-êi tiªu dïng.
§èi víi c¸n bé l·nh ®¹o c¸c cÊp cÇn cã nhËn thøc míi vÒ viÖc n©ng
cao chÊt l-îng s¶n phÈm, ®Ó cã nh÷ng chñ tr-¬ng, nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng
d¾n vÒ chÊt l-îng s¶n phÈm, thÓ hiÖn trong mèi quan hÖ s¶n xuÊt , tiªu
dïng, c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch t×nh thÇn vËt chÊt, quyÒn -u tiªn cung cÊp
nguyªn vËt liÖu, gi¸ c¶...
§èi víi c¸n bé c«ng nh©n viªn trong Doanh nghiÖp ph¶i cã nhËn thøc
r»ng viÖc n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm lµ tr¸ch nhiÖm, vinh dù cña mäi
thµnh viªn, lµ sù sèng cßn, lµ quyÒn lîi thiÕt th©n ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t
triÓn cña Doanh nghiÖp còng nh- cña chÝnh b¶n th©n m×nh.
2.4.2. Mét sè yÕu tè tÇm vÜ m«
ChÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh thùc hiÖn
mét sè biÖn ph¸p tæng hîp : kinh tÕ - kü thuËt - hµnh chÝnh x· héi ... nh÷ng
yÕu tè võa nªu trªn mang tÝnh chÊt cña lùc l-îng s¶n xuÊt. NÕu xÐt vÒ quan
hÖ s¶n xuÊt, th× chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ cßn phô thuéc chÆt chÏ vµo
c¸c yÕu tè sau:
Nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ
ChÊt l-îng cña s¶n phÈm chÞu sù chi phèi cña c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ
cña nÒn kinh tÕ, thÓ hiÖn ë c¸c mÆt: ®ßi hái cña thÞ tr-êng, tr×nh ®é, kh¶
n¨ng cung øng cña s¶n xuÊt, chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ n-íc ..
9
Nhu cÇu cña thÞ tr-êng ®a d¹ng phong phó vÒ sè l-îng, chñng lo¹i...
nh-ng kh¶ n¨ng cña nÒn kinh tÕ th× cã h¹n: tµi nguyªn, vèn ®Çu t-, tr×nh ®é
kü thuËt c«ng nghÖ, ®æi míi trang thiÕt bÞ , kü n¨ng, kü s¶o cña c¸n bé c«ng
nh©n viªn... Nh- vËy, chÊt l-îng cña s¶n phÈm cßn phô thuéc vµo kh¶
n¨ng hiÖn thùc cña toµn bé nÒn kinh tÕ.
Sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt
Ngµy nay, khoa häc kü thuËt ®ang ph¸t triÓn nh- vò b·o trªn toµn thÕ
giíi. Cuéc c¸ch m¹ng nµy ®ang th©m nhËp vµ chi phèi hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc
ho¹t ®éng cña x· héi loµi ng-êi. ChÊt l-îng cña bÊt ký mét s¶n phÈm nµo
còng g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc - kü thuËt hiÖn ®¹i, chu kú
c«ng nghÖ cña s¶n phÈm ®-îc rót ng¾n, c«ng dông cña s¶n phÈm ngµy cµng
phong phó, da d¹ng nh-ng còng chÝnh v× vËy mµ kh«ng bao giê tho¶ m·n
víi møc chÊt l-îng hiÖn t¹i, mµ ph¶i th-êng xuyªn theo dâi nh÷ng biÕn
®éng cña thÞ tr-êng vÒ sù ®æi míi cña khoa häc kü thuËt liªn quan ®Õn
nguyªn vËt liÖu kü thuËt, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ... ®Ó ®iÒu chØnh kÞp thêi nh»m
n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, ph¸t triÓn Doanh nghiÖp.
HiÖu lùc cña c¬ chÕ qu¶n lý
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n-íc, sù qu¶n lý
Êy thÓ hiÖn b»ng nhiÒu biÖn ph¸p: kinh tÕ - kü thuËt- hµnh chÝnh x· héi ...cô
thÓ ho¸ b»ng nhiÒu chÝnh s¸ch nh»m æn ®Þnh s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l-îng
s¶n phÈm, h-íng dÉn tiªu dïng, tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ, ®Çu t- vèn, chÝnh s¸ch
gi¸, chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch hç tr, khuyÕn khÝch cña Nhµ n-íc ®èi víi
c¸c Doanh nghiÖp .
HiÖu lùc cña c¬ chÕ qu¶n lý lµ ®ßn bÈy quan träng trong viÖc qu¶n lý
chÊt l-îng s¶n phÈm, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cña s¶n xuÊt, ®¶m b¶o
uy tÝn vµ quyÒn lîi cña nhµ s¶n xuÊt vµ ng-êi tiªu dïng. MÆt kh¸c, hiÖu lùc
c¬ chÕ qu¶n lý cßn d¶m b¶o sù b×nh ®¼ng trong s¶n xuÊt kinh doanh ®èi víi
10
c¸c Doanh nghiÖp trong n-íc, gi÷a khu vùc quèc doanh, khu vùc tËp thÓ,
khu vùc t- nh©n, gi÷a c¸c Doanh nghiÖp trong n-íc vµ n-íc ngoµi.
C¸c yÕu tè vÒ phong tôc, tËp qu¸n, thãi quen tiªu dïng
Ngoµi c¸c yÕu tè mang tÝnh kh¸ch quan võa nªu trªn, nhu cÇu cña
nÒn kinh tÕ, sù ph¸t triÓn cña khoa häc, kü thuËt, hiÖu lùc cña c¬ chÕ qu¶n
lý, cßn cã mét yÕu tè kh«ng kÐm phÇn quan träng ®ã lµ yÕu tè phong tôc t¹p
qu¸n, thãi quen, tiªu dïng cña tõng vïng, tõng l·nh thæ.
Së thÝch tiªu dïng cña tõng n-íc, tõng d©n téc, tõng t«n gi¸o, tõng
ng-êi kh«ng hoµn toµn gièng nhau. Do ®ã, c¸c Doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh
®iÒu tra, nghiªn cøu nhu cÇu, së thÝch cña tõng thÞ tr-êng cô thÓ, nh»m to¶
m·n nh÷ng yªu cÇu vÒ sè l-îng vµ chÊt l-îng s¶n phÈm.
C¸c yÕu tè ¶nh
h-ëng ®Õn CLSP
YÕu tè vi m«
- Nguyªn vËt liÖu
- Kü thuËt- CN- TB
- Ph-¬ng ph¸p Q L
- Con ng-êi
C¸c yÕu tè vÜ m«
- Nhu cÇu thÞ tr-êng
- Sù ph¸t triÓn KHKT
-HiÖu lùc c¬ chÕ Q L
- TËp qu¸n, thãi quen,
tiªu dïng
H×nh1: C¸c yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm
2.5. Mét sè yªu cÇu tæng qu¸t ®èi víi chÊt l-îng s¶n phÈm
Víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña khoa häc - kü thuËt vµ sù ®ßi hái
ngµy cµng cao cña s¶n phÈm, ®êi sèng nhu cÇu më réng giao l-u quèc tÕ..
vÊn ®Ò chÊt l-îng s¶n phÈm ®· trë thµnh mét chÝnh s¸ch kinh tÕ, mét
ph-¬ng tiÖn quan träng nhÊt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ lao
®éng.
11
VÒ ph-¬ng diÖn qu¶n lý chÊt l-îng s¶n phÈm, khi khoa häc, kü thuËt
ph¸t triÓn, ®æi míi hµng ngµy, th× chÊt l-îng cña s¶n phÈm còng ph¶i
th-êng xuyªn xem xÐt, ®èi chiÕu, c¶i tiÕn sao cho phï hîp víi tiªu dïng,
thóc ®Èy s¶n phÈm ph¸t triÓn.
Do ®ã, khi x©y dùng c¸c yªu cÇu ®èi víi chÊt l-îng s¶n phÈm cÇn
chó träng c¸c vÊn ®Ò sau:
- ChÊt l-îng cña s¶n phÈm ph¶i phï hîp víi c«ng dông, môc ®Ých chÕ
t¹o, víi nhu cÇu cña thÞ tr-êng.
- Tr×nh ®é chÊt l-îng thÓ hiÖn møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu
- S¶n phÈm ph¶i tiÖn dïng, vÖ sinh an toµn
- S¶n phÈm ph¶i cã tÝnh thÈm mü cao
- S¶n phÈm ph¶i phï hîp vÒ møc chi phÝ, gi¸ c¶.
2.6. Mét sè chØ tiªu chÊt l-îng cña s¶n phÈm
Khi ®Ò cËp ®Õn chØ tiªu chÊt l-îng cña s¶n phÈm, ng-êi ta th-êng
ph©n biÖt ra hai hÖ thèng chØ tiªu chÊt l-îng.
2.6.1 HÖ thèng chØ tiªu x¸c nghiªn cøu, x¸c ®Þnh chÊt l-îng trong
chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ.
Trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña Doanh nghiÖp mét trong
nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc chiÕn l-îc s¶n phÈm trong mét
thêi gian nhÊt ®Þnh, mµ néi dung quan träng lµ ph¶i nghiªn cøu mét sè chØ
tiªi chÊt l-îng nh»m:
- KÐo dµi chu kú sèng cña s¶n phÈm
- KÐo dµi thêi gian c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr-êng trong vµ
ngoµi n-íc víi nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i cña Doanh nghiÖp kh¸c.
Trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu nghiªn cøu x¸c ®Þnh chÊt l-îng s¶n
phÈm cña chiÕn l-îc ph¸t triÓn Doanh nghiÖp th-êng cã c¸c nhãm chØ tiªu
sau:
12
ChØ tiªu c«ng dông: ®©y lµ nhãm chØ tiªu ®Æc tr-ng cho thuéc tÝnh sö
dông cña s¶n phÈm hµng ho¸ nh- gi¸ trÞ dinh d-ìng, ®é bÒn, thêi gian sö
dông..
ChØ tiªu c«ng nghÖ: ®©y lµ nhãm chØ tiªu ®Æc tr-ng cho quy tr×nh chÕ
t¹o s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao, tiÕt kiÖm nguyªn nhiªn vËt liÖu, chi phÝ,
h¹ thÊp gi¸ thµnh...
ChØ tiªu thèng nhÊt ho¸: ®Æc tr-ng cho tÝnh l¾p lÉn cña c¸c linh kiÖn,
c¸c phô tïng. Nhê t¸c dông thèng nhÊt ho¸ mµ c¸c chØ tiªu, c¸c bé phËn
h×nh thµnh mét c¸ch ngÉu nhiªn lén xén, trë thµnh nh÷ng d·y th«ng sè kÝch
th-íc thèng nh©t hîp lý. §iÒu ®ã cho phÐp tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t nh÷ng
chi tiÕt trong c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau.
ChØ tiªu ®é tin cËy: ®Æc tr-ng cho tÝnh chÊt cña s¶n phÈm ®¶m b¶o
c¸c th«ng sè kü thuËt lµm viÖc trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh.
ChØ tiªu an toµn: d¶m b¶o thao t¸c an toµn ®èi víi c«ng cô s¶n xuÊt
còng nh- ®å dïng sinh ho¹t gia ®×nh.
ChØ tiªu kÝch th-íc: thÓ hiÖn gän nhÑ, thuËn tiÖn trong sö dông, trong
vËn chuyÓn
ChØ tiªu sinh th¸i: ®Æc tr-ng tÝnh chÊt cña s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng th¶i
ra nh÷ng khÝ th¶i kh«ng ®éc h¹i ®Õn m«i tr-êng.
ChØ tiªu thÈm mü: s¶n phÈm ph¶i ®Ñp, ph¶i cã tÝnh ch©n thËt, mang
trong m×nh yÕu tè hiÖn ®¹i, s¸ng t¹o, ®ång thêi kiÓu d¸ng còng nh- trang trÝ
ho¹ tiÕt ph¶i cã tÝnh d©n téc
ChØ tiªu vÒ s¸ng chÕ ph¸t minh: t«n träng n¨ng lùc trÝ tuÖ, khuyÕn
khÝch c¸c ho¹t ®éng s¸ng t¹o, ¸p dông cã hiÖu qu¶ thµnh tùu khoa häc kü
thuËt vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn cña Doanh nghiÖp.
2.6.2. HÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm trong s¶n
xuÊt - kinh doanh
13
Khi kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ ph¶i dùa vµo
tiªu chuÈn Nhµ n-íc, tiªu chuÈn nghµnh, tiªu chuÈn cña hîp ®ång kinh tÕ...
§©y lµ c¬ së ®óng ®¾n hîp ph¸p nhÊt.
Tuú theo môc ®Ých sö dông, chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ cã thÓ
chia lµm 4 nhãm c¬ b¶n:
Nhãm chØ tiªu sö dông
§©y lµ nhãm chØ tiªu chÊt l-îng mµ ng-êi tiªu dïng khi mua hµng
th-êng quan t©m ®¸nh gÝa chÊt l-îng cña s¶n phÈm hµng ho¸.
Nhãm chØ tiªu sö dông bao gåm:
+ Thêi gian sö dông ( tuæi thä, ®é bÒn)
+ Møc ®é an toµn trong sö dông
+ Kh¶ n¨ng söa ch÷a, b¶o d-ìng, thay thÕ c¸c chi tiÕt
+ HiÖu qu¶ sö dông ( sinh lîi, tiÖn lîi)
Nhãm chØ tiªu kü thuËt - c«ng nghÖ
§©y lµ nhãm chØ tiªu mµ c¬ quan nghiªn cøu, thiÕt kÕ, s¶n xuÊt, kinh
doanh th-êng dïng ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm hµng ho¸.
Nh÷ng chØ tiªu nµy th-êng ®-îc quy ®Þnh trong c¸c v¾n b¶n tiªu chuÈn, hîp
®ång gia c«ng mua b¸n...
C¸c chØ tiªu kü thuËt c«ng nghÖ rÊt nhiÒu, nh-ng quan träng h¬n c¶ lµ
nh÷ng chØ tiªu kÝch th-íc, c¬ lý, chØ tiªu thµnh phÇn ho¸ häc ....
+ ChØ tiªu vÒ kÝch th-íc
+ ChØ tiªu vÒ c¬ lý: nh- khèi l-îng, c¸c th«ng sè, c¸c yªu cÇu
vÒ kü thuËt nh- ®é bÒn, ®é chÝnh x¸c, ®é tin cËy, dé an toµn trong sö dông
... lµ nh÷ng chØ tiªu chÊt l-îng quan träng cña hÇu hÕt c¸c lo¹i s¶n phÈm.
+ C¸c chØ tiªu vÒ sinh - ho¸: nh- thµnh phÇn ho¸ häc biÓu thÞ
gi¸ trÞ dinh d-ìng cña thùc phÈm, kh¶ n¨ng sinh nhiÖt , hÖ sè tiªu ho¸...
Nhãm chØ tiªu h×nh d¸ng, trang trÝ thÈm mü
14
Nhãm nµy bao gåm c¸c chØ tiªu vÒ h×nh d¸ng s¶n phÈm, tÝnh chÊt c¸c
®-êng nÐt, sù phèi hîp cña c¸c yÕu tè t¹o h×nh chÊt l-îng trang trÝ, mµu
s¾c, tÝnh thêi trang, tÝnh thÈm mü...
Nhãm c¸c chØ tiªu kinh tÕ
C¸c chØ tiªu kinh tÕ bao gåm chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ c¶, gi¸ thµnh, chi
phÝ cho qu¸ tr×nh sö dông.. §©y lµ nh÷ng chØ tiªu cã tÝnh tæng hîp kh¸ quan
träng mµ tr-íc ®©y quan ®iÓm " kü thuËt thuÇn tuý" th-êng Ýt chó ý kiÓm tra
®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸.
Trªn ®©y lµ c¸c chØ tiªu kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm hµng
ho¸ trong s¶n xuÊt kinh doanh. Khi kiÓm tra, x¸c ®Þnh chÊt l-îng cña mét
s¶n phÈm hµng ho¸ cô thÓ, cÇn c¨n cø vµo c¸c ®Æc ®iÓm sö dông vµ nhiÒu
yÕu tè nh- t×nh h×nh s¶n xuÊt, quan hÖ cung cÇu, ®iÒu kiÖn cña mçi Doanh
nghiÖp ..mµ chon nh÷ng chØ tiªu chñ yÕu vµ nh÷ng chØ tiªu bæ sung thÝch
hîp.
2.7. Sù h×nh thµnh nªn chÊt l-îng s¶n phÈm
Chóng ta ®Òu bÝt môc ®Ých cña s¶n xuÊt hµng hãa lµ nh»m tho¶ m·n
nhu cÇu cña con ng-êi. LÞch sö v¨n ho¸ cña c¸c d©n téc ®· chøng minh
r»ng: trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¸ng t¹o vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn, con ng-êi
t¹o ra cña c¶i vËt chÊt, t¹o ra vËt phÈm vµ m«i tr-êng còng chÝnh lµ t¹o ra
®iÒu kiÖn tån t¹i cña b¶n th©n m×nh. VËt phÈm tù nã kh«ng thÓ cã ®êi sèng
riªng, nh-ng vËt phÈm l¹i liªn quan ®Õn ®iÒu kiÖn m«i tr-êng, vËt phÈm g¾n
liÒn víi cuéc sèng cña con ng-êi.
V× vËy, khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chÊt l-îng cña s¶n phÈm hµng ho¸,
ph¶i ®Æt chóng trong mèi quan hÖ víi con ng-êi, víi c¸c s¶n phÈm hµng ho¸
kh¸c. Hay nãi c¸ch kh¸c, møc ®é h÷u Ých, tr×nh ®é chÊt l-îng s¶n phÈm
hµng ho¸ ph¶i ®-îc xem xÐt víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi cô thÓ.
ChÊt l-îng cña bÊt kú mét s¶n phÈm nµo còng ®-îc h×nh thµnh qua
nhiÒu qu¸ tr×nh theo mét trËt tù nhÊt ®Þnh. C¸c häc gi¶ ®-a ra qu¸ tr×nh
15
kh¸c nhau, song hä ®Òu thèng nhÊt lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh chÊt l-îng s¶n
phÈm xuÊt ph¸t tõ thÞ tr-êng vµ trë vÒ víi thÞ tr-êng, trong mét chu tr×nh
khÐp kÝn, vßng sau cña chÊt l-îng s¶n phÈm sÏ hoµn chØnh h¬n.
Sù h×nh thµnh chÊt l-îng s¶n phÈm cã thÓ ®-îc chia thµnh 3 ph©n hÖ
vµ mçi ph©n hÖ cã nhiÒu qu¸ tr×nh kh¸c nhau:
Ph©n hÖ tr-íc s¶n xuÊt
- Nghiªn cøu: nhu cÇu vÒ sè l-îng, yªu cÇu vÒ chÊt l-îng, môc tiªu
kinh tÕ cÇn ®¹t...
- ThiÕt kÕ: x©y dùng quy ®Þnh chÊt l-îng s¶n phÈm, x¸c ®inh nguån
nguyªn vËt liÖu, n¬i tiªu thô s¶n phÈm ...
Ph©n hÖ trong s¶n xuÊt
- Nghiªn cøu triÓn khai: thiÕt kÕ d©y chuyÒn c«ng nghÖ, s¶n xuÊt thö,
®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n, dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh, gi¸ b¸n...
- ChÕ t¹o s¶n phÈm
- KiÓm tra chÊt l-îng s¶n phÈm, t×m biÖn ph¸p ®¶m b¶o chÊt l-îng
quy ®Þnh, bao gãi, thu ho¸... chuÈn bÞ xuÊt x-ëng.
Ph©n hÖ sau s¶n xuÊt
- VËn chuyÓn sang m¹ng l-íi kinh doanh, tæ chøc dù tr÷, b¶o quan
- B¸n hµng, dÞch vô kü thuËt - b¶o hµnh, h-íng dÉn sö dông.
- Tr-ng cÇu ý kiÕn kh¸ch hµng vÒ chÊt l-îng, sè l-îng...cña s¶n
phÈm, lËp dù ¸n cho b-íc sau, thanh lý sau sö dông.
Cã thÓ tãm t¾t b»ng s¬ ®å sau:
Nghiªn cøu
ThiÕt kÕ
S¶n xuÊt
Tiªu dïng
H×nh 2: Qu¸ tr×nh h×nh thµnh chÊt l-îng s¶n phÈm
2.8. C¸c møc chÊt l-îng cña s¶n phÈm hµng ho¸
16
Dùa vµo qu¸ tr×nh h×nh thµnh chÊt l-îng s¶n phÈm ng-êi ta chia ra
c¸c møc chÊt l-îng cña s¶n phÈm nh- sau:
Møc chÊt l-îng thiÕt kÕ
Møc chÊt l-îng thiÕt kÕ cña s¶n phÈm lµ c¸c chØ tiªu ®Æc tr-ng cña
s¶n phÈm ®-îc ph¸c th¶o qua v¨n b¶n, trªn c¬ së nghiªn cøu nhu cÇu thÞ
tr-êng, c¸c ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt - tiªu dïng, ®ång thêi cã so s¸nh víi chØ
tiªu chÊt l-îng c¸c mÆt hµng t-¬ng tù cïng lo¹i cña nhiÒu h·ng, nhiÒu c«ng
ty trong vµ ngoµi n-íc.
Møc chÊt l-îng chuÈn
Møc chÊt l-îng chuÈn hay cßn gäi lµ møc chÊt l-îng phª chuÈn lµ
gi¸ trÞ c¸c chØ tiªu ®Æc tr-ng ®-îc cÊp cã thÈm quyÒn phª chuÈn.
Dùa trªn c¬ së nghiªn cøu chÊt l-îng thiÕt kÕ , c¸c c¬ quan nhµ
n-íc, Doanh nghiÖp .. ®iÒu chØnh, xÐt duyÖt nh÷ng chØ tiªu chÊt l-îng cña
s¶n phÈm hµng ho¸.
Møc chÊt l-îng thùc tÕ
Møc chÊt l-îng thùc tÕ cña s¶n phÈm lµ gi¸ trÞ c¸c chØ tiªu chÊt
l-îng s¶n phÈm thùc tÕ ®¹t ®-îc do c¸c yÕu tè chi phèi nh-: nguyªn vËt
liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ, ph-¬ng ph¸p qu¶n lý...
Møc chÊt l-îng cho phÐp
Møc chÊt l-îng cho phÐp lµ møc ®é cho phÐp vÒ ®é lªch c¸c chØ tiªu
chÊt l-îng cña s¶n phÈm gi÷a møc chÊt l-îng th-c víi møc chÊt l-îng
chuÈn.
Møc chÊt l-îng cho phÐp cña s¶n phÈm phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh
tÕ - kü thuËt, tr×nh ®é tay nghÒ cña c«ng nh©n, ph-¬ng ph¸p qu¶n lý cña
Doanh nghiÖp .
Møc chÊt l-îng tèi -u
Møc chÊt l-îng tèi -u lµ gi¸ trÞ chÊt l-îng s¶n phÈm d¹t ®-îc møc
hîp lý nhÊt trong ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, hay nãi c¸ch kh¸c chÊt l-îng s¶n
17
phÈm ®¹t møc chÊt l-îng tèi -u lµ c¸c chØ tiªu chÊt l-îng s¶n phÈm tho¶
m·n nh cÇu tiªu dïng, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi nhiÒu h·ng trªn thÞ
tr-êng, cã søc tiªu thô nhanh, vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao.
PhÊn ®Êu ®-a chÊt l-îng cña s¶n phÈm ®¹t møc chÊt l-îng tèi -u lµ
mét trong nh÷ng môc ®Ých quan träng cña qu¶n lý Doanh nghiÖp nãi riªng
vµ qu¶n lý kinh tÕ nãi chung.
Møc chÊt l-îng tèi -u tuú thuéc vµo dÆc ®iÓm tiªu dïng cô thÓ cña
tõng n-íc, tõng vïng.
II - Néi dung, c«ng cô ph©n tÝch chÊt l-îng s¶n phÈm
1. Néi dung ph©n tÝch chÊt l-îng s¶n phÈm
Trong kinh doanh kh«ng cã g× ®¶m b¶o ch¾c ch¾n r»ng mét s¶n
phÈm ®· ®-îc giíi thiÖu víi thÞ tr-êng vµ ®-îc tiÕp nhËn lµ s¶n phÈm
sÏ tiÕp tôc thµnh c«ng. Trõ khi chÊt l-îng cña nã lu«n ®-îc c¶i tiÕn,
n©ng cao vµ c¸c b-íc tiÕn hµnh ®-îc tæng kÕt ®¸nh gi¸ kÞp thêi. Do vËy,
c¸c nhµ kinh doanh muèn gi÷ v÷ng uy tÝn cña s¶n phÈm vµ muèn
chiÕm vÜ trÝ ®éc quyÒn trong viÖc s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã,
kh«ng cßn con ®-êng nµo kh¸c lµ ph¶i lu«n n©ng cao chÊt l-îng s¶n
phÈm cña m×nh. Muèn lµm ®-îc ®iÒu ®ã,viÖc ph©n tÝch chÊt l-îng s¶n
phÈm ph¶i ®-¬c tiÕn hµnh th-êng xuyªn.
ViÖc ph©n tÝch chÊt l-îng s¶n phÈm cã thÓ th«ng qua mét sè néi
dung sau:
- Ph©n tÝch c¸c chØ tiªu chÊt l-îng
- T×nh h×nh chÊt l-îng cña c«ng ty
- §¸nh gi¸ t×nh h×nh chÊt l-îng cña c«ng ty
+ §¸nh gi¸ t×nh h×nh sai háng trong s¶n xuÊt
+ §¸nh gi¸ thø h¹ng chÊt l-îng s¶n phÈm
- Ph©n tÝch c¸c nguyªn nh©n ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm
18
2. C¸c c«ng cô dïng ®Ó ph©n tÝch chÊt l-îng s¶n phÈm
Ph©n tÝch chÊt l-îng s¶n phÈm cã thÓ sö dông rÊt nhiÒu c«ng cô ®Ó
®¶m b¶o, c¶i tiÕn vµ n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm. Trong ®ã, ph©n tÝch
b»ng thèng kª (SPC) ®ãng mét vai trß quan träng.
SPC lµ viÖc ¸p dông ph-¬ng ph¸p thèng kª ®Ó thu thËp, ph©n tÝch c¸c
d÷ liÖu mét c¸ch ®óng ®¾n, chÝnh x¸c vµ kÞp thêi nh»m theo dâi, kiÓm so¸t,
c¶i tiÕn c¸c khuyÕt tËt g©y ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, gi¶m tÝnh
biÕn ®éng cña nã.
C¸c c«ng cô thèng kª chñ yÕu lµ: gåm 11 c«ng cô
2.1 MÉu thu thËp d÷ liÖu
MÉu thu thËp d÷ liÖu lµ biÓu mÉu ®Ó thu thËp vµ ghi chÐp d÷ liÖu. Nã
thóc ®Èy viÖc thu thËp d÷ liÖu mét c¸ch nhÊt qu¸n vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi
cho viÖc ph©n tÝch.
Dïng mÉu thu thËp d÷ liÖu ®Ó thu thËp d÷ liÖu mét c¸ch hÖ thèng ®Ó
cã bøc tranh râ rµng vÒ thùc tÕ.
Cã thÓ sö dông mÉu thu thËp d÷ liÖu ®Ó:
- KiÓm tra lý do s¶n phÈm bÞ tr¶ l¹i
- KiÓm tra vÞ trÝ c¸c khuyÕt tËt
- T×m nguyªn nh©n g©y ra khuyÕt tËt
- KiÓm tra sù ph©n bè cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt
2.2. So s¸nh theo chuÈn mùc
Lµ tiÕn hµnh so s¸nh c¸c qu¸ tr×nh, chÊt l-îng cña s¶n phÈm víi c¸c
qu¸ tr×nh dÉn ®Çu ®· ®ù¬c c«ng nhËn. Nã cho phÐp x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu vµ
thiÕt lËp thø tù -u tiªn cho viÖc chuÈn bÞ c¸c kÕ ho¹ch nh»m ®¹t ®Õn lîi thÕ
c¹nh tranh thÞ tr-êng.
2.3 TÊn c«ng n·o
TÊn c«ng n·o lµ mét kü thuËt ®Ó c«ng khai nªu ý kiÕn, lµm bËt nh÷ng
suy nghÜ s¸ng t¹o cña mäi ng-êi, nh»m t¹o ra hoÆc lµm s¸ng tá c¸c vÊn ®Ò.
19
TÊn c«ng n·o ®-îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng gi¶i ph¸p cã thÓ ®-îc
cho c¸c vÊn ®Ò vµ c¸c c¬ héi tiÒm tµng ®Ó c¶i tiÕn chÊt l-îng.
2.4 BiÓu ®å quan hÖ:BiÓu ®å quan hÖ lµ mét c«ng cô ®Ó ghÐp c¸c
th«ng tin thµnh nhãm, dùa trªn mèi quan hÖ tù nhiªn ®ang tån t¹i gi÷a
chóng. Qu¸ tr×nh nµy ®-îc thiÕt kÕ ®Ó khuyÕn khÝch s¸ng t¹o vµ tham gia
®Çy ®ñ cña c¸c thµnh viªn.
C«ng cô nµy ®-îc dïng ®Ó ghÐp nhãm mét sè l-îng lín c¸c ý kiÕn,
quan ®iÓm .
2.5 BiÓu ®å c©y
BiÓu ®å c©y chia c¾t mét c¸ch hÖ thèng mét chñ ®Ò thµnh c¸c yÕu tè
t¹o thµnh nã. C¸c ý kiÕn ph¸t sinh tõ tÊn c«ng n·o ®-îc vÏ thµnh ®å thÞ hoÆc
®-îc tô hîp l¹i thµnh biÓu ®å quan hÖ cã thÓ biÕn ®æi thµnh biÓu ®å c©y ®Ó
chØ c¸c m¾c xÝch liªn tiÕp vµ thèng nhÊt.
2.6 BiÓu ®å nh©n qu¶
§©y lµ mét c«ng cô sö dông ®Ó suy nghÜ vµ tr×nh bµy mèi quan hÖ
gi÷a mét kÕt qu¶ cho sù biÕn ®éng cña mét ®Æc tr-ng chÊt l-îng víi
nguyªn nh©n tiÒm tµng cã thÓ ghÐp l¹i thµnh nguyªn nh©n chÝnh vµ nguyªn
nh©n phô ®Ó tr×nh bµy gièng nh- mét x-¬ng c¸. V× vËy, c«ng cô nµy cßn
®-îc gäi lµ biÓu ®å x-¬ng c¸.
C«ng nghÖ, thiÕt bÞ
Nguyªn vËt liÖu
ChØ
tiªu
CL
Ph-¬ng ph¸p Q L
Con ng-êi
H×nh 3: BiÓu ®å nh©n qu¶
20
- Xem thêm -