Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
Trong sè nh÷ng thµnh tÝch ®¹t ®-îc cña c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc,
trong thêi gian qua, cã thÓ nãi n«ng nghiÖp lµ mét ngµnh ®· cã nh÷ng b-íc ®ét ph¸
ngo¹n môc. Thu nhËp cña n«ng d©n kh«ng ngõng t¨ng lªn, bé mÆt n«ng th«n ®-îc c¶i
thiÖn ®¸ng kÓ. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· ®¶m b¶o an toµn l-¬ng thùc cho ®êi sèng x·
héi.
ThÕ nh-ng, sù ph¸t triÓn Êy so víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ chung trong thêi k×
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc vµ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
m¹nh mÏ nh- hiÖn nay th× vÉn cßn qu¸ thÊp vµ nhá bÐ. Cho ®Õn b©y giê, n«ng nghiÖp
ViÖt Nam vÉn lµ mét nÒn s¶n xuÊt kÐm hiÖu qu¶ vµ thiÕu tÝnh hîp lý. CÇn ph¶i h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn nh÷ng h×nh thøc s¶n xuÊt phï hîp h¬n, mµ trong ®ã, kinh tÕ trang
tr¹i lµ mét m« h×nh tèt cã thÓ ¸p dông ®Ó ®¸p øng yªu cÇu nµy.
§· manh nha tõ rÊt l©u, nh-ng chØ trong kho¶ng chôc n¨m trë l¹i ®©y, vai trß
cña kinh tÕ trang tr¹i míi thùc sù ®-îc c«ng nhËn vµ ®-îc quan t©m chó ý, ®Æc biÖt lµ
sau khi nghÞ quyÕt sè 03/2000-CP cña ChÝnh phñ ngµy 02/2/2000 vÒ kinh tÕ trang tr¹i
ra ®êi, th× kinh tÕ trang tr¹i míi cã ®-îc mét sù trî gióp cña Nhµ n-íc vÒ c¬ chÕ, chÝnh
s¸ch nh- lµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp th«ng th-êng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Sù
t¨ng nhanh vÒ sè l-îng, gia t¨ng vÒ gi¸ trÞ s¶n l-îng ®· chøng tá ®©y lµ mét m« h×nh
tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp phï hîp víi ®Æc thï kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n
n-íc ta, gióp n«ng d©n lµm giµu, t¨ng thu nhËp cho b¶n th©n hä vµ cho x· héi.
Kh«ng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i víi quy m« ®Êt ®ai
lín nh- ë vïng trung du miÒn nói phÝa B¾c hay vïng ®ång b»ng phÝa Nam, nh-ng
®ång b»ng s«ng Hång vèn lµ vïng cã truyÒn thèng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp l©u ®êi, tr×nh
®é th©m canh cao nhÊt c¶ n-íc. Nh-ng ®Ó ngµnh n«ng nghiÖp cña vïng ®¸p øng ®-îc
yªu cÇu ph¸t triÓn trong thêi k× míi th× ph¶i hîp lý ho¸, hiÖu qu¶ ho¸ s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp nh»m khai th¸c mét c¸ch triÖt ®Ó tiÒm n¨ng vÒ ®Êt ®ai còng nh- kh¶ n¨ng lao
®éng cña con ng-êi vïng ch©u thæ nµy, vµ m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i lµ phï hîp h¬n
c¶. Nh÷ng n¨m qua kinh tÕ trang tr¹i vïng ®ång b»ng s«ng Hång ®· cã nhiÒu thµnh
tÝch ®¸ng khÝch lÖ, nh-ng thËt sù vÉn ch-a ph¸t triÓn t-¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña nã.
C©u hái ®Æt ra lµ: kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña vïng ®Õn ®©u? Lµm sao ®Ó
m« h×nh ®-îc ¸p dông ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao nhÊt? Tr¶ lêi cho c©u hái
n¯y chÝnh l¯ môc ®Ých cða ®Ò t¯i: “C²c gi°i ph²p ph²t triÓn kinh tÕ trang tr³i vïng
®ång b´ng s«ng Hång ®Õn n¨m 2010”.
*§èi t-îng nghiªn cøu: c¸c trang tr¹i vïng §ång b»ng S«ng Hång
*Ph¹m vi nghiªn cøu: thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ c¸c yÕu tè ¶nh
h-ëng, cïng c¸c biÖn ph¸p nh»m thóc ®Èy qt ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i.
*Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu:
+Ph-¬ng ph¸p thèng kª
+Ph-¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng
+Ph-¬ng ph¸p quan s¸t vÜ m«
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng I: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc ph¸t triÓn kinh
tÕ trang tr¹i
I. Kh¸i niÖm, ®Æc tr-ng vµ tiªu chÝ ph©n lo¹i
XuÊt hiÖn c¸ch ®©y kho¶ng h¬n 200 n¨m, cho ®Õn nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 20,
kinh tÕ trang tr¹i mµ ®Æc biÖt lµ trang tr¹i gia ®×nh ®· trë thµnh m« h×nh s¶n xuÊt phæ
biÕn nhÊt cña nÒn n«ng nghiÖp c¸c n-íc ph¸t triÓn, chiÕm tû träng lín tuyÖt ®èi vÒ ®Êt
®ai còng nh- khèi l-îng n«ng s¶n, ®Æc biÖt ë c¸c n-íc Anh, Ph¸p, Nga- n¬i b¾t ®Çu
cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt ®Çu tiªn cña nh©n lo¹i.
Tr¶i qua hµng mÊy thÕ kØ, ®Õn nay, kinh tÕ trang tr¹i tiÕp tôc ph¸t triÓn ë nh÷ng
n-íc t- b¶n chñ nghÜa l©u ®êi còng nh- c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn, c¸c n-íc c«ng
nghiÖp míi vµ ®i vµo nh÷ng x· héi chñ nghÜa víi c¬ cÊu vµ quy m« s¶n xuÊt kh¸c
nhau.
T¹i ViÖt Nam, kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn muén, chØ tõ sau §¹i héi §¶ng toµn
quèc lÇn thø VI, c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®-îc thõa nhËn vµ ®Æc biÖt lµ tõ sau
khi cã nghÞ quyÕt 10 cña Bé ChÝnh trÞ (4/98) vÒ ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ nhµ n-íc, kinh
tÕ hé n«ng d©n míi tõng b-íc phôc håi vµ ph¸t triÓn, phÇn lín hä trë thµnh nh÷ng chñ
thÓ tù s¶n xuÊt. Cïng víi c¸c hé gia ®×nh c«ng nh©n viªn chøc lµm n«ng nghiÖp, l¹i cã
tÝch luü vÒ vèn, kinh nghiÖm s¶n xuÊt vµ kinh nghiÖm qu¶n lý, tiÕp cËn ®-îc víi thÞ
tr-êng, th× s¶n xuÊt n«ng nghiÖp míi tho¸t khái c¸i vá tù cÊp tù tóc vµ v-¬n tíi nÒn
s¶n xuÊt hµng ho¸. Kinh tÕ trang tr¹i ra ®êi.
Cho ®Õn nay, quan ®iÓm vÒ kinh tÕ trang tr¹i vÉn ®-îc tr×nh bµy theo nhiÒu khÝa
c¹nh kh¸c nhau.
1. Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i
a. Trang tr¹i
Cã thÓ hiÓu trang tr¹i lµ mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng- nghiÖp víi quy m«
lín theo h-íng s¶n xuÊt hµng ho¸.
b. Kinh tÕ trang tr¹i
PGS.PTS L©m Quang Huyªn, ViÖn Quy ho¹ch vµ ThiÕt kÕ N«ng nghiÖp cho
r´ng: “Kinh tÕ trang tr³i l¯ lo³i h×nh c¬ së s°n xuÊt n«ng nghiÖp, h×nh th¯nh v¯ ph²t
triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng tõ khi ph-¬ng thøc nµy thay thÕ ph-¬ng thøc s¶n xuÊt
phong kiÕn. Trang tr¹i ®-îc h×nh thµnh tõ c¸c hé tiÓu n«ng sau khi ph¸ bá c¸i vá tù
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cÊp tù tóc khÐp kÝn, v-¬n lªn s¶n xuÊt nhiÒu n«ng s¶n hµng ho¸ tiÕp cËn víi thÞ tr-êng,
tõng bíc thÝch nghi víi nÒn kinh tÕ c³nh tranh”(1)
Kh¸i niÖm nµy ®· chØ ®óng b¶n chÊt s¶n xuÊt hµng ho¸ cña kinh tÕ trang tr¹i
nh-ng l¹i sailÇm khi cho r»ng nguån gèc cu¶ c¸c trang tr¹i chØ lµ x©y dùng tõ kinh tÕ
cña c¸c hé tiÓu n«ng.
Trong nghÞ quyÕt sè 03/2000/NQ-CP ngµy 02/02/2000 vÒ kinh tÕ trang tr¹i.
ChÝnh phð ta ®± thèng nhÊt nhËn thøc vÒ kinh tÕ trang tr³i nh sau: “Kinh tÕ trang tr³i
lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n, chñ yÕu dùa vµo
hé gia ®×nh, nh»m më réng quy m« vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt trong lÜnh vùc trång
trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n, trång rõng, g¾n s¶n xuÊt víi chÕ biÕn vµ tiªu thô
n«ng- l©m- thuû s°n”.
Kh¸i niÖm nµy kh¸ ®Çy ®ñ, nªu ra ®-îc c¬ së, chøc n¨ng, h×nh thøc s¶n xuÊt cña
trang tr¹i nh-ng ch-a h-íng ®Õn tÝnh chÊt hµng ho¸ h-íng ra thÞ tr-êng cña trang tr¹i.
Theo quan ®iÓm cða trêng §³i häc Kinh tÕ Quèc d©n: “Kinh tÕ trang tr³i l¯
h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt c¬ së trong n«ng- l©m- ng- nghiÖp, cã môc ®Ých chñ yÕu lµ
s¶n xuÊt hµng ho¸, t- liÖu s¶n xuÊt thuéc quyÒn së h÷u hay thuéc quyÒn sö dông cña
mét chñ thÓ ®éc lËp, s¶n xuÊt ®-îc tiÕn hµnh trªn quy m« ruéng ®Êt vµ c¸c yÕu tè s¶n
xuÊt ®-îc tËp trung ®ñ lín víi c¸ch tæ chøc qu¶n lý tiÕn bé vµ tr×nh ®é kÜ thuËt cao,
ho¹t ®éng tù chñ vµ lu«n g¾n víi thÞ tr-êng.
§©y lµ mét kh¸i niÖm ®Çy ®ñ vÒ kinh tÕ trang tr¹i.
c. Tiªu chÝ x¸c ®Þnh mét trang tr¹i.
Kh«ng ph¶i nhµ n-íc bá qua h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt nµy, nh-ng v× ®Õn tr-íc
nh÷ng n¨m 2000, do ch-a cã mét sù thèng nhÊt vÒ kh¸i niÖm còng nh- tiªu chÝ x¸c
®Þnh trang tr¹i nªn mang ®Çy ®ñ ®Æc ®iÓm cña mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh nh-ng
chñ trang tr¹i vÉn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc xin h-ëng c¸c chÕ ®é hç trî cña
nhµ n-íc. Th«ng th-êng c¸c nhµ thèng kª vÉn sö dông nh÷ng chØ tiªu ®Þnh tÝnh hoÆc
chØ tiªu ®Þnh l-îng mµ tÝnh ®Þnh l-îng kh«ng cao, vµ c¸c chØ tiªu nµy kh«ng ®-îc
thèng nhÊt trong c¶ n-íc.
*Tiªu chÝ ®Þnh tÝnh:
Cã thÓ dïng tiªu chÝ nµy ®Ó nhËn d¹ng thÕ nµo lµ mét trang tr¹i, tøc lµ c¨n cø
vµo møc ®é s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ cña trang tr¹i ®Ó ph©n biÖt kinh tÕ trang tr¹i
víi kinh tÕ hé gia ®×nh.
*Tiªu chÝ ®Þnh l-îng:
Dïng ®Ó ph©n biÖt râ rµng trang tr¹i vµ kh«ng ph¶i trang tr¹i, vµ ®Ó ph©n lo¹i
c¸c trang tr¹i kh¸c nhau. Ngµy 23/6/2000, Liªn bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng
(1)
B²o c²o chuyªn ®Ò: “ChÝnh s²ch ph²t triÓn trang tr³i v¯ t²c ®éng cða nã ®Õn viÖc l¯m v¯ thu nhËp cða lao ®éng n«ng
th«n”, ViÖn Quy ho³ch v¯ ThiÕt kÕ N«ng nghiÖp, 2002.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
th«n- Tæng côc Thèng kª ®· ra th«ng t- sè 69/2000/TTLT/BNN-TCTK h-íng dÉn tiªu
chÝ ®Ó x¸c ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i. Cô thÓ nh- sau:
I.C¸c ®èi t-îng vµ ngµnh s¶n xuÊt ®-îc xem xÐt ®Ó x¸c ®Þnh lµ kinh tÕ trang tr¹i
Hé n«ng d©n, hé c«ng nh©n viªn nhµ n-íc vµ lùc l-îng vò trang ®· nghØ h-u,
c¸c lo¹i hé thµnh thÞ vµ c¸ nh©n chuyªn s¶n xuÊt (bao gåm n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp,
nu«i trång thuû s¶n) hoÆc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chÝnh, cã kiªm nhiÖm c¸c ho¹t ®éng
dÞch vô phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n.
II.Tiªu chÝ ®Þnh l-îng ®Ó x¸c ®Þnh lµ kinh tÕ trang tr¹i:
Mét hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, nu«i trång thuû s¶n ®-îc x¸c ®Þnh lµ
trang tr¹i ph¶i ®¹t ®-îc c¶ hai tiªu chÝ ®Þnh l-îng sau ®©y:
1.Gi¸ trÞ s¶n l-îng hµng ho¸ vµ dÞchvô b×nh qu©n 1 n¨m:
- §èi víi c¸c tØnh phÝa B¾c vµ Duyªn h¶i miÒn Trung tõ 40 triÖu ®ång trë lªn.
- §èi víi c¸c tØnh phÝa Nam vµ T©y Nguyªn tõ 50 triÖu ®ång trë lªn.
2.Quy m« s¶n xuÊt ph¶i t-¬ng ®èi lín vµ v-ît tréi so víi kinh tÕ n«ng hé t-¬ng
øng víi tõng ngµnh s¶n xuÊt vµ víi tõng vïng kinh tÕ.
a.§èi víi trang tr¹i trång trät:
(1)Trang tr¹i trång c©y hµng n¨m:
- Tõ 2 ha trë lªn ®èi víi c¸c tØnh phÝa B¾c vµ Duyªn h¶i miÒn Trung
- Tõ 3 ha trë lªn ®èi víi c¸c tØnh phÝa Nam vµ T©y Nguyªn
(2)Trang tr¹i trång c©y l©u n¨m:
- Tõ 3 ha trë lªn ®èi víi c¸c tØnh phÝa B¾c vµ Duyªn h¶i miÒn Trung
- Tõ 5 ha trë lªn ®èi víi c¸c tØnh phÝa Nam vµ T©y Nguyªn
- Trang tr¹i trång hå tiªu tõ 0,5 ha trë lªn.
(3)Trang tr¹i l©m nghiÖp:
- Tõ 10 ha trë lªn ®èi víi c¸c vïng trong c¶ n-íc.
b.§èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i:
(1)Ch¨n nu«i ®¹i gia sóc: tr©u, bß,v.v...
- Ch¨n nu«i sinh s¶n, lÊy s÷a cã th-êng xuyªn tõ 10 con trë lªn
- Ch¨n nu«i lÊy thÞt cã th-êng xuyªn tõ 50 con trë lªn
(2)Ch¨n nu«i gia sóc: lîn, dª, v.v...
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- Ch¨n nu«i sinh s¶n cã th-êng xuyªn ®èi víi lîn tõ 20 con trë lªn, ®èi víi dª,
cõu tõ 100 con trë lªn
- Ch¨n nu«i lîn thÞt cã th-êng xuyªn tõ 100 con trë lªn (kh«ng kÓ lîn s÷a), dª
thÞt tõ 200 con trë lªn.
(3)Ch¨n nu«i gia cÇm: gµ, vÞt, ngan, ngçng, v.v... cã th-êng xuyªn tõ 2000 con
trë lªn (kh«ng tÝnh sè ®Çu con d-íi 7 ngµy tuæi).
c.Trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n:
- DiÖn tÝch mÆt n-íc cã ®Ó nu«i trång thuû s¶n tõ 2 ha trë lªn (riªng ®èi víi
nu«i t«m thÞt theo kiÓu c«ng nghiÖp tõ 1 ha trë lªn).
d.§èi víi c¸c lo¹i s¶n phÈm n«ng, l©m nghiÖp, nu«i trång thuû s¶n cã tÝnh chÊt
®Æc thï nh-: trång hoa, c©y c¶nh, trång nÊm, nu«i ong, gièng thñy s¶n vµ thuû
®Æc s¶n, th× tiªu chÝ x¸c ®Þnh lµ s¶n l-îng hµng ho¸.
2. §Æc tr-ng cña kinh tÕ trang tr¹i
HÇu hÕt c¸c ý kiÕn ®Òu thèng nhÊt vÒ ®Æc tr-ng cña kinh tÕ trang tr¹i ë 3 ®iÓm
sau ®©y:
2.1.Môc ®Ých s¶n xuÊt cña kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n xuÊt n«ng- l©m- thuû s¶n hµng ho¸
víi quy m« lín
Knh tÕ trang tr¹i lµ kinh tÕ n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng hãa, kh¸c víi kinh tÕ tiÓu
n«ng tù cÊp tù tóc. K.Marx ®· ph©n biÖt chñ trang tr¹i víi ng-êi tiÓu n«ng nh- sau:
- Chñ trang tr¹i b¸n ra thÞ tr-êng toµn bé s¶n phÈm lµm ra
- Ng-êi tiÓu n«ng dïng ®¹i bé phËn s¶n phÈm lµm ra vµ mua b¸n cµng Ýt cµng
tèt.
§©y lµ ®iÓm kh¸c biÖt lín nhÊt cña kinh tÕ trang tr¹i so víi kinh tÕ c¸ thÓ s¶n
xuÊt n«ng nghiÖp tr-íc ®©y. S¶n xuÊt hµng ho¸ ®ßi hái c¸c trang tr¹i ph¶i cã quy m«
lín ®Ó gi¶m chi phÝ ®Çu vµo, t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸ víi gi¸ thµnh c¹nh tranh, chÊt
l-îng cao. §Õn l-ît nã, s¶n xuÊt quy m« lín l¹i cµng ®ßi hái ph¶i lµm ra s¶n phÈm
hµng ho¸ ®Ó trao ®æi trªn thÞ tr-êng v× râ rµng ng-¬× chñ trang tr¹i kh«ng thÓ tiªu dïng
hÕt ®-îc.
Quy m« cña trang tr¹i lín gÊp nhiÒu lÇn quy m« cña hé gia ®×nh hay kiÓu tiÓu
n«ng. Nã ®-îc ®¸nh gi¸ b»ng diÖn tÝch ®Êt ®ai sö dông, hay b»ng gi¸ trÞ s¶n l-îng lµm
ra trong mét n¨m hoÆc ®o b»ng tØ suÊt hµng ho¸ cña trang tr¹i.
2.2.Qu¸ tr×nh tÝch tô ruéng ®Êt vµ vèn ®Çu t- dÉn ®Õn chuyªn m«n ho¸ vµ h×nh thµnh
c¸c vïng chuyªn canh
BÊt k× mét h×nh thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nµo còng cÇn cã sù tËp trung ®Êt ®ai
vµ vèn ë møc ®é nhÊt ®Þnh. Do tÝnh chÊt s¶n xuÊt hµng ho¸ quy m« lín, qu¸ tr×nh ph¸t
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
triÓn kinh tÕ trang tr¹i sÏ dÇn t¹o ra nh÷ng vïng, tiÓu vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi c¬
cÊu s¶n xuÊt kh¸c nhau:
- C¬ cÊu s¶n xuÊt ®éc canh: lµ møc ph¸t triÓn thÊp cña kinh tÕ trang tr¹i. Trang
tr¹i chØ s¶n xuÊt kinh doanh mét lo¹i c©y (con) nhÊt ®Þnh, tÝnh chuyªn
nghiÖp, chuyªn m«n vµ tÝnh chÊt hµng ho¸ ch-a cao.
- C¬ cÊu s¶n xuÊt ®a d¹ng: trang tr¹i kÕt hîp nhiÒu lo¹i c©y trång vËt nu«i ®Ó
tËn dông mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt cña m×nh.
- C¬ cÊu s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸: ®©y lµ giai ®o¹n trang tr¹i ®· tÝch luü ®ñ vÒ
®Êt ®ai, vèn, n¨ng lùc vµ kinh nghiÖm qu¶n lý ®Ó tham gia vµo hÖ thèng ph©n
c«ng lao ®éng x· héi. Kh¸c víi c¬ cÊu ®éc canh, s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸
®ßi hái øng dông réng r·i nh÷ng tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt vµ ®¹t ®Õn tr×nh
®é, tÝnh chÊt s¶n xuÊt hµng ho¸ cao. DÇn dÇn, nhiÒu trang tr¹i cïng chuyªn
m«n ho¸ mét lo¹i c©y trång, vËt nu«i cã thÓ h×nh thµnh nªn nh÷ng vïng
chuyªn canh réng lín.
2.3.Tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt theo ph-¬ng thøc tiÕn bé
Dùa trªn c¬ së th©m canh, chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt, c¸c trang tr¹i ph¶i cã c¬
chÕ tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt nh- lµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh kh¸c, tøc lµ ph¶i h¹ch
to¸n, ®iÒu hµnh s¶n xuÊt hîp lý vµ th-êng xuyªn tiÕp cËn víi thÞ tr-êng, kh¸c víi lèi
s°n xuÊt “l¯m tíi ®©u th× tíi” cða kinh tÕ tiÓu n«ng. ë ®©y hiÖu qu¶ kinh tÕ ®-îc ®Æt
lªn hµng ®Çu nªn tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®Òu ph¶i tÝnh to¸n lîi Ých- chi phÝ bá ra.
Lao ®éng trong trang tr¹i cã hai bé phËn: lao ®éng qu¶n lý (th-êng lµ chñ trang
tr¹i) vµ lao ®éng trùc tiÕp (lao ®éng gia ®×nh vµ lao ®éng lµm thuª). Sè l-îng lao ®éng
thuª m-ín thay ®æi tuú lo¹i h×nh trang tr¹i vµ quy m« trang tr¹i kh¸c nhau.
Chñ trang tr¹i lµ ng-êi cã kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm, trùc tiÕp ®iÒu hµnh s¶n
xuÊt, biÕt ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ. Thu nhËp cña trang tr¹i v-ît tréi so víi kinh tÕ
hé.
3. Ph©n lo¹i kinh tÕ trang tr¹i
3.1. Theo quy m« ®Êt sö dông, cã thÓ chia 4 lo¹i:
- Trang tr¹i nhá: d-íi 2 ha
- Trang tr¹i võa: 2-5 ha
- Trang tr¹i kh¸ lín: 5-10 ha
- Trang tr¹i lín: trªn 10 ha
3.2. Ph©n lo¹i theo c¬ cÊu s¶n xuÊt, chia thµnh:
* Trang tr¹i trång trät:
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- Trang tr¹i trång rõng: th-êng cã quy m« lín vµ ®-îc ph¸t triÓn ë c¸c vïng
nói phÝa B¾c. Lo¹i h×nh trang tr¹i nµy kh«ng chØ ®ßi hái l-îng vèn lín mµ
thêi gian thu håi vèn l¹i dµi (5-10 n¨m hoÆc h¬n) cho nªn ®Ó ng-êi kinh
doanh trang tr¹i cã ®iÒu kiÖn nhËn th× ph¶i cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch hç trî vÒ l©u
dµi.
- Trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶: §©y lµ lo¹i h×nh trang tr¹i phæ biÕn kh«ng chØ ë
miÒn nói mµ cßn rÊt thÝch hîp víi vïng ®ång b»ng, ®Æc biÖt lµ §ång b»ng
B¾c Bé vµ §ång b»ng Nam Bé. Tuú ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, khÝ hËu vµ ý t-ëng
kinh doanh mµ chñ trang tr¹i cã thÓ lùa chän trång mét hay nhiÒu lo¹i c©y ¨n
qu¶ kh¸c nhau.
- Trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp: Lo¹i h×nh nµy th-êng chØ phï hîp víi
nh÷ng vïng ®Êt cã tÝnh chÊt ®Æc thï. Cã lÏ ®©y lµ lo¹i h×nh trang tr¹i ra ®êi ë
ViÖt Nam sím nhÊt, b¾t ®Çu tõ nh÷ng ®ån ®iÒn cao s- cña c¸c «ng chñ ng-êi
Ph¸p. §Õn nay, c©y c«ng nghiÖp ®-îc trang tr¹i lùa chän rÊt ®a d¹ng, bao
gåm c¶ c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy (cµ phª, tiªu, ®iÒu...) vµ c©y c«ng nghÞp
ng¾n ngµy (®ay...)
- Trang tr¹i trång c©y l-¬ng thùc, thùc phÈm: quy m« ®Êt nhá. RÊt phï hîp víi
®iÒu kiÖn ®Êt ®ai vµ khÝ hËu vïng ®ång b»ng. Trong nhãm nµy, c©y lóa
chiÕm mét vÞ trÝ ®¸ng kÓ.
- Trang tr¹i kinh doanh ®Æc thï: ®ã lµ c¸c trang tr¹i trång hoa c¶nh, c©y c¶nh,
hoÆc nu«i vËt c¶nh, cung cÊp gièng cho n«ng d©n... Lo¹i nµy kh«ng ®ßi hái
diÖn tÝch ®Êt ®ai lín, vèn lín nhá tuú lo¹i s¶n phÈm nh-ng ph¶i cã tr×nh ®é
khoa häc kÜ thuËt. RÊt phï hîp víi c¸c vïng ®ång b»ng vèn ®Êt ®ai h¹n chÕ.
*Trang tr¹i ch¨n nu«i:
Lo¹i h×nh trang tr¹i nµy còng rÊt ®a d¹ng. NÕu lµ vïng nói trung du réng lín,
th-êng ch¨n nu«i c¸c lo¹i ®¹i gia sóc (bß, dª...) cßn ë vïng ®ång b»ng lµ c¸c lo¹i gia
sóc nhá (lîn, ®µ ®iÓu,...) vµ gia cÇm.
*Trang tr¹i thuû s¶n: lo¹i h×nh trang tr¹i nµy rÊt ®Æc thï, nhÊt thiÕt ph¶i cã mÆt n-íc
nu«i trång thuû s¶n víi mét diÖn tÝch nhÊt ®Þnh. Ven biÓn §ång b»ng S«ng Hång cã
rÊt nhiÒu yÕu tè ®Ó ph¸t triÓn ngµnh nµy. Tuy nhiªn, c¸c trang tr¹i thñy s¶n còng rÊt
th-êng xuyªn ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng rñi ro vÒ khÝ hËu do nh÷ng ®Æc tr-ng riªng cña
ngµnh.
*Trang tr¹i kinh doanh tæng hîp: chñ trang tr¹i cã thÓ kÕt hîp trång trät víi ch¨n nu«i,
trång trät víi nu«i trång thuû s¶n, s¶n xuÊt víi dÞch vô, tiÓu thñ c«ng nghiÖp hoÆc
thËm chÝ tÊt c¶ c¸c h×nh thøc miÔn sao cã lîi.
3.3. Ph©n lo¹i trang tr¹i theo chñ thÓ kinh doanh
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Chñ trang tr¹i cã thÓ së h÷u hoÆc ®i thuª t- liÖu s¶n xuÊt. Tr-êng hîp phæ biÕn
lµ chñ trang tr¹i së h÷u quyÒn sö dông ®Êt nh-ng ph¶i ®i thuª m¸y mãc, thiÕt bÞ,
chuång tr¹i, kho tµng. ë ViÖt Nam, ng-êi chñ trang tr¹i chØ cã quyÒn sö dông ®Êt (tliÖu s¶n xuÊt chñ yÕu) chø kh«ng cã quyÒn së h÷u nªn tèt nhÊt kh«ng ph©n lo¹i theo
lo¹i h×nh së h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt.
Theo chñ thÓ kinh doanh, cã thÓ chia kinh tÕ trang tr¹i thµnh:
-Trang tr¹i nhµ n-íc: nh- n«ng tr-êng quèc doanh, c«ng ty n«ng nghiÖp nhµ
n-íc, th-êng cã quy m« lín nªn h×nh thµnh nªn nhiÒu cÊp trung gian. C¸c n«ng tr-êng
c¸c c«ng ty nµy l¹i kho¸n cho gia ®×nh c«ng nh©n lËp trang tr¹i gia ®×nh.
-C¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp: sau khi luËt hîp t¸c x· ra ®êi, nhiÒu hîp t¸c x·
n«ng nghiÖp chuyÓn thµnh hîp t¸c x· dÞch vô ®Çu vµo, ®Çu ra cho c¸c hé gia ®×nh n«ng
d©n. Hîp t¸c x· n«ng nghiÖp còng cã thÓ h×nh thµnh nhê sù hîp t¸c s¶n xuÊt cña c¸c
x· viªn. H×nh thøc nµy ngµy nay rÊt Ýt tån t¹i.
-Trang tr¹i cña c«ng ty hîp doanh: Lµ lo¹i h×nh kinh doanh n«ng nghiÖp quy m«
lín theo h-íng s¶n xuÊt hµng ho¸ cña c¸c c«ng ty hîp doanh. Hä cã thÓ trùc tiÕp s¶n
xuÊt hoÆcgiao cho c¸c hé gia ®×nh hay mét ®¬n vÞ kinh tÕ kh¸c lµm, hïn vèn hay gãp
phÇn lín vèn gãp.
-Trang tr¹i gia ®×nh: §©y lµ lo¹i h×nh phæ biÕn nhÊt cña kinh tÕ trang tr¹i trªn
thÕ giíi nãi chung vµ ë ViÖt Nam nãi riªng. Lo¹i h×nh nµy thùc chÊt lµ c¸c hé n«ng
d©n tõ kinh tÕ tiÓu n«ng s¶n xuÊt tù tóc, tiÕn lªn kinh tÕ trang tr¹i s¶n xuÊt hµng ho¸
víi c¸c møc ®é kh¸c nhau. Trang tr¹i gia ®×nh rÊt ®a d¹ng vÒ quy m«, vÒ së h÷u vµ sö
dông ruéng ®Êt, vÒ chñng lo¹i vµ sè l-îng lao ®éng víi sè l-îng kh¸c nhau, vÒ nguån
vèn vµ khoa häc c«ng nghÖ, vÒ ngµnh nghÒ, mÆt hµng s¶n xuÊt.Trong h×nh thøc nµy,
mçi gia ®×nh lµ mét chñ thÓ kinh tÕ, hä bá vèn vµ søc lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt, tù lo c¶
®Çu vµo vµ ®Çu ra cho s¶n phÈm.
-Trang tr¹i t- nh©n kinh doanh n«ng nghiÖp: lµ lo¹i trang tr¹i cña c¸ nh©n c¸c
nhµ t- b¶n, c«ng th-¬ng gia, hoÆc c«ng ty cæ phÇn , hoÆc thuª ®Êt ®ai, thuª lao ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp nghÜa lµ hä hoµn toµn sö dông lao ®éng lµm thuª
nh- c¸c doanh nghiÖp t- nh©n kinh doanh c«ng nghiÖp, dÞch vô kh¸c cña nÒn kinh tÕ.
II. Vai trß cña kinh tÕ trang tr¹i ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi
vïng
BÊt k× mét h×nh thøc s¶n xuÊt nµo còng g©y ¶nh h-ëng ®Õn ®êi sèng kinh tÕ x·
héi nãi chung. Lµ mét thùc thÓ kinh tÕ, c¸c trang tr¹i h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®· cã
nh÷ng ®ãng gãp kh«ng nhá c¶ vÒ mÆt t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi, lµm
thay ®æi bé mÆt n«ng nghiÖp- n«ng th«n.
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i lµ mét tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp- n«ng th«n
C¸c ngµnh s¶n xuÊt ®Òu cã xu h-íng tÝch luü vÒ vèn vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt
kh¸c: t- liÖu, lao ®éng, kinh nghiÖm, tr×nh ®é qu¶n lý... Trong n«ng nghiÖp còng vËy.
Nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 17 ë c¸c n-íc b¾t ®Çu c«ng nghiÖp ho¸, ®· cã chñ tr-¬ng thóc
®Èy c¸c qu¸ tr×nh tËp trung ruéng ®Êt, x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp n«ng nghiÖp t- b¶n quy
m« lín víi hi väng m« h×nh nµy sÏ t¹o ra nhiÒu n«ng s¶n tËp trung víi gi¸ rÎ h¬n s¶n
xuÊt gia ®×nh ph©n t¸n. Lóc ®Çu Marx còng cho r»ng ®©y lµ ®iÒu tÊt yÕu trong qóa
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ nÒn n«ng nghiÖp t- b¶n chñ nghÜa nh-ng trong t¸c phÈm cuèi
cïng cða m×nh, «ng ®± viÕt: “Ngay ë níc Anh nÒn c«ng nghiÖp ph²t triÓn, h×nh thøc
s¶n xuÊt cã lîi nhÊt kh«ng ph¶i lµ c¸c xÝ nghiÖp n«ng nghiÖp quy m« lín mµ lµ c¸c
trang tr³i gia ®×nh kh«ng dïng lao ®éng l¯m thuª”. (2) Së dÜ nh- vËy lµ v× s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp cã ®Æc tr-ng kh¸c víi c«ng nghiÖp ë chç lµ ph¶i t¸c ®éng vµo nh÷ng vËt sèng
(c©y trång, vËt nu«i) nªn kh«ng phï hîp víi h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt tËp trung quy
m« qu¸ lín.
C«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam míi b¾t ®Çu
c¸ch ®©y gÇn hai chôc n¨m. C¬ chÕ thÞ tr-êng kh«ng chØ t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ho¹t
®éng cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, dÞch vô mµ cßn lµm thay ®æi c¨n b¶n môc ®Ých vµ do
®ã thay ®æi c¶ ph-¬ng thøc s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp. Sù ph¸t triÓn cña trao ®æi hµng
ho¸ ®Æt ra yªu cÇu lµm ra s¶n phÈm ph¶i lµ hµng ho¸ víi gi¸ c¶ hîp lý vµ chÊt l-îng
®¶m b¶o h¬n. Kh«ng chØ lµ c¸c n«ng tr¹i lín, ngay c¶ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt nhá nh- hé
gia ®×nh còng hiÓu râ môc ®Ých s¶n xuÊt cña m×nh: s¶n phÈm ®Ó b¸n chø kh«ng ph¶i
®Ó tiªu dïng.
Khi n«ng nghiÖp ®· cã mét b-íc chuyÓn m×nh ®¸ng kÓ, nhiÒu hé n«ng d©n ®·
giµu lªn, nhËn thøc vµ hiÓu biÕt vÒ khoa häc kÜ thuËt ngµy cµng s©u s¾c, kinh nghiÖm
vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt ngµy cµng ®-îc n©ng cao, vèn tÝch luü ®¹t ®Õn
mét møc ®é nhÊt ®Þnh, th× còng lµ lóc ng-êi kinh doanh n«ng nghiÖp ph¶i nghÜ ®Õn
mét h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp míi, cã quy m« lín h¬n, tØ suÊt lîi nhuËn
cao h¬n. ThÕ lµ hä bá vèn, lËp nªn c¸c trang tr¹i, thuª nh©n c«ng vµ ho¹t ®éng nhmét nhµ kinh doanh thËt sù.
NhËn thøc ®-îc vai trß quan träng cña kinh tÕ trang tr¹i trong ph¸t triÓn kinh tÕ
nãi chung, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp- n«ng th«n nãi riªng, ChÝnh phñ ®· cã kh¸ nhiÒu
v¨n b¶n quan träng vÒ c¸c vÊn ®Ò: ®Êt ®ai cho trang tr¹i, vèn s¶n xuÊt cho trang tr¹i, hç
trî kh©u cung øng ®Çu vµo, ®Çu ra... Cã thÓ nãi, ch-a bao giê kinh tÕ trang tr¹i ®-îc
quan t©m ®óng møc nh- nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
Tuy vËy, kinh tÕ n-íc ta ®ang trong qóa tr×nh chuyÓn tõ mét nÒn kinh tÕ tù cung
tù cÊp sang mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, sù qu¸ ®é cña
nÒn kinh tÕ l¹i quy ®Þnh tÝnh ®a d¹ng cña nã, vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n
(2)
K.Marx, Toµn tËp, tËp 25, phÇn 2.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
xuÊt, vÒ së h÷u t- liÖu s¶n xuÊt... TÝnh kh«ng ®ång ®Òu vÒ tr×nh ®é s¶n xuÊt, mét mÆt
dÉn tíi nh÷ng h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kh¸c nhau, mÆt kh¸c, dÉn tíi sù kh«ng thèng
nhÊt cña mçi h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt. Do vËy trang tr¹i n-íc ta còng kh«ng thÓ
thuÇn nhÊt khi mµ kinh tÕ cßn trong thêi gian qu¸ ®é. §ã còng lµ mét quy luËt ph¸t
triÓn nh- quy luËt ph¸t triÓn cña c¸c m« h×nh s¶n xuÊt kh¸c mµ th«i.
Nh- vËy, kinh tÕ trang tr¹i lµ mét thùc thÓ kh¸ch quan, xuÊt hiÖn nh- lµ kÕt qu¶
cña qu¸ tr×nh tÝch luü vÒ vèn, kinh nghiÖm, n¨ng lùc cña ng-êi chñ s¶n xuÊt, do t¸c
®éng cña c¬ chÕ thÞ tr-êng, mµ trong ®ã, trang tr¹i gia ®×nh (víi mét sè -u thÕ riªng sÏ
®-îc xem xÐt ë phÇn sau) lµ m« h×nh ®-îc lùa chän sè 1.
2. T¸c ®éng cña kinh tÕ trang tr¹i ®Õn sù ph¸t triÓn cña ngµnh s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp
2.1. Gãp phÇn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp- n«ng
th«n, ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸
Nh- ®· nãi, ®Æc tr-ng cña kinh tÕ trang tr¹i lµ møc ®é tËp trung cao vÒ ®Êt ®ai vµ
tÝch luü l©u dµi vÒ vèn, ®· dÇn t¹o nªn mét quy m« v-ît tréi so víi s¶n xuÊt cña hé gia
®×nh. Víi riªng mçi trang tr¹i, trong giai ®o¹n ®Çu do cßn thiÕu vèn vµ kh¶ n¨ng s¶n
xuÊt còng nh- kinh nghiÖm qu¶n lý, hä th-êng kÕt hîp s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i n«ng s¶n
kh¸c nhau nh-ng sau ®ã, do sù tÝch luü vÒ c¸c yÕu tè trªn, trang tr¹i sÏ h-íng theo mét
vµi lo¹i s¶n phÈm do®ã quy m« cña lo¹i s¶n phÈm nµy còng lín lªn. Do ¶nh h-ëng cña
c¸c lîi thÕ vÒ quy m«, ta sÏ thÊy c¸c trang tr¹i ë trong cïng mét vïng cã ®iÒu kiÖn tù
nhiªn gièng nhau sÏ trång hay nu«i cïng mét lo¹i c©y, con nh- nhau, x©y dùng c¸c m«
h×nh th©m canh, chuyªn canh, tiÕp cËn c¸c biÖn ph¸p canh t¸c hiÖn ®¹i, tõ ®Êy c¸c
vïng chuyªn canh, vïng chuyªn m«n ho¸ h×nh thµnh, trë thµnh vïng cung cÊp nguyªn
liÖu réng lín cho c¸c c¬ së chÕ biÕn.
§Õn lóc nµy, s¶n xuÊt quy m« lín l¹i ®ßi hái ¸p dông tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt
vµo s¶n xuÊt ®Ó lµm ra s¶n phÈm víi chi phÝ thÊp, chÊt l-îng cao vµ ®ång ®Òu. V× môc
®Ých cña kinh tÕ trang tr¹i lµ thÞ tr-êng: s¶n xuÊt c¸i g×, khèi l-îng bao nhiªu, chÊt
l-îng ë møc ®é nµo,... ®Òu ph¶i b¾t kÞp c¸c tÝn hiÖu cña thÞ tr-êng. Vµ v× xu h-íng cña
trang tr¹i lµ ngµy cµng ®ßi hái s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao h¬n, nªn c¬ cÊu s¶n xuÊt
cña trang tr¹i còng thay ®æi, hµm l-îng khoa häc kÜ thuËt trong s¶n phÈm n«ng nghiÖp
thËm chÝ t¨ng lªn. Nh×n chung, kinh tÕ trang tr¹i sÏ t¨ng tØ lÖ ch¨n nu«i, gi¶m tØ lÖ
trång trät, mét sè tiÓu ngµnh nh- s¶n xuÊt thùc phÈm cao cÊp, hoa kiÓng... ngµy cµng
ph¸t triÓn, ®em l¹i nguån thu lín.
2.2. Gãp phÇn lµm t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
Lîi thÕ vÒ quy m« cña c¸c trang tr¹i (quy m« ®Êt ®ai, quy m« lao ®éng...) gióp
c¸c trang tr¹i t¹o ra mét khèi l-îng s¶n phÈm lín. Trang tr¹i cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi
trong c¶ viÖc gi¶m gi¸ thµnh c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ c¶ trong qu¶n lý, tiªu thô s¶n phÈm,
®Æc biÖt lµ dÔ dµng h¬n khi ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt, sö dông m¸y mãc,
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Víi c¸c hé gia ®×nh, chi phÝ cho c¸c
thiÕt bÞ nµy chiÕm tØ lÖ qu¸ lín so víi thu nhËp vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm ra, nªn th«ng
th-êng hä ph¶i ®i thuª, tØ suÊt lîi nhuËn v× thÕ còng thÊp, khiÕn cho gi¸ trÞ cña c¶
ngµnh n«ng nghiÖp gi¶m theo.
Còng nhê quy m« lín, chuyªn m«n ho¸ cao, cïng víi tÝnh chÊt s¶n xuÊt hµng
ho¸ mµ s¶n phÈm cña trang tr¹i lµ nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao. Th«ng th-êng th×
ng-êi lµm trang tr¹i hiÓu râ môc ®Ých s¶n xuÊt cña m×nh lµ cung cÊp cho thÞ tr-êng,
nªn hä chØ chän kinh doanh nh÷ng lo¹i c©y, con sao cho cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ®¸p
øng ®óng yªu cÇu mµ thÞ tr-êng ®ßi hái. H¬n thÕ n÷a, s¶n phÈm lµm ra th-êng cã gi¸
thµnh c¹nh tranh, chÊt l-îng ®ång ®Òu, cã kh¶ n¨ng cung cÊp víi khèi l-îng lín nªn
th-êng dÔ ®-îc c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ ng-êi tiªu dïng chÊp nhËn. Gi¸ trÞ s¶n phÈm cao
kh«ng chØ ®em l¹i thu nhËp cho chñ trang tr¹i mµ trong ph¹m vi toµn ngµnh, nã sÏ lµ
phÇn ®ãng gãp ®¸ng kÓ ®Ó gia t¨ng gi¸ trÞ ngµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
2.3. Gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, dÞch vô, ®Èy nhanh qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp- n«ng th«n
S¶n phÈm n«ng nghiÖp lµ ®Çu vµo quan träng cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, ®Æc
biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Râ rµng lµ khèi l-îng, chÊt l-îng, gi¸ c¶ n«ng s¶n cung
cÊp cho mét nhµ m¸y chÕ biÕn thùc phÈm nµo ®ã sÏ quyÕt ®Þnh tÝnh c¹nh tranh cña s¶n
phÈm nhµ m¸y nµy. Kh«ng nh÷ng thÕ, s¶n phÈm cña trang tr¹i sÏ gãp phÇn thóc ®Èy
c¸c ngµnh c«ng nghiÖp c¬ khÝ, c«ng nghiÖp n¨ng l-îng trong c¸c mèi liªn hÖ ng-îc
víi c¸c ngµnh nµy. §Ó lµm ra s¶n phÈm, c¸c trang tr¹i cÇn sö dông m¸y mãc, cÇn tiªu
dïng n¨ng l-îng, cÇn ®-îc cung cÊp gièng, ph©n bãn, thuèc trõ s©u... §ã lµ kh«ng kÓ
nh÷ng trang tr¹i kinh doanh tæng hîp cßn tù s¬ chÕ, chÕ biÕn ngay t¹i chç. Yªu cÇu
nµy cÇn ®-îc sù gióp ®ì cña ngµnh c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ thùc phÈm... Mèi
quan hÖ qua l¹i nµy chØ ra r»ng: sù ph¸t triÓn cña ngµnh nµy lµ ®éng lùc ph¸t triÓn cña
ngµnh kia.
MÆt kh¸c, khi kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn nã sÏ ®em l¹i thu nhËp cho mét bé
phËn n«ng d©n, tiªu dïng cña khu vùc n«ng nghiÖp- n«ng th«n t¨ng lªn kÐo theo sù
khëi s¾c cña ngµnh dÞch vô theo ®óng quy luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
Nh- vËy, kinh tÕ trang tr¹i kh«ng chØ lµ lùc l-îng xung kÝch ®i ®Çu trong lÜnh
vùc s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸, mµ cßn lµ lùc l-îng ®i ®Çu trong øng dông khoa häc
c«ng nghÖ n«ng nghiÖp, do ®ã lµ nh©n tè c¬ b¶n cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸ n«ng nghiÖp- n«ng th«n n-íc ta. §iÓm yÕu cña c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸
n«ng th«n lµ tÝnh chÊt l¹c hËu, manh món, ph©n t¸n cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp n-íc ta
nãi chung vµ vïng ®ång b»ng s«ng Hång nãi riªng (cho dï vïng §ång b»ng s«ng
Hång vÉn lµ vïng cã tr×nh ®é th©m canh cao nhÊt c¶ n-íc) nªn ®· h¹n chÕ kh¶ n¨ng
thay ®æi c¸ch thøc s¶n xuÊt tõ thñ c«ng sang lao ®éng b»ng m¸y mãc hiÖn ®¹i. Quy
m« ®Êt ®ai vµ vèn lín cña c¸c trang tr¹i sÏ kh¾c phôc nh-îc ®iÓm nµy.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Nãi chung, trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr-êng, víi yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸ ®Êt n-íc, m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i lµ mét h-íng ®i ®Çy triÓn väng cho n«ng
nghiÖp ViÖt Nam. Ch¾c ch¾n trong t-¬ng lai, sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp vïng §ång
b»ng S«ng Hång ph¶i bao gåm c¶ sù ph¸t triÓn cña m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i.
3. T¸c ®éng vÒ mÆt x· héi vµ m«i tr-êng
3.1. Gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n
Cho ®Õn nay §ång b»ng S«ng Hång vÉn cßn ®Õn h¬n 70% lao ®éng lµ ë n«ng
th«n. TÝnh chÊt mïa vô cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cïng víi viÖc më réng
dÇn ph¹m vi øng dông cña m¸y mãc hiÖn ®¹i cµng lµm t¨ng tØ USD lÖ thÊt nghiÖp tr¸
h×nh. Theo -íc tÝnh, lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n míi chØ sö dông hÕt kho¶ng 3/4
thêi gian lao ®éng n«ng nghiÖp, nh- vËy lµ ®· l·ng phÝ mét l-îng lín lao ®éng n«ng
th«n. Trong sè ®ã thËm chÝ nhiÒu ng-êi thËm chÝ cßn hoµn toµn kh«ng cã c¶ viÖc lµm.
Mét phÇn lao ®éng d- thõa Êy sÏ ®-îc gi¶i quyÕt khi c¸c trang tr¹i h×nh thµnh v× trang
tr¹i kh«ng chØ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho b¶n th©n chñ trang tr¹i còng nh- ng-êi nhµ cña
hä mµ cßn thu hót ®-îc mét lùc l-îng ®¸ng kÓ lao ®éng lµm thuª.
3.2. Ph¸t triÓn lùcl-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt
T¸c ®éng cña kinh tÕ trang tr¹i tíi sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt xÐt ë 3
khÝa c¹nh:
Mét lµ, nhê c¸ch lµm ¨n hiÖu qu¶ h¬n, kinh tÕ trang tr¹i ®em l¹i nguån thu nhËp
cao h¬n cho ng-êi lao ®éng tham gia s¶n xuÊt vµ trong thùc tÕ, rÊt nhiÒu n«ng d©n ®·
giµu lªn thùc sù b»ng con ®-êng nµy. Kh«ng nh÷ng thÕ, nh÷ng lao ®éng lµm thuª còng
®-îc h-ëng mét møc thu nhËp cao h¬n tr-íc ®©y, nhê ®ã ®êi sèng ®-îc c¶i thiÖn c¶ vÒ
mÆt vËt chÊt vµ tinh thÇn.
Hai lµ, dùa vµo -u thÕ cña kinh tÕ trang tr¹i trong viÖc øng dông tiÕn bé khoa
häc kÜ thuËt mµ tr×nh ®é kÜ thuËt, tr×nh ®é th©m canh, chuyªn m«n ho¸ n«ng nghiÖp
cña vïng nãi chung ®-îc n©ng lªn râ rÖt. Trong thêi ®¹i nµy, m¸y mãc lµ bé phËn v«
cïng quan träng cña lùc l-îng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, vµ sù ph¸t triÓn cña m¸y mãc
(xÐt c¶ vÒ sè l-îng vµ chÊt l-îng) chÝnh lµ sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt.
Ba lµ, kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn kÐo theo sù ph¸t triÓn cña c¸c mèi quan hÖ
gi÷a n«ng d©n- n«ng d©n trong viÖc hîp t¸c, hç trî s¶n xuÊt, thuª nh©n c«ng, ®ång thêi
®Èy m¹nh h¬n n÷a mèi quan hÖ gi÷a c¸c kh©u s¶n xuÊt- chÕ biÕn- tiªu thô cña quy
tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸. TiÕp theo ®ã lµ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c chñ trang tr¹i vµ nhµ
cung cÊp, còng ®-îcn©ng lªn th«ng qua c¸c lo¹i h×nh dÞch vô vµ chuyÓn giao kÜ thuËt.
3.3. Ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n
Râ rµng lµ ®Ó ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt hµng ho¸ cña m×nh, c¸c trang tr¹i cÇn
ph¶i ®-îc ®¶m b¶o b»ng mét hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ®Çy ®ñ vµ hiÖn ®¹i. Nh»m n©ng
cao hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh, c¸c trang tr¹i cã thÓ kÕt hîp víi c¸c ®Þa ph-¬ng,
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cïng c¸c doanh nghiÖp kh¸c ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò chung nµy (giao th«ng, ®iÖn,
n-íc, thuû lîi, hÖ thèng tiªu thô s¶n phÈm...), c¸c c«ng tr×nh giao th«ng, kho tµng, bÕn
b·i, c¸c ph-¬ng tiÖn vËn t¶i ®-îc më réng vµ x©y dùng míi ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt
hµng ho¸ cña c¸c trang tr¹i. Vµ v× kh«ng ph¶i trang tr¹i nµo còng cã kh¶ n¨ng tù x©y
dùng hÖ thèng nµy nªn cÇn cã nh÷ng sù gióp ®ì cña nhµ n-íc.
§i ®«i víi viÖc ph¸t triÓn cña hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt lµ hÖ
thèng c¬ së phôc vô ®êi sèng nh©n d©n, hÖ thèng tr-êng häc, tr¹m x¸, chî, c¸c c«ng
tr×nh v¨n ho¸, thÓ thao... Mét sè thÞ tø ®· h×nh thµnh cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ
trang tr¹i.
§ång b»ng S«ng Hång, ®ãng gãp cña kinh tÕ trang tr¹i sÏ lµ gãp phÇn x©y dùng
míi, tu söa va më réng m¹ng l-íi thuû lîi, hÖ thèng ®-êng s¸ nèi khu vùc n«ng th«n
víi thµnh thÞ vµ c¸c khu vùc n«ng th«n víi nhau, nhÊt lµ c¸c vïng ngo¹i thµnh xa trung
t©m ®« thÞ, thóc ®Èy sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña c¸c trung t©m nghiªn cøu khoa häc.
3.4.Khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc
Thùc tÕ cho thÊy trong c¸c m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i c¸c yÕu tè nguån lùc
th-êng ®-îc sö dông hiÖu qu¶ h¬n so víi kinh tÕ hé. Kh«ng cßn mang tÝnh chÊt tù s¶n
tù tiªu, c¬ chÕ thÞ trêng buéc c²c “doanh nghiÖp trang tr³i” ph°i h³ch to²n kinh
doanh do ®ã v× lîi nhuËn, c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh- ®Êt ®ai, chi phÝ mua gièng, ph©n bãn,
trang thiÕt bÞ m¸y mãc, thuª m-ín nh©n c«ng,... ®Òu ®-îc tÝnh to¸n sao cho ®em l¹i tØ
suÊt lîi nhuËn cao. Réng h¬n, kinh tÕ trang tr¹i cßn gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc huy
®éng tiÒn vèn ®äng trong mét bé phËn lín n«ng d©n l©u nay vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
3.5. Nh÷ng lîi Ých vÒ m«i tr-êng:
§èi víi vïng §ång b»ng S«ng Hång, c¸c trang tr¹i trång rõng gÇn nh- kh«ng
®¸ng kÓ, nh-ng sè l-îng sè l-îng c¸c trang tr¹i cßn l¹i ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo c«ng
cuéc x©y dùng mét nÒn n«ng nghiÖp ®a d¹ng, sinh th¸i, bÒn v÷ng.
Tãm l¹i, m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i kh«ng chØ lµ mét m« h×nh thÝch hîp víi s¶n
xuÊt n«ng nghiÖp vïng §ång b»ng S«ng Hång mµ nã cßn phï hîp víi c¬ chÕ thÞ
tr-êng vµ ®em l¹i nh÷ng lîi Ých to lín c¶ vÒ kinh tÕ vµ x· héi. Tuy nhiªn, nhËn thøc vÒ
vai trß cña nã ch-a ®ñ ®Ó chóng ta x©y dùng ®-îc hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p hiÖu qu¶, bëi
v× ta cßn ph¶i xem xÐt c¸c yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i n÷a.
III. C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vïng
§ång b»ng S«ng Hång
1. Nhãm c¸c nh©n tè tµi nguyªn thiªn nhiªn
1.1. §Êt ®ai
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Quan träng nhÊt ®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ yÕu tè ®Êt ®ai. Dï ¸p dông bÊt
cø h×nh thøc s¶n xuÊt nµo, kinh doanh bÊt cø lo¹i n«ng s¶n nµo, chñ trang tr¹i còng
ph¶i ph¸t triÓn trªnc¬ së mét diÖn tÝch ®Êt ®ai nhÊt ®Þnh. ¶nh h-ëng cña ®Êt ®ai ®Õn
ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i quyÕt ®Þnh bëi:
- Quy m« ®Êt ®ai: tøc lµ diÖn tÝch cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra mét khèi l-îng nhÊt ®Þnh
s¶n phÈm. Nãi chung, mét quy m« ®Êt s¶n xuÊt réng lín lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi
cho kinh tÕ trang tr¹i.
- §Æc ®iÓm cña ®Êt ®ai: §©y lµ mét yÕu tè ®Æc biÖt quan träng cÇn ph¶i tÝnh ®Õn
khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, nhÊt lµ víi c¸c trang tr¹i trång trät. Nh- ta ®· biÕt, §ång b»ng
S«ng Hång vèn lµ mét vïng ch©u thæ, ®Êt phï sa båi l¾ng hµng ngh×n n¨m mµu mì,
nh-ng theo tiÕn tr×nh khai th¸c métc¸ch l¹c hËu vµ kh«ng tÝnh ®Õn hËu qu¶ l©u dµi cho
nªn ®Õn nay, nhiÒu vïng ®Êt ®· trë nªn b¹c mµu, muèn trång trät ph¶i chi phÝ c¶i thiÖn
®Êt rÊt tèn kÐm. Bªn c¹nh ®ã cßn c¸c vïng ®Êt mÆn, ®Êt phÌn, ®Êt nhiÒu kho¸ng s¶n,...
rÊt khã canh t¸c, nh-ng còng cßn nhiÒu ®Êt mµu thuËn lîi choc¸c lo¹i c©y trång ph¸t
triÓn. NÕu lµ mét trang tr¹i ch¨n nu«i th× ®Êt ®ai ch-a ph¶i lµ mét yÕu tè quan träng
l¾m.
Tuy r»ng mét trang tr¹i ph¸t triÓn trªn vïng ®Êt ®ai réng lín th× th-êng cã kh¶
n¨ng ph¸t ®¹t nhanh, nh-ng thùc tÕ, vÉn cã nh÷ng trang tr¹i nhá mµ hiÖu qu¶ kinh
doanh l¹i lín. VÊn ®Ò lµ ë chç chñ trang tr¹i biÕt vµ vËn dông nh÷ng sù hiÓu biÕt vÒ
khoa häc kÜ thuËt, sö dôngm¸y mãc ®Ó tiÕn hµnh th©m canh, chuyªn canh sao cho thËt
hiÖu qu¶, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai ngµy cµng trë nªn khan hiÕm, khi ®ã kinh tÕ
trang tr¹i míi thùc sù chøng tá tÝnh -u viÖt cña m×nh so víi kinh tÕ hé gia ®×nh.
1.2. Thêi tiÕt, khÝ hËu
YÕu tè thêi tiÕt ¶nh h-ëng m¹nh mÏ ®Õn c¬ cÊu s¶n xuÊt cña c¶ trang tr¹i ch¨n
nu«i v¯ trang tr³i trång trät, bëi lÏ chóng l¯ nh÷ng “®èi tîng sèng” ®îc ®Æt trong
mét “m«i trêng sèng” °nh hëng trùc tiÕp ®Õn kh° n¨ng sinh trëng v¯ sinh s°n. So
víi c¸c vïng trong c¶ n-íc, khÝ hËu cña vïng §ång b»ng S«ng Hång cã thÓ xÕp vµo
bËc nhÊt vÒ møc ®é thuËn lîi vµ ®a d¹ng, thÝch hîp víi rÊt nhiÒu loµi ®éng, thùc vËt
kh¸c nhau. Nhê sè giê n¾ng cao, tÝnh chÊt nãng Èm cña mïa hÌ vµ kh«ng khÝ l¹nh cña
mïa ®«ng, vïng §ång b»ng S«ng Hång cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®a d¹ng ho¸ c¬ cÊu c©y trång
cña m×nh, c¶ c¸c loµi c©y nhiÖt ®íi vµ c©y «n ®íi. Kh«ng nh÷ng thÕ, sù phong phó cña
khÝ hËu ë c¸c vïng, miÒn kh¸c nhau, ë c¸c ®é cao kh¸c nhau còng t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cã
mét c¬ cÊu ch¨n nu«i ®a d¹ng cho c¶ vïng.
2. C¸c nh©n tè kinh tÕ x· héi
2.1. Lao ®éng cña trang tr¹i
Bao gåm lao ®éng qu¶n lý vµ lao ®éng s¶n xuÊt trùc tiÕp, xÐt trªn 2 khÝa c¹nh: sè
l-îng vµ chÊt l-îng.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
-Sè l-îng lao ®éng tuú thuéc vµo: quy m« s¶n xuÊt cña trang tr¹i, tr×nh ®é c¬
giíi ho¸, yªu cÇu vÒ nh©n c«ng do ®Æc tr-ng cña ngµnh s¶n xuÊt, vµ kh¶ n¨ng thuª
m-ín lao ®éng cña chñ trang tr¹i. Ch¾c ch¾n, so víi kinh tÕ hé, sè lao ®éng cña trang
tr¹i sÏ nhá h¬n, nh-ng ®ã lµ ®iÒu cÇn thiÕt ®Ó cã hiÖu qu¶ kinh doanh cao, t¹o ra ®éng
lùc cho c¶ ngµnh n«ng nghiÖp ph¸t triÓn. HiÖn nay, do cã sù d- thõa lao ®éng n«ng
th«n mµ c¸c chñ trang tr¹i cã thÓ dÔ dµng thuª lao ®éng víi chi phÝ thÊp.
-ChÊt l-îng lao ®éng phô thuéc: tuæi, giíi tÝnh, tr×nh ®é häc vÊn, kinh nghiÖm,
tay nghÒ, møc ®é tËn tuþ cña ng-êi lao ®éng. Nh×n chung, lao ®éng cung cÊp cho c¸c
trang tr¹i th-êng lµ n«ng d©n (ngay c¶ b¶n th©n chñ trang tr¹i còng th-êng xuÊt th©n
nh- vËy) nªn møc ®é linh ho¹t ®Ó thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ tr-êng cßn thÊp. PhÇn vèn
lín nhÊt mµ hä cã lµ kinh nghiÖm vµ nh÷ng hiÓu biÕt truyÒn thèng vÒ s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp. Dï sao, §ång b»ng S«ng Hång còng lµ vïng mµ n«ng nghiÖp ®-îc c¬ giíi ho¸
nhanh vµ sím nhÊt c¶ n-íc, tiÕp cËn víi s¶n xuÊt hµng ho¸ sím nhÊt nªn Ýt nhiÒu kh¶
n¨ng ®¸p øng cña ng-êi lao ®éng còng cã phÇn nhØnh h¬n nh÷ng vïng kh¸c.
Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i cßn phô thuéc vµo tr×nh ®é tæ chøc vµ qu¶n lý
cña chñ trang tr¹i. Hä lµ nh÷ng ng-êi cã kinh nghiÖm hoÆc Ýt ra còng lµ nh÷ng ng-êi
m¹nh d¹n, cã hiÓu biÕt vÒ thÞ tr-êng, vÒ kinh tÕ hµng ho¸, vÒ c¸ch thøc s¶n xuÊt hiÖn
®¹i.
Trong ®iÒu hiÖn hiÖn nay, cã rÊt nhiÒu lao ®éng cã kinh nghiÖm, cã tr×nh ®é,
am hiÓu khoa häckÜ thuËt, vµ lùcl-îng nµy cung cÊp cho trang tr¹i mét ®éi ngò nhµ
nghiªn cøu, nh÷ng kÜ s- n«ng nghiÖp... chÝnh hä b»ng lao ®éng chÊt x¸m cña m×nh sÏ
gãp phÇn n©ng cao s¶n l-îng vµ chÊt l-îng cña n«ng phÈm.
2.2. Sù tÝch tô vèn s¶n xuÊt:
§©y lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó kinh tÕ hé chuyÓn thµnh kinh tÕ trang tr¹i. Kinh tÕ
trang tr¹i lµ mét m« h×nh s¶n xuÊt lín cã tØ suÊt hµng ho¸ cao, chÊp nhËn c¹nh tranh
ngµy cµng gay g¾t vµ ®Æc biÖt lµ lu«n vËn ®éng theo c¸c quy luËt kh¸ch quan cña c¬
chÕ thÞ tr-êng, nªn ngµy cµng cÇn ph¶i ®-îc t¨ng nguån vèn ®Çu t- cho ph¸t triÓn.
Nguån vèn cung cÊp cho c¸c trang tr¹i bao gåm: sù hç trî tõ ng©n s¸ch ®Þa
ph-¬ng, tõ phÝa nhµ n-íc, vèn tù cã cña chñ trang tr¹i, vèn vay, vèn tÝn dông, trong ®ã
chñ yÕu lµ vèn cña chñ trang tr¹i, phÇn hç trî tõ phÝa nhµ n-íc lµ rÊt h¹n hÑp, v× thÕ
kh¶ n¨ng tÝch luü vèn ®Ó më réng kinh doanh, ®Çu t- trang tr¹i thiÕt bÞ c«ng nghÖ tiªn
tiÕn lµ rÊt khã kh¨n.
2.3. Nh÷ng t¸c ®éng cña thÞ tr-êng
Cïng víi vèn, thÞ tr-êng, lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña kinh tÕ trang tr¹i, bao gåm c¶
thÞ tr-êng ®Çu vµo vµ thÞ tr-êng ®Çu ra, ®ÆcbiÖt lµ thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm. Chóng
t¸c ®éng mét c¸ch m¹nh mÏ tíi t- duy vµ c¸chthøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
trang tr¹i, ®Èy nhanh ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ ë n«ng th«n, nhê ®ã d©n
c- tho¸t khái t- duy kinh tÕ theo lèi tiÓu n«ng.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
V× lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ nªn vÊn ®Ò cung øng vËt t- (thÞ tr-êng ®Çu vµo) lµ rÊt
quan träng. Nã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña trang tr¹i, vµ râ rµng lµ
mét thÞ tr-êng ®Çu vµo cã sù ®éc quyÒn sÏ g©y ra rÊt nhiÒu ®iÒu bÊt lîi, chñ trang tr¹i
sÏ ph¶i mua vËt t- víi gi¸ cao mµ chÊt l-îng kh«ng ®¶m b¶o. V× vËy còng cÇn cã sù
quan t©m cña nhµ n-íc trong lÜnh vùc nµy.
Cßn thÞ tr-êng s¶n phÈm ®Çu ra lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò c¸c trang tr¹i quan
t©m nhÊt, nã ph¸t ®i c¸c tÝn hiÖu ®Þnh h-íng cho c¸c thÞ tr-êng nªn s¶n xuÊt lo¹i n«ng
s¶n nµo, khèi l-îng, chÊt l-îng ra sao, s¶n xuÊt nh- thÕ nµo th× hiÖu qu¶... Tuy vËy,
hiÖn nay cã mét h¹n chÕ rÊt lín lµ cho ®Õn nay, hÇu hÕt c¸c trang tr¹i lµ h×nh thµnh tù
ph¸t, ho¹t ®éng chñ yÕu míi ë kh©u s¶n xuÊt vµ míi chØ t¹o ra s¶n phÈm nguyªn liÖu
nªn th-êng xuyªn r¬i vµo t×nh tr¹ng kh«ng cã ®Çu ra hoÆc tiªu thô chËm, bÞ Ðp gi¸ s¶n
phÈm (nhÊt lµ c¸c s¶n phÈm t-¬i sèng) lµm ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ kinh
doanh.
2.4. TiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ
Khoa häc c«ng nghÖ ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn s¶n xuÊt cña trang tr¹i vß ®©u lµ
mét h×nh thøc s¶n xuÊt øng dông réng r·i nh÷ng thµnh tùu cña nã, tõ m¸y mãc thiÕt bÞ,
®Õn kÜ thuËt canh t¸c, t¹o ra nhiÒu gièng míi cã n¨ng suÊt, chÊt l-îng cao cung cÊp
cho thÞ tr-êng, ®Æc biÖt lµ trong kh©u chÕ biÕn n«ng s¶n. C«ng nghÖ phï hîp, kh«ng
chØ gi¶i quyÕt hÕt nhu cÇu chÕ biÕn s¶n phÈm, mµ cßn lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó
gi¶m gi¸ thµnh, n©ng cao søc c¹nh tranh.
2.5. C¬ së h¹ tÇng n«ng th«n
§©y chÝnh l¯ “bÇu kh«ng khÝ sèng” cða kinh tÕ trang tr³i, l¯ yÕu tè hç trî cho
kinh tÕ trang tr¹i vµ trong nhiÒu tr-êng hîp, nã mang tÝnh quyÕt ®Þnh. Mét hÖ thèng
thuû lîi tèt, mét n¹ng l-íi ®iÖn vµ th«ng tin liªn l¹c ®ång bé, ®Çy ®ñ, gi¸o dôc ®µo t¹o
vµ mét hÖ thèng th-¬ng m¹i ®¸p øng ®óng nhu cÇu, lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh- lµ sù
thuËn lîi víi c¸c yÕu tè ®Çu vµo kh¸c. Mét hÖ thèng ®-êng giao th«ng hoµn chØnh nèi
vïng s¶n xuÊt- chÕ biÕn- tiªu thô lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra mét
c¬ chÕ s¶n xuÊt liªn hoµn, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i.
Nh÷ng t¸c ®éng phøc t¹p cña c¸c yÕu tè kinh tÕ- x· héi sÏ ®-îc ®¬n gi¶n ho¸ vµ
cã lîi nÕu c¸c chñ trang tr¹i linh ho¹t, khÐo lÐo tËn dông nh÷ng thêi c¬ mµ chóng ®em
l¹i, cã ph-¬ng ¸n phßng tr¸nh rñi ro, ®ång thêi ph¶i cã sù can thiÖp cña mét chñ thÓ
mµ nhê ®ã, môc tiªu kinh doanh cña trang tr¹i míi trë nªn hoµn chØnh: ®ã lµ Nhµ
n-íc.
3. Vai trß cña Nhµ n-íc.
Trong mét nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa nh- nÒn kinh tÕ
n-íc ta, nh÷ng chÝnh s¸ch, thÓ chÕ mµ nhµ n-íc ban hµnh lu«n lµ yÕu tè ¶nh h-ëng
tr-c tiÕp vµ m¹nh mÏ ®Õn c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, còng nh- ®Õn sù
ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i. ¶nh h-ëng nµy thÓ hiÖn ë c¸c ®iÓm sau ®©y:
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- Quy ho¹ch ®Êt ®ai vµ c¸c quy ho¹ch vïng chuyªn m«n ho¸
- C¸c chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai
- C¸c chÝnh s¸ch vÒ vèn ®Çu t-, tÝn dông vµ thuÕ
- ChÝnh s¸ch lao ®éng
- ChÝnh s¸ch thÞ tr-êng
- ChÝnh s¸ch khoa häc- c«ng nghÖ- m«i tr-êng
- ChÝnh s¸ch b¶o hé tµi s¶n ®· ®Çu t- cho trang tr¹i
- ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng
- M«i tr-êng ph¸p lý.
Nh÷ng chÝnh s¸ch nµy ®· khuyÕn khÝch kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn ®óng h-íng,
ph¸t huy ®-îc c¸c mÆt m¹nh vµ thuËn lîi, h¹n chÕ kh¾c phôc khã kh¨n vµ trë ng¹i
trong ®iÒu kiÖn c¸c mèi quan hÖ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña
kinh tÕ trang tr¹i vèn rÊt ®a d¹ng, tinh tÕ vµ phøc t¹p.
IV. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë mét sè n-íc ch©u ¸
1. §Æc ®iÓm kinh tÕ trang tr¹i ë c¸c n-íc ch©u ¸
Qua kh¶o s¸t t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña c¸c n-íc ë khu vùc Ch©u
¸, cã nh÷ng ®Æc ®iÓm tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi gÇn gòi víi n-íc ta, chóng ta cã thÓ
rót ra nh÷ng nhËn xÐt, kinh nghiÖm thùc tÕ, bæ Ých ®Ó tham kh¶o vµ vËn dông cã chän
läc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ViÖt Nam.
Tõ khi b¾t ®Çu c«ng nghiÖp ho¸, kinh tÕ trang tr¹i ë c¸c n-íc Ch©u ¸ ®· h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn vµ ®Õn khi ®¹t tr×nh ®é c«ng nghiÖp ho¸ cao, kinh tÕ trang tr¹i vÉn
tån t¹i, vµ ®ãng vai trß cña lùc trong nÒn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸,
gièng nh- ë c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ¢u MÜ. Thùc tÕ ®· chøng minh kinh tÕ
trang tr¹i lµ lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp phï hîp víi yªu cÇu c«ng nghiÖp
ho¸, lµ lùc l-îng xung kÝch s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸.
§Æc ®iÓm cña kinh tÕ trang tr¹i c¸c n-íc Ch©u ¸ lµ quy m« nhá bÐ, phæ biÕn
quy m« b×nh qu©n trªn d-íi 1 ha chØ b»ng 1/20- 1/10 cña c¸c n-íc T©y ¢u vµ b»ng
1/200- 1/100 cña c¸c n-íc B¾c MÜ. Nh-ng c¸c trang tr¹i quy m« nhá Ch©u ¸ vÉn cßn
nh÷ng tÝnh chÊt c¬ b¶n cña kinh tÕ trang tr¹i, nh- ®¶m b¶o tØ suÊt hµng ho¸ cao, khèi
l-îng n«ng s¶n nhiÒu (khi c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ tõng mÆt hµng ë
vïng tËp trung) vÉn dung n¹p ®-îc c¸c tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ n«ng nghiÖp tõ
c¸c trang tr¹i nhá tren d-íi 1 ha ®· cã c¬ giíi liªn hoµn, ®ång bé c¸c kh©u s¶n xuÊt
lóa, vµ nhiÒu c©y kh¸c... TÊt nhiªn, quy m« ®Êt ®ai cña c¸c trang tr¹i lín hay nhá
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
kh«ng ph¶i lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh n¨ng lùc s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ vµ ¸p dông
khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn.
Kinh tÕ trang tr¹i ë c¸c n-íc Ch©u ¸ ®Õn nay vÉn cã nhiÒu quy m« cùc nhá
(d-íi 0,5 ha), nhá (trªn d-íi 1 ha), võa (3-5 ha) vµ lín (8-10ha), c¬ cÊu quy m« kh¸c
nhau nay tiÕp tôc tån t¹i l©u dµi.
Tiªu chÝ ph©n biÖt kinh tÕ trang tr¹i víi kinh tÕ tiÓu n«ng chñ yÕu lµ dùa vµo tiªu
chÝ s¶n xuÊt hµng ho¸ tØ suÊt cao, khèi l-îng vµ gi¸ trÞ s¶n l-îng nhiÒu, kh«ng ph¶i
dùa vµo quy m« lín, vèn ®Çu t- nhiÒu, sè l-îng lao ®éng sö dông nhiÒu...
Kinh tÕ trang tr¹i ë Ch©u ¸ cã hai lo¹i h×nh phæ biÕn: trang tr¹i s¶n xuÊt theo
ph-¬ng thøc gia ®×nh vµ trang tr¹i s¶n xuÊt theo ph-¬ng thøc t- b¶n chñ nghÜa.
Trang tr¹i gia ®×nh lµ lo¹i trang tr¹i phæ biÕn nhÊt ë c¸c n-íc Ch©u ¸ còng nh- ë
c¸c n-íc ¢u MÜ. Cßn trang tr¹i t- b¶n t- nh©n chiÕm sè l-îng vµ tØ USD träng kh«ng
lín trong tæng sè trang tr¹i, v× s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp trùc tiÕp, thµnh phÇn
®Çu t- vèn nhiÒu, dµi h¹n, thu håi chËm, lîi nhuËn thÊp, kh«ng hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ
®Çu t- t- b¶n t- nh©n.
Kinh tÕ trang tr¹i ë c¸c n-íc Ch©u ¸ ph¸t triÓn ë tÊt c¶ c¸c vïng kinh tÕ: ®åi nói,
®ång b»ng, ven biÓn, nh-ng ë mçi n-íc cã b-íc ®i cþthÓ riªng, tuú thuéc vµo ®Æc
®iÓm tù nhiªn- kinh tÕ- x· héi. ë NhËt B¶n ®åi nói vµ ®ång b»ng ®an xen nhau, nªn ltr
ph¸t triÓn ®ång thêi ë c¸c vïng trong c¶ n-íc. Ë Th¸i Lan, ph¸t triÓn trang tr¹i trång
lóa vµ ch¨n nu«i lîn gµ, xuÊt khÈu tËp trung ë ®ång b»ng trung t©m, trang tr¹i trång
s¾n xuÊt khÈu vïng ®åi nói vµ trang tr¹i nu«i t«m xuÊt khÈu ë vïng ven biÓn.
Malaysia, Indonesia th× tËp trung ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë vïng ®åi nói tr-íc lµ
vïng s¶n xuÊt cao su, cä dÇu, hå tiªu, ca cao, lµ nh÷ng n«ng s¶n xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ
cßn ë ®ång b»ng th× trång lóa, kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn chËm ph¸t triÓn h¬n v× ë ®©y
quü ®Êt h¹n chÕ, s¶n l-îng hµng ho¸ Ýt.
2. Bµi häc kinh nghiÖm cho ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vïng §ång b»ng S«ng
Hång
-Tr-íc hÕt cÇn xo¸ bá ngay quan niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i lµ ph¶i s¶n xuÊt trªn
nh÷ng diÖn tÝch ®Êt ®ai réng lín nhÊt lµ khi mµ ë vïng §ång b»ng S«ng Hång, ®iÒu
kiÖn nµy kh«ng dÔ ®¸p øng. Chóng ta nªn nhËn ®Þnh trang tr¹i tõ tÝnh chÊt s¶n xuÊt
hµng ho¸ cña nã.
-Ph¶i nhanh chãng n©ng cao tr×nh ®é c¬ giíi ho¸ trong c¸c trang tr¹i ®Ó s¶n xuÊt
kh«ng bÞ l¹c hËu.
-Trong giai ®o¹n ®Çu, c¬ cÊu s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i cßn hçn t¹p ®Ó tËn dông
mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã, nh-ng sau dÇn chuyÓn sang c¬ cÊu mang tÝnh chuyªn
canh vµ mét lo¹i n«ng, l©m, h¶i s¶n nhÊt ®Þnh.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
-M« h×nh trang tr¹i gia ®×nh ®ang vµ sÏ lµ lo¹i h×nh trang tr¹i phæ biÕn vµ thÝch
hîp. Nã bao gåm trang tr¹i gia ®×nh tiÓu chñ võa sö dông lao ®éng gia ®×nh võa thuª
thªm lao ®éng thêi vô vµ th-êng xuyªn víi sè l-îng kh¸c nhau, ®-îc nhµ n-íc chñ
tr-¬ng khuyÕn khÝch. ChÝnh lo¹i lao ®éng tiÓu chñ lµ lùc l-îng lao ®éng cã nhiÒu tiÒm
n¨ng s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng hãa hiÖn nay. M« h×nh nµy cã nhiÒu -u ®iÓm næi bËt:
+ Cã kh¶ n¨ng dung n¹p nh÷ng tr×nh ®é s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh¸c nhau
+ Cã kh¶ n¨ng dung n¹p c¸c quy m« s¶n xuÊt kh¸c nhau
+ Cã kh¶ n¨ng dung n¹p c¸c cÊp ®é c«ng nghÖ kh¸c nhau
+ Cã kh¶ n¨ng liªn kÕt c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ kh¸c nhau: kinh tÕ gia ®×nh, kinh tÕ
c¸ thÓ, kinh tÕ hîp t¸c, kinh tÕ nhµ n-íc.
C¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña nhµ n-íc sÏ ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi ®Ó c¸c hé gia ®×nh n«ng d©n cã thÓ s¶n xuÊt theo m« h×nh nµy.
-XuÊt ph¸t tõ ®Æc®iÓm tù nhiªn, kinhtÕ x· héi cña vïng, tõ yªu cÇu ®Æt ra cña
c«ng nghiÖp ho¸, chóng ta cã thÓ vËn dông mét c¸ch s¸ng t¹o nh÷ng bµi häc cña c¸c
n-íc b¹n, ph¸t triÓn trang tr¹i ch¨n nu«i lîn, gia cÇm, s¶n xuÊt thãc g¹o hµng ho¸ ë
nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu, trang tr¹i trång c©y con cÇn Ýt ®Êt, trång hoa, c©y
c¶nh, nu«i c¸ c¶nh, tr¨n r¾n, baba... cã thÓ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
-VÒ vÊn ®Ò ph©n ho¸ thu nhËp: cã nhiÒu ý kiÕn cho r¨ngf kinh tÕ trang tr¹i lµ
“lèi l¯m ¨n cða ngêi gi¯u”, bëi nh÷ng n«ng d©n nghÌo th× khã m¯ cã ®ð vèn ®Ó l¯m
trang tr¹i, ®ång thêi cho r»ng kh«ng nªn khuyÕn khÝch lo¹i h×nh trang tr¹i t- b¶n tnh©n v× nã cã thÓ dÉn ®Õn sù t- b¶n ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §óng lµ nhê kinh tÕ
trang tr¹i, mét bé phËn d©n c- ®· cã møc thu nhËp cao h¬n h¼n vµ còng lµm ph©n ho¸
giµu nghÌo, nh-ng thùc tÕ lµ nã kh«ng lµm cho nh÷ng ng-êi nghÌo nghÌo ®i vµ còng
kh«ng lµm t¨ng sè ng-êi nghÌo, tr¸i l¹i cßn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho mét phÇn ®¸ng kÓ
lùc l-îng lao déng n÷a. H¬n thÕ, n«ng nghiÖp ViÖt Nam cßn qu¸ l¹c hËu, thu nhËp cña
ng-êi n«ng d©n ViÖt Nam thÊp so víi thu nhËp cña n«ng d©n c¸c n-íc trong khu vùc
vµ trªn thÕ giíi, v× thÕ ®Ó ®uæi kÞp hä vÒ tr×nh ®é s¶n xuÊt, vÒ møc sèng d©n c-, vÒ kh¶
n¨ng c¹nh tranh cña n«ng s¶n, th× kinh tÕ trang tr¹i lµ sù lùa chän sè mét, sù lùa chän
®óng ®¾n vµ hiÖu qu¶.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i
§ång b»ng S«ng Hång thêi gian qua
I. Kh¸i qu¸t nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®-îc
1. Kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn nhanh, ®a ngµnh vµ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao
Do tr-íc ®©y ch-a cã sù thèng nhÊt vÒ tiªu chÝ x¸c ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i nªn
c¸c ®Þa ph-¬ng thèng kª sè l-îng c¸c trang tr¹i theo hÖ thèng tiªu chÝ riªng, tÝnh ®Þnh
l-îng cßn thÊp, nªn sè liÖu thèng kª tr-íc vµ nay chªnh lÖch nhau ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn,
cã thÓ ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i b»ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
cña c¸c trang tr¹i.
TÝnh ®Õn n¨m 2001, §ång b»ng S«ng Hång ®· cã kho¶ng 1829 trang tr¹i (theo
tiªu chÝ míi), trong ®ã c¸c ®Þa ph-¬ng cã sè l-îng trang tr¹i nhiÒu nhÊt lµ H¶i Phßng,
Nam §Þnh, Ninh B×nh; tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, mÆt n-íc nu«i
trång thuû s¶n lµ 19.201 ha, chiÕm 1,52% diÖn tÝch cña toµn vïng, vµ b»ng 2,67%diÖn
tÝch ®Êt n«ng nghiÖp. B×nh qu©n mçi trang tr¹i kho¶ng 10,5 ha. Sè trang tr¹i cña vïng
§ång b»ng S«ng Hång chØ chiÕm 3% tæng sè trang tr¹i cña c¶ n-íc nh-ng hiÖu qu¶ l¹i
cao h¬n.
VÒ c¬ cÊu s¶n xuÊt, phÇn lín c¸c trang tr¹i míi ë møc ®é kinh doanh tæng hîp,
tøc lµ kinh doanh nhiÒu lo¹i c©y, con cïng mét lóc. C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ph¸t triÓn
m¹nh mÏ vµ lµ mét thÕ m¹nh cña vïng (chiÕm tíi 82,7% trong c¬ cÊu s¶n xuÊt trang
tr¹i n¨m 2000), trong ®ã ch¨n nu«i gia sóc nhá vµ gia cÇm chiÕm -u thÕ v× c¸c lo¹i nµy
kh«ng ®ßi hái ®Êt nhiÒu, thËm chÝ b¾t ®Çu xuÊt hiÖn h×nh thøc c¸c hé n«ng d©n ch¨n
nu«i gia c«ng theo m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i. Trang tr¹i tr¹i ch¨n nu«i ®· h×nh thµnh ë
tÊt c¶ c¸c ngnµh s¶n xuÊt s¶n phÈm ch¨n nu«i hµng ho¸: thÞt lîn, thÞt gia cÇm, thÞt tr©u
bß... mét sè mÆt hµng ®Æc s¶n... Trang tr¹i ch¨n nu«i th-êng cã quym« võa vµ nhá,
ch¼ng h¹n, víi gµ: 1000- 5000 con; lîn: 50- 100 con; 300- 500 con; c¸c trang tr¹i ch¨n
nu«i ®Æc s¶n, sö dông tõ 500- 1000 m2 nh-ng ®Çu t- nhiÒu vèn vµ chÊt x¸m t¹o thu
nhËp cao. §©y lµ mét ngµnh ch¨n nu«i chó träng ®Õn thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm vµ
cã rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng ph¸t triÓn.
Ngoµi ra cßn cã c¸c trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, trång c©y
l-¬ng thùc, thùc phÈm (ng«, l¹c, mÝa...) cung cÊp nguyªn liÖu cho c¸c nhµ m¸y chÕ
biÕn rau qu¶ vµ c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu kh¸c.
20