Tài liệu Cở sở lý luận và thực tiễn của cách mạng kh- cn ở nước ta

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 A. PhÇn më ®Çu Ta ®· biÕt ®Êt n-íc ta b-íc vµo thêi k× qu¸ ®é lªn CNXH khi mµ nÒn s¶n xuÊt ch-a vËn ®éng theo con ®-êng b×nh th-êng cña nã. LÞch sö ®· ®Ó l¹i cho chóng ta mét nÒn s¶n xuÊt nghÌo nµn vµ l¹c hËu, l¹i bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ nÆng nÒ, lùc l-îng s¶n xuÊt rÊt thÊp kÐm. Nh-ng ngµy nay khi ®éc lËp d©n téc g¾n kiÒn víi CNXH lµ mét xu thÕ tÊt yÕu cña lÞch sö, khi giai cÊp c«ng nh©n ®· n¾m quyÒn l·nh ®¹o c¸ch m¹ng th× kÕt thóc cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ còng lµ lóc b¾t ®Çu cuéc c¸ch m¹ng XHCN. C¸ch m¹nh XHCN ë n-íc ta lµ mét qu¸ tr×nh biÕn ®æi c¸ch m¹ng toµn ®iÖn, s©u s¾c vµ triÖt ®Ó.§ã lµ mét qu¸ tr×nh võa xo¸ bá c¸i cò, võa x©y dùng c¸i míi tõ gèc ®Õn ngän. Ph¶i t¹o ra c¶ c¬ së kinh tÕ lÉn kiÕn tróc th-îng tÇng míi, t¹o ra cña c¶i ®êi sång vËt chÊt míi lÉn ®êi sèng tinh thÇn vµ v¨n ho¸ míi. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH chóng ta ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Theo quan ®iÓm cña ban chÊp hµnh trung -¬ng §¶ng kho¸ VII ®· khµng ®Þnh“C«ng nghiÖp ho²-hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô, qu¶n lý kinh tÕ –x· héi tõ sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph-¬ng tiÖn vµ ph-¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x± héi cao”. Quan ®iÓm n¯y ®± g¾n c«ng nghiÖp ho² víi hiÖn ®¹i ho¸ ®ång thêi ®· x¸c ®Þnh vai trß khoa häc-c«ng nghÖ lµ then chèt ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸. Trong ®iÒu kiÖn giao l-u kinh tÕ gi÷a c¸c n-íc ch-a ®-îc më réng, qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ gi÷a c¸c n-íc ch-a ph¸t triÓn m³nh mÏ ph°i”tù lùc c²nh sinh” th× ®ã chÝnh l¯ mét tr×nh tù hîp lÝ ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸. Song hiªn nay cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ang t¸c ®éng mét c¸ch s©u réng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi kho¶ng thêi gian ®Ó ph¸t minh míi ra ®êi thay thÕ ph¸t minh cò ngµy cµng ®-îc rót ng¾n l¹i, xu h-íng chuyÓn giao c«ng nghÖ gi÷a c¸c n-íc ngµy cµng trë thµnh ®ßi hái cÊp 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 b¸ch, kh«ng chØ ®èi víi c¸c n-íc l¹c hËu, mµ ngay c¶ ®èi víi c¸c n-íc ph¸t triÓn. Thùc tÕ cho thÊy cã thÓ chuyÓn giao mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cho c¸c n-íc ®i sau khi mµ c¸c n-íc ®i sau ®· cã sù chuÈn bÞ kÜ cµng ®Ó ®ãn nhËn. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ c¸c n-íc ®i sau trong ®ã cã n-íc ta cÇn ph¶i lµm ng÷ng g× ®Î iÕp nhËn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt nh÷ng thµnh tùu mµ c¸c n-íc ®i tr-íc ®· ®¹t ®-îc. Bµi häc thµnh c«ng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c n-íc NIC ®· chØ ra r»ng: viÖc x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng më cöa víi bªn ngoµi ng»m tiÕp nhËn mét c¸ch cã chän läc nh÷ng thµnh tùu cña c¸c n-íc ®i tr-íc kÕt hîp víi viÖc ®Èy m¹nh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®ã chÝnh lµ con ®-êng ng¾n nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 B. Néi dung chÝnh I.cë së lý luËn vµ thùc tiÔn cña c¸ch m¹ng Kh- cn ë n-íc ta hiÖn nay 1.Sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn KH- CN C¸ch m¹ng KH- CN ®· vµ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ ë c¸c n-íc ph¸t triÓn, tøc lµ ë nh÷ng n-íc ®· tr¶i qua thêi k× c¸ch m¹ng c«ng nghÖ, ®· x¸c lËp ®-îc nÒn s¶n xuÊt c¬ khÝ ho¸ ®· cã nÒn KH vµ CN tiªn tiÕn. Tuy nhiªn, nã kh«ng chØ h¹n chÕ trong ranh giíi cña c¸c n-íc ph¸t triÓn mµ ¶nh h-ëng cña nã ®ang lan ra tÊt c¶ c¸c n-íc trªn thÕ giíi . Cã thÓ nãi c¸ch m¹ng KH- CN lµ mét hiÖn t-îng toµn cÇu, hiÖn t-îng quèc tÕ sím hay muén nã sÏ ®Õn víi tÊt c¶ d©n téc vµ c¸c quèc gia trªn tr¸i ®Êt Lµ mét hiÖn t-îng toµn cÇu, cuéc m¹ng KH- CN mang trong b¶n th©n nã nh÷ng qui luËt chung, phæ biÕn, chóng t¸c ®éng vµo tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh c¸ch m¹ng KH- KT. Nh-ng mÆt kh¸c, mçi n-íc tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng nµy trong nh÷ng ®iÒu kiÖn riªng cña ®Êt n-íc m×nh cho nªn c¸ch m¹ng KH- KT ë nh÷ng n-íc kh¸c nhau còng mang nh÷ng mµu s¾c, nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau. Do ®ã, khi xem xÐt cuéc c¸ch m¹ng KH- KT ë n-íc ta cÇn ph¶i ®Æt nã trong bèi c¶nh chung cña c¸ch m¹ng KH- KT trªn thª giíi. Sau khi giµnh ®-îc ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ, n-íc ta cã nguyÖn väng sö dông nh÷ng thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng KT- CN hiÖn ®¹i, muèn tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng ®ã ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸, khoa häc vµ kü thuËt ®Ó ®-a ®Êt n-íc ta khái t×nh tr¹ng nghÌo nµn vµ l¹c hËu. NguyÖn väng ®ã lµ hoµn toµn chÝnh ®¸ng. Tuy nhiªn, viÖc tiÕn hµnh c¸ch m¹ng KH- CN ë n-íc ta gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n lín, do nhiÒu nguyªn nh©n Tr-íc hÕt, n-íc ta cßn ë t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ mÆt kinh tÕ, khoa häc vµ c«ng nghÖ. N«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp ch-a hÕt hîp thµnh mét c¬ cÊu thèng nhÊt, sù mÊt c©n ®èi trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n trë nªn trÇm träng 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 VÒ mÆt v¨n ho¸, khoa häc vµ c«ng nghÖ th× sè ®«ng d©n c- n-íc ta vÉn ë t×nh tr¹ng mï ch÷, thiÕu lùc l-îng lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, thiÕu c¸n bé v¨n ho¸ vµ kü thuËt. Thªm vµo ®ã, sù t¨ng d©n sè qu¸ nhanh ®· g©y ra nh÷ng khã kh¨n cho viÖc b¶o ®¶m l-¬ng thùc, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho nh÷ng ng-êi lao ®éng Ngoµi nh÷ng khã kh¨n trong n-íc, n-íc ta cßn ph¶i chÞu nh÷ng di s¶n nÆng nÒ do sù n« dÞch cña chñ nghÜa ®Õ quèc vµ chñ nghÜa thùc d©n ®Ó k¹i, ®ång thêi c¸c c-êng ®Õ quèc l¹i ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch k×m h·m sù ph¸t triÓn khoa häc vµ kü thuËt nh»m duy tr× t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng cña hä trong sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ Do ®ã, ®iÒu kiÖn kiªn quyÕt ®Ó tiÕn hµnh c¸ch m¹ng KH- CN ë n-íc ta lµ ph¶i tiÕn hµnh c¶i t¹o x· héi s©u s¾c, chèng chñ nghÜa ®Õ quèc, chèng chñ nghÜa thùc d©n míi vµ c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng ®Ó ®i lªn CNXH. Sau 15 n¨m tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi, khoa häc vµ c«ng nghÖ n-íc ta b-íc ®Çu cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc. Tuy nhiªn cho ®Õn nay, nÒn khoa häc vµ kü thuËt n-íc ta vÉn ®ang trong t×nh tr¹ng l¹c hËu, chËm ph¸t triÓn ch-a ®¸p øng ®-îc yªu cÇu cña ®Êt n-íc VÒ tr×nh ®é kü thuËt- c«ng nghÖ, so víi c¸c n-íc tiªn tiÕn nhÊt trªn thÕ giíi, chóng ta l¹c hËu tõ 50 ®Õn 100 n¨m, so víi c¸c n-íc tiªn tiÕn ë møc trung b×nh ta l¹c hËu tõ 1 ®Õn 2 thÕ hÖ Víi thùc tr¹ng ®ã, viÖc tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc – c«ng nghÖ ë n-íc ta kh«ng chØ ®-îc coi lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, mµ cßn lµ mét ®ßi hái bøc xóc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ ®Õn n¨m 2020 vÒ c¬ b¶n n-íc ta trë thµnh n-íc c«ng nghiÖp. Kh¸c víi c¸c n-íc ®i ®µu, c«ng nghiÖp ho¸ n-íc ta ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn rót ng¾n. chØ cã nh- thÕ, chóng ta míi cã thÓ sím rót ng¾n ®-îc kho¶ng c¸ch vµ tiÕn tíi ®uæi kÞp c¸c n-íc ph¸t triÓn. C«ng nghiÖp ho¸ ph¶i g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i ho¸ 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Cïng víi ®ã, yªu cÇu ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng còng ®ßi hái chóng ta ph¶i ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ. §Ó chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn ®¹i tõ ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, n-íc ta kh«ng thÓ ®i theo c¸c b­íc tuÇn tù nh­ c²c n­íc ®i tr­íc ®± l¯m, m¯ ph°i ph²t triÓn theo kiÓu “nh°y vät”,”rót ng¾n”. §©y võa l¯ c¬ héi ®Ó tËn dông lîi thÕ cña n­íc ph²t triÓn sau, võa lµ th¸ch thøc ®ßi hái ph¶i v-ît qua. Muèn ph¸t triÓn nhanh kinh tÕ thÞ tr-êng theo c¸ch thøc nh- vËy, nhÊt thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh ph¸t triÓn khoa häcc«ng nghÖ. §Èy m¹nh ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ ®èi víi n-íc ta kh«ng chØ b¾t nguån tõ ®ßi hái bøc xóc cña qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng, mµ cßn b¾t nguån tõ yªu cÇu ph¸t triÓn ®Êt n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Ph¸t triÓn theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa, vÒ b¶n chÊt, lµ mét kiÓu ®Þnh h-íng tæ chøc nÒn kinh tÕ- x· héi võa dùa trªn nguyªn t¾c vµ quy luËt cña kinh tÕ thÞ tr-êng, võa dùa trªn nguyªn t¾c vµ môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi. §Þnh h-íng nµy kh«ng chØ ®ßi hái nÒn kinh tÕ t¨ng tr-ëng ë møc cao mµ cßn ®ßi hái ph¶i x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng, d©n chñ vµ v¨n minh.ë ®ã, ph¸t triÓn con ng-êi vµ ph¸t triÓn x· héi bÒn v÷ng ®-îc coi lµ trung t©m. §©y lµ con ®-êng ph¸t triÓn ch-acã tiÒn lÖ. Muèn ®¹t tíi ®ã, chóng ta ph¶i cã nç lùc vµ s¸ng t¹o rÊt cao, ph¶i biÕt vËn dông nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña nh©n lo¹i, tr¸nh nh÷ng sai lÇm mµ c¸c n-íc kh¸c ®· vÊp ph¶i. NÕu kh«ng ®ñ tr×nh ®é trÝ tuÖ, kh«ng ®ñ n¨ng lùc néi sinh th× khã cã thÓ thµnh c«ng. Do vËy, ®Èy m¹nh ph¸t triÓn khoa häc vµ kü thuËt cµng trë nªn rÊt quan träng vµ bøc thiÕt. 2.Néi dung KH-CN vµ h-íng t¸c ®éng cña KH- CN ë ViÖt Nam a.Néi dung KH-CN HiÖn nay cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ cã nhiÒu néi dung phong phó, trong ®ã cã thÓ chØ ra nh÷ng néi dung næi bËt sau: Mét lµ, c¸ch m¹ng vÒ ph-¬ng ph¸p s¶n xuÊt: ®ã lµ tù ®éng ho¸. Ngoµi ph¹m vi tù ®éng nh- tr-íc ®©y, hiÖn nay tù ®éng ho¸ cßn bao gåm c¶ 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 viÖc sö dông réng r·i ng-êi m¸y thay thÕ con ng-êi trong qu¸ tr×nh vËn hµnh s¶n xuÊt. Hai lµ, c¸ch m¹ng vÒ n¨ng l-îng: bªn c¹nh nh÷ng n¨ng l-îng truyÒn thèng mµ con ng-êi sö dông tr-íc kia nh- nhiÖt ®iÖn, thuû ®iÖn th× ngµy nay con ng-êi cµng t¹o ra nhiÒu n¨ng l-îng míi vµ sö dông chóng réng r·i trong s¶n xuÊt nh- n¨ng l-îng nguyªn tö, n¨ng l-îng mÆt trêi. Ba lµ, c¸ch m¹ng vÒ vËt liÖu míi : ngµy nay ngoµi viÖc sö dông c¸c vËt liÖu tù nhiªn, con ng-êi ngµy cµng t¹o ra nhiÒu vËt liÖu tù nhiªn, con ng-êi ngµy cµng t¹o ra nhiÒu vËt liÖu nh©n t¹o míi thay thÕ cã hiÖu qu¶ cho c¸c vËt tù nhiªn khi mµ c¸c vËt liÖu tù nhiªn ®ang cã xu h-íng ngµy cµng c¹n dÇn . Bèn lµ, c¸ch m¹ng vÒ c«ng nghÖ sinh häc, c¸c thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng nµy ®ang ®-îc ¸p dông r«ng r·i trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, y tÕ, ho¸ chÊt, b¶o vÖ m«i tr-êng sinh th¸i. N¨m lµ, c¸ch m¹ng vÒ ®iÖn tö vµ tin häc : ®©y lµ lÜnh vùc hiÖn nay loµi ng-êi ®ang ®Æc biÖt quan t©m trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn lÜnh vùc m¸y tÝnh ®iÖn tö. Nh- vËy, khoa häc c«ng nghÖ ngµy nay bao gåm mét ph¹m vi réng, nã kh«ng chØ lµ c¸c ph-¬ng tiÖn, thiÕt bÞ do con ng-êi s¸ng t¹o ra mµ cßn lµ c¸c bÝ quyÕt biÕn c¸c nguån lùc cã s½n thµnh s¶n phÈm. Víi ý nghÜ ®ã khi nãi tíi c«ng nghÖ th× sÏ còng bao hµm c¶ kü thuËt. §Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay khoa häc, kÜ thuËt lu«n g¾n bã chÆt chÏ víi nhau : khoa häc lµ tiÒn ®Ò trùc tiÕp cña c«ng nghÖ vµ c«ng nghÖ l¹i lµ kÕt qu¶ cña khoa häc. b.VÒ h-íng t¸c ®éng cña KH- CN TËp trung nç lùc tiÕn hµnh c¶i t¹o, ®ång bé, ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ cã chän läc c¸c c¬ së s¶n xuÊt hiÖn cã Tuy c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cã cña n-íc ta cßn nhá bÐ, tr×nh ®é c«ng nghÖ, kü thuËt vµo lo¹i l¹c hËu, hÖ sè sö dông thiÕt bÞ vµ c«ng suÊt cßn thÊp. Bëi vËy, nguån dù tr÷ cßn kh¸ lín vµ d-íi nhiÒu gãc ®é, ®©y thËt sù ®ang lµ nguån vèn quý cña ®Êt n-íc vµ ph¶i b¾t ®Çu tõ ®©y ®Ó ®i lªn 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Chñ ®éng sö dông cã chän läc mét sè h-íng c«ng nghÖ tiªn tiÕn phï hîp víi thÕ m¹nh cña ®Êt n-íc nh»m chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c ngµnh cã hµm l-îng c«ng nghÖ cao ë n-íc ta, cïng víi viÖc tËp trung nç lùc KH- CN khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¬ së vËt chÊt- kü thuËt hiÖn cã, còng cÇn ph¶i ch¨m lo, dµnh mét sè phÇn tiÒm lùc d- lín cho viÖc thö nghiÖm, lùa chän mét så h-íng c«ng nghÖ cao phï hîp ®Ó mét mÆt, hç trî cho viÖc gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ h¬n, mÆt kh¸c thóc ®Èy viÖc h×nh thµnh mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghÖ cao víi quy m« phï hîp ®Ó t¹o ta c¸c s¶n phÈm thay thÕ nhËp vµ t¹o chç ®øng trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. Trong sè nh÷ng h-íng c«ng nghÖ cao, cÇn quan t©m ®Çy ®ñ tíi kh©u tin häc ho¸ mét sè lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. CÇn cã quyÕt t©m trong viÖc ®Çu t- ph¸t triÓn mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt g¾n víi c¸c h-¬ng -u tiªn cña ch-¬ng tr×nh tæng hîp tiÕn bé KH- CN. §ã lµ dÞp tèt ®Ó VN tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vÒ mét sè s¶n phÈm cã hµm l-îng khoa häc cao Thóc ®Èy viÖc n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña c¸c xÝ nghiÖp nhá, cña khu vùc tiÓu thñ c«ng nghÖp c¶ ë thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Kinh nghiÖm thùc tiÔn chØ ra r»ng ®Ó cã thÓ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ chiÕm l-îc nµy, viÖc nhanh chãng kh¾c phôc sù l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ, sù yªó kÐm vÒ n¨ng lùc qu¶n lý, sù thiÕu hôt vÒ lùc l-îng lao ®éng cã kü thuËt lµ yªu cÇu bøc b¸ch ph¶i gi¶i quyÕt .Bëi vËy viÖc giµnh mét phÇn nç lùc ®ñ m¹nh h-íng vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu khoa häc vµ c«ng nghÖ phôc vô ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n cã tÇm quan träng ®Æc biÖt Nh÷ng ph©n tÝch nªu trªn ®· tíi gîi ý quan träng lµ chiÕn l-îc ph¸t triÓn khoa häc vµ kü thuËt kh«ng thÓ kh«ng quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ ,c¶i tiÕn .. vµ nªn coi ®©y lµ mét h-íng cã ý nghÜa chiÕn l-îc c¶ tr-íc m¾t vµ l©u dµi . 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 KÕt hîp h÷u c¬ viÖc tËp trung nç lùc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò tr-íc m¾t vµ tiÕp tôc t¨ng c-êng tiÒm lùc khoa häc vµ kü thuËt nh»m ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu míi cña giai ®o¹n ph¸t triÓn tiÕp theo 3.Vai trß cña khoa häc c«ng nghÖ Trong thêi ®¹i ngµy nay, cã lÏ kh«ng cßn ai kh«ng nhËn thøc ®-îc r»ng khoa häc vµ c«ng nghÖ cã vai trß rÊt quan träng vÒ nhiÒu mÆt ®èi víi sù ph¸t triÓn. Khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ c¸i kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong ®êi sèng kinh tÕ – v¨n ho¸ cña mét quèc gia. Vai trß nµy cña khoa häc vµ c«ng nghÖ cµng trë lªn ®Æc biÖt quan träng ®èi víi n-íc ta ®ang trªn con ®-êng rót ng¾n giai ®o¹n ph¸t triÓn ®Ó sím trë thµnh mét x· héi hiÖn ®¹i. Ngay tõ khi b¾t ®Çu tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n-íc, §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ c¸i gi÷ vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt vµ n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý, b¶n ®¶m chÊt l-îng vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc v× môc tiªu d©n giµu n-íc m¹nh x· héi c«ng b»ng, v¨n minh, khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¶i trë thµnh “quèc s²nh h¯ng ®Çu”. N-íc ta ®ang b-íc vµo mét thêi kú ph¸t triÓn míi- thêi kú ®Èy m¹nh CNH- H§H. NghÞ quyÕt Trung -¬ng hai cña Ban chÊp hµnh Trung -¬ng §¶ng kho² VIII ®± x²c ®Þnh râ :”CNH- H§H ®Êt n-íc ph¶i b»ng vµ dùa vµo khoa häc v¯ c«ng nghÖ” “khoa häc v¯ c«ng nghÖ ph°i trë thµnh nÒn t¶ng vµ ®éng lùc cho CNH- H§H”. ChØ b´ng con ®­êng CNH- H§H, ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ míi cã thÓ ®-a n-íc ta tõ nghÌo nµn l¹c hËu trë thµnh mét n-íc giµu m¹nh v¨n minh. ViÖc ®-a khoa häc vµ c«ng nghÖ, tr-íc hÕt lµ phæ cËp nh÷ng tri thøc khoa häc vµ c«ng nghª cÇn thiÕt vµo s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi lµ mét nhu cÇu cÊp thiÕt cña x· héi ta hiÖn nay. Vai trß cña KH- CN ®èi víi mét sè lÜnh vùcnh- sau: a.Víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n vµ ph¸t triÓn n«ng th«n GÇn 15 n¨m qua s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu to lín gãp phÇn quan träng æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 x· héi ®-a n-íc ta b-íc sang giai ®o¹n míi ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc.Tuy nhiªn cho ®Õn nay víi gÇn 80% d©n sè cña c¶ n-íc sèng ë n«ng th«n, trong ®ã tû lÖ ®ãi nghÌo vÉn cßn trªn 17%, cã n¬i nh- ë mét sè huyÖn miÒn nói cßn trªn 35%. MÆt kh¸c còng do nÒn kinh tÕ n-íc ta míi b-íc ®Çu chuyÓn tõ nÒn s¶n xuÊt theo c¬ chÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng XHCN nªn n¨ng suÊt, chÊt l-îng vµ søc c¹nh tranh cña n«ng s¶n, hµng ho¸ cßn rÊt thÊp so víi nhiÒu n-íc trong giíi khu vùc vµ thÕ. §iÒu ®ã lµm cho thu nhËp vµ tÝch luü cña ®¹i bé phËn d©n c- n«ng th«n cßn bÊp bªnh, søc mua cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vÒ t- liÖu s¶n xuÊt vµ tliÖu tiªu dïng ®Òu rÊt h¹n chÕ, g©y ¶nh h-ëng lín ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu cña toµn bé nÒn kinh tÕ, ®ång thêi g©y c¶n trë viÖc, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trªn ®Þa bµn n«ng th«n So víi c¸c gi¶i ph¸p kh¸c, th× gi¶i ph¸p vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ yªu cÇu vèn ®Çu t- kh«ng qu¸ lín mµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. Theo ®¸nh gi¸ chung, trong n«ng nghiÖp -íc tÝnh 1/3 gi¸ trÞ t¨ng cña s¶n xuÊt l-¬ng thùc thêi gian võa qua lµ do ng-êi d©n tiÕp thu, øng dông c¸c tiÕn bé khoa häc vµ kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt Tuy nhiªn, tiÒm lùc vÒ KH- CN cña n-íc ta ch-a ®-îc ph¸t huy ®Çy ®ñ cho sù nghiÖp CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n ®Æt ra ®èi víi c¸c lùc l-îng KH- CN ®Õn nay ch-a gi¶i quyÕt ®-îc, trong ®ã ®¸ng l-u ý h¬n c¶ lµ : - ViÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ néi dung quan träng trong qu¸ tr×nh thùc hiªn CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n, mµ sù chuyÓn ®æi ®ã phô thuéc vµo viÖc tæ chøc ¸p dông thµnh tùu KH- CN vµo s¶n xuÊt vµ c¸c chÝnh s¸ch thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt. ChØ trªn c¬ së cã ®ñ gièng tèt vµ c¸c tiÕn bé kü thuËt kh¸c, kÕt hîp víi viÖc ph¸t triÓn c¸c quan hÖ thÞ tr-êng ®óng h-íng míi cã thÓ chuyÓn c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tõ thuÇn n«ng, ®éc canh sang ®a d¹ng ho¸ c©y trång. HiÖn nay viÖc chuyÓn ®æi kinh tÕ n«ng th«n tõ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp, dÞch vô míi chØ xuÊt hiÖn 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ë mét sè ven vïng cã c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, cã tr×nh ®é d©n trÝ cao, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu c¸c tiÕn bé kü thuËt -Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n«ng, l©m, thuû s¶n hµng n¨m tuy chiÕm gÇn 40% tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n-íc, nh-ng nh×n chung, n¨ng suÊt, chÊt l-îng vµ søc c¹nh tranh cña n«ng s¶n hµng ho¸ cßn thÊp so víi c¸c n-íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, khiÕn cho c¸c s¶n phÈm lµm ra tiªu thô khã kh¨n, ¶nh h-ëng bÊt lîi ®Õn thu nhËp cña ng-êi s¶n xuÊt. KH-CN ch-a cã sù t¸c ®éng cÇn thiÕt vµ hiÖu qu¶ b¶n ®¶m tÝnh æn ®Þnh, bÒn v÷ng cña n«ng s¶n hµng ho¸ khi gÆp ph¶i rñi ro cña thiªn tai vµ thÞ tr-êng - Ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn lµ nhiÖm vô hµng ®Çu trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CNH- H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n, nh-ng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, chÕ biÕn nh- thÕ nµo l¹i lµ vÊn ®Ò bøc xóc ®ang ®ßi hái nghiªn cøu vµ lµm râ - GÇn ®©y, Nhµ n-íc tiÕp tôc t¨ng c-êng ®Çu t- x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n. HiÖn cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò vÒ kü thuËt ®Ó b¶o ®¶m hiÖu qu¶ vèn ®Çu t- cña nhµ n-íc ch-a ®-îc gi¶i quyÕt tèt. Do ®ã, n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®ang rÊt cÇn cã sù t¸c ®éng cña lùc l-îng KHCN T×nh h×nh trªn kh¼ng ®Þnh vai trß cña KH- CN trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CNH- H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë n-íc ta hiÖn nay vµ ®ã còng chÝnh lµ nh÷ng yªu cÇu bøc xóc ®Æt ra ®èi víi c¸c nhµ khoa häc v× sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Tuy nhiªn, ®Ó huy ®éng ®-îc c¸c lùc l-îng KH- CN phôc vô n«ng nghiÖp, n«ng th«n, chó ý c¸c vÊn ®Ò vÒ tæ chøc bé m¸y, c¬ chÕ vËn hµnh vµ c¸c chÝnh s¸ch t¸c ®éng, trong ®ã cèt lâi lµ gi¶i quyÕt hîp lý lîi Ých cho ng-êi lµm nghiªn cøu, triÓn khai c¸c thµnh tùu cña KH-CN b.Mèi quan hÖ gi÷a KH- CN víi s¶n xuÊt vËt chÊt Khoa häc cã nguån gèc, b¶n chÊt, chøc n¨ng sø m¹ng tõ ®êi sèng thùc tiÔn cña x· héi, con ng-êi. Nã kh«ng ph¶i lµ b¶n th©n c«ng cô lao ®éng vµ søc lao ®éng, nh-ng còng kh«ng n»m ngoµi thµnh tè quan träng nhÊt lµ lùc l-îng s¶n xuÊt. Nã kh«ng thay thÕ, nh-ng nã cã thÓ lµm thay ®æi m¹nh mÏ, nhanh chãng tÝnh n¨ng hiÖu lùc cña c«ng cô lao ®éng, søc lao ®éng vµ do ®ã, 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ph-¬ng thøc con ng-êi t¸c ®éng ®Õn giíi tù nhiªn theo chiÒu h-íng ngµy cµng t¨ng c-êng søc m¹nh, vai trß vµ tù do cña con ng-êi tr-íc thiªn nhiªn. Tuy nhiªn, víi tÝnh c¸ch lµ s¶n phÈm, gi¸ trÞ ®· ®-îc s¸ng t¹o ra, ®· cã s½n, th× khoa häc kh«ng cßn lµ kÕt qu¶, mµ l¹i ®ãng vai trß nh- mét trong nh÷ng nguyªn nh©n, ®éng lùc bªn trong, trùc tiÕp thóc ®Èy m¹nh nhÊt sù ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt Trong ®iÒu kiÖn “ th«ng tin ho² “, “to¯n cÇu ho²” cña ®êi sèng x± héi vµ kinh tÕ thÕ giíi ngµy nay, nhiÒu thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng KH- CN cã thÓ ®-îc chuyÓn giao tiÕp nhËn t-¬ng ®èi nhanh chãng, dÔ dµng, t¹o ra c¬ héi kh¸ch quan thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn ®ét biÕn, nh¶y vät vµ bøt ph¸ vÒ kinh tÕ ë nh÷ng d©n téc, quèc gia, hay khu vùc nhÊt ®Þnh trong nh÷ng thêi ®iÓm, thêi kú hay giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. Nh-ng ®Ó tranh thñ t©n dông vµ ph¸t huy ®-îc hÕt tiÒm n¨ng cña c¬ héi bªn ngoµi nµy th× ®iÒu kiÖn tÊt yÕu vµ tèi thiÓu lµ ë bªn trong ph¶i chuÈn bÞ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ båi d-ìng nh©n tè con ng-êi lao ®éng ë mét nøc ®é t-¬ng øng, thÝch ®¸ng. Kinh nghiÖm thÕ giíi vÒ viÖc gi°i quyÕt mèi quan hÖ “ con ng­êi- t- kiÖu s¶n xuÊt- khoa häc” mét c¸ch c©n ®èi, hµi hoµ ®Ó t¹o ra hiÖu qu¶ tæng hîp tèi ®a vµ tèi -u vÒ kü thuËt lµ kh¸ toµn diÖn vµ phong phó ViÖc x©y dùng râ vÞ trÝ t-¬ng quan vai trß vµ ¶nh h-ëng cña KH- CN trong hÖ thèng c¸c thµnh tè lùc l-îng s¶n xuÊt nh- trªn ®· ®ång thêi lµm s¸ng tá giíi h¹n t¸c ®éng cña nã vÒ mÆt x· héi. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc kh«ng trùc tiÕp dÉn tíi sù thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt vµ chÕ ®é së h÷u. Tr¸i l¹i, vai trß “ c²ch m³ng ho² “ cña khoa häc ®èi víi viÖc thóc ®Èy sù t¨ng tr-ëng cña lùc l-îng s¶n xuÊt l¹i bÞ chÕ -íc bëi mét quan hÖ s¶n xuÊt vµ kiÕn tróc th-îng tÇng x· héi nhÊt ®Þnh. Nãi c¸ch kh¸c, tiÒm n¨ng thóc ®Èy lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn cña khoa häc lµ v« tËn, nh-ng møc ®é, giíi h¹n hiÖn thùc ho¸ tiÒm n¨ng n¯y l³i phô thuéc “ khu«n khæ “ cña quan hÖ s°n xuÊt thèng trÞ Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn nh- vò b·o cña c¸ch m¹ng KH- CN hiÖn ®¹i ®ang diÔn ra tõng ngµy, tõng giê ë kh¾p mäi n¬i trªn thÕ giíi ®· cã t¸c dông cô thÓ. Søc tiÕn c«ng vò b·o cña phong trµo gi¶i phong d©n téc, giai cÊp t- s¶n 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®· chñ ®éng ra søc ®Èy m¹nh cuéc c¸ch m¹ng KH- KT, sö dông c¸c thµnh qu¶ cña nã ®Ó ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ mét c¸ch thµnh c«ng Tuy kh«ng l¹c quan ®Õn møc véi v· vµ ngé nhËn mµ cho r»ng, cuéc c¸ch m¹ng KH- CN hiÖn ®¹i sÏ tù ®éng vµ trùc tiÕp ®-a ngay ®Õn mét x· héi thùc sù l¯ “ hËu TBCN “, nh­ng chóng ta vÉn cã thÓ ghi nhËn nh÷ng th¯nh tùu lín lao cña cuéc c¸ch m¹ng nµy vµ cã ®ñ c¬ së ®Ó tin t-ëng r»ng, nh÷ng thµnh tùu Êy trong h«m qua, h«m nay vµ ngµy mai ®Òu gãp phÇn thiÕt thùc thóc ®Èy CNTB ®i nhanh h¬n tíi ®iÓm kÕt thóc kh«ng thÓ tr¸nh khái. c.Khoa häc – c«ng nghÖ ®· nhanh chãng trë thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt trùc tiÕp ë n-íc ta ViÖc khoa häc trë thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt trùc tiÕp lµ dù ®o¸n thiªn tµi cña C.M¸c. Dùa trªn c¬ së ph©n tÝch râ vai trß cña khoa häc trong sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiªp, «ng ®· kÕt luËn : ViÖc biÕn khoa häc thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt trùc tiÕp lµ mét quy luËt kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn x· héi. Ngµy nay dù ®o¸n Êy ®ang trë thµnh hiÖn thùc trong nhiÒu n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn Khoa häc lµ mét hÖ thèng tri thøc ®-îc tÝch luü trong qu¸ tr×nh lÞch sö vµ ®-îc thùc tiÔn kiÓm nghiÖm, ph¶n ¸nh nh÷ng quy kuËt kh¸ch quan cña thÕ giíi bªn ngoµi còng nh- ho¹t ®éng tinh thÇn cña con ng-êi, gióp con ng-êi cã n¨ng lùc c¶i t¹o thÕ giíi Nh­ vËy, khoa häc l¯” v¨n ho² biÕt”, cßn s°n xuÊt, kü thuËt, c«ng nghÖ l¯ “ v¨n hãa l¯m “. Tõ “biÕt” ®Õn “ l¯m “ cã mét kho°ng nhÊt ®Þnh nh-ng kh«ng hÒ cã bøc t-êng nµo ng¨n c¶n tuyÖt ®èi c¶. Kho¶ng c¸ch Êy cã thÓ bÞ rót ng¾n vµ ®-îc rót ng¾n ®Õn ®©u lµ tuú thuéc ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, cña kü thuËt, c«ng nghÖ vµ khoa häc Khoa häc lµ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thùc tiÔn, nh-ng ®Õn l-ît m×nh nã l¹i cã vai trß to lín t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Do ®ã con ng-êi hoµn toµn cã kh¶ n¨ng biÕn khoa häc thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt trùc tiÕp. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Trong thùc tÕ, sù ph¸t triÓn cña khoa häc ®· gióp con ng-êi t¨ng c-êng søc m¹nh trong qu¸ tr×nh chinh phôc tù nhiªn, sö dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng søc m¹nh cña nã. NÕu kh«ng cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc, lµm sao con ng-êi cã thÓ t¹o ta n¨ng l-îng h¹t nh©n, phãng tµu vò trô lªn th¸m hiÓm c¸c hµnh tinh, hay s¶n xuÊt ra m¸y tÝnh ®iÖn tö vµ ng-êi m¸y c«ng nghiÖp thay thÕ nhiÒu ho¹t ®éng phøc t¹p cña m×nh. Khi cßn ë tr×nh ®é thÊp, khoa häc t¸c ®éng tíi kü thuËt vµ s¶n xuÊt cßn rÊt yÕu, nh-ng ®· ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é cao nh- ngµy nay th× nã t¸c ®éng m¹nh mÏ vµ trùc tiÕp tíi s¶n xuÊt. Kü thuËt vµ c«ng nghÖ lµ kÕt qu¶ sù vËn dông nh÷ng hiÓu biÕt, tri thøc khoa häc cña con ng-êi ®Ó s¸ng t¹o, c¶i biÕn c¸c c«ng cô, ph-¬ng tiÖn phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña x· héi. Khoa häc trë thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt trùc tiÕp th× døt kho¸t ph¶i g¾n liÒn víi kü thuËt vµ c«ng nghÖ. Song nh- thÕ ch-a ®ñ. Khoa häc cßn ph¶i ®-îc ng-êi lai ®éng tiÕp thu vËn dông ®Ó n©ng cao kü n¨ng, kü x¶o lao ®éng, ph¸t triÓn t- duy kinh tÕ nhanh nh¹y, trau dåi ®¹o ®øc, lèi sèng, v..v, míi cã thÓ trë thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ m¹nh mÏ. Ng-êi lao ®éng lµ chñ thÓ sö dông c¸c ph-¬ng tiÖn kü thuËt. Do ®ã hä kh«ng thÓ sö dông ®-îc c¸c ph-¬ng tiÖn hiÖn ®¹i ®Ó lao ®éng tèt nÕu cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp vµ kh«ng ®-îc ®µo t¹o, hay ®µo t¹o kÐm. Cã thÓ nãi, khoa häc trë thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt trùc tiÕp v× mÊy lÏ sau: 1. NÒn s¶n xuÊt hiÖn nay ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ngµy cµng cã tÝnh chÊt quèc tÕ cao, biÕn ®éng mau lÑ, phøc t¹p ®ang ®Æt ra nhiÒu vÇn ®Ò, mµ thiÕu khoa häc th× kh«ng thÓ gi¶i quyÕt vµ ph¸t triÓn nhanh chãng ®-îc. §ång thêi b¶n th©n nÒn khoa häc hiÖn ®¹i còng ®· ph¸t tiÓn ®Õn møc cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ gi¶i quyÕt ®-îc nh÷ng vÊn ®Ò cña s¶n xuÊt. 2.Ngµy nay c¸c m¸y mãc kü thuËt, c«ng nghÖ ngµy cµng hiÖn ®¹i, tinh vi vµ cã hµm l-îng trÝ tuÖ cao, thÞ tr-êng më réng, phong phó, phøc t¹p vµ ®Çu biÕn ®éng, hîp t¸c giao l-u nh-ng c¹nh tranh gi÷a c¸c quèc gia còng gay g¾t. Muèn s¶n xuÊt ®¹t chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶ cao, ng-êi lao déng kh«ng 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thÓ chØ dõng l¹i ë nh÷ng kinh nghiÖm c¶m tÝnh, mµ cßn rÊt cÇn cã nhiÒu tri thøc khoa häc, kü thuËt vµ kinh tÕ. MÆt kh¸c, khoa häc ph¶i ®-îc con ng-êi vËn dông vµo ho¹t ®«ng thùc tiÔn s¶n xuÊt, h×nh thµnh nªn nh÷ng thao t¸c c«ng nghÖ, kü n¨ng,… hîp thµnh n¨ng lùc s¸ng t¹o míi trë thµnh mét lùc l-îng vËt chÊt. 3. Kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ph¶i cã khoa häc ®Þnh h-íng, dÉn ®-êng vµ lµm c¬ së lý thuyÕt míi cã thÓ ph¸t triÓn nhanh. §ång thêi c¸c lý thuyÕt khoa häc ph¶i ®-îc vËt chÊt hãa thµnh c¸c ph-¬ng tiÖn kü thuËt, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i míi t¸c ®éng trùc tiÕp tíi lùc l-îng s¶n xuÊt. 4.Trong ®iÒu kiÖn cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - kü thuËt- c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, thêi gian ®Ó mét lý thuyÕt khoa häc ®i vµo thùc tÕ s¶n xuÊt, trùc tiÕp t¹o tra s¶n phÈm hµng ho¸ ®ang ngµy cµng ®-îc rót ng¾n 4. C¸c nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn KH- CN a. Ch¨m lo ph¸t triÓn nguån nh©n lùc KH- CN Nh©n tè con ng-êi Nh©n tè con ng-êi, ®· vµ ®ang lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh trong sù nghiÖp ph¸t triÓn KH- CN cña n-íc ta. Thµnh c«ng cña chóng ta lµ ë chç ®· t¹o ta mét lùc l-îng c¸n bé KH- CN ban ®Çu t-¬ng ®èi ®«ng ®¶o. MÆt kh¸c, chÝnh lÜnh vùc nµy còng lµ n¬i ®ang ®Æt ta nh÷ng vÊn ®Ò bøc thiÕt, mµ viÖc gi¶i quyÕt chóng, vÒ thùc chÊt, sÏ quyÕt ®Þnh tÝnh hiÖn thùc cña nh÷ng b-íc tiÕp theo §èi víi KH- CN vÊn ®Ò kh«ng chØ lµ nh÷ng nhµ khoa häc, c¸c kü s-, kü thuËt viªn víi nghÒ nghiÖp chÝnh thøc cña hä lµ lµm c«ng t¸c KH- CN, mµ tr-íc hÕt ph¶i nãi ®Õn c¶ phong trµo quÇn chóng nh©n d©n ®ang tham dù vµo ho¹t ®«ng c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt x· héi. BÊt cø ho¹t ®éng g× trong thùc tiÔn ®êi sèng vµ s¶n xuÊt ®Òu cã quan hÖ tíi KH- CN. YÕu tè quan träng hµng ®Çu cho tiÕn bé khoa vµ c«ng nghÖ lµ ph¶i t¹o ra mét méi tr-êng x· héi thuËn lîi cho khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¸t triÓn. ë mét møc ®é ®¸ng kÓ, m«i tr-êng ®ã ®-îc t¹o nªn bëi nhËn thøc cña con ng-êi ë mäi tÇng líp x· héi vÒ vai trß cña khoa häc vµ c«ng nghÖ 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ThÊy ®-îc ý nghÜa cña m«i tr-êng khoa häc vµ c«ng nghÖ d©n chóng lµ ®Ó tõ ®ã cÇn chó träng c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng vÒ mäi mÆt : gi¸o dôc, ®µo t¹o, tuyªn truyÒn, phæ biÕn, kÝch thÝch kinh tÕ vµ c¸c biÖn ph¸p kh¸c §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc §µo t¹o lµ kh©u ®Çu tiªn cña mét chu tr×nh h×nh thµnh vµ sö dông nguån nh©n lùc quèc gia vÒ mÆt khoa häc vµ c«ng nghÖ. Nãi ®Õn ®µo t¹o ®èi víi nguån nh©n lùc nµy tr-íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn toµn bé hÖ thèng gi¸p dôc c¸c cÊp, tõ phæ th«ng c¬ së, phæ th«ng trung häc, gi¸o dôc chuyªn nghiÖp ®Õn ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc. Tuy nhiªn, so víi yªu cÇu chuÈn bÞ c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó ®Èy m¹nh c«ng nghÖ ho¸ trong giai ®o¹n s¾p tíi th× ®éi ngò c¸n bé Êy vÉn thiÕu vÒ sè l-îng vµ yÕu vÒ chÊt l-îng. Kh«ng thÓ v× mét sè khã kh¨n tr-íc m¾t mµ h¹n chÕ qui m« vµ tèc ®é ®µo t¹o. Con ng-êi lu«n lu«n lµ vèn quý nhÊt vµ ®µo t¹o nh©n lùc lao ®éng khoa häc lµ vÊn ®Ò chiÕn l-îc träng yÕu mµ bÊt cø n-íc nµo muèn ph¸t triÓn thµnh c«ng còng ®Òu ph¶i hÕt søc quan t©m HÖ thèng gi¸o dôc phæ th«ng, kh©u ®Çu cña ®µo t¹o khoa häc vµ c«ng nghÖ cña chóng ta hiÖn nay ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Vµ hÖ thèng gi¸o dôc ®¹i häc vµ chuyªn nghiÖp cßn nhá bÐ, ch-a c©n ®èi víi c¸c bËc häc trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n. VÒ c¬ b¶n, c¸ch gi¸o dôc cña ta cßn nÆng vÒ trang bÞ kiÕn thøc, nÆng vÒ lý thuyÕt, nhÑ vÒ båi d-ìng kü n¨ng thùc hµnh, Ýt chó träng ph-¬ng ph¸p tù ®µo t¹o trong ho¹t ®éng thùc tiÔn. §ã còng lµ nh-îc ®iÓm phæ biÕn cña hÖ thèng gi¸o dôc cña nhiÓn n-íc x· héi chñ nghÜa mµ mét bé phËn quan träng c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ cña chóng ta ®· ®-îc ®µo t¹o qua . Chóng ta kh«ng thÓ võa lßng víi t×nh tr¹ng sö dông c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ kh«ng b×nh th-êng nh- hiÖn nay vµ cµng kh«ng thÓ ®Þnh con ®-êng ph¸t triÓn cña ngµnh ®µo t¹o ®¹i häc,mµ kh«ng tÝnh ®Õn b-íc ph¸t m¹nh mÏ cña n-íc ta sau nµy. Dï cã nh÷ng khã kh¨n t¹m thêi ngµy h«m nay, chóng ta vÉn ph¶i ra søc më réng quy m« vµ tèc ®é ®µo t¹o nh©n lùc nh©n lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ cho nh÷ng thËp kû s¾p tíi. §µo t¹o con ng-êi, nh15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 kinh nghiÖm cho thÊy kh«ng bao giê lµ thõa ®èi víi mét n-íc ®ang ph¸t triÓn nh- n-íc ta. VÊn ®Ò sö dông c¸n bé khoa häc- c«ng nghÖ NÕu ng-êi c¸n bé ®-îc sö dông tèt, trong qu¸ tr×nh lµm viÖc sÏ diÔn ra sù hiÖn ®¹i hãa,®æi míi kiÕn thøc do ®µo t¹o tr-íc ®ã, sÏ kh«ng cã sù hao mßn v« h×nh vµ c¸n bé khoa häc, c«ng nghÖ ®ã sÏ tr-ëng thµnh, ph¸t triÓn víi ®µ tiÕn bé chung. Bøc tranh sÏ hoµn toµn ng-îc l¹i khi nh©n viªn ®-îc ®µo t¹o ra kh«ng ®-îc sö dông kiÕn thøc nghÒ nghiÖp cña m×nh mét c¸ch tho¶ ®¸ng. Khèi l-îng kiÕn thøc ban ®Çu sÏ kh«ng cã c¬ héi trau dåi vµ hiÖn ®¹i ho¸, kh«ng ®-îc bæ xung nh÷ng nh©n tè míi, gi¸ trÞ sö dông ngµy cµng kÐm ®i. Nã sÏ bÞ sãi mßn víi tèc ®é cùc kú nhanh chãng. Tõ ®©y ph¶i th-êng xuyªn ®¸nh gi¸ l¹i n¨ng lùc ®· cã, kh«ng thÓ coi n¨ng l-îng khoa häc- c«ng nghÖ lµ bÊt biÕn.Sö dông lµ tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho ph¸t triÓn nh©n lùc khoa häc- c«ng nghÖ. TiÒm lùc c¸n bé chØ cã thÓ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn ®-îc ph¸t huy n¨ng lùc cña m×nh mét c¸ch tho¶ ®¸ng. Kh«ng Ýt tr-êng hîp sù ®¸nh gÝa tiÒm lùc khoa häc- c«ng nghÖ cña ®Êt n-íc ta hiÖn nay tá ra l¹c quan, khi chØ nh×n vµo sè l-îng c¬ cÊu, tr×nh ®é ®µo t¹o ban ®Çu cña ®éi ngò c¸n bé. Chóng ta hÇu nh- ®· cã ®ñ tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ víi sè l-îng kh¸ ®«ng cho mét nÒn kinh tÕ nh- n-íc ta. Song nhiÒu lÜnh vùc chóng ta kh«ng thÓ huy ®éng ®-îc lùc l-îng cÇn thiÕt, mÆc dï, trªn danh nghÜa, chuyªn ngµnh nµo ®ã ®· cã mét ®éi ngò c¸n bé ®-îc ®µo t¹o kh«ng nhá. Nh- vËy, n¨ng lùc thùc tÕ kÐm xa n¨ng lùc trªn danh nghÜa. Nh- vËy nÕu ®µo t¹o kh«ng ®i ®«i víi sö dông vµ ph¸t huy tr×nh ®é ®· cã th× kh«ng lµm t¨ng thªm tiÒm lùc khoa häc- c«ng nghÖ cña ®Êt n-íc, tr¸i l¹i cßn cã thÓ gi¶m sót so víi tÝch tô ban ®Çu cña nguån nh©n lùc. b. B¶o ®¶m nguån vèn cho sù ph¸t triÓn KH- CN Bªn c¹nh nh©n lùc th× vèn lµ ®iÒu kiÖn quan träng cho ph¸t triÓn khoa häc- c«ng nghÖ. Muèn cho sù nhiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®ai ho¸ ®-îc tiÕn 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 hµnh víi tèc ®é nhanh cÇn ph¶i cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p huy ®éng ®-îc nguån vèn nhiÒu nhÊt, qu¶n lý vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ nhÊt. VÊn ®Ò huy ®éng vèn cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ n-íc ta. Song song víi viÖc huy ®éng c¸c nguån vèn, vÊn ®Ò sö dông, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn còng cã ý nghÜa cùc kú quan träng. Yªu cÇu b¶o toµn vèn ®-îc thÓ hiÖn tr-íc hÕt trong c«ng t¸c tæ chøc tµi chÝnh, cã nghÜa lµ ph¶i lùa chän c¸c ph-¬ng ¸n tèi -u trong t¹o nguån tµi chÝnh. Sù cÇn thiÕt cña chÕ ®é b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn tr-íc hÕt xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi, ph¶i ho¹ch to¸n kinh tÕ kinh doanh, xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. V× vËy, ®Ó qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ d¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ®Ó nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, tÊt yÕu ph¶i b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn, ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn II Thùc tr¹ng KH- CN ViÖt Nam 1.Thµnh c«ng KH- CN ®· tËp trung vµo sö dông hîp lý tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ b¶o vÖ m«i tr-êng. §· ¸p dông c¸c c«ng nghÖ vµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu tiªn tiÕn : viÔn th¸m, ®Þa vËt lý… vµo c«ng t¸c ®iÒu tra, th¨m dß tµi nguyªn thiªn nhiªn. NhiÒu kÕt qu¶ nghiªn cøu m«i tr-êng ®-îc ®¸nh gi¸ cao : nghiªn cøu chÝnh s¸nh vµ biÖn ph¸p b¶o vÖ sù ®a d¹ng sinh häc, c©n b»ng sinh th¸i vµ xö lý « nhiÔm n-íc, kh«ng khÝ ë c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung, c¸c thµnh phè lín…c¸c biÖn ph¸p trång rõng, chèng suy th¸i ®Êt, c¶i t¹o ®Êt… KH- CN ®· chó ý ph¸t triÓn c¸c ngµnh khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ cao. NhiÒu thµnh tùu to¸n häc, c¬ häc, vÊt lý cña ta…®-îc ®¸nh gi¸ c¶ ë n-íc ngoµi. C«ng nghÖ th«ng tin ®· ph¸t triÓn vµ më réng øng dông trong hÖ thèng ng©n hµng, qu¶n lý hµnh chÝnh, s¶n xuÊt, kinh doanh. §ång thêi, c«ng nghÖ chÕ t¹o vËt hiÖu míi, c«ng nghÖ sinh häc, tù ®éng ho¸… ®· tõng b-íc ®-îc quan t©m. Trong n«ng nghiÖp. Nhê ¸p dông nh÷ng tiÕn bé KH- CN vÒ gièng c©y trång, quy tr×nh kü thuËt th©m canh vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu mïa vô, 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chóng ta ®· tuyÓn chän, lai t¹o hµng chôc gièng lóa míi, phï hîp c¸c vïng sinh th¸i kh¸c nhau, t¹o møc t¨ng tr-ëng quan träng. Nghiªn cøu vµ t¹o nhiÒu lo¹i gièng gia sóc, gia cÇm, cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, thóc ®Èy ch¨n nu«i ph¸t triÓn. H¬n 10 n¨m qua, n¨ng suÊt lóa b×nh qu©n ®· t¨ng h¬n 2 lÇn. Tæng s¶n l-îng l-¬ng thùc 1998 ®¹t h¬n 31 triÖu tÊn. NhiÒu lo¹i ph©n vi sinh, thuèc trõ s©u vi sinh, chÊt kÝch thÝch t¨ng tr-ëng thùc vËt … ®· ®-îc sö dông vµo s¶n xuÊt, b¶o vÖ, ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y l-¬ng thùc. C¬ cÊu c©y trång ®· ®-îc thay ®æi c¬ b¶n. Tr-íc n¨m 1989, tõ chç cßn thiÕu l-¬ng thùc, ViÖt Nam ®· trë thµnh n-íc xuÊt khÈu g¹o ®Ðng thø 3 thÕ giíi, sau Th¸i Lan, Mü. VÒ thuû s¶n, nhê ¸p dông kü thuËt míi, nhiÒu n¨m nay, nu«i ba ba, sinh s¶n ®· thµnh nghÒ giµu cã ë n«ng th«n. §Æc biÖt, kü thuËt nu«i t«m ®· ®-îc øng dông kh¾p n¬i, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho 350.000 ng- d©n ven biÓn gãp phÇn c¶i thiÖn vµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh thuû s¶n, n¨m 1993 ®¹t 368 triÖu USD, 1994 : 551,2 triÖu, 1996 : 670 triÖu, 1997 : 750 triÖu vµ 2000 : 1000 triÖu, t¨ng k¬n 10 lÇn so víi 1980. ViÖc nu«i trång h¶i s¶n ®· cã sù ®Çu t- khoa häc thÝch ®¸ng trong viÖc tËn dông mÆt n-íc ao, hå, n-íc biÓn, n-íc lî, kÕt hîp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi nu«i t«m c¸, ph¸t triÓn nu«i trång víi gi÷ g×n m«i tr-êng, m«i sinh, nu«i xen ghÐp, qu¶ng canh, chän gièng tèt…toµn ngµnh hiÖn cã 59 c¬ së ®ñ tiªu chuÈn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu Trong c«ng nghiÖp, hµng lo¹t kü thuËt tiªn tiÕn ®-îc ¸p dông, t¹o nhiÒu s¶n phÈm chÊt l-îng cao : hµng may mÆc, thuèc l¸, ®å nhùa, cao su, ®å ®iÖn m¸y, ®iÖn tö… nhÊt lµ trong chÕ t¹o m¸y mãc, thiÕt bÞ phô tïng vµ ®æi míi c«ng nghÖ, kinh doanh s¶n xuÊt « t«, xe m¸y, nh»m gi¶i quyÕt nguyªn vËt kiÖu, thiÕt bÞ thay thÕ. Trong c«ng nghiÖp ®Çu khÝ… ®éi ngò c¸n bé khoa häc trong n-íc, ®· cã kh¶ n¨ng tiÕp thu vµ lµm chñ c«ng nghÖ míi. CN chÕ biÕn n«ng- l©m- h¶i s¶n còng ®-îc ®Èy m¹nh mét b-íc Trong lÜnh vùc n¨ng l-îng, nhiÒu c«ng tr×nh, nghiªn cøu KH- CN ®· tËp trung vµo c«ng t¸c quy ho¹ch, sö dông hîp lý c¸c nguån n¨ng l-îng. §æi míi CN x©y dùng c¸c nhµ m¸y thuû ®iÖn, nhiÖt ®iÖn, nghiªn cøu c¸c ph-¬ng ph¸p gi¶m tæn thÊt n¨ng l-îng trong truyÒn t¶i ®iÖn vµ ®æi míi CN. HÖ thèng 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 n¨ng l-îng ®· ph¸t triÓn nhanh chãng : 80% ®Þa bµn x· ë khu vùc n«ng th«n, h¬n 50% hé gia ®×nh ®· cã ®iÖn sö dông. Trong giao th«ng vËn t¶i, KH- CN ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc n©ng cÊp vµ ph¸t triÓn m¹ng l-íi, ®-êng bé, ®-êng s¾t, ®-êng thuû, ®-êng s«ng… ®· x©y dùng mét sè c«ng tr×nh quan träng b»ng viÖc ¸p dông c¸c CN míi : ®ãng tµu biÓn träng t¶i 3.000 tÊn, c«ng tr×nh h¹ tÇng cÊt c¸nh s©n bay T©n S¬n NhÊt, th¾ng thÇu nhiÒu c«ng tr×nh giao th«ng ë Lµo, Campuchia…víi viÖc ¸p dông CN míi trong gia cè nÒn mãng vµ thi c«ng mÆt ®-êng. Trong viÔn th«ng, ®· x©y dùng hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng th«ng tin hiÖn ®¹i b»ng viÖc ¸p dông kü thuËt sè, th«ng tin vÖ tinh, c¸p sîi quang… ®ñ m¹nh ®Ó hoµ nhËp m¹ng th«ng tin quèc tÕ vµ khu vùc. ViÔn th«ng n-íc ta hiÖn ®-îc xÕp vµo mét trong nh÷ng n-íc cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh nhÊt thÕ giíi. Bªn c¹nh m¹ng l-íi h÷u tuyÕn ®iÖn ph¸t triÓn réng kh¾p víi c¸c lo¹i h×nh dÞch vô ®a d¹ng, c¸c hÖ thèng th«ng tin di ®éng, m¸y sãng ng¾n, cùc ng¾n, còng ph¸t triÓn m¹nh, ®-îc c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¬ quan trong vµ ngoµi n-íc sö dông. ThÞ tr-êng tin häc n-íc ta nh÷ng n¨m qua, cã tèc ®é t¨ng tr-ëng trung b×nh h»ng n¨m kho¶ng 40-50%. HiÖn c¸c c¬ quan §¶ng, chÝnh phñ ®ang sö dông hµng v¹n chiÕc m¸y vi tÝnh, trong ®ã l-u gi÷ nhiÒu th«ng tin, sè liÖu bÝ mËt quan träng. Liªn quan ®Õn kinh tÕ, quèc phßng vµ an ninh quèc gia. Trªn ®µ Êy, viÖc sö dông m¸y vi tÝnh ë n-íc ta b¾t ®Çu chuyÓn tõ giai ®o¹n sö dông riªng lÎ, sang h×nh thøc sö dông m¹ng côc bé vµ m¹ng diÖn réng Trong y tÕ, hµng lo¹t c¸c thµnh tùu ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu, miÔn dÞch häc, c¾t gi¶m, tû lÖ m¾c c¸c chøng bÖnh nguy hiÓm : lao, phong, sèt rÐt, ho gµ, b¹i liÖt, sëi… KÕt hîp y häc truyÓn thèng víi y häc hiÖn ®¹i, s¶n xuÊt nhiÒu mÆt hµng thuèc míi. N©ng cao tr×nh ®é trong phßng vµ chuÈn ®o¸n bÖnh, ng¨n ngõa bÖnh truyÒn nhiÔm : viªm gan, viªm n·o NhËt B¶n… §Õn nay n-íc ta ®· cã ®éi ngò c¸n bé KH- CN h¬n 800.000 ng-êi tr×nh ®é ®¹i hoc, 8.775 phã tiÕn sÜ- tiÕn sÜ, gÇn 3.000 gi¸o s-- phã gi¸o s-, h¬n 45.000 c¸n bé nghiªn cøu triÓn khai thuéc h¬n 300 viÖn nghiªn cøu- trung t©m vµ h¬n 20.000 nhµ khoa häc võa nghiªn cøu, võa gi¶ng d¹y trong 105 tr-êng 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®¹i häc, cao ®¼ng, h¬n 80 c¬ së ®µo t¹o sau ®¹i häc. §©y thùc sù lµ mét vèn quý cho sù nghiÖp CNH, H§H, ®-îc ®µo t¹o tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau . 2.H¹n chÕ a.§Çu t- cho khoa häc c«ng nghÖ cßn ë møc thÊp ViÖt Nam ch-a cã chÝnh s¸ch khoa häc d«ng nghÖ nhÊt qu¸n thÓ hiÖn b»ng hÖ thèng ph¸p luËt nh- c¸c quèc gia kh¸c. Thêi gian qua §¶ng vµ Nhµ n-íc ®· cã nhiÒu cè g¾ng t¹o nguån tµi chÝnh ®Ó ®Çu t- cho khoa häc vµ c«ng nghÖ nh-ng ch-a thÓ ®¸p øng ®-îc nhu cÇu ph¸t triÓn. Theo sè liÖu thèng kª tõ n¨m 1965 ®Õn nay, møc ®Çu t- tµi chÝnh tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc dµnh cho ho¹t ®«ng nghiªn cøu vµ triÓn khai chiÕm tõ 0,2% ®Õn 0,82% thu nhËp quèc d©n. Trong 10 n¨m ®æi míi, n-íc ta ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ ®¸ng mõng, tæng kinh phÝ ®Çu t- cho khoa häc vµ c«ng nghÖ ®-îc n©ng lªn dÇn, nh-ng do gi¸ c¶ hµng hãa t¨ng cho nªn gi¸ trÞ thùc tÕ cña vèn ®Çu t- kh«ng t¨ng. Theo sè liÖu cña Bé KH- CN vµ m«i tr-êng th× ®Çu t- tµi chÝnh cho kha häc c«ng nghÖ ch-a v-ît qu¸ 1% ng©n s¸ch tiªu dïng h»ng n¨m. Chi phÝ b×nh qu©n h»ng n¨m cho mét c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc kho¶ng 1.000 USD, rÊt thÊp so víi møc b×nh qu©n cña thÕ giíi hiÖn lµ 55.324 USD vµ kÕm c¸c n-íc trong khu vùc ch©u ¸ . Møc ®Çu t- thÊp nh-ng l¹i ph©n t¸n vµ kh«ng Ýt tr-êng hîp sö dông l·ng phÝ. Tuy §¶ng vµ Nhµ n-íc ®· cã nhiÒu chñ tr-¬ng, nghÞ quyÕt s¸ng suèt, nhÊn m¹nh vai trß cña khoa häc c«ng nghÖ vµ coi träng nã kh«ng kÐm g× c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi, nh-ng møc ®Çu t- cho khoa häc vÉn rÊt thÊp. Cã 2 kh¶ n¨ng lý gi¶i t×nh h×nh trªn. Thø nhÊt, nÕu huy ®éng gÊp ®«i vèn cho nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ th× viÖc nghiªn cøu khoa häc cã mang l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc hay kh«ng trong khi tr×nh ®é qu¶n lý khoa häc hiÖn t¹i cßn yÕu kÐm. Thø hai, ng©n s¸ch nhµ n-íc trong nhiÒu n¨m th©m hôt, ph¶i b¶o ®¶m chi cho nhiÒu ngµnh còng quan träng, do ®ã møc ®Çu t- kinh phÝ cho khoa häc nhiÒu khi l¹i phô thuéc vµo quan ®iÓm cña ng-êi l·nh ®¹o vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý cña Nhµ n-íc. Rèt côc quy ®Þnh trong c¸c v¨n b¶n vµ chØ thÞ cña §¶ng dµnh 2% ng©n s¸ch h»ng n¨m cho ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ vÉn kh«ng thùc hiÖn ®-îc. 20