Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi më ®Çu
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng n-íc ta hiÖn nay, mét doanh nghiÖp
muèn ho¹t ®«ng hiÖu qu¶ vµ trë thµnh ng-êi chiÕn th¾ng trªn th-¬ng
tr-êng th× doanh nghiÖp ®ã ph¶i biÕt râ m×nh lµ ai? ho¹t ®éng nh- thÕ
nµo? hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ t×nh h×nh tµi chÝnh ra sao? §Ó lµm ®-îc ®iÒu ®ã
th× hä ph¶i cã trong tay nh÷ng c«ng cô qu¶n lý h÷u hiÖu. Mét trong nh÷ng
c«ng cô ®ã lµ c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Sau mçi chu kú ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiªp ph¶i lËp b¸o c¸o tµi chÝnh
nh»m tæng hîp ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi s¶n, c«ng nî,
nguån vèn vµ t×nh h×nh tµi chÝnh. Trªn c¬ së nh÷ng sè liÖu ph¶n ¸nh trªn
b¸o c¸o tµi chÝnh, doanh nghiÖp sÏ ®¸nh gi¸ ®-îc thùc tr¹ng t×nh h×nh tµi
chÝnh cña m×nh ®ång thêi ph©n tÝch nh÷ng nh©n tè ¶nh h-ëng tíi qu¸
tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp
®Ó kh¾c phôc cho nh÷ng kú kinh doanh tiÕp theo. B¸o c¸o tµi chÝnh kh«ng
chØ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi doanh nghiÖp mµ nã cßn lµ ®èi t-îng
quan t©m cña c¸c nhµ ®Çu t-, c¸c nhµ cho vay, c¸c nhµ cung cÊp, ng©n
hµng, ng-êi lao ®éng... Mçi ®èi t-îng quan t©m ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp d-íi mét gãc ®é kh¸c nhau. Song tÊt c¶ ®Òu cã mét môc
®Ých chung lµ n¾m ®-îc thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp ®Ó d-a ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng cña m×nh.
Tuy nhiªn, c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh chØ thùc sù cã ý
nghÜa khi nã ph¶n ¸nh chÝnh x¸c t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. V×
vËy, viÖc kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn ®Ó ®¶m
b¶o c¬ së ph¸p lý cho viÖc xÐt duyÖt b¸o c¸o quyÕt to¸n, ®ång thêi t¹o
niÒm tin cho ng-êi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh. VÒ thùc chÊt, kiÓm tra b¸o
c¸o tµi chÝnh bao gåm nh÷ng ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch, kh¶o s¸t, so s¸nh
®èi chiÕu mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c th«ng tin, d÷ liÖu qua c¸c tµi liÖu, b¸o
c¸o vµ sæ s¸ch kÕ to¸n nh»m ph¸t hiÖn vµ söa ch÷a nh÷ng sai lÇm, b¶o
®¶m tÝnh chÝnh x¸c cña sè liÖu.
Trang 1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Cã thÓ nãi, so víi hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh ¸p dông trong c¸c
doanh nghiªp tr-íc ®©y, hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh hiÖn hµnh lµ mét b-íc
®ét ph¸ c¨n b¶n. HÖ thèng biÓu mÉu ®· ®-îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c
nguyªn t¾c vµ chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ. Sè l-îng b¸o c¸o kÕ to¸n gi¶m
®¸ng kÓ, viÖc l©p vµ xÐt duyÖt ®¬n gi¶n Ýt tèn kÐm vÒ thêi gian. tuy nhiªn
hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh hiÖn hµnh vÉn ch-a thùc sù hoµn chØnh, biÓu
mÉu vÉn cßn qu¸ cång kÒnh, phøc t¹p, ch-a thùc sù phï hîp víi tr×nh ®é
qu¶n lý cña ViÖt Nam.Trong ph¹m vi ®Ò ¸n nµy, em xin ®i s©u vµo viÖc
lËp vµ kiÓm tra b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Trang 2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh
B¸o c¸o tµi chÝnh kh«ng chØ lµ ®èi t-îng nghiªn cøu cña kÕ to¸n tµi
chÝnh mµ cßn lµ ®èi t-îng nghiªn cøu cña khoa häc ph©n tÝch hoat ®éng
kinh doanh. §Ó tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh, ng-êi ph©n tÝch
ph¶i sö dông rÊt nhiÒu tµi liÖu kh¸c nhau, trong ®ã chñ yÕu lµ c¸c b¸o c¸o
tµi chÝnh. B¸o c¸o tµi chÝnh lµ nguån th«ng tin h÷u Ých ®èi víi viÖc qu¶n
trÞ doanh nghiÖp vµ còng lµ nguån th«ng tin quý gi¸ ®èi víi ng-êi ngoµi
doanh nghiÖp. b¸o c¸o tµi chÝnh kh«ng nh÷ng cho biÕt t×nh h×nh tµi chÝnh
cña doanh nghiÖp t¹i mét thêi ®iÓm mµ cßn cho biÕt nh÷ng kÕt qu¶ mµ
doanh nghiÖp ®ã ®¹t ®-îc trong mét kú kinh doanh. Th«ng qua viÖc ph©n
tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh, ng-êi sö dông th«ng tin cã thÓ ®¸nh gi¸ tiÒm
n¨ng, hiÖu qu¶ kinh doanh còng nh- nh÷ng rñi ro trong t-¬ng lai. Bëi vËy,
viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh lµ mèi quan t©m cña nhiÒu nhãm ng-êi
kh¸c nhau. Môc ®Ých quan träng nhÊt cña ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh lµ
gióp nh÷ng ng-êi sö dông th«ng tin tµi chÝnh ®-a ra quyÕt ®Þnh tèi -u.
Tuy nhiªn, ®èi víi m«n häc “kÕ to¸n c«ng trong c¸c ®¬n vÞ h¯nh
chÝnh sù nghiÖp” th× b¸o c¸o t¯i chÝnh l¯ nh÷ng b¸o c¸o tæng hîp th«ng
tin vÒ t×nh h×nh tµi s¶n, t×nh h×nh cÊp ph¸t, tiÕp nhËn ng©n s¸ch cña nhµ
n-íc, kinh phÝ viÖn trî vµ t×nh h×nh sö dông tõng lo¹i kinh phÝ. Ngoµi ra,
c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp kinh tÕ vµ c¸c ®¬n vÞ cã tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh
doanh cßn ph¶i tæng hîp t×nh h×nh thu chi vµ kÕt qu¶ cña tõng ho¹t ®éng
sù nghiÖp, ho¹t ®éng kinh doanh trong kú kÕ to¸n. Nãi c¸ch kh¸c, b¸o c¸o
tµi chÝnh lµ nh÷ng ph-¬ng tiÖn tr×nh bµy viÖc tiÕp nhËn vµ sö dông kinh
phÝ còng nh- kh¶ n¨ng sinh lêi vµ thùc tr¹ng tµi chÝnh cña ®¬n vÞ cho
nh÷ng ng-êi quan t©m.
Bªn c¹nh ®ã, b¸o c¸o tµi chÝnh cßn cung cÊp c¸c th«ng tin kinh tÕ
tµi chÝnh cÇn thiÕt cho viÖc kiÓm tra, kiÓm so¸t c¸c kho¶n chi theo tõng
nguån kinh phÝ, cung cÊp th«ng tin cho viÖc qu¶n lÝ tµi s¶n cña nhµ n-íc,
tæng hîp, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng cña mçi ®¬n vÞ nãi riªng vµ
toµn x· héi nãi chung. Tõ ®ã, chÝnh phñ cã c¬ së ®Ó khai th¸c c¸c nguån
Trang 3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
thu, ®iÒu chØnh c¸c kho¶n chi mét c¸ch hîp lý ®ång thêi ®Þnh ra ®-êng lèi
ph¸t triÓn x· héi lµnh m¹nh vµ ®óng ®¾n. §èi víi c¸c ®¬n vÞ c¬ së, b¸o
c¸o tµi chÝnh lµ nguån th«ng tin ®¸ng tin cËy, lµ c¬ së cho viÖc lËp kÕ
ho¹ch kinh phÝ cho mçi kú ho¹t ®«ng mét c¸ch hîp lý. Ngoµi ra nã cßn
gióp cho c¸c ®¬n vÞ ph©n tÝch ®-îc xu h-íng ph¸t triÓn, tõ ®ã ®Þnh ra
chiÕn l-îc ph¸t triÓn vµ biÖn ph¸p qu¶n lý tµi chÝnh ë ®¬n vÞ.
Tuy nhiªn, chóng ta h·y cïng xem xÐt b¸o c¸o tµi chÝnh d-íi gi¸c
®é lµ ®èi t-îng nghiªn cøu cña kÕ to¸n tµi chÝnh.
I. Kh¸i qu¸t chung vÒ hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh.
1.Kh¸i niÖm, néi dung, b¶n chÊt cña b¸o c¸o tµi chÝnh
B¸o c¸o kÕ to¸n lµ kÕt qu¶ cña c«ng t¸c kÕ to¸n trong mét kú kÕ
to¸n. Nã cung cÊp th«ng tin mét c¸ch toµn diÖn vÒ t×nh h×nh tµi s¶n,
nguån vèn còng nh- kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong kú kÕ to¸n
®ã. B¸o c¸o kÕ to¸n lµ nguån th«ng tin quan träng kh«ng chØ cho doanh
nghiÖp mµ cßn cho nhiÒu ®èi t-îng kh¸c ë bªn ngoµi cã quyÒn lîi trùc
tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®èi víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong ®ã cã c¸c c¬
quan chøc n¨ng cña nhµ n-íc. B¸o c¸o kÕ to¸n cña doanh nghiÖp ®-îc
ph©n thµnh b¸o c¸o tµi chÝnh vµ b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ.
B¸o c¸o tµi chÝnh lµ mét ph©n hÖ thuéc b¸o c¸o kÕ to¸n cung cÊp
th«ng tin vÒ tµi s¶n, nguån vèn, t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh
nghiÖp ®Ó phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp còng nh- cña
c¸c ®èi t-îng kh¸c ë bªn ngoµi nh-ng chñ yÕu lµ phôc vô cho c¸c ®èi
t-îng ë bªn ngoµi. B¸o c¸o tµi chÝnh lµ b¸o c¸o b¾t buéc ®-îc nhµ n-íc
thèng nhÊt vÒ danh môc c¸c b¸o c¸o, biÓu mÉu, hÖ thèng chØ tiªu, ph-¬ng
ph¸p lËp, n¬i göi b¸o c¸o, thêi gian göi c¸c b¸o c¸o. B¸o c¸o tµi chÝnh
®-îc quy ®Þnh cho doanh nghiÖp gåm 4 biÓu mÉu b¸o c¸o.
- B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
- B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh.
- B¸o c¸o l-u chuyÓn tiÒn tÖ.
- ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh.
Trang 4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
* B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n: lµ b¸o c¸o kÕ to¸n chñ yÕu ph¶n ¸nh tæng qu¸t
t×nh h×nh tµi s¶n, nguån vèn chñ yÕu cña doanh nghiÖp t¹i mét thêi ®iÓm
nhÊt ®Þnh d-íi h×nh th¸i tiÒn tÖ.
Sè liÖu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cho biÕt toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n hiÖn cã
cña doanh nghiÖp theo c¬ cÊu cña tµi s¶n: nguån vèn vµ c¬ cÊu nguån vèn
h×nh thµnh c¸c tµi s¶n ®ã. C¨n cø vµo b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cã thÓ nhËn
xÐt ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
* B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh: lµ b¸o c¸o tµi chÝnh tæng hîp ph¶n ¸nh
kh¸i qu¸t t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ kinh doanh trong mét kú kÕ to¸n cña doanh
nghiÖp, t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi nhµ n-íc vÒ thuÕ vµ c¸c
kho¶n ph¶i nép kh¸c.
B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh gåm 3 phÇn chÝnh:
+ PhÇn I: B¸o c¸o l·i lç.
+ PhÇn II: T×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch nhµ n-íc.
+ PhÇn III: ThuÕ GTGT ®-îc khÊu trõ, thuÕ GTGT ®-îc hoµn l¹i, thuÕ
GTGT ®-îc gi¶m, thuÕ GTGT hµng b¸n néi ®Þa.
* B¸o c¸o l-u chuyÓn tiÒn tÖ: lµ b¸o c¸o tµi chÝnh tæng hîp vµ ph¶n ¸nh
viÖc h×nh thµnh vµ sö dông l-îng tiÒn ph¸t sinh theo c¸c ho¹t ®éng kh¸c
nhau.
* ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh: lµ mét bé phËn hîp thµnh hÖ thèng b¸o
c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, ®-îc lËp ®Ó gi¶i thÝch vµ bæ sung th«ng
tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, t×nh h×nh tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp trong kú b¸o c¸o mµ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c kh«ng thÓ
tr×nh bµy râ rµng, chi tiÕt ®-îc. ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh tr×nh bµy
kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Néi dung mét sè chÕ ®é
kÕ to¸n ®-îc doanh nghiÖp chän ®Ó ¸p dông, t×nh h×nh vµ lý do biÕn ®éng
cña mét sè ®èi t-îng tµi s¶n vµ nguån vèn quan träng, ph©n tÝch mét sè
chØ tiªu tµi chÝnh chñ yÕu vµ c¸c kiÕn nghÞ cña doanh nghiÖp.
2 - Môc ®Ých, ý nghÜa cña b¸o c¸o tµi chÝnh:
Trang 5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- Sau mçi chu kú ho¹t ®éng s¶n suÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp lËp
b¸o c¸o tµi chÝnh nh»m tæng hîp, ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸i qu¸t t×nh h×nh
tµi s¶n, c«ng nî, nguån vèn vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
- B¸o c¸o tµi chÝnh kh«ng chØ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi chñ doanh
nghiÖp mµ cßn lµ nguån th«ng tin chÝnh ®èi víi c¸c chñ ng©n hµng, c¸c
nhµ ®Çu t-, nhµ cung cÊp...
Mçi nhãm ng-êi cã nhu cÇu th«ng tin kh¸c nhau do vËy hä cã xu h-íng
tËp trung vµo nh÷ng khÝa c¹nh riªng trong bøc tranh tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp.
+ §èi víi chñ doanh nghiÖp, mèi quan t©m hµng ®Çu cña hä lµ kinh doanh
cã l·i vµ thanh to¸n ®-îc nh÷ng kho¶n nî ®Õn h¹n. V× mét doanh nghiÖp
nÕu lç liªn tôc trong nhiÒu n¨m th× rèt cuéc còng sÏ kh¸nh kiÖt vµ tÊt yÕu
d·an tíi ph¸ s¶n. Ng-îc l¹i, dó doanh nghiÖp ®ã kinh doanh cã l·i mµ
kh«ng thanh to¸n kÞp c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n th× còng sÏ bÞ ®ãng cöa.
Kh«ng nh÷ng thÕ, c¸c chñ doanh nghiÖp cßn ph¶i gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ
n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, cung cÊp hµng ho¸ víi chi phÝ thÊp, gi¶i
quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho c«ng nh©n...Nh- vËy, h¬n ai hÕt, chÝnh nh÷ng
ng-êi chñ doanh nghiÖp cÇn ph¶i n¾m râ c¸c th«ng tin ®Ó cã thÓ ®¸nh gi¸
thùc tr¹ng t×nh h×nh tµi chÝnh cña m×nh, xem xÐt kh¶ n¨ng thanh to¸n, kh¶
n¨ng sinh lêi, ®¸nh gi¸ nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra trong qu¸ tr×nh ho¹t
®éng vµ dù ®o¸n t×nh h×nh tµi chÝnh nh»m ®Ò ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n.
+ §èi víi c¸c chñ ng©n hµng, nh÷ng ng-êi cho vay tÝn dông th× mèi quan
t©m cña hä lµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña doanh nghiÖp. Kh«ng cã mét chñ ng©n
hµng nµo d¸m m¹o hiÓm cho vay tiÒn nÕu hä kh«ng biÕt ch¾c r»ng kho¶n
tiÒn cña hä sÏ ®-îc thanh to¸n khi ®Õn h¹n. V× vËy, hä ®Æc biÖt chó träng
tíi l-îng tiÒn vµ c¸c tµi s¶n cã thÓ chuyÓn ®æi nhanh thµnh tiÒn. §ång
thêi, so s¸nh víi sè nî ng¾n h¹n hä sÏ x¸c ®Þnh ®-îc kh¶ n¨ng thanh to¸n
tøc thêi cña doanh nghiÖp. Nh- vËy, c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh
®· gióp nh÷ng ng-êi cho vay tÝn dông, c¸c chñ ng©n hµng ®-a ra quyÕt
®Þnh liÖu cã nªn cho doanh nghiÖp vay tiÒn hay kh«ng.
Trang 6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ §èi víi nhµ cung cÊp vËt t-, thiÕt bÞ, hµng ho¸, dÞch vô hä ph¶i ®¸nh gi¸
kh¼ n¨ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng ®Ó quyÕt ®Þnh xem liÖu cã cho phÐp
kh¸ch hµng ®-îc thanh to¸n chËm hay kh«ng.
+ §èi víi c¸c nhµ ®Çu t-, ®iÒu mµ hä quan t©m lµ liÖu sè tiÒn hä ®Çu tvµo doanh nghiÖp cã ®em l¹i cho hä thu nhËp kh«ng. V× vËy, c¸c nhµ ®Çu
t- rÊt quan t©m tÝ kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña c¸c nhµ qu¶n trÞ, tÝnh
hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¸c kú tr-íc. Nh÷ng ®iÒu ®ã
sÏ gióp c¸c nhµ ®Çu t- tr¸nh ®-îc rñi ro ®ång thêi ph¸t huy hiÖu qu¶ cña
®ång vèn mµ m×nh bá ra.
+ §èi víi c¸c c¬ quan chñ qu¶n tµi chÝnh, c¬ quan thuÕ, côc thèng kª, b¸o
c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp lµ tµi liÖu quan träng trong viÖc kiÓm tra,
gi¸m s¸t, h-íng dÉn doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é, thÓ lÖ
vÒ tµi chÝnh kÕ to¸n.
Cã thÓ nãi, b¸o c¸o tµi chÝnh lµ mét c«ng cô quan träng trong qu¶n
lý kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c ngµnh vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc
d©n.
3 - Tiªu chuÈn cña th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh:
§Ó th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh thùc sù h÷u Ých th× b¸o c¸o tµi
chÝnh ph¶i ®¹t ®-îc c¸c tiªu chuÈn sau:
- TÝnh dÔ hiÓu: ®©y lµ ®Æc tÝnh chñ yÕu cña th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi
chÝnh. Ng-êi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh ®Òu lµ nh÷ng ng-êi cã kiÕn thøc
vÒ kinh doanh vµ ho¹t ®éng kinh tÕ. Tuy nhiªn, nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c
vÊn ®Ò phøc t¹p ®-îc tr×nh bµy trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i râ rµng, tr¸nh
lÉn lén khã hiÓu.
- TÝnh thÝch hîp: c¸c th«ng tin ph¶i thÝch hîp víi nh÷ng nhu cÇu ®Ò ra
quyÕt ®Þnh kinh tÕ cña ng-êi sö dông. C¸c th«ng tin chØ thÝch hîp khi
chóng gióp ng-êi sö dông ®¸nh gi¸ ®-îc c¸c sù kiÖn qu¸ khø, hiÖn t¹i,
t-¬ng lai hoÆc chØnh lý x¸c nhËn c¸c ®¸nh gi¸ trong qu¸ khø cña hä. TÝnh
thÝch hîp cña th«ng tin cßn chÞu ¶nh h-ëng bëi tÝnh träng yÕu cña th«ng
tin ®ã. C¸c th«ng tin ®-îc coi lµ träng yÕu nÕu bá sãt hoÆc x¸c ®Þnh sai
Trang 7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nh÷ng th«ng tin ®ã cã thÓ ¶nh h-ëng nghiªm träng tíi quyÕt ®Þnh kinh tÕ
cña ng-êi sö dông th«ng tin.
- TÝnh ®¸ng tin cËy: th«ng tin cã chÊt l-îng ®¸ng tin cËy khi chóng kh«ng
m¾c nh÷ng sai lÇm nghiªm träng hoÆc ph¶n ¸nh mÐo mã mét c¸ch cè ý.
§Ó ®¶m b¶o tÝnh ®¸ng tin cËy, th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i tho¶
m·n nh÷ng tÝnh chÊt sau:
+ Tr×nh bµy trung thùc: cÊc th«ng tin ph¶i ®-îc tr×nh bµy mét c¸ch trung
thùc vÒ nh÷ng giao dÞch vµ c¸c sù kiÖn kh¸c cã liªn quan.
+ Kh¸ch quan: c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i kh¸ch quan,
kh«ng bÞ xuyªn t¹c, bãp mÐo. C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh sÏ kh«ng ®-îc coi lµ
kh¸ch quan nÕu nh- b»ng viÖc lùa chän hoÆc tr×nh bµy chóng cã ¶nh
h-ëng ®Õn viÖc ra quyÕt ®Þnh.
+ ThËn träng: Ng-êi lËp b¸o c¸o tµi chÝnh th-êng ph¶i tr×nh bµy c¸c néi
dung vÒ nhiÒu sù kiÖn, t×nh thÕ kh«ng ch¾c ch¾n. VÝ dô nh- kh¶ n¨ng thu
håi c¸c kho¶n nî khã ®ßi, ®¸nh gi¸ thêi gian sö dông cña thiÕt bÞ m¸y
mãc...C¸c yÕu tè ®ã cÇn ®-îc tr×nh bµy mét c¸ch thËn träng. ThËn träng
bao gåm c¶ møc ®é l-êng tr-íc c¸c sù kiÖn cÇn xÐt ®o¸n trong qu¸ tr×nh
h¹ch to¸n trªn c¬ së nh÷ng d÷ liÖu kh«ng thËt ch¾c ch¾n.
+ §Çy ®ñ: c¸c th«ng tin ph¶i ®-îc ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ trong ph¹m vi cña tÝnh
träng yÕu. C¸c th«ng tin sÏ kh«ng ®-îc coi lµ tin cËy nÕu cã sù bá sãt dÉn
®Õn sai lÖch vÒ b¶n chÊt cña th«ng tin, ¶nh h-ëng ®Õn viÖc ra quyÕt ®Þnh
cña ng-êi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh.
- TÝnh so s¸nh ®-îc: nh÷ng ng-êi sö dông th«ng tin ph¶i cã kh¶ n¨ng so
s¸nh c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh gi÷a c¸c kú víi nhau ®Ó ph©n
tÝch xu h-íng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra, ng-êi sö dông b¸o
c¸o tµi chÝnh cßn ph¶i so s¸nh sè liÖu gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau ®Ó
®¸nh gi¸ mèi t-¬ng quan vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, kinh doanh vµ sù biÕn
®éng cña chóng gi÷a c¸c doanh nghiÖp. V× vËy viÖc x©y dùng, tÝnh to¸n
vµ tr×nh bµy c¸c sù kiÖn kinh tÕ lªn b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i ®-îc tiÕn hµnh
Trang 8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
mét c¸ch nhÊt qu¸n gi÷a c¸c kú trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp vµ gi÷a
c¸c doanh nghiÖp víi nhau.
4 - Tr¸ch nhiÖm, thêi h¹n lËp vµ göi b¸o c¸o tµi chÝnh:
- TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp, cã t- c¸ch ph¸p nh©n ®Òu
ph¶i lËp vµ nép b¸o c¸o tµi chÝnh theo quy ®Þnh cña bé tµi chÝnh. Riªng
®èi víi b¸o c¸o l-u chuyÓn tiÒn tÖ, t¹m thêi ch-a b¾t buéc ph¶i lËp vµ göi
nh-ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp lËp vµ sö dông b¸o c¸o nµy.
- B¸o c¸o tµi chÝnh ®-îc lËp vµ göi vµo cuèi mçi quý ®Ó ph¶n ¸nh ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®· diÔn ra trong quý ®ã.
- B¸o c¸o tµi chÝnh ®-îc göi ®i chËm nhÊt lµ sau 15 ngµy kÓ tõ ngµy lËp
b¸o c¸o tµi chÝnh quý vµ sau 30 ngµy ®èi víi b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m.
- C¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i göi b¸o c¸o tµi chÝnh tíi c¬ quan thuÕ vµ
thèng kª. Riªng ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n-íc, b¸o c¸o tµi chÝnh cßn
®-îc göi tíi c¬ quan tµi chÝnh cßn doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi
ph¶i göi b¸o c¸o tíi bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t-.
II - Ph-¬ng ph¸p lËp b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh:
1 - PhÇn 1: L·i, lç
- Cét “ kú tríc “ lÊy sè liÖu tõ cét “ kú n¯y “ cña B¸o c¸o ho¹t ®éng kinh
doanh lËp ë kú tr-íc.
- Cét “ kú n¯y “ lÊy sè liÖu tõ c¸c t¯i kho°n tæng hîp v¯ chi tiÕt thuéc lo¹i
V, VI, VII, VIII, IX vµ tµi kho¶n 421, 3334 thuéc kú nµy ®Ó ghi.
* Tæng doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô: sè liÖu ghi vµo chØ tiªu
nµy lµ tæng ph¸t sinh bªn cã t¯i kho°n 521 “ Doanh thu b¸n h¯ng néi bé “
* C¸c kho¶n gi¶m trõ: ph¶n ¸nh tæng hîp c¸c kho¶n gi¶m trõ vµo tæng
doanh thu kú b¸o c¸o gåm chiÕt khÊu th-¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng b¸n,
hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ Gi¸ trÞ gia
t¨ng ( ®èi víi Doanh nghiÖp.
+ ChiÕt khÊu th¬ng m¹i l¯ sè luü kÕ ph¸t sinh Cã t¯i kho°n 521 “ChiÕt
khÊu b¸n h¯ng” trong kú b¸o c¸o.
+ Gi¶m gi¸ hµng b¸n lÊy sè ph¸t sinh Cã cña tµi kho¶n 532.
Trang 9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ Gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: ph¶n ¸nh tæng sè gi¶m gi¸ hµng b¸n theo
chÝnh s¸ch b¸n hµng cña Doanh nghiÖp. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ
sè luü kÕ ph¸t sinh Cã cña tµi kho¶n 581.
+ ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép: Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ
tiªu nµy lµ tæng luü kÕ ph¸t sinh Cã cña tµi kho¶n 3332, 3333.
* Doanh thu thuÇn: chØ tiªu ph¶n ¸nh sè doanh thu b¸n hµng ho¸ thµnh
phÈm sau khi ®· trõ c¸c kho¶n gi¶m trõ.
* Gi¸ vèn hµng b¸n: chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh tæng gi¸ trÞ cña hµng ho¸, gi¸
thµnh s¶n xuÊt cña thµnh phÈm. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu vµo chØ tiªu
n¯y l¯ luü kÕ sè ph¸t sinh Cã t¯i kho°n 632 “Gi¸ vèn h¯ng b¸n”.
* Lîi nhuËn gép vÒ hµng b¸n vµ cung cÊp dÞch vô: chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh
sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi gi¸ vèn.
* Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh: chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh c¸c kho¶n thu tõ
ho¹t ®éng tµi chÝnh trong kú kÕ to¸n. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ luü
kÕ ph¸t sinh Nî tµi kho¶n 711.
* Chi phÝ tµi chÝnh: sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ phÇn ph¸t sinh Cã tµi
kho¶n 811.
* Chi phÝ b¸n hµng: chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh tæng chi phÝ b¸n hµng ph©n bæ
cho thµnh phÈm, hµng ho¸ ®· b¸n trong kú. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy
l¯ tæng ph¸t sinh t¯i kho°n 641 “Chi phÝ b¸n h¯ng” víi ph¸t sinh Cã t¯i
kho¶n 1422 chi tiÕt phÇn chi phÝ b¸n hµng ®èi øng víi nî tµi kho¶n 911.
* Tæng chi phÝ qu¶n lý doanh nghiªp: Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ
tæng céng sè ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 642 víi ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 1422
chi tiÕt phÇn chi phÝ qu¶n lý Doanh nghiÖp ®èi øng nî tµi kho¶n 911.
* Lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh: chØ tiªu nµy ®-îc tÝnh to¸n
trªn c¬ së lîi tøc gép trõ ®i chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý ph©n bæ
cho hµng ho¸, thµnh phÈm, dÞch vô ®· tiªu thô trong kú b¸o c¸o.
* Thu nhËp kh¸c: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh c¸c kho¶n thu nhËp bÊt th-êng
ngoµi ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng tµi chÝnh ph¸t sinh trong kú b¸o
Trang 10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
c¸o. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ ph¸t sinh nî tµi kho¶n 721 ®èi øng
bªn Cã tµi kho¶n 911.
* Chi phÝ kh¸c: Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ ph¸t sinh Cã tµi kho¶n
821.
* Lîi nhuËn kh¸c: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh chªnh lÖch gi÷a kho¶n thu nhËp
bÊt th-êng víi chi phÝ bÊt th-êng.
* Tæng lîi nhuËn tr-íc thuÕ: chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh tæng sè lîi nhuËn tr-íc
khi trõ thuÕ thu nhËp tõ ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng bÊt
th-êng kh¸c.
* ThuÕ thu nhËp: Ph¶n ¸nh sè thuÕ mµ Doanh nghiÖp ph¶i nép tÝnh trªn
lîi nhuËn chÞu thuÕ. ChØ tiªu nµy c¨n cø vµ ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 3334
®èi øng bªn Nî tµi kho¶n 421.
* Lîi nhuËn sau thuÕ: lµ phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i cña tæng lîi nhuËn thuÇn tõ
ho¹t ®éng cña Doanh nghiÖp sau khi trõ ®i thuÕ thu nhËp Doanh nghiÖp
ph¶i nép ph¸t sinh kú b¸o c¸o.
2 - PhÇn 2: T×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô cña Nhµ n-íc.
PhÇn nµy gåm c¸c chØ tiªu vÒ thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c mµ Doanh
nghiÖp ph¶i nép, ®· nép vµ cßn ph¶i nép ®Õn cuèi kú.
Môc I: ThuÕ lµ chØ tiªu tæng hîp, ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn thuÕ ph¶i nép ®·
nép vµ cßn ph¶i nép theo tõng lo¹i thuÕ sau:
1. ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng
+ ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng néi ®Þa c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn Nî, Cã
tµi kho¶n 33311.
+ ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng néi ®Þa c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn Nî, Cã
tµi kho¶n 33312.
2. ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt c¨n cø vµo sè ph¸t sinh tµi kho¶n 3332.
3. ThuÕ xuÊt nhËp khÈu c¨n cø vµo sè ph¸t sinh tµi kho¶n 3333.
4. ThuÕ thu nhËp Doanh nghiÖp sè ph¸t sinh Nî tµi kho¶n 3334 ®Ó ghi
vµo cét 5, sè ph¸t sinh bªn Cã tµi kho¶n 3334 ®Ó ghi vµo cét 4.
5. Thu trªn vèn c¨n cø vµo sè ph¸t sinh Nî, Cã tµi kho¶n 335.
Trang 11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
6. ThuÕ tµi nguyªn c¨n cø vµo sè ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 3336.
7. ThuÕ nhµ ®Êt c¨n cø sè ph¸t sinh Nî vµ Cã tµi kho¶n 3337.
8. TiÒn thuª ®Êt c¨n cø sè ph¸t sinh Nî vµ Cã tµi kho¶n 3337 chi tiÕt.
9. C¸c lo¹i thuÕ kh¸c c¨n cø sè ph¸t sinh Nî vµ Cã tµi kho¶n 3338.
Môc II: C¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c.
Lµ chØ tiªu tæng hîp ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i nép, ®· nép, cßn ph¶i nép
vÒ c¸c kho¶n kh¸c theo quy ®Þnh cña Nhµ n-íc, chi tiÕt theo c¸c kho¶n
sau:
+ c¸c kho¶n phô thu.
+ c¸c kho¶n lÖ phÝ,
+ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c.
C¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c c¨n cø vµo sè ph¸t sinh Nî, Cã chi tiÕt tµi
kho¶n 3339.
Tæng sè thuÕ ph¶i nép kh¸c n¨m tr-íc chuyÓn sang kú nµy: lµ chØ tiªu
ph¶n ¸nh sè thuÕ ph¶i nép cña n¨m tr-íc ®Õn ®Çu kú b¸o c¸o vÉn ch-a
nép trong ®ã chi tiÕt riªng cho chØ tiªu thuÕ thu nhËp Doanh nghiÖp.
3 - PhÇn III: ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc trõ, thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc
hoµn l¹i, thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc miÔn gi¶m, thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng
b¸n néi ®Þa.
a - Môc I: ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc khÊu trõ:
ChØ tiªu 1: Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng cßn ®-îc khÊu trõ cßn ®-îc hoµn
l¹i®Çu kú: ssã liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy ®-îc c¨n cø vµo sè d- Nî ®iÒu
kho¶n cña tµi kho¶n 133.
ChØ tiªu 2: Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc khÊu trõ ph¸t sinh: c¨n cø vµo sè
ph¸t sinh bªn nî tµi kho¶n 133 ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc
khÊu trõ trong kú b¸o c¸o.
ChØ tiªu 3: Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®· khÊu trõ, ®· hoµn l¹i, thuÕ Gi¸ trÞ
gia t¨ng hµng mua tr¶ l¹i vµ kh«ng ®-îc khÊu trõ trong kú. Sè liÖu ghi vµo
chØ tiªu nµy c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn Cã tµi kho¶n 133.
Trong ®ã:
Trang 12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
* Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®· khÊu trõ c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn Cã tµi
kho¶n 133 ®èi øng Nî tµi kho¶n 33311.
* Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®· hoµn l¹i dùa vµo Sæ kÕ to¸n chi tiÕt tµi kho¶n
133, chi tiÕt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hoµn l¹i, phÇn ph¸t sinh bªn cã tµi kho¶n
133 ®èi øng Nî tµi kho¶n 111, 112.
* Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng mua tr¶ l¹i, gi¶m gi¸ hµng mua sè liÖu ghi
vµo chØ tiªu nµy c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn Cã tµi kho¶n 133 ®èi øng Nî
tµi kho¶n 1111, 112, 331
* Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng kh«ng ®-îc khÊu trõ: c¨n cø vµo sè ph¸t sinh Cã
tµi kho¶n 133 ®èi øng Nî tµi kho¶n 142,632.
ChØ tiªu 4: Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng cßn ®-îc khÊu trõ cßn ®-îc hoµn l¹i
cuèi kú lµ sè d- Nî tµi kho¶n 133.
b - Môc II: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc hoµn l¹i.
- Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng cßn ®-îc hoµn l¹i ®Çu kú: c¨n cø vµo chØ tiªu m·
sè 2 - 3 cña B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh - P3 kú tr-íc.
- Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc hoµn l¹i ph¸t sinh dùa vµo th«ng b¸o ®-îc
hoµn thuÕ trong kú hoÆc c¨n cø vµo Sæ kª to¸n chi tiÕt thuÕ Gi¸ trÞ gia
t¨ng ®-îc hoµn l¹i.
- Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®· hoµn l¹i: c¨n cø vµo Sæ kÕ to¸n chi tiÕt tµi
kho¶n 133, chi tiÕt phÇn thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®· hoµn l¹i, phÇn ph¸t sinh
Cã tµi kho¶n 133 ®èi øng víi bªn Nî tµi kho¶n 111,112 hoÆc c¨n cø vµo
sæ kÕ to¸n chi tiÕt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc hoµn l¹i.
c - Môc III: ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc gi¶m:
- Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc gi¶m ®Çu kú: c¨n cø sè liÖu ghi trong sæ chi
tiÕt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc gi¶m.
- Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc gi¶m ph¸t sinh: c¨n cø vµo sæ kÕ to¸n chi
tiÕt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc miÔn gi¶m.
- Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc gi¶m : c¨n cø vµo sæ kÕ to¸n chi tiÕt thuÕ
Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc gi¶m hoÆc c¨n cø vµo sè ph¸t sinh Nî tµi kho¶n
Trang 13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
13331 ®èi øng víi bªn cã tµi kho¶n 721 hoÆc sè ph¸t sinh Nî tµi kho¶n
111, 112 ®èi øng bªn Cã tµi kho¶n 721.
- Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng cßn ®-îc gi¶m cuèi kú: c¨n cø vµo sæ kÕ to¸n
chi tiÕt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc gi¶m.
d - Môc 4: ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng b¸n néi ®Þa.
- ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng b¸n néi ®Þa cßn ph¶i nép ®Çu kú: sè d- Cã
cuèi kú tr-íc tµi kho¶n 33311.
- ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra ph¸t sinh: ph¶n ¸nh toµn bé sè thuÕ Gi¸ trÞ
®Çu ra cña hµng b¸n néi bé ®· ph¸t sinh trong kú luü kÕ ®Õn cu«Ý kú. Sè
liÖu ë chØ tiªu nµy lµ sè ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 33311.
- ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo ®· khÊu trõ lµ sè ph¸t sinh cã tµi kho¶n
133 ®èi øng Nî tµi kho¶n 33311.
- ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, bÞ gi¶m gi¸ lµ sè ph¸t sinh Cã
tµi kho¶n 111, 112, 131 ®èi øng nî tµi kho¶n 33311.
- ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®-îc gi¶m trõ vµo sè thuÕ ph¶i nép lµ sè ph¸t sinh
Cã tµi kho¶n 721 ®èi øng Nî tµi kho¶n 33311.
- ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng b¸n néi ®Þa ®· nép vµo ng©n s¸ch nhµ n-íc lµ
sè ph¸t sinh cã tµi kho¶n 111, 112 ®èi øng nî tµi kho¶n 33311 chi tiÕt
thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®· nép ng©n s¸ch trong kú.
- ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng b¸n néi ®Þa cßn ph¶i nép cuèi kú: chØ tiªu nµy
c¨n cø vµo sè d- cã tµi kho¶n 33311.
Nh- vËy, so víi hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c n-íc ph¸t triÓn nhPh¸p vµ Mü th× hÖ thèng b¸o c¸o ta× chÝnh cña chóng ta cã rÊt nhiÒu ®iÓm
kh¸c biÖt.
ë Mü, b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ®-îc gäi lµ b¸o c¸o thu nhËp
®-îc lËp theo mÉu sau:
Trang 14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ChØ tiªu
Sè tiÒn
Doanh thu b¸n hµng ho¸, dÞch vô
Doanh thu kh¸c
Tæng doanh thu
Gi¸ vèn hµng b¸n
Chi phÝ b¸n hµng
Chi phÝ qu¶n lý Doanh nghiÖp
C¸c lo¹i chi phÝ kh¸c
Tæng chi phÝ
Lîi nhuËn tr-íc thuÕ
ThuÕ thu nhËp Doanh nghiÖp
Lîi nhuËn sau thuÕ
L·i ( lç ) ®Æc biÖt
Lîi nhuËn gi÷ l¹i
Nh- vËy, Mü kh«ng ph©n thµnh hai lo¹i thu nhËp mµ tÝnh ra chØ tiªu tæng
doanh thu thuÇn, tæng chi phÝ råi x¸c ®Þnh lîi nhuËn sau thuÕ. Ngoµi ra,
trong b¸o c¸o thu nhËp cña Mü cßn ph¶n ¸nh thªm c¸c kho¶n l·i hoÆc lç
®Æc biÖt.
Trong khi ®ã, b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña Ph¸p ®-îc chia thµnh 2 cét:
Thu nhËp vµ chi phÝ. Trong ®ã mçi cét chia thµnh thu nhËp vµ chi phÝ cña
3 ho¹t ®éng: Thu nhËp tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ho¹t ®éng tµi
chÝnh, ho¹t ®éng bÊt th-êng.
III – Ph-¬ng ph¸p kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh:
1 - §èi t-îng kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh:
a – Kh¸i qu¸t chung vÒ ®èi t-îng kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh:
KiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn ®Ó ®¶m b¶o c¬
së ph¸p lý cho viÖc xÐt duyÖt b¸o c¸o quyÕt to¸n. §ång thêi viÖc kiÓm tra
b¸o c¸o tµi chÝnh nh»m ph¸t hiÖn nh÷ng gian lËn vµ sai sãt vi ph¹m ph¸p
luËt, chÕ ®é, chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh qua ®od t¹o niÒm tin
Trang 15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cho ng-êi sö dông th«ng tin trªn baã c¸o tµi chÝnh. H¬n n÷a, b¸o c¸o tµi
chÝnh lµ bé phËn cÊu thµnh cña hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý c«ng t¸c kÕ to¸n
cho nªn chungs cÇn ®-îc kiÓm tra, kiÓm so¸t liªn tôc. ViÖc kiÓm tra
kh«ng ngoµi môc ®Ých ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c, trung thùc cña tµi liÖu kÕ
to¸n. Thùc chÊt, kiÓm tra kÕ to¸n nãi chung vµ kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh
nãi riªng ®Òu sö dông c¸c kü thuËt vµ ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch, kh¶o s¸t, so
s¸nh, ®èi chiÕu mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c th«ng tin vµ d÷ liÖu, b¸o c¸c vµ
sæ s¸ch kÕ to¸n nh»m ph¸t hiÖn vµ chÊn chØnh kÞp thêi nh÷ng sai ph¹m
®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña c¸c sè liÖu.
Nh- vËy, ®èi t-îng cña kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh lµ t×m kiÕm c¸c
gian lËn vµ sai sãt.
2 – Ph-¬ng ph¸p kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh:
a – Ph-¬ng ph¸p chän mÉu:
C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh th-êng chøa ®ùng nhiÒu néi dung, nhiÒu kho¶n môc
kh¸c nhau nªn kÕ to¸n kh«ng thÓ kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi tõng kho¶n môc
v× rÊt tèn thêi gian vµ nh©n lùc. Bëi vËy, ®Ó cã thÓ ®-a ra ý kiÕn chÝnh x¸c,
kÕ to¸n cÇn ph¶i lùa chän mét sè kho¶n môc träng yÕu vµ ®Æc tr-ng.
Ph-¬ng ph¸p nµy rÊt h÷u Ých trong viÖc khoanh vïng c¸c sai ph¹m.
b – Ph-¬ng ph¸p dùa vµo dÊu hiÖu chØ dÉn:
DÊu hiÖu chØ dÉn lµ nh÷ng dÊu hiÖu kh¶ nghi ph¸t sinh tõ c¸c t×nh tr¹ng
hoÆc nghiÖp vô bÊt th-êng. Tõ c¸c dÊu hiÖu chØ dÉn, ng-êi kiÓm tra sÏ
®Þnh h-íng viÖc kiÓm tra, tiÕn hµnh ph©n tÝch vµ t×m ra nguyªn nh©n cña
c¸c dÊu hiÖu ®ã. C¸c dÊu hiÖu chØ dÉn rÊt ®a d¹ng nh-:
+ Sè d- cña mét chØ tiªu kh«ng ®æi trong suèt mét thêi gian dµi.
+ Sè d- nî cña TK 111 th-êng xuyªn qu¸ lín, v-ît xa møc cÇn thiÕt so
víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
+ Sè d- nî TK 131 gia t¨ng nh-ng l-îng hµng ho¸ kh«ng ®æi.
+ Tû lÖ gi÷a tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ vµ sè tiÒn trÝch cho c¸c quü BHXH,
BHYT, KPC§.
+ Tû lÖ gi÷a doanh thu vµ sè thuÕ GTGT ph¶i nép.
Trang 16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ Tû lÖ c¸c kho¶n chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý so víi tæng chi phÝ
trong khi c¸c doanh nghiÖp cïng lo¹i cã doanh thu t-¬ng ®-¬ng l¹i cã chi
phÝ thÊp h¬n nhiÒu.
c – Ph-¬ng ph¸p phèi hîp kiÓm tra tõ nhiÒu phÝa:
Ph-¬ng ph¸p nµy nh»m ®èi chiÕu so s¸nh c¸c nghiÖp vô, c¸c ®èi t-îng,
c¸c bót to¸n kh¸c nhau nh-ng quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. §èi chiÕu l-îng
vËt t- nhËp kho víi sè l-îng vËt t- trªn ho¸ ®¬n vËn chuyÓn. §èi chiÕu
gi÷a l-îng vËt t- xuÊt dïng víi l-îng thµnh phÈm hoµn thµnh.
d – Ph-¬ng ph¸p kiÓm tra vËt chÊt:
Lµ ph-¬ng ph¸p sö dông biÖn ph¸p c©n, ®«ng, ®o ,®Õm c¸c lo¹i vËt tthµnh phÈm, hµng ho¸, tiÒn mÆt...®Ó xem xÐt sù phï hîp gi÷a gi¸ trÞ ghi
trªn sæ s¸ch víi thùc tÕ.
Do khèi l-îng c«ng viÖc cÇn kiÓm tra rÊt lín nªn kÕ to¸n kh«ng thÓ tiÕn
hµnh kiÓm tra toµn bé mµ nªn sö dông ph-¬ng ph¸p chän mÉu dùa tren
tiªu thøc chän tr-íc hoÆc dùa vµo dÊu hiÖu chØ dÉn ®Ó ®ì tèn thêi gian vµ
c«ng søc. Khi kiÓm tra c¸c mÉu ®· chän, nÕu ph¸t hiÖn cã vÊn ®Ò th× sÏ
tiÕn hµnh kiÓm tra s©u réng h¬n.
3 – KiÓm tra b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh:
a – KiÓm tra c¸c chØ tiªu trong néi bé b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh:
B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh lµ b¸o c¸o tãm l-îc toµn bé c¸c kho¶n thu
nhËp vµ chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c ho¹t
®éng kh¸c cña doanh nghiÖp. B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ph¶n ¸nh hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong kú. Do ®ã, c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh
trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau vµ
chóng ®-îc biÓu hiÖn qua c«ng thøc sau:
KÕt qu¶ cña tõng ho¹t
®éng kinh doanh
=
Tæng doanh thu cña tõng
ho¹t ®éng kinh doanh
-
Tæng chi phÝ cña tõng
ho¹t ®éng kinh doanh
§Ó tiÕn hµnh kiÓm tra b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cÇn xem xÐt mèi quan
hÖ cña c¸c chØ tiªu sau:
Trang 17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
* Doanh thu thuÇn: lµ doanh thu mµ doanh nghiÖp thùc sù thu ®-îc khi
cung cÊp s¶n phÈm-hµng ho¸-dÞch vô ra bªn ngoµi. ChØ tiªu nµy ®-îc x¸c
®Þnh ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm-hµng ho¸-dÞch vô ®· ®-îc ng-êi mua chÊp
nhËn thanh to¸n.
§Ó x¸c ®Þnh tÝnh chÝnh x¸c c¬ häc cña chØ tiªu nµy, cÇn tÝnh to¸n l¹i chØ
tiªu nµy theo mèi quan hÖ sau:
Doanh thu thuÇn =
Tæng doanh thu – chiÕt khÊu b¸n hµng – doanh
thu
hµng bÞ tr¶ l¹i – thuÕ xuÊt khÈu – thuÕ tiªu thô ®Æc
biÖt
* L·i gép: x¸c ®Þnh phÇn chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn vÒ tiªu thô s¶n
phÈm-hµng ho¸-dÞch vô víi gi¸ vèn cña s¶n phÈm-hµng ho¸ ®· tiªu thô ®Ó
x¸c ®Þnh xem chØ tiªu nµy ®· ®-îc x¸c ®Þnh ®óng?
* Lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh:
Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ tiªu thô s¶n phÈm-hµng ho¸-lao vô.
L·i (Lç)
=
L·i gép + thu nhËp tµi chÝnh – chi phÝ tµi chÝnh
- chi phÝ b¸n hµng – chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp
* Lîi nhuËn tr-íc thuÕ: lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tæng sè l·i (lç) tõ tÊt c¶ c¸c
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong kú kÕ to¸n, ®-îc x¸c ®Þnh b»ng tæng sè
l·i (hoÆc lç) tõ ho¹t ®éng kinh doanh céng víi l·i (hoÆc lç) cña c¸c ho¹t
®éng kh¸c.
* Lîi nhuËn sau thuÕ: lµ sè lîi tøc cßn l¹i sau khi trõ ®i thuÕ thu nhËp
doanh nghiÖp. §©y lµ sè lîi tøc mµ doanh nghiÖp ®-îc gi÷ l¹i ®Ó trÝch lËp
c¸c quü, tr¶ cæ tøc, bæ sung vèn kinh doanh...
Tãm l¹i: viÖc kiÓm tra c¸c chØ tiªu trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh chñ
yÕu ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¬ häc trong viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu ®ã ®óng
theo quyÕt ®Þnh cña bé tµi chÝnh.
2 – KiÓm tra sè liÖu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña c¸c chØ tiªu trªn b¸o c¸o
kÕt qu¶ kinh doanh
Trang 18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ViÖc kiÓm tra c¸c sè liÖu chØ giíi h¹n trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh vµ
liªn hÖ víi mét sè chØ tiªu ë c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c còng kh«ng thÓ
®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña c¸c chØ tiªu v× ®èi víi nh÷ng gian lËn ®-îc
che ®Ëy kü l-ìng th× víi viÖc kiÓm tra c¸c chØ tiªu trong néi bé b¸o c¸c
kÕt qu¶ kinh doanh kh«ng thÓ ph¸t hiÖn ®-îc. §Ó cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®-îc
sù trung thùc, chÝnh x¸c cña tÊt c¶ c¸c chØ tiªu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cÇn
®i s©u xem xÐt c¬ së sè liÖu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña tõng chØ tiªu.
a - ChØ tiªu tæng doanh thu:
Tæng doanh thu lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé sè tiÒn hµng tÝnh theo gi¸ b¸n
thùc tÕ ghi trªn ho¸ ®¬n b¸n hµng. Khi kiÓm tra cÇn ®èi chiÕu tæng doanh
thu trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh víi doanh thu trªn sæ chi tiÕt b¸n
hµng vµ nhËt ký b¸n hµng. Chó ý c¸c kho¶n doanh thu tiªu thô néi bé,
hµng biÕu tÆng, tr¶ l-¬ng, th-ëng. Ngoµi ra, cÇn xem xÐt thêi ®iÓm x¸c
®Þnh tiªu thô ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu cho ®óng tr¸nh t×nh tr¹ng bá sãt vµ
ghi khèng doanh thu. KÕ to¸n cÇn ®èi chiÕu gi÷a ngµy th¸ng trªn hîp
®ång, trªn phiÕu xuÊt kho víi ngµy th¸ng ghi trªn ho¸ ®¬n. §èi víi hµng
ho¸ xuÊt khÈu ph¶i ®èi chiÕu gi÷a sè tiÒn ghi trªn ho¸ ®¬n víi tê khai h¶i
quan vÒ hµng xuÊt khÈu. §Æc biÖt, ®èi víi tr-êng hîp thu tiÒn hµng b»ng
ngo¹i tÖ, kho¶n tiÒn ngo¹i tÖ ph¶i ®-îc quy ®æi theo tû gi¸ thùc tÕ t¹i thêi
®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu.
Thùc tÕ, rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ghi gi¶m doanh thu thùc tÕ trong kú b»ng
c¸ch bá sãt nghiÖp vô, ghi doanh thu vµ kho¶n tiÒn ng-êi mua øng tr-íc,
cè ý tÝnh to¸n sai, sang trang sai...
Do sè l-îng chñng lo¹i hµng ho¸ tiªu thô trong kú rÊt lín liªn quan ®Õn
nhiÒu ®èi t-îng kh¸c nhau nªn viÖc kiÓm tra cßn tèn nhiÒu c«ng søc. §Ó
thuËn lîi h¬n cho viÖc kiÓm tra cÇn dùa vµo mét sè chØ dÉn sau:
- Tû lÖ bÊt hîp lý gi÷a sè hµng ho¸ mua vµo vµ b¸n ra ®èi víi doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i vµ sè s¶n xuÊt víi sè b¸n ra vµ tån kho ®èi víi doanh
nghiÖp s¶n xuÊt. NÕu ph¸t hiÖn thÊy sè l-îng hµng ho¸ mua vµo hoÆc sè
l-îng thµnh phÈm nhËp kho lín trong khi l-îng xuÊt kho lín th× ph¶i tiÕn
Trang 19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
hµnh kiÓm tra chi tiÕt ngay. Tuy nhiªn, cã nh÷ng tr-êng hîp ®Ó che dÊu
doanh thu, kÎ gian cè t×nh nguþ t¹o sù c©n ®èi gi÷a mua vµ b¸n, s¶n xuÊt
vµ tiªu thô b»ng c¸ch gi¶m sè mua hoÆc l-îng thµnh phÈm nhËp kho
trong kú. Do ®ã, khi tiÕn hµnh kiÓm tra cÇn xem xÐt c¶ vÒ chi phÝ thu mua
vµ chi phÝ s¶n xuÊt.
- Tû lÖ gi÷a chi phÝ b¸n hµng vµ doanh sè b¸n hµng kh«ng phï hîp. Chi
phÝ b¸n hµng bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i chi phÝ nh- chi phÝ vËn chuyÓn bèc
dì, bao b×, ®ãng gãi, hoa hång b¸n hµng. C¸c chi phÝ nµy chñ yÕu tû lÖ
thuËn víi l-îng hµng b¸n ra. Do ®ã, kh«ng thÓ cã tr-êng hîp chi phÝ b¸n
hµng th× cao mµ doanh thu thiªu thô th× thÊp. §èi víi tr-êng hîp gian lËn
®-îc che ®Ëy kü l-ìng, c¸c doanh nghiÖp khi ghi gi¶m doanh thu ®ång
thêi víi viÖc ghi gi¶m chi phÝ b¸n hµng. Khi ®ã, cÇn ph¶i so s¸nh víi
doanh thu kú tr-íc. NÕu ph¸t hiÖn thÊy biÕn ®éng bÊt th-êng th× tiÕn hµnh
kiÓm tra chi tiÕt.
Kh«ng chØ ghi gi¶m doanh thu ®Ó trèn thuÕ, mét sè doanh nghiÖp ghi
khèng doanh thu b¸n hµng ®Ó che dÊu t×nh tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh kÐm
hiÖu qu¶. V× vËy, trong qu¸ tr×nh kiÓm tra cÇn xem xÐt c¸c chøng tõ liªn
quan ®Õn tiªu thô, nhÊt lµ chuyÓn hµng theo ph-¬ng thøc chê chÊp nhËn.
T-¬ng tù nh- tr-êng hîp ghi gi¶m doanh thu, chóng ta còng cÇn dùa vµo
tû lÖ bÊt hîp lý gi÷a sè thµnh phÈm s¶n xuÊt trong kú víi sè tiªu thô.
b – C¸c kho¶n gi¶m trõ:
Gian lËn vµ sai sãt ë nh÷ng kho¶n gi¶m trõ cã thÓ lµ do kh«ng nhËp kho
sè hµng bÞ kh¸ch tr¶ l¹i lµm t¨ng doanh thu hoÆc ghi t¨ng sè tiÒn gi¶m gi¸
®Ó lµm gi¶m doanh thu.
Cã thÓ kiÓm tra sè tiÒn gi¶m gi¸, doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i trªn nhËt
ký hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i vµ trªn c¸c sæ phô. §ång thêi xem xÐt c¸c chøng tõ
cã liªn quan ®Õn hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i nh- c¸c hîp ®ång kinh tÕ, c¸c ho¸ ®¬n
b¸n hµng, biªn b¶n kiÓm nhËn, xö lý phiÕu nhËp kho...
Khi kiÓm tra kho¶n tiÒn chiÕt khÊu th-¬ng m¹i cÇn xem xÐt c¸c kho¶n
chiÕt khÊu cã b¶o ®¶m ®óng quy ®Þnh cña nhµ n-íc hay kh«ng vµ ng-êi
Trang 20